თქვენ არ ეცნობით კონსტიტუციური სარჩელის/წარდგინების სრულ ვერსიას. სრული ვერსიის სანახავად, გთხოვთ, ვერტიკალური მენიუდან ჩამოტვირთოთ მიმაგრებული დოკუმენტი

1. სადავო ნორმატიული აქტ(ებ)ი

ა. „ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონი

2. სასარჩელო მოთხოვნა

3. საკონსტიტუციო სასამართლოსათვის მიმართვის სამართლებრივი საფუძვლები

საქართველოს კონსტიტუციის მე-60 მუხლის მე-4 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტი, „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტი და 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტი.

4. განმარტებები სადავო ნორმ(ებ)ის არსებითად განსახილველად მიღებასთან დაკავშირებით

კონსტიტუციური სარჩელის დასაშვებობა:

მიგვაჩნია, რომ კონსტიტუციური სარჩელი:

ა) ფორმით და შინაარსით შეესაბამება „საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 31¹-ე მუხლით დადგენილ მოთხოვნებს;

ბ) შეტანილია უფლებამოსილი სუბიექტის - საქართველოს სახალხო დამცველის მიერ (საქართველოს კონსტიტუციის მე-60 მუხლის მე-4 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის მიხედვით, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო სახალხო დამცველის სარჩელის საფუძველზე იხილავს ნორმატიული აქტის კონსტიტუციურობას კონსტიტუციის მეორე თავით აღიარებულ ადამიანის ძირითად უფლებებთან მიმართებით);

გ) სარჩელში მითითებული საკითხი არის საკონსტიტუციო სასამართლოს განსჯადი;

დ) სარჩელში მითითებული საკითხი არ არის გადაწყვეტილი საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ;

ე) სარჩელში მითითებული საკითხი რეგულირდება საქართველოს კონსტიტუციის მე-11 მუხლის პირველი პუნქტითა და მე-15 მუხლის პირველი პუნქტით;

ვ) კანონით არ არის დადგენილი სასარჩელო ხანდაზმულობის ვადა;

ზ) სადავო კანონქვემდებარე ნორმატიულ აქტის კონსტიტუციურობაზე სრულფასოვანი მსჯელობა შესაძლებელია ნორმატიული აქტების იერარქიაში მასზე მაღლა მდგომი იმ ნორმატიული აქტის კონსტიტუციურობაზე მსჯელობის გარეშე, რომელიც კონსტიტუციური სარჩელით გასაჩივრებული არ არის.

5. მოთხოვნის არსი და დასაბუთება

სასარჩელო მოთხოვნის დასაბუთება

„ოპერატიული-სამძებრო საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-7 მუხლის მე-2 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტი ითვალისწინებს ისეთ ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიებებს, როგორებიცაა ცნობების შეგროვება და ვიზუალური კონტროლი.

აღნიშნული ოპერატიული ღონისძიებების განხორციელება შესაძლებელია სასამართლოს გადაწყვეტილების გარეშე, რასაც ადასტურებს სახალხო დამცველის აპარატის მიერ შესწავლილი საქმე.

საქართველოს სახალხო დამცველის აპარატში 2020 წლის 12 თებერვალს შემოვიდა განცადება, რომელიც ფარული საგამოძიებო მოქმედებების ჩატარებისას კანონის მოთხოვნათა დაცვის საკითხის შესწავლას შეეხებოდა. განმცხადებლის მიერ წარმოდგენილი მასალების თანახმად, თბილისის საქალაქო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა საგამოძიებო, წინა-სასამართლო სხდომისა და არსებითი განხილვის კოლეგიის მოსამართლის განჩინების თანახმად, განმცხადებლის მიმართ 2019 წლის 7 აგვისტოდან 2019 წლის 7 სექტემბრამდე ფარული საგამოძიებო მოქმედების - ფარული ვიდეო-ჩაწერისა და ფოტოგადაღების შესახებ პროკურორის 2019 წლის 6 აგვისტოს შუამდგომლობა დაკმაყოფილდა. განჩინება 2019 წლის 7 აგვისტოს 11:50 საათზე გაიცა.

მიუხედავად ამისა, წარმოდგენილი საქმის მასალებით დგინდება, რომ ცნობების შეგროვებისა და ვიზუალური კონტროლის საგუშაგო ორგანიზებულ იქნა და, შესაბამისად, განმცხადებლის მიმართ ფარული მეთვალყურეობა დაიწყო და მიმდინარეობდა 2019 წლის 7 აგვისტოს 10:00 საათიდან.^[1]

იმ გარემოების დადგენის მიზნით, ფარული საგამოძიებო მოქმედება ხომ არ დაწყებულა გადაუდებელი აუცილებლობით და პროკურატურას მოგვიანებით ხომ არ მოუთხოვია 7 აგვისტოს 10:00 საათიდან 11:50 საათამდე პერიოდში ჩატარებული ფარული ფოტო-ვიდეო გადაღების კანონიერად ცნობა, სახალხო დამცველის აპარატმა დამატებით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს. სასამართლოს 2020 წლის 27 თებერვლის წერილით სახალხო დამცველის აპარატს ეცნობა, რომ სისხლის სამართლის საქმეზე განმცხადებლის მიმართ ჩატარებული ფარული საგამოძიებო მოქმედების - ფარული ვიდეო-ჩაწერისა და ფოტოგადაღების კანონიერად ცნობის მიზნით, მათ შორის, 2019 წლის 7 აგვისტოს 10:00 საათიდან 11:50 საათამდე პერიოდში, პროკურატურის ორგანოებიდან შუამდგომლობა თბილისის საქალაქო სასამართლოში არ შესულა. შესაბამისად, აღნიშნული მოქმედების კანონიერად ცნობის მიზნით სხვა განჩინება არ გაცემულა.

აღნიშნულ საქმესთან დაკავშირებით, 2020 წლის 27 მარტს საქართველოს სახალხო დამცველმა შესაბამისი რეკომენდაციით მიმართა საქართველოს გენერალურ პროკურორს და მოითხოვა, ფარული ვიდეო-ჩაწერისა და ფოტოგადაღების უკანონოდ მიმდინარეობის ფაქტზე გამოძიების დაწყება. საქართველოს გენერალური პროკურორის 2020 წლის 14 აპრილის საპასუხო წერილით, სახალხო დამცველს ეცნობა, რომ განმცხადებლის მიმართ, 2019 წლის 7 აგვისტოს 10:00 საათიდან, პროკურორის შესაბამისი დავალების საფუძველზე, კანონმდებლობის მოთხოვნათა სრული დაცვით, ხორციელდებოდა ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიება - „ცნობების შეგროვება და ვიზუალური კონტროლი.”

„ოპერატიული-სამძებრო საქმიანობის შესახებ“ კანონისგან განსხვავებით, საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი პირის მიმართ ფარული საგამოძიებო მოქმედებების ჩატარებისთვის სავალდებულოდ ადგენს მოსამართლის მიერ კონტროლის განხორციელებას - სასამართლოს მიერ წინასწარ/შემდგომ გაცემულ განჩინებას,[2] რაც კონსტიტუციით დაცული პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უზრუნველყოფის უმთავრეს გარანტიას წარმოადგენს. აღსანიშნავია, რომ საპროცესო კოდექსი ითვალისწინებს ოპერატიული ღონისძიებების ანალოგიურ, ვიდეო-ჩაწერის, აუდიო-ჩაწერის და ფოტოგადაღების ფარულ საგამოძიებო მოქმედებებს.

სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მოცემული დანაწესის მიზანია პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის შეზღუდვა გამოძიების ინტერესების გათვალისწინებით განხორციელდეს სასამართლოს ზედამხედველობის პირობებში და ადგილი არ ჰქონდეს პირის პირად ცხოვრებაში დაუსაბუთებელ და არაპროპორციულ ჩარევას.

შესაბამისად, კანონმდებლობა ითვალისწინებს მსგავსი შინაარსის, პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის შემზღუდავ ღონისძიებას, რომელიც ერთ შემთხვევაში საჭიროებს სასამართლოს წინასწარ ნებართვას ან შემდგომ ლეგიტიმაციას, ხოლო, მეორე შემთხვევაში კი, არ ექვემდებარება სასამართლო კონტროლს.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკაში არაერთხელ მოუწია ადამიანის პირადი ცხოვრებისა და პირადი სივრცის შეზღუდვის პროცესში სასამართლო კონტროლის განსაკუთრებულ მნიშვნელობაზე ემსჯელა. აღნიშნული უფლების შეზღუდვის შემთხვევაში, გარდა იმისა რომ საჭიროა ლეგიტიმური კონსტიტუციური მიზნის დაცვის აუცილებლობის დასაბუთება, ასევე დაცული უნდა იყოს უფლების შეზღუდვის ფორმალური კონსტიტუციური გარანტიები - სახეზე უნდა იყოს მოსამართლის ბრძანება ან კანონით გათვალისწინებული გადაუდებელი აუცილებლობა.ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში უფლებაში ჩარევის საჭიროება მოსამართლემ უნდა შეაფასოს და როგორც წესი, სწორედ მისი ბრძანება წარმოადგენს, კონკრეტულ სატელეფონო საუბარზე თუ პირის საცხოვრებელ ან საქმიანობის ადგილზე სახელმწიფოს დაშვების საფუძველს.[3]

აღსანიშნავია, რომ სასამართლო გადაწყვეტილების, როგორც უფლებაში ჩარევის წინაპირობად განსაზღვრა ქმნის პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლების დაცვის მნიშვნელოვან ბერკეტს. ეს მექანიზმი უზრუნველყოფს, რომ უფლებაში ჩარევა მოხდეს ნეიტრალური ორგანოს - სასამართლოს გადაწყვეტილების საფუძველზე, რაც, ერთი მხრივ, ემსახურება აღმასრულებელი ხელისუფლების მიერ კანონის სწორად გამოყენების კონტროლს, ხოლო, მეორე მხრივ, ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში უზრუნველყოფს უფლებაში ჩარევის აუცილებლობის შემოწმებას.[4]

ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, კონსტიტუციის მე-15 მუხლის მე-2 პუნქტში განმტკიცებული უფლების სასამართლოს გადაწყვეტილებით შეზღუდვაზე მითითების მიზანია, ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში ნეიტრალურ სახელმწიფო ორგანოს - სასამართლოს მისცეს შესაძლებლობა, შეაფასოს, რამდენად არსებობდა პირადი სივრცის შეზღუდვის საჭიროება. ამასთან, საქართველოს კონსტიტუციის მე-15 მუხლის მე-2 პუნქტი განსაზღვრავს პირადი სივრცის უფლების შეზღუდვის აუცილებლობის შეფასების a priori ან a posteriori სასამართლო კონტროლის მექანიზმს. კერძოდ, ხსენებული დებულების თანახმად, „ამ უფლებათა შეზღუდვა დასაშვებია მხოლოდ კანონის შესაბამისად, დემოკრატიულ საზოგადოებაში აუცილებელი სახელმწიფო ან საზოგადოებრივი უსაფრთხოების უზრუნველყოფის ან სხვათა უფლებების დაცვის მიზნით, სასამართლოს გადაწყვეტილებით ან მის გარეშეც, კანონით გათვალისწინებული გადაუდებელი აუცილებლობისას. გადაუდებელი აუცილებლობისას უფლების შეზღუდვის შესახებ არაუგვიანეს 24 საათისა უნდა ეცნობოს სასამართლოს, რომელიც შეზღუდვის კანონიერებას ადასტურებს მიმართვიდან არაუგვიანეს 24 საათისა. [5]

სადავო ნორმა ითვალისწინებს ფარული საგამოძიებო მოქმედების მსგავს, პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის შემზღუდავ ღონისძიებას, რომლის ჩატარებაც, შესაძლებელია განხორციელდეს სასამართლო კონტროლს მიღმა, რაც, მოსარჩელე მხარის აზრით, პირდაპირ არღვევს კონსტიტუციის მე-15 მუხლის მე-2 პუნქტის მოთხოვნას, რომლის მიხედვით, ადამიანის პირადი სივრცისა და კომუნიკაციის ხელშეუხებლობის უფლების შეზღუდვა დასაშვებია მხოლოდ კანონის შესაბამისად, დემოკრატიულ საზოგადოებაში აუცილებელი სახელმწიფო ან საზოგადოებრივი უსაფრთხოების უზრუნველყოფის ან სხვათა უფლებების დაცვის მიზნით, სასამართლოს გადაწყვეტილებით ან მის გარეშეც, კანონით გათვალისწინებული გადაუდებელი აუცილებლობისას.

შესაბამისად, „ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის შესახებ“ კანონის მე-7 მუხლის მე-2 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ცნობების შეგროვებასა და ვიზუალური კონტროლის განხორციელებას უშვებს სასამართლოს ნებართვის გარეშე ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის მე-15 მუხლის მე-2 პუნქტს.

ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის შესახებ კანონის ნორმების ანალიზი

ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობა არის „ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის შესახებ“ კანონით დადგენილი სახელმწიფო ორგანოების სპეციალური სამსახურების მიერ თავიანთი კომპეტენციის ფარგლებში ღია თუ ფარული მეთოდით ჩატარებული ღონისძიებების სისტემა, რომლის მიზანია ადამიანის უფლებებისა და თავისუფლებების, იურიდიული პირის უფლებების, საზოგადოებრივი უშიშროების დაცვა დანაშაულებრივი და სხვა მართლსაწინააღმდეგო ხელყოფისაგან.[6]

უშუალოდ, ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიება არის ამ კანონით დადგენილი წესით უფლებამოსილი სახელმწიფო ორგანოს ან თანამდებობის პირის მოქმედება, რომელიც თავისი კომპეტენციის ფარგლებში უზრუნველყოფს ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის ამოცანების შესრულებას.

ოპერატიული-სამძებრო ღონისძიებათა ამოცანებს წარმოდგენს,[7] დანაშაულის ან სხვა მართლსაწინააღმდეგო ქმედების გამოვლენა, აღკვეთა და თავიდან აცილება; იმ პირის დადგენა, რომელიც ამზადებს, სჩადის ან რომელსაც ჩადენილი აქვს დანაშაული ან სხვა მართლსაწინააღმდეგო ქმედება; სისხლის სამართლის საქმეზე აუცილებელი ფაქტობრივი მონაცემების მოპოვება და სხვა.

ზემოთ აღნიშნულ ამოცანათა შესასრულებლად, ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის განმახორციელებელი ორგანოების მიერ ღიად ან კონსპირაციის წესების დაცვით გამოიყენება სხვადასხვა სახის ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიებები, მათ შორის ცნობების შეგროვება და ვიზუალური კონტროლი.[8] თავის მხრივ, ცნობების შეგროვება გულისხმობს, ოპერატიული მუშაკის ან გამომძიებლის მიერ კრიმინალისტიკური, ოპერატიულ-სამძებრო ან ინფორმაციის შენახვის სხვა წყაროდან იმ ფაქტობრივი მონაცემების ოფიციალურად მოპოვებას, რომლებსაც არსებითი მნიშვნელობა აქვს კანონით გათვალისწინებულ ამოცანათა შესასრულებლად;[9]ხოლო ვიზუალური კონტროლი, განიმარტება, როგორც ოპერატიული თვალთვალი, რომელიც კონსპირაციულად ტარდება ოპერატიული მუშაკის, გამომძიებლის ან ოპერატიულ-სამძებრო ორგანოს მიერ უშუალოდ ან ოპერატიულ-ტექნიკურ საშუალებათა გამოყენებით;[10] ზემოთ აღნიშნული ოპერატიული ღონისძიებების შესახებ კანონი სხვა განმარტებას/დაზუსტებას არ გვთავაზობს.

ოპერატიული-სამძებრო საქმიანობის შესახებ კანონი თავად განსაზღვრავს, საქმიანობის განმახორციელებელ ორგანოებს,[11] მათ უფლებებსა[12] და მათ მოვალეობებს.[13] აღსანიშნავია, რომ ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის განმახორციელებელი ორგანოს თანამდებობის პირი პირადად მონაწილეობს ამ ღონისძიებების ჩატარებაში, ამასთან, მას უფლება აქვს გამოიყენოს კონკრეტული დარგის სპეციალისტების, აგრეთვე ცალკეულ პირთა ნებაყოფლობითი ღია ან ფარული დახმარება.[14] აღნიშნული, რა თქმა უნდა, აფართოებს იმ ორგანოთა წრეს, რაც კანონით არის განსაზღვრული.

რაც შეეხება მიზანს, ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის შედეგები შეიძლება გამოყენებულ იქნეს იმისათვის, რომ მომზადდეს და განხორციელდეს საგამოძიებო და საპროცესო მოქმედებანი, დანაშაულის თავიდან აცილების, აღკვეთისა და გახსნის ღონისძიებანი.[15]

ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიების განხორციელების კანონით გათვალისწინებული საფუძვლებიდან[16] ცხადია, რომ პროკურორის დავალებას აქვს მნიშვნელოვანი როლი, რაც მას დიდ თავისუფლებას ანიჭებს მის წარმოებაში არსებულ სისხლის სამართლის საქმეზე განახორციელოს ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიება

ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის კონტროლი და ზედამხედველობა სამი სახისაა“

· საუწყებო კონტროლი

· სასამართლო კონტროლი

· საპროკურორო ზედამხედველობა

საუწყებო კონტროლი გულისხმობს, რომ ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის განმახორციელებელი ორგანოების ხელმძღვანელები პერსონალურად აგებენ პასუხს ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიებათა ორგანიზებისა და ჩატარების კანონიერებაზე.[17]

საპროკურორო ზედამხედველობას, ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიებათა განხორციელებისას კანონის ზუსტ და ერთგვაროვან შესრულებაზე, აგრეთვე ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიებათა ჩატარების პროცესში მიღებულ გადაწყვეტილებათა კანონიერებაზე ახორციელებენ საქართველოს გენერალური პროკურორი და მისდამი დაქვემდებარებული პროკურორები[18]

რაც შეეხება სასამართლო კონტროლს, კანონი მხოლოდ ზოგადი ტიპის ჩანაწერს გვთავაზობს, „ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობაზე სასამართლო კონტროლი ხორციელდება ამ კანონით და საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით დადგენილი წესებით.“[19]

რა თქმა უნდა, აღსანიშნავია, რომ საუწყებო და საპროკურორო კონტროლი ვერ იქნება სასამართლო კონტროლის ალტერნატივად განხილული, რადგან მხოლოდ სასამართლო წარმოადგენს სამართლებრივ გარანტსა და პრევენციის მექანიზმს, რომ პირადი ცხოვრების უფლებაში არ მოხდეს თვითნებური ჩარევა.

სასამართლო კონტროლთან დაკავშირებით, „ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის შესახებ“ კანონით სხვა ჩანაწერი არ არის გათვალისწინებული. ზემოთ აღნიშნული ნორმა კი იმდენად ზოგადია, რომ იმ უწყებებს, რომლებსაც აქვთ შესაძლებლობა განახორციელონ ოპერატიული ღონისძიებები, აძლევს სრულ თავისუფლებას, მათ შორის სასამართლოს თანხმობის გარეშე დაიწყონ ვიზუალური კონტროლი. ხაზგასასმელია, ისიც, რომ უშუალოდ ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიების განხორციელების კანონით გათვალისწინებული საფუძვლებში ვერ ვხდებით სასამართლოს განჩინებას, რომლის შემდგომაც უწყება იქნებოდა უფლებამოსილი დაეწყო ოპერატიული ღონისძიების განხორციელება.

როგორც აღინიშნა, კანონმდებლობით გათვალისწინებულია ოპერატიულ საქმიანობაზე სასამართლო კონტროლის განხორციელების ზოგადი შესაძლებლობა. უშუალოდ თუ როგორ, რა მეთოდით და ოპერატიული საქმიანობის რა მასშტაბზე ვრცელდება სასამართლო კონტროლი, კანონით დაკონკრეტებული არ არის. ერთადერთი მითითება, რასაც კანონი ამ მიმართულებით შეიცავს, იმაში გამოიხატება, რომ სასამართლო კონტროლი ოპერატიულ საქმიანობაზე, შესაბამისი კანონის და სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით დადგენილი წესით უნდა განხორციელდეს. მნიშვნელოვანია, ყურადღება გავამახვილოთ თუ რაზე ვრცელდება საპროცესო კოდექსის მოქმედება.

კანონში არსებული ჩანაწერი რეალურად შინაარსს და საფუძველს მოკლებულია. კანონში არ დარჩა არცერთი ოპერატიული ღონისძიება, რომელსაც სასამართლოს მხრიდან სპეციალური ნებართვა სჭირდება, რაც ქვემოთ საკანონმდებლო ცვლილებების განხილვისას დეტალურად იქნება წარმოდგენილი. ხოლო ღონისძიებები, რომელთა შესახებ რეგულაციებს სისხლის საპროცესო კოდექსი და ოპერატიული კანონმდებლობა ერთდროულად შეიცავს (მაგალითად, ელექტრონული კომუნიკაციების მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების მოპოვება), წარმოადგენს არა ოპერატიულ, არამედ საპროცესო მოქმედებას და სასამართლო კონტროლიც, თავის მხრივ, საპროცესო კანონმდებლობის ფარგლებში ხორციელდება.

შესაბამისად, ბუნდოვანია, რატომ უნდა შეიცავდეს ოპერატიული საქმიანობის მომწესრიგებელი კანონმდებლობა, საპროცესო კოდექსით განსახორციელებელ მოქმედებებზე სასამართლო კონტროლის შესახებ მითითებებს, როცა აღნიშნული საკითხი დეტალურად წესრიგდება საპროცესო კანონმდებლობით. კანონში არსებული აღნიშნული ჩანაწერიც კი, ცხადად მიუთითებს, რომ ოპერატიული და საგამოძიებო საქმიანობა არათუ მხოლოდ პრაქტიკულ, არამედ თეორიულ, საკანონმდებლო დონეზეც არ არის ცხადად გამიჯნული.

აღსანიშნავია, რომ ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიებების სახეების განხილვისას, ძირითადი სტანდარტები, ფარულ საპოლიციო საქმიანობაზე ზედამხედველობის ძლიერი, დამოუკიდებელი მექანიზმების და განსაკუთრებით, სასამართლო კონტროლის მნიშვნელობაზე ამახვილებს ყურადღებას.[20]

ოპერატიულ საქმიანობასთან დაკავშირებით, საკონსტიტუციო სასამართლოს ერთ-ერთი პირველი გადაწყვეტილება იყო საქმეზე „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია და საქართველოს მოქალაქე ეკატერინე ლომთათიძე პარლამენტის წინააღმდეგ“.[21] აღნიშნულ საქმეში საკონსტიტუციო სასამართლომ, ოპერატიული საქმიანობის ფარგლებში, სხვადასხვა ტექნიკური საშუალებებით განხორციელებული კომუნიკაციის შეზღუდვის საფუძვლების კონსტიტუციურობაზე იმსჯელა.

საქმეში სადავოდ გამხდარი კომუნიკაციის მონიტორინგი რამდენიმე საფუძვლით იყო დასაშვები. მათ შორის სასამართლოს და პროკურორის გადაწყვეტილებით, ან არამართლზომიერი ქმედების მსხვერპლის წერილობითი განცხადების საფუძველზე. ხოლო იმ შემთხვევაში, თუ საკითხი ეხებოდა ქმედებას, რომლისთვისაც სასჯელის სახით 2 წელზე მეტი ვადით თავისუფლების აღკვეთა იყო გათვალისწინებული, მონიტორინგი, ავტომატურად, შესაბამის პირთა გადაწყვეტილებით ტარდებოდა.^[22] უფლებამოსილ თანამდებობის პირთა ნუსხა კი უწყებრივი ნორმატიული აქტით განისაზღვრებოდა, რაც, თავის მხრივ, დღემდე საიდუმლო ინფორმაციას წარმოადგენს.

საკონსტიტუციო სასამართლოს უშუალოდ ფარული ღონისძიებების გამოყენება არ გაუკრიტიკებია. თუმცა სასამართლოს კრიტიკის საგანი ფარული ღონისძიების გამოყენების სამართლებრივი საფუძვლები გახდა. სასამართლომ, კანონში არსებული, ზემოთ მითითებული რეგულაცია არაკონსტიტუციურად ცნო, რადგან ის ცალსახად არ ადგენდა სასამართლო კონტროლის აუცილებლობას, სხვადასხვა სახის ტექნიკური საშუალებით განხორციელებულ კომუნიკაციების მონიტორინგზე. აღნიშნული რეგულაციის არაკონსტიტუციურობა სწორედ იმან განაპირობა, რომ კანონი კომუნიკაციის თავისუფლების შეზღუდვის ალტერნატიულ მექანიზმებსაც ითვალისწინებდა.^[23]

ასევე, სასარჩელო მოთხოვნით, სადავოდ გამხდარი ცნობების შეგროვება და ვიზუალური კონტროლის განხორციელება, გათვალისწინებულია კანონის მე-7 მუხლის მე-2 პუნქტით. შესაბამისად, მნიშვნელოვანია განვიხილოთ სწორედ ის გადაწყვეტილება, რომელიც საკონსტიტუციო სასამართლოს სწორედ მე-7 მუხლის მე-2 პუნქტზე, მაგრამ ინტერნეტურთიერთობის მონიტორინგთან დაკავშირებით მიიღო. თავიდანვე უნდა აღინიშნოს, რომ მიუხედავად ოპერატიული ღონისძიებათა თვისობრივი სხვაობიდან, საქმის მთავარი ასპექტი სასამართლო კონტროლის არ არსებობა იყო, შესაბამისად ამ კუთხით ანალოგიურ შემთხვევასთან გვაქვს საქმე, რაც სასამართლოს მიერ განვითარებულ მსჯელობას განსაკუთრებით რელევანტურს ხდის.

საქმეში, „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია და საქართველოს მოქალაქე თამარ ჩუგოშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, სასამართლომ, ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის ფარგლებში ინტერნეტურთიერთობებზე ღია და დახურული ხასიათის დაკვირვების, მასში მონაწილეობის და ამ ღონისძიების, სასამართლოს გადაწყვეტილების გარეშე ჩატარების შესაძლებლობაზე იმსჯელა. ამ საქმეში სასამართლომ სისტემურად გააანალიზა ოპერატიული საქმიანობის მარეგულირებელი აქტი, იმის დასადგენად, მოითხოვდა თუ არა კანონი ყველა სახის ოპერატიულ ღონისძიებაზე, რომელიც უფლებაში ჩარევის მაღალი რისკით გამოირჩეოდა, სასამართლოს ნებართვას. კანონში არსებული არაერთგვაროვანი ჩანაწერების შესაბამისად, სასამართლომ მიუთითა, რომ არსებული რეგულაცია ცალსახად არ მოიაზრებს სასამართლო ნებართვის აუცილებლობას დახურული ხასიათის ინტერნეტურთიერთობის მონიტორინგისთვის.[24] აღნიშნულის გათვალისწინებით, დახურული ხასიათის ინტერნეტურთიერთობაზე დაკვირვება და მათში მონაწილება, სასამართლო ნებართვის გარეშე, არაკონსტიტუციურად იქნა ცნობილი.

აღსანიშნავია, რომ ეს გადაწყვეტილება საკონსტიტუციო სასამართლომ 2012 წლის 24 ოქტომბერს მიიღო. მას შემდეგ კი უშუალოდ, სამართლო კონტროლის კუთხით, კანონში ცვლილება არ მომხდარა. შესაბამისად, ნორმათა სისტემური ანალიზის შესახებ მსჯელობა ანალოგიურად ვრცელდება ნორმის დღეს მოქმედ რედაქციაზეც.

საკონსტიტუციო სასამართლოს განცხადებით, „დასახელებული ნორმების ერთიანი გააზრებით, ცხადია, რომ კანონმდებელმა, ერთი მხრივ, მკაცრად დააფიქსირა თავისი ნება უფლების შემზღუდავი ოპერატიული ღონისძიების ჩატარებაზე სასამართლო გარანტიების გავრცელების შესახებ, თუმცა, მეორე მხრივ, ასევე არაორაზროვანია კანონმდებლის ნება იმის თაობაზე, თუ რომელ ოპერატიულ–სამძებრო ღონისძიებებს უკავშირებს ის უფლების შეზღუდვის რისკებს და, შესაბამისად, რომელთა ჩატარებაზე მოითხოვს სასამართლო გარანტიების გავრცელებას – ეს არის მხოლოდ მე-7 მუხლის მე-2 პუნქტის “თ” და “ი” ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული ოპერატიულ–სამძებრო ღონისძიებები. ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სადავო ნორმა ითვალისწინებს დახურულ ინტერნეტურთიერთობებზე დაკვირვების შესაძლებლობას. ამასთან, მოქმედი კანონმდებლობის ანალიზმა აჩვენა, რომ სადავო ნორმა როგორც დამოუკიდებლად, ისე სისტემური განმარტების შედეგად, ითვალისწინებს ამ ოპერატიულ–სამძებრო ღონისძიების ჩატარებას სასამართლოს გადაწყვეტილების გარეშე. მიუხედავად კანონმდებლის ზოგადი მისწრაფებისა, რომ უფლებაში ჩარევის ასეთი შემთხვევები სასამართლო კონტროლს დაქვემდებარებოდა, ამ პოზიციის სადავო ნორმით გათვალისწინებულ შემთხვევებზე გავრცელების ვალდებულება არ გამომდინარეობს არც სადავო ნორმიდან და არც ზოგადად კანონმდებლობიდან.[25] მაშასადამე, კანონმდებლის მხოლოდ მისწრაფება და მიზანი - პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლებაში ჩარევა დაუქვემდებაროს სასამართლოს კონტროლს, ვერ მოახდენს გავლენას სადავო ნორმის შინაარსზე, თუ ამან ასახვა არ ჰპოვა კანონში.[26]

აღნიშნული მსჯელობით, ნათელია, რომ კანონმდებლობით გათვალისწინებული ზოგადი ჩანაწერი ვერ უზრუნველყოფს სასამართლო კონტროლის გავრცელებას ყველა ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიებაზე. ბუნდოვანია, კანონმდებლის ნება უშუალოდ ცნობების შეგროვებასა და ვიზუალურ კონტროლზე ვრცელდება თუ არა სასამართლო კონტროლი, რაც ქმნის განუსაზღვრელ მასშტაბს იმისთვის, რომ პირადი ცხოვრების უფლებაში ჩარევა მოხდება სასამართლოს გადაწყვეტილების გარეშე.

სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის ნორმები ანალიზი

სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით გათვალისწინებული ფარული საგამოძიებო მოქმედების სახეებია: სატელეფონო კომუნიკაციის ფარული მიყურადება და ჩაწერა; ინფორმაციის მოხსნა და ფიქსაცია კავშირგაბმულობის არხიდან, კომპიუტერული სისტემიდან და ამ მიზნით კომპიუტერულ სისტემაში შესაბამისი პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებების ინსტალაცია; გეოლოკაციის რეალურ დროში განსაზღვრა; საფოსტო-სატელეგრაფო გზავნილის კონტროლი; ფარული ვიდეოჩაწერა ან/და აუდიოჩაწერა, ფოტოგადაღება; ელექტრონული თვალყურის დევნება ტექნიკური საშუალებებით, რომელთა გამოყენება ზიანს არ აყენებს ადამიანის სიცოცხლეს, ჯანმრთელობას და გარემოს.[27]

აღსანიშნავია, რომ ფარული საგამოძიებო მოქმედება ტარდება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მისი ჩატარება გათვალისწინებულია სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით და ის აუცილებელია დემოკრატიულ საზოგადოებაში ლეგიტიმური მიზნის მისაღწევად − ეროვნული უშიშროების ან საზოგადოებრივი უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად, უწესრიგობის ან დანაშაულის ჩადენის თავიდან ასაცილებლად, ქვეყნის ეკონომიკური კეთილდღეობის ინტერესების ან სხვა პირთა უფლებებისა და თავისუფლებების დასაცავად.[28]

რაც ყველაზე მეტად მნიშვნელოვანია, ფარული საგამოძიებო მოქმედების ჩატარების წესი ითვალისწინებს, რომ მოსამართლე, პროკურორის შუამდგომლობისა და მისი დასაბუთებისთვის საჭირო მასალების სასამართლოში წარდგენიდან არაუგვიანეს 24 საათისა, განიხილავს შუამდგომლობას ამ თავითა და ამ კოდექსის 112-ე მუხლით დადგენილი წესით. მოსამართლეს შეუძლია შუამდგომლობა ზეპირი მოსმენის გარეშე განიხილოს. მოსამართლე შუამდგომლობას ზეპირი მოსმენით, პროკურორის მონაწილეობით, დახურულ სასამართლო სხდომაზე განიხილავს და განჩინებით[29] იღებს გადაწყვეტილებას ფარული საგამოძიებო მოქმედების ჩატარების ნებართვის გაცემის შესახებ ან მისი ჩატარების ნებართვის გაცემაზე უარის თქმის შესახებ.[30] მოსამართლის განჩინების ეგზემპლარები შესაბამისი უფლებამოსილების მქონე სახელმწიფო ორგანოს და სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურს წარედგინება განჩინების გამოტანისთანავე, დაუყოვნებლივ, მაგრამ არაუგვიანეს 48 საათისა, მატერიალური (დოკუმენტური) სახით. [31]

ასევე, გადაუდებელი აუცილებლობის შემთხვევაში,[32] როდესაც დაყოვნებამ შეიძლება გამოიწვიოს საქმისთვის (გამოძიებისთვის) მნიშვნელოვანი ფაქტობრივი მონაცემების განადგურება ან შეუძლებელი გახადოს ამ მონაცემების მოპოვება, ფარული საგამოძიებო მოქმედება შეიძლება ჩატარდეს/დაიწყოს მოსამართლის განჩინების გარეშე, პროკურორის მოტივირებული დადგენილებით. პროკურორის დადგენილება უნდა შეიცავდეს შესაბამის რეკვიზიტებს,[33] ხოლო დადგენილების სარეზოლუციო ნაწილი უნდა შეიცავდეს[34] მითითებას ფარული საგამოძიებო მოქმედების ობიექტის/ობიექტების, აგრეთვე განსახორციელებელი ფარული საგამოძიებო მოქმედების სახის შესახებ და უნდა განსაზღვრავდეს მოქმედების განხორციელების პერიოდს,[35] რომელიც არ უნდა აღემატებოდეს 48 საათს. პროკურორი ვალდებულია ფარული საგამოძიებო მოქმედების დადგენილებაში მითითებული ღონისძიების დაწყების დროიდან არაუგვიანეს 24 საათისა მიმართოს რაიონულ (საქალაქო) სასამართლოს გადაუდებელი აუცილებლობისას ჩატარებული/მიმდინარე ფარული საგამოძიებო მოქმედების კანონიერად ცნობის შესახებ.

შუამდგომლობაში პროკურორმა უნდა დაასაბუთოს იმ გარემოებების არსებობა, რომლებმაც განაპირობა ფარული საგამოძიებო მოქმედების მოსამართლის განჩინების გარეშე, გადაუდებლად ჩატარება/დაწყება. მოსამართლე პროკურორის შუამდგომლობას განიხილავს მისი სასამართლოსთვის წარდგენიდან არაუგვიანეს 24 საათისა, შუამდგომლობის განხილვისას მოსამართლე ამოწმებს, შეესაბამება თუ არა ჩატარებული/მიმდინარე ფარული საგამოძიებო მოქმედება ამ მუხლის მე-2 ნაწილის მოთხოვნებს, აუცილებელი იყო თუ არა აღნიშნული ფარული საგამოძიებო მოქმედების გადაუდებლად ჩატარება/დაწყება და განჩინებით იღებს ერთ-ერთ შემდეგ გადაწყვეტილებას:

· ჩატარებული ფარული საგამოძიებო მოქმედების კანონიერად ცნობის შესახებ;

· მიმდინარე ფარული საგამოძიებო მოქმედების კანონიერად ცნობის და მისი ჩატარების ვადის არაუმეტეს 48 საათამდე გაგრძელების შესახებ. ეს ვადა აითვლება პროკურორის დადგენილებაში მითითებული ფარული საგამოძიებო მოქმედების დაწყების დროიდან;

· ჩატარებული/მიმდინარე ფარული საგამოძიებო მოქმედების უკანონოდ ცნობის, მისი შეწყვეტის, შედეგების გაუქმების და მის შედეგად მოპოვებული მასალის/ინფორმაციის განადგურების შესახებ.

საპროცესო კოდექსის ნორმათა განხილვის საფუძველზე, ცხადია, რომ კოდექსი დეტალურად გაწერს თუ რა ქმედებებია საჭირო მანამ, სანამ ფარული საგამოძიებო მოქმედება დაიწყება. ნათლად, არის დაფიქსირებული თუ რა წესები ვრცელდება სასამართლოს განჩინების მიღების შემთხვევაში და გადაუდებელი აუცილებლობის დროს, რამდენ ხანში უნდა მიმართოს პროკურორმა სასამართლოს, წინააღმდეგ შემთხვევაში ფარული საგამოძიებო ღონისძიება ჩაითვლება უკანონოდ. ასევე, მნიშვნელოვან გარანტიას წარმოადგენს საპროცესო კოდექსის მიერ გათვალისწინებული ის სავალდებულო მოთხოვნები, რაც პროკურორის შუამდგომლობაში უნდა იქნეს მოყვანილი. ეს აუცილებლია, რომ შუამდგომლობა არ იყოს შაბლონური. ნათელია, რომ სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსისგან განსხვავებით, ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის შესახებ კანონი არც ერთ ზემოაღნიშნულ რეგულაციას არ ითვალისწინებს, რაც აუცილებელია სასამართლო კონტროლის განსახორციელებლად.

როდესაც „ოპერატიული საქმიანობის შესახებ“ კანონსა და სისხლის სამართლის კოდექსში არსებულ რეგულაციებს ვადარებთ ერთმანეთს, ასევე, მნიშვნელოვანია, მოკლედ მიმოვიხილოთ, თუ როგორ მოხდა ფარული საგამოძიებო მოქმედებების კოდექსში გაწერა და კონკრეტული ოპერატიული ღონისძიებების საპროცესო კოდექსში გადატანა.

პირველ რიგში უნდა აღნიშნოს, რომ 2009 წლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის თავდაპირველი ვერსია შეიცავდა ფარული საგამოძიებო მოქმედებების თავს. კოდექსის ეს რედაქცია, ფარულ საგამოძიებო მოქმედებად მიიჩნევდა თითქმის ყველა იმ კონსპირაციულ ღონისძიებას, რომელიც იმ პერიოდში ოპერატიული საქმიანობის ნაწილს წარმოადგენდა. მათ შორის, საპროცესო კოდექსის ამ რედაქციის ფარგლებში, საგამოძიებო მოქმედებად იყო მიჩნეული ვიზუალური და სხვა სახის კონტროლი, საკონტროლო შესყიდვა და კონტროლირებადი მიწოდება, კომუნიკაციის ფარული მიყურადება.[36] კოდექსის ამავე რედაქციით, მთავრობას დაევალა „ფარული საგამოძიებო მოქმედებების შესახებ“ სპეციალური კანონპროექტის შემუშავება, პარალელურად კი, ძალადაკარგულად გამოცხადდებოდა „ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიებების შესახებ“ საქართველოს კანონი.[37] თუმცა, კოდექსში განხორციელებული პირველივე ცვლილებით, აღნიშნული ჩანაწერი ამოღებულ იქნა. რას დაეფუძნა აღნიშნული გადაწყვეტილება და რა იყო პარლამენტის პოლიტიკურ-სამართლებრივი არგუმენტი – უცნობია.[38]

ოპერატიული საქმიანობის განვითარების მნიშვნელოვანი ეტაპი 2014 წლის საკანონმდებლო ცვლილებებს უკავშირდება,[39] რომლითაც ზოგიერთი სახის ოპერატიულ-სამძებრო ღონის ძიებების სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსში მოქცევით, ფარული საგამოძიებო მოქმედებების ინსტიტუტი ჩამოყალიბდა. ამ ცვლილების ძირითადი მიზანი მაღალი რისკის შემცველ ოპერატიულ ღონისძიებაზე საპროცესო ზედამხედველობის გავრცელება იყო.

კონკრეტულად კი, 2014 წლის საკანონმდებლო ცვლილებით, იმ ოპერატიული ღონისძიებების ძირითადი ნაწილი, რომელიც სასამართლო ნებართვას მოითხოვდა, ფარული საგამოძიებო მოქმედების ნაწილი გახდა. საპროცესო კოდექსით, მკაცრად განისაზღვრა დანაშაულთა წრე, ფარული საგამოძიებო მოქმედების განხორციელების ვადა, ამ მოქმედების ფარგლებში მიღებული ინფორმაციის შენახვის და განადგურების წესები. ამ ცვლილებებმა უფრო დაცული გახადა ადამიანის პირადი ცხოვრების სფერო სამართალდამცავი ორგანოების თვითნებური და უკონტროლო ჩარევისგან.

საკანონმდებლო ცვლილებამდე, ვიზუალური კონტროლის პარალელურად, ოპერატიული მექანიზმი იყო ელექტრონული თვალყურის დევნება. ეს ორი ღონისძიება ძირითადად განხორციელების მეთოდით განსხვავდებოდა ერთმანეთისგან – ვიზუალური კონტროლი, როგორც წესი, ელექტრონული აღჭურვილობის გარეშე ტარდებოდა.[40]

2014 წლის ცვლილების შემდეგ, ელექტრონული თვალყურის დევნება ტექნიკური საშუალებით, ფარული საგამოძიებო მოქმედების დამოუკიდებელ სახეს წარმოადგენს. ცვლილების აუცილებლობა იმ გარემოებით იყო გამოწვეული, რომ ამ ღონისძიებისთვის კანონით გათვალისწინებული სასამართლო კონტროლის მიუხედავად, ოპერატიული საქმიანობის ფარგლებში მისი წარმოება ვერ აზღვევდა პირად ცხოვრებაში თვითნებური ჩარევის მაღალ რისკებს.[41] მართალია, ელექტრონული თვალყურის დევნება დღეს საპროცესო მოქმედებად მიიჩნევა, თუმცა მისი მსგავსი მექანიზმები, ვიზუალური კონტროლის სახით, ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის ფარგლებში მაინც დარჩა, და ის სასამართლო ნებართვის გარეშე შეიძლება განხორციელდეს.

მიუხედავად იმისა, რომ კანონი საქმიანობის ამ ორ სახეს დამოუკიდებელ ღონისძიებებად მიიჩნევს, მიღებულ შედეგს თუ გავითვალისწინებთ, მნიშვნელოვანი სხვაობა მათ შორის არ არის. ნიშანდობლივია, რომ კანონი თავიდანვე მხოლოდ რამდენიმე ღონისძიებაზე მოითხოვდა სასამართლო ნებართვის აუცილებლობას. ვიზუალური კონტროლი სასამართლო ნებართვას დაქვემდებარებულ ღონისძიებას შორის არ ყოფილა. ამ მხრივ ცვლილება კანონში არც 2014 წლის რეფორმის შედეგად ასახულა. შესაბამისად, ვიზუალური კონტროლი დღესაც მოსამართლის ბრძანების გარეშე ხორციელდება. მაშინ როდესაც, თავისი არსით, ეს ღონისძიება ელექტრონული თვალყურის დევნისაგან, პრინციპულად, არ განსხვავდება.

ვიზუალური კონტროლის შემთხვევაშიც, ისევე როგორც ელექტრონული საშუალებით თვალ-თვალის დროს, ინფორმაციის მიღების და დაკვირვების ობიექტი ერთია, სხვაობა მხოლოდ ამ ღონისძიებების ჩატარების მეთოდში შეიძლება იყოს. გასათვალისწინებელია ის ფაქტიც, რომ ღონისძიების განმარტებაში პირდაპირ არის მითითებული მისი განხორციელების შესაძლებლობა უშუალოდ ადამიანური რესურსის (ფიზიკური პირის მიერ თვალთვალი) ან ოპერატიულ-ტექნიკური საშუალების გამოყენებით, რაც, თავის მხრივ, ელექტრონული საშუალებით თვალთვალს არ გამორიცხავს.

ზოგადად, ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიების განხორცილების მეთოდი და ტაქტიკა, რაც ძირითადად უწყებრივი ნორმატიული აქტებით განისაზღვრება, საიდუმლო ინფორმაციაა და შესაბამისად, ღონისძიების მეთოდური მსვლელობის შეფასება შეუძლებელია. აქედან გამომდინარე, რთულია დადგენა, ცნობების შეგროვებისას რა კონკრეტული მეთოდების გამოყენებას უშვებს კანონი. ცნობების შეგროვების კანონის მიერ შემოთავაზებული განმარტებით, ეს პროცესი მიზნის მისაღწევად რამდენიმე კომპონენტისგან შემდგარი სტადიაა. დანაშაულის შესახებ ინფორმაციის შეგროვებას კანონმდებლობა გამოძიების ფარგლებში, საგამოძიებო მოქმედებების გამოყენებით იცნობს. ამ ღონისძიების შემთხვევაშიც ლოგიკურია დაისვას შეკითხვა, თუ დანაშაულებრივ ფაქტზე რეაგირება გამოძიებით უნდა მოხდეს, რა დანიშნულება აქვს ცნობების შეგროვებას ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიების ფარგლებში.

აღნიშნული მსჯელობა ერთმნიშვნელოვნად მიუთითებს, რომ დღევანდელი რეგულაციით, ოპერატიული საქმიანობის ფარგლებში თვალთვალი, შესაბამისი უწყებებისთვის უფრო მოქნილი და მარტივად აღსასრულებელი მექანიზმია, რადგანაც კანონი მის განხორციელებას მოსამართლის ბრძანების, როგორც დაცვის მინიმალური გარანტიის გარეშე იძლევა.

წინააღმდეგობა კონსტიტუციის მე-15 მუხლის მე-2 პუნქტთან

საქართველოს კონსტიტუციის მე-15 მუხლის პირველი პუნქტი განამტკიცებს ადამიანის პირადი და ოჯახური ცხოვრების უფლებას, ხოლო ამავე მუხლის მე-2 პუნქტი უზრუნველყოფს ადამიანის პირადი სივრცისა და კომუნიკაციის ხელშეუხებლობის უფლებას. კონსტიტუციის მიზანია პირის პირადი სივრცის და კომუნიკაციის ანონიმურობის/პრივატულობის უზრუნველყოფა. ანუ ადამიანის პირადი ცხოვრების იმ სფეროების გამჟღავნებისგან დაცვა, სადაც ან/და რომლის მიმართაც ამ უკანასკნელს პრივატულობის ობიექტური მოლოდინი გააჩნია.[42]

საქართველოს კონსტიტუცია მე-15 მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტებით დაცულ უფლებებში სახელმწიფოს ჩარევის სხვადასხვა კონსტიტუციურ-სამართლებრივ საფუძველზე მიუთითებს. კერძოდ, დაცული პირადი სივრცისა და კომუნიკაციის უფლების შეზღუდვისთვის, დამატებით, მოითხოვება სასამართლოს გადაწყვეტილება - კონტროლი.

საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, „ცალკეული უფლების შეზღუდვისთვის სასამართლოს გადაწყვეტილების სახით დამატებითი ფორმალური კრიტერიუმის არსებობა ხაზს უსვამს ამ უფლების (თუ მისი ცალკეული უფლებრივი კომპონენტის) ბუნებას და იმ ფაქტს, რომ ამ ურთიერთობაში მაღალია აღმასრულებელი ხელისუფლების განმახორციელებელი ორგანოების თვითნებობის საფრთხე და არსებობს სასამართლოს, როგორც ნეიტრალური და მიუკერძოებელი ორგანოს მხრიდან კონტროლის განხორციელების საჭიროება.[43]

რაც შეეხება უფლების შეზღუდვის მეორე საფუძველს, საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, „გადაუდებელი აუცილებლობა“ გულისხმობს ისეთ შემთხვევებს, როდესაც თანაზომიერების პრინციპზე დაყრდნობით, კონსტიტუციით გათვალისწინებული საჯარო ინტერესის მიღწევა, რეალურად არსებული ობიექტური მიზეზების გამო, შეუძლებელია კერძო ინტერესების დაუყოვნებლივი, მყისიერი შეზღუდვის გარეშე. ამასთან, ძალზე მკაფიო, ნათელი და ცალსახა უნდა იყოს, რომ კონსტიტუციის ფარგლებში საჯარო ინტერესის სხვაგვარად დაცვის მცირედი ალბათობაც არ არსებობს. გადაუდებლობა მიუთითებს დროის სიმცირეზე, რაც უფლების შესაზღუდად მოსამართლის ბრძანების მოპოვების საშუალებას არ იძლევა და საჭიროებს დაუყოვნებლივ მოქმედებას.[44] თუმცა ასეთი ვითარება არ ათავისუფლებს სახელმწიფოს, მოგვიანებით (დროის მცირე მონაკვეთში), პირად ცხოვრებაში ჩარევის საფუძვლიანობისა და კანონიერების სასამართლოში შემოწმების აუცილებლობისაგან. მაშასადამე, გადაუდებელი აუცილებლობის ვითარება არ გამორიცხავს უფლების მხოლოდ მოსამართლის ნებართვით შეზღუდვის აუცილებლობას.

ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიებებს უფლების შეზღუდვის სხვა ფორმებისაგან განსხვავებით ახასიათებს ფარული ბუნება, მათ დიდ ნაწილს საზოგადოება საერთოდ ვერ ხედავს და, შესაბამისად, ვერ აკონტროლებს. ამ ფონზე აღმასრულებელი ხელისუფლების მხრიდან უფლებაში არათანაზომიერი ჩარევის ცდუნება და რისკი სხვა შემთხვევებთან შედარებით მაღალია.[45] მაშასადამე, უფლების შეზღუდვა მოსამართლის გადაწყვეტილების საფუძველზე, უმნიშვნელოვანესი კონსტიტუციური გარანტიაა როგორც თავად უფლების დაცვის, ისე კერძო და საჯარო ინტერესების დაბალანსებისათვის.

როგორც უკვე აღინიშნა, ოპერატიული-სამძებრო ღონისძიებების - ცნობების შეგროვებისა და ვიზუალური კონტროლის განხორციელებისათვის საკმარისია მხოლოდ პროკურორის დავალების არსებობა და ის არ საჭიროებს სასამართლოს მხრვიდან რაიმე თანხმობას. როგორც კონკრეტულ საქმეში, გენერალური პროკურორის წერილით დასტურდება, სასამართლოს ნებართვის გარეშე, კანონმდებლობის სრული დაცვით ხორციელდებოდა ოპერატიული ღონისძიებები. კანონმდებლობის ბუნდოვანება სასამართლო კონტროლის საკითხთან დაკავშირებით, სწორედ ამ კონტროლის არასავალდებულობაზე მიუთითებს, როგორც ეს საკონსტიტუციო სასამართლოს სხვა ზემოთ განხილულ სხვადასხვა ოპერეტიულ ღონისძიებებთან დაკავშირებით დადგინდა.

აღსანიშნავია, რომ კანონმდებლობით გათვალისწინებული რეგულაციებითა და სათანადო გარანტიების არსებობით დამაჯერებლად უნდა გამოირიცხოს პირად ცხოვრებაში ჩარევის ალბათობა, კონსტიტუციით დადგენილი ამ გარანტიის მიღმა. კანონმდებლობით გათვალისწინებული სისტემა უფლებაში მოსამართლის გადაწყვეტილებით ჩარევის წესის დემონსტრირების პარალელურად, თავადვე არ უნდა იძლეოდეს შესაძლებლობას, ქმნიდეს ცდუნებას, უფლებაში ჩარევა მოხდეს კონსტიტუციური გარანტიის იგნორირებით. მნიშვნელოვანია, კანონი არ ზრდიდეს საფრთხეს ცდუნებისთვის, რომ ხელისუფლებამ იმოქმედოს კონსტიტუციის მოთხოვნების უგულებელყოფით. [46]

აღნიშნულ განაცხადს, აბსოლუტირად ეწინააღმდეგება სადავო ნორმის შინაარსი, რადგან კანონმდებლობა თავად იძლევა თვითებობისა და სასამართლოს გვერდით ავლით ოპერატიული ღონისძიებების განხორციელების შესაძლებლობას. შესაბამისად, ცხადია, რომ სადავო ნორმა ქმნის შესაძლებლობას, სახელმწიფოს მხრიდან ადამიანის პირად ცხოვრებაში ჩარევა მოხდეს კონსტიტუციური გარანტიების უგულებელყოფით და შესაბამისი ლეგიტიმური მიზნების არსებობის, მათი დაცვის აუცილებლობის და უფლებაში ჩარევის თანაზომიერების, სასამართლოს მიერ, შემოწმების გარეშე.

მნიშვნელოვანია, აღნიშნოს, რომ თავისთავად სასამართლო გადაწყვეტილების არსებობა აპრიორი უფლებაში თანაზომიერ ჩარევას არ გულისხმობს. იმისათვის, რომ უზრუნველყოფილი იყოს სასამართლო გადაწყვეტილების საფუძველზე უფლების პროპორციული შეზღუდვა, გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს შესაბამისი საკანონმდებლო გარანტიების შექმნას. ამ თვალსაზრისით, პირველ რიგში, გასათვალისწინებელია, რომ უფლების შეზღუდვის ეს პირობა არ გულისხმობს კანონით შესაბამისი რეგულირების გარეშე სასამართლო გადაწყვეტილების მიღების შესაძლებლობას. ეს ასე რომ ყოფილიყო, რისკი და ცდუნება ხელისუფლების მხრიდან უფლების ბოროტად გამოყენებისა განუსაზღვრელად დიდი იქნებოდა. თვითნებობის და უფლებაში გადამეტებული ჩარევის თავიდან ასაცილებლად, პასუხი იმაზე, როდის და როგორ მიიღება ეს გადაწყვეტილება, უნდა იყოს კანონში. ამგვარად, კანონით მხოლოდ იმის გაწერა, რომ ფარული საგამოძიებო ღონისძიება გამოიყენება სასამართლო გადაწყვეტილების ან გადაუდებელი აუცილებლობის შემთხვევაში აზრს მოკლებული იქნება, თუკი ამ ორი გარემოების არსებობის მიუხედავად, იარსებებს ფარული საგამოძიებო ღონისძიების გამოყენების შესაძლებლობა და ერთ ან მეორე გარემოებაზე ფარული საგამოძიებო მოქმედების განმახორციელებელი პირი მიუთითებს მხოლოდ მას შემდეგ, რაც უკანონოდ და თვითნებურად ჩაიწერს სატელეფონო საუბარს.[47]

საკონსტიტუციო სასამართლოს ზემოთ აღნიშნული განმარტებიდან ცხადია, რომ კანონმდებლობა პირველ რიგში, პირდაპირ უნდა ითვალისწინებდეს სასამართლოსადმი მიმართვისა და გადაუდებელი აუცილებლის შემთხვევის წინაპირობებს, ხოლო მეორე ის, რომ არ უნდა არსებობდეს ისეთი ღონისძიება, რომელიც შესაძლებელს გახდის სასამართლოს ნებართვის გარეშე „კანონიერად“ განხორციელდეს ოპერატიული ღონისძიება.

როგორც ზემოთ არაერთხელ აღინიშნა, სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით გათვალისწინებული ფარული ღონისძიებები მოიცავს იგივე შინაარსის მოქმედებებს, რაც ოპერატიული ღონისძიებებისას ხორციელდება. უხეშად რომ ვთქვათ, იმ შემთხვევაში, როდესაც ოპერატიული სამძებრო საქმიანობის შესახებ კანონი შესაძლებლობას იძლევა, საპროცესო მოქმედებების გვერდი ავლით განახორციელოს ცნობების შეგროვება და ვიზუალური კონტროლი, ის გვერდს უვლის სწორედ იმ ბარიერს - სასამართლო კონტროლს, რომელსაც საპროცესო კოდექსი აწესებს.

პირადი ცხოვრების უფლების შეზღუდვის სტანდარტები

პირადი სივრცისა და კომუნიკაციის უფლება აბსოლუტური უფლება არ არის და მისი შეზღუდვის საფუძვლები მოცემულია კონსტიტუციის მე-15 მუხლის მე-2 პუნქტში. შესაბამისად, აუცილებელია, შემოწმდეს, რამდენად აკმაყოფილებს სადავო ნორმებით დადგენილი მოწესრიგება კონსტიტუციის დადგენილ ფორმალურ და მატერიალურ კრიტერიუმებს.

ფორმალურ მოთხოვნას კონსტიტუცია აწესებს, პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლების სამართლებრივი ბუნებიდან და მნიშვნელობიდან გამომდინარე. საქართველოს კონსტიტუციის შესაბამისი დებულებით განისაზღვრება არა მხოლოდ ამ უფლების მატერიალური შინაარსი, არამედ დადგენილია მისი შეზღუდვის განსაკუთრებული ფორმალური გარანტიები. აღნიშნული უფლების შეზღუდვის შემთხვევაში დაცული უნდა იყოს უფლების შეზღუდვის ფორმალური კონსტიტუციური გარანტიები – სახეზე უნდა იყოს სასამართლოს გადაწყვეტილება ან კანონით გათვალისწინებული გადაუდებელი აუცილებლობა.[48] ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში უფლებაში ჩარევის საჭიროება მოსამართლემ უნდა შეაფასოს და, როგორც წესი, სწორედ მისი გადაწყვეტილება ქმნის პირადი სივრცისა და კომუნიკაციის შეზღუდვის საფუძველს.[49]

სადავო ნორმის ფორმალურ კრიტერიუმთან შესაბამისობასთან დაკავშირებით, უნდა აღნიშნოს, რომ კანონმდებლობა იძლევა შესაძლებლობას სასამართლოს კონტროლის გვერდის ავლით განხორციელდეს ოპერატიული ღონისძიებები და არ მოითხოვს ცნობების შეგროვებისა და ვიზუალური კონტროლის განხორციელებისათვის სასამართლო ნებართვას. ეს კი ნიშნავს, რომ სადავო ნორმა კონსტიტუციის ფორმალურ კრიტერიუმსაც ვერ აკმაყოფილებს, მაგრამ მოსარჩელე ასევე მიზანშეწონილად მიიჩნევს განიხილოს სადავო ნორმის მატერიალურ კრიტერიუმთან შესაბამისობა.

ფორმალური მოთხოვნების გარდა, პირადი ცხოვრების, მათ შორის, პირადი სივრცისა და კომუნიკაციის ხელშეუხებლობის უფლების შეზღუდვა უნდა აკმაყოფილებდეს უფლების შეზღუდვის მატერიალურ კრიტერიუმსაც. კერძოდ, შეზღუდვა უნდა ემსახურებოდეს საქართველოს კონსტიტუციის მე-15 მუხლის მე-2 პუნქტში ჩამოთვლილ რომელიმე ლეგიტიმურ მიზანს და ამავე დროს იყოს მიზნის მიღწევის აუცილებელი და პროპორციული საშუალება. „თანაზომიერების პრინციპის მოთხოვნაა, რომ უფლების მზღუდავი საკანონმდებლო რეგულირება უნდა წარმოადგენდეს ღირებული საჯარო (ლეგიტიმური) მიზნის მიღწევის გამოსადეგ და აუცილებელ საშუალებას. ამავე დროს, უფლების შეზღუდვის ინტენსივობა მისაღწევი საჯარო მიზნის პროპორციული, მისი თანაზომიერი უნდა იყოს. დაუშვებელია ლეგიტიმური მიზნის მიღწევა განხორციელდეს ადამიანის უფლების მომეტებული შეზღუდვის ხარჯზე.“[50]

კონსტიტუციის მე-15 მუხლის მე-2 პუნქტი დასაშვებად მიიჩნევს პირადი სივრცისა და კომუნიკაციის კონსტიტუციური უფლების შეზღუდვას მხოლოდ კონკრეტული ლეგიტიმური მიზნების მიღწევისთვის, რომელიც ემსახურება სახელმწიფო ან საზოგადოებრივ უსაფრთხოებას ან/და სხვათა უფლებების დაცვას.

სადავო ნორმის მიხედვით, ლეგიტიმური მიზანი ემსახურება დანაშაულის აღკვეთისა და გამოძიებისათვის მნიშვნელოვანი ინფორმაციის მიღებას, რაც ემსახურება კონსტიტუციით დასახელებულ ლეგიტიმური მიზნების მიღწევასაც.

საკონსტიტუციო სასამართლოს დამკვიდრებული პრაქტიკის მიხედვით, უფლების შეზღუდვის გამართლებისათვის ლეგიტიმური მიზნის არსებობა, თავისთავად, არ არის საკმარისი. შეზღუდვის თანაზომიერებისათვის ასევე აუცილებელია, დაკმაყოფილებული იყოს გამოსადეგობის მოთხოვნაც. თავის მხრივ, ღონისძიების გამოსადეგობაზე მსჯელობისას „საკონსტიტუციო სასამართლომ უნდა დაადგინოს, რამდენად არსებობს ლოგიკური კავშირი საქართველოს პარლამენტის მიერ დასახელებულ ლეგიტიმურ მიზანსა და სადავო ნორმებით დადგენილ უფლების შეზღუდვის ფორმას შორის – რამდენად იძლევა სადავო ნორმები დასახელებული ლეგიტიმური მიზნის მიღწევის შესაძლებლობას“[51]

კონკრეტულ შემთხვევაში შეიძლება იქვას, რომ ოპერატიული ღონისძიებები ლეგიტომური მიზნისათვის გამოსადეგი საშუალებაა, მაგრამ ლეგიტიმური მიზნის მიღწევა დაუშვებელია ადამიანის პირად ცხოვრებაში გადამეტებული ჩარევის ხარჯზე.

საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, გამოსადეგობასთან ერთად შემზღუდველი ღონისძიება აგრეთვე „უნდა აკმაყოფილებდეს აუცილებლობის მოთხოვნას, რომლის თანახმადაც, სახელმწიფოს მიერ შერჩეული მექანიზმი უნდა იყოს უფლების ყველაზე ნაკლებად მზღუდავი საშუალება, რომლითაც არსებულის მსგავსი ეფექტურობით იქნება შესაძლებელი ლეგიტიმური მიზნის მიღწევა“[52] თანაზომიერების პრინციპის საწინააღმდეგოა ნებისმიერი ღონისძიება, რომელიც იმაზე მეტად ზღუდავს უფლებას, ვიდრე ეს ლეგიტიმური მიზნის მისაღწევად არის აუცილებელი.

სადავო ნორმით გათვალისწინებული ოპერატიული ღონისძიებები ვერ ჩაითვლება ყველა ნაკლებ მზღუდავ საშუალებად, რადგან მისი განხორციელებისას კანონმდებლობა არ ავრცელებს არანაირ სასამართლო კონტროლს, პროკურორს იმის ვალდებულებაც კი არ გააჩნია, რომ დაასაბუთოს გადაუდებელი აუცილებლობის შემთხვევა, როდესაც სასამართლოს ნებართვის გარეშე დაიწყო ფარული ღონისძიებები.

კონკრეტული საქმის შემთხვევაში, სახალხო დამცველის აპარატის ხელთ არსებული მასალების თანახმად, განმცხადებლის მიმართ ფარული საგამოძიებო მოქმედება არ ჩატარებულა გადაუდებელი აუცილებლობის ფარგლებში. არსებობდა პროკურატურის შუამდგომლობა და სასამართლოს წინასწარი განჩინება. განჩინება გაიცა 2019 წლის 7 აგვისტოს 11:50 საათზე და იგი აძლევდა საგამოძიებო უწყებას მის მიმართ ფარული ფოტო-ვიდეო გადაღების უფლებამოსილებას 2019 წლის 7 სექტემბრამდე. 2019 წლის 7 აგვისტოს, 10:00 საათიდან 11:50 საათამდე პერიოდში, განმცხადებლის მიმართ ფარული საგამოძიებო მოქმედების - ფარული ვიდეო-ჩაწერისა და ფოტოგადაღების - მიმდინარეობაზე კი არ არსებობდა სასამართლოს განჩინება. განჩინება გაცემული არ ყოფილა არც ფარული საგამოძიებო მოქმედების დაწყებამდე და არც მოგვიანებით მიუმართავს პროკურატურას გადაუდებელი აუცილებლობით ჩატარებული მოქმედების კანონიერად ცნობის თაობაზე. 2019 წლის 7 აგვისტოს, 10:00 საათიდან 11:50 საათამდე პერიოდში განხორციელებული ფარული ვიდეო-ჩაწერა და ფოტოგადაღება არათუ არ დაექვემდებარა სასამართლო კონტროლს, არამედ გამოყენებულ იქნა სისხლის სამართლის საქმეში, როგორც მტკიცებულება.

პირდაპირ შეიძლება ითქვას, რომ ნაკლებად მზღუდავ საშუალებას თავად სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით გათვალისწინებული ღონისძიებები ითვალისწინებს, რომელიც მოითხოვს როგორც ex ante, ისე ex nunc სასამართლო კონტროლს.

ასევე, როგორც აღინიშნა თვისობრივად იგივე ღონისძიებებს ითვალისწინებს საპროცესო კოდექსი. შესაბამისად, იმ შემთხვევაში, როდესაც პირადი ცხოვრების ამსახველი ინფორმაციის ან/და პერსონალურ მონაცემთა მოპოვების მიზნით გამოძიებას აქვს საკმარისი ფაქტობრივი და სამართლებრივი საფუძველი სასამართლო კონტროლის განხორციელებით ჩაატაროს საგამოძიებო მოქმედებები და ამასთანავე განხორციელებული აქვს საპროცესო მოქმედება მოსამართლის მიერ პირის პერსონალური მონაცემებისა და გადაადგილების შესახებ ინფორმაციის მოპოვების საფუძვლების შემოწმებისთვის, ადამიანის უფლებათა დაცვის სტანდარტებიდან გამომდინარე, გამოძიების მიერ უნდა ჩატარდეს საგამოძიებო მოქმედება, რაც უზრუნველყოფს როგორც გამოძიების ინტერესების, ასევე ადამიანის უფლებების დაცვას დაუსაბუთებელი შეზღუდვისგან.

რადგან, იმავე დროის პერიოდში, იმავე ინფორმაციის მოპოვებისა და საქმის იმავე ფაქტობრივი გარემოებების დადგენის მიზნით, რომელთა მოსაპოვებლად გამოძიებას მიმართული აქვს სასამართლო კონტროლით ფარული საგამოძიებო მოქმედების ჩატარებაზე ნებართვის მიღების შესახებ შუამდგომლობით, ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიების ჩატარება სასამართლოს კონტროლის გარეშე, ეწინააღმდეგება პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლებას.

შესაბამისად, „ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის შესახებ“ კანონის მე-7 მუხლის მე-2 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ცნობების შეგროვებასა და ვიზუალური კონტროლის განხორციელებას უშვებს სასამართლოს ნებართვის გარეშე ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის მე-15 მუხლის მე-2 პუნქტს.

[1] ფარული საგამოძიებო მოქმედებები გაგრძელდა შემდგომ დღეებშიც, სასამართლოს მიერ გაცემული განჩინების საფუძველზე და განჩინებაში მითითებულ პერიოდში (2019 წლის 7 აგვისტოდან 7 სექტემბრამდე), ყოველდღიურ რეჟიმში, სხვადასხვა ხანგრძლივობით.

[2] საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი, მუხლი 143³.

[3] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2012 წლის 29 თებერვლის №2/1/484 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“ და საქართველოს მოქალაქე თამარ ხიდაშელი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II- 15,17.

[4] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2018 წლის 26 ივლისის №2/4/665,683 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ნანა ფარჩუკაშვილი საქართველოს სასჯელაღსრულებისა და პრობაციის მინისტრის წინააღმდეგ“, II-111,112

[5] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2020 წლის 25 დეკემბრის №2/2/1276 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე გიორგი ქებურია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“ II-73.

[6] 1-ლი მუხლის 1-ლი პუნქტი.

[7] მე-3 მუხლი.

[8] მე-7 მუხლის მე-2 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტი.

[9] 1-ლი მუხლის მე-2 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტი.

[10] 1-ლი მუხლის მე-2 პუნქტის „გ“ ქვეპუნქტი.

[11] მე-12 მუხლი.

[12] მე-14 მუხლი.

[13] მე-13 მუხლი.

[14] მე-7 მუხლის მე-8 პუნქტი.

[15] მე-11 მუხლის 1-ლი პუნქტი.

[16] მე-8 მუხლის 1-ლი პუნქტი.

[17] მე-19 მუხლი.

[18] 21-ე მუხლი.

[19] მე-20 მუხლი.

[20] Deployment of special investigation means, council of Europe office in Belgrade, 2013

[21] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 26 დეკემბრის №1/3/407 გადაწყვეტილება

საქმეზე: „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია და საქართველოს მოქალაქე – ეკატერინე ლომთათიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“

[22] ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონის 2007 წლამდე მოქმედი რედაქციის

მე-9 მუხლის მე-2 ნაწილი.

[23] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 26 დეკემბრის №1/3/407 გადაწყვეტილება

საქმეზე: „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია და საქართველოს მოქალაქე – ეკატერინე

ლომთათიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“

[24] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2012 წლის 24 ოქტომბრის №1/2/519 გადაწყვეტილება საქმეზე ,,საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია და საქართველოს მოქალაქე თამარ ჩუგოშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, II-29.

[25] საკონსტიტუციო სასამართლოს 2012 წლის 29 თებერვლის გადაწყვეტილება NN2/1/484 საქმეზე `საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია~ და საქართველოს მოქალაქე თამარ ხიდაშელი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-29.

[26] იქვე.

[27] 143¹ -ე მუხლის 1-ლი პუნქტი

[28] 143²-ე მუხლის მე-2 პუნქტი.

[29] განჩინება დგება 4 ეგზემპლარად, რომელთაგან ერთი რჩება სასამართლოში, ორი გადაეცემა შუამდგომლობის წარმდგენ პროკურორს ან შესაბამისი საგამოძიებო ორგანოს უფლებამოსილ წარმომადგენელს, რომელთაგან ერთი მიეწოდება შესაბამისი უფლებამოსილების მქონე სახელმწიფო ორგანოს, და ერთი განჩინება, რომელიც შეიცავს მხოლოდ რეკვიზიტებსა და სარეზოლუციო ნაწილს, სასამართლოს მიერ მიეწოდება სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურს.

[30] 143³-ე მუხლის მე-5 პუნქტი.

[31] თუ ამ ნაწილით გათვალისწინებული ფარული საგამოძიებო მოქმედების ჩატარების ნებართვის გაცემის შესახებ ან მისი ჩატარების ნებართვის გაცემაზე უარის თქმის შესახებ განჩინება მოსამართლემ სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურის მიერ წარმოებულ სისხლის სამართლის საქმეზე გამოიტანა, სასამართლოს მიერ ერთი განჩინება (განჩინების მე-4 ეგზემპლარი), რომელიც შეიცავს მხოლოდ რეკვიზიტებსა და სარეზოლუციო ნაწილს, განჩინების გამოტანისთანავე, დაუყოვნებლივ, მაგრამ არაუგვიანეს 48 საათისა, მატერიალური (დოკუმენტური) სახით მიეწოდება ზედამხედველ მოსამართლეს.

[32] 143³-ე მუხლის მე-6 პუნქტი.

[33] დადგენილების შედგენის თარიღი და ადგილი; მითითება საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის იმ მუხლზე, რომლითაც მიმდინარეობს გამოძიება; პროკურორის სახელი და გვარი, ხელმოწერა; საიდუმლოების აღმნიშვნელი გრიფი; ბეჭედი.

[34] ამ კოდექსის 143¹ მუხლის პირველი ნაწილის „ა“−„გ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული რომელიმე ფარული საგამოძიებო მოქმედების განხორციელების შემთხვევაში დადგენილების სარეზოლუციო ნაწილი უნდა შეიცავდეს აგრეთვე მითითებას ფარული საგამოძიებო მოქმედების ობიექტის/ობიექტების ტექნიკური იდენტიფიკატორის/იდენტიფიკატორების სულ მცირე ერთი შესაბამისი მონაცემის შესახებ.

[35] მისი დაწყებისა და დასრულების თარიღებისა და დროის მითითებით.

[36] „სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი,“ 2009 წლის 9 ოქტომბრის რედაქციით

[37] „სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი,“ 2009 წლის 9 ოქტომბრის რედაქციის 333-ე მუხლის მე-4

ნაწილი

[38] ოპერატიული საქმიანობა სამართალდამცავ ორგანოებში, 2019, გვ 20.

[39] იხ: https://matsne.gov.ge/ka/document/view/2457218?publication=0#DOCUMENT:1;

[40] ოპერატიული საქმიანობა სამართალდამცავ ორგანოებში, 2019, გვ 53.

[41] იქვე.

[42] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2020 წლის 25 დეკემბრის №2/2/1276 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე გიორგი ქებურია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“ II-23.

[43] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2018 წლის 26 ივლისის №2/4/665,683 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ნანა ფარჩუკაშვილი საქართველოს სასჯელაღსრულებისა და პრობაციის მინისტრის წინააღმდეგ“, II-109

[44] საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 26 დეკემბრის გადაწყვეტილება N1/3/407 საქმეზე ,,საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია და საქართველოს მოქალაქე – ეკატერინე ლომთათიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”, II-26

[45] საკონსტიტუციო სასამართლოს 2012 წლის 29 თებერვლის გადაწყვეტილება NN2/1/484 საქმეზე `საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია~ და საქართველოს მოქალაქე თამარ ხიდაშელი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-20

[46] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის №1/1/625,640 გადაწყვეტილებით „საქართველოს სახალხო დამცველი, საქართველოს მოქალაქეები - გიორგი ბურჯანაძე, ლიკა საჯაია, გიორგი გოცირიძე, თათია ქინქლაძე, გიორგი ჩიტიძე, ლაშა ტუღუში, ზვიად ქორიძე, ააიპ „ფონდი ღია საზოგადოება საქართველო“, ააიპ „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო“, ააიპ „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“, ააიპ „სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოება“ და ააიპ „ადამიანის უფლებათა ცენტრი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, II-43.

[47] საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 26 დეკემბრის გადაწყვეტილება N1/3/407 საქმეზე ,,საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია და საქართველოს მოქალაქე – ეკატერინე ლომთათიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”, II-24.

[48] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2020 წლის 25 დეკემბრის №2/2/1276 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე გიორგი ქებურია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“ II-30.

[49] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2012 წლის 29 თებერვლის №2/1/484 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“ და საქართველოს მოქალაქე თამარ ხიდაშელი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-17.

[50] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2012 წლის 26 ივნისის №3/1/512 გადაწყვეტილება საქმეზე „დანიის მოქალაქე ჰეიკე ქრონქვისტი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-60

[51] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 17 მაისის №3/3/600 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე კახა კუკავა საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-48

[52] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2019 წლის 7 ივნისის №1/4/693,857 გადაწყვეტილება საქმეზე „ა(ა)იპ „მედიის განვითარების ფონდი“ და ა(ა)იპ „ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, II-28

6. კონსტიტუციური სარჩელით/წარდგინებით დაყენებული შუამდგომლობები

შუამდგომლობა სადავო ნორმის მოქმედების შეჩერების თაობაზე: არა

შუამდგომლობა პერსონალური მონაცემების დაფარვაზე: არა

შუამდგომლობა მოწმის/ექსპერტის/სპეციალისტის მოწვევაზე: არა

შუამდგომლობა/მოთხოვნა საქმის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვის თაობაზე: არა

კანონმდებლობით გათვალისწინებული სხვა სახის შუამდგომლობა: არა