თქვენ არ ეცნობით კონსტიტუციური სარჩელის/წარდგინების სრულ ვერსიას. სრული ვერსიის სანახავად, გთხოვთ, ვერტიკალური მენიუდან ჩამოტვირთოთ მიმაგრებული დოკუმენტი

1. სადავო ნორმატიული აქტ(ებ)ი

ა. საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი

ბ. საქართველოს ორგანული კანონი საერთო სასამართლოების შესახებ

გ. საქართველოს სისხლის სამართლის

2. სასარჩელო მოთხოვნა

3. საკონსტიტუციო სასამართლოსათვის მიმართვის სამართლებრივი საფუძვლები

საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტი, მე-60 მუხლის მე-4 პუნქტის “ა“ ქვეპუნქტი; „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტი; 31-ე მუხლი, 31-ე პრიმამუხლი, 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტი.

4. განმარტებები სადავო ნორმ(ებ)ის არსებითად განსახილველად მიღებასთან დაკავშირებით

ჩემი უფლებები საქართველოს კონსტიტუციის მე-2 თავთან მიმართებით დარღვეულია ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის საქმის ფარგლებში, რომელიც არის სსკ-ს 151 მუხლის პირველი ნაწილით. ეს საქმე პრეცენდენტულია ვინაიდან მხოლოდ წინასასამართლო სხდომა მიმდინარეობს 8 თვეზე მეტია, ხოლო წინასასამართლოს მოსამართლის მიერ მიღებული გადაწყვეტილებები, ასევე მისი დარღვევები, რომლებიც ეფუძნება არაკონსტიტუციურ მუხლებს, კანონის არასწორ განმარტებასა და ინტერპრეტაციას, ლახავს რა ადამიანის უფლებებსა და ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპული კონვენციით დადგენილ ნორმებს.

გამომდინარე აქედან, კონსტიტუციური სარჩელი საფუძვლიანია და სრულ თანხვედრაშია საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ საქართველოს კანონის 18-ე, 16-ე მუხლებთან. ამასთან სარჩელი თანხვედრაშია „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართელოს ორგანული კანონის 31¹ - ე მუხლთან, ასევე 31^{3 -}ე მუხლის პირველ პუნქტთან, რომლითაც განისაზღვრება კონსტიტუციური სარჩელის არსებითად განსახილველად მიუღებლობის სხვა საფუძვლები.

სარჩელში წარმოდგენილი პრობლემები სისტემური ხასიათისაა და ემყარება საქართველოში წლების განმავლობაში დაგროვილ მანკიერ პრაქტიკას, რაც უგულებელყოფს საქართველოს კონსტიტუციასა და ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალს საქმის სამართლიანი განხილვის უფლების, თანასწორობისა თუ შეჯიბრებითობის პრინციპის, ძირითადი საპროცესო უფლებების, მათ შორის ბრალდებულის უფლებების სრულად რეალიზების თვალსაზრისით. სარჩელი არის აქტუალური, მოიცავს რა მოკლე მიმოხილვას თუ რაოდენ შემაშფოთებელია დღევანდელი სასამართლო სისტემა საქართველოში, რაოდენ დიდი ზეგავლენის ქვეშ არის სასამართლო და რაოდენ უწყობს ხელს ბრალდების მხარეს არაკონსტიტუციური მუხლებით გაჯერებული ნორმატიული აქტები, მიიღოს რა სასამართლომ არაკონსტიტუციური გადაწყვეტილებები, ასევე გაითვალისწინოს მხოლოდ ბრალდების მხარის მტკიცებულებები წინასასამართლოს ფარგლებში სისხლის სამართლებრივი დევნის შეწყვეტის თაობაზე, რა დროსაც სასამართლო არ ითვალისწინებს დაცვის მხარის მიერ სასამართლოში წარდგენილ მტკიცებულებებს და არ უპირისპირებს სისხლის სამართლის დევნის შეწყვეტის მიზნით ამ გამამართლებელ მტკიცებულებებს ბრალდებას.

ნაკლებ სავარაუდოა საკონსტიტუციო სასამართლოს წარსულში ჰქონდეს განხილული მსგავსი პრობლემები, ვინაიდან ამ საყოველთაო პრობლემატიკის განხილვის პირობებში საკონსტიტუციო სასამართლო განახორციელებდა კიდეც ცვლილებებს ან არაკონსტიტუციურად სცნობდა ისეთი ნორმატიული აქტების შინაარსს, რომლებიც პირდაპირ არღვევენ ადამიანის საყოველთაოდ აღიარებულ ფუნდამენტურ უფლებებს, როგორიცაა მაგალითად თავისუფლების უკანონო აღკვეთა, პირადი ცხოვრების თვითნებურად ხელხოფა, მტკიცებულებათა მოპოვებისა და თვითმხილველთა გამოკითხვის მიზნით ბრალდებულის რამდენიმე დღით უკანონო დაკავება, ანგარებისა თუ პირადი მოტივებით უდანაშაულო ადამიანის სისხლისსამართლებრივ პასუხისგებაში მიცემა და ბოლოს რაც ყველაზე მნიშვნელოვანი და შემაშფოთებელია წამების, არაადამიანური და დამამცირებელი მოპყრობის კუთხით გამოძიების დაყწების მოთხოვნაზე პროკურატურისა და სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურის მიერ დაუსაბუთებელი უარის მიღება, რაც ტოვებს საზოგადოებაში სამართალდამცავთა და მაღალ თანმდებობის პირთა დაუსჯელობის სინდრომისა და უსამართლობის დიდ განცდას.

საქართველოში ბრალდებულის უფლებების დაცვისას მოსამართლეთა მიერ არაკონსტიტუციური მუხლების გამოყენებით ხდება მხარეთა შორის შეჯიბრებითობისა და თანასწორობის პრინციპის სრული იგნორირება. ვინაიდან მოქმედი სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი მოიცავს უამრავ არაკონსტიტუციურ ნორმას, რომლებიც გამოაშკარავდა ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის საქმეში, დადასტურებით შეიძლება ითქვას, რომ მსგავსი საკითხები საკონსტიტუციო სასამართლოს არ აქვს წარსულში განხილული. ამდენად, საინტერესო იქნება საკონსტიტუციო სასამართლოს პოზიცია აღნიშნული ნორმებისა თუ ნორმის შინაარსის კონსტიტუციურობასთან მიმართებით. სამწუხაროდ, საერთო სასამართლოების მოსამართლეები პასიურობენ საკონსტიტუციო სასამართლოსთვის საქმის გადაცემას, მიუხედავად დაცვის მხარის შუამდგომლობისა, რაც იწვევს მათი მხრიდან არაკონსტიტუციური გადაწყვეტილებების მიღებას და უდანაშაულო ადამიანების სასჯელაღსრულებაში უკანონოდ მოთავსებას. აღნიშნულის შესახებ კი „საერთო სასამართლოების შესახებ“ ორგანული კანონის 75^​1-ე მუხლის მე-6 პუნქტი კანონის არასწორი ინტერპრეტაციისთვის ან უკანონო აქტის მიღებისთვის, მიუხედავად მნიშვნელოვანი ზიანისა, არ აკისრებს დისციპლინურ პასუხისმგებლობას მოსამართლეს, რასაც ასევე ვთვლი, რომ არაკონსტიტუციურია და არღვევს საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლებას.

ასეთი პრეცენდენტი ხშირად ხილვადია წინასასამართლო სხდომის ფარგლებში ბრალდების მხარესთან მიმართებით ბრალდებულთა დაცვის მიზნით დაცვის მხარის გამამართლებელი მტკიცებულებების ბრალდების მხარის გამამტყუნებულ მტკიცებულებებთან შეპირისპირების დაუშვებლობის თვალსაზრისით, რასაც არეგულირებს სსსკ-ს 219-ე მუხლის მე-5 და მე-6 მუხლები, როდესაც სასამართლოს მიერ უნდა გადაწყდეს სისხლის სამართლებრივი დევნის შეწყვეტა არ შეწყვეტის საკითხი და საქმე გადაეცეს არსებითი განხილვის სხდომას. სამწუხაროა, მაგრამ სისხლის სამართლებრივი დევნის შეწყვეტის გადაწყვეტისას წინასასამართლოს მოსამართლის მიერ არ ხდება მხარეთა მტკიცებულებების შეპირისპირება შეჯიბრებითობის პრინციპზე დაყრდნობით, რა დროსაც განიხილება მაღალი ალბათობის სატანდარტით მხოლოდ ბრალდების მხარის მიერ წარმოდგენილი მტკიცებულებები. აღნიშნული ლახავს რა ბალდებულის უფლებას მოხდეს მისი სათანადო და ჯეროვანი დაცვა ბრალდების მხარესთან თანაბარი და თანასწორი უფლებების რეალიზებით. ხშირია შემთხვევები, როდესაც მოსამართლეები მანიპულირებენ იმ ფაქტით, რომ მტკიცებულებათა გამოკვლევა და გაზიარება არ გაზიერება არსებითი განხილვის მოსამართლის პრეროგატივაა, თუმცა ფაქტია, რომ 219-ე მუხლის მე-5, მე-6 ნაწილები ცხადყოფენ, რომ მაღალი ალბათობის სტანდარტის შეფასების დროს განიხილება მხოლოდ ბრალდების მტკიცებულებები, რაც არადამაჯერებელს ხდის მთლიანად სასამართლო პროცესს და ლახავს კონსტიტუციის 31-ე მუხლით დადგენილ საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლებას, ართმევს რა დაცვის მხარის ჯეროვანი და სამართლიანი დაცვის შესაძლებლობას.

ამასთან, უკიდურესად მნიშვნელოვანია ბრალდებულის ინტერესების დაცვა და ხელმყოფთა დანაშაულებრივი ქმედებების გამოაშკარავება, განსაკუთებით, მაშინ როდესაც ბრალდებული აცხადებს, რომ მის მიმართ განხორციელდა წამების, წამების მუქარის, არაადამიანური და დამამცირებელი მოპყრობის ფაქტები. მიუხეადავად იმისა, რომ საქართველოში ევროკავშირის ეგიდით 2019 წელს შეიქმნა სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახური, სამწუხაროდ სახელმწიფო მაინც არ არის მზად ამხილოს და პასუხი აგებინოს იმ მაღალჩინოსნებს, რომლებიც მონაწილეობდნენ ბრალდებულის წამების, არაადამიანური თუ დამამცირებელი მოპყრობის თვალსაზრისით. დამერწმუნეთ, რომ ასეთი ფაქტები ჩვენს ქვეყანაში ძალიან ხშირია, თუმცა საგამოძიებო ორგანოები არ იწყენებენ გამოძიებას მაღალჩინოსთა და სამართალდამცავთა დანაშაულებრივი ქმედებების წინააღმდეგ. ზუსტად ამ მომენტში ხდება საჭირო დამოუკიდებელი სასამართლოს ჩარევა, რომ პირის, ბრალდებულის, დაზარალებულის ადვოკატის ან დაცვის მხარის შუამდგომლობის საფუძვლით სასამართლომ გასცეს განჩინება ადვოკატის მეშვეობით კერძო გამოძიების დაწყების თაობაზე, რომელიც უნდა დაკმაყოფილდეს თუ საგამოძიებო ორგანო გამიზნულად არ იწყებს გამოძიებას ან დროში აჭიანურებს თავად გამოძიების პროცესს. ასეთი გზით აღმოიფხვრება დამნაშავე პოლიციელების, პროკურორების, გამომძიებლების დანაშაულში მონაწილეობის შესაძლებლობა, თვითნებური მოქმედებები, ხოლო ყოველივე ეს მნიშვნელოვნად გაზრდის საგამოძიებო ორგანოების მიერ მუშაობის ეფექტიანობას, ასევე დაცვის მხარის გამოძიების პროცესში მონაწილეობას.

ყოველივე აღნიშნულის განხილვა და საკონსტიტუციო სასამართლოს შეფასება იძლევა რა სამომავლოდ დაცვისა და ბრალდების მხარის შორის წინასასამართლო სხდომის ფარგლებში, ასევე სისხლის სამართლის ნებისმიერ სტადიაზე მტკიცებულებათა შეფასების, დასაშვებობისა თუ დაუშვებლობის თვალსაზრისით შეჯიბრებითობისა და თანასწორობის გარანატიას, ასევე მოხელეთა გადაცდომის შესახებ სათანადო გამოძიების შესაძლებლობას, ამასთან ორივე მხარის მტკიცებულებების შეპირისპირების საფუძვლით სისხლის სამართლებრივი დევნის შეწყვეტისა და არსებითი განხილვის სასამართლოსთვის საქმის გადაცემისას დაცვის მხარის მტკიცებულებების გათვალსწინებას, რაც ამ ეტაპისთვის ხდება მხოლოდ ბრალდების მხარის მტკიცებულებების წარდგინებითა და შეფასებით. სარჩელში მოცემული არაკონსტიტუციური მუხლებისა და მათი ნორმატიული შინაარსის არაკონსტიტუციურად ცნობა, ასევე მათი ცვლილება და კორექტირება, თანხვედრაში აქცევს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსს არამხოლოდ ჩვენს კონსტიტუციასთან არამედ ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპულ კონვენციასთანაც, რაც გაზრდის ბრალდებულის უკეთ დაცვის შესაძლებლობებს, გამოასწორებს ადამიანის უფლებების შელახვის დინამიკას, ასევე ხელს შეუწყობს თვითნებური დაკავებებისა და სისხლის სამართლებრივ პასუხისგებაში მიცემის რაოდენებრივი მაჩვენებლების კლებას, ასევე შეამცირებს ადამიანის უფლებათა დაცვის სასამართლოსადმი კონვენციის მე-6 მუხლით ჩვენი ქვეყნიდან მიმართვიანობის რაოდენობრივ დინამიკას, რაც ამ კონკრეტული მომენტისთვის აღემატება რა ამიერკავკასიაში ყველა სახელმწიფოს, ბუნებრივია არის რა ამ სარჩელის არსებითად განხილვისთვის მიღების საფუძველი და წინაპირობა.

5. მოთხოვნის არსი და დასაბუთება

რაც შეეხება ჩემს მოთხოვნას, ის გამომდინარეობს საქართველოში დადგენილი მანკიერი პრაქტიგიდან და ეხება როგორც ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის სამართლიანად გადაწყვეტას, ისე საყოველთაოდ მრავალი ბრალდებულის ჯეროვანი დაცვის სამომავლო გარნატიას. გამომდინარე აქედან, ჩემი მოთხვნოვნაა არაკონსტიტუციურად იქნას ცნობილი იმ ნორმატიული აქტების მუხლები და კონკრეტული პუნქტები, ასევე სიტყვები და წინადადებები, მათ შორის ნორმატიული აქტის შინაარსი, რომლებიც არღვევენ ბრალდებულის ჯეროვანი დაცვის შესაძლებლობას და უპირატესობას ანიჭებენ ბრალდების მხარეს ბრალდებულის მდგომარეობის გაუარესების თვალსაზრისით. მაშასადამე საკონსტიტუციო სასამართლოს ვთხოვ არაკონსტიტუციურად სცნოს „სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის“, „სისხლის სამართლის კოდექსისა“ და „საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის შემდეგი მუხლები და მათი ნორმატიული შინაარსი:

1. სსსკ-ს 207-ე მუხლის პირველი პუნქტი „აღკვეთის ღონისძიების გასაჩივრების წესის შესახებ“, რომლის ნორმატიული შინაარსით სააპელაციო სასამართლო განუხილველად ტოვებს სააპელაციო საჩივარს წინასასამართლოზე აღკვეთის ღონისძიების ძალაში დატოვების შესახებ, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ ნაწილთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლების უზრუნველყოფასთან“ მიმართებით;

2. სსსკ-ს 219-ე მუხლის მე-5, მე-6 ნაწილები „ბრალდების მხარის მიერ წარდგენილი მტკიცებულებების მაღალი ალბათობით საქმის არსებითი სხდომის გადაცემისა და შეწყვეტის შესახებ“, რომელიც წინასასამართლოზე სისხლის სამართლის საქმის შეწყევატისა და არსებითი განხილვის სხდომისთვის გადაცემისას გამორიცხავს დაცვის მხარის მტკიცებულებების იმ ინტენსივობით შეფასებას როგორც ფასდება ბრალდების მხარის მტკიცებულებები, კონსტიტუციის მე-11 მუხლის პირველ ნაწილთან „სამართლის წინაშე ყველა ადამიანის თანასწორობასთან“, ასევე კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლების უზრუნველყოფასთან“ მიმართებით;

3. სსსკ-ს 219-ე მუხლის მე-7 პუნქტი „მტკიცებულებათა დაუშვებლობის შესახებ“, რომლითაც დაცვის მხარე ვერ ასაჩივრებს წინასასამართლოზე დასაშვებად ცნობილ სადავოდ გახდილ მტკიცებულებებს სააპელაციო წესით, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ ნაწილთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლების უზრუნველყოფასთან“ მიმართებით;

4. სსსკ-ს 135-ე მუხლის მე-6 პუნქტის „ამოცნობის ოქმში მისამართის ჩაწერის ვალდებულების შესახებ“, ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც გამორიცხავს ფოტო ამოცნობისას ამოცნობის ოქმში ამოსაცნობი პირების მისამართების ჩაწერას, კონსტიტუციის მე-13 მუხლის პირველი და მე-3 პუნქტებთან „ადამიანის თავისუფლების დაცვასთან და თავისუფლებისა და ადამიანის კანონით განსაზღვრულ შემთხვევებში დაკავებასთან“ მიმართებით, ასევე 31-ე მუხლის მე-4 მუხლთან „მოწმეთა გამოკითხვის თანაბარ შესაძლებლობასთან“ და კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლების უზრუნველყოფასთან“ მიმართებით;

5. სსკ-ს 72-ე მუხლის პირველი პუნქტის „არსებითი დარღვევით მოპოვებული მტკიცებულების დაუშვებლობისა და იურიდიული ძალის არსებობის შესახებ“ პირველი სიტყვა „არსებითი“, რომლითაც წინასასამართლოზე მოსამართლის სუბიექტური აზრის საფუძლით ხდება კანონის დარღვევით მოპოვებული მტკიცებულებების დაშვება, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-10 ნაწილთან „კანონის დარღვევით მოპოვებულ მტკიცებულებას იურიდიული ძალა არ აქვს“, ასევე კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ და მე-3 პუნქტებთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლების უზრუნველყოფასთან“ და „დაცვის უფლება გარანტირებულია“ უფლებასთან მიმართებით;

6. სსსკ-ს 135-ე მუხლის მე-2 პუნქტი „ჩხრეკის ოქმის ასლის გადაცემის შესახებ“, ასევე სსსკ-ს 120-ე მუხლის მე-2 პუნქტი „განჩინების, დადგენილების ჩხრეკის დაწყების წინ გაცნობის თაობაზე“, რომელთა ნორმატიული შინაარსი საშუალებას აძლევს გამომძიებელს გადაუდებელი ჩხრეკის დაწყებამდე არ გადასცეს მესაკუთრეს დადგენილება, ხოლო ჩხრეკის დასრულებისთანავე ჩხრეკის ოქმი, კონსტიტუციის მე-15 მუხლის მე-2 პუნქტთან „პირადი ცხოვრების შეზღუდვა კანონით გათვალისიწნებული გადაუდებელი აუცილებლობასთან“, ასევე მე-19 მუხლის პირველ პუნქტთან „საკუთრების და მემკვიდრეობის უფლება უზრუნველყოფილია“ 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლების უზრუნველყოფასთან“ მიმართებით;

7. სსსკ-ს 171-ე მუხლის მე-2 პუნქტის „დ“ ქვეპუნქტი „პირის დაკავება მიმალვისა და ამოცნობის საფუძვლებით“, რომლის ნორმატიული შინაარსი იძლევა პირის აბსტრაქტული და თვითნებური დაკავების შესაძლებლობას, ასევე წინასასამართლოზე მიმალვის ფაქტის დადასტურების გარეშე მხოლოდ ამოცნობის ოქმზე მითითებით დაკავების კანონიერების აღიარებისა და დაკავების ოქმის დასაშვებ მტკიცებულებად ცნობის შესაძლებლობას, რაც წინააღმდეგობაშია კონსტიტუციის მე-13 მუხლის პირველ პუნქტთან „ადამიანის თავისუფლება დაცულია“, ასევე მე-4 პუნქტთან, რომ „პირს დაკავებისთანავე უნდა განემარტოს მისი უფლებები და დაკავების საფუძველი“, 31-ე მუხლის მე-4 პუნქტთან, რომ ”ბრალდებულს აქვს თავისი მოწმეების გამოკითხვის უფლება ისეთივე პირობებში როგორც აქვს ბრალდების მხარეს“, 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლების უზრუნვეყოფასთან“ მიმართებით;

8. სსსკ-ს 38-ე მუხლის პირველი პუნქტი „დაკავების ოქმის ბრადლებულისთვის გადაცემის თაობაზე და უფლებების განმარტების შესახებ“, რომლის ნორმატიული შინაარსი საშუალებას აძლევს სამართალდამცავებს არ აუხსნან პირს თავისი საპროცესო უფლებები, არ გადასცენ დაკავების ოქმი ან ბრალდების შესახებ დადგენილება, კონსტიტუციის მე-13 მუხლის პირველ და მე-4 პუნქტებთან „ადამიანის თავისუფლების დაცულობისა და პირის დაკავების საფუძვლის განმარტებისთან“, ასევე კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ და მე-3 პუნქტებთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლების უზრუნველყოფასთან“ და „დაცვისა და ადვოკატის აყვანის უფლებების განმარტებისთან“ მიმართებით;

9. სსსკ-ს 83-ე მუხლის პირველი და მე-3 პუნქტები „მოთხოვნისთანავე სისხლის სამართლის ნებისმიერ სტადიაზე დაცვის მხარისთვის მტკიცებულებების დაუყონებლივ გადაცემის თაობაზე, ასევე „ამ მუხლის დარღვევით მოპოვებული მტკიცებულებების დაუშვებლობის შესახებ“, რომელთა ნორმატიული შინაარსი საშუალებას აძლევს ბრალმდებელს ბრალდებულის მიერ ზეპირსიტყვიერი მოთხოვნისთანავე არ გადასცეს მას მის ხელთ არსებული მტკიცებულებები, რომელთა წარდგენასაც ბრალდების მხარე სასამართლოში აპირებს, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ და მე-4 პუნქტებთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უზრუნველყოფისა და მოწმეების გამოკითხვის თანაბარი შესაძლებლობის უფლებებთან“ მიმართებით;

10. სსსკ-ს 174-ე მუხლის მე-5 პუნქტი „დაკავების ვადა არ უნდა აღემატებოდეს 72 საათს“, რომლის ნორმატიული შინაარსი გამორიცხავს პირის 48 საათში სასამართლოში წარდგენის აუცილებლობას, კონსტიტუციის მე-13 მუხლის მე-3 მუხლთან „დაკავებული პირი უნდა წარედგინოს სასამართლოს განსჯადობის მიხედვით არაუგვიანეს 48 საათისა“, ასევე 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლება უზრუნველყოფილია“ მიმართებით;

11. სსსკ-ს 32-ე მუხლის მე-2 წინადადების, „ამ ფუნქციის შესასრულებლად პროკურატურა ახორციელებს გამოძიების საპროცესო ხელმძღვანელობას“, ასევე 33-ე მუხლის მე-6 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტის, რომ პროკურორი უფლებამოსილია „საგამოძიებო ქვემდებარეობის მოთხოვნათა დაცვით სისხლის სამართლის საქმის გამოძიება დაავალოს ამა თუ იმ სამართალდამცავ ორგანოს ან გამომძიებელს; საქმე ჩამოართვას ერთ გამომძიებელს და გადასცეს მეორეს“, ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ბლანკეტურად გამორიცხავს პროკურორის პასუხისმგებლობას გამომძიებლისა და სამართალდამცავთა დარღვევების, საპროცესო შეცდომებისა და გადაცდომების შესახებ, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლება უზრუნველყოფილია“ და კონსტიტუციის მე-11 მუხლით დადგენილ „თანასწორობისა და შეჯიბრებითობის პრინციპთან“ მიმართებით;

12. სსსკ-ს 32-ე მუხლის პირველი და მე-3 წინადადებები, „პროკურატურა სისხლისსამართლებრივი დევნის ორგანოა. პროკურატურა ამ კოდექსით გათვალისწინებულ შემთხვევებში და დადგენილი წესით, სრული მოცულობით ატარებს დანაშაულის გამოძიებას, სასამართლოში მხარს უჭერს სახელმწიფო ბრალდებას”, ასევე სსსკ-ს 34-ე მუხლის პირველი პუნქტი, რომ „სისხლის სამართლის საქმეთა გამოძიებას აწარმოებენ საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს, საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს, საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის და სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურის საგამოძიებო დანაყოფების გამომძიებლები“, რომლის ნორმატიული შინაარსით ბრალდების მხარეს შეუძლია არ დაიწყოს გამოძიება და სისხლისსამართლებრივი დევნა, ხოლო ასეთი შემთხვევისას გამორიცხავს დაცვის მხარის მიერ გამოძიების ჩატარების შესაძლებლობას, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლება უზრუნველყოფილია“, ასევე მე-6 მუხლთან „არავინ არის ვალდებული ამტკიცოს თავისი უდანაშაულობა. ბრალდების მტკიცების მოვალეობა ეკისრება ბრალმდებელს“, და კონსტიტუციის მე-11 მუხლით დადგენილ „თანასწორობისა და შეჯიბრებითობის პრინციპთან“ მიმართებით;

13. საქართველოს ორგანული კანონის „საერთო სასამართლოების შესახებ“ 75^​1-ე მუხლის მე-6 პუნქტი „მოსამართლის მიერ კანონის არასწორი განმარტება ან/და გამოყენება, რასაც საფუძვლად უდევს მისი შინაგანი რწმენა, არ არის დისციპლინური გადაცდომა და აღნიშნული ქმედებისათვის მოსამართლეს არ ეკისრება დისციპლინური პასუხისმგებლობა“, ასევე, 75^​10-ე მუხლის მე-5 პუნქტი „დისციპლინური სამართალწარმოების დროს დაუშვებელია მოსამართლის მიერ გამოტანილი აქტების კანონიერებაზე ზედამხედველობა“, ამასთან, 75^​12-ე პირველი მუხლის „დ“ ქვეპუნქტი, რომ „დამოუკიდებელი ინსპექტორი წყვეტს მოსამართლის მიმართ დისციპლინური სამართალწარმოებას თუ საჩივარი ეხება მოსამართლის მიერ გამოტანილ აქტის კანონიერებას“, ასევე „მე-8 პუნქტის „ვ.ა“ და „ვ.ბ“ ქვეპუნქტები, რომ დისციპლინურ გადაცდომად ჩაითვლება „მოსამართლის მიერ საქართველოს საპროცესო კანონმდებლობით დადგენილი ვადის არასაპატიო მიზეზით არსებითად დარღვევა. ამ ვადის დარღვევის მიზეზი არასაპატიოდ არ ჩაითვლება, თუ მოსამართლემ აღნიშნული ვადის დაცვა ობიექტურ გარემოებათა (საქმეთა სიმრავლე, საქმის სირთულე და სხვ.) გამო ვერ შეძლო“ და „მოსამართლის მიერ სხვა მოსამართლის, სასამართლოს აპარატის თანამშრომლის ან სასამართლო პროცესის მონაწილის მიმართ აშკარა უპატივცემულობის გამოხატვა“, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვა უზრუნველყოფილია“, მე-11 მუხლის პირველი ნაწილთან, რომ „ყველა ადამიანი სამართლის წინაშე თანასწროია. აკრძალულია დისკრიმინაცია .........პოლიტიკური ან სხვა შეხედულებების...ან წოდებრივი.....სხვა ნიშნის მიხედვით“, 13-ე მუხლის პირველ და მე-2 ნაწილებთან „ადამიანის თავისუფლება დაცულია“ და „თავისუფლების აღკვეთის ან თავისუფლების სხვაგვარი შეზღუდვის შეფარდება დასაშვებია მხოლოდ სასამართლოს გადაწყვეტილებით“, მიმართებით;

14. სსკ-ს 151-ე მუხლის პირველი პუნქტის „სიცოცხლის მოსპობის ან ჯანმრთელობის დაზიანების ანდა ქონების განადგურების მუქარა, როდესაც იმას, ვისაც ემუქრებიან, გაუჩნდა მუქარის განხორციელების საფუძვლიანი შიში“, ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც დასრულებული დანაშაულის კვალიფიკაციას აფუძნებს პირის სუბიექტურ შეხედულებას, ხოლო გამორიცხავს ობიექტურ გარემოებებს - მოტივს, პრეისტორიულ კავშირს, განზრახვასა და კოგნიტურ-ფსიქოლოგიური კვლევის შედეგებს, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-7 პუნქტთან “დადგენილება ბრალდებულის სახით პირის პასუხისგებაში მიცემის შესახებ უნდა ემყარებოდეს დასაბუთებულ ვარაუდს, ხოლო გამამტყუნებელი განაჩენი − უტყუარ მტკიცებულებებს. ყოველგვარი ეჭვი, რომელიც ვერ დადასტურდება კანონით დადგენილი წესით, უნდა გადაწყდეს ბრალდებულის სასარგებლოდ,” ასევე მე-9 მუხლთან „ადამიანის ღირსების ხელშეუვალობასთან“ და მე-10 მუხლთან „სიცოცხლისა და ფიზიკური ხელშეუხებლობის უფლებებთან“ მიმართებით.

1. სსსკ-ს 207-ე მუხლის პირველი პუნქტი „აღკვეთის ღონისძიების გასაჩივრების წესის შესახებ“, რომლის ნორმატიული შინაარსით სააპელაციო სასამართლო განუხილველად ტოვებს სააპელაციო საჩივარს წინასასამართლოზე აღკვეთის ღონისძიების ძალაში დატოვების შესახებ, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ ნაწილთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლების უზრუნველყოფასთან“ მიმართებით;

სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსში ერთ-ერთი პირველი არაკონსტიტუციური დებულება არის 207-ე მუხლის პირველი პუნქტი აღკვეთის ღონისძიების გასაჩივრების წესის შესახებ, რომელშიც არ არის დაფიქსირებული სისხლის სამართლის პროცესის რომელ ეტაპზეა შესაძლებელი აღკვეთის ღონისძიების გასაჩივრება, რაც ნიშნავს იმას, რომ ამ ღონისძიების გასაჩივრება შესაძლებელია სისხლის სამართლის პროცესის ნებისმიერ სტადიაზე.

საქართველოში მოქმედი სასამართლო პრაქტიკის მიხედვით, აღკვეთის ღონისძიების გასაჩივრება ხდება ბრალდებულის პირველი სხოდმის წარდგენის დროს, რა დროსაც მას სასამართლო შეუფარდებს აღკვეთის ღონისძიების რომელიმე სახეს, ხოლო სისხლის სამართლის პროცესის სხვა ეტაპზე აღკვეთის ღონისძიების გასაჩივრების შემთხვევაში სააპელაციო სასამართლოს საგამოძიებო კოლეგია განუხილველად ტოვებს საჩივარს (იხ. დანართი 1 – 2020 წლის 9 დეკემბრის სააპელაციოს განჩინება N1გ/1991-20, ჩემი შუამდგომლობა საკონსტიტუციო სასამართლოსთვის საქმის გადაცემის შესახებ), რაც ზღუდავს როგორც კონსტიტუციის 31-ე მუხლით პირველი პუნქტით დადგენილ უფლებას, ისე ადამიანის უფლებათა დაცვის კონვენციის მე-6 მუხლით აღიარებულ სამართლიანი სასამართლოს უფლებას. მაგალითისთვის, თუ ბრალდებული სსსკ-ს 207 მუხლის პირველი პუნქტის მიხედვით გაასაჩივრებს სააპელაციო სასამართლოს საგამოძიებო კოლეგიაში აღკვეთის ღონისძიების გაუქმების მოთხოვნით პირველი ინსტანციის წინასასამართლო სხდომის ფარგლებში 219-ე მუხლის მე-4 ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტის თანახმად მიღებულ განჩინებას, სააპელაციო სასამართლოს საგამოძიებო კოლეგია საჩივარს განუხილველად ტოვებს. ზუსტად ასეთი განჩინება გამომიგზავნა სააპელაციო სასამართლოს საგამოძიებო კოლეგიის მოსამართლე სპარტაკ პავლიაშვილმა ჩემს მისამართზე, რომლითაც რეალურად წამერთვა სასამართლოში გასაჩივრების უფლება და საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის შესაძლებლობა.

უნდა აღინიშნოს, რომ არსებული პრაქტიკა და ზემოაღნიშნული მუხლის არაკონსტიტუციური ნორმატიული შინაარსი არ გავრცელებულა მხოლოდ ჩემს საჩივარზე, არამედ ამ მიდგომასა და დამკვიდრებულ მაკიერ პრაქტიკას მოსამართლეები ხშირად მიმართავენ, ასე მაგალითად ნიკა მელიას საქმე, სადაც სააპელაციო სასამართლოს საგომიძიებო კოლეგიამ გირაოს გაუქმების მოთხოვნა ასევე განუხილველად დატოვა. ამასთან, არსებობს მრავალი კვლევები როგორც ევროკავშირის ინსტიტუტების, ისე ეუთო/ოდირის ადამიანის უფლებათა დაცვის თვალსაზრისით, რომელშიც აღნიშნულია მოცემული პრობლემატიკა, შესწავლილია რა შერჩევის მეთოდით საოქმო განჩინებები აღკვეთის ღონისძიების გასაჩვრების შესახებ და დადგენილია, რომ სააპელაციო სასამართლოს საგამოძიებო კოლეგია როგორც თბილისში, ისე ბათუმსა და სხვა ქალაქებში, წინასასამართლო სხდომის ფარგლებში მიღებულ განჩინებებს, ესეიგი საჩივრებს გირაოს გაუქმების მოთხოვნით საერთოდ არ განიხილავს, მიუხედავად სამართლებრივი საფუძვლების არსებობისა. ამდენად, არაკონსტიტუციურია მუხლის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც საერთო სასამართლოების სისტემას, კერძოდ სააპელაციო სასამართლოს საგამოძიებო კოლეგიას ანიჭებს ქართულ პრაქტიკაზე დაყრდნობით პრივილიგირებულ უფლებამოსილებას არ მიიღოს წინასასამართლოს მოსამართლის მიერ აღკვეთის ღონისძიების ძალაში დატოვების განჩინების შესახებ სააპელაციო საჩივარი განსახილველად, მიუხედავად იმისა, რომ მისი გაუქმების საფუძვლები კანონით დადგენილია.

გამომდინარე აქედან, საკონსტიტუციო სასამართლოს მივმართავ თხოვნით, არაკონსტიტუციურად იქნას ცნობილი სსსკ-ს 207-ე მუხლის პირველი ნაწილი „აღკვეთის ღონისძიების გასაჩივრების წესის შესახებ“, რომლის ნორმატიული შინაარსით სააპელაციო სასამართლო განუხილველად ტოვებს სააპელაციო საჩივარს წინასასამართლოზე აღკვეთის ღონისძიების ძალაში დატოვების შესახებ, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ ნაწილთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უზრუნველყოფასთან“ მიმართებით, ამასთან სასამართლოს ვთხოვ დაკონკრეტდეს აღნიშნულ მუხლში, რომ აღკვეთის ღონისძიების გასაჩივრება შესაძლებელია სისხლის სამართლის პროცესის ნებისმიერ სტადიაზე, მათ შორის ბრალდებულის პირველი წარდგენის სხდომაზე, წინასასამართლო სხდომაზე, არსებითი განხილვის სხდომაზე, რათა არ იყოს საერთო სასამართლოების სისტემაში გაურკვევლობა აღკვეთის ღონისძიების გასაჩივრების წესთან და დროსთან დაკავშირებით, ასევე თავიდან იქნას აცილებული მხოლოდ მოსამართლის შინაგან რწმენაზე დაფუძნებული გადაწყვეტილების მიღება, არამედ მხედველობაში უნდა იქნას მიღებული კანონის იმპერატიული მოთხოვნა, რაც შეუძლებელს გახდის მხოლოდ ადამიანის, ამ შემთხვევაში მოსამართლის შინაგანი რწმენით გადაწყვეტილების მიღებას, ასევე გაანეიტრალებს, სამართლიანს და პროგნოზირებდს გახდის აღკვეთის ღონისძიების გირაოს გაუქმების შესახებ გადაწყვეტილების მიღების პროცესს.

2. სსსკ-ს 219-ე მუხლის მე-5, მე-6 ნაწილები „ბრალდების მხარის მიერ წარდგენილი მტკიცებულებების მაღალი ალბათობით საქმის არსებითი სხდომის გადაცემისა და შეწყვეტის შესახებ“, რომელიც წინასასამართლოზე სისხლის სამართლის საქმის შეწყევატისა და არსებითი განხილვის სხდომისთვის გადაცემისას გამორიცხავს დაცვის მხარის მტკიცებულებების იმ ინტენსივობით შეფასებას როგორც ფასდება ბრალდების მხარის მტკიცებულებები, კონსტიტუციის მე-11 მუხლის პირველ ნაწილთან „სამართლის წინაშე ყველა ადამიანის თანასწორობასთან“, ასევე კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლების უზრუნველყოფასთან“ მიმართებით;

სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მეორე და მესამე პრობლემა უკავშირდება 219-ე მუხლის მე-5 და მე-6 პუნქტებს არსებითი სდომისთვის საქმის გადაცემის შესახებ და სისხლის სამართლებრივი დევნის შეწყვეტის შესახებ, რაც წინააღმდეგობაშია კონსტიტუციის 11-ე მუხლის პირველ ნაწილთან, რომ „ყველა ადამიანი სიმართლის წინაშე თანასწორია,“ ასევე კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ ნაწილთან, რომ „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლება უზრუნველყოფილია“.

მოგეხსენებათ, ზოგადად წინასასამართლო სხდომის მიზანი ემსახურება ისეთი საქმეების შეჩერებასა და შეწყვეტას, რომლებიც იდეაში მტკიცებულებათა ერთობლიობის შეფასებით არ შეიცავენ დანაშაულის ნიშნებს და უნდა შეწყდეს. ასეთი ქმედებით სახელმწიფო ზოგავს არამხოლოდ ადმინისტრაციულ რესურსს, არამედ იცავს უდანაშაულო ადამიანს სისხლისსამართლებრივი დევნისგან, ასევე ბრალდების ქოლგის ქვეშ ყოფნისგან, რაც უდანაშაულო ადამიანისთვის სულიერი ტანჯვისა და ცხოვრების სტანდარტულ პირობების მოსპობის ტოლფასია. ამდენად, წინასასამართლო სხდომა თავისი არსით მნიშვნელოვანია საქმის შეწყვეტის შესაძლებლობით და ადამიანის უდანაშაულოდ გამოცხადების უნარით, თუმცა მოქმედი კანონმდებლობის თანახმად სისხლის სამართლის საქმის შეწყვეტა წინასასამართლო სხდომის დროს ფაქტიურად წარმოუდგენელია, ხოლო მოსამართლის მიერ ასეთი გადაწყვეტილების მიღება ეფუძნება მხოლოდ ბრალდების მხარის მტკიცებულებების შეფასებით ნაწილს, რაც არღვევს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი ნაწილით დადგენილ უფლებას „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უზრუნველყოფის უფლების“ თვალსაზრისით, ასევე წინააღმდეგობაშია ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპული კონვენციის მე-6 მუხლთან „საქმის სამართლიანი განხილვის უფლებასთან“ და სხვა.

ამ მსჯელობის პრაქტიკაში განხორციელებას ხელს უშლის სისხლის სამართლის პროცესში კანონმდებლის მიერ გაკეთებული ის ჩანაწერები, რომლებიც წინასასამართლო სხდომის დროს შეუძლებელს ხდის დაცვის მხარის მტკიცებულებების იმ ინტენსივობით შეფასებას, როგორც ფასდება ბრალდების მხარის მტკიცებულებებები, ესეიგი ბრალდების მხარისა და დაცვის მხარის მტკიცებულებების ურთიერთშეპირისპირების შედეგად სისხლის სამართლებრივი დევნის შეწყვეტას ან/და არსებითი სხდომისთვის საქმის გადაცემას. სსსკ-ს 219 მუხლის მე-5, მე-6 პუნქტებით მოსამართლე აფასებს მხოლოდ ბრალდების მხარის მტკიცებულებას და ამოწმებს არის თუ არა მაღალი ალბათობის სტანდარტი, რომ პირმა ჩაიდინა განზრახი დანაშაული. სსსკ-ს 219 მუხლის მე-5 მუხლის ის ჩანაწერი, რომელიც ამბობს, რომ „არსებითი განხილვისთვის საქმის გადაცემა დასაშვებია იმ შემთხვევაში, თუ სასამართლო დარწმუნდება, რომ ბრალდების მხარის მიერ წარდგენილი მტკიცებულებები ალბათობის მაღალი ხარისხით იძლევა საფუძველს ვარაუდისთვის, რომ დანაშაული ამ პირმა ჩაიდინა“ არაკონსტიტუციურია, ასევე ამავე მუხლის მე-6 ნაწილი, რომლის მიხედვითაც „თუ ბრადლების მხარის მიერ წარდგენილი მტკიცებულებები ალბათობის მაღალი ხარისხით არ იძლევა საფუძველს ვარაუდისთვის, რომ დანაშაული ამ პირმა ჩაიდინა, წინასასამართლო სხდომის მოსამართლე განჩინებით წყვეტს სისხლისსამართლებრივ დევნას“, ასევე არაკონსტიტუციურია და ეწინააღმდგება საქართველოს კონსტიტუციის მე-11 მუხლს „სიმართლის წინაშე ყველა ადამიანი თანასწორია“, ასევე ირღვევა შეჯიბრობითობის პრონციპი, რასაც ეფუძნება სისხლის სამართლის პროცესი. გამომდინარე აქედან სისხლის სამართლის ზემოაღნიშნულ მუხლში უნდა შევიდეს ცვლილება და ბრალდების მხარის მტკიცებულებებების შეფასებასთან ერთად უნდა შეფასდეს დაცვის მხარის მტკიცებულებებიც, ხოლო სისხლისსამართლებრივი დევნა უნდა შეწყდეს ორივე მხარის მტკიცებულებების შეპირისპირების საფუძვლით, ასევე იგივე მოქმედება უნდა განხორციელდეს საქმის არსებითად განსახილველად გადაცემის თვალსაზრისით.

მოგეხსენებათ, სისხლის სამართლის პროცესი დაფუძნებულია შეჯიბრებითობისა და თანასწორობის პრინციპებზე. შესაბამისად, ზემოაღნიშნულ პუნქტებში მხოლოდ ბრალდების მხარის მტკიცებულებების შეფასება სასამართლოს მიერ არათანაბარ პირორბებში აყენებს დაცვის მხარეს და ართმევს ბრალდებულს მის მიერ მოპოვებული მტკიცებულებების ბრალდების მხარისთვის შეპირისპირების შესაძლებლობას. ის, რომ დაცვის მხარე და ბრალდებული მტკიცებულებს არსებითი განხილვის სხდომაში უპირისპირებს ბრალდებას, არ ნიშნავს, იმას, რომ წინასასამართლო სხდომის ფარგლებში ბრალდებულსა და დაცვის მხარეს ეს უფლება უნდა წაერთვას. გამომდინარე აქედან, არაკონსტიტუციური და უსამართლოა კანონის ის ჩანაწერი, რომელიც სისხლის სამართლებრივი დევნის შეწყვეტისა და არსებითი განხილვის სხდომისთვის გადაცემის საფუძვლად განიხილავს მხოლოდ ბრალდების მხარის მტკიცებულებას, ხოლო უგულებელყოფს დაცვის მხარის მიერ მოპოვებულ მტკიცებულებებს, რომლებიც შესაძლოა იმ მდგომარეობით აქარწყლდებდეს კიდეც ბრალდებას. აღნიშნულთან დაკავშირებით გთხოვთ იხილოთ 2021 წლის 26 მარტის წინასასამართლო სხდომის ვიდეო ჩანაწერი (დანართი 2 – DVD დისკი), რომელშიც 38:53 წუთზე მოსამართლე ლევან გელოვანი ბრძანებს, რომ „ლელა კეკუტიას გამოკითხვის ოქმი, დაზარალებულის გამოკითხვის ოქმი, მოწმის გამოკითხვის ოქმი, რომლებიც პირდაპირი მტკიცებულებები არიან ბრალდების მხარეს, ამ ეტაპზე სასამართლოს ალბათობის მაღალი ხარისხით აძლევს იმის საფუძვლევს, რომ საქმე უნდა გადაეცეს“. ამასათან, ვიდეო ჩანაწერის 45:57 წუთზე მოსამართლე კვლავ იმეორებს, რომ „ბრალდების მხარეს აქვს ალბათობის მაღალი ხარისხით წარმოდგენილი მტკიცებულებები. ეს ეხლა არ არის სასამართლოს არაკეთილნებაზე ან კეთილნებაზე“, ესეიგი მოსამართლე ასეთი გამოსვლით ამბობს, რომ სისხლის სამართლებრივი დევნის შეწყვეტა არ არის სასამართლოზე დამოკიდებული. ასევე, ჩანაწერის 51:30 წუთზე ლ. გელოვანი ადასტურებს, რომ „სასამართლომ მოისმინა დაცვისა და ბრალდების მხარის არგუმენტები და მიაჩნია, რომ ამ ეტაპზე არ არსებობს სისხლის სამართლებრივი დევნის შეწყვეტის საფუძველი. სასამართლო თვლის, რომ ბრალდების მხარის მიერ წარმოდგენილი მტკიცებულებები ალბათობის მაღალი ხარისხით იძლევა შესაძლებლობას ბატონი დავით გამყრელიძის მიმართ გამოტანილი იქნას გამამტყუნებელი განაჩენი“.

ზემოაღნიშნული მსჯელობა კიდევ ერთხელ ადასტურებს იმას, რომ წინასასამართლოს მოსამართლე სისხლისსამართლებრივი დევნის შეწყვეტისას შებოჭილია 219-ე მუხლის მე-6 ნაწილით, რომლის გამოც მას უწევს მხოლოდ ბრალდების მტკიცებულებების გათვალისიწინება და უგულებელყოფს დაცვის მხარის მიერ მოპოვებულ გამამართლებელ მტკიცებულებებს. ამდენად, არაკონსტიტუციურია ზემოაღნიშნული მუხლის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც სასამართლოს აკისრებს მხოლოდ ბრალდების მხარის მტკიცებულებების განხილვას, რა დროსაც მან უნდა გადაწყვიტოს ფრიად მნიშვნელოვანი საკითხი, რაც არის სისხლისსამართლებრივი დევნის შეწყვეტა. გასაგებია, რომ წინასასამართლო სხდომის მოსამართლე არ შედის მტკიცებულებების გამოკვლევის ეტაპაში, თუმცა ის გარკვეული დოზით და ინტენსიობით მაინც აფასებს ბრალდების მხარის მტკიცებულებას, რაც ვფიქრობ მნიშვნელოვანია ასევე შეფასდეს დაცვის მხარის მტკიცებულებებიც. ამასთანავე, წინასასამართლოს მოსამართლე ამავდროულად არის არსებითი სხდომის მოსამართლე, რომელიც აღჭურვილია მტკიცებულებათა შეფასების შესაძლებლობითა და შესაბამისი კომპეტენციით. აღნიშნული მუხლის არაკონსტიტუციურად ცნობა გამოიწვევს რა უპირველესყოვლისა ადამიანის უფლებების დაცვის მხრივ სერიოზულ წინსვლას, ასევე არ მისცემს ბრალდების მხარეს იმის საშუალებას, რომ უდანაშაულო ადამიანი ხანგრძლივი დროით ჰყავდეს მოქცეული ბრალდებულის სტატუსის ქვეშ ან თუნდაც ის შებოჭილი იყოს აღკვეთის ღონისძიების მოქმედებით, იქნება ეს გირაო, თავდები თუ პატიმრობა, რაც რაღა თქმა უნდა უდანაშაულო ადამიანისთვის არის სტრესული, შეურაწმყოფელი, ღირსების შემლახველი, რომელიც არღვევს უდანაშაულობის პრეზუმპცისაც, ამასთან, ამ მუხლების არაკონსტიტუციურად ცნობა გამოიწვევს სახელმწიფოს ადმინისტრაციული რესურსის დაზოგვას, ვინაიდან დაცვის მხარის სათანადო მტკიცებულებების წარმოდგენის შემთხვევაში უამრავი არასწორად დაწყებული სისხლის სამართლის საქმე შეწყდება, რითიც დაიზოგება როგორც პროკურატურის, ისე სასამართლოსი და დაცვის მხარის დრო და დანახარჯები, გამოიწვევს რა შეჯიბრებითობის პრონციპის გათვალისწინებით დაცვის მხარის ეფექტიანობის ზრდას.

მოგეხსენებათ, ამ ეტაპისთვის ადვოკატების უმეტესება, ასევე ბრალდებულებიც, არ გამოირჩევიან წინასასამართლო სხდომის ფარგლებში სამართლებრივი ბრძოლისუნარიანობით. აღნიშნული უკავშირდება რა ზუსტად ზემოაღნიშნული მუხლების არაკონსტიტუციურობის საკითხს, რომ დაცვის მხარის აქტიურობას წინასასმართლო სხდომაზე არ აქვს სისხლის სამართლებრივი დევნის შეწყვეტისთვის არანაირი მნიშვნელობა. დღევანდელი მოცემულობით, სისხლის სამართლის საქმის შეწყვეტა მოქმედი კანონმდებლობით დამოკიდებულია მხოლოდ პროკურატურის შეცდომებზე, რამეთუ მათ ვერ შექმნეს თავიდანვე მტკიცებულებათა ის პაკეტი, რომელიც ვერ დააკმაყოფილებდა მაღალი ალბათობის სტანდარტს. მოგეხსენებათ, საქართელოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-7 ნაწილი ბრალის წაყენების წინაპირობად აწესებს დასაბუთებული ვარაუდის მინიმალურ სტანდარტს, ხოლო გამამტყუნებელი განაჩენის დადგომისთვის უნდა არსებობდეს უტყუარი მტკიცებულებები, რომელიც უკავშირდება მაღალი ალბათობის სტანდარტს, ესეიგი გონივრულ ეჭვს მიღმა მტკიცებულებებს. ხშირია შემთხვევები, როდესაც ბრალის წარდგენის დროს არსებული მტკიცებულებებით, ესეიგი დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტით წინასასამართლო სხდომის დროს ხდება საქმის არსებითი სხდომისთვის გადაცემა, ისე რომ პროკურატურას არანაირი დამატებითი მტკიცებულება არ აქვს წარმოდგენილი. ასეთ შემთხვევასთან გვაქვს საქმე ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის საქმეში, რა დროსაც პროკურატურას წინასასმართლო სხდომაში წარმოდგენილი აქვს მხოლოდ ის მტკიცებულებები, რაც იყო ბრალის წარდგენის ფარგლებში. აღნიშნული ვერ იქნება რა გონივრულ ეჭვს მიღმა სტანდარტი და ვერ დააკმაყოფილებს მაღალი ალბათობის პრინციპს, განსაკუთრებით მაშინ როდესაც დაცვის მხარის მიერ წარმოდგენილი მტკიცებულებები, თუნდაც ახალი გარემოებებით, ასწრებს ბრალდების მხარის მტკიცებულებებს რელევანტურობის, რაოდენობის, დამაჯერებლობისა თუ ბრალის გამორიცხვის მიმართულებით. გამომდინარე აქედან, მნიშვნელოვანია წინასასამართლო სხდომის ფარგლებშივე სისხლის სამართლის საქმის შეწყვეტისა და არსებითი განხილვის სასამართლოსთვის საქმის გადაცემისას წინასასამართლომ განიხილოს არამხოლოდ ბრალდების მხარის მიერ წარმოდგენილი მტკიცებულებები არამედ დაცვის მხარის მიერ მონაპოვარი ბრალის გამორიცხვისთვის მნიშვნელოვანი მასალები. ასეთი ცვლილებით უზრუნველყოფილი იქნება ორივე მხარისთვის კონსტიტუციური გარანტია, რომ სასამართლო პროცესი სამართლიანია და ეფუძნება შეჯიბრობითობისა და კონსტიტუციით დადგენილ მე-11 მუხლის პირველი პუნქტის განაწესს „სამართლის წინაშე ყველა ადამიანი თანასწორია“, ასევე თანხვედრაშია კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან, რომ „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვა უზრუნველყოფილია“.

მაშასადამე, საკონსტიტუციო სასამართლოს მივმართავ თხოვით, რომ არაკონსტიტუციურად სცნოს სსსკ-ს 219 მუხლის მე-5, მე-6 პუნქტები, რომელიც სისხლის სამართლებრივი დევნის შეწყვეტისა და არსებითი სხდომისთვის საქმის გადაცემის საფუძვლად განიხილავს მხოლოდ ბრალდების მხარის მიერ წარმოდგენილ მტკიცებულებებს და უგულებელყოფს დაცვის მხარის მიერ მოპოვებულ ბრალდების უარყოფისთვის მნიშვნელოვან მტკიცებულებს. გამომდინარე აქედან, საკონსტიტუციო სასამართლომ 219-ე მუხლის მე-5 და მე-6 ნაწილები არაკონსტიტუციურად უნდა სცნოს, ასევე უნდა განახორციელოს აღნიშნულ მუხლებში ცვლილება და ბრალდების მხარის მტკიცებულებებთან ერთად სისხლის სამართლებრივი დევნის შეწყვეტისა და საქმის არსებითი განხილვისთვის გადაცემის საკითხის წინასასამართლო სხდომაზე გადაწყვეტისას, უნდა უზრუნველყოს დაცვის მხარის მტკიცებულებების იმ ინტენსივობითა და მოცულობით განხილვა, როგორც ის ამას აკეთებს ბრალდების მხარის მტკიცებულებების შეფასებისას.

3. სსსკ-ს 219-ე მუხლის მე-7 პუნქტი „მტკიცებულებათა დაუშვებლობის შესახებ“, რომლითაც დაცვის მხარე ვერ ასაჩივრებს წინასასამართლოზე დასაშვებად ცნობილ სადავოდ გახდილ მტკიცებულებებს სააპელაციო წესით, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ ნაწილთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლების უზრუნველყოფასთან“ მიმართებით;

მოგეხსენაბათ წინასასამართლო სხდომის ფარგლებში განიხილება ორივე მხარის მტკიცებულებების დასაშვებობისა და დაუშვებლობის საკითხები, რაც უკავშირდება სსსკ-ს 219-ე მულხის მე-7 ნაწილის შეუთავსებლობას დაუშვებელი მტკიცებულებების გასაჩივრების წესის თვალსაზრისით კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ ნაწილს საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლებას.

ხშირ შემთხვევაში ქართული პრაქტიკის გათვალისიწნებით, მიუხედავად იმისა, რომ ბრალდების მხარეს რიგი მტკიცებულებები (დაკავების ოქმი, ამოცნობის ოქმი, დაზარალებულად ცნობის დადგენილება, ჩხრეკის ოქმი, გამოძიების დაწყების ბარათი, გამოკითხვის ოქმები, სხვა) შესაძლოა სსსკ-ს 72-ე მუხლის კანონის არსებითი დარღვევებით ჰქონდეს მოპოვებული, წინასასამართლოს მოსამართლე ძალიან იშვიათად თუ ცნობს ხოლმე ბრალდების მხარის კანონის დარღვევებით მოპოვებულ მტკიცებულებებს დაუშვებლად (იხ. დანართი 3 – 2021 წლის 19 მარტის წინასასამართლო სხდომის მოსამართლის ლევან გელოვანის მტკიცებულებათა დასაშვებობის შესახებ განჩინება N1/4053-20). მაგალითად, განჩინებით ირკვევა, რომ ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის შემთხვევაში, მიუხეადავად იმისა, რომ დაკავების ოქმი ჩემთვის ბრალდების მხარეს არ გადმოუცია, არ არსებობდა მიმალვის საფრთხე, ასევე ამოცნობის ოქმი იყო კანონის დარღვევით შექმნილი, მოსამართლე ლევან გელოვანმა დაკავების ოქმი მაინც დასაშვებ მტკიცებულებად სცნო, მიუხეადავად იმისა, რომ მე ეს მტკიცებულება/საპროცესო დოკუმენტი სადავოდ გავხადე, ვინაიდან დაკავება მოხდა თვითნებურად და უკანონოდ, თავად ოქმი შედგა ჩემი დაკავებიდან რამდენიმე საათში და არა იმწუთიერად, ასევე ჩემთვის საერთოდ არ გადმოუციათ დაკავების ოქმი, არ აუხსნიათ თუ რისთვის ვიყავი დაკავებული, არ განუმარტავთ უფლებები, მათ შორის ადვოკატის აყვანის უფლება. მოსამართლე ლევან გელოვანს დაცვის მხარის ამ ოქმის დაუშვებლობის შუამდგომლობაზე თავის განჩინებაში უწერია, რომ გამომძიებელს მინაწერი აქვს გაკეთებული ოქმის ბოლოში, რომ მე როგორც ბრალდებულმა ოქმი არ ჩავიბარე და უარი ვთქვი ხელის მოწერაზე, რაც არ შეესაბამება სინამდვილეს, ვინაიდან კიდევ ერთხელ აღვნიშნავ, რომ დაკავების ოქმი ჩემთვის საერთოდ არ გადმოაუციათ, მისი გაფორმება და შევსება კი მოხდა ჩემი დაკავების შემდეგ რამდენიმე საათის დაგვიანებით, ასევე არ აუხსნიათ ჩემთვის არანაირი საპროცესო უფლებები თუ რისთვის ვიყავი დაკავებული და რომ მაქვს უფლება მყავდეს ადვოკატი.

ყველაზე საინტერესო გარემოება არის ის, რომ მოსამართელმ საერთოდ არ გაითვალისიწნა ის ფაქტი, რომ პოლიციის შენობაში ჩემი მიყვანისთანავე, ასევე ჩემი გამოკითხვის დროს არაერთელ ჰქონდა ჩემზე სამართალდამცავთა მხრიდან, ასევე პოლიციის უფროსის მოადგილის გიორგი კიკალიშვილის უშუალო ბრძანებით წამების მუქარას ადგილი, რა დროსაც ის და მის ქვეშ დაქვემდებარებული პოლიციელები ცდილობდნენ ჩემს პადვალში ჩაყვანას აღიარებითი ჩვენების მიღების მიზნით. მიუხედავად ამისა, მოსამართლე ლევან გელოვანმა აღნიშნული დაკავების ოქმი და დაკავშირებული მტკიცებულებები თუ საპროცესო დოკუმენტები დასაშვებად სცნო, რაც არღვევს ადამიანის უფლებათა დაცვის კნვენციის მე-3 მუხლის პროცედურულ ნაწილს, რომ წამების, არაადამიანური და დამამცირებელი მოპყრობის შედეგად მიღებული მტკიცებულება დაუშვებელია და იურიდიული ძალა არ აქვს, ასევე არღვევს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის 10-ე ნაწილს, რომ კანონის დარღვევით მოპოვებულ მტკიცებულებას იურიდიული ძალა არ აქვს და რომ ასეთი მტკიცებულება დაუშვებელია. აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ ბრალდების მხარეს არ აქვს არანაირი მტკიცებულება, რომ დაკავების ოქმი გადმომცა ან უარი ვთქვი ხელმოწერაზე, გამომდინარე აქედან მოსამართლე ლევან გელოვანმა სრულიად უკანონოდ და საპროცესო დარღვევებით დაუშვა დაკავების ოქმი არსებითი განხილვის სასამართლოში. ამასთან, სასამართლომ არ გაითვალისწინა ის ფაქტი, რომ მაგალითისთვის ჩხრეკის ოქმში, რომლის კანონიერებას ასევე არ ვეთანხმები, ფიქსირდება ჩემი ხელმოწერა და შენიშვნაც, რომ ჩხრეკა უკანონოა. გამომდინარე აქედან, არანაირი მოტივი ჩემი მხრივ არ არსებობდა, რომ უარი მეთქვა დაკავების ოქმის მიღებასა და ხელმოწერაზე, ასევე შენიშვნის გაკეთებაზე, რაც პირიქით ჩემთვის სასიკეთოც იყო და გამომადგებოდა შემდგომში სასამართლოში უკანონობის დასადგენად. მიუხედავად ამისა, მე არ მომეცა იმის საშუალება, რომ მცოდნოდა რაზე ვიყავი დაკავებული, აღარაფერს ვამბობ იმ ცრუ ინფორმაციის შესახებ, რომ თითქოსდა მე უარი ვთქვი დაკავების ოქმის ხელმოწერაზე. გამოდის, რომ მოსამართლე ლევან გელოვანმა არ დაიჯერა ჩემი მტკიცება იმის თაობაზე, რომ დაკავების ოქმი ჩემთვის გამომძიებელს არ გადმოუცია, ასევე არ მოსთხოვა ბრალდების მხარეს, კერძოდ პროკურორ გურამ კრავეიშვილს მტკიცების ტვირთის ვალდებულების გათვალისიწინებით, რაც არის სსსკ-ს 72-ე მუხლის მე-3 პუნქტი “ბრალდების მხარის მტკიცებულების დასაშვებობისა და დაცვის მხარის მტკიცებულების დაუშვებლობის მტკიცების ტვირთი ეკისრება ბრალმდებელს”, წარმოედგინა დასაბუთებული მსჯელობა და მტკიცებულებები, რომ მე უარი ვთქვი დაკავების ოქმის მიღებასა თუ ხელმოწერაზე. ამის მარტივი გზა იყო პოლიციის შენობაში ჩემი დაკავების მომენტში სათვალთვალო ვიდეო კამერებით ჩაწერილი მასალის დემონსტრირება, თუმცა პროკურორმა გურამ კრავეიშვილმა აღნიშნული ვიდეო მასალა არ წარმოადგინა სასამართლოში, მიუხედავად სასამართლოსთან ჩემი არაერთი შუამდგომლობისა, ვინაიდან ადგილი ჰქონდა ჩემს მიმართ განხორციელებულ წამების მუქარის ფაქტს, რაზეც ასევე საჩივრები მქონდა შეტანილი გენარალურ პროკურატურასა და სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურში, გაგზავნილი იყო ინფორმაცია პრემიერ-მინისტრის აპარატში. შესაბამისად, თამამად შეიძლება ითქვას, რომ პროკურორმა გურამ კრავეიშვილმა ვერ წარმოადგინა ვერანაირი მტკიცებულება ჩემი დაკავების კანონიერებასთან დაკავშირებით, ამდენად მოსამართლემ არ გამოიკვლია დაკავების ოქმის ჩემთვის გადმოცემის ფაქტი და მშრალად დაეყრდნო დაკავების ოქმის ბოლოში გამომძიებლის მიერ გაკეთებულ ჩანაწერს, რომ მე ოქმის ხელმოწერაზე უარი ვთქვი, რითიც დაარღვია რა სსსკ-ს 72-ე მუხლის მე-3 პუნქტი, რომ დასაშვებობისა თუ დაუშბელობის მტკიცების ტვირთი ეკისრება ბრალდების მხარეს. ამასთან, მოსამართლე ლევან გელოვანმა საერთოდ არ გაითვალისიწინა ის ფაქტი, რომ ჩემი დაკავება რეალურად მოხდა 4-5 საათით ადრე, ვიდრე ეს ოქმშია დაფიქსირებული, რაც პირდაპირ არღვევს როგორც საქართველოს კონსტიტუციის მე-13 მუხლს, ისე ადამიანის უფლებათა დაცვის კონვეციის მე-5 მუხლით დადგენილ საყოველთაო „თავისუფლებისა და უსაფრთხოების უფლებებს“. ამასთან, გამომძიებელმა არჩილ ჩიხელაძემ პროკურორთან შეთანხმებით გამოიყენა სსსკ-ს 171-ე მუხლის „დ“ ქვეპუნქტი, რომლის თანახმადაც პირის დაკავაბა შესაძლებელია თუ ის „მიიმალა და შემდგომში ამოიცნო თვითმხილველმა“, რასაც ჩემი მხრივ ადგილი არ ქონია და საქმეში წარმოდგენილია რიგი მასალები ჩემი მიმალვის ფაქტის უარყოფისთვის. ყველაზე გამაოგნებელი ის არის, რომ მოსამართლე ლევან გელოვანმა ასევე არ დააკმაყოფილა ჩემი შუამდგომლობა ჩემი გამოკითხვისა და დაკავების პროცესში პოლიციის შენობაში დამონტაჟებული სათვალთვალო ვიდეო კამერებით გადაღებული ვიდეო ჩანაწერების დათვალიერებასთან დაკავშირებით (იხ. დანართი 4 – საქართველოს იუისტიციის უმაღლესი საბჭოს საჩივარი მოსამართლე ლევან გელოვანის წინააღმდეგ, 2021 წლის 26 მარტის სასამართლო სხდომის ოქმის აუდიო-ვიდეო კონფერენცია, N1/4053-20, 2021 წლის 27 აპრილის იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს დამოუკიდებელი ინსპექტორის სამსახურის გადაწყვეტილება N 149/24-03 მოსამართლე ლევან გალოვანის მიმართ დისციპლინური სამართალწარმოების მიმართ ნაწილობრივ შეწყვეტის შესახებ, 2019 წლის 13 მარტის იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მდივნის გიორგი მიქაუტაძის გადაწყვეტილება N112/18 მოსამართლე გიორგი არავეძის მიმართ დისციპლინური სამართალწარმოების შეწყვეტის თაობაზე) რომლითაც გამოაშკარავდებოდა მოხელეთა გადაცდომის ფაქტები, კერძოდ ჩემს მიმართ წამების მუქარის ფაქტი, რა დროსაც მათ აღიარებითი ჩვენების მისაღებად ჩავყავდი პადვალში, ასევე ის გარემოება, რომ ჩემთვის ბრალდების მხარეს არანაირი დაკავების ოქმი არ გადმოუცია და არც ყოფილა მათი მხრიდან მცდელობა ეჩვენებინათ ის ჩემთვის. ყოველივე აღნიშნულთან ერთად სასამართლო გამოარკვევდა, რომ ჩემი დაკავება რეალურად მოხდა იმიტომ, რომ ბრალდების მხარეს თვითმხილველებისგან მიეღო სასურველი ჩვენებები. სამწუხაროა, რომ მოსამართლეები, არა მარტო მოსამართლე ლევან გელოვანი, არ ითვალისწინებენ ბრალდებულის ინტერესებს და ხელოვნურად უგულებელყოფენ რეალურ ფაქტებს, რათა არ მოხდეს კონკრეტული მაღალჩინოსნების, ესეიგი პოლიციელების გამხელა დანაშაულებრივ თუ უკანონო პროცესუალურ ქმედებებში, რაც დაცვის მხარესთან მიმართებით არის სსსკ-ს 25-ე მუხლის პირდაპირი დარღვევა.

ყოველივე ხსენებულიდან გამომდინარე, უკიდურესად მნიშვნელოვანია კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი ნაწილის „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უზრუნველყოფის უფლების“ რეალიზების თვალსაზრისით ბრალდებულს მიეცეს იმის უფლება, რომ გაასაჩვროს სააპელაციო წესით მის მიერ სადავოდ გახდილი მტკიცებულებები, რომლებიც დასაშვებად იქნა ცნობილი ბრალდების მხარის სასარგებლოდ. ბრალდებულის უფლებების დაცვის თვალსაზრისით უკიდურესად მნიშვნელოვანია სსსკ-ს 219-ე მუხლის 7-ე ნაწილის იმ ნორმატიული შიაანარსის არაკონსტიტუციურად ცნობა, რომელიც დაცვის მხარესა და ბრალდებულს უკრძალავს მათ მიერ დაყენებული სასამართლო შუამდგომლობების შედეგად სადავოდ გახდილი მტკიცებულებების გასაჩივრებას ზემოდგომ ინსტანციაში. აღნიშნული კავშირშია ბრალდებულის მდგომარეობის გაუარესებასთან და ზუსტად ამიტომ არის მნიშნელოვანი მათი გასაჩივრება, ხოლო დაცვის მხარის დასაშვებად ცნობილი მტკიცებულებები აუმჯობესებს ბრალდებულის მდგომარეობას, რაც თანხვედრაშია კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-10 მუხლთან, ასევე სსსკ-ს 72-ე მუხლის პირველ ნაწილთან და არ უნდა გახდეს ბრალდების სასარგებლოდ ზემდგომ ინსტაციაში გასაჩივრების მსჯელობის საგანი. გამომდინარე აღნიშნულიდან, საკონსტიტუციო სასამართლომ უნდა დაადგინოს სსსკ-ს 219-ე მუხლის მე-7 ნაწილის იმ ნაწილის არაკონსტიტუციურობა, რომელიც უკრძალავს დაცვის მხარეს მის მიერ სადავოდ გახდილი მტკიცებულებების ბრალდების სასარგებლოდ დასაშვებობის გასაჩვრებას. ამდენად, მუხლი არაკონსტიტუციურია და ეწინააღმდეგება კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტს „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უზრუნველყოფის უფლების“ რეალიზაციას.

სამწუხაროდ, მოსამართლე ლევან გელოვანმა მტკიცებულებათა დაუშვებლობის შესახებ არ დაკმაყოფილა არცერთი ჩემი შუამდგომლობა, ხოლო ამის მიზეზად თავის განჩინებაში (იხ. დანართი 3) განავითარა აბსტრაქტული მსჯელობა, ასე მაგალითად მოიშველია დაკავების ოქმში გამომძიებლის მინაწერი, რომ თითქოსდა მე თავად ვთქვი უარი დაკავების ოქმის მიღებაზე და არ მოვაწერე ხელი ჩემივე გადაწყვეტილებით, რაც ღირსების შემლახავია და არ შეესაბამება სიმართლეს, ასევე ის ფაქტი, რომ ბრალდების მხარემ ამოცნობის ოქმში არ ჩაწერა ამოსაცნობთა მისამართები. მოსამართლის განმარტებით ეს უკანასკნელი არ წარმოადგენს კანონის არსებით დარღვევას, მიუხედავად იმისა, რომ ამოსაცნობთა წარდგენა სასამართლოში ვერანაირად ვერ მოხერხდება იმის გათვალსიიწნებით, რომ არ არსებობს მათი საცხოვრებელი ადგილების მისამართები, რათა სასამართლომ დაცვის მხარის შუამდგომლობით შეძლოს ბრალდებულისა და ამოსაცნობთა პირების რეალური შედერება და მათი გამოკითხვა. გარდა აღნიშნულისა, ჩემს საქმეში წინასასამართლოს მოსამართლემ ლევან გელოვანმა დაუშვა ბრალდების მხარის ისეთი მტკიცებულებები, რომლებიც ეწინააღმდეგებიან არამხოლოდ კონსტიტუციას, არამედ 2020 წლის 25 დეკემბრის საკონსტიტუციო გადაწყვეტილებას N1276, სადაც გარკვევით წერია, რომ სამართალდამცავებმა ჩხრეკის დროს უნდა გამოიყენენონ ნეიტრალური მტკიცებულებები, ხოლო ასეთი შესაძლებლობის თავიდან აცილება გამოიწვევს ამოღებული ნივთის დაუშვებელ მტკიცებულებად ცნობას. აღნიშნული გადაწყვეტილება სრულად არის იგნორირებული ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის საქმეზე და დაშვებულია არსებით განხილვაზე უკანონო ჩხრეკის დროს ამოღებული მტკიცებულებები, რომელიც არ არის ნეიტრალური მტკიცებულებებით გამყარებული, ხოლო ამის რეალური შესაძლებლობა სამართალდამცავებს ჩხრეკის ჩატარების მომენტში ჰქონდათ. ამავე საკონსტიტუციიო გადაწყვეტუილების მიხედვით, ჩხრეკა უკანონო იყო ვინაიდან პატაკი, რომელიც შეიქმნა პოლიციის ოფიცრის ცოტნე კვარაცხლიას მიერ ეფუძნება ერთ ინფორმაციას, ესიეგი ოპერატიული წყაროს მიერ მოწოდებული ინფორმაცია და პოლიციელის გამოკითხვის ოქმი ერთი ინფორმაციაა, რაც არ იძლევა დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტს, ხოლო წყარო გადაუმოწმებელია ვინაიდან ჩხრეკის დროს გამოძიებამ ვერ ამოიღო უკანონო ცეცხლსასროლი იარაღი, მიუხედავად იმისა, რომ პოლიციელს თავის გამოკითხვის ოქმში ეწერა, რომ ის ენდობა თავის წყაროს და მე უკანონოდ ვინახავდი და ვატარებდი ცეცხლსასროლ იარაღს. გამომდინარე აქედან, პატაკი და პოლიციელის გამოკითხვის ოქმი საკონსტიტუციო გადაწყვეტილების N1276-ის მიხედვით ერთი ინფორმაციაა და ვერანაირად ვერ იქნება ეს საფუძველი, ესეიგი დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტი საგამოძიებო მოქმედების ჩატარებისთვის. შესაბამისად, ჩხრეკა იყო უკანონო და ჩხრეკის დროს ამოღებული ნივთი დაუშვებელი მტკიცებულებაა.

ამასთან, წინასასამართლო სხდომის ფარგლებში მოსამართლე ლევან გელოვანს არ უნდა დაეშვა პოლიციელის ცოტნე კვარაცხელიას გამოკითხვის ოქმი, რომელიც თითქოსდა ამყარებს პატაკსა და ოპერატიული წყაროს მიერ მიწოდებულ გადაუმოწმებელ ინფორმაციას. ჩემი მოთხოვნის საპირისპიროდ რა დროსაც მე ღია სასამართლო სხდომაზე მოვითხოვე პატაკისა და გამოკითხვის ოქმის დაუშვებელ მტკიცებულებად ცნობა (იხ. დანართი 2 - 2021 წლის 19 მარტის წინასასამართლოს ვიდეო მასალა მე-2 ვიდეო 27:40 წუთზე), მოსამართლეს მივუთითე 2020 წლის 25 დეკემბრის საკონსტიტუციო გადაწყვეტილების შესახებ, რომ საკონსტიტუციო გადაწყვეტილების N1276-ის მიხედვით ოპერატიული წყარო უნდა იყოს გადამოწმებადი, ხოლო თუ მასში მოცემული ინფორმაცია და პოლიციელის გამოკითხვის ოქმში მოცემული ინფორმაცია ერთი და იგივე ინფორმაციაა, მაშინ ეს ვერ ჩაითვლება მტკიცებულებათა ერთობლიობად და ვერ იქნება ვერანაირი საგამოძიებო მოქმედებისთვის ჩატარების სამართლებრივი წინაპირობა. მოსამართლეს ასევე ავუხსენი, რომ წყაროს მიერ მოწოდებული ინფორმაცია უნდა იყოს სათანადოდ გადამოწმებული, გამომდინარე აქედან პატაკში დაფიქსირებული ინფორმაცია უნდა იყოს რეალური, თუმცა ჩემი შემთხვევის დროს პატაკში და პოლიციელის გამოკითხვის ოქმში დაფიქსირებული ინფორმაცია არ გამოდგა მართალი, ესეიგი პოლიციამ ვერ ამოიღო უკანონო ცეცხლსასროლი იარაღი, ვერც ჩემი ავტომანქანის ჩხრეკის შედეგად და ვერც სახლის გადაუდბელი ჩხრეკისას (იხ. დანართი 5 - პოლიციელის ცოტნე კვარაცხელიას პატაკი და გამოკითხვის ოქმი). გამომდინარე აქედან, წყაროს მიერ მოწოდებული ინფორმავია უნდა ჩაითვალოს არასათანადოდ გადამოწმებულად და ამოირიცხოს პატაკიცა და პოლიციელის გამოკითხვის ოქმიც მტკიცებულებათა ნუსხიდან, ხოლო პოლიციელის წინააღმდეგ, ვინაიდან მან წყაროს სანდოობაზე აიღო სსკ-ს 370-ე, 373-ე მუხლების შესაბამისად სისხლისსამართლებრივი პასუხიმგებლობა, უნდა დაიწყოს სისხლის სამართლის გამოძიება (იხ. დანართი 6 - ბრალდების შესახებ დადგენილება, დადგენილება საქმის გამოყოფის შესახებ, ექსპერტის დასკვნა ჩემი ავტომაქანის დაზიენბის ფაქტის შესახებ).

სამწუხაროდ, მოსამართლე ლევან გელოვანმა ეს ყველაფერი პირიქით შემოატრიალა, დაეხმარა რა პროკურორ გურამ კრავეიშვილს უკვე მეორედ და თავის განჩინებაში აღნიშნა, რომ 2020 წლის 25 დეკემბრის საკონსტიტუციო გადაწყვეტილების მიხედვით სათანადოდ გადამოწმებული ოპერატიული წყაროს მიერ მოწოდებული ინფორმაციის საფუძველზე შექმნილი პატაკი და პოლიციელის გამოკითხვის ოქმი კანონიერია და დასაშვებად სცნო ბრალდების მხარის სასარგებლოდ, რაც ყოვლად დაუშვებელია ზემოაღნიშნული ფაქტების ერთობლიობით (იხ. დანართი 3 - 2021 წლის 19 მარტის წინასასამართლო სხდომის მოსამართლის ლევან გელოვანის მტკიცებულებათა დასაშვებობის შესახებ განჩინება N1/4053-20). ამასთან, წინასასამართლოს არ უნდა დაეშვა იმ პოლიციელთა გამოკითხვის ოქმები, რომლებიც მონაწილეობდნენ ჩხრეკაში, ვინაიდან მათ არ გამოიყენეს არანაირი დამატებითი ნეიტრალური მტკიცებულებები და ტექნიკური საშუალება ჩხრეკის კანონიერების დადგენისთვის, ასევე პოლიციელებმა ჩაიდინეს წამების, არაადამიანური და დამამცირებელი მოპყრობა, რა დროსაც ისინი ჩხრეკას აწარმოებდნენ ჩემს სახლში, მათ ასევე ჩემი გამოკითხვის დროს ჩაიდინეს წამების მუქარა, რა დროსაც პოლიციის უფორის მოადგილე გიორგი კიკალიშვილი ცხდილობდა ჩემს პადვალში ჩაყვანას აღიარებითი ჩვენების მისაღებად. აღნიშნული ფაქტების შესახებ არიან მოწმეები და საქმეში დევს მათი გამოკითხვის ოქმებიც, ასევე გასაჩივრებულია სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურში, გენერალურ პროკურატურასა და შინაგან საქმეთა სამინისტროში. საქმეში ჩართულია სახალხო დამცველი, ხოლო წამების, არაადამიანური და დამამცრებელი მოპყრობის შესახებ, 2021 წლის 27 თებერვალს სარჩელი გაიგზავნა ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპულ სასამართლოში, ვინაიდან ადგილობრივ დონეზე არ დაიწყო სახელმწიფომ გამოძიება (იხ. დანართი 7 – 2021 წლის 27 მარტის სტრასბურგის სარჩელი, სახელწიფო ინსპექტორის სამსახურის, გენერალური პროკურატურის პასუხები გამოძიების დაწყებასთან დაკავშირებით).

გამომდინარე აღნიშნული ფაქტებიდან, ყოვლად დაუშვებელია წამებისა და არაადამიანური მოპყრობის შედეგად მოპოვებული მტკიცებულებების საქმეში დაშვება, რასაც ასევე ამყარებს ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპული კონვენციის მე-3 მუხლი, რომ ამ მუხლის დარღვევით მოპოვებულ მტკიცებულებას იურიდიული ძალა არ აქვს. სამწუხაროდ ზემოაღნიშნულ უწყებებმა ჩემი საჩივრებისდა მიუხედავად, არ დაიწყო გამოძიება, რის შემდეგაც აღნიშნული გასაჩივრდა რა ადამიანის უფლებათა დაცვის სასამართლოში. მიუხედავად ამისა, მოსამართლე ლევან გელოვანმა არ დააკმაყოფილა ჩემი შუამდგომლობა დანაშაულში მხილებული პროკურორის აცილების თაობაზე და შუამდგომლობას უსაფუძლო უწოდა. ამასთან, წინასასამართლო პროცესზე დავაყენე მოსამართლის აცილების შუამდგომლობაც (იხ. დანართი 2 – 2020 წლის 22 დეკემბრის წინასასამართლო სხდომის ვიდეო ჩანაწერი , 00:01:00 წუთიდან), რა დროსაც მოსამართლე ლევან გელოვანმა გადადო პროცესი გაურკვეველი ვადით და ჩაატარა ის მხოლოდ 2 თვის გასვლის შემდეგ, (აქ არ ვთვლი იმ პროცესებს, რომლებიც შუალედებში იმართებოდა პროცესის გადადების მიზნით) რითიც დააღვია რა სსსკ-ს 64-ე მუხლი, რომ მოსამართლემ აცილება უნდა განიხილოს დაუყონებლივ ადგილზე ან სათათბირო ოთახში თათბირით. ამ ფაქტების უგულებელყოფით, ასევე იმის გათვალისიწნებით, რომ ამ 2 თვის განმავლობაში მოსამართლის ასეთი საქციელი გასაჩივრდა იუსტიციის უმაღლეს საბჭოში, ამასთან სსსკ-ს 64-ე მუხლის სრული იგნორირებით, მოსამართლემ თავი არ აიცილა და მაინც მიიღო ჩემს წინააღმდეგ ისეთი გადაწყვეტილებები, ესეიგი დაუშვა ბრალდების მხარის ისეთი მტკიცებულებები, რომლებიც შესაძლოა მაღალი ალბათობით აისახოს რა ჩემს გამამტყუნებელ განაჩენში, ასევე არ იმსჯელა და არ განიხილა ღია სასამართლო სხდომის ფარგლებში ჩემს მიერ მტკიცებულებათა დაუშვებლობების შესახებ შუამდგომლობები.

ამ და სხვა მიზეზებით, ნათელია, რომ სასამართლო პრაქტიკა არ ითვალისიწინებს ბრალდების მხარის იმ მტკიცებულებათა დაუშვებლად ცნობას, რომლებიც კანონის დარღვევით არის მოპოვებული და რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია, რომლებიც პირდაპირ კავშირშია ბრალდების უარყოფასთან, ესეიგი გამამტყუნებული განაჩენის დადგომის შესაძლებლობასთან. სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 72-ე მუხლი მიგვითითებს, რომ მტკიცებულება, რომელიც კანონის არსებითი დარღვევით არის მოპოვებული დაუშვებელია თუ ის აუარესებს ბრალდებულის მდგომარეობას. სისხლის სამართლის საპროცესო კომენტარებში ვკითხულობთ, რომ არსებით დარღვევად უნდა ჩაითვალის საპროცესო კანონმდებლობის უგულებლყოფით მოპოვებული მტკიცებულება, რაც თანხვედრაშია კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-10 პუნქტთან, რომ „კანონის დარღვევით მოპოვებული მტკიცებულება დაუშვებელია და იურიდიული ძალა არ აქვს“. მიუხედავად ამისა, მოსამართლეები სიტყვა „არსებითს“ მაინც სუბიექტური შეხედულებისამებრ აფასებენ და არ ეყრდნობიან მტკიცებულებატა შეფასების (დასაშვებობა და დაუშვებლობა) ნაწილში გადაწყვეტილების მიღების მომენტში კანონის ემპირიულ განმარტებას. ასე რომ მოსამართლე ლევან გელოვანმა უკანონოდ სცნო დასაშვებად ბრადლების მხარის მტკიცებულებები, რომლის გასაჩივრების შესაძლებლობა მოქმედი კანონმდებლობით მე არ მაქვს, რაც არის არაკონსტიტუციური, ვინაიდან კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი ნაწილით დადგენილ ბრალდებულის უფლებას სამართლიანი და დროული სასამართლოს უზრუნველყოფის კუთხით საგრძნობლად ლახავს, ასევე არღვევს ადამიანის უფლებათა დაცვის კონვენციის მე-6 მუხლს „საქმის სამართლიანი განხილვის უფლების“ რეალიზების თვალსაზრისით“.

ყოველივე ზემოაღნიშნულთან ერთად, არ გამაჩნია, იმ შუამდგომლობებზე გადაწყვეტილების გასაჩივრების უფლება, რომელიც უშუალოდ ეხებოდა მტკიცებულებათა დაუშვებლობის საკითხებს, მაგალითისთვის დაცვის მხარის მიერ ბრალდების მხარის მტკიცებულებების დაუშვებლად ცნობის შესახებ შუამდგომლობებზე სასამართლოს დასაბუთებული უარის გასაჩივრების შესაძლებლობა. აქვე უნდა აღნიშნოს, რომ ის მტკიცებულებები, რომლებიც მოსამართლემ დასაშვებად სცნო დაცვის მხარის შუამდგომლობით პირიქით აუმჯობესებს ჩემს მდგომარეობას და ასეთი გადაწყვეტილება მოსამართლის მხრიდან გამართლებულია. გამომდინარე აქედან, მოსამართლე ლევან გელოვანმა ვერ განანსხვავა კანონის არსებითი დარღვევით მოპოვებული მტკიცებულების დასაშვებობის კრიტერიუმები, რომ ჩემი მდგომარეობის გაუმჯობესების შემთხვევაში თუნდაც ეს იყოს კანონის არსებითი დარღვევით მოპოვებული მტკიცებულებები, ასეთი მტკიცებულებების დასაშვებობის დადებითად გადაწყვეტა ნორმალურია, ხოლო ჩემი ბრალდების გაუარესების შემთხვევაში საჭიროებს საფუძვლიან მსჯელობასა და გამოკვლევას. ამიტომ, მოსამართლე ლევან გელოვანმა წინასასამართლო სხდომის განხილვისას დაუშვა რა უპრეცენდენტო პროცესუალური დარღვევები, რომლებიც გამომდინარეობს იმ ფაქტით, რომ ის არ არის დამოუკიდებელი თავის გადაწყვეტილებებში, არ იმსჯელა რა ჩემი ბრალდების მდგომარეობის გაუარესების თვალსაზრისით ბრალდების მხარის მიერ კანონის დარღვევებით მოპოვებულ მტკიცებულებათა დაუშვებელობის საკითხებზე და შემოიფარგლა პასუხით, რომ ის მიპასუხებდა წერილობით (იხ. დანართი 2 – 2021 წლის 26 მარტის წინასასამართლო სხდომის აუდიო და ვიდეო ჩანაწერის 04:20 წუთის სასამართლო განხილვა). ვიდეო ჩანაწერის მიხედვით მოსამართლე ლევან გელოვანს ვეკითხები თუ რატომ არ ვმსჯელობთ მტკიცებულებათა დაუშვებლობის თაობაზე სასამართლოში, რაზეც ის მპასუხობს, რომ „თქვენთვის უმჯობესია, გადმოგეცემათ წერილობით“. აღნიშნულის თაობაზე მოსამართლეს მოვუყვანე ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპული კონვენციის მე-6 მუხლი და აღვნიშნე, რომ ასეთი მოქმედებით იზღუდება ჩემი საქმის სამართლიანი განხილვის უფლება, ვინაიდან მტკიცებულებათა დაუშვებლობის შესახებ სასამართლო ღია სხდომაზე არ მსჯელობს, არამედ ის აპირებს მხარეების დაუსწრებლად განიხილოს ბრალდებულისთვის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი საკითხი და შემდგომში დაცვის მხარეს უპასუხოს წერილობით. ამასთან, მოსამართლე ლევან გელოვანს ვეკითხები ერთ-ერთი თვითმხილველის გამოკითხვის ოქმის დაუშვებლობის თაობაზე, რომლის შესახებაც შუამდგომლობით მივმართე ჯერ კიდევ 2020 წლის 5 ოქტომბერს წინასასამართლო სხდომის ფარგლებში. მიუხედავად იმისა, რომ ჩემი შუამდგომლობის დაყენების შემდეგ გასულია 5 თვეზე მეტი, მოსამართლე ლევან გელოვანმა მაინც არ განიხილა ამ თვითმხილველის გამოკითხვის ოქმის დაუშვებლობის საკითხი ღია სასამართლო პროცესში, რაზეც მან მიპასუხა, რომ გამოკითხვის ოქმი დაშვებულია ბრალდების მხარის მტკიცებულებად და გადასულია არსებითი განხილვის სხდომაში, რაც ვთვლი, რომ ლახავს როგორც ჩემს საპროცესო უფლებებს, ისე ზნეობისა და მორალის საყოველთაო სტანდარტებს.

ამ სასამართლო პროცესზე მოსამართლე ლევან გელოვანმა საგრძნობლად გაიმარტივა საქმე და გადაწყვიტა უმტკივნეულოდ ორივე მხარის მოთხოვნები, ისიც იმიტომ, რომ მის წინააღმდეგ იუსტიციის უმაღლეს საბჭოში შესული იყო ჩემი მხრივ საფუძვლიანი საჩივარი. ამ ფაქტის გათვალისწინებით, სხვა პროცესებთან შედარებით მოსამართლე იქცეოდა გაცილებით რბილად დაცვის მხარისთვის ყოველგვარი შეურაწყოფების მიყენების გამორიცხვით, რასაც სამწუხაროდ ადგილი ჰქონდა წინამორბედ სასამართლო პროცესებზე, ასევე ადგილი ჰქონდა პროკურორის პირდაპირ დახმარებას, რითიც მოსამართლემ დაარღვია სსსკ-ს 25-ე მუხლი. ამ ფაქტების ერთობლიობით, ასევე იმ გარემოების გათვალისიწნებით, რომ მასზე დაიწყო დისციპლინური საქმის წარმოება, რომელიც ეხლაც მიმდინარეობს (იხ. დანართი 4 - საჩივარი და იუსტიციის საბჭოს 2021 წლის 27 აპრილის საპასუხო წერილი N24/21), მოსამართლე ლევან გელოვანმა 7 თვიანი ფიქრის შემდეგ გადაწყვიტა საქმის გამარტივება, შესაბამისად დაუშვა რა ორივე მხარის მტკიცებულებები, რაც ერთი მხრივ ჩემთვის მნიშვნელოვანია, თუმცა ჩემს შემთხვევაში არ იყო კანონის დარღვევით მოპოვებული მტკიცებულებები, ხოლო მეორე მხრივ მოსამართლის ასეთი ქმედება აუარესებს ჩემი ბრალდების მდგომარეობას, ვინაიდან მან არსებითი განხილივის სხდომისთვის დასაშვებად სცნო ბრალმდებელის მტკიცებულებათა სრული მოცულობა, მათ შორის დაკავების ოქმი, გამოკითხვის ოქმები, ჩხრეკის ოქმი და დადგენილება, პატაკი და დაკავშირებული პოლიციის ოფიცერის გამოკითხვის ოქმი, გამოძიების დაწყების ბარათი, ამოცნობის ოქმი და სხვა, რაც არის კანონის დარღვევით მოპოვებული და არ აქვს იურიდიული ძალა. შესაბამისად, მოსამართლეს უნდა ემსჯელა სადავო მტკიცებულებების შესახებ ჩემს შუამდგომლობებზე, რომელიც ეხება ბრალდების მხარის მტკიცებულებათა დაუშვებლობას. სამწუხაროდ, ლევან გელოვანმა სირთულეები და მსჯელობა თავიდან აირიდა, ვინაიდან დიდი ალბათობით მან იცოდა, რომ პროკურორი ვერ გაიმართლებდა თავს მტკიცებულებების კანონის დარღვევით მოპოვების ნაწილში, ამიტომ მან გადაწყვიტა აღნიშნული პრობლემა მარტვივად გადაეჭრა, რა დროსაც ჩემი ბრალდების უარყოფისთვის უკიდურესად მნიშნელოვანი მტკიცებულების დაუშვებლობის შესახებ მან საერთოდ არ იმსჯელა, არამედ დაუშვა ძალიან სწრაფი საუბრის მეშვეობით ბრალდების მხარის მტკიცებულებების სრული მოცულობა. ზუსტად ის ფაქტი, რომ თითქოსდა მოსამართლემ ორივე მხარეს დაუკმაყოფილა მტკიცებულებათა დასაშვებობის შუამდგომლობები, წარმოადგენს რა სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-9 და 25-ე მუხლების დარღვევებს თანასწორობისა და შეჯიბრებითობის შესახებ, ვინაიდან მოსამართლის ასეთი გადაწყვეტილება ვითომდა მტკიცებულებათა დასაშვებობის საკითხის თანაბრად დაკმაყოფილება ემსახურება მარტივი გზით მხარეების მოთხოვნების ნეიტრალიზაციას, ესეიგი მხარეთა მიერ მტკიცებულებათა დასაშვებობის კუთხით პრეტენზიების აღმოფქვრას და მათ სრულად დაკმაყოფილებას. მოსამართლე ლევან გელოვანის ასეთი ქმედება მიანიშნებს რა მის არაკომპეტენტურობასა და დამოუკიდებლობის დაბალ მაჩვენებელზე, რის გამოც შესაძლებელია არსებითი განხილვის სასამართლომ გამოიტანოს გამამტყუნებელი განაჩენი, რასაც მე მოსამართლეს ვეუბნები კიდეც, რა დროსაც დავაყენე მისი აცილების საკითხი (იხ. დანართი 2 – DVD დისკზე 2020 წლის 22 დეკემბრის წინასასამართლო სხდომის ვიდეო ჩანაწერი 00:02:48 წუთზე).

ზემოაღნიშნული მანკიერი პრაქტიკა ქართულ სასამართლო სისტემაში ძალიან ხშირია, რომ ორივე მხარის მტკიცებულებების დაშვებით, მოსამართლე თავიდან ირიდებს დაუშვებლობაზე მსჯელობას ღია სასამართლო პროცესში, რითიც უგულებელყოფს მხარეთა თანასწრობის, შეჯიბრებითობისა და აზრთა შეპირისპირების შესაძლებლობას, რათა გაიმარტივოს საქმე, როცა მტკიცებულებათა ჩამონათვალი და რაოდენობა რთული და ბევრია. უნდა აღნიშნნოს ის ფაქტიც, რომ ბრალდების მხარის მიერ კანონის არსებითი დარღვევებით მოპოვებული მტკიცებულებების დაუშვებლად ცნობის საკითხის გადაწყვეტისას, ორივე მხარის მტკიცებულებების დასაშვებად ცნობა, რაც თითქოსდა ერთი შეხედვით აუმჯობესებს ბრალდებულის მდგომარეობას, ხოლო მეორე მხრივ, ვინაიდან საქმეში რჩება ბრალდების კანონის დარღვევებით მოპოვებული ის მტკიცებულებები, რომლებიც შესაძლოა საკმარისად მიიჩნიოს არსებითი განხილვის მოსამართლემ და გამოიტანოს გამამტყუნებელი განაჩენი, რეალური სურათისა და მდგომარეობის გათვალისიწინებით დანამდვილებით აუარესებს ბრალდებულის მდგომარეობას. ამას ემატება ის გარემოება, რომ მოსამართლეთა უმეტესობა ცდილობს მტკიცებულებათა დასაშვებობისა თუ დაუშვებლობის საკითხი გადაწყვიტოს მარტივად, აირიდონ რა მსჯელობის ვალდებულება და ასეთი ტაქტიკური სვლით დაუშვან ორივე მხარის მტკიცებულებები, ხოლო ასეთი დაუშვებლობის შესახებ გიპასუხონ ყოველგვარი სასამართლო მსჯელობის გარეშე მხოლოდ წერილობით, რაც მინდა ხაზგასმით აღვნიშნო, რომ არ საჩივრდება, მიუხედავად მტკიცებულებების კანონის დარღვევებით მოპოვებისა, რაც აუარესებს და უსამართლოს ხდის ბრალდებულის მდგომარეობას. შესაბამისად, კანონით დადგენილი ის ნორმა, ესეიგი სსსკ-ს 219-ე მუხლის მე-7 პუნქტი, რომელიც არ აძლევს საშუალებას დაცვის მხარეს გაასაჩივროს ბრალდების მხარის დასაშვებად ცნობილი ის მტკიცებულებები, რომლებიც აუარესებენ ბრალდებულის მდგომარეობას და ამის თავიდან ასაცილებლად დაცვის მხარემ თავიდანვე სადაოდ გახადა აღნიშნული მტკიცებულებები და მოითხოვა მათი დაუშვებლობა, არის არაკონსტიტუციური და ეწინააღმდეგება კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ ნაწილს „საქმის სამართლიანი განხილვის უფლებას“, განსაკუთრებით მაშინ თუ ეს მტკიცებულებები უკანონო გზით არის მოპოვებული. ამიტომ, უკიდურესად მნიშნელოვანია სასამართლო კონტროლი ხორციელდებოდეს სადავო მტკიცებულებების დასაშვებობისა თუ დაუშვბელობის საკითხის გადაწყვეტაზე, რაც შესაძლებელია მხოლოდ ზემოდგომი ინსტანციის ჩარევითა და მონაწილეობით.

ყოველივე აღნიშნულიდან გამომდინარე, საკონსტიტუციო სასამართლომ არაკონსტიტუციურად უნდა სცნოს სსსკ-ს 219-ე მუხლის მე-7 პუნქტი „მტკიცებულებათა დაუშვებლობის შესახებ“ კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი ნაწილთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უზრუმველყოფის უფლებასთან“ მიმართებით. ამასთან წინასასამართლომ უნდა მისცეს დაცვის მხარეს სადავოდ გახდილი მტკიცებულებების დასაშვებობის გასაჩივრების საშუალობა, ესეიგი დაცვის მხარის მიერ იმ შუმდგომლობობის გასაჩივრების შესაძლებლობა, რომლითაც ის ითხოვდა ბრალდების მხარის კანონის დარღვევით მოპოვებული მტკიცებულებების დაუშვებლად ცნობას. სამწუხაროდ ასეთი მნიშნელოვანი შუამდგომლობის გადაწყვეტისას, მოსამართლე ლევან გელოვანმა მიპასუხა მხოლოდ წერილობით და არ იმსჯელა სასამართლოში, ასევე დაარღვია სსსკ-ს 72-ე მუხლის მე-3 ნაწილი, რომლის მიხედვითაც ამ გადაწყვეტილების მიღებისას მტკიცების ტვირთის პასუხისმგებლობის გათვალისიწინებით უნდა მოესმინა მხარეებისთვის, განსაკუთრებით გამოეკვლია ბრალდების მხარის არგუმენტები და მტკიცებულებები, ვინაიდან ზემოაღნიშნული მუხლის მიხედვით ბრალმდებელს ეკისრება დასშვებობისა თუ დაუშვებლობის შესახებ მტკიცების ტვირთი.

ვინაიდან აღნიშნული მტკიცებულებები აუარესებს რა ბრადებულის მდგომარეობას, ასევე იმ ფაქტის გათვალისიწნებით, რომ პირველი ინსტანციის წინასასამართლო სხდომის მოსამართლეები ხშირად აკმაყოფილებენ ორივე მხარის დასაშვებობის საკითხს, ხოლო არ მსჯელობენ და არ განიხილავენ დაცვის მხარის მიერ ბრალმდებელის მტკიცებულებების დაუშვებლობის მოთხოვნებს, სსსკ-ს 219-ე მუხლის 7-ე ნაწილი დასაკორექტირებელია, ისე რომ დადგინდეს ამ მუხლის არაკონსტიტუციურობა და შემდეგ შევიდეს მასში ისეთი ცვლილება, რომელიც საშუალებას მისცემს დაცვის მხარის სადავოდ გახდილი მტკიცებულებები გაასაჩივროს როგორც სააპელაციო, ისე უზენაეს სასამართლოში. აღნიშნულიდან გამომდინარე, სსსკ-ს 219-ე მუხლის მე-7 ნაწილი საჭიროებს მოდიფიკაციასა და ცვლილებას, რომლის მიზანიც უნდა იყოს არამხოლოდ დაუშვებლად ცნობილი მტკიცებულებების გასაჩივრება, არამედ დაცვის მხარის მიერ სადავოდ გახდილი მტკიცებულებების დასაშვებობის ან/და დაუშვებლობის შუამდგომლობაზე უარის თქმის შესახებ სასამართლო განჩინების გასაჩივრების შესაძლებლობა. ამდენად სსსკ-ს 219-ე მუხლის მე-7 ნაწილი უნდა იქნას ცნობილი არაკონსტიტუციურად და შემდგომში განხორციელდეს შემდეგი დამატება: „წინასასამართლო სხდომის მოსამართლის გადაწყვეტილება მტკიცებულებათა დაუშვებლად ცნობის შესახებ, ასევე დაცვის მხარის მიერ სადავოდ გახდილი მტკიცებულებების დასაშვებობის საკითხი, ერთჯერადად, 5 დღის ვადაში საჩივრდება გადაწყვეტილების გამომტანი სასამართლოს მეშვეობით, რომელიც საჩივარს, საქმის მასალებსა და წინასასამართლო სხდომის ოქმს დაუყოვნებლივ უგზავნის სააპელაციო სასამართლოს. სააპელაციო სასამართლოს საგამოძიებო კოლეგიის მოსამართლე ზეპირი მოსმენით ან მის გარეშე განიხილავს საჩივარს მისი შესვლიდან 5 დღის ვადაში, რომლის გადაწყვეტილება საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის შესახებ ასევე 5 დღის ვადაში საჩივრდება უზენაეს სასამართლოში.“ ამდენად, აღნიშნული პუნქტი საშუალებას მისცემს დაცვის მხარეს ბრალდების მხარის მიერ მოპოვებული მტკიცებულებების კანონიერების შემოწმებისთვის სრული სასამართლო კონტროლის მეშვეობით, რაც გამორიციხავს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-10 პუნქტის მიხედვით კანონის დარღვევით მოპოვებული მტკიცებულებების დაშვებას და გამამტყუნებელი განაჩენის ამ მტკიცებულებებზე დაფუძნებას.

4. სსსკ-ს 135-ე მუხლის მე-6 პუნქტის „ამოცნობის ოქმში მისამართის ჩაწერის ვალდებულების შესახებ“, ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც გამორიცხავს ფოტო ამოცნობისას ამოცნობის ოქმში ამოსაცნობი პირების მისამართების ჩაწერას, კონსტიტუციის მე-13 მუხლის პირველი და მე-3 პუნქტებთან „ადამიანის თავისუფლების დაცვასთან და თავისუფლებისა და ადამიანის კანონით განსაზღვრულ შემთხვევებში დაკავებასთან“ მიმართებით, ასევე 31-ე მუხლის მე-4 მუხლთან „მოწმეთა გამოკითხვის თანაბარ შესაძლებლობასთან“ და კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლების უზრუნველყოფასთან“ მიმართებით;

ყოველივე აღნიშნულთან ერთად, მოსამართლე ლევან გელოვანს საერთოდ იგნორებული აქვს სსსკ-ს 136-ე მუხლის მე-6 ნაწილი, სადაც გარკვევით წერია, რომ ამოცნობის ოქმში უნდა ეწეროს „ამოსაცნობად წარდგენილი პირის მისამართი“ (იხ. დანართი 3 - განჩინება მტკიცებულებათა დასაშვებობის შესახებ). ამ პუქნტის უგულებელყოფით სასამართლომ დაუშვა ამოცნობის ოქმი, ხოლო ამოსაცნობი პირების გამოკითხვა სასამართლოში ყოვლად წარმოუდგენელი ხდება მისამართის არ ცოდნისდა გამო. ბრალდების მხარის არგუმენტი ამოცნობის ოქმთან დაკავშირებით ეყრდნობა სიტყვების თამაშს, რომ „წარდგენილი პირი“ ნიშნავს ადამიანის ფიზიკურად წარდგენას, ესეიგი თითქოსდა მხოლოდ პირადი ამოცნობის დროს უნდა დაიწეროს ამოცნობის ოქმში მისამართი, ხოლო იმ დროს როდესაც ხდება ფოტო სურათით ამოცნობა, რაც არის ჩემი შემთხვევა, მისამართი ოქმში არ იწერება, ვინაიდან თითქოსდა პირის ფოტოსურათით „წარდგენა“ ვერ მოხდება. ამიტომ, ამ მუხლშიც არის გაურკვევლობა და ბუნდოვანობა, ხოლო მისი ინტერპრეტაცია ხშირ შემთხვევაში ხდება ხოლმე ბრალდების მხარის სასარგებლოდ.

გამომდინარე აღნიშნულიდან, მნიშვნელოვანია სასამართლომ არაკონსტიტუციურად სცნოს 135-ე მუხლის მე-6 ნაწილის ის ნორმატიული შინაარსი, რომლითაც ბუნდოვანია თუ ვინ არის ამოსაცნობად „წარდგენილი“ პირი. პრაქტიკაში, როგორც ზევით ამაზე ვისაუბრე, ხდება ისე, რომ პირადი ამოცნობის დროს ბრალდების მხარე ადასტურებს ამოსაცნობი პირის წარდგენის ფაქტს, ხოლო იმ დროს როდესაც ხდება ფოტო სურათით ამოცნობა, ბრალდების მხარე ყოველითვის აპელირებს იმაზე, რომ ფოტოსურათით ვერანაირად ვერ განხორციელდება ამოსაცნობი პირის წარდგენა, ესიგი ფოტო სურათით წარდგენილი პირი ვერ ჩაითვალება წარდგენილად. ამ მსჯელობის შედეგად, ბრალდების მხარე ასევე ანვითარებს მისთვის საინტერესო დისკურსს, რომ ფოტო სურათით ამოცნობისას მისამართის დაფიქისირება ამოცნობის ოქმში არ არის სავალდებულო, ვინაიდან სსსკ-ს 135-ე მუხლის მე-6 პუნქტით დადგენილი წესი ეხება მხოლოდ „წარდგენილ“ პირებს. გამოდის, რომ ბრალდების მხარე თავის სასარგებლოდ მსჯელობს ამოცნობის ოქმის კანონიერების დასამტკიცებლად და აბსტრაქტული შეფასებებით უგულებელყოფს ფოტოსურათით ამოცნობისას ამოსაცნობი პირის ამოცნობის ოქმში მისამართის ჩაწერის ვალდებულებას. ამით ბრალდების მხარე ხელს უშლის დაცვის ჯეროვან განხორციელებას, რაშიც მხარს უჭერს მოსამართლე ლევან გელოვანი (იხ. დანართი 3 - მტკიცებულებათა დასაშვებობის შესახებ განჩინება) ვინაიდან ბრალდებულს ერთმევა შესაძლებლობა დააყენოს სასამართლოსთან შუამდგომლობა და გამოკითხოს თუნდაც შედარებისთვის ამოსაცნობი პირები.

ამდენად, სსსკ-ს 135-ე მუხლის მე-6 პუნქტი არაკონსტიტუციურია და ბუნდოვანია, საჭიროებს რა ზუსტად დადგენილ განსაზღვრებას თუ რას ნიშნავს „ამოსაცნობი პირის წარდგენა“ და ეხება თუ არა ეს დებულება ფოტოსურათით ამოცნობასაც. ჩემთვის პასუხი ცხადია, რომ აღნიშნული მუხლი ეხება როგორც პირად ამოცნობას, ისე ფოტო სურათით ამოცნობას, თუმცა ბრალდების მხარის მიერ განსხვავებული ინტერპრეტაციის გამო, მნიშვენლოვანია ამ მუხლის დაზუსტება, ასე მაგალითად, „ამოსაცნობად წარდგენის ოქმში“-ის ნაცვლად სსსკ-ს 135-ე მუხლის მე-6 პუნქტის მოდიფიკაცია უნდა მოხდეს შემდეგ ნაირად: „ამოსაცნობად წარდგენის ოქმში, „პირადი და ფოტო“ ამოცნობის გათვალისწინებით, აისახება ამომცნობის, ასევე ამოსაცნობად წარდგენილი პირის ვინაობა (მათ შორის, მისი მისამართი), ამოსაცნობად წარდგენილი სხვა ობიექტის ინდივიდუალური ან/და გვარეობითი ნიშან თვისებები“. აღნიშნული ცვლილება ცხადყოფს სისხლის სამართლის მონაწილეთათვის, რომ მისამართის ჩაწერა ამოცნობის ოქმში სავალდებულოა როგორც პირადი ამოცნობისას, ისე ფოტო სურათით ამოცნობის თვალსაზრისით, ამდენად ამ მუხლის მოდიფიკაციით დაცვის მხარეს ექნება შესაძლებლობა ბრალდების მხარესთან მიმართებით თანაბარ პირორბებში გამოკითხოს სასამართლოში ბრალდების მხარის მოწმეები, ასევე მოითხოვოს ფოტო ამოცნობის ოქმის დაუშვებლად ცნობა თუ ბარდლების მხარე არ ასახავს ამოსაცნობი პირების მისამართებს.

მიუხედავად იმისა, რომ კანონში წერია, ამოცნობის ოქმში უნდა ჩაიწეროს ამოსაცნობი პირის მისამართი, ამ მოთხოვნას ბრალდების მხარე ხშირად უგულებელყოფს და ამაში მონაწილეობს სასამართლოც. ზუსტად ასეთ შემთხვევასთან გვაქვს საქმე ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის საქმეში, რა დროსაც ამოცნობის ოქმში მისამართის დაუფუქსირებლობის შედეგად, დაცვის მხარეს ვერ მოჰყავს სასამართლოში გამოკითხვის მიზნით ამოსაცნობი პირები, ესეიგი რეალურად ვერ დგინდება ეს ადმიანები არსებობენ თუ არ არსებობენ, გვანან თუ არა ბრალდებულს, ასევე ამ ადამიანებმა არც კი იციან, რომ ისინი მონაწილეობენ ამოცნობის საგამოძიებო მოქმედებაში, არ არის საქმეში მათი გამოკითხვის ოქმები და თანხმობა მიიღონ მონაწილეობა საგამოძიებო მოქმედებებში. გამომდინე აქედან, ადგილი აქვს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 135-ე მუხლის მე-6 პუნქტის სრულ ინგნორირებას. უფრო მეტიც, აღნიშნული მუხლი ბრალდების მხარეს აძლევს თავის სასარგებლოდ ამ ნორმის ინტერპრეტაციის საშუალებას, რომ ყოველთვის არ არის აუცილებელი ამოცნობის ოქმში ამოსაცნობი პირის მისამართის ჩაწერა, რაც პროცესს ხდის უსამართლოს და ბადებს ეჭვს, რომ ამოსაცნობი პირები საერთოდ არ არსებობენ. სამწუხაროდ, მოსამართლე ლევან გელოვანმა ზემოაღნიშნული მსჯელობა არ გაითვალისწინა და დასაშვებად სცნო ამოცნობის ოქმი იმ საფუძვლით, რომ „მისამართის“ უგულებელყოფა ბრალდების მხარის მიერ არ წარმოადგენს კანონის „არსებით“ დარღვევას, რასაც ვერანაირად ვერ დავეთანხმები და ვთვლი, რომ მისი ასეთი ინტერპრტეაცია არის არაკონსტიტუციური, ვინაიდან პირდაპირ არღვევს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-10 პუნქტით დადგენილ მოთხოვნას, რომ „კანონის დარღვევით მოპოვებულ მტკიცებულებას იურიდიული ძალა არ აქვს და დაუშვებელია“. აღნიშნულ მუხლში არ არის საუბარი არსებითი ხასიათი დარღვევაზე, ვინაიდან ასეთი მიდგომა ეფუძნება სუბიექტურ გარეოებას და მხოლოდ მოსამართლის შინაგან რწმენას, რომელიც თავისი მოქმედბითა და საქმის წარმოების ტაქტიკით შესაძლოა არც კი იყოს დამოუკიდებელი ან იყოს მიკერძოებული. ამიტომ, კონსტიტუცია იმპერატიულად განსაზღვრავს ნორმას და ამბობს, რომ „კანონის დარღვევით მოპოვებული მტკიცებულება დაუშვებელია,“ რაც მოსამართლე ლევან გელოვანმა არ გაითვალისწინა.

ამასთან, ამოცნობის ოქმში ამოსაცნობი პირის მისამართის დაუფიქსირებლობის შემთხვევაში, არც სასამართლოს და არც დაცვის მხარეს არ ეძლევა საშუალება რეალურად შეამოწმონ ამოსაცნობი პირების ვიზუალური მდგომარეობა, გაუგზავნოს სასამართლომ ამოსაცნობ პირებს უწყება გამოკითხვის თაობაზე, გადაამოწმოს სასამართლომ მკვეთრად განსხვავდებიან ისინი ბრალდებულისგან თუ მათ შორის მსგავსება საერთოდ არ არის, მაღლები არიან ბრალდებულთან მიმართებით თუ დაბლები, საერთოდ არსებობენ თუ არა ეს ადამიანები, უნდოდათ თუ არა საერთოდ მათ აღნიშნულ საგამოძიებო მოქმედებაში მონაწილეობა, ასევე არის თუ არა მათი ფოტოები რეალური, როდის არის ისინი გადაღებული ამოცნობის მომენტში თუ რამდენიმე წლის წინ, ა.შ. ყოველივე აღნიშნული დაცვის მხარეს ართმევს სამართლიანობის განცდას, რომ ბრალდების მხარემ ბრალდებული შეადარა „რაღაცას“ და არა „ვიღაცას“, ვინაიდან მიუხედავად იმისა, რომ ამოცნობის ოქმში დაფიქსირებულია მხოლოდ სახე, დაცვის მხარეს არ აქვს შესაძლებლობა გადაამოწმოს ამ ადამიანების არსებობა, გარდაცვლილები არიან თუ არა ისინი, როგორ გამოიყურებიან ისინი რეალურ ცხოვრებაში და არის თუ არა შსს-ს მონაცემთა ბაზიდან ამოღებული სურათები ახალი გადაღებული, რომელიც ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის საქმეში გამორკვეულია, რომ გადაღებულია დაახლოებით 15 წლის უკან ჩემიქვეყანაში არ ყოფნის გამო, რაც ვერ იქნება ფოტო სურათების ნამდვილობისა და ამოცნობის უტყუარობის გარანტი. აღნიშნულის გათვალისიწნებით, საკონსტიტუციო სასამართლომ არაკონსტიტუციურად უნდა სცნოს სსსკ-ს 135-ე მუხლის მე-6 პუნქტის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც პროცესის მონაწილეებისთვის იწვევს გაურკვევლობას ფოტო ამოცნობის დროს ამოცნობის ოქმშ მისამართის დაფიქსირების თაობაზე, რაც საშუალებას აძლევს ბრალდების მხარეს სასამართლოში წარმოადგინოს კანონის დარღვევით მოპოვებული პროცესუალური დოკუმენტი, ამოცნობის ოქმი, სადაც ამოსაცნობად წარდგენილი პირები შესაძლოა დიდი ხსნის გარდაცვლილებიც კი იყვნენ. ამდენად, დასაკორექტირებელია აღნიშნული მუხლის შინაარსი, რომელშიც უნდა მიეთითოს, რომ სიტყვა „წარდგენილი“ ვრცელდება როგორც პირადი ამოცნობისა, ისე ფოტო ამოცნობის შემთხვევაში.

გამომდინარე აქედან, სასამართლოს ვთხოვ სსსკ-ს 135-ე მუხლის მე-6 პუნქტის „ამოცნობის ოქმში მისამართის ჩაწერის ვალდებულების შესახებ“, ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც გამორიცხავს ფოტო ამოცნობისას ამოცნობის ოქმში ამოსაცნობი პირების მისამართების ჩაწერას, კონსტიტუციის მე-13 მუხლის პირველი და მე-3 პუნქტებთან „ადამიანის თავისუფლების დაცვასთან და თავისუფლებისა და ადამიანის კანონით განსაზღვრულ შემთხვევებში დაკავებასთან“ მიმართებით, ასევე 31-ე მუხლის მე-4 მუხლთან „მოწმეთა გამოკითხვის თანაბარ შესაძლებლობასთან“ და კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლების უზრუნველყოფასთან“ მიმართებით სცნოს არაკონსტიტუციურად.

5. სსკ-ს 72-ე მუხლის პირველი პუნქტის „არსებითი დარღვევით მოპოვებული მტკიცებულების დაუშვებლობისა და იურიდიული ძალის არსებობის შესახებ“ პირველი სიტყვა „არსებითი“, რომლითაც წინასასამართლოზე ხდება კანონის დარღვევით მოპოვებული მტკიცებულებების სუბიექტური შეფასებით დაშვება, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-10 ნაწილთან „კანონის დარღვევით მოპოვებულ მტკიცებულებას იურიდიული ძალა არ აქვს“, ასევე კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ და მე-3 პუნქტებთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლების უზრუნველყოფასთან“ და „დაცვის უფლება გარანტირებულია“ უფლებასთან მიმართებით;

როგორც ზევით აღინიშნა, სსსკ-ს 135-ე მუხლის მე-5 პუნქტი არაკონსტიტუციურია, ხოლო მის არაკონსტიტუციურობას დამატებით ხელს უწყობს უპირველესყოვლისა სსსკ-ს 72-ე მუხლის პირველი ნაწილი, სადაც წერია, რომ „არსებითი“ დარღვევით მოპოვებული მტკიცებულება დაუშვებელია. აღნიშნული მუხლი „არსებითი“ დარღვევის ხასიათით წინააღმდეგობაშია კონსტიტუციის 31-ე მუხლის 10-ე პუნქტთან, რომ „კანონის დარღვევით მოპოვებულ მტკიცებულებას იურიდიული ძალა არ აქვს“. მიუხედავად ამისა, მოსამართლე ლევან გელოვანს მტკიცებულებათა დასაშვებობის განჩინებაში (იხ. დანართი 3), უწერია, რომ მისამართის გამოტოვება ამოცნობის ოქმში არ წარმოადგენს კანონის არსებითი დარღვევას და ამ საფუძვლით ის დასაშვებ მტკიცებულად სცნო ბრალდების მხარის სასარგებლოდ. მაშასადამე, კონსტიტუციის მიხედვით ამოცნობის ოქმს, რომელიც შექმნილი იყო კანონის დარღვევით იურიდიული ძალა არ აქვს, გამომდინარე აქედან მოსამართლე ლევან გელოვანს არ უნდა დაეშვა აღნიშნული ოქმი, ასევე უნდაამოერიცხა ის მტკიცებულებათა ნუსხიდან. ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისიწნებით, მნიშვნელოვანია დადგინდეს სსსკ-ს 72-ე მუხლის პირველ ნაწილში მოცემული სიტყვის „არსებითის“ შეუსაბამობა კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-10 პუნქტთან მიმართებით ანდა ბუნდოვანი სიტყვა „არსებითი“ საერთოდ ამოვარდეს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსიდან.

მტკიცებულებათა დასაშვებობისა თუ დაუშვებლობის ნორმები ზუსტად, რომ ემსახურება ბრალდების მხარის უკიდეგანო ძალაუფლების შებოჭვას, რომ არ მოხდეს ბრალდებულის როგორც უდანაშაული ადამიანის ხელოვნურ მტკიცებულებებზე დაყრდნობით გამამატყუნებელი განაჩენის გამოტანა. ეს განმარტება კანონშიც ნათლად ჩანს, რომ სსსკ-ს 72-ე მუხლის მიხედვით დაუშვებელია მხოლოდ ის მტკიცებულებები, რომლებიც აუარესებენ, და არა აუმჯობესებენ, ბრალდებულის მდგომარეობას. განსახილველ შემთხვევაში, ის ფაქტი, რომ მოსამართლე ლევან გელოვანმა დასაშვებად სცნო დაცვის მხარის მტკიცებულებები არ ზღუდავს არც კონსტიტუციის მე-11 მუხლს და არც სსსკ-ს მე-9-ე და 25-ე მუხლებს შეჯიბრებითობისა და თანასწორობის შესახებ, ვინაიდან სსსკ-ს 72-ე მუხლი მკაფიოდ აყალიბებს ნორმას, რომ დაუშვებელია მხოლოდ ის მტკიცებულებები, რომლებიც „აუარესებენ ბრალებულის მდგომარეობას.“ მოსამართლე ლევან გელოვანმა საერთოდ თავიდან აირიდა მტკიცებულებათა დაუშვებლობის შესახებ მსჯელობა ღია სასამართლო პროცესში (იხ. დანართი 2 – 2021 წლის 26 მარტის წინასასამართლო სხდომის აუდიო და ვიდეო ჩანაწერის 04:20 წუთის სასამართლო განხილვა) და უსამართლოდ, უკანონოდ, დამოუკიდებლობისა და კომპეტენტურობის სტანდარტის სრული იგნორირებით, ასევე დაუსაბუთებლად დასაშვებად სცნო ბრალდების მხარის ყველა მტკიცებულება, რომელიც კიდევ ერთხელ აღვნიშნავ, რომ სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 219-ე მუხლის მე-7 პუნქტის მიხედვით არ საჩივრდება, ასევე არ საჩივრდება მტკიცებულებათა დაუშვებლობის შესახებ გადაწყვეტილება, ესეიგი დაცვის მხარის მიერ სადავოდ გახდილი მტკიცებულებების დაუშვებლად ცნობაზე მოსამართლის განჩინება, რომლითაც დაცვის მხარეს ეთქვა უარი ბრალდების მხარის სადავო მტკიცებულებათა დაუშვებლობის შესახებ არ საჩივრდება. აღნიშნული ნამდვილად არღვევს რა კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტს საქმის სამართლიანი სასამართლოს მიერ განხილვის თაობაზე, ასევე უპირსპირდება სსსკ-ს 72-ე მუხლს, რომ დაუშვებელია ისეთი მტკიცებულება, რომელიც აუარესებს ბრალდებულის მდგომარეობას.

ამდენად, არაკონსტიტუციურია სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 72-ე მუხლის ის ჩანაწერი, რომელიც თავისი არსით დაუშვებელ მტკიცებულებად მოიხსენიებს მხოლოდ კანონის „არსებითი“ დარღვევით მოპოვებულ მტკიცებულებებს. აღნიშნული ნორმა ყოველთვის სადავოა სასამართლოში, ვინაიდან არ არსებობს საქართველოში დადგენილი პრაქტიკა თუ რა არის „არსებითი“ დარღვევით მოპოვებული მტკიცებულება. არაერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის გათვალისიწნებით, ასევე მოსამართლეთა განსხვავებული სუბიექტური აზრის, მორალისა თუ ზნეობის გამო, დაცვის მხარე ვერ განსაზღვრავს წინასწარ თუ რაზე გააკეთოს აქცენთი ბრალდების მხარის მტკიცებულებათა დაუშვებლობის მოთხოვნის თვალსაზრისით, ასევე ვერ განახორციელებს ჯეროვან დაცვას, რაც ასევე ლახავს კონსტიტუციით დადგენილ 31-ე მუხლის მე-3 პუნქტს „დაცვის უფლება გარანტირებულია“. მაგალითისთვის სსსკ-ს 135-ე მუხლის მე-6 პუნქტით დადგენილი ნორმის უგულებელყოფა ბრალდების მხარის მიერ, ესეიგი ამოცნობის ოქმში პირის „მისამართის“ ჩაწერის იგნორირება, რაც არის პროცესუალური დარღვევა, არის თუ არა კანონის არსებითი დარღვევა, უნდა გადაწყვიტოს კანონმა და არა მხოლოდ მოსამართლემ. ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის საქმეში მოსამართლე ლევან გელოვანს თავის განჩინებაში უწერია, რომ ის ფაქტი, რომ ამოცნობის ოქმში არ წერია ამოსაცნობი პირის „მისამართი“ არ წარმოადგენს „არსებით“ დარღვევას, მიუხეადავად იმისა, რომ სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 135-ე მუხლის მე-6 პუნქტი ბრალდების მხარეს ავალდებულებს ამოსაცნობი პირის მისამართის ოქმში შეტანას. ამ გარემოების გათვალსიწინებით, ასევე თავისი სუბიექტური აზრის საფუძლით მოსამართლე ლევან გელოვანმა ამოცნობის ოქმი დასაშვებ მტკიცებულებად სცნო (იხ. დანართი 3). ასეთი მოქმედება არამხოლოდ ლახავს დაცვის გარანტირებულ უფლებას, არამედ უსამართლოს ხდის თავად სასამართლო პროცესს და იურიდიულ ძალას აძლევს კანონის დარღვევით მოპოვებულ მტკიცებულებას, რომელიც შესაძლოა საფუძლად დაედოს გამამტყუნებელ განაჩენს.

მოგეხსენაბათ, მტკიცებულებები, რომლებიც აუარესებენ ბრალდებულის მდგომარეობას ძალზე სენსეტიურია და მნიშნელოვან ყურადღებას საჭიროებს სასამართლოს მხრიდან მათი დაშვებისა თუ დაუშვებლობის შეფასების თვალსაზრისით. გასაგებია, რომ არსებითი განხილვის სხდომაში მოსამართლე ისედაც განიხილავს ამა თუ იმ მტკიცებულების გაზიარების საკითხს, თუმცა ეს ნაწილი მაინც ფორმალური ხასიათისაა და პრაქტიკაში ნაკლებ სავარაუდოა მოსამართლემ არ განიხილოს წინასასამართლო სხდომის ფარგლებში გადამოწმებული მტკიცებულებები. ამდენად, არსებობს დიდი ალბათობა, რომ სათანადოდ გადაუმოწმებელი მტკიცებულება, ესეიგი კანონის დარღვევით მოპოვებული მტკიცებულება, რომელიც აუარესებს ბრალდებულის მდგომარეობას აისახოს გამამატყუნებელ განაჩენში. ამიტომ, სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 72-ე მუხლის ის განაწესი, რომელიც ეხება „არსებითი“ დარღვევით მოპოვებული მტკიცებულებების დაუშვებლობის საკითხს უნდა იქნას ცნობილი არაკონსტიტუციურად, ამის შემდეგ უნდა დაზუსტდეს, დაკორექტირდეს და თანხვედარაში მოვიდეს საქართველოს კონსტიტუციასთან, კერძოდ 31-ე მუხლის მე-10 ნაწილთან რომ „კანონის დარღვევით მოპოვებულ მტკიცებულებას არ აქვს იურიდიული ძალა“. კონსტიტუციაში გასაგები ენით წერია, რომ კანონის დარღვევით მოპოვებულ მტკიცებულებას არ უნდა ჰქონდეს იურიდიული ძალა და რომ ასეთი მტკიცებულების საფუძლით არანაირად არ შეიძლება გამამატყუნებული განაჩენის გამოტანა, რაც რეალურ პრაქტიკაში იგნორირებული და უგულებელყოფილია, როგორც სასამართლოს, ისე პროკურატურის მხრიდან, ხოლო ამ უკანასკნელთა ირიბი თანამშრომლობა შესამჩნევია ღია სასამართლო პროცესში ნებისმიერი ობიექტური დამკვირვებლის თვალით. ამდენად, მხოლოდ ამ ჩანაწერის გამო, ძალიან ბევრი ადამიანი ხდება სისტემის, არაკომპეტენტურობისა თუ მოსამართლეთა მხრიდან დამოუკიდებლობის სტანდარტის არ არსებობის გამო, ასევე მათი მხრიდან სუბიქტური შეფასების მსხვერპლი, ვინაიდან ყოველი ადამიანი ინდივიდუალურია აზროვნებაში, სწორის და არასწორის გადაწყვეტაში, და თუ არა კანონით მკაფიოდ დადგენილი მბოჭავი ნორმები, ადამიანთა ბედი დამოკიებული ხდება ამა თუ იმ მოსამართლის ან ადამიანის ზნეობრივ სუბიექტურ შეფასებებზე, ასევე მის მიერ გარემოფაქტორების აღქმის უნარზე, რაც ასევე თამაშობს დიდ როლს, თუმცა ეს არ უნდა იყოს ერთადერთი შეფასების წყარო და კრიტერიუმი, როდესაც საქმე ეხება კანონის დარღვევით მოპოვებული მტკიცებულებების შედეგად ბრალდებულის, როგორც უდანაშაულო ადამიანის ბრალდების გაუარესების მდგომარეობას და უსამართლოდ გამამტყუნებელი განაჩენის დადგომის შესაძლებელობას.

მსგავსი პრობლემები მტკიცებუელაბათა დასაშვებობის შესახებ ყოველთვის იარსებებს, ვინაიდან საპროცესო კოდექსში არ არის მკვეთრად დაფიქსირებული აზრი კანონმდებლის მიერ, თუ რა არის კანონის „არსებითი“ დარღვევით მოპოვებული მტკიცებულება, მსჯელობა სუბიექტურია და არ ეფუძნება ობიექტურ გარემოებას, ხოლო თუ ასეთი აზრის ფიქსაცია არ ხდება კანონში, მაშინ სასამართლომ და ნებისმიერმა ორგანომ უნდა იხელმღვანელოს კონსტიტუციით, რომ „კანონის დარღვევით მოპოვებულ მტკიცებულებას იურიდიული ძალა არ აქვს“, რასაც სამწუხაროდ ისინი არ იყენებენ. ასეთ შემთხვევაში უნდა ჩაითვალოს, რომ სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსში ჩაწერილი ნორმა „არსებითი დარღვევით მოპოვებული მტკიცებულების შესახებ“ არაკონსტიტუციურია, შესაბამისად უნდა გამოცხადდეს აღნიშნული ჩანაწერი არაკონსტიტუციურად, ხოლო შემდგომში უნდა ამოვარდეს სიტყვა „არსებითი“ სისხლის სამართლის პროცესიდან და დარჩეს საპროცესო კოდექსში მხოლოდ „კანონის დარღვევით მოპოვებულ მტკიცებულებებს იურიდიული ძალა არ აქვს“ როგორც ეს არის წარმოდგენილი კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-10 ნაწილით. აღნიშნული აღმოფხვრის რა გაურკვევლობას მტკიცებულებათა დასაშვებობისა თუ დაუშვებლობის თვალსაზრისით, ასევე არ მისცემს მოსამართლეებს იმის საშუალებას, რომ მხოლოდ თავად, თავიანთი სუბიექტური აზრის საფუძვლით განსაჯონ და გადაწყვიტონ არის თუ არა რომელიმე მტკიცებულება კანონის არსებითი დარღვევით მოპოვებული, რაც ძალიან ხშირად იწვევს ჯეროვანი დაცვის განხორციელების შეფერხებას, ასევე ირიბი სახით მიკერძოებას ბრალდების მხარის სასარგებლოდ, განსაკუთრებით ისეთ ქვეყანაში, რომელშიც ცალსახად იგრძნობა საერთო სასამართლოების სისტემაზე პოლიტიკური, სოციალური თუ პროკურატურის ზეგავლენა.

ამდენად, საკონსტიტუციო სასამართლოს მივმართავ თხოვნით, რომ არაკონსტიტუციურად სცნოს სისხლის სამართლის 72-ე მუხლის პირველი პუნქტის პირველი სიტყვა „არსებითი“, რომლითაც წინასასამართლოს მოსამართლის სუბიექტური აზრის საფუძვლით ხშირად ხდება კანონის დარღვევით მოპოვებული მტკიცებულებების დაშვება, რაც წინააღმდეგობაშია კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ და მე-3 პუნქტებთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლება უზრუნველყოფილია“ და „დაცვის უფლება გარანტირებულია“, ამასთან აღნიშნული მუხლი უნდა დაკორექტირდეს ისე როგორც ეს არის განსაზღვრული კონსტიტუციის 31-ე მუხლის 10-ე პუნქტით, ესეიგი სისხლის სამართლის პროცესში უნდა ჩაიწეროს „კანონის დარღვევით მოპოვებული მტკიცებულება დაუშვებელია და არ აქვს იურიდიული ძალა“, რაც გასაგებს გახდის და ჩამოაყალიბებს სასამართლო პროცესში ნებისმიეირი მონაწილესთვის მტკიცებულებათა შეფასების საერთო წესს.

6. სსსკ-ს 135-ე მუხლის მე-2 პუნქტი „ჩხრეკის ოქმის ასლის გადაცემის შესახებ“, ასევე სსსკ-ს 120-ე მუხლის მე-2 პუნქტი „განჩინების, დადგენილების ჩხრეკის დაწყების წინ გაცნობის თაობაზე“, რომელთა ნორმატიული შინაარსი საშუალებას აძლევს გამომძიებელს გადაუდებელი ჩხრეკის დაწყებამდე არ გადასცეს მესაკუთრეს დადგენილება, ხოლო ჩხრეკის დასრულებისთანავე ჩხრეკის ოქმი, კონსტიტუციის მე-15 მუხლის მე-2 პუნქტთან „პირადი ცხოვრების შეზღუდვა კანონით გათვალისწინებული გადაუდებელი აუცილებლობასთან“, ასევე მე-19 მუხლის პირველ პუნქტთან „საკუთრების და მემკვიდრეობის უფლება უზრუნველყოფილია“ და „31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლების უზრუნველყოფასთან“ მიმართებით;

ჩხრეკის კანონიერების დასადგენად განსაკუთრებით მნიშნელოვანია სამართალდამცავთა მიერ სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით დადგენლი იმ ნორმების გათვალისწინება, რომლებიც ავალდებულებენ მათ ჩხრეკის ობიექტის მესაკუთრესთვის გადაუდებელი აუცილებლობით ჩხრეკის ჩატერების შესახებ დადგენილების წინასწარ წარმოდგენასა და გაცნობას, ასევე ჩხრეკის დასრულების შემდეგ ჩხრეკის ოქმის ასლის მესაკუთრებისთვის გადაცემას. აღნიშნული მოქმედებები დარეგულირებულია სსსკ-ს 135-ე მუხლის მე-2 მუხლით „მესაკუთრისთვის ჩხრეკის ოქმის ასლის გადაცემის შესახებ“ და ამავე კოდექსის 120-ე მუხლის მე-2 პუნქტით „გადაუდებელი აუცილებლობით ჩხრეკის დაწყების წინ გამომძიებლის დადგენილების წარდგენის და გაცნობის თაობაზე“. მიუხედავად ამ ნორმებისა, ძალიან ხშირად გადაუდებელი აუცილებლობით ჩატარებული ჩხრეკის დროს, არ ხდება არც გამომძიებლის დადგენილების წარდგენა წინასწარ და არც ჩხრეკის ოქმის ასლის გადაცემა მესაკუთრისთვის, რაც ლახავს კონსტიტუციის მე-15 მუხლით დადგენილ „ადამიანის პირადი ცხოვრების უფლებას“, ასევე ირღვევა ადმიანის უფლებათა დაცვის კონვენციის მე-8 მუხლი „პირადი და ოჯახური დაცულობის უფლების“ შესახებ, ამასთან ილახება „საქმის სამართლინი განხილვის უფლება“, რომელიც უზრუნველყოფილი უნდა იყოს სისხლის სამართლის წარმმოების პროცესის ნებისმიერ სტადიაზე.

ზემოაღნიშნული განმარტებები, ასევე 2020 წლის 25 დეკემბრის საკონსტიტუციო გადაწყვეტილება N1276 „გიორგი ქებურია საქართველოს პარლამეტის წინააღმდეგ“, რომელიც ავალდებულებს სამართალდამცავებს გამოიყენენონ ნეიტრალური მტკიცებულებები ჩხრეკის კანონიერების დასადასტურებლად, არის უგულებელყოფილი. მართალია აღნიშნული გადაწყვეტილების გარკვეული ნაწილი ძალაში შედის 2021 წლის 1 ივლისიდან, მაგრამ საკონსტიტუციო გადაწყვეტილება უკვე მიღებულია, მაშასადამე სასამართლომ უნდა გამოიყენოს აღნიშნული ნორმა მსჯელობისას და ნელნელა შეცვალოს დამოკიდებულება ჩხრეკის ჩატარების წესის შესახებ. ამდენად, კანონიერად გაფორმებული იარაღები, რომელბიც ჩემი საცხოვრებელი ბინიდან და მანქანიდან ამოიღო სამართლადამცავებმა არ შეიძლება სასამართლომ სცნოს დასაშვებ მტკიცებულებად და დაედოს საფუძვლად გამამტყუნებელ განაჩენს, ვინაიდან ამ ნივთების ჩემს მფლობელობაში ყოფნა დასტურდება მხოლოდ სამართალდამცავთა ჩვენებებით, რომლებსაც არ გამოუყენებიათ არანაირი ნეიტრალური მტკიცებულებები. ჩემი შემთხვევა ეს ის შემთხვევაა, რომლის დროსაც სამივე იარაღი რესგიტრირებულია, ხოლო ერთ-ერთი მათგანი, რომელიც თითქოსდა დანაშაულში იქნა გამოყენებული ტარების უფლებით არის გაფორმებული. ამდენად, სამართალდამცავები პირადად მე ამ იარაღების წარმოდგენით სასამართლო სხდომაში ვერანაირ დისკრედიდაციას ვერ გამიკეთებენ, თუმცა მეორე მხრივ უნდა აღინიშნოს ის ფაქტი, რომ მათ უკანონოდ აქვთ შეზღუდული ჩემი საკუთრება, რითიც ირღვევა როგორც კონსტიტუციის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტით დადგენილი დადგენილი საკუთრების უფლება, ისე ადამიანის უფლებათა დაცვის კონვენციის პირველი დამატებითი ოქმის პირველი მუხლით განსაზღვრული საკუთრების უფლება.

ამდენად, ზემოაღნიშნული მუხლების სრულად რეალიზაციის უზრუნველყოფისთვის საკონსტიტუციო სასამართლომ უნდა დაადგინოს მათი არაკონსტიტუციურობა და დააკორექტიროს აღნიშნული მუხლები ისე, რომ სამართალდამცავემბა გადაუდებელი ჩხრეკის დროს წინასწარ წარმოადგინონ გამომძიებლის დადგენილება ან მოსამართლის განჩინება, ასევე გადასცენ ჩხრეკის ოქმი მესაკუთრეს საგამოძიებო მოქმედების დასრულებისთანავე, ხოლო აღნიშნული მოქმედებანი უნდა გაკონტროლდეს რაიმე საშუალებით. აღნიშნული საშუალებანი შეიძლება იყოს ნეიტრალური მოწმეების დასწრების სავალდებულოობა, ტექნიკური საშუალებით ჩხრეკის გადაღება, მათ შორის მობილურით, რაც ისედაც ძალაში შედის საკონსტიტუციო გადაწყვეტილების N1276-ს მიხედვით, თუმცა ამ გადაწყვეტილებაში არ არის საუბარი ნეიტრალური მტკიცებულებების გამოყენების თაობაზე იმ დროს როდესაც ხდება გადაუდებელი აუცილებლობით ჩხრეკის ჩატარებისას გამომძიებლის დადგენილების ან მოსამართლის განჩინების მესაკუთრესთვის გადაცემა, ასევე ჩხრეკის დასრულების შემდეგ ჩხრეკის ოქმის ასლის მესაკუთრეისთვის სავალდებულო წესით გაცნობა და მიწოდება. ამდენად, უკიდურესად მნიშვნელოვანია სასამართლოში ჩხრეკის კანონიერების შესახებ მსჯელობისას დადგენილების წარმოდგენისა და ჩხრეკის ოქმის გადაცემის დროს ნეიტრალური მტკიცებულებების გამოყენება, ვიდეო ჩანაწერის დემოსნტრირება, თუნდაც მობილური ტელეფონით იყოს ის გაკეთებული, შესაძლებელია სამხრე ვიდეო კამერების გამოყენება და შემდგომში სასამართლოში მტკიცებულების სახით წარდგენა, ისევე როგორც ამას დამკვიდრებული პრაქტიკით იყენებს საპატრულო პოლიციის დეპარტამეტი, რაც ხელმისაწვდომია ყველა სამართალდამცავისთვის, ასევე მარტივად შეიძლება გამოითხოვოს სამხრე ჩანაწერი სამართალდარღვევის ავტორმაც.

მიუხედავად სასამართლო კონტროლის არ არსებობისა, როდესაც საქმე გვაქვს გადაუდებელ აუცილებლობასთან, მოსამართლე ლევან გელოვანი სამწუხაროდ ენდო გამომძიებლის მიერ ოქმში შეტანილ მინაწერებს (იხ. დანართი 8 - ჩხრეკის ოქმი, დადგენილება რომელზეც გაკეთებულია როგორც გამომძიებლის, ისე ჩემი შენიშნები), რომ თითქოსდა მან ჩხრეკის დაწყების წინ წარმოგვიდგინა გადაუდებელი აუცილებლობის შესახებ დადგენილება, ასევე ვითომდა მან გადმოგვცა ჩხრეკის შესახებ ოქმი, რაც რეალურად არ გადამოუცია. ასეთ ვითარებაში ადამიანის პირადი და ოჯახური ცხოვრების უფლება აბსოლიტურად დაუცველია, ვინაიდან ის ვერ ამტკიცებს თავის სიმართლეს უკანონოდ ჩატარებული ჩხრეკის კანონიერებასთან დაკავშირებით. ისმის კითხვა თუ როგორ უნდა ამტკიცოს მესაკუთრემ ამ ორი გარემოების შესახებ სასამართლოში თავისი სიმართლე, მაშინ როდესაც მტკიცების ტვირთი ბრალდების მხარეზეა, მაგრამ მოსამართლე ამ მიმართულებით არანაირად არ თხოვს ბრალდებას წარმოადგინოს დამადასტურებელი მტკიცებულებები ჩხრეკის კანონიერების შესახებ, მათ შორის იმის შესახებ, რომ მესაკუთრეს წინასწარ გადაეცა გადაუდებელი აუცილებლობით ჩხრეკის ჩატერების შესახებ დადგენლება და ჩხრეკის დასრულების შემდეგ ასევე გადაეცა ჩხრეკის ოქმი.

აღნიშნულ კითხვაზე რეალურად პასუხი არ არსებობს, ამიტომ ჩნდება ზემოაღნიშნული სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მუხლების არაკონსტიტუციურობის განხილვის წინაპირობა და ამ საგამოძიებო მოქმედების ჩატარების წესის ცვლილების აუცილებლობა. გამომდინარე აქედან, საკონსტიტუციო სასამართლომ, პირადი და ოჯახური ცხოვრების თვითნებურად ხელყოფის რისკის თავიდან აცილებსთვის არაკონსტიტუციურად უნდა სცნოს სსსკ-ს 135-ე მუხლის მე-2 პუნქტის, ასევე 120-ე მუხლის მე-2 პუნქტის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც საშუალებას აძლევს გამომძიებელს და სამართალდამ ცავებს გადაუდებელი აუცილებლობით ჩხრეკის დაწყვებამდეარ გადასცეს მესაკუთრეს დადგენილება, ხოლო ჩხრეკის დასრულების შემდეგ ჩხრეკის ოქმი. ამასთან, აღნიშნული მუხლი არღვევს რა კონსტიტუციის მე-19 მუხლის პირველ პუნქტს “საკუთრების უფლებას“, ვინაიდან უკანონო ჩხრეკის დროს ამოღებული ნივთმტკიცება, მაგალითისთვის რეგისტრირებული იარაღი, რომელიც ეკუთვნის მესაკუთრეს არღვევს საკუთრების უფლების საყოველთაოდ აღიარებულ პრინციპებს. ამ მოთხოვნის გამყარებისთვის მნიშნელოვანია მოვიშველიოთ 2020 წლის 25 დეკემბრის გადაწყვეტილება N1276, რომელიც ასევე ეხება ჩხრეკას და ადგენს სამართალდამცავებისთვის ჩხრეკის ჩატარების პროცესში ნეიტრალური მკიცებულების გამოყენების ვალდებულებას. აღნიშნული გადაწყვეტილება რაღა თქმა უნდა უკიდურესად მნიშვნელოვანია, ვინაიდან ეს გამორიცხავს სამართამდამცავთა თვითნებობის შესაძებლობას, თუმცა საკონსტიტუციო საასამართლოს გადაწყვეტილაბაში არაფერია ნათქვამი იმის თაობაზე, რომ ეს ნეიტრალური მტკიცებულებები, მაგალითისთვის ტელეფონი ან ვიდეო კამერა ან სულაც მეზობლების მოშველიება, უნდა იქნას გამოყენებული უშუალოდ ჩხრეკის დაწყების წინ და დასრულების დროს, რათა დაფიქსირდეს გადაუდებელი ჩხრეკის შესახებ გამომძიებლის დადგენილების ან მოსამართლის განჩინების ჩხრეკის დაწყებამდე მესაკუთრესთვის გაცნობისა და წარმოდგენის ფაქტი. ზემოაღნიშნული მნიშვნელოვანია ზუსტად იმისთვის, რომ შემდგომში სასამართლომ დადასტურებულად მიიჩნიოს გამომძიებლის დადგენილების მესაკუთრესთვის გაცნობის ფაქტი და ჩხრეკის ოქმის გადაცემის გარემოება. რაც შეეხება ჩხრეკის პროცესს, ის ასევე გამყარებული უნდა იყოს ნეიტრალური მტკიცებულებებით და ამაში სრულად ვეთანხმები საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტლებას. აღნიშნული შესაძლებელია გაკეთდეს როგორც ტექნიკური საშუალებით, ისე მობილური ტელეფონის მეშვოებით, რაც დაადასტურებს სამართალდამცავთა მიერ გადაუდებლად ჩხრეკის დადგენილების მესაკუთრესთვის გადაცემისა და გაცნობის ფაქტს, ასევე ჩხრეკის ოქმის ასლის გადაცემისა და მესაკუთრის მიერ ხელმოწერის გაკეთების გარემოებას. კიდევ ერთხელ აღვნიშნავ, რომ სამართალდამცავებმა გადაუდებელი აუცილებლობით ჩხრეკის ჩატარების წინ აუცილებლად უნდა დააფიქსირონ გამომძიებლის დადგენილების მესაკუთრისთვის გადაცემისა და გაცნობის პროცესი ვიდეო ჩანაწერით ან მაგალითისთვის სანდოობის ხარისხის გათვალისიწნებით ახლოს მცხოვრები მეზობლის ხელმოწერით, რომელიც შეიძლება იყოს კარის მეზობელიც. აღნიშნული მტკიცებულების შექმნა მნიშვნელოვანია ბრალდებულის ინტერესების დასაცავად, ასევე ჩხრეკის კანონიერების დადგენისთვის შემდგომში უკვე სასამართლოში.

აღნიშნული არაკონსტიტუციური მუხლებითა და არასწორი ნორმატიული შინაარსის გამოყენებით ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის საქმეში მოხდა ფაქტების მანიპულაცია და დამახინჯება, რა დროსაც განსხვავებით სხვა საქმეებისგან, ჩემს საქმეში წარმოდგენილია ჩემი ოჯახის წევრების გამოკითხვის ოქმები, რომლის თანახმადაც სამართალდამცავები პირდაპირ შემოიჭრნენ საცხოვრისში გადაუდბელი აუციელებლობის დადგენილების წარმოდგენის გარეშე, ასევე მათ არ გადმოუციათ არცერთი ჩემი ოჯახის წევრისთვის ჩხრეკის ოქმის ასლები. როგორც მოგეხსენაბათ, მტკიცების ტვირთი ბრალმდებელზეა და სსსკ-ს 72-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მიხედვით მტკიცებულებათა დასაშვებობისა თუ დაუშებლობის მტკიცების ტვირთი ბრალდების მხარის პასუხისმგებლობაა. მიუხედავად აღნიშნულისა ამის მტკიცება შუა სასამართლო პროცესში უწევს მაინც ბრალდებულს და მის ადვოკატს, რაც ვფიქრობ, რომ ყოვლად დაუშვებელია და უნდა გამოსწორდეს. სამწუხაროა მოსამართლე ლევან გელოვანის ქმედება, რა დროსაც მას წაკითხული ჰქონდა ჩემი ოჯახის გამოკითხვის ოქმები, რომლებიც რეალურად, რომ ვთქვათ არ არიან იურისტები და ვერ ერკვევიან პროცესში, თუმცა მათი მხრიდან ოქმებში დაფიქსირებულია ის რაც მათ დაინახეს არამხოლოდ ჩხრეკის უკანონობის შესახებ, არამედ ჩემი და ჩემი ოჯახის წევრების წამების არაადამიანური და დამამცირებელი მოპყრობის თაობაზე. გამოკითხვის ოქმებით ასევე დადგენილია, რომ პოლიციელები იმუქრებოდნენ სახლის კარის შენგრევით, რა დროსაც მე მათ მოვთხოვე გადაუდებელი აუცილებლობით დადგენილების ან მოსამართლის განჩინების წარმოდგენა. ნაცვლად იმისა, რომ მათ წარმოედგინათ დადგენილება მე მათ უკანონოდ და თვითნებურად დამაკავეს, მომათავსეს რა წინასწარი დაკავების იზოლატორში გაუსაძლისი და არაადამიანური პირორბებით 2 დღის განმვლობაში. ამ გარემოებების შესახებ საქმეში წარმოდგენილია ყველა მტკიცებულება, თუმცა არსებული მანკიერი პრაქტიკის გათვალისიწნებით, მოსამართლე ლევან გელოვანმა ვერც კი გაბედა ჩხრეკის უკანონობის დადგენა და ასეთი არაკონსტიტუციური მოქმედებებით ჩატარებული ჩხრეკა მოსამართლემ კანონიერად სცნო და დაუშვა ჩხრეკის ყველა ოქმი. აღნიშნული დარღვევები გადავეცი როგორც იუსტიციის საბჭოს დამოუკიდებელი ინსპექტორის სამსახურს, ისე სააპელაციო სასამართლოში გასაჩივრების შემდგომ გავაგზავნე სტრაბურგის სასამართლოშიც.

გამომდინარე ყოველივე აღნიშნულიდან, სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 135-ე მუხლის მე-2 ნაწილი, ასევე 120-ე მუხლის მე-2 პუნქტის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც საშუალებას აძლევს ბრალდების მხარეს ჩხრეკის დაწყების მომეტშივე არ წარმოუდგინოს მესაკუთრეს გამომძიებლის დადგენილება გადაუდებელ ჩხრეკაზე ან მოსამართლის განჩინება არაკონსტიტუციურად უნდა იქნას ცნობილი, ხოლო საკონსტიტუციო სასამართლომ მომავალში სამართალდამცავთა მიერ ამ მუხლების სრულად რეალიზაციის მიზნით უნდა შეიტანოს ცვლილებები, რომლითაც სამართალდამცავებს კანონი დაავალდებულებს ჩხრეკის შესახებ დადგენილებისა და ოქმების მესაკუთრესთვის წარმოდგენის შესახებ, ასევე შექმნან ნეიტრალური მტკიცებულებები, ასე მაგალითად ტექნიკური საშუალებით ან მობილურით ვიდეო ჩანაწერი, რომელიც მარტივი ხელმისაწვდომია ნებისმიეირი პოლიციელისთვის, შესაძლებელია სამხრე ვიდეო კამერების გამოყენება, ისევე როგორც ამას აკეთებს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტი. სხვა დანარჩენ შემთხვევაში მხოლოდ პოლიციელთა გამოკითხვის ოქმები არ უნდა გახდეს ასეთი მტკიცებულების დასაშვებობის საფუძველი, ამდენად არაკონსტიტუციურია მოსამართლე ლევან გელოვანის ქმედება და მსგავსი მტკიცებულების დაშვება არსებითი განხილვის სხდომაში.

გამომდინარე აღნიშნულიდან, საკონსტიტუციო სასამართლოს მივმართავ თხოვნით არაკნსტიტუციურად სცნოს სსსკ-ს 135-ე მუხლის მე-2 პუნქტის „ჩხრეკის ოქმის ასლის გადაცემის შესახებ“, ასევე სსსკ-ს 120-ე მუხლის მე-2 პუნქტის „განჩინების, დადგენილების ჩხრეკის დაწყების წინ გაცნობის თაობაზე“, რომელთა ნორმატიული შინაარსი საშუალებას აძლევს ბრალდების მხარეს გადაუდებელი ჩხრეკის დაწყებამდე არ გადასცეს მესაკუთრეს დადგენილება, ხოლო ჩხრეკის დასრულებისთანავე ჩხრეკის ოქმი, კონსტიტუციის მე-15 მუხლის მე-2 პუნქტთან „პირადი ცხოვრების შეზღუდვა კანონით გათვალისწინებული გადაუდებელი აუცილებლობასთან“, ასევე მე-19 მუხლის პირველ პუნქტთან „საკუთრების და მემკვიდრეობის უფლება უზრუნველყოფილია“ და „31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლების უზრუნველყოფასთან“ მიმართებით. ამასთან, საკონსტიტუციო სასამართლოს ვთხოვ შეიტანოს ამ მუხლებში ცვლილებები, რომლითაც სამართალდამცავებს დაევალებათ ჩხრეკის ოქმის გადაცემისა და გამომძიებლის დადგენილების გაცნობის შესახებ, ამასთანავე ამოღებული ნივთმტკიცების ვიდეო მასალით გადაღება ნეიტრალური მტკიცებულებების, მათ შორის ვიდეო ჩანაწერის შექმნა და მეზობლების ხელმოწერების სასამართლოში წარმოდგენა.

7. სსსკ-ს 171-ე მუხლის მე-2 პუნქტის „დ“ ქვეპუნქტი „პირის დაკავება მიმალვისა და ამოცნობის საფუძვლებით“, რომლის ნორმატიული შინაარსი იძლევა პირის აბსტრაქტული და თვითნებური დაკავების შესაძლებლობას, ასევე წინასასამართლოზე მიმალვის ფაქტის დადასტურების გარეშე მხოლოდ ამოცნობის ოქმზე მითითებით დაკავების კანონიერების აღიარებისა და დაკავების ოქმის დასაშვებ მტკიცებულებად ცნობის შესაძლებლობას, რაც წინააღმდეგობაშია კონსტიტუციის მე-13 მუხლის პირველ პუნქტთან „ადამიანის თავისუფლება დაცულია“, ასევე მე-4 პუნქტთან, რომ „პირს დაკავებისთანავე უნდა განემარტოს მისი უფლებები და დაკავების საფუძველი“, 31-ე მუხლის მე-4 პუნქტთან, რომ ”ბრალდებულს აქვს თავისი მოწმეების გამოკითხვის უფლება ისეთივე პირობებში როგორც აქვს ბრალდების მხარეს“, 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლების უზრუნვეყოფასთან“ მიმართებით.

ზემოაღნიშნული პრობლემა ეხება დაკავების კანონიერების საკითხს. საქართველოში ხშირია დაკავების თვითნებური ფაქტები, რა დროსაც ბრალდების მხარე აბსტრაქტულად იყენებს დაკავების საფუძვლებს, ასე მაგალითად მიმალვის საფრთხეს, მართმსაჯულებაში ჩარევისა თუ მოწმეებზე ზემოქმედების საფრთხეებს, ასევე ახალი დანაშაულის ჩადენის რისკებს.

აღნიშნული საფრთხეები მნიშვნელოვანია დაკავებისთვის, როდესაც არსებობს პირის შესახებ დასაბუთებული ვარაუდი, რომ პირმა ჩაიდინა განზრახი დანაშაული, ხოლო ამ ყველაფერთან ერთად დაკავების წინაპირობისთვის უნდა არსებობდეს სსსკ-ს 171-ე მუხლით რეალურად და არა აბსტრაქტულად დადგენილი საფუძველი. სამწუხაროდ, ბრალდების მხარე ძალიან ხშირად იყენებს სსსკ-ს 171-ე მუხლის მე-2 პუნქტის „დ“ ქვეპუნქტს „პირი დანაშაულის ჩადენის შემდეგ მიიმალა, მაგრამ შემდგომ იგი თვითმხილველმა ამოიცნო“ საფუძველს (იხ. დანართი 9 - დაკავების ოქმი, პროკურორის პასუხი, ამოცნობის ოქმი, ხელწერილი), რომელიც არის არაკონსტიტუციური და ეწინააღმდეგება როგორც საქართველოს კონსტიტუციის მე-13 მუხლის პირველ პუნქტს „ადამიანის თავისუფლება დაცულია“, ისე ამავე მუხლის მე-4 პუნქტს, რომ „პირს დაკავებისთანავე უნდა განემარტოს მისი უფლებები და დაკავების საფუძველი“. აღნიშნული დაკავების საფუძველი ასევე ეწინააღმდეგება კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტს, რომ „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლება“ გარანტირებულია, ასევე მე-4 პუნქტს, რომ ”ბრალდებულს აქვს თავისი მოწმეების გამოკითხვის უფლება ისეთივე პირობებში როგორც აქვს ბრალდების მხარეს“. ყოველივე ხსენებული კი წინააღმდეგობაშია როგორც ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპული კონვენციის მე-5 მუხლის „ც“ ქვეპუნქტით დადგენილ წესებთან, რომლის თანახმადაც პირის დაკავება უნდა მოხდეს იმ დროს როდესაც „არსებობს ამ პირის მიერ სამართალდარღვევის ჩადენის საფუძლიანი ეჭვი, ან საფუძლიანად არის მიჩნეული პირის მიერ სამართალდარღვევის ჩადენის თუ მისი ჩადენის შემდეგ მიმალვის აღკვეთის აუცილებლობა“, ისე მე-6 მუხლთან, რომელიც ასევე ეხება „საქმის სამართლიანი განხილვის უფლებას“, მოიცავს რა ბრალდების არსის დაუყონებლივ და დაწვრილებით გაცნობას, საქმის გონივრულ ვადაში განხილვას, დაცვის დროულად მომზადებას, ადვოკატის აყვანის უფლებასა და სხვა.

მოცემულ შემთხვევაში ხსენებული უფლებები დარღვეულია და ძალიან ხშირად ბრალდების მხარე სსსკ-ს 171-ე მუხლის მე-2 პუნქტის „დ“ ქვეპუნქტს იყენებს თვითნებური დაკავებისთვის, მაგალითად როდესაც ბრალმდებელს უნდა მოწმეებისგან მისთვის სასურველი ჩვენების მიღება, ისე რომ გამოძიებას ხელი არ შეუშალოს ბრალდებულმა ან მისმა ადვოკატმა ჯეროვანი დაცვისთვის საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელებით. ასეთი მიზნის მიღწევისთვის, სამართალდამცავები, პრკურორი და გამომძიებელი წინასწარ შეთანხმებული აბსტრაქტული საფუძვლებით თითქოსდა პირი ამოიცნო თვითმხილველმა აკავებენ ადამიანს, მიუხედავად იმისა, რომ პირი არ იყო მიმალული და მანამ სანამ უკანონოდ დაკავებული პირი განთავისუფლდება წინასწარი დაკავების იზოლატორიდან, ბრალდების მხარეს უკვე მიღებული აქვს გამოკითხვის ოქმების სახით თვითმხილვლებისგან ინფორმაცია, რომლის შეცვლაც მოგეხსენაბთ დაკავშირებულია სსსკ-ს 370-ე, 373-ე მუხლებით სისხლისსამართლებრივ პასუხისმგებლობასთან. ასეთ ვითარებაში ირღვევა რა კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-4 პუნქტი, რომ „ბრალდებულს აქვს თავისი მოწმეების გამოკითხვის უფლება ისეთივე პირობებში როგორც აქვს ბრალდების მხარეს“, ვინაიდან ბრალდებული იმყოფება რა უკანონო პატიმრობაში და უკანოდ არის შებოჭილი თავისუფალი გადაადგილების უნარით, ასევე მას არ ჰყავს ადვოკატი, რომ მოიკვლიოს ან გამოკითხოს მოწმეები. ასეთი ტაქტიკა პროკურატურისა და შინაგან საქმეთა სამინისტროს ერთობლივი მუშაობით ძალიან ხშირია საქართველოში, ხოლო ამ არაკონსტიტუციური და უსამართლო ხერხის გამოყენებით, ძალიან ბევრი ბრალდებული, რომელთაც რეალურად არ ჩაუდენიათ დანაშაული, არიან გამამტყუნებელი გნაჩენისთვის განწირულნი. აღნიშნული საკონსტიტუციო განაწესი საერთოდ უგულებელყოფილია, როდესაც საქმე გვაქვს განზრახ უკანონო დაკავებასთან და სსკ-ს 147-ე მუხლის დარღვევასთან, ვინაიდან ამის საშუალებას იძლევა სსსკ-ს 171-ე მუხლის „დ“ ქვეპუნქტი, რომლის მიხედვითაც პირის დაკავება შესაძლბელია ამოცნობის ოქმითაც, რა დროსაც პირს თითქოსდა ამოიცნობს თვითმხილველი (იხ. დანართი 9 - პროკურორის გურამ კრავეიშვლის პასუხი დაკავების კანონიერებასთან დაკავშირებით).

ასეთი ვითარების დროს, ხშირია, პირის ფოტოსურათით ამოცნობა, ვინაიდან ნებისმიერი უდანაშაული ადამიანი ზნეობრივი და ფსიქოლოგიური ფაქტორების გათვალისიწნებით, ასევე პროტესტის ნიშნად უარს იტყვის პირად ამოცნობაზე, რა დროსაც მეორე ალტერნატივის სახით ადამიანს უტარდება ფოტოსურათით ამოცნობა, რაც შემდგომში ხდება მისი უკანონო დაკავებისთვის ან განზრახ სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობისთვის იურიდიული საფუძველი. აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ ჩემი შემთხვევა საერთოდ განსხვავებულია სტანდარტული ამოცნობის პროცედურისგან, რა დროსაც მე ამოცნობამდე ჩემს ხელწერილში (იხ. დანართი 9 – 2020 წლის 24 აგვისტოს ხელწერილი ამოცნობის შესახებ) დავაფიქსირე ჩემი აზრი თუ რატომ არ იყო საჭირო ამოცნობის ჩატარება. ხელწერილით ირკვევა, რომ პირი, რომელსაც უნდა ამოვეცანი ძალიან კარგად მიცნობდა, ვინაიდან ინციდენტის დროს მან აგრესიულად მკითხა ხომ არ ვიყავი მე დავით გამყრელიძე, ასევე მან იცოდა ჩემი სახლის მისამართი, თუმცა მე ამ პირის შესახებ არანაირი ინფორმაცია ან წარსულში ნაცნობობა არ მაკავშირებდა. მოგვიანებით ირკვევა, რომ აღნიშნული პიროვნება მართლაც მიცნობდა ჩემი საადვოკატო საქმიანობიდან გამომდინარე, როდესაც მონაწილეობას ვღებულობდი მისი ახლო ნათესავის ერთ-ერთ განქორწინების საქმეში. ამდენად, ამოცნობა უკანონოა, ვინაიდან ამომცნობმა იცოდა ჩემი პირადი მონაცემები, სახელი და გვარი, საცხოვრებელი მისამართი, რაც მე დავაფიქსირე კიდეც ჩემს ხელწერილში. მიუხედავად ამ ფაქტისა, გამომძიებელმა ამოცნობის პროცედურა მაინც ჩაატარა, რასაც ვთვლი, რომ უკანონოა, განსაკუთრებით ფოტო ამოცნობის ჩატარება, რომელიც უკიდურეს შემთხვევებში ტარდება.

სსსკ-ს 171-ე მუხლის „დ“ ქვეპუნქტი, გარდა ამოცნობისა ასევე ხაზს უსვამს პირის მიმალვაში ყოფნას, თუმცა ბრალმდებელი აპელირებს მხოლოდ ამოცნობაზე, რაც დადასტურებულია კიდეც პროკურორ გურამ კრავეიშვილის საპასუხი წერილით დაკავების კანონიერების შესახებ, სადაც ის აღნიშნავს, რომ ჩემი დაკავება მოხდა იმიტომ კი არა, რომ მე მივიმალე, არამედ იმიტომ, რომ მე ამომიცნო დაზარალებულმა, რაც ეწინააღმდეგება დაკავების მიზანს და ზოგადად მის შინაარსს. როგორც მოგეხსენებათ როგორც ადამიანის უფლებათა დაცვის კონვენციით, ისე საქართველოს კონსტიტუციითა და სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით, პირის დაკავების მიზანი არის მისი სასამართლოში წარდგენა. როგორც საქართველოს კონსტიტუცია, ისე ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპული კონვენცია ცხადყოფს, რომ პირის დაკავება გადაუდებელი აუცილებლობით სასამართლო კონტროლს გარეშე ხდება უკიდურეს შემთხვევებში, რა დროსაც ერთი მხრივ უნდა არსებობდეს დასაბუთებული ვარაუდი, რომ პირმა ჩაიდინა დანაშაული, ასევე მეორე მხრივ უნდა არსებობდეს მიმალვის, მართმსაჯულებაში ჩარევის ან მოწმეთა ზეგავლენის რისკები, ასევე ახალი დანაშაულის ჩადენის საფრთხე. ევროპული კონვენციის მიხედვით, მე-5 მუხლის პირველი ნაწილის „ც“ ქვეპუნქტი განსაზღვრავს, რომ „პირის კანონიერი დაკავება ან დაპატიმრება, ხდება უფლებამოსილი სამართლებრივი ორგანოს წინაშე მის წარსადგენად, როდესაც არსებობს ამ პირის მიერ სამართალდარღვევის ჩადენის საფუძვლიანი ეჭვი, ან საფუძვლიანად არის მიჩნეული პირის მიერ სამართალდარღვევის ჩადენის თუ მისი ჩადენის შემდეგ მიმალვის აღკვეთის აუცილებლობა“. მხოლოდ ამ ორი ურთიერთ შემაკავშირებელი გზით არის შესაძლებელი პირის დაკავება, ესეიგი სახეზე უნდა იყოს დანაშაულის ჩადენის ფაქტი და სხვა საფუძველი - მოწმებეეზე ზემოქმედება, ახალი დანაშაულის ჩადება, მიმალვის საფრთხე, ხოლო სხვა დანარჩენ შემთხვევაშ უკანონოდ დაკავებული პირი დაუყონებლივ უნდა განთავისუფლდეს, რასაც ასევე ადასტურებს ზემოხსნებული მუხლის მე-3 პუნქტი, „ამ მუხლის პირველი პუნქტის „ც“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ დებულებათა შესაბამისად დაკავებული თუ დაპატიმრებული პირი დაუყოვნებლივ წარედგინება მოსამართლეს ან სასამართლო ხელისუფლების განსახორციელებლად კანონით უფლებამოსილ სხვა მოხელეს და იგი აღჭურვილია უფლებით, მისი საქმე განიხილოს სასამართლომ გონივრულ ვადაში ან გათავისუფლდეს საქმის განხილვის განმავლობაში“.

განსახილველ შემთხვევაში სსსკ-ს 171-ე მუხლით დადგენილია გადაუდებელი აუცილებლობით მოსამართლის განჩინების გარეშე პირის დაკევება. ერთ ერთი ასეთი საფუძველია ზემოახსნეებული „დ“ ქვეპუნქტი, რომელიც ამბობს, რომ პირის დაკევება შესაძლებელია თუ ის „მიიმალა და შემდეგ ამოიცნო თვითმხილველმა“. აღნიშნული ნორმა ეწინააღმდეგება როგორც საქართველოს კონსტიტუციას, ისე ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპულ კონვენციას, ვინაიდან გადაუდებელი აუცილებლობით დაკავებისას, ისევე როგორც მოსამართლის განჩინების შემთხვევაში, უნდა არსებობდეს უპირველსყოვლისა საფუძლიანი ეჭვი, ესეიგი მტკიცებულებათა ერთობლიობა დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტით, რომ პირი მართლაც მიიმალა და შემდეგ ის ამოიცნო თვითმხილველმა. სამწუხაროდ ასეთი მტკიცებულებათა პაკეტი, ესეიგი დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტი პირის მიმალვის ფაქტის შესახებ ბრალდების მხარეს არ აქვს, ხოლო დაკავების საფუძველი ეფუძნება მხოლოდ პროკურორის ან გამომძიებლის წარმოსახვას, ესეიგი აბსტრაქტულ საფუძველს, რომ პირი დანაშაულის ადგილიდან მიიმალა, იმ დროს როდესაც ამ პირს საერთოდ არ მიუძღვის ბრალი დანაშაულში, ასევე არ იცის მის წინააღმდეგ სისხლის სამართლის დევნის დაწყების შესახებ და თვლის, რომ მან უნდა გააგრძელოს ჩვეულებრივი ყოველდღიური დღის წერიგით ცხოვრება. გამომდინარე აქედან, ბრალდების მხარე დაკავების იურიდიული საფუძვლის გამართლებისთვის ხშირად სასამართლო პროცესზე იყენებს მხოლოდ ამოცნობის ოქმს, თუმცა მიმალვის ფაქტის მტკიცების ტვირთის შესახებ ბრალდების მხარე არაფერს ამბობს, ასევე არაფერს ამბობს მოსამართლე, მიუხედავად იმისა, რომ სსსკ-ს 72-ე მუხლის მე-3 ნაწილი ამბობს, რომ მტკიცებულებათა დასაშვებობისა თუ დაუშვებლობის მტკიცების ტვირთი ბრალმდებელზეა. ამასთან, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-6 ნაწილის მე-2 წინადადების მიხედვით „ბრალდების მტკიცების მოვალეობა ეკისრება ბრალმდებელს“. მიუხედავად ზემოაღნიშნული კანონებისა, მოსამართლე არ ავალებს ბრალდების მხარეს წარმოადგინოს მტკიცებულებები პირის მიმალვის თაობაზე, ასევე არ ამოწმებს ბრალდებულის დაკავების კანონიერებას. ამდენად, პირის დაკავება ჩვენს ქვეყანაში სამწუხაროდ ძალიან ხშირად ხდება უსამართლო და არაკონსტიტუციური მოქმედებით, აბსტრაქტული საფუძლით მხოლოდ ამოცნობის ოქმზე დაყრდნობით, რომლის გამზადებაც ძალიან მარტივია საგამოძიებო ორგანოსთვის, თითქოსდა პირი მიიმალა და შემდგომში ამოიცნო თვითმხილველმა, თუმცა მათთვის რთული ხდება მიმალვის ფაქტის დადასტურება, განსაკუთრებით მაშინ როდესაც ამას ბრალდების მხარეს ეკითხება დაცვის მხარე ღია სასამართლო პროცესში. შემთხვევების უმრავლესობაში, მოსამართლე არ უსვავს ბრალდმდებელს მიმალვის ფაქტის დადასურებისთვის მტკიცებულებათა წარმოდგენის შესახებ კითხვებს, არამედ აბსტრაქტულად ეყრდნობა მხოლოდ ამოცნობის ოქმს, რითიც ის თვლის, რომ დაკავების კანონიერი საფუძველი ამოცნობაა. აღნიშნული საპროცესო ტაქტიკა არის არაკონსტიტუციური და არღვევს ადამიანის ძირითად და საყოველთაო უფლებებს, რაც საჭიროებს სერიოზულ გადახედვას და კონსტიტუციური შინაარსის მუხლებით სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის შევსებას.

გამოდის, რომ სისხლის სამართლის პროცესის 171-ე მუხლის მე-2 პუნქტის „დ“ ქვეპუნქტში აღნიშნული მიმალვის საფრთხე აბსტრაქტულია და პრაქტიკაში მისი გამოყენება არ ხდება, ასევე ვინაიდან ამავე პუნქტში წარმოდგენილია დაკავების სხვა საფუძველი „ამოცნობა“, მოსამართლეები ხშირად ეყრდნობიან და დაკავების კანონიერების შემოწმებისას აფუძნებენ მათ მსჯელობას მხოლოდ ამოცნობის ოქმზე, რომელიშიც შესაძლოა ასევე აისახება კანონის დარღვევით მოქმედებები, თუმცა ამ გარემოებას სასამართლო ხშირ შემთხვევაში უგულებელყოფს. პირადად ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის საქმეში როგორც ზევით უკვე არაერთხელ აღვნიშნე ამოცნობის ოქმში არ ეწერა ბრალდების მხარეს სსსკ-ს 135-ე მუხლის მე-6 ნაწილის მიხედვით ამოსაცნობი პირების მისამართები, თუმცა მოსამართლე ლევან გელოვანმა თავის 2021 წლის 26 მარტის განჩინებით (იხ. დანართი 3) მაინც დაუშვა ეს მტკიცებულება/სპროცესო დოკუმენტი არსებითად განსახილველად, რითიც დაარღვია რა საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-10 ნაწილი „კანონის დარღვევით მოპოვებულ მტკიცებულებას იურიდიული ძალა არ აქვს“. მოსამართლე ლევან გელოვანმა თავისი გადაწყვეტილება დააფუძნა სსსკ-ს 72-ე მუხლს, რომელშიც საუბარია კანონის „არსებითი“ დარღვევით მოპოვებული მტკიცებულებების დაუშვებლობაზე, რაც პირდაპირ მინდა აღვნიშნო, რომ არის არაკონსტიტუციური, ბუნდოვანი და გაურკვეველი. ზუსტად ამ გარემოების გათვალისიწნებით, მოსამართლეები ხშირად სასიცოცხლოდ მნიშნელოვანი მტკიცებულებების დაუშვებლობის საკითხს ინტრეპრეტირებენ მხოლოდ თავიანთი სუბიექტური რწმენით, რაც ადამიანური ფაქტორების გათვალისწინებით ვერ უზრუნველყოფს სიზუზტეს, თუ რა არის რეალურად კანონის „არსებითი“ დარღვევა. ამიტომ, პრაქტიკაში ხშირია ორივე მხარის განაწყენების თავიდან აცილების მიზნით როგორც ბრალდების, ისე დაცვის მხარის მტკიცებულებების სრულად დაშვება, რაც სსსკ-ს 219-ე მუხლის მე-5 და მე-6 მუხლების გათვალისწინებით თავისი არსით არის არაკონსტიტუციური, ვინაიდან ასეთი ტაქტიკა ისევ და ისევ ბრალდების მხარეს აძლევს შესაძლებლობას შეფასდეს წინასასამართლოზე სისხლის სამართლის დევნის შეწყვეტის დროს მხოლოდ ბრალდების მხარის მტკიცებულებები. აღნიშნულიდან გამომდინარე, წინასასამართლო სხდომის ფარგლებში, რომც არსებობდეს დაცვის მხარის ისეთი მტკიცებულებები, რომლებიც გააქარწყლებს ბრალდებას, სისხლის სამართლის პროცესი აქცენტს აკეთებს მაინც ბრალდების მხარის მტკიცებულების შეფასებაზე, რომლის შედეგად ბრალდებული ექცევა რა არათანაბარ პირორბებში, რითიც დამატებით ირღვევა კონსტიტუციის მე-11 მუხლი თანასწორობის უფლების შესახებ.

ყოველივე აღნიშნულის გათვალისიწნებით, სსსკ-ს 171-ე მუხლის „დ“ ქვეპუნქტის სამართლიანი ფუნქციონირების თვალსაზრისით, მნიშნელოვანია ამოცნობის ოქმის საგულდაგულო შემოწმებასთან ერთად, მოსამართელემ ასევე საფუძვლიანად შეამოწმოს მიიმალა თუ არა ბრალდებული. როგორც ზევით აღვნიშნე, რეალური სასამართლო პრაქტიკის გათვალისიწნებით, მოსამართლეები არ ამოწმებენ მიმალვის ფაქტის შესახებ მონაცემებს და არ სთხოვენ ბრალდების მხარის წარმომადგენელს დაამტკიცოს სასამართლო პროცესზე პირის მიმალვის ფაქტი. გამომდინარე აქედან, სასამართლოში ხშირია პრაქტიკა, რომ დაკავების კანონიერების შემოწმების დროს, მოსამართლეები უგულებელყოფენ მიმალვის ფაქტის შემოწმებას, მიუხედავად ამისა ერთხმად აღიარებენ რა ასეთი დაკავების კანონიერებას და უშვებენ დაკავებისა თუ ამოცნობის ოქმებს არსებითი განხილვის სხდომაში დასაშვებ მტკიცებულებად. ასეთი თვინებური გადაწყვეტილებით, ბრალდებულს ეზღუდება ადამიანის უფლებათა დაცვის მე-5 მუხლის მე-5 პუნქტით დადგენილი „კონპენსაციის მიღების ქმედითი უფლება“, ასევე საქართველოს კონსტიტუციის მე-13 მუხლის მე-6 პუნქტით განსაზღვრული უფლება, რომ „ამ მუხლის უფლებათა დარღვევა ისჯება კანონით. უკანონოდ თავისუფლებაშეზღუდულ პირს აქვს კომპენსაციის მიღების უფლება,“ აღარაფერს ვამბობ თავად მიმდინარე საქმეში დაკავების კანონიერების შეფასების მნიშნელობის შესახებ, რომელსაც გავლენა ექნება ბრალის გამორიცხვასთანაც.

მიმალვის საფრთხის შესახებ დამატებით მოგეხსენებათ, რომ არსებობს ისეთი ვითარება, რა დროსაც პირი საერთოდ არ თვლის, რომ მან ჩაიდინა დანაშაული, შესაბამისად ასეთ ვითარებაში მან შესაძლოა დატოვოს დანაშაულის ადგილი, ისე რომ არც კი იცოდეს, რომ მის წინააღმდეგ აღძრულია სისხლის სამართლის საქმე. აღნიშნული გარემოება კარგად ჩანს ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის საქმეში, რა დროსაც კონფლიქტის ესკალაციის შემდეგ, იმ დროს როდესაც ორი თავმდამსხმელი გამეცალა და წავიდა თავისი გზით, მეც ჩემი მხრივ გავაგრძელე ჩემი გზა, ესეიგი გავაგრძელე ჩვეულებრივი დღის წესრიგით ცხოვრება, რა დროსაც აღნიშნული მოქმედება ბრალდების მხარემ სავარაუდოდ ჩამითვალა მიმალვად და საღამოს საათებში ჩემს სახლში დამაკავა, მიუხედავად იმისა, რომ სახლში მყავდა ორსული მეუღლე და მცირეწლოვანი 1 წლის შვილი მაღალი სიცხით. ის რომ ჩემი მხრივ მიმალვის ფაქტი არ არსებობს, ამას ადასტურებს ის გარემოება, რომ კონლიფქტის დროს ადგილზე მოვიდა პატრულის ეკიპაჟი, რომელმაც კონფლიქტიდან რამდენიმე მეტრში შეაჩერა ჩემი ავტომანქანა, მივუთითე რა კონფლიქტის შესახებ, თუმცა რეაგირება არ გაუკეთებიათ, (იხ. დანართი 2 – 2020 წლის 23 აგვისტოს ინციდენტის შემდეგ პარტულ-ინსპექტორის მამუკა ფანცულაიას და იაკობ კაცაის მიერ სამხრე ვიდეო კამერით გადაღებული მოქმედებანი, რომელიც სამწუხაროდ საპატრულო დეპარტამენტმა დააქუცმაცა და ისე გადმომცა, არ არის ასახული ყველა გარემოება), ნაცვლად ამისა, უკანონოდ გაჩხრიკეს ჩემი ავტომობილი, ხოლო იმ დროს როდესაც დარწმუნდნენ, რომ ავტომანქანაში მქონდა კანონიერად რეგისტრირებული აირის პისტოლეტი, მათ დამაჯარიმეს ღვედის წესების დარღვევისთვის და გამიშვეს. აღნიშნული ფაქტი დაგეგმილი იყო კრიმინალური პოლიციის თანამშრომლის, პოლიციის ოფიცერის ცოტნე კვარაცხელიას მიერ თავისი მეგობრის დაზარალებულის კახა და ლევან გვრიტიშილის პოლიციური მეთოდით დახმარების მიზნით, რაც დასტურდება მოსამართლე ლევან გელოვანის განჩინებით ამოღებული კახა გვრიტიშვილის სატელეფონო ამონაწერით, რომლითაც ირკვევა, რომ პოლიციელები კვარაცხელია და ჩიხელაძე მუდმივ სატელეფონო კონტაქტში იმყოფობოდნენ თავიან მეგობარ კახა გვრიტიშილთან, ასევე ირკვევა, რომ კახა გვრიტიშილს არ დაურეკავს 112-ში, როგორც ის ამას ადასტურებს თავისი გამოკითხვის ოქმით, რაც ქმნის საფუძლიან ეჭვს პოლიციელთა დაზარალებულისადმი მიკერძოების, უკანონო დაკავებისა და სისხლისამართლებრივი დევნის დაწყების შესახებ. ამასთან, ჩემი მიმალვის უარსაყოფად, გარდა ზემოაღნიშნული ვიდეო მასალისა, სასამართლოში წარდგენილია პატრულ ინსპექტორების გამოკითხვის ოქმები, რომლებშიც ისინი ამბობენ, რომ მათ მე გამაჩერეს, ხოლო მათი გაჩერების მიზანს თითქოსდა წარმოადგენდა ღვედის წესების დარღვევა, რაც ასევე არ შეესაბამება სიმართლეს. სასამართლოში ბრალდების მხარეს არ აქვს არცერთი მტკიცებულება, რომ დაადასტუროს ჩემი მიმალვის ფაქტი და კითხვაზე თუ რა მტკიცებულებები აქვს ბრალდების მხარეს მიმალვის ფაქტის დასამტკიცებლად, პროკურორი ხშირ შემთხვევაში დუმილით შემოიფარგლება ხოლმე (დანართი 2 –DVD დისკი, 2021 წლის 19 მარტის წინასასამართლო სხდმის ვიდეო 01:07:30 წუთზე). აღნიშნული მოქმედება ნათელია მოსამართლისთვისაც, თუმცა, მიუხედავად პროკურორის პასიურობისა, მოსამართლეს მაინც გამოაქვს განჩინება დაკავების კანონიერების შესახებ, ასევე დაკავების ოქმს დასაშვებ მტკიცებულებად სცნობს და გადააქვს არსებითი განხილვის სხდომაში, მიუხედავად იმისა, რომ ის ჩემთვის არ გადმოუციათ და ჩემი დაკავება რეალურად მოხდა გაცილებით ადრე ვიდრე ეს დაკევების ოქმშია ასახული, რაც დაუშვებელია და უსამართლოა, ასევე ეწინააღმდეგება მთელ რიგ ნორმატიულ აქტებს, მათ შორის კონსტიტუციასა და ადამიანის უფლებათა დაცვის კონვენციის მე-5 მუხლის „ც“ ქვეპუნტს (იხ. საქმე ბოხონკო საქართველოს წინააღმდეგ (http://www.supremecourt.ge/files/upload-file/pdf/bokhonko-saqartvelos-winaagmdeg.pdf).

დავუბრუნდები ისევ ჩემს საქმეს, რა დროსაც უპირველესყოვლისა უნდა აღინიშნოს, რომ ჩემი დაკავება მოხდა გაცილებით ადრე ვიდრე ეს დაკავების ოქმშია ნაჩვენები, რა დროსაც მე ჯერ კიდევ სახლიდან წამიყვანეს და შემიზღუდეს თავისუფალი გადაადგილების უფლება. აქვე აღვნიშნავ, რომ პლიციაში ჩემი მიყვანისას, გამომძიებელს არ აუხნისა არანაირი უფლებები, არ მომცეს საუბრის საშუალება, არ განუმარტავს თუ რისთვის ვიყავი დაკავებული, ხოლო დაკავების ოქმი, რომელიც მოგვიენებით შეივსო, დაკავებიდან 4-5 საათის შემდეგ, ჩემთვის საერთოდ არ გადმოუციათ და უჩვენებიათ. სამწუხაროდ გამომძიებელმა არჩილ ჩიხელაძემ იკადრა და ჩემს გარეშე დაკავების ოქმში ჩაწერა, რომ თითქოსდა მე დაკავების ოქმი გადმომცა, გამაცნო და მე თავად ვთქვი უარი ხელმოწერაზე. ძალიან სამწუხაროა, რომ სამართალდამცავი, რომელიც უნდა გამოირჩეოდეს მოქალაქეთა მხრიდან განსაკუთრებული ნდობით, წერს სრულ სიცრუეს დაკავების ოქმში და ასეთი ქმედებით სასწორზე დებს უდანაშაულო ადამიანის თავისუფლებას, რასაც შემდგომში მოყვა კიდეც ჩემი უკანონო დაკავება. ჩემი დაკავების შემთხვევაში გამომძიებელს დაკავების ოქმში უწერია, რომ თითქოსდა მე მივიმალე და შემდგომში ამომიცნო თვითმხილველმა, რაც არანაირად არ შეესაბამება სიმართლეს და დაკავებას ხდის უსაფუძვლოს, თვითნებურსა და უკანონოს. რაც ყველაზე გამაოგნებელია, ეს ყველეფრი კოპირების რეჟიმში ყოველგვარი მსჯელობისა და ანალიზის გარეშე, მოსამართლე ლევან გელოვანმა გადმოიტანა თავის განჩინებაში მტკიცებულებათა დასაშვებობის შესახებ (იხ. დანართი 3), რომლითაც მან დაუშვა დაკავების ოქმი არსებითი განხილვის სხდომაზე მტკიცებულებად, თუმცა აღნიშნა ისიც, რომ დაკავების ოქმი არის საპროცესო დოკუმენტი და არა მტკიცებულება. მიუხედავად იმისა, რომ დაკავების ოქმი არის საპროცესო დოკუმენტი, ამ საპროცესო დოკუმენტის უკან მანამ სანამ მას შექმნიდა გამომძილებელი არჩილ ჩიხელაძე დგას მთელი რიგი საგამოძიებო მოქმედებები, რომლის არსებითი განხილვის სხდომაში დაშვებით, სასამართლომ აღიარა სხვა დაკავშირებული საგამოძიებო მოქმედებების კანონიერება, როგორიცაა ჩემი დაკავების საგამოძიებო მოქმედება ან თუნდაც ამოცნობის საგამოძიებო მოქმედება. აღნიშნული საპროცესო დოკუმენტის დაუშვებლად ცნობა გამოიწვევდა მთლიანად დაკავების პროცესის არაკანონიერად ცნობას, რასაც სსსკ-ს 72-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად უნდა მოყოლოდა სხვა დაკავშირებული მტკიცებულებებების დაუშვებლად ცნობა, ამდენად ეს ნიშნავს, რომ პროკურატურას საქმე თავდაყირა დაუდგებოდა და ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის საქმე მტკიცებულებათა არ ქონის გამო ნელ-ნელა ჩამოიშლებოდა. სამწუხაროდ სასამართლო პროცესში პროკურორმა ვერ ახსნა ჩემი დაკავების საფუძველი, მან ასევე ვერ ახსნა თუ როდის მივიმალე ან რა გარემოებებში ამომიცნო თვითმხილველმა. ზუსტად ამ ფაქტის იგნორირებით, მოსამართლე ლევან გელოვანმა ბრალდების მხარეს მაინც დაუკმაყოფილა დაკავებისა და ამოცნობის ოქმები დასაშვებობის საკითხი, ესეიგი მოსამართლემ ასევე აბსტრაქტულად და თვითნებურად დააკანონა ჩემი დაკავება. ასეთ ვითარებაში წარმოუდგენელია ადამიანმა ამტკიცო სიმართლე, ხოლო ბრალდებული ნამდვილად განწირულია გამამტყუნებელი განაჩენისთვის, ვინაიდან ბრალდების მხარის გავლენა მოსამართლეზე იგრძნობა როგორც ღია სასამართლო პროცესში, ისე კანონმდებლობაში არაკონსტიტუციური მუხლების გათვალისიწინებით, რომლებიც საშუალებას აძლევენ პოლიციელებს, პროკურორსა და გამომძიებელს თავიანთი მიზნის მიღწევისთვის განახორციელონ თვითნებური, ასევე თითქოსდა კანონიერი, მაგრამ არაკონსტიტუციური დანაშაულებრივი ტაქტიკით განპირობებული საგამოძიებო თუ საპროცესო მოქმედებები.

გამომდინარე აქედან, მნიშვნელოვანია საკონსტიტუციო სასამართლომ არაკონსტიტუციურად სცნოს სსსკ-ს 171-ე მუხლის მე-2 პუნქტის „დ“ ქვეპუნქტით დადგენილი საფუძვლები გადაუდებელი აუცილებლობისა და მოსამართლის განჩინების გარეშე პირის დაკავების შესახებ, ვინაიდან პირის მიმალვის მტკიცების ტვირთს საქართველოში დადგენილი პრაქტიკის მიხედვით ბრალდების მხარე არ იღებს თავის თავზე, რითიც ხდება კონსტიტუციის 13-ე მუხლისა და ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპული კონვენციის მე-5 მუხლის სრული იგნორირება. მოგეხსენებათ, სსსკ-ს 171-ე მუხლის „ე“ და „ვ“ პუნქტებით ისედაც არის მიმალვის საფრთხის საფუძლით პირის დაკავების შესაძლბელობა, რომ „პირი შესაძლოა მიიმალოს“ ან/და „პირი ძებნილია“, რაც იმეორებს 171-ე მუხლის მე-2 პუნქტის „დ“ ქვეპუნტს, რომ პირი „მიიმალა და ამოიცნო“ თვითმხილველმა. განსხვავება ამ ორ ნაწილს შორის არის ის, რომ სსსკ-ს 171-ე მუხლის მე-2 პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტი თავისი შინაარსით უკავშირდება მომავალს, ისევე როგორც ეს არის დადგენილი კონვენციის მე-5 მუხლის „ც“ ქვეპუნქტით, ხოლო ამავე პუნქტის „ვ“ ქვეპუნქტი ამბობს, რომ პირი ძებნილია, ესიეგი პირი უკვე მიიმალა და მიმალვის ფაქტი დადასტურებულია. ორივე შემთხვევა უკავშირდება პირის სასამართლოში გამოცხადების უზრუნველყოფას, ხოლო განსხვავებით ქვედა ორი შემთხვევისგან, სსსკ-ს 171-ე მუხლის მე-2 პუნქტის „დ“ ქვეპუნქტი თავისი შინაარსით მოიცავს სსსკ-ს 171-ეს „ე, ვ“ პუნქტებსაც. დამატებითი განსხვავება ამ პუნქტებს შორის არის ის, რომ სსსკ-ს 171-ე მუხლის მე-2 პუნქტის „დ“ ქვეპუნტს, ემატება „ამოცნობის“ საგამოძიებო მოქმედება, რაც დაკავების უზრუნველყოფისთვის არ არის დადგენილი ნორმა არც კონსტიტუციით და არც ევროპული კონვენციით. გამომდინარე აქედან, კანონმდებელს სავარაუდოდ პროკურატურის დაკვეთით თავის დროზე სსსკ-ს 171-ე მუხლის მე-2 პუნქტის „დ“ ქვეპუნქტი ჩამოყალიბებული აქვს პირის გამარტივებული გზით დაკავებისთვის, რაც აერთიანებს მიმალვისა და ამოცნობის მოქმედებებს, ხოლო მიმალვის ფაქტის დადასტურებას სასამართლო ზემოაღნიშნული მუხლის გამოყენებით დაკავებული პირის დაკავების კანონიერების შემოწმებისას ბრალდების მხარეს არ თხოვს, ამდენად სასამართლო აბსტრაქტულად ეყრდნობა მხოლოდ ამოცნობას, რითიც არაკონსტიტუციურად, ევროპული მართლმსაჯულების სრული იგნონირებით აკანონებს უსაფუძლო დაკავებას.

ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის საქმეზე მიმალვის ფაქტი ჩემი მხრივ საერთოდ არ ყოფილა, ესეიგი არ მივმალულვარ. როგორც ზევით აღვნიშნე, ღია სასამართლო პროცესზე პროკურორმა ვერ უპასუხა დაცვის მხარეს თუ როდის მოხდა ჩემი მხრივ მიმალვა (დანართი 2 – 2021 წლის 19 მარტის წინასასამართლო სხდომის ვიდეო 01:07:30 წუთზე), რაც ერთი მხრივ უკანონოს და თვითნებურს ხდის დაკავებას, ხოლო მეორე მხრივ, პროკურორმა თავისი 2020 წლის 21 სექტემბრის წერილით (იხ. დანართი 9, პროკურორის გურამ კრავეიშვილის წეილი N13/06-54504) აღნიშნა, რომ „ჩემი დაკავება განხორციელდა მხოლოდ მას შემდგომ, რაც მოხდა ჩემი ფოტოსურათით ამოცნობა“, თითქოსდა ჩემი ამოცნობა მოხდა თვითმხილველის მიერ, რაც კონსტიტუციითა და ევროპული კონვენციის მიხედვით არ უნდა იყოს საკმარისი დაკავებისთვის, თუმცა, ვინაიდან სსსკ-ს 171-ე მუხლის მე-2 პუნქტის „დ“ ქვეპუნქტში მიმალვა და ამოცნობა გაერთიანებულია, რაც არის არაკონსტიტუციური, ბრალდების მხარის მიერ სასამართლოს დარწმუნებისთვის საკმარისია ამ ორიდან ერთ-ერთის შესახებ დამაჯერებელი ინფორმაციის მიწოდება. მოცემულ შემთხვევაში და დადგენილი პრაქტიკის მიხედვით, აქცენტი თვითნებური დაკავების დროს ყოველთვის კეთდება მაინც ამოცნობაზე და არა მიმალვაზე, ვინაიდან მიმალვის ფაქტის დადასტურება, განსაკუთრებით მაშინ როდესაც ბრალდებული არ მიმალულა არის უკიდურესად რთული და საჭიროებს დიდ ძალისხმევას, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც ბრალდებული სასამართლოში წარმოადგენს რიგ მტკიცებულებებს მიმალვის ფაქტის არ არსებობის დასადასტურებლად. ამდენად, ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის საქმეში წარმოდგენილი მაქვს რიგი მტკიცებულებები, რომ 2020 წლის 23 აგვისტოს კონფლიქტის შემდგომ მე გავაგრძლე ცხოვრება ჩვეულებრივი დღის წესრიგით, მათ შორის გამაჩერა პატრულის ეკიპაჟმა, რომლებსაც თავად ვაცნობე იცდინეტის შესახებ და მოვუწოდე თავდამსხმელების დაკავებისკენ, რაც რაღა თქმა უნდა უგულებელყვეს, გამოიჩინეს რა სამსახურებრივი გულგრილობა და გააკეთეს ის, რაც დავალებული ჰქონდათ კრიმინალური პოლიციის თანამშრომლების ცოტნე კვარაცხელიასა და არჩილ ჩიხელაძესგან, ესეიგი არაფორმალურად დააფიქსირეს ფაქტი, რომ მე მართლაც მქონდა მანქანაში იარაღი, თუმცა რეგისტრირებული ტარებისა და შენახვის უფლებით.

ამ მანკიერი პრაქტიკით დგინდება, რომ ბრალდების მხარეს არასოდეს არ აქვს მტკიცებულებები მიმალვის ფაქტის დასადასტურებლად, თუმცა სასამართლოში აქვს წარმოდგენილი ფოტო ამოცნობის ოქმი, რომლითაც თითქოსდა დაზარალებულმა ამოიცნო ბრალდებული. გამოდის, რომ დაკავება ხდება არა მიმალვის ფაქტის გამო, ესეიგი ბრალდებულის სასამართლოში გამოცხადების უზრუნველყოფის მიზნით, არამედ მხოლოდ ამოცნობის გამო, რაც უკავშირდება მხოლოდ დანაშაულის ჩადენას, ხოლო დაკავების საყოველთაო კონსტიტუციური მიზანია პირის სასამართლოში წარდგენა, რასაც ამყარებს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-3 მუხლი, ასევე ევროპული კონვენციის მე-5 მუხლი, რომლის პროცედურილი ნაწილი, ასევე არაერთი სტრასბურგის გადაწყვეტილება ამბობს, რომ პირის დაკავება არ შეიძლება მხოლოდ „დანაშაულის ჩადენისთვის“, არამედ უნდა არსებობდეს მისი მიმალვის, მართმსაჯულებაში ჩარევის, მოწმეთა ზემოქმედების და სასამართლოში გამოუცხადებლობის რეალური საფუძვლები. მაშასადამე, მხოლოდ ამოცნობის ოქმით ხელმძღვანელობა დაკავების კანონიერების განხილვისას არის არაკონსტიტუციური და ეწინააღმდეგება ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპულ კონვენციას, ვინაიდან პირის ამოცნობა კავშირიშია მხოლოდ მის მიერ დანაშაულის ჩადენასთან და არა მიმალვისა თუ სასამართლოში გამოუცხადებლობის რისკებთან. ამდენად, სსსკ-ს 171 მუხლის „დ“ ქვეპუნქტი ეწინააღმდეგება კონსტიტუციას, ხოლო თუ კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-3 პუნქტი ამბობს, რომ პირის დაკავების მიზანია მისი სასამართლოში წარდგენა, მაშინ პირის დაკავების საფუძველი უნდა იყოს მისი მიმალვა და არა ამოცნობა. სსსკ-ს 171 მუხლის მე-2 პუნქტის „დ“ ქვეპუნქტი ბრალდების მხარეს ხელს უწყობს თვითნებურად დააკავოს ადამიანი, ისე რომ დაკავების მიზანი არ იყოს განსაზღვრული, ასევე არ იყოს მიმალვის შესახებ მტკიცებულებები წარმოდგენილი და საქმეში იყოს მხოლოდ ამოცნობის ოქმი, რაც ხშირ შემთხვევაში ყველაზე მარტივი საგამოძიებო მოქმედებაა. ასეთი მდგომარეობაა ზუსტად ჩემი დაკავების მომენტში, როდესაც მიმალვას ადგილი არ ქონია, ხოლო ამოცნობის ოქმი გახდა თვითნებური დაკავების საფუძველი, დაკავების კანონიერების ერთადერთი საფუძველი, მიუხედავად იმისა, რომ ამოცნობის ოქმიც კი არ არის სისხლის სამართლის საპროცესო კანონმდბელობასთან თანხვედრაში და დარღვეულია სსსკ-ს 135-ე მუხლის მე-6 პუნქტი ოქმში მისამართის ჩაწერის ვალდებულების შესახებ. ამასთან, ამოცნობის დროს გამომძიებელმა სპეციალურად მოიყვანა თვითმხილველი იმ დროს როდესაც მიმდინარეობდა ჩემი გამოკითხვა და მიანიშნა კიდეც ჩემს შესახებ, რაც ასევე ხდის ამ მტკიცებულების დასაშვებობის საკითხს საეჭვოს. ასეთი მოქმედება ხშირია, თუმცა დაკავებულ პირს არ აქვს შესაძლებლობა შემდგომში ამტკიცოს ამოცნობის კანონიერება.

ამდენად, საკონსტიტუციო სასამართლოს მივმართავ თხოვნით, არაკონსტიტუციურად სცნოს სსსკ-ს 171-ე მუხლის მე-2 პუნქტის „დ“ ქვეპუნქტი „პირის დაკავება მიმალვისა და ამოცნობის საფუძვლებით“, რომლის ნორმატიული შინაარსი იძლევა პირის აბსტრაქტული და თვითნებური დაკავების შესაძლებლობას, ასევე წინასასამართლოზე მიმალვის ფაქტის დადასტურების გარეშე მხოლოდ ამოცნობის ოქმზე მითითებით დაკავების კანონიერების აღიარებისა და დაკავების ოქმის დასაშვებ მტკიცებულებად ცნობის შესაძლებლობას, რაც წინააღმდეგობაშია კონსტიტუციის მე-13 მუხლის პირველ პუნქტთან „ადამიანის თავისუფლება დაცულია“, ასევე მე-4 პუნქტთან, რომ „პირს დაკავებისთანავე უნდა განემარტოს მისი უფლებები და დაკავების საფუძველი“, 31-ე მუხლის მე-4 პუნქტთან, რომ ”ბრალდებულს აქვს თავისი მოწმეების გამოკითხვის უფლება ისეთივე პირობებში როგორც აქვს ბრალდების მხარეს“, 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლების უზრუნვეყოფასთან“ მიმართებით.

8. სსსკ-ს 38-ე მუხლის პირველი პუნქტი „დაკავების ოქმის ბრადლებულისთვის გადაცემის თაობაზე და უფლებების განმარტების შესახებ“, რომლის ნორმატიული შინაარსი საშუალებას აძლევს სამართალდამცავებს არ აუხსნან პირს თავისი საპროცესო უფლებები, არ გადასცენ დაკავების ოქმი ან ბრალდების შესახებ დადგენილება, კონსტიტუციის მე-13 მუხლის პირველ და მე-4 პუნქტებთან „ადამიანის თავისუფლების დაცულობისა და პირის დაკავების საფუძვლის განმარტებისთან“, ასევე კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ და მე-3 პუნქტებთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლების უზრუნველყოფასთან“ და „დაცვისა და ადვოკატის აყვანის უფლებებთან“ მიმართებით;

ყოველივე აღნიშნულთან ერთად, საინტერესოა განვიხილოთ თავად დაკავების ოქმისა და ამოცნობის ოქმის კანონიერების საკითხები, ასევე ის გარემოება, რომ ძალიან ხშირად არ ხდება დაკავებული პირისთვის უფლებების გაცნობა, აღარაფერს ვამბობ სამართალდამცავი ორგანობის მხრიდან დაკავებული პირისთვის დაკავების ოქმის გადაცემის კანონისმიერი ვალდებულების შესახებ. აღნიშნული მუხლი სისხლის სამართლი საპროცესო კოდექსში დარეგულირებულია 38-ე მუხლით, რომელიც ეხება ბრალდებულის უფლებებს. რჩება შთაბეჭიდლება, რომ აღნიშნული მუხლი ვრცელია, თუმცა ამ უფლებათა ჩამონათვალიდან რეალურად პრაქტიკაში ბევრი მათგანი არ სრულდება. საქმე გვაქვს ისევ თვითნებობასთან და სამართალდამცავთა მხრიდან უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენების არაერთ ფაქტთან.

ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის საქმეში დაკავების ოქმი ბრალდების მხარეს ჩემთვის არ გადმოუცია, არ გაუცნიათ ბრალდების არსი, არ აუხსნიათ ჩემი უფლებები, რაც არის სსსკ-ს 38-ე მუხლის პირველი ნაწილის დარღვევა, ასევე კონსტიტუციის მე-13 მუხლის პირველი და მე-4 პუნქტების უგულებელყოფა. ასეთი ქმედება ასევე წინააღმდეგობაშია ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპულ კონვენციასთან, კერძოდ ირღვევა რა კონვენციის მე-6 მუხლის მე-3 პუნქტი, რომ „ყოველ ბრალდებულს დაუყონებლივ და დაწვრილებით უნდა გააცნონ წარდგენილი ბრალდების არსი და საფუძველი“, ასევე დარღვეულია საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი ნაწილი, რომლის მიხედვითაც „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლება უზრუნველყოფილია“. მოგეხსენაბათ, აღნიშნული მუხლი არ ეხება მხოლოდ სასამართლო პროცესის გაუმჭირვალეობას, არამედ მისი მოქმედება ვრცელდება სისხლის სამართლის პროცესის ნებისმიერ სტადიაზე, მათ შორის საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელების დროსაც. მიუხედავად აღნიშნულისა, გამომძიებელს დაკავების ოქმის ბოლო გვერდზე მინაწერი აქვს გაკეთებული, თითქოს მე უარი ვთქვი დაკავების ოქმის მიღებასა და ხელმოწერაზე, რაც არანაირად არ შეესაბამება სინამდვილეს, ვინაიდან მე თავად ვეწევი საადვოკატო საქმიანობას (იხ. დანართი 10 - საერთო სპეციალიზაციით ადვოკატის საკავლაფიკიციო გამოცდის ჩაბარების დამადასტურებელი სერთიფიკატი), და შეძლებისდაგვარად ვერკვევი სისხლის სამართლის პროცესში. ამდენად, არანაირი მოტივი ჩემი მხრივ არ მიმეღო ან ხელი არ მომეწერა დაკავების ოქმზე არ არსებობდა, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც ხელი მოვაწერე ჩხრეკის ოქმებს, თუმცა გავაკეთე შენიშვნა, რომ ის უკანონოა, ვინაიდან დადგენილება ჩემთვის არ გადმოუციათ, ასევე არ გადმოუციათ ჩხრეკის ოქმის ასლი. გამომდინარე აქედან, უსაფუძვლოა ბრალდების მხარის მტკიცება, ასევე მოსამართლე ლევან გელოვანის განჩინებაში (იხ. დანართი 3) მოყვანილი გარემოებები, რომ თითქოსდა მე უარი ვთქვი დაკავების ოქმის ჩაბარებასა და მასზე ხელის მოწერაზე. ყველაზე სამწუხარო ფაქტი მოსამართლე ლევან გელოვანის მსჯელობაში არის ის, რომ ის თავის გადაწყვეტილებას აფუძნებს გამომძიებლის მიერ დაკავების ოქმის ბოლოში გაკეთებულ მინაწერს, ხოლო აღარაფერს ამბობს იმ მოწმეების გამოკითხვის ოქმების შესახებ, რომლებიც ადასტურებენ, რომ ჩემზე დაკავების მომენტში განხორციელდა ზეწოლა, ასევე სამართალდამცავთა მხრიდან, კერძოდ პოლიციის უფროსის მოადგილის გიორგი კიკალიშვილის მხრიდან ჩემზე ასევე განხორციელდა წამების მუქარა. ამ და სხვა გარემოებებს მოსამართლე ლევან გელოვანი უგულებელყოფს და მიუხედავად იმისა, რომ წამების მცდელობის შედეგად მიღებული ოქმი იმთავითვე დაუშვებელი მტკიცებულებაა, მოსამართლე ლევან გელოვანმა დაკავების ოქმი და სხვა თანხმლები მტკიცებულებები მაინც დასაშვებ მტკიცებულებად სცნო არსებითი განხილვის სასამართლოსთვის.

რაც შეეხება დაკავების ოქმის ჩემთვის გადმოცემის საკითხს, აღნიშნული პროცედურა ძალიან ხშირად მიმდინარეობს ისე, რომ დაკავებულ პირს გამომძებელი არც კი ეუბნება თუ რაზეა ის დაკავებული, აღარაფერს ვამბობ უფლებების განმარტების შესახებ ან დაკავების ოქმის გადაცემის ვალდებულებაზე. უნდა აღინიშნოს, ის ფაქტი, რომ უმეტესწილად პოლიციის შენობებში დამონატეჟებულია სათვალთვალო ვიდეო კამერები, რომლებმაც წესით უნდა ასახონ როგორც გამოკითხვის პროცესები, ისე დაკავებისა და ამოცნობის საგამოძიებო მოქმედებანი. მიუხედავად აღნიშნულისა, კონკრეტულად ჩემს შემთხვევაში, არაერთი საჩივრით მივმართე როგორც გენერალურ პროკურატურას, ისე შინანაგან საქმეთა სამინისტროსა და სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურს, რომლითაც მოვითხოვე პოლიციელთა გადაცდომების შესახებ სისხლის სამართლის გამოძიების დაწყება, ასევე ყველა დაკავშირებული მასალა, მათ შორის პოლიციის შენობაში ჩემი გამოკითხვისა თუ დაკავების შესახებ ვიდეო მალასა (იხ. დანართი 7 - სახელმწიფო ინსპექტორისა და გენერალური პროკურატურის პასუხები მოხელეთა გადაცდომის ფაქტების შესახებ გამოძიების დაწყებასთან დაკავშირებით). აღნიშნული შუამდგომლობით ვიდეო მასალების გამოთხოვის თაობაზე მივმართე ასევე წინასასამართლოს მოსამართლეს ლევან გელოვანს, რათა დადგენილიყო ის ფაქტი, რომ ბრალდების მხარეს ჩემთვის არ გადმოუცია დაკავების ოქმი და დაკავშირებული დოკუმენტაცია, აღარაფერს ვამბობ ამოცნობის ოქმის უკანონობაზე, რა დროსაც ბრალდების მხარემ განზრახი ქმედებით არ ჩაწერა შიგნით ამოსაცნობთა პირთა მისამართები და ასეთი სვლით შეგვიზღუდა თავისუფლება გამოგვეკითხა ეს პირები სასამართლო პროცესზე. გამოდის, რომ დაკავებული პირი ვერანაირად ვერ ამტკიცებს იმ ფატქს, რომ მას არ გადაცემია დაკავების ოქმი, ასევე მიუხედავად არაერთი წარმოდგენილი მტკიცებულებისა, დაკავებული პირი ვერ ამტკიცებს იმას, რომ ის არ მიმალულა, თუმცა ამ დაკავების კანონიერებისთვის სამწუხაროდ დამაკმაყოფილებელია პროკურორის მიერ წარმოდგენილი ამოცნობის ოქმი, რომელიც არ ემსახურება არანაირად კონსტიტუციით დადგენილ მიზანს, რომ დაკავების მიზანია პირის სათანადო ქცევა და სასამართლოში მისი გამოცხადების უზრუნველყოფა.

აღნიშნულიდან გამომდინარე, მნიშვნელოვანია საკონსტიტუციო სასამართლომ სსსკ-ს 38-ე მუხლი ბრალდებულის უფლებების შესახებ თანხვედრაში მოიყვანოს კონსტიტუციის მე-13 მუხლის პირველ და მე-3 ნაწილებთან, რომ „ადამიანის თავისუფლება დაცულია“, ასევე „დაკავებული პირი უნდა წარედგინოს სასამართლოს“. ამასთან, სსსკ-ს 38-ე მუხლი უნდა პასუხობდეს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ ნაწილს „საქმის სამართლიანი განხილვის თაობაზე“ და ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-6 მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებით დადგენილ ნორმებს, რომ ბრალდებულს დაწვრილებით დაუყონებლივ უნდა აცნობონ „ბრალდების არსი და საფუძველი“. ზემოაღნიშნული ნორმებით ირკვევა, რომ პირის დაკავება და უკანონოდ თავისუფლების შეზღუდვა ძალზე სენსეტიური საკითხია და ასეთი მოქმედების განხორციელება მიზნად უნდა ისახავდეს დაკავებული პირის სასამართლოში წარდგენას. სამწუხაროდ, როგორც უკვე ზევით აღვნიშნე სსსკ-ს 171-ე მუხლის მე-2 პუნქტის „დ“ ქვეპუნქტი არღვევს კონსტიტუციის მე-13 მუხლის პირველ და მე-4 პუნქტებს, ხოლო სსსკ-ს 38-ე მუხლის პირველი ნაწილი პირის უფლებებისა თუ დაკავების ოქმის გადაცემის თვალსაზრისით პრაქტიკაში შეუძლებელს ხდის დამატებითი ნეიტრალური მტკიცებულებების არ არსებობის შემთხვევაში დაკავების ოქმისა და უფლებების სათანადოდ განმარტების ფაქტის დადგენას და ასეთი ფაქტის არ არსებობის შემთხვევაში მის დადასტურებას.

ყოველივე აღნიშნულიდან, საკონსტიტუციო სასამართლოს მივმართავ თხოვნით, არაკონსტიტუციურად სცნოს სსსკ-ს 38-ე მუხლის პირველი პუნქტი „დაკავების ოქმის ბრადლებულისთვის გადაცემის თაობაზე და უფლებების განმარტების შესახებ“, რომლის ნორმატიული შინაარსი საშუალებას აძლევს სამართალდამცავებს არ აუხსნან პირს თავისი საპროცესო უფლებები, არ გადასცენ დაკავების ოქმი ან ბრალდების შესახებ დადგენილება, კონსტიტუციის მე-13 მუხლის პირველ და მე-4 პუნქტებთან „ადამიანის თავისუფლების დაცულობისა და პირის დაკავების საფუძვლის განმარტებისთან“, ასევე კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ და მე-3 პუნქტებთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლების უზრუნველყოფასთან“ და „დაცვისა და ადვოკატის აყვანის უფლებებთან“ მიმართებით, ვინაიდან დაკავების ოქმის ბრალდებულისთვის გადაცემის გარეშე, წარმოუდგენელია მან ან მისმა ადვოკატმა განახორციელოს ეფექტური და ჯეროვანი დაცვა. ამდენად, საკონსტიტუციო სასამართლომ არაკონსტიტუციურად უნდა სნოს სსსკ-ს 38-ე მუხლის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ავალდებულებს ბრალდების მხარეს დაკავების ოქმი გადასცეს ბრალდებულს, თუმცა არ ამბობს არაფერს იმის თაობაზე, რომ დაკავების ოქმის, უფლებების განმარტების შესახებ ბრალდების მხარეს არ ეკისრება ნეიტრალური მტკიცებულებების გამოყენება, რაც ხშირ შემთხვევაში თვითნებურსა და უკანონოს ხდის დაკავების პროცესს.

გამომდინარე აქედან, მას შემდეგ რაც საკონსტიტუციო სასამართლო არაკონსტიტუციურად სცნობს ზემოაღნიშნული ნორმის განმარტებას, სასამართლომ ასევე უნდა შეიტანოს სსსკ-ს 38-ე მუხლში ცვლილებები, კერძოდ 2020 წლის 25 დეკემებრის გადაწყვეტილების N1276 „გიორგი ქებურია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“ მსგავსად, სასამართლომ უნდა დაავალოს სამართალდამცავ ორგანოებს დაკავების კანონიერების მტკიცებისთვის შექმნან ნეიტრალური მტკიცებულებები, იქნება ეს ნეიტრალური თვითმხილველების სახით თუ ტექნიკური საშუალებით ვიდეო ჩანაწერის გაკეთების შესაძლებლობით, მაგალითისთვის მობილური ტელეფონით, ასევე თუ დაკავება ხდება პოლიციის შენობაში, სამართალდამცავებმა უნდა წარმოადგინონ შენობაში დამონტაჟებული ვიდეო კამერებით დაფიქსირებული გამოკითხვისა თუ დაკავების პროცესი. აღნიშნული გამორიცხავს რა თვითნებობას, შეამცირებს უკანონო დაკავებების რაოდენობასა და გაზრდის სისხლის სამართლის პროცესის მიმართ მოსახლეობის ნდობას.

9. სსსკ-ს 83-ე მუხლის პირველი და მე-3 პუნქტები „მოთხოვნისთანავე სისხლის სამართლის ნებისმიერ სტადიაზე დაცვის მხარისთვის მტკიცებულებების დაუყონებლივ გადაცემის თაობაზე, ასევე „ამ მუხლის დარღვევით მოპოვებული მტკიცებულებების დაუშვებლობის შესახებ“, რომელთა ნორმატიული შინაარსი საშუალებას აძლევს ბრალმდებელს ბრალდებულის მიერ ზეპირსიტყვიერი მოთხოვნისთანავე არ გადასცეს მას მის ხელთ არსებული მტკიცებულებები, რომლის წარდგენასაც ბრალდების მხარე სასამართლოში აპირებს, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ და მე-4 პუნქტებთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უზრუნველყოფისა და მოწმეების გამოკითხვის თანაბარი შესაძლებლობის უფლებებთან“ მიმართებით;

როგორც ზევით აღვნიშნე, ძალიან ხშირია არაკონსტიტუციური წესით, ესეიგი თვინებური და უკანონო ქმედებით ადამიანების დაკავება, რა დროსაც დაკავებულნი ვერ ამტკიცებენ მათი დაკავების უკანონობას და იძულებულნი არიან შეეგუონ უსამართლობას.

ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის საქმეზე, ჩემი დაკავება ზუსტად, რომ თვითნებური წესით მოხდა, რაც არღვევს როგორც საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლს, ისე 13-ე მუხლს. ჩემი უკანონო დაკავება მოხდა იმიტომ, რომ ბრალდების მხარეს მოეპოვებინა ჩემი ბრალდების გამყარებისთვისა და დასაბუთებული ვარაუდის მინიმალური სტანდარტის შექნისთვის რიგი მტკიცებულებები, უპირველსყოვლისა ჩაეტარებინათ თვითმხილველთა გამოკითხვა, ხოლო შემდეგომ სხვა საგამოძიებო მოქმედებები. აღნიშნული განპირობებული იყო იმ ფაქტით, რომ პოლიციის შენობაში ჩემი მიყვანისას რა დროსაც ხორციელდებოდა ჩემი გამოკითხა, პოლიციის უფროსის მოადგილე გიორგი კიკალიშილი და გამომძიებელი არჩილ ჩიხელაძე მიხვდნენ, რომ მე თავად ვიყავი იურისტი. გამოკითხვის მომენტში ჩემი არგუმენტებისა და გადაწყვეტილების მიხედვით, მათ გავუმხილე, რომ როგორც კი დავტოვებდი პოლიციის შენობას, ავიყვანდი ადვოკატსა და დავიწყებდი თვითმხილველების გამოკითხვას, რომლებიც აუცილებლად დაადასტურებდნენ, რომ არანაირ დანაშაულს მუქარის კვალიფიკაციით ჩემი მხრიდან ადგილი არ ქონია. ზუსტად ამ განცხადებების შემდეგ გადაწყვიტა გიორგი კიკალიშვილმა ჩემი პადვალში ჩაყვანა აღიარებითი ჩვენების მიცემისთვის და ჩაიდინა წამების მუქარა, რომელიც დღემდე სახელმწიფო ინსპექტორს და გენარალურ პროკურატურას არ გამოუძიებია. გამომდინარე აღნიშნულდან, პროკურორთან შეთანხმებით სამართალდამაცავებმა თვითნებურად გადაწყვიტეს ჩემი ორი დღით წინასწარი დაკავების იზოლატორში გამოკეტვა და ამ გზით მოწმეებისგან მათთვის სასურველი ჩვენებების მიღება. ზემოაღნიშნული მოქმედების მიხედვით, სამართალდამცავებმა პროკურორის გურამ კრავეიშვილის უშუალო ზედამხედველობით განახორციელეს ჩემი უკანონო დაკავება, რაც ზევით უკვე ახსნილია და მოყვანილია არგუმენტები.

ვინაიდან მე თავად ვერკვეოდი სისხლის სამართლის პროცესში, იმ დროს როდესაც მე ვიმყოფებოდი პოლიციის შენობაში, მე დაუყონებლივ მოვითხოვე ბრალდების მხარის მიერ იმ მომენტისთვის მოპოვებული ჩემი გამამტყუნებელი და გამამართლებელი მტკიცებულებები, რომლებსაც ისინი სასამართლოში წარმოდგენას აპირებდნენ. სამწუხაროდ, გამომძიებელმა არჩილ ჩიხელაძემ აღნიშნული მტკიცებულებები, მათ შორის მოწმეების გამოკითხვის ოქმები მე არ გადმომცა, თუმცა მის საქციელში გასაკვირი არაფერია, ვინაიდან მას ჩემთვის არც გადაუდებელი ჩხრეკის შესახებ დადგენილება, არც დაკავების ოქმი და არც ჩხრეკის ოქმი გადმოუცია. ამდენად, გამომძიებელმა არჩილ ჩიხელაძემ დაარღვია რა სსსკ-ს 83-ე მუხლი, რის გამოც ამავე მუხლის მე-3 პუნქტის მიხედვით ხსენებული მტკიცებულებები წინასასამართლო სხდომას არ უნდა დაეშვა. მტკიცებულებების გადმოცემას ასევე ვითხოვდი ჩემი დაკავების მომენტშიც, რა დროსაც ვიჯექი უკანონოდ წინასწარი დაკავების იზოლატორში. ბრალდების მხარემ მხოლოდ ორი დღის დაგვიანებით გადმომცა მტკიცებულებები, მას შემდეგ რაც მათ მიიღეს გარკვეული რაოდენობის თვითმხილველებისგან ჩემი გამამტყუნებელი განაჩენისთვის სასურველი ჩვენებები.

როგორც მოგეხსენაბთ, ჩემი დაკავება რეალურად მოხდა 2020 წლის 23 აგვისტოს ღამის 12:00 საათისთვის, თუმცა დაკავების ოქმი შევსებული და ხელმოწერილია 2020 წლის 24 აგვისტოს დილის 3:00 საათისთვის, რაც არის კანონის დარღვევა და დაკავების ოქმი დაუშვებელი მტკიცებულებაა. გამომდინარე იმ ფაქტიდან, რომ მე ჯერ კიდევ ჩემი სახლისა და ავტომანქანის გადაუდებელი ჩხრეკის დროს ვთხოვდი სამართალდამცავებს წარმოადგინათ ჩემთვის და ჩემი ოჯახის წევრებისთვის მოსამართლის განჩინება ან გამომძებლის დადგენილება, კონსტიტუციით მინიჭებული ჩემი უფლებების სრული უგულებელყოფით, ნაცვლად იმისა, რომ მათ ჩემთვის გაეცნოთ განჩინება ან დადგენილება გადაუდებელი აუცილებლობით ჩხრეკის ჩატარების თაობაზე, მათ გადაწყვიტეს ჩემი უკანონო დაკავება. იმ ფაქტის გათვალისწინებით, რომ მე მოვითხოვე ადვოკატი, სამართალდამცავებმა კიდევ უფრო დააჩქარეს ჩემი დაკავების პროცესი და გააკეთეს ყველაფერი იმისთვის, რომ მათ პირველებს გამოეკითხათ თვითმხილველები. ასეც მოხდა, ჩემი უკანონო დაკავების შემდეგ, მეორე დღესვე 2020 წლის 24 აგვისტოს, გამომძიებელმა არჩილ ჩიხელაძემ, გამოკითხა თვითმხილველი ლელა კეკუტია, რომელსაც დააწერინეს თითქოსდა ჩემი მხრივ განხორციელდა მუქარის ფაქტი, რაც არანაირად არ შეესაბამება სიმართლეს, მათ ასევე გამოკითხეს 23-24 აგვისტოს შუალედში სხვა დანარჩენი 4 თვითმხილველი, რითიც შექმნეს მტკიცებულებათა ერთობლიობის პაკეტი და ასეთი ხერხით წარუდგინეს დასაბუთებული ვარაუდი განზრახი დანაშაულის ჩადენის თაობაზე პროკურორ გურამ კრავეიშილს, რომელმაც დაიწყო კიდეც სისხლის სამართლებრივი დევნა.

ხსენებული მოქმედებით დაირღვა რა სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 83-ე მუხლი, რომლის თანახმადაც „სისხლის სამართლის პროცესის ნებისმიერ სტადიაზე დაცვის მხარის მოთხოვნა ბრალდების მხარის იმ ინფორმაციის გაცნობის თაობაზე, რომლის მტკიცებულებად სასამართლოში წარდგენასაც ბრალდების მხარე აპირებს, დაუყოვნებლივ უნდა დაკმაყოფილდეს. ბრალდების მხარე ასევე ვალდებულია ამ ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევაში დაცვის მხარეს გადასცეს მის ხელთ არსებული გამამართლებელი მტკიცებულებები“. სამწუხაროდ აღნიშნული მუხლი ბრალდების მხარეს სრულად აქვს იგნორირებული, ვინაიდან მე მტკიცებულებების ჩემთვის გადმოცემა ბრალდების მხარისგან მოვითხოვე ჯერ კიდევ პოლიციის შენობაშ, რადგანაც ვიცოდი, რომ კონფლიქტის მეორე მხარის ორი მონაწილე, ესეიგ ე.წ., დაზარალებული კახა გვრიტიშვილი და მისი მამა ლევან გვრიტიშვილი გამოძიებას უკვე გამოკითხული ჰყავდა. მიუხედავად ამისა, გამომძიებელმა ჩემი მოთხოვნის თანავე არ გადმომცა მათი გამოკითხვის ოქმები. ამასთან უნდა აღინიშნოს, რომ ორი დღის განმავლობაში წინასწარი დაკავების იზოლატორიდან, მე ვითხოვდი მტკიცებულებების მოწოდებას, თუმცა ამ შემთხვევაშიც ბრალდების ხარემ არ გადმომცა მტკიცებულებები, თუმცა გამოკითხული ჰყავდათ თვითმხილველები ლელა და ზვიად კეკუტიები. აღნიშნულიდან გამომდინარე უნდა ითქვას, რომ ასეთი მოქმედება ბრალდების მხარის მიერ ძალიან ხშირია საქართველოში, როდესაც ბრალდებულს აკავებენ იმიტომ, რომ მან არ მოიპოვოს ან არ დაასწროს ბრალდების მხარეს მტკიცებულებების მოპოვება, განსაკუთრებით თვთმხილველთა გამოკითხვა.

როგორც მოგეხსენებათ, ჩემს საქმეში არის 3 თვითმხილველი, რომლის შესახებ გამომძიებელ არჩილ ჩიხელაძეს ინფორმაცია მიაწოდა თავდამსხლებემა, შემდგომში დაზარალებულად ცნობილმა კახა და ლევან გვრიტიშვილებმა. გამოკითხვის ოქმების თანახმად, კონფლიქტის დროს იყოს 3 თვითმხილველი ერო მამაკაცი და მაღაზიის გამყიდველი ქალბატონი. მიუხედავად იმისა, რომ გამომძიებელმა არჩილ ჩიხელაძემ იცოდა სამივე თვითმხილველის შესახებ, მან ჩემი გამამართლელებლი მტკიცებულებების განადგურების მიზნით, გამოკითხა მხოლოდ 2 თვითმხილველი, რომლებიც არიან დედა-შვილი ზვიად და მალხაზ კეკუტიები. გაურკვეველია თუ რატომ არ გამოკითხა მე-3 თვიმხილველი არჩილ ჩიხელაძემ, თუმცა ამაზე შეიძლება ითქვას, რომ მას უკვე მიღებული ჰქონდა დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტისთვის ლელა კეკუტიასგან მისთვის სასურველი ჩვენება, ასევე მას გამოკითხული ჰყავდა კახა და ლევან გვრიტიშლები, რომლებიც იმ მომენტისთვის იძლეოდნენ საკმარისს ინფორმაციას მტკიცებულებათა ერთობლიობის ხელოვნურად შემქნისთვის და სისხლისამართლებრივი დევნისთვის საქმის პროკურორისთვის გადაცემისთვის. ზუსატდ ამ მიზეზისდა გამო, გამომძიებელმა არჩილ ჩიხელაძემ არ გამოკითხა მე-3 თვითმხილველი, რომელიც იყო იოსებ ხალიბეგაშილი და რომელიც მოგვიანებით, ჩემი განთავისუფლების შემდეგ იპოვა დაცვის მხარემ და მიიღო გამოკითხვის ოქმი, რომელშიც ასახულია სიმართლე. რამდენიმე დღის შემდეგ, როდესაც ბრალდების მხარემ აღმოაჩინა, რომ დაცვის მხარეს გამოკითხული ჰყავდა მე-3 თვითმხილველი, მხოლოდ ამის შემდეგ ჩაატარეს მათ ამ თვითმხილველის გამოკითხვა, ისიც იმიტომ, რომ დმატებით გამოეკითხათ ის სასამართლოში. გამომდინარე აღნიშნულიდან, უდავოა, რომ გამოიება არ ჩატარებულა სრულად, ყოველმხრივ და ობიექტურა როგორც ამას ითვალსიწნებს სსსკ-ს 37-ე მუხლი, არამედ გამოძიება ჩატარდა ჩემი გამამართლებელი მტკიცებულებების მოპოვების გარეშე, ასევე მათი სრული იგნორიებით ბრალდების მხარე აპირებდა ამ ამტკიცებულებების განადგურებას.

გამომდინარე ყოველივე აღნიშნულიდან, იმის გათვალისწინებით, რომ ბრალდების მხარემ საერთოდ უგულებელყო ჩემი გამამართლებელი მტკიცებულებების მოპოვება, რაც ნიშნავს იმას, რომ დარღვეულია არამხოლოდ სსსკ-ს 37-ე მუხლი, არამედ სსსკ-ს 83-ე მუხლი, რომლის მიხედვითაც ბრალდებამ დაცვას უნდა გადასცეს, მათ შორის გამამართლებელი მტკიცებულებები, რაც ბრალდების მხარეს შეეძლო გაეკეთებინა თუმცა არ გააკეთა, ვინაიდან გამოძიება შეგნებულად არ აწარმოა ყოველმხრივ და სრულად, ესეიგი შეგნებულად არ მოიპოვა ჩემი გმამართლებელი მტკიცებულება, რომელსაც ის სსსკ-ს 83-ე მუხლის მიხედვით გამიცვლიდა შესაბამისად. იმ გარემოების გათვალისწინებით, რომ მე როგორც ბრალდებული ვითხოვდი ჩემი ბრალდების უარსაყოფად ჩემს გამამტყუნებულ და გამამართლებელ მტკიცებულებებს, მათ შორის თვითმხილველთა გამოკითხვის ოქმებს როგორც პოლიციის შენობაში, ისე წინასწარი დაკავების იზოლატორში, უნდა ჩაითვალოს, რომ ამ სისხლის სამართლის წარმოებაში დარღვეულია სსსკ-ს 83-ე მუხლი. მიუხედავად იმისა, რომ ბრალდების მხარემ 2020 წლის 25 აგვისტოს საღამოს საათებში წინასწარი დაკავების იზოლატორში გადმომცა მათ ხელთ არსებული მტკიცებულებები, უნდა აღინიშნოს, რომ მათ ეს მტკიცებულებები არ გადმოუციათ ჩემი მოთხოვნისთანავე, რა დროსაც მე ისისნი მოვითხოვე პოლიციის შენობაში და შემდგომ 2020 წლის 24 -25 აგვტოს პერიოდში წინასწარი დაკავების იზოლატორში. როგორც ავღნიშნე, ბრალდებამ აღნიშნული მტკიცებულებები გადმომცა 2020 წლის 25 აგვისტოს საღამოს საათებში და გამანთავისუფლა კიდეც წინასწარი დაკავების იზოლატორიდან. აღნიშნული მოხდა რა პროკურორის დადგენილების საფუძლით, რაც კავშირშია ისევ თვითნებობასთან, ვინაიდან ბრალდების მხარეს ჩემი ბრალის დამძმებისთვის თავმოყრილი ჰქონდა ყველა ის მტკიცებულება რაც საჭირო იყო, გამოკითხული ჰყავდა ზეწოლის შედეგად თვითმხილველები და ხელოვნურად ჰქონდათ შექმნილი მტკიცებულები. ამ ფაქტის გათვალისიწნებით, მე შემეზღუდა სსსკ-ს 9-ე და 25-ე მუხლებით დადგენილი უფლება, რომ სისხლის სამართლის ნებისმიერ სტადიაზე უზრუნველყოფილია შეჯიბრებითბისა და თანასწორობის პრინციპები, ვინაიდან უკანონოდ ჩემი დაკავებისდა გამო, მე როგორც ბრალდებულმა ვერ შევძელი ჩემი გამამართლებელი მტკიცებულებების მოპოვება, ასე მაგალითად ვერ შევძელი თვითმხილველი ლელა კეკუტიას გამოკითხვა ადვოკატის მეშვეობით, ვინაიდან ადვოკატი საერთოდ არ მყავდა, ასევე მე თავად ვიყავი უკანონოდ დაკავებული. ასეთი მანევრის შედეგად, ზეწოლით ბრალდების მხარეს შეუძლია ნებისმიერი ადამიანი გაუშვას ციხეში და სასამართლო კონტროლის გარეშე თითქოსდა გადაუდებელი აუცილებლობით მტკიცებულებების მოპოებისთვის გამოამწყვდიოს უდანაშაული ადამიანი წინასწარი დაკავების იზოლატორში.

ამიტომ, ვფიქრობ, რომ აუცილებელია სსსკ-ს 83-ე მუხლის სწორად ფორმულირება და არსებული შინაარსის მოდიფიკაცია, ისე რომ ამ მუხლის არასწორი ინტერპრეტირებით ბრალდების მხარემ არ შეძლოს მანიპულაცია და ბრალდებულის საციცხლოდ მნიშვნელოვანი მტკიცებულებების შეჯიბრებითობის პრინციპის დარღვევით მოპოვება. გამომდინარე აქედან, ზემოაღნიშნულ მუხლი არაკონსტიტუციურად უნდა სცნოს საკონსტიტუციო სასამართლომ, ხოლო შემდგომ სსსკ-ს 83-ე მუხლის პირველ ნაწილში უნდა შევიდეს შემდეგი ცვლილება, რომ „სისხლის სამართლის პროცესის ნებისმიერ სტადიაზე დაცვის მხარის მოთხოვნა, მათ შორის ბრალდებულის ან დაკავებული პირის წირილობითი ან ზეპირსიტყვიერი მოთხოვნა ბრალდების მხარის იმ ინფორმაციის გაცნობის თაობაზე, რომლის მტკიცებულებად სასამართლოში წარდგენასაც ბრალდების მხარე აპირებს, დაუყოვნებლივ უნდა დაკმაყოფილდეს. ბრალდების მხარე ასევე ვალდებულია ამ ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევაში დაცვის მხარეს გადასცეს მის ხელთ არსებული გამამართლებელი მტკიცებულებები, რაც გარდა ბრალდებულის ან დაცვის მხარის ხელმოწერისა მტკიცებულებების ზეპირსიტყვიერი მოთხოვნის შემთხვევაში ბრალდებულის მიერ ბრალდების მხარის მტკიცებულებების მიღებისა და გაცნობის შესახებ უნდა დადასტურებულ იქნეს ბრალდებულის ან დაკავებულის აუდიო ან ვიდეო ჩანაწერით, ასევე სხვა ნეიტრალური მტკიცებულებებით“. რაც შეეხება ამავე მუხლის მე-3 ნაწილს, აღნიშნულ პუნქტში უნდა შევიდეს შემდეგი ცვლილება, „ინფორმაციის გაცვლის წერილობითი ან ზეპირსიტყვიერი მოთხოვნის შემდეგ იმ მომენტისათვის არსებული მასალის მხარისათვის სრული მოცულობით გადაუცემლობა იწვევს ამ მასალის დაუშვებელ მტკიცებულებად ცნობას.“

მოგეხსენაბთ, ხშირია შემთხვევები, როდესაც სამართალდამცავები დაკავებულ პირს არ აძლევენ უფლებას წერილობით მიმართოს ბრალდების მხარეს დაკავების მომენტში ან მისი გამოკითხვის დროს, ასევე პოლიციის შენობაში მისი მიყვანის შემთხვევაში, წინასწარი დაკავების იზოლატორში მოთავსებისას მტკიცებულებათა გადაცემის თაობაზე, რაც არღვევს სსსკ-ს 83-ე მუხლს და უგულებელყოფს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ და მე-4 პუნქტებს „საქმის სამართლიანი განხილვისა და მოწმეების გამოკითხვის თანაბარი შესაძლებლობის შესახებ“. იმ შემთხვევაში თუ არ განხორციელდება ამ მუხლში შესაბამისი ცვლილებები, ბრალდების მხარის მიერ, მისი ძალაუფლებისა და რესურსების გათვალსიიწნებით, ყოველთვის იქნება შესაძლებელი თუნდაც თვითნებური დაკავებით შეუზღუდოს ბრალდებულს მოქმედების შესაძებლობა მისთვის სასიცოხლოდ მნიშვნელოვანი მტკიცებულებების მოპოვების კუთხით, რაც არღვევს როგორც კონსტიტუციის 31-ე მუხლს, ისე ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპული კონვენციის მე-6 მუხლს. ასეთი პრაქტიკა ხშირია, განსაკუთრებით მაშინ როდესაც უკანონო და თვითნებური დაკავებისას, ბრალდებულს საერთოდ არ უხსნის ბრალდების მხარე უფლებებს, არ არეკინებენ ადვოკატთან და გადაჰყავთ ის წინასწარი დაკავების იზოლატორში ისე, რომ არ ატყობინებენ თვით ბრალდებულის ოჯახის წევრებსაც თუ სად გადაიყვანეს დაკავებული პირი. ასეთი მოქმედება ბრალდების მხარის მიერ, უნდა შეფასდეს როგორც მათი ტაქტიკა შემდგომში მტკიცებულებების მოპოვების კუთხით, რომლითაც ისინი სასამართლოში ბრალდებულის პირველი წარდგენის დღეს დაამტკიცებენ, რომ არსებობს მინიმალური დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტი, რომ თთქოსდა ბრალდებულმა მართლაც ჩაიდინა განზრახი დანაშაული.

ამდენად, სსსკ-ს 83-ე მუხლის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ავალებს ბრალდების მხარეს „სისხლის სამართლის ნებისმიერ სტადიაზე“ გააცნოს დაცვის მხარეს მის ხელთ არსებული მტკიცებულებები, უნდა იქნეს რაიმე სხვა საშუალებით გამყარებული, ვინაიდან, როგორც ზევით აღვნიშნე, ამ განაწესს ბრალდების მხარე და განსაკუთრებით სამართალდამცავები მუდმივად არღვევენ, ხოლო მტკიცებულებების გადაცემა ხდება მოგვინებით 2-3 დღის შემდეგ, რა დროსაც ბრალდების მხარეს აღარ აქვს საფრთხე, რომ დაცვის მხარე უკანონოდ დაკავებული პირის განთავისუფლების შემდეგ მოიპოვებს საპირწონე მტკიცებულებებს, ესეიგი ბრალმდებელმა კანონით გათვალისწინებულ 72 საათში მოიპოვა დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტისთვის აუცილებელი ყველა მტკიცებულბა, მათ შორის გამოკითხა თვითმხილველები, რომელთაგან მიიღო რა სასურველი ჩვენებები. ასეთი ტაქტიკის გამოყენებით, გამომძებელი თვითმხილველებს უსვავს ისეთ კითხვებს და ახდენს ისეთ ფსიქოლოგიურ ზეწოლას, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც მოწმეები ვერ ერკვევიან სისხლის სამართლის პროცესში, აქვთ ზოგადი განათლება და დაკავებულნი არიან მხოლოდ სასოფლო-სამეურნეო და საოჯახო საქმიანობით, ესეიგი მათ არ აქვთ ქმედითუნარიანობა რეალურად აღიქვან თავიანთი გამოკითხვის მნიშვნელობა და ეთანხმებიან გამომძებლის მიერ ჩამოყალიბებულ მოვლენების განვითარების მისეულ ვერსიას, რაც შესაძლოა საფუძვლად დაედოს გამამტყუნებულ განაჩენსაც, რომ არა მახვილი გონების მოსამართლე, რომელიც სწორედ შეაფასებს დაცვის მხარის მიერ სადავოდ გახდილ მტკიცებულებებს. ასეთი სვლითა და ოპერატიული ტაქტიკის გამოყენებით ბრალდებულს უკანონოდ დაკავების დროს ეზღუდება ბრალდების მხარესთან თანაბარ პირობებში მტკიცებულებათა მოპოვების შესაძებლობა, რომლითაც ირღვევა კონსტიტუციის 31-ე მუხლის არამხოლოდ პირველი მუხლი „საქმის სამართლიანი განხლვის შესახებ“ არამედ ამავე მუხლის მე-4 პუნქტი „მოწმეების გამოკითხვის თანაბარი შესაძებლობის შესახებ“. უფრო მეტიც, იმ შემთხვევაში თუ ბრალდებულის საცხოვრებელ სახლში ან ავტომანქანაშ ჩატარებულია გადაუდებელი აუცილებლობით ჩხრეკა, ხოლ შემდგომ ეს საგამოძიებო მოქმედება დაკანონებულია მოსამართლის მიერ, უკანოო და თვითნებური დაკავების გამო, ბრალდებულს ასევე ეზღუდება ჩხრეკის კანონიერების შესახებ მსამართლის განჩინების სააპელაციო წესით გასაჩვრების შესაძლებლობა, რაც სსსკ-ს 112-ე მუხლის მე-8 ნაწილით საჩივრდება სსსკ-ს 207-ე მუხლით დადგენლი წესით, განცინების გამოტანიდან 48 საათის განმავლობაში. აღნიშნული ნორმატიულ შინაარსი საბედნიეროდ გასაჩვრებულია საკონსტიტუციო სასამართლოში გიორგი ფუტკარაძის მიერ, კონსტიტუციური სარჩელი N1597, რომელიც მიღებულია არსებითი განხილვისთვის და რომლის შესახებაც იმედია ძალიან მალე ვიხილავთ შედეგს. გიორგი ფუტკარაძის შემთხვევა განსხვავებით ჩემგან, არის აბსოლიტურად სხვა მდგომარეობა, ვინაიდან აღნიშნული პირი ასაჩვრებს იმას, რომ მან ვერ შეძლო 48 საათში ჩხრეკა ამოღების საგამოძიებო მოქმედების გასაჩვრება, ვინაიდან სისხლის სამართლის პროცესის მიხედვით გასაჩვრება ხდება განჩნების გამოტანიდან და აარა ჩაბარებიდან. რაღა თქმა უნდა მე ვეთანხმები მის მოთხოვნას და ვფიქრობ, რომ მისი კონსტიტუციური სარჩელი სრულად უნდა დაკმაყოფილდეს, თუმცა როგორც აღვნიშნე ჩემი შემთხვევა კიდევ უფრო გამაოგნებელი და არაჰუმანურია, რა დროსაც მე განზრახ ვიყავი დაკავებული, რათა შევბოჭილიყავი როგორც სამართლიან სასამართლოში რაიმე საგამოძიებო მოქმედების გასაჩივრების კუთხით, ისე მტკიცებულებათა თუ თვითმხილველთა გამოკითხვის შესაძებლობით, რაც ბრალდების მხარეს გამოუვიდა კიდეც და ამ დანაშაულბრივ ქმედებას ხელი შეუწყო მტკიცებულებათა დასაშვებობის კუთხით წინასასამართლო სხდომაზე მოსამართლე ლევან გელოვანმაც, მიუხედავად იმისა, რომ ყველა სამართლებრივი არგუმენტი მომყავდა მტკიცებულებათა დაუშბელობის შესახებ, ასევე ჩხრეკისა და დაკავების თვითნებობის თაობაზე (იხ. დანართი 2 - 2019 წლის წინასასამართლო სხდომის ვიდეო ჩანაწერი სრულად).

გამომდინარე აღნიშნულიდან, უკიდურესად მნიშნელოვანია სსსკ-ს 83-ე მუხლის ისე გამყარება, რომ ბრალდების მხარეს და სამართალდამცავებს არ მიეცეთ თვითნებობის შესაძლებლობა და მათ მიერ ნაკისრი ვალდებულება დაცვის მხარისთვის სისხლის სამართლის ნებისმიერ სტადიაზე მტკიცებულებების გადაცემის შესახებ აღსრულდეს ყოველგვარი ხელოვნური ჩარევის გარეშე. ამდენად, მნიშვენლოვანია, დაცვის მხარის ან ბრალდებულის მოთხოვნისთანავე ბრალდების მხარემ უპირველესყოვლისა გაითავისოს, რომ მტკიცებულებათა გაცნობის შესაძლებელობა ბრალდებულს უნდა ჰქონდეს ზეპირსიტყვიერი მოთხოვნის შემთხვევაშიც, ისევე როგორც მას უნდა ჰქონდეს ზეპირსიტყვიერად უფლებების განმარტების მიღების შესაძებლობა, და ვინაიდან ეს მოთხოვნა არის ზეპირსიტყვიერი, ეს უნდა დადასტურდეს აუდიო ან ვიდეო ჩანაწერით, ხოლო აღნიშნულის უგულებელყოფის შემთხვევაში, ბრალდების მხარის მტკიცებულებები დაუშვებლად უნდა იქნას მიჩნეული, ასევე არ უნდა ჰქონდეთ ამ მტკიცებულებებს არანაირი იურიდიული ძალა. ზეპირსიტყვიერი მოთხოვნის ჩამატება სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 83-ე მუხლის პირველ ნაწილში მნიშვნელოვანია იმიტომ, რომ იმ დროს როდესაც ბრალდებული იმყოფება პოლიციის შენობაში, არსებობს დიდი ალბათობა, რომ სამართალდამცავები მას არ მისცმენ იმის უფლებას, რომ წერილობით მოითხოვოს მტკიცებულებების მისთვის გადაცემა, ხოლო თუ ასეთი უფლება მისცეს მას, არსებობს ასევე დიდი ალბათობა, რომ ბრალდებულს არ გადასცემენ წერილობითი მოთხოვნის ასლს, ისევე როგორც დაკავებისა და ჩხრეკის ოქმებს, რომელსაც ის მტკიცებულებათა მოთხოვნის დაუკმაყოფილებლობის შემთხვევაში, ამ წერილობით მოთხოვნას წარუდგენდა სასამართლოს შემდგომში ამ მტკიცებულებათა დაუშვებლობის მოთხოვნით. ამ მსჯელობის შედეგად ჩნდება აუცილებლობა, რომ ბრალდებულს ჰქონდეს იმის შესაძლებლობა, რომ მტკიცებულებების გაცვლა/მიღება მოითხოვოს ზეპირადაც, რომლის მოთხოვნის შემთხვევაში სამართალდამცავებმა, გამომძიებელმა თუ ბრალდების მხარემ ზოგადად უნდა უზრუნველყოს ბრალდებულის მოთხოვნის ვიდეო და აუდიო ჩაწერა, ან/და სხვა ნეიტრალური მტკიცებულებებით ასეთი მოთხოვნის დაფიქსირება. თუ ბრალდების მხარე ვერ უზრუნველყოფს ნეიტრალური მტკიცებულებების შექმნას და ბრალდებული განაცხადებს სასამართლოში, რომ მან ზეპირად მოითხოვა სამართალდამცავებისგან მტკიცებულებების მიწოდება, ხოლო ეს მოთხოვნა მათ არ დააკმაყოფილეს, ასეთი მტკიცებულებები სსსკ-ს 83-ე მუხლის მე-3 ნაწილის თანახმად დაუშვებლად უნდა გამოცხდადდეს. ყოველივე აღნიშნული უზრუნველყოფს მხარეთა შორის თანაბარ პირობებში მოწმეების გამოკითხვის შესაძლებლობას, ვინაიდან ბრალდებულს ან დაკავებულს მტკიცებულებების ან გამოკითხვის ოქმების გაცნობის შემდეგ, ექნება სწორი და დროული დაცვის სტრატეგიის ჩამოყალიბების შესაძლებლობა, რაც რაღა თქმა უნდა პასუხობს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტის შინაარსს, რომ დროული დაცვა გარანტირებულია. რაღა თქმა უნდა ეს შესაძლებელია თუ დაკავებულ პირს განუმარტავენ თავის უფლებსა და მისცემენ დროულად ადვოკატის აყვანის საშუალებას, რაც ჩემს შემთხვევაში საერთოდ არ მომხდარა, თუმცა მიუხედავად ამისა, ვფიქრობ დაკავების მომენტში თითქოსდა დაზარალებულის კახა გვრიტიშილისა და მისი მამის ლევან გვრიტიშილის გამოკითხვის ოქმების გაცნობა გამიადვილებდა ჩემი გამამართლებელი სხვა მტკიცებულების მოგროვებას, რაც მე ვერ შევძელი იმიტომ, რომ წარმოდგენაც არ მქონია უპირველესყოვლისა რისთვის მაკავებდნენ, ვინაიდან არც უთქვამთ და არც დაკავების ოქმი გადმოუციათ ჩემთვის და არც ის ვიცოდი თუ რას მაბრალებდნენ ზემოაღნიშნული გამოკითხული პირები, რომელთა დროული გამოკითხვა, ასევე დაცვის მხარის მიერ სხვა თვითმხილველთა დროული და სწრაფი გამოკითხვა არის ხშირ შემთხვევაში გადამწყვეტი გამამართლებელი გადაწყვეტილებისთვის. აღნიშნული მუხლის უგულებელყოფით, ბრალდების მხარემ სრულად მომიჭრა ყველანაირი გზა თავად ან ადვოკატის მეშვეობით გამომეკითხა დროულად თვითმხილველები, ხოლო მათ მიერ გამოკითხული თვითმხილველები დღეის მდგომარეობით გამამტყუნებელი განაჩენის საფუძლად შეიძლება იყოს გამოყენებული. ამდენად, ბრალდების მტკიცებულებების ჩემი მოთხოვნისთანავე ჩემთვის მოწოდების სრული უგულებელყოფით, ასევე ჩემი უკანონო პატიმრობით, ბრალდების მხარემ არამხოლოდ დაუმალა დაცვის მხარეს მტკიცებულებათა და გამოკითხვის ოქმების შინაარსი, არამედ ჩემი თვითნებური დაკავების მომენტში დამატებით შექმნა დასაბუთებული ვარაუდისთვის გამამამტყნებელი მტკიცებულებების პაკეტი, რითიც დაარღვია სსსკ-ს 25-ე მუხლი მხარეთა შეჯიბრებითობისა და თანასწორობის შესახებ.

ამდენად, საკონსტიტუციო სასამართლოს ვთხოვ, არაკონსტიტუციურად სცნოს სსსკ-ს 83-ე მუხლის პირველი და მე-3 პუნქტები „მოთხოვნისთანავე სისხლის სამართლის ნებისმიერ სტადიაზე დაცვის მხარისთვის მტკიცებულებების დაუყონებლივ გადაცემის თაობაზე, ასევე „ამ მუხლის დარღვევით მოპოვებული მტკიცებულებების დაუშვებლობის შესახებ“, რომელთა ნორმატიული შინაარსი საშუალებას აძლევს ბრალმდებელს ბრალდებულის მიერ ზეპირსიტყვიერი მოთხოვნისთანავე არ გადასცეს მას მის ხელთ არსებული მტკიცებულებები, რომლის წარდგენასაც ბრალდების მხარე სასამართლოში აპირებს, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ და მე-4 პუნქტებთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უზრუნველყოფისა და მოწმეების გამოკითხვის თანაბარი შესაძლებლობის უფლებებთან“ მიმართებით. აღნიშნული მუხლის არაკონსტიტუციურად ცნობის შემდეგ, უნდა მოხდეს მისი კორექტირება და ცვლილებების შეტანა, ისე რომ უზრუნველყოფილი იყოს დაკავებული პირისთვის მტკიცებულებების მოთხოვნისთანავე ამ მტკიცებულებების მისთვის გადაცემა, რაც რეალურ პრაქტიკაში სამწუხაროდ არ ხორციელდება.

10. სსსკ-ს 174-ე მუხლის მე-5 პუნქტი „დაკავების ვადა არ უნდა აღემატებოდეს 72 საათს“, რომლის ნორმატიული შინაარსი გამორიცხავს პირის 48 საათში სასამართლოში წარდგენის აუცილებლობას, კონსტიტუციის მე-13 მუხლის მე-3 მუხლთან „დაკავებული პირი უნდა წარედგინოს სასამართლოს განსჯადობის მიხედვით არაუგვიანეს 48 საათისა“, ასევე 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლება უზრუნველყოფილია“ მიმართებით;

მოგეხსენებათ ბრალდების მხარეს თავისი რესურსებითა და ორგანიზაციულობით ისედაც აქვს უპირატესობა სისხლის სამართლის სამართალ წარმოებისას დაცვის მხარესთან მიმართებით. ეს შეინიშნება სისხლის სამართლის საქმის დაწყებისთანავე, განსაკუთრებით იმ გარემოებებში, რომლის დროსაც დაკავებულს ან/და ბრალდებულს არ ჰყავს ადვოკატი, ასევე ის არ არის ინფომირებული თავისი უფლებების შესახებ, არ აქვს საკმრასი დრო მოემზადოს დაცვისთვის, რომ მას შეუძლია აიყვანოს ადვოკატი ან გამოიყენოს სსსკ-ს 38-ე მუხლით დადგენილი რომელიმე უფლება.

ვინაიდან სისხლის სამართლის საქმის დაწყება ხდება ბრალდების მხარის მიერ, კერძოდ პოლიციის ოფიცრის პატაკისა და გამომძიებლის მიერ გამოძიების დაწყების ბარათის ფორმა N1-ს მეშვეობით, ასევე სისხლის სამართლის საქმის ფარგლებში ბრალდების მხარე თავისი ადამიანური, ფინანსური, ტექნოლოგიური თუ ორგანიზაციული რესურსებით გაცილებით აღემატება დაცვის მხარეს, ხშირ შემთხვევაში ერთი სისხლის სამართლის საქმეში ჩართულია ხოლმე რამდენიმე გამომძიებელი, სამართალდამცავთა მთელი ჯგუფი, ასევე მათ ხელთაა ბრალდებულისთვის უფლებებისა თუ ადვოკატის ყოლის შესახებ ინფორმეციის მიწოდების შესაძლებლობანი, რასაც სამართალდამცავთა დიდი ნაწილი უგულებელყოფს, რის გამოც ძალიან ხშირად ბრალდებულს არ აქვს შესაძლებლობა აიყვანოს ადვოკატი, დაიცვას რა თავი დროულად, სრულად და ჯეროვნად, გამოკითხოს მოქმეები ბრალდების მხარის თანაბარ პირობებში, ამ გარემოებების ურთიერთკავშირით, ბრალდებულს ერთმევა დაცვის დროული და ჯეროვანი განხორციელების შესაძლებლობა, ხოლო ამ უფლების გარეშე, ის განწირულია ბრალდების მხარის მიერ არათანაბარ პირობებში მოპოვებული მტკიცებულებებით გამამტყუნებელი განაჩენისთვის.

საქართველოში ხშირია პრაქტიკა, როდესაც ბრალდების მხარე ისე აკავებს და ათავსებს ბრალდებულს წინასწარი დაკავების იზოლატორში, რომ არ უხსნის მას სსსკ-ს 38-ე მუხლით, კონსტიტუციის 31-ე მუხლით, ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპული კონვენციის მე-6 მუხლით დადგენილ საპროცესო უფლებებს, რაც ასევე კავშირშია ბრალდებულის მიერ ადვოკატის დროული აყვანის უფლებასთან და დაცვის ჯეროვან განხორციელებასთან, ასევე საქმის სამართლიანი განხილვის უფლებასთან. ამ მოცემულობით, ბრალდებული ხშირად ისე გადაყავთ წინასწარი დაკავების იზოლატორში, რომ მას არ ჰყავს ადვოკატი, ასევე მან არ იცის თუ რაში ედება მას ბრალი, ვინაიდან მისთვის არ გადაუცია გამომძიებელს დაკავების ოქმი, რითიც ასევე ირღვევა სსსკ-ს 175-ე მუხლის მე-4 პუნქტი, ასევე ამავე კოდექსის 38-ე მუხლის პირველი პუნქტი დაკავების ოქმის ბრალდებულისთვის გადაცემის თაობაზე. ამ გარემო ფაქტორების გათვალისწინებით, ბრალდების მხარე როგორც გამომძიებელი, ისე პროკურორი, ცდილობს დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტის გამყარებისთვის, რომ დაკავებულმა პირმა ჩაიდინა განზრახი დანაშაული, მოიპოვოს მტკიცებულებები, გამოკითხოს თვითმხილველები, ა.შ., რაც შემდგომში ამგვარი მოქმედებების განხორციელება დაცვის მხარისთვის უიმედო და გამოუსადეგარია.

როგორც მოგეხსენაბათ, ბრალდების მხარე მტკიცებულებების მოპოვებისთვის ხშირად მიმართავს ადამიანის თვითნებური დაკავების შესაძლებლობას, მაგალითად სსსკ-ს 171-ე მუხლის „დ“ ქვეპუნქტით, თითქოს ბრალდებული მიიმალა და შემდგომში ამოიცნო დაზარალებულმა ან სხვა პირმა. ასეთი მიდგომით, გამომძიებელი ავსებს დაკავების ოქმს, რა დროსაც ის უთითებს დანაშაულის კატეგორიასთან ერთად, დაკავებისთვის აუცილებელ სხვა კომპონენტსაც, როგორც აღინიშნა მიმალვის საფრთხეს, ასევე ამოცნობას. რეალურ პრაქტიკაში, რა დროსაც სასამართლო განიხილავს დაკავების კანონიერებას, მოსამართლე ეყრდნობა ამოცნობის ოქმს, ხოლო მიუხედავად იმისა, რომ მიმალვის საფრთხე ბრალდების მხარის მტკიცების ტვირთია, მოსამართლე არც კი განიხილავს ხოლმე მიმალვის შესახებ ბრალდების მხარის მკიცებულებს, უფრო მეტიც ის არც კი აკისრებს ბრალმდებელს დაამტკიცოს სასამართლოში ბრალდებულის მიმალვის ფაქტი. ამდენად, ზემოაღნიშნული მუხლი, რომელიც ეხება პირის დაკავების კანონიერებას არის არაკონსტიტუციური და ამის შესახებ ჩემი მსჯელობა წარმოდგენილია ამ კონსტიტუციური სარჩელის N7 მოთხოვნაში, რომელიც ეხება სსსკ-ს 171-ე მუხლის „დ“ ქვეპუნქტით პირის დაკავების კონსტიტუციურობას.

ამდენად, იმის გათვალისიწნებით, რომ ხშირად ბრალმდებელი პირს უკანონოდ და თვინებურად უზღუდავს მცირე დროით თავისუფლებას, იმიტომ, რომ მოიპოვოს მტკიცებულებები ან/და გამოკითხოს სასურველი ჩვენების მიღებისთვის თვითმხილველები, გასათვალისწინებელია ამ დაკავებისას არსებობდეს კონსტიტუციური საფუძველი და არა მხოლოდ სისხლის სამართლის კოდექსით დადგენილი არაკონსტიტუციური წინაპიროებები როგორიცაა მაგალითად სსსკ-ს 171-ე მუხლის მე-ე პუნქტის „დ“ ქვეპუნქტი. გამომდინარე იქიდან, რომ სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით ბრალმდებელს შეუძლია პირის გადაუდებელი აუცილებლობით დაკავება, არსებობს მაღალი ალბათობა, რომ უკანონო დაკავების პირობებში ბრალმდებელი მოიპოვებს ბრალის დამძიმებისთვის ყველა მისთვის სასურველ მტკიცებულებას, რომლის შესაძლებლობა დაცვის მხარეს ვერანაირად ვერ ექნება მარტივი მიზეზის გამო, რომ ბრალდებული უკანონოდ არის დაკავებული, მას არ ეცნობა მისი საპროცესო უფლებები, მას არ აქვს ადვოკატის აყვანის შესაძლებლობა, ვინაიდან ის გამოკეტილია წინასწარი დაკავების იზოლატორში. ზუსტად ამ მიზნით, მნიშვნელოვანია ბრალდებულის სათანადოდ ინფორმირება, რომ მას უფლება აქვს დაიცვას თავი ადვოკატის მეშვეობით, თუმცა იმ დროს როდესაც ის თვითნებურად არის დაკავებული და დაკავების რეალური მიზეზი არის ბრალმდებლის მიერ თვიმხილველთა გამოკითხვა და სასურველი ჩვენებების მიღება, ბრალდებული ან თუნდაც სამომავლოდ აყვანილი მისი ადვოკატი მოკლებულია შესაძლებლობას განახორციელოს იგივე ტიპის საგამოძიებო მოქმედებანი, ასევე წარმოუდგენელია ბრალდების მხარის მიერ გამოკითხული მოწმის ხელახლა გამოკითხვა, მიუხედავად იმისა, რომ კანონი ფორმალურად იძლევა ამის საშუალებას, თუმცა პრაქტიკაში ასეთი მოწმე უარს აცხადებს ხოლმე დაცვის მხარისთვის ინფორმაციის მიწოდებაზე, ასევე ამ უარის ოქმში დაფიქსირების შემდეგ, არც სასამართლო აკმაყოფილებს დაცვის მხარის შუამდგომლობას თვითმხილველი მოწმის სსსკ-ს 114-ე მუხლის პირველი ნაწილის „გ“, „დ“ ქვეპუნქტების, ასევე ამავე მუხლის მე-2 პუნქტის მიხედვით გამოკითხვის შუამდგომლობას (იხ. დანართი 11 - ბრალდების მხარის მიერ ჩატარებული ლელა კეკუტიას გამოკითხვის ოქმები, დაცვის მხარის მიერ ჩატარებული ლელა კეკუტიას გაოკითხვის ოქმი, რომლითაც ის უარს ეუბნება დაცვის მხარეს ინფორმაციის მიწოდებაზე, იოსებ ხალიბეგაშილის გამოკითხვის ოქმი, რომლითაც ის აწოდებს დაცვის მხარეს გამამართლებელ ინფორმაციას, თუმცა ის არ ჰყავს გამოკითხული იმ მომენტისთვის ბრალდების მხარეს, , სასამართლოს განჩინებები თვითმხილველის ლელა კეკუტიას გამოკითხვაზე უარის თქმის შესახებ).

მნიშვნელოვანია აღინიშნოს ის გარემოება, რომ სასამართლო ძალიან ხშირად თავის დასაბუთებულ უარს აფუძნებს იმ გარემოებაზე, რომ მოწმე უკვე გამოკითხული ჰყავს გამოძიებას და ამ ეტაპისთვის მისი ხელახალი გამოკითხვა აღარ არის საჭირო, ვინაიდან აღნიშნული მოწმე ისედაც უნდა გამოიკითხოს არსებითი განხილვის დროს. მოცემულ მსჯელობას ვერ დავეთანხმები, რადგან მოწმის გამოკითხვა ბრალმდებელმა აწარმოა მაშინ როდესაც პირი უკანონოდ და თვითნბურად იყო დაკავებული. ასეთი მოცემულობის დროს, უკანონო დაკავების მიზანი არის თვთმხილველებზე ფსიქოლოგიური ზეწოლის განხორციელება და სასურველი ჩვენების მიღება, ასევე მათი კარგად დამუშავება ისე, რომ აღნიშნული ზეწოლის ფაქტი არ გახმაურდეს. მაგალითისთვის, ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის საქმეში, თვითმხილველი ბრალდებამ გამოკითხა იმ დროს როდესაც მე უკანონოდ ვიყავი დაკავებული. ჩემი განთავისუფლების შემდეგ (იხ. დანართი 12 - განთავისუფლების შესახებ პროკურორის დადგენილება, რომელიც ასევე თვითნებურია უკანონო დაკავების შესახებ პირველი წარდგენის სასამართლო პროცესში მსჯელობის თავიდან აცილების მიზნით), ადვოკატთან ერთად შევეცადეთ ამ მოწმის, ესეიგი თვითმხილველის გამოკითხვა, რომელმაც ჩემთვის გაურკვეველი მიზეზით უარი გვითხრა გამოკითხვაზე, თუმცა არაფორმალურად მოგვაწოდა ინფორმაცია, რომ ის გამომძიებელმა გააფრთხილა სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობის შესახებ თუ ის შეცვლიდა ჩვენებას და ამ მიზეზით ის ვეღარ მოგვცემდა ჩვენ ინფორმაციას. მართალია, გამოკითხული პირები იღებენ სსსკ-ს 370-ე, 373-ე მუხლებით სისხლისსამართლებრივ პასუხისმგებლობას ცრუ დასმენისა და გამოძიებისთვის ცრუ ინფორმაციის მიწოდების თაობაზე, თუმცა გამომძიებლის მიერ განმარტება გამოსაკითხი პირის მიმართ სულ სხვანაირად გაკეთდა, რომ ის პასუხს აგებდა სისხლის სამართლებრივად გამოკითხვის ოქმში დაფიქსირებული ინფორმაციის ცვლილებისა თუ დამატების თაობაზე, რაც სისხლის სამართლის პროცესის მიხედვით არ არ არის აკრძალალული. სასურველი ინფორმაციის მიღების შემდეგ, ამ პასუხისმგებლობის შესახებ, გამომძიებელი მკაცრად აფრთხილებს გამოსაკითხ პირს, რის შემდეგაც შემთხვევათა 99%-დან მოწმეები არ თანხმდებიან ინფორმაციის მიწოდებაზე დაცვის ხმარეს იმის შიშით, რომ თუნდაც დამატებითი ინფორმაციის მიწოდებით ისინი ფიქრობენ, რომ არიან რისკის ქვეშ და მიეცემიან სისხლის სამართლებრივ პასუხისგებაში.

აღნიშნული ასევე განპირობებულია იმით, რომ გამოკითხვის ოქმში არაფერი არ წერია მოწმის უფლებების შესახებ და ეს ვალდებულება არ აკისრია გამომკითხველსაც, რომ გამოსაკითხ პირს აუხსნას თავისი უფლებები სრულად, მაგალითად გარდა ცრუ დასმენისა და ცრუ ინფორმაციის მიწოდებისთვის სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობისა, სსსკ-ს 49-ე მუხლის „გ“ ქვეპუნქტით გათვალისიწნებული უფლებებისა, რომ „მოწმეს შეუძლია ოქმში შენიშვნების, დამატებებისა თუ ცვლილებების შეტანა“. ამდენად, ამ უფლების განმარტების გარეშე თვიმხილველი შეშინებული და შებოჭილია სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობით, რომ ბრალმდებლისთვის მიწოდებული ინფორმაციის ცვლილება ან ამ ინფორმაციზე შენიშვნებისა თუ დამატებითი დეტალების წარმოდგენა მას დააკისრებს სისხლისსამართლებრივ პასუხისმგებლობას. გამოდის, რომ გამოსაკითხ პირს ვერ გაურჩევია ცრუ დასმენა და ცრუ ინფორმაციის მიწოდება გამოკითხვის ოქმში შენიშვნების, დამატებების ან თუნდაც ცვლილებების შეტანისგან, რაც არის თვითმხილველის ლელა კეკუტიას შემთხვევა. გარდა ამისა, ეს ქალბატონი ისეა შეშინებული, რომ მას არც კი სურს გაგონება ან მოსმენა მისთვის თუნდაც სანდო ადვოკატისა, თუმცა ამ შეშინებას ის მისთვის საეჭვო ადამიანებთან არ გამოხატავს, მაგალითად იმ მეზობლებთან, რომლებსაც არ ენდობა, თუმცა ამ თემის ირგვლივ ის ლაპარაკობს ახლო მეგობრებთან (იხ. დანართი 2 - თვითმხილველის ლელა კეკუტის მეზობლის და მათი ოჯახის ახლო მეგობრის ვინმე ელგუჯას აუდიო ჩანაწერი, ასევე იხ. დანართი 13 - ლელა კეკუტიას მეზობლის ოთარ როსტიაშვილის და ივანე პატარაიას გამოკითხვის ოქმი, რომლითაც ის ადასტურებს მოწმის მიკერძოების ფაქტს და მის პიროვნულ მახასიათებლებს, უფლებადამცველის გიორგი კერვალიშვილის გამოკითხვის ოქმი, რომლითაც ის ადასტურებს თვითმხილველზე სამართალდამცავთა მიერ შესაძლო ზეწოლის ფაქტს, ამასთან იხ. ლელა კეკუტიას სატელეფონო ამონაწერი, რომლითაც ის უკავშირდება დაზარალებულად ცნობილ კახა გვრიტიშვილს პოზიციების შესათანხმებლად ზუსტად მას შემდეგ, რაც დაცვის მხარეს თავისი გამოკითხვის ოქმზე ხელმოწერით უარი უთხრა ინფორმაციის მიწოდებაზე და ბოლოს იხ. მოსამართლის ლევან გელოვანის განცინებით მოპოვებული დაზარალებულად ცნობილი კახა გვრიტიშვილის სატელეფონო ამონაწერი, რომლის მიხედვითაც ის კონფლიქტის დროს კონტაქტშია თავის მეგობარ ან ნათესავ პოლიციელებთან ცოტნე კვარაცხელისთან და გამომძებელ არჩლ ჩიხელაძესთან). ზემოაღნიშნული მტკიცებულებებით დასტურდება როგორც ლელა კეკუტიას დაზარალებულის მიმართ მიკერძოების ფაქტი, ისე დაზარალებულის მხრიდან ლელა კეკუტიაზე ზეწოლის ფაქტი, ასევე დასტურდება დაზარალებულის კახა გვრიტიშილის მეგობარი ან ნათესავი პოლიციელების ამ საქმეში თავად დაზარალებულის მიერ სამაგიეროს გადახდის მიზნით ჩართვის ფაქტი, რა დროსაც ის რეკავს ვინმე პოლიციის ოფიცერ ცოტნე კვარაცხელისთან და არჩილ ჩიხელაძესთან, რომლებიც მოგვიანებით ქმნიან პატაკსა და ახორციელებენ ლელა კეკუტიას გამოკითხვას, თუმცა დაზარალებული თავის გამოკითხვის ოქმში ამბობს, რომ მან დარეკა 112-ში, რაც მას არ გაუკეთებია (იხ. დანართი 13 - კახა და ლევან გვრიტიშილების გამოკითხვის ოქმები, ჩემი დავით გამყრელიძის გამოკითხვის ოქმი, რომლითაც ვამტკიცებ, რომ ვიყავი აუცილებელი მოგერიების ფარგლებში, ექსპერტის დასკვნა გვრიტიშილების მიერ ჩემი ავტომანქანის დაზიანების შესახებ, რა დროსაც მათ ჩაარტყეს წიხლი და ბლაგვი საგანი მანქანას, მოქმის ედუარდ სააკაძის გამოკითხვის ოქმი კახა და ლევან გვრიტიშვილების პიროვნული მახასიათებლების შესახებ, რა დროსაც 80 წელს მიღწეულ ედუარდ სააკაძეს კახა და ლევან გვრიტიშილებმა დააბრალეს 2000 ლარის ქურდობა, რომელიც შემდეგ იპოვეს). ბუნებრივია ზემოაღნიშნული მტკიცებულებები, ასევე ის გარემოებები, რომ ლელა კეკუტია დაცვის მხარის მიერ ჩატარებული გამოკითხვის შემდგომ უკავშირდება ტელეფონით კახა გვრიტიშვილს, საუბრობს მასთან დაახლოებით 7 წუთი პოზიციების შესათანხმებლად კიდევ ერთხელ მეტყველებს მის მეკერძოებისა და პოლიციელთა მხრიდან მასზე შესაძლო ზეწოლის ფაქტზე, რაც სათანადო გამოკვლევის გარეშე ჰქმნის ალბათობის მაღალი სტანდარტით გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის საფუძველს.

ყოველივე აღნიშნულის თავიდან აცილებისთვის, მნიშნელოვანია გამომძებელმა პირნათლად შეასრულოს სსსკ-ს 37-ე მუხლით დადგენილი მოთხოვნა გამოძიების „სრულად, ყოველმხრივ და ობიეტურად“ ჩატარების თვალსაზრისით და დაწვრილებით აუხსნას გამოსაკითხ პირს თუ რას ნიშნავს ცრუ დასმენა და რას ნიშნავს ცრუ ინფორმაციის მიწოდება, ასევე აუხსნას მოწმის უფლებები, რომ მას რეალურად სსსკ-ს 49-ე მუხლის „გ“ ქვეპუნქტის გათვალსიწნებით, შეუძლია გამოკითხვის ოქმში შემდგომი დამატებების, შენიშვნებისა თუ ცვლილებების განხორციელება, რასაც ბრალმდებელი და სამართალდამცავები გამოსაკითხ პირს არ უმხელენ, არამედ ცდილობენ მის დაშინებას სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობით. უფრო მეტიც, გამომძიებელს პირი შეცდომაში შეყავს და მკაცრად აფრთხილებს, რომ რაიმე სახის სიახლე, დამატება, შენიშვნა ან ცვლილება გამოიწვევს მის სისხლისსამართლებრივ პასუხისმგებლობას. ასეთი ზეგავლენის ქვეშ მყოფი მოწმე, იმ დროს როდესაც ბრალდებულს გაუჩნდება ადვოკატის აყვანის შესაძლებლობა, უარს ეუბნება დაცვის მხარის ინფორმაციის მიწოდებაზე, ხოლო მისი გამოკითხვის ოქმი შესაძლოა იყოს ერთადერთი საყრდენი მტკიცებულება გამამტყუნებელი განაჩენისთვის. ამდენად, ასეთი არაკანონიერი გზით გამოკითხული მოწმე ყოველგვარი შენიშვნებისა თუ დამატებების გარეშე ეთანხმება სრულად თავის გამოკითხვის ოქმს სასამართლოშიც, რაც ნიშნავს კიდეც გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანას. უფრო მეტიც, ნაკლებ სავარაუდოა, რომ ზეწოლის ქვეშ მყოფი მოწმე რაიმე სახით შეცვლის ან დაამატებს თავის გამოკითვის ოქმში დაფიქსირებულ ინფორმაციას რამეს, არამედ ის გაიმეორებს და დაეთანხება თავის გამოკითხვის ოქმს სასამართლოში სრულად იმის შიშით, რომ დაცვის მხარის სასარგებლოდ რაიმე სახის ინფორმაციის დამატება, შენიშვნის გაკეთება ან თუნდაც ცვლილება გამოიწვევს მის დაკავებასა და დაპატიმრებას.

ზუსტად ასეთი სცენარი განვითარდა ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის საქმეში, რა დროსაც თვითმხილველი ლელა კეკუტია გამომძიებელმა არჩილ ჩიხელიძემ გამოკითხა ჩემი უკანონო და თვითნებური დაკავებისას და მიიღო კიდეც მისთვის სასურველი ჩვენება მას შემდეგ რაც მოწმე ალაპარაკდა ჩემთან და ჩემი ოჯახის წევრებთან, ასევე სამეზობლოში გამომძიებლისა და პოლიციელთა მხრიდან ზეწოლის ფაქტზე, მე შევიტანე საჩივარი გენერალურ პროკურატურაში სამართალდამცავთა წინააღმდეგ. ამის შემდეგ, ნაცვლად იმისა, რომ დაწყებულიყო მოკვლევა სამართალდამცავთა გადაცდომის ფაქტების შესახებ, იმავე სამართალდამცავებმა ხელახლა დაიბარეს თვიმხილველი და დააწერინეს, რომ ის ნებაყოფლობით იძლეოდა ჩვენებას, ასევე დააწერინეს, რომ ის არანაირ ზემოქმედებას არ განიცდიდა სამართალდამცავების მხრიდან (იხ. დანართი 12-ში ლელა კეკუტიას მე-2 გამოკითხვის ოქმი, რომლითაც გამომძებელი არჩილ ჩიხელაძე ადასტურებინებს მას, რომ არ იყო მასზე არანაირი ზეწოლა და რომ ყველაფერი რაც მან ასახა ოქმში იყო მისი ნების შესაბამისი). უფრო მეტიც, არამხოლოდ თვითმხილველი დაიბარა გამომძიებელმა არამედ პოლიციის შენობაში დაბარებულ იქნა თვითხილველის ლელა კეკუტიას მეუღლზეც მალხაზ კეკუტიაც, რომელსაც ასევე დააწერინეს, რომ მის ცოლს, ესეიგი ლელა კეკუტიას, მისთვის არაფერი უთქვამს ზეწოლის ფაქტის შესახებ, ასევე დააწერინეს, რომ მას არ აქვს სმენისა და ხედვის პრობლემა და ჩურჩულითაც კი ესმის ახლო მანძილიდან საუბარი. ამ ფაქტის გამო, თვითმხილველი ლელა კეკუტიას საერთოდ ჩაიკეტა და თუ ადრე ჩემთან ან/და მეზობლებთან საუბრობდა გამომძებლის ზეწოლის შესახებ, ეხლა საერთოდ გაჩერდა და აღარაფერს ამბობს პოლიციელთა აგრესიის შესახებ. ერთადერტი, რაც ლელა კეკუტიამ პირისპირ საუბარში მითხრა არის ის, რომ მას აღარ უნდა თავისი ავადმყოფი ქმარი ჩაიყვანონ რამდენიმე საათიან დაკითხვაზე პოლიციაში, ვინაიდან ის ქმარს აქვს ინსულტი გადატანილი, არ უმუშავებს ხელი და ფეხი. ამდენად, ჩემი საჩივრის მიუხედავად, აღნიშნულ მოწმეზე დამატებით მოხდა ზეწოლა, რა დროსაც ის განსაკუთრებით დააშინეს, ასევე დაიბარეს მისი მეუღლე, რომელსაც არ აქვს საერთოდ შემხებლობა მიმდინარე სისხლის სამართლის საქმესთან და ამ გზით სამართალდამცავებმა მოახდინეს ძალაუფლების ლეგიტიმური დემონსტრირება, რა დროსაც მოწმეს მიანიშნეს, რომ უნდა გაეზიარებინა თავდაპირველი ჩვენება, ასევე უნდა დაეწერა, რომ არ განხორციელებულა არანაირი ზეწოლა. ამ გარემოებების გათვალისწინებით, ის მზადაა დაეთანხოს იმ მოცემულობას რასაც გამომძიებელი და სამართალდამცავები შესთავაზებენ ვინიდან ჰყავს ორი შვილი, ამუშავებს შემოსავლის მიღების მიზნით უბანში მაღაზიას და ჰყავს ავადმყოფი ქმარი, რომელსაც აქეთ სჭირდება მორალური და ფინანსური მხარდაჭერა.

როგორც ზევით მოცემული ფაქტებიდან ირკვევა, იმ შემთხვევაში თუ ბრალდებული დაკავებულია უკანონოდ და თანაც წინასწარი დაკავების იზოლატორში მისი გაჩერება ხდება მაქსიმალური ვადით, რაც თითქოსდა არის 72 საათი, ასევე ამ ვადაში ხდება მისი სასამართლოში წარდგენა, მაშინ ბრალდების მხარეს ეძლევა სსსკ-ს მე-9 და 25-ე მუხლების დარღვევით, რაც არის თანასწორობის და შეჯიბრებითობის პრინციპები, ბრალდების გაუარესებისთვის მტკიცებულებების უკანონოდ მოპოვების შესაძლებლობა, რაც შესაძლოა კიდეც საფუძლად დაედოს გამამტყნუნებელ განაჩენსაც. ამდენად, დაკავების ვადა არ უნდა იყოს იმაზე მეტი ვიდრე ეს წერია კონსტიტუციაში, ესეიგი კონსტიტუციის მე-13 მუხლის მე-3 მუხლი „დაკავებული პირი უნდა წარედგინოს სასამართლოს განსჯადობის მიხედვით არაუგვიანეს 48 საათისა“, რაც რაღა თქმა უნდა დარღვეულია ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის საქმეში. მოგეხსენებათ, როგორც უკვე ამაზე ზევით ვისაუბრე, ბრალდების მხარემ სსსკ-ს 171-ე მუხლის „დ“ ქვეპუნქტით უკანონოდ და თვითნებურად შემიზღუდა თავისუფლება, ისე რომ არ გადმოუცია დაკავების ოქმი, არ აუხსნია ჩემი უფლებები, ხოლო ყოველივე ეს განპირობებული იყო 72 საათით ჩემი თავისუფლების შეზღუდვითა და ბრალდების გაუარესებისთვის თვითმხილველებისაგან სასურველი ჩვენებების მიღების მიზნით. ამ გარემოების უკეთ დემონსტრირებისთვის მნიშვნელოვანია წინასასამართლოს მოსამართლე ლევან გელოვანის 2021 წლის 26 აპრილის მტკიცებულებათა დასაშვებობის შესახებ განჩინების (იხ. დანართი 3) შესახებ მსჯელობა, რომლითაც ის ამბობს, რომ გამომძიებელმა გააკეთა მინაწერი დაკავების ოქმზე, რომ მან თითქოს მე გადამომცა დაკავების ოქმი, რომლის მიღებაზე და ხელმოწერაზე მე თავად ვთქვი უარი, რაც რაღა თქმა უნდა არ შეესაბამება სიმართლეს. გამოდის, რომ მოსამართლემ ყოველგვარი გადამოწების გარეშე, ნეიტრალური ან პირდაპირი მტკიცებულებების წარმოადგენის სრული იგნორირებით, ასევე სსსკ-ს 72-ე მუხლის მე-3 ნაწილის უგულებელყოფით, რომ „ბრალდების მხარის მტკიცებულებების დასაშვებობისა და დაცვის მხარის მტკიცებულებების დაუშვებლობის მტკიცების ტვირთი ეკისრება ბრალმდებელს“ მიიღო რა თვითნებური გადაწყვეტილება და დასაშვებად სცნო ბრალდების მხარის მიერ სსსკ-ს 72-ე მუხლის დარღვევით მოპოვებული მტკიცებულებები, რაც ასევე ეწინააღმდეგება კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-10 ნაწილს. უნდა აღინიშნოს, რომ იმ დროს როდესაც მე უკანონოდ ვიყავი დაკავებული, ბრალდების მხარემ გამოკითხა თვითმხილველები და მიიღეს სასურველი ჩვენებები, ისე რომ მე არ მქონია ადვოკატის აყვანის შესაძლებლობა. ამ თვითნებური დაკავების დროს, ბრალმდებელმა ასევე მიმართა სასამართლოს ჩხრეკის კანონიერების დადგენის მიზნით, რაც დაკანონდა კიდეც, თუმცა გასაჩივრების ვადის გამო, რაც არის 48 საათი, მე ჩხრეკის კანონიერების შესახებ მოსამართლის განჩინების გასაჩვრების შესაძლებობა არ მომცემია, რაც ასევე არღვევს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ ნაწილს „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლების“ თვალსაზრისით. მას შემდეგ რაც თვითნებურად 48 საათში მოხდა ჩემი განთავისუფლება და ავიყვანე ადვოკატი, დაცვის მხარეს თვითმხილველმა არ მიაწოდა არანაირი ინფორმაცია, რასაც ის ადასტურებს თავისი ხელმოწერით. აღნიშნული ქმედება განპირობებულია შიშით, რომ ნებისმიერი დამატება, შენიშვნა, ან ცვლილება ასოცირებულია მიწოდებული ინფორმაციის სიყალბესთან, რაც არის ფსიქოლოგიურად შემზღუდავი ფაქტორი მოწმის მიერ დაცვის მხარისთვის ინფორმაციის მიწოდების თვალსაზრისით. ამდენად, მოწმის მბოჭავი გარემოება კავშირშია გამომძიებლისა და სამართალდამცავთა მიერ განხორციელებულ ზეწოლასთან, რომელიც ერთი შეხედვით რთული დასამტკიცებელია, ვინაიდან სამართალდამცავებს განადგურებული აქვს პოლიციაში დამონტაჟებული ვიდეო კამერებით გადაღებული ჩანაწერები, ასევე თვითმხილველი ლელა კეკუტია იმდენად ოსტატურად არის დაშინებული, რომ ის სამართალდამცავებს და გამოძიებელ არჩილ ჩიხელიძეს აღარაფერს აღარ აბრალებს, არამედ დღეის მდგომარეობით ამტკიცებს კიდეც, რომ სამართალდამცავები მის ჩვენების ფორმირებასთან არაფერ შუაშია.

როგორც ზევით აღვნიშნე, საქართველოში ხშირია თვითნებური და უკანონო დაკავებები, რა დროსაც სამართალდამცავები, გამომძიებელი და პროკურორი აგროვებს ბრალის გაუარებისთვის მტკიცებულებებს, ხოლო ამის განხორციელება ხდება იმ დროს როდესაც პირი დაკავებულია კონსტიტუციით დადგენილი ვადების გადაჭარბებით, ასევე პირის სასამართლოში წარუდგენლობის ფარგლებში. ასეთი მოქმედება აუცილებლად განსახორციელებელი ხდება მაშინ როდესაც პოტენციური ბრალდებულის მოწმის სახით გამოკითხვის დროს ირკვევა, რომ ის ფლობს სისხლის სამართლის ენას და მისი განთავისუფლების შემთხვევაში მოსალოდნელია მის მიერ განხორციელდეს ეფექტური გამოძიება, მათ შორის თვითმხილველთა გამოკითხვის შესაძლებლობით. ამდენად, ასეთი მდგომარეობის ნეიტრალიზაციისთვის და ბრალდების გამყარებისთვის, ბრალმდებდელი სამართალდამცავთა ტაქტიკური, თუმცა თვითნებური და უკანონო სვლით, იღებენ გადაწყვეტილებას პირის დაკავების შესახებ შემდგმოში მტკიცებულებებისა თუ სხვა მნიშვნელოვანი საგამოძიებო მოქმედებების ჩატარების მიზნით, ხოლო ამას აკეთებენ 72 საათის განმავლობაში. ამდენად, ბრალდებულის დაკავების მომენტიდან პროკურორი გამომძებლთან ერთად, ასევე სხვა სამართალდამცავთა ჩართულობით იწყებს ფართო მაშტაბიან საგამოძიებო მოქმედებებს, ხოლო ამ მტკიცებულებების მოპოვებისთვის იყენებს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით დადგილ ვადებს, რაც არის 48 საათი და დამატებითი 24 საათი, ჯამში 72 საათიანი პატიმრობის შესაძლებლობა. აღნიშნული ვადები ასევე წინააღმდეგობაშია ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპულ კონვენციასთანაც, რომლის მე-6 მუხლის თანახმად, „ყოველი ადამიანი, მისი სამოქალაქო ხასიათის უფლებებისა და მოვალეობების, ან მისთვის წარდგენილი სისხლისსამართლებრივი ბრალდების საფუძვლიანობის გამორკვევისას, აღჭურვილია გონივრულ ვადაში მისი საქმის სამართლიანი და საქვეყნოდ განხილვის უფლებით კანონის საფუძველზე შექმნილი დამოუკიდებელი და მიუკერძოებელი სასამართლოს მიერ“, ასევე მე-5 მუხლის მე-3 და მე-4 პუნქტების მიხედვით „ამ მუხლის 1-ლი (ც) პუნქტით გათვალისწინებულ დებულებათა შესაბამისად დაკავებული თუ დაპატიმრებული პირი დაუყოვნებლივ წარედგინება მოსამართლეს ან სასამართლო ხელისუფლების განსახორციელებლად კანონით უფლებამოსილ სხვა მოხელეს და იგი აღჭურვილია უფლებით, მისი საქმე განიხილოს სასამართლომ გონივრულ ვადაში ან გათავისუფლდეს საქმის განხილვის განმავლობაში“, ასევე „ყველას, ვისაც დაკავებით ან დაპატიმრებით აღეკვეთა თავისუფლება, აქვს უფლება, მიმართოს სასამართლოს, რომელიც დაუყოვნებლივ განიხილავს მისი დაპატიმრების საკითხს და ბრძანებს მის გათავისუფლებას, თუ ეს დაპატიმრება უკანონოა“. ამდენად, ევროპული კონვენცია ცალსახად აყალიბებს დაკავებული პირის უფლება დაუყონებლივ მოითხოვოს სასამართლოში წარდგენა, ხოლო ეს უფლება უნდა დაკმაყოფილდეს გონიბრულ ვადაში, რაც შეიძლება იყოს 1 საათი ან ის დრო, რაც დასჭირდება პირის სასამართლოში წარდგენას, მაგალითად ღამის საათების გათვალისიწნებით მეორე დღეს დაუყონებლივ. კონვენცია ასევე აღნიშნავს, რომ ამ უფლების დაუკმაყოფილებლობის შემთხვევაში პირი დაუყონებლივ უნდა განთავისუფლდეს, ასე რომ კონვენციაშ არ არის საერთოდ საუბარი დაკავების ან სასამართლოში წარდგენის ვადების შესახებ, არამედ კონვენცია უპირობოდ მიიჩნევს, რომ დაკავებულ პირი ან ბრალდებული სასამართლოში უნდა წარდგეს მისი მოთხოვნისთანავე დაუყონებლივ. მართალია საქართველოს კონსტიტუცია არ იცნობს დაკავებული პირის სასმართლოში გონივრულ ვადაში ან დაუყონებლივ წარდგენის ვალდებულებას, თუმცა კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტში გასაგებად წერია, რომ „საქმის.....და დროული განხილვის უფლება უზრუნველყოფილია“. გამოდის, რომ ჩვენი კონსტიტუცია ნაწილობრივ თანხვედრაშია ევროპულ კონვენციასთან და მოითხოვს სხვა ნორმატიული აქტებისგან ისეთი შინაარსის ჩანაწერებს, რომლითაც პირს არ შეეზღუდება სასამართლოში დროული წარდგენის შესაძებლობა, რაც სსსკ-ს 174-ე მუხლის მე-5 პუნქტის მიხედვით „დაკავების ვადა არ უნდა აღემატებოდეს 72 საათს“ პირდაპირ კონფრონტაციაში კონსტიტუციის 31-ე მუხლთან საქმის დროული განხილვის თვალსაზრისით და მე-13 მუხლის მე-3 პუნქტთან, რომ „პირი სასამართლოს უნდა წარედგინოს 48 საათში“.

განსხვავებით კონსტიტუციისგან, მოქმედ სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსში წერია, რომ „დაკავების ვადა არ უნდა აღემატებოდეს 72 საათს“, რაც არის არაკონსტიტუციური ვინაიდან პრაქტიკაში ხდება აღნიშნული ნორმის არასწორად ინტერპრეტირება და შემდეგ გამოყენაბა, როდესაც სამართალდამცავები და კერძოდ პროკურორი ბრალდებულს ან/და დაკავებულ პირს სასამართლოში წარადგენს არა 48 საათში, როგორც ეს არის კონსტიტუციით დადგენილი, არამედ 72 საათში. მაშასადამე, დაკავებულ პირს კონსტიტუციით დადგენილ ვადებთან მიმართებით მოქმედი სისხლის სამართლის პროცესის 174-ე მუხლის მე-5 პუნქტის მიხედვით უწევს სასამართლო კონტროლის გარეშე წინასწარი დაკავების იზოლატორში დამატებითი დროის გატარება, ასევე მას უწევს ბრალდების ქვეშ სასამართლო კონტროლის გარეშე ყოფნა. ამასთან, პირი შესაძლებელია განთავისუფლდეს პროკურორის დადგენილებით, თუმცა ის შეიძლება სასამართლოს წინაშე წარდგეს მაინც 48 საათიანი ვადის ამოწურვის შემდგომაც. ეს ის შემთხვევაა, როდესაც პროკურორი წინასწარი დაკავების იზოლატორიდან პირის განთავისუფლების საფუძლად იყენებს 176-ე მუხლის „ვ“ ქვეპუნტქს, რომ „სისხლის სამართლის მიზნების მიღწევისთვის დაკავება აღარ არის აუცილებელი“, რაც ხშირ შემთხვევებში ხდება თვითნებური დაკავების გამართლების მიზნით, სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ უკანონო დაკავების სამართლებრივი დასაბუთებისთვის, რაც გამიზნულია ბრალდებულის საპროცესო უფლებების შეზღუდვით, მტკიცებულებების მოპოვებისა თუ მოწმეთა გამოკითხვის შესაძლებლობის ხელყოფით. ამდენად, ზემოახსენებული სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის ის ნორმა, რომელიც მისი შინაარსიდან გამომდინარე ბუნდოვანია და ამტკიცებს იმას, რომ პირის დაკავება წინასწარი დაკავების იზოლატორში სასამართლო კონტროლის გარეშე შესაძებელია 72 საათი, ჩანასახშვე არაკონსტიტუციურია და უნდა მოდიფიცირდეს, ისე რომ პასუხობდეს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტის მეორე წინადადებას „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლება უზრუნველყოფილია“ და მე-13 მუხლის მე-3 პუნქტს, რომ „პირი სასამართლოს უნდა წარედგინოს 48 საათში“, ასევე ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-6 მუხლის პირველ პუნქტს, რომ „ყოველი ადამიანი აღჭურვილია ....... გონივრულ ვადაში საქმის სამართლიანი და საქვეყნოდ განხილვის უფლებით“.

ყოველივე აღნიშნულიდან გამომდინარე, საკონსტიტუციო სასამართლოს მივმართავ თხოვნით არაკონსტიტუციურად სცნოს სსსკ-ს 174-ე მუხლის მე-5 პუნქტი „დაკავების ვადა არ უნდა აღემატებოდეს 72 საათს“, რომლის ნორმატიული შინაარსი გამორიცხავს პირის 48 საათში სასამართლოში წარდგენის აუცილებლობას, კონსტიტუციის მე-13 მუხლის მე-3 მუხლთან „დაკავებული პირი უნდა წარედგინოს სასამართლოს განსჯადობის მიხედვით არაუგვიანეს 48 საათისა“, ასევე 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლება უზრუნველყოფილია“ მიმართებით;

11. სსსკ-ს 32-ე მუხლის მე-2 წინადადების, „ამ ფუნქციის შესასრულებლად პროკურატურა ახორციელებს გამოძიების საპროცესო ხელმძღვანელობას“, ასევე 33-ე მუხლის მე-6 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტის, რომ პროკურორი უფლებამოსილია „საგამოძიებო ქვემდებარეობის მოთხოვნათა დაცვით სისხლის სამართლის საქმის გამოძიება დაავალოს ამა თუ იმ სამართალდამცავ ორგანოს ან გამომძიებელს; საქმე ჩამოართვას ერთ გამომძიებელს და გადასცეს მეორეს“, ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ბლანკეტურად გამორიცხავს პროკურორის პასუხისმგებლობას გამომძიებლისა და სამართალდამცავთა დარღვევების, საპროცესო შეცდომებისა და გადაცდომების შესახებ, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლება უზრუნველყოფილია“ და კონსტიტუციის მე-11 მუხლით დადგენილ „თანასწორობისა და შეჯიბრებითობის“ პრინციპთან მიმართებით;

მოგეხსენაბათ, სსსკ-ს 32-ე მუხლი აყალიბებს პროკურატურის როლს სისხლის სამართლის პროცესში, რა დროსაც პროკურატურა ასრულებს ბრალმდებლის ფუქციას და ზედამხედველობს გამოძიებას. ამდენად, მიუხედავად იმისა, რომ გამომძიებელსაც შეუძლია ცალკე აღებულად საგამოძიებო მოქმედებების ჩატარება, ზედამხევდველობას მის მოქმედებებსა და საგამოძიებო მოქმედებების ჩატარებაზე ახორციელებს პროკურორი.

ხშირია შემთხვევები, როდესაც გამომძიებელი სსსკ-ს 37-ე მუხლის მე-2 პუნქტით დადგენილ მოთხოვნებს არ ასრულებს, რომ გამოძიება უნდა იყოს „სრული, ყოველმხრივი და ობიექტური“, ასევე ევროსასამართლოს დადგენილი პრაქტიკის მიხედვით გამოძიება ასევე უნდა იყოს „დამაჯერებელი“. ასეთ შემთხვევაში საგამოძიებო მოქმედებების კანონიერების შესახებ პასუხს აგებს გამომძიებელი, ხოლო უმეტეს შემთხვევებში პროკურორი სასამართლო პროცესზე ამბობს, რომ გამოძიება აწარმოა საგამოძიებო ორგანომ და მას გამომძიებლის შეცდომებისა თუ განზრახი ან გაუფრთხილებლობითი საპროცესო დარღვევებისთვის არ უნდა დაეკისროს პასუხისმგებლობა. ამდენად, პროკურორი ყოველთვის თავიდან იცილებს გამომძიებლის საპროცესო შეცდომებს, მიუხედავად იმისა, რომ ის პირდაპირი ზედამხედველია გამომძიებლის, რაც შემდგომში მნიშვნელოვანია დაცვის მხარისთვის სასამართლოში მტკიცებულებათა დასაშვებობისა თუ დაუშვებლობის მსჯელობისას. შესაბამისად, ფაქტია, რომ გამომძიებლის მიერ გაუფრთხილებლობით თუ განზრახ დაშვებული საპროცესო გადაცდომები არ აისახება პროკურორის პასუხისმგებლობაში, რაც რეალურ პრაქტიკაში ზრდის სამართალდამცავთა მხრიდან, ასევე გამომძიებლისა და პროკურორის მიერ თვითნებური მოქმედებების გატარების ალბათობას.

ამ საკითხით ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპული სასამართლო ინტერესდება მას შემდეგ, როდესაც ის მთლიანად იწყებს განაჩენის კანონიერების განხილვას, იმთავითვე აფასებს მტკიცებულებათა დასაშვებობისა თუ დაუშვებლობის კანონიერებას, ასევე სწავლობს თუ რამდენად ობიეტურ და დამაჯერებელი იყო გამოძიება (იხ. საქმე ბოხონკო საქართველოს წინააღმდეგ). მართალია, ევროპული სასამართლო საქმის დასრულებამდე და საბოლოო განაჩენამდე არ ერევა ეროვნულ დონეზე სასამართლოების კომპეტენციაში დაუშვან თუ არ დაუშვან ესა თუ ის მტკიცებულება, თუმცა, როგორც აღვნიშნე, მას შემდეგ რაც საბოლოო ინსტანციის გადაწყვეტილებით კანონიერ ძალაში შევა განაჩენი და გასაჩივრდება ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპ ულ სასამართლოში, ხსენებული სასამართლო დაწვრილებით განიხილავს იყო თუ არა ეროვნული სასამართლოების მიერ, ასევე საგამოძიებო ეტაპზე მე-6 მუხლის დარღვევა, ხოლო თუ იყო რომელ ეტაპზე გამოაშკარავდა ასეთი დარღვევა. მოქმედი ევროპული პრაქტიკით ირკვევა, რომ კონვენციის მე-6 მუხლის დარღვევა ხდება ხოლმე ხშირ შემთხვევაში საგამოძიებო ეტაპზე, ხოლო შემდეგ წინასასამართლოს ფარგლებში, რა დროსაც ხდება მტკიცებულებების მოპოვება, მოწმეთა გამოკითხვა, ხოლო წინასასამართლოზე მტკიცებულებათა დასაშვებობის თუ დაუშბელობის საკითხის გადაწყვეტა. ამდენად, ეროვნული სასამართლოების მსჯელობა, რომ თითქოსდა სტრასბურგის სასამართლო არ განიხილავს და არ ერევა ადგილობრივი მოსამართლეების საქმეში დაუშვან თუ არა ესა თუ ის მტკიცებულება, არ შეესაბაება სინამდვილეს, ვინაიდან ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპული სასამართლო ამ საკითხს უბრუნდება როდესაც ის იწყებს სისხლის სამართლის მთლიანი და სრული პროცესის განხილვასა და შეფასებას, რა დროსაც სასამართლო იკვლევს ადგილი ჰქონდა თუ არა კონვენციის მე-6 მუხლის დარღვევას, როგორც საგამოძიებო ეტაპზე, ისე წინასასამართლოზე, მათ შორის მტკიცებულებათა დასაშვებად თუ დაუშვბელად ცნობის თვალსაზრისით.

აღნიშნული მსჯელობა ეფუძნება იმას, რომ კონვენციის მე-6 მუხლი, ასევე კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი ნაწილი საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლების შესახებ ხშირად ირღვევა გამოძიების ეტაპზე, რა დროსაც პროკურორი ვერ უზრუნველყოფს სათანადო საპროცესო ზედამხედველობას გამომძიებლის საპროცესო თუ საგამოძიებო მოქმედებებზე. აღნიშნული გულგრილობა განპირობებულია იმით, რომ პროკურორი მოქმედი სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით არ აგებს პასუხს საგამოძიებო მოქმედებების კანონიერების შესახებ, განსაკუთრებით იმ შეთხვევაში თუ ეს საგამოძიებო მოქმედებანი განხორციელებულია გამომძიებლის მიერ. მოგეხსენებათ, როგორც გამომძიებელი, ისე პროკურორი სისხლის სამართლის პროცესში მოქმედებენ საერთო მიზნისთვის, რომ შეაგროვონ ბრალის დამძიმებისა თუ დამტკიცებისთვის მტკიცებულები. გამომდინარე აქედან, მნიშვნელოვანია ამ საგამოძიებო მოქმედების კანონიერების შესახებ პასუხისმგებლობა დაეკისროს უშუალოდ განმახორციელებელ სამართალდამცავებს, მათ შორის გამომძიებელს და თავად საპროცესო ზედამხედველს პროკურორს, ვინაიდან ის არის ერთადერთი ზედამხედველო რომელსაც ემორჩილება გამომძიებელი. რეალურ პრაქტიკაში ძალიან ხშირად განსაკუთრებით სასამართლო პროცესში პროკურორი არ აგებს ხოლმე პასუხს გამომძებლის გადაცდომებსა თუ საპროცესო დარღვევებზე, ასევე ხშირია შემთხვევები, როდესაც გადაუდებელი აუცილებლობით დაკავებული პირი ამტკიცებს, რომ ის უკანონოდ დააკავეს. ასეთ დროს პროკურორი ამბობს, რომ მას აღნიშნული პიროვნება არ დაუკავებია, არამედ ის დააკავა პოლიციამ და გამომძიებელმა გადაუდებელი აუცილებლობის დადგენილებით, ხოლო პროკურორმა ის გაანთავისუფლა, რითიც პირიქით თითქოსდა სიკეთე გაუკეთა დაკავებულ პირს. ასეთი შემთხვევის დროს ნათელია, რომ პირის დაკავება ვერ მოხდებოდა სისხლის სამართლის მიზნების განხორციელების საერთო ინტერესის არ არსებობის შემთხვევაში. მიუხედავად იმისა, რომ პირი გადაუდებელი აუცილებლობით დაკავებული იქნა გამომძებლის დადგენილებით, ამ გამომძიებელს გადაწყვეტილების მიღების დროს, ასევე საგამოძიებო მოქმედებების ჩატარების კუთხით ზედამხედველობდა პროკურორი. მაშასადამე, პროკურორის გარეშე არც თუ ისე ხშირია პირის გადაუდებელი აუცილებლობით დაკავება, რაც ორივე მათგანს, გამომძიებელსა და პროკურორს აკისრებს თანაბარ და სოლიდარულ პასუხისმგებლობას. ამდენად, პროკურორი პასუხს უნდა აგებდეს გამომძიებლის მიერ თვითნებურად და უკანონოდ დაკავებული პირის შესახებ, ვინაიდან საპროცესო ზედამხედველი პროკურორია და პირის დაკავების ან არ დაკავების გადაწყვეტილებას ის იღებს გამოძიებლთან ერთად, მათ შორის ზედამხედველობს საგამოძიები პროცედურებსაც.

მიუხედავად აღნიშნულისა, მოქმედი პრაქტიკა აჩვენებს, რომ პროკურორი არ იღებს არანაირ პასუხისმგებლობას პირის უკანონო დაკავების თვალსაზრისით, არამედ ის დაკავების საპროცესო უსწორობას ან/და შეცდომას აბრალებს გამომძიებელს. უფრო მეტიც, პროკურორი სასამართლო პროცესზე იშველიებს განთავისუფლების შესახებ დადგენილებას, რომელიც მან გამოსცა პირის წინასწარი დაკავების იზოლატორიდან განთავისუფლების მიზნით. ამ დადგენილებით პროკურორი ამტკიცებს, რომ ის არაფერ შუაშია პირის დაკავებისთვის, ასევე მას არ მიუღია მონაწილოება ამ პირის დაკავებაში, ხოლო მან გაანთავისუფლა პირი. უნდა აღინიშნოს ის გარემოებაც, რომ წინასასამართლოს მოსამართლე პროკურორს მტკიცების ტვირტის პასუხისმგებლობის მიუხედავად არ აკისრებს ვალდებულებას წარმოადგინოს ყველა საჭირო მტკიცებულება პირის თვითნებური და უკანონო დაკავების გამორიცხვისთვის. აღნიშნული განპირობებულია მოსამართლეებზე პროკურატურისა თუ პოლიტიკური ზეგავლენის არსებობით, რაც კიდევ უფრო უსამართლოს ხდის სასამართლო პროცესს ხალხისთვის (გთხოვთ იხ. საქმის ალექსანდრე ვოლკოვი უკრაინის წინააღმდეგ 80-ე პარაგრაფი, რომელიც ეხება პროკურატურის გავლენას უკრაინის სასამართლო სისტემაზე და სტრასბურგის სასამართლოს შეფასებას სისტემური ზეწოლის თავიდან აცილების მიზნით). მოცემულ საქმეში ვეცნობით ევროპის საბჭოს კომისრის ტომას ჰამარბერგის მსჯელობას მოსამართლეთა დამოუკიდებლობასა და მიუკერძოებლობასთან დაკავშირებით, რაც სახეზე იყო უკრაინაში, რაც იმას ნიშნავს, რომ ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპული სასამართლოს პრაქტიკაში არის ისეთი გადაწყვეტილებები, რომლებშიც პირდაპირ არის ასახული პროკურატურის ზეგავლენა მოსამართლეთა დამოუკიდბლობის ხარისხზე. ამ პოლიტიკური წნეხის გამოსწორების მიზნით ევროპული სასამართლო და ევროპის საბჭო მოუწოდებს უკრაინის ხელისუფლებას სასამართლო სისტემის რეფორმებისკენ.

ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისიწნებით, ასევე იმის გათვალისიწნებით, რომ ალექსანდრე ვოლკოვის საქმეში პირდაპირ ჩანს თუ როგორ ზემოქმედებს მოსამართლის დამოუკიდებლობის ხარისხზე უკრაინის პროკურატურა, უკიდურესად მნიშვნელოვანია ჩვენს ქვეყანაში არ განმეორდეს მსგავსი შემთხვევები. ამდენად მნიშვნელოვანია უპირველესყოვლისა კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი ნაწილი, ასევე კონვენციის მე-6 მუხლი დაცულ იქნას საგამოძიებო ეტაპზე, ხოლო შემდეგომ რაღა თქმა სასამართლოში, რათა არ გაჩნდეს საზოგადოებაში იმის განცდა, რომ სასამართლო ჩვენს ქვეყანაში არ არის დამოუკიდებელი. ამდენად, კანონმდებელმა ჩამოაყალიბა სისხლის სამართლის პროცესის 32-ე მუხლი, ასევე 33-ე მუხლი, რომლითაც პროკურორი არამხოლოდ ახორციელებს საპროცესო ზედამხეველობას გამოძიებაზე, არამედ პიდაპირ გასცემს დავალებებს გამომძებელზე, რა დროსაც მას შეუძლია საქმე ჩამოართვას ერთ გამომძებელს და გადასცეს მეორეს. სსსკ-ს 33-ე მუხლის მე-6 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტი განმარტავს, რომ პროკურორი უფლებამოსილია „საგამოძიებო ქვემდებარეობის მოთხოვნათა დაცვით სისხლის სამართლის საქმის გამოძიება დაავალოს ამა თუ იმ სამართალდამცავ ორგანოს ან გამომძიებელს; საქმე ჩამოართვას ერთ გამომძიებელს და გადასცეს მეორეს“. აღნიშნული მუხლი ცხადყოფს, რომ გამოძიების ხარისხსა და შედეგებზე პასუსმგებელი პირია თავად პროკურორი, რომელიც მართავს მთლიანად საგამოძიებო პროცესს. მოგეხსენებათ, ერთ საქმეში შეიძლება მონაწილეობდეს ერთზე მეტი გამომძებელი და სამართალდამცავი, ამდენად წარმოუდგენელია მათ ცალცალკე აიღონ მხარისა და სახელმწიფოს წინაშე ვალდებულებები, რომ არა ერთი ცენტრალიზირებული მართვის სისტემა, რომელსაც ხელმღვანელობს პროკურორი. გამომდინარე აქედან, პროკურორმა უნდა აგოს პასუხი სოლიდარულად გამომძიებლის განზრახ დაშვებულ პროცესუალურ დარღვევებზე და ამის შესახებ მან პასუხი გამომძებელთან ერთად უნდა აგოს სასამართლოში. ნაცვლად ამისა, პროკურორთა უმრაველსობა, მათ შორის ჩემი საქმის პროკურორი გურამ კრავეიშილი ღია სასამართლო პროცესში აცხადებს, რომ გამომძიებლის მიერ დაშვებული შეცდომა ან თუმდაც გადაცდომა არ არის პროკურორის საქმე. მაგალითად პროკურორი ამბობს, რომ მე დამაკავა გამომძიებელმა და არა პროკურორმა, ამდენად ის ირიდებს პასუხისმგებლობას ჩემი უკანონო დაკავების თაობაზე, რასაც ვერანაირად ვერ დავეთანხმები ვინაიდან სსსკ-ს 32-ე და 33-ე მუხლები პირდაპირ აკისრებენ პროკურორს გამოძიებაზე ზედამხედველობის ფუნქციას, რაც ასევე ნიშნავს პასუხისმგებლობის გაზიარებასაც. ამდენად, პროკურორი გურამ კრავეიშვილი სასამართლო პროცესზე თავს არიდებს ამ პასუხისმგებლობას და რაც ყველაზე შემაშფოთებელია ამ მოქმედებაში მას ეთანხმება მოსამართლეც, მიუხედავად იმისა, რომ სასამართლო პროცესში გამოაშკარავდა და დაგინდა გამომძიებლისა და სამართალდამცავთა გადაცდომები ასევე დაზარალებულ მხარესთან პირდაპირი მიკერძების ფაქტები (იხ. დანართი 14 - დაზარალებულის კახა გვრიტიშილის სატელეფონო ამონაწერის სქემა და დათვალიერების ოქმი). აღნიშნული ამონაწერით დასტურდება, რომ კონფლიქტის კახა გვრიტიშვილს არ დაურეკავს 112-ში, ისე როგორც ის ამას ამტკიცებს თავის გამოკითხვის ოქმშ, არამედ ის მუდმივ კონტაქტზე იყო თავის მეგობარ ან ნათესავ პოლიციელებათან ცოტნე კვარაცხელიასთან და გამომძიებელ რჩლ ჩხელაძესთან. ამ მიკერძოების საფუძვლით დაიწყო ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის საქმე, რაც ნიშნავს პირად ანგარებას და სამაგიროს გადახდას ნაცნობი პოლიციელების მეშვეობით. აღნიშნული დანაშაულებრივი ქმედებების შესახებ საქმის კურსში იყო პროკურორი გურამ კრავეიშვილი, ვინიდან ჩემი დაკავების მომენტში გამომძებელი ჩემი დაკავების საფუძველს ათანხმებდა პროკურთან, რასაც არ მიმალავდა და ამბობდა, რომ ყველაფერი ისე იქნება როგორც პროკურორი გადაწყვეტსო. ამ ფაქტის გამორიცხვის მიუხედავად, სსსკ-ს 33-ე მუხლის „“ ქვეპუნქტის მიხედვით, პროკურორი ხელმძღვანელობს საგამოძოებო პროცესს, აძლევს დავალებებს გამომძებელს, ხოლო ამ დავალებებეის მიცემის თაოაბზე, ასევე დავალების კანონიერების შესახებ პასუხისმგებელი უნდა იყოს თავად პროკურორიც. ამდენად, ნებისმიერი საგამოძებო მოქმედება შეთანხმებულია პროკურორთან და მათი კანონიერების შესახებ პასუხი უნდა აგოს თავად პროკურორმაც.

მიუხედავად ზემოაღნიშნული მსჯელობისა, სისხლის სამართლის პროცესი გამოძიების ეტაპზე ჩატარებულ საგამოძიებო თუ საპროცესო მოქმედებების შესახებ პასუხისმგებლობას აკისრებს მხოლოდ გამომძიებელს ან საერთოდ ბუნდოვანია თუ ვინ არის პასუხისმგებელი ასეთი ტიპის მოქმედებების დროს დარღვევებზე პასუხისმგებელი, ვის უნდა ელაპარაკოს და ვის უნდა მოსთხოვოს პასუხი დაცვის მხარემ ასეთი ტიპის დარღვევების შესახებ სასამართლოში. აღნიშნული კითხვა მოქმედი კანონმდებლობით პასუხგაუცემელია, რაც არის არაკონსტიტუციური და მოითხოვს ცვლილებას, ისე რომ სისხლის სამართლის საერთო მიზნისთვის მოძრავი ყველა სუბიექტი თავისი კომპეტენციის ფარგლებით აგებდეს პასუხს, მოცემულ შემთხვევაში საუბარია პროკურორის როგორც საპროცესო ზედამხედველის პასუხისმგელობის საკითხის დაყენებაზე, ვინაიდან ღია სასამართლო პროცესზე პროკურორი წარმოადგენს სახელმწიფო ბრალდებას, გამოძიების მიერ მოპოვებულ მტკიცებულებებს და მტკიცებულებათა ან საპროცესო დოკუმენტების მოპოვებისა თუ შექმნის კანონიერებაზე პასუხისმგებელი უნდა იყოს პროკურორი. ამდენად, სისხლის სამართლის პროცესის 32-ე მუხლის პირველი პუნქტის მე-2 წინადადება, „ამ ფუნქციის შესასრულებლად პროკურატურა ახორციელებს გამოძიების საპროცესო ხელმძღვანელობას“ არაკონსტიტუციურია კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლება უზრუნველყოფილია“, ასევე არღვევს გამოძიების ეტაპზე კონსტიტუციის მე-11 მუხლით დადგენილ თანასწორობისა და შეჯიბრებითობის პრინციპს, ასევე 31-ე მუხლის მე-4 პუნქტს მოწმეთა თანაბარი უფლებით გამოკითხვის შესაძლებლობის თაობაზე, ვინაიდან უკანონოდ დაკავებულ პირს, რომელსაც არ ჰყავს ადვოკატი, არ აუხსნიათ თუ რისთვის დააკავეს, არ გადაუციათ დაკავების ოქმი, შეზღუდული აქვს თვითნებურად გადაადგილების თავისუფლება, მაშასადამე ის ვერ მოიძიებს მტკიცებულებებს და ვერ გამოკითხვას თვითმხილველებს, რაც აუარასებს ისი ბრალდების მდგომარეობას.

ანალოგირი რამ განხოციელდა ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის საქმეში, რა დროსაც მე დამაკავეს სსსკ-ს 171-ე მუხლის „დ“ ქვეპუნქტით, რომელზეზ ზევით უკვე არაერთხელ ვიმსაჯელე. ჩემი დაკავება იყო თვითნებური, ვინაიდან ზემოაღნიშნული მუხლის მიხედვით ადგილი უნდა ჰქონოდა ჩემს მიმალვასა და შემდგომ ამოცნობას. როგორც ზევით აღვნიშნე, გამომძიებელმა დამაკავეა ზუსტად ამ ორი გარემოების მითითებით, რომ მე თითქოსდ ამივიმალე და შემდგომ ამომიცნო თვითმხილველმა. სამწუხაროდ, იმ დროს როდესაც სასამართლოში დადგა დაკავების კანონიერების შესახებ მსჯელობის დრო, პროკურორმა ნაცვლად იმისა, რომ წარმოადგინე მტკიცებულებები ჩემი მიმალვის ფაქტის დადასტურებისთვის, ჩაღუნა თავი და არც კი გაუცია დაცვის მხარისთვის პასუხები. აღნიშნული ნიშნავს იმას, რომ პროკურორი მოქმედებდა თვითნებურად, ვინაიდან მას არ ჰქონდა არანაირი დამადასტურებელი მტკიცებულება, რომ მე მივემალე გამოძიებას. სასამართლო პროცესის დროს, პროკურორმა არგუმენტების არ არსებობის გამო, მისი უკანონო ქმედებები გადააბრალა გამომძიებელს და თქვა, რომ მე პროკურორმა გურამ კრავეიშვილმა არ დამაკავა არამედ მე დამაკავა სამათალდამცავებმა პოლიციის შენობაში გამომძიებლის დადგენილებით, ხოლო თავად პროკურორმა თითქოსდა ჩემი ოჯახური მდგომარეობის გათვალისიწნებით გამანთავისუფლა 48 საათში. აღნიშნული მსჯელობით პროკურორი გაურბის პასუხისმგებლობას, მიუხედავად იმისა, რომ გამომძიებელი არჩილ ჩიხელაძე ჩემი თანდასწრებით ათანხმებდა პოზიციეს პროკურორს, იყო რა მუდმივ სატელეფონო კონტაქტზე მასთან, რაც ევალაბეა კიდეც საპროცესო კანონმდბელობით. მიუხედავად ამისა, პროკურორომა სასამართლო პროცესზე უარყო ჩემი უკანონო დაკავებისთვის გამომძიებლის დადგენილების გამოცემაში რაიმე სახის მონაწილეობა, რაც ვფიქრობ, რომ არის სრული სიცრუე და მოითხოვს საკანონმდბელო ცვლილებას, რომლითაც გაიზრდება პროკურორის სამართლებრივი პასუხისმგებლობა გამომძიებლის მიერ ან ერთობლივად დაშვებული საპროცესო შეცდომების პასუხისმგებლობის გაზიარების კუთხით, რითიც არ მიეცემა პროკურორს პასუხისმგებლობისთვის თავის არიდების შესაძლებლობა.

აღნიშნული ასევე კავშირშია პროკურორის აცილებასთან, რაც რეგულირდება სსსკ-ს 59 მუხლით. მოგეხსენებათ, გადაუდებელი აუცილებლობისას ხშირია გამომძიებლის დადგენილებით პირის დაკავების ფაქტები, ხოლო შემდგომ 48 საათის მიწურულს პროკურორის დადგენილებით პირის განთავისუფლების პრაქტიკა. ასეთი რამ ხდება ხოლმე, როდესაც სამართალდამცავებს, გამომძებელს, პროკურორის ამოძრავებთ პირის მიმართ პირადი ანგარებით და ანგარიშსწორებით სამაგირროს გადახდის დიდი სურვილი, ან როდესაც პირი მართლაც უსაფუძლოდ დააკავეს და პროკურორს მანამ სანამ შედგება პირველი წარდგენის სასამართლო სხდომა უნდა შეცდომის გამოსწორება. ასეთი სიტუაციის გამკლავებისთვის პროკურორი გამოსცემს სსსკ-ს 176 მუხლის „ვ“ ქვეპუნქტით დადგენილ წინაპირობით საფუძველს, რომ თითქოსდა სისხლის სამართლის მიზნებისთვის პირის დაკავება აღარ არის საჭირო, და ათავისუფლებას პირს წინასწარი დაკავების იზოლატორიდან. პროკურატურად ასეთი თვითნებობის გამართლებისთვის შემდეგი ნაბიჯებიც კარგად აქვს გათვილი. პირის განთავისუფლების შემდეგ, პროკურატურა სასამართლოში შედის გირაოს მოთხოვნით, აღნიშნულს უთანხებს ბრალდებულის ოჯახს ან მის ადვოკატს, რომლებსაც ეს ამბავი ძალიან ახარებთ და პირველი წარდგენის სხდომაში აღარავინ საუბრობს პირის უკანონო დაკავების შესახებ, ვინაიდან პირი უკვე განთავისუფლებულია და ამ სიხარულს იზიარებს ყველა. გამოდის, რომ პროკურატურას შემუშავებული აქვს თვითნებური დაკავების ტაქტიკა, რომელშიც მონაწილეობს ჯერ გამომძებელი, ხოლო შემდეგ თავად პროკურორი აკეთილშობილებს ამ უკანონო და დანაშაულებრივ ქმედებას.

ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის საქმეში, ჩემი დაკავება მოხდა დაზარალებულად ცნობილი პირის კახა და ლევან გვრიტიშილების მეგობრული და ნათესაური კავშირების გამო სამართალდამცავებთან. ასეთი სამართალდამცავი გამოდგა პოლიციის ოფიცერი ვინმე ცოტნე კვარაცხელია, რომელმაც თავისი მეგობრის თუ ნათესავის ინტერესბის გამო შექმნა ცრუ ინფორმაციით გაჯერბული პატაკი, თითქოსდ ამე ვინახავდი ცეცხლსასროლ იარაღსს, ასევე თავისივე პატაკით თქვა, რომ ის ენდობა წყაროს, მასვე ჩამოართვა წყაროს სთანადოდ გადამოწმების დადასტურებისთვის ჩვენება გამომძიებელმა არჩლ ჩიხელაძემ, თუმცა პოლიციელის მიერ მიწოდებული ინფორმაცია არ გამოდგა სიმართლე. წესით, აღნიშნულმა პოლიციელმა უნდა აგოს სსკ-ს 370-ე, 373-ე მუხლებით პასუხი, თუმცა მის წინააღმდეგ არანაირი გამოძიება არ დაწყებულა. წინასასამართლო სხდომის ფარგლებში, მე დავაყენე მოსამართლე ლევან გელოვანთან შუამდგომლობა, რომლითაც მოვითხოვე დაზარალებულის კახა გვრიტიშილის სატელეფონო ამონაწერის სსსკ-ს 125 მუხლით დათვალიერება, რაზეც მოსამართლე დაგვთანხმდა. დათვალიერების ოქმით და სატელეფონო ამონაწერით ირკევავა, რომ დაზარაებულად ცნობილ კახა გვრიტიშვილს არ დაურეკავს 112-ში, თუმცა ის გამოძიებას აწოდება თავის გამოკითხვის ოქმით ინფორმაციას, რომ მან თითქოსდ ადარეკე კონფლიქტის დასრულებისთნავე 112-ში და გამოიძახა საპატრულო ეკიპაჟი. ამონაწერით ირკვევა, რომ კახა გვრიტიშვილი კონფლიქტის დროს მუდმივ სატელეფონო კონტაქტში იყო ვინმე პოლიციის ოფიცერ ცოტნე კვარაცხლეისთან, რომლის პატაკით შემდგომში დაიწყო ჩემს მიმართ სისხლისსამართლებრივი დევნა. ამავდროულად სატალეფონო ამონაწერით ირკვევა, რომ პატაკით გამყარებული დასაბუთებული ვარაუდით ჩატარებული გადაუდებელი აცილბლობით ჩხრეკის დროს, გამომძიებელი არჩილ ჩიხელიძე უშუალოდ ჩხრეკის წარმოების დროს მუდმივ სატელეფონო კონტაქტში იყო დაზარალებულად ცნობილ კახა გვრიტიშვილთან. ამდენად, დადასტურებულია გამომძიებლის არჩილ ჩხელაძისა და პოლიციის ოფიცერის ცოტნე კვარცხელიას დაზარალებულთან კახა და ლევან გვრიტიშიებთან მეგობრობისა თუ ნათესაური კავშირის არსებობა, ასევე მათი მიკერძოების ფაქტი, რაც არსებითი განხილვის მოსამართლემ პროკურორის აცილების შამდგომლობის მსჯელობისას ცნობად იღო, თუმცა პროკურორი მაინც არ ამაცილეა მიუხედავად სსსკ-ს 59-ე მუხლით დადგენილი საფუძვლებისა. მოსამართლე კონსტანტინე კოპალიანმა განმარტა, რომ დაზარალებული მხარე კონტაქტში იმყოფებოდა პოლიციელთან და გამომძებლთან და ის ამას ცნობად მიიღებდა, თუმცა მან ასევე იკითხა, ჰქონდა თუ არა კახა გვრიტიშვილს უშუალოდ პროკურორ გურამ კრავეიშვილთან დანარეკი, რაც ამონაწერის მიხედვით არ დადასტურდა. ამ გარემოებით მოსამართელ კონსტანტინე კოპალიანმა არ ამაცილა პროკურორი გურამ კრავეიშვილი, რომელიც შეიძლება ითქვას, რომ პირველსავე წუთიდან მონაწილეობდა ჩემი სისხლის სამართლებრივი დევნის ოპერაციაში.

გამომდინარე ამ ფაქტიდან, ვთვლი, რომ ის არგუმენტი, რომ პროკურორი პასუხს არ აგებს გამომძიებლის მოქმედებებზე არ არის კონსტიტუციური, ასევე ვთვლი, რომ პროკურორმა აუცილებლად უნდა გადააკონტროლოს გამომძებლისა თუ სხვა სამართალდამცავთა თვითნებობის შესაძლებლობანი, განსაკუთრებით როცა ეს ეხება დაკავებას ან სისხლის სამართლის პასუხისგებაში მიცემას. ვინაიდან პროკურორი ასეთ გარემოების არსებობის დროს ამბობს, რომ ის არაფერ შუაშია, ესეიგი გამოდის, რომ პროკურორი თავიდანვე საქმის კურსში იყო პოლიციელთა მიკერძოების ფაქტის შესახებ, ხოლო თუ მან იცოდა ის, რომ ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის საქმე დაიწყო პირადი მოტივებით და მან ამ ყველაფერს ხელი შეუწყო, მაშინ ის თავდაცვის მიზნით უთითებს იმას, რომ ის პასუხს ვერ აგებს გამომძებლის ან სხვა პოლიციელთა ქმედებებზე, რომლის სამართლებრივი საფუძველი ზუსტად, რომ სსსკ-ს 32-ე მუხლის პირველი პუნქტის მე-2 წინადადებაა, „ამ ფუნქციის შესასრულებლად პროკურატურა ახორციელებს გამოძიების საპროცესო ხელმძღვანელობას“, ასევე 33-ე მუხლის მე-6 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტის პირველი წინადადება, რომ პროკურორი უფლებამოსილია: „საგამოძიებო ქვემდებარეობის მოთხოვნათა დაცვით სისხლის სამართლის საქმის გამოძიება დაავალოს ამა თუ იმ სამართალდამცავ ორგანოს ან გამომძიებელს; საქმე ჩამოართვას ერთ გამომძიებელს და გადასცეს მეორეს“, სადაც არ არის საუბარი პროკურორის ვალდებულელებზე, რომ ის პასუხს აგებს ნებისმიერ უსწორობასა თუ გადაცდომაზე, მაგალითისთვის ისე როგორც გამომძიებლის ვალდებულება არის განსაზღვრული სსსკ-ს 37-ე მუხლის მეორე ნაწილით, რომ გამოძება უნდა ჩატარდეს „სრულად, ყოველმხრივ და ობიექტურად“. ასეთი პასუხისმგებლობის კანონმდბელობის დონეზე არ არსებობის გამო, პროკურორები, ასევე ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის პროკურორი გურამ კრავეიშვილი არ იღებს პასუხისმგებლობას გამოძიების დროს დაშვებული დარღვევების შესახებ, ასევე ის არ იღებს პასუხისმგებლობას გამომძებლისა თუ სამართალდამცავების გადაცდომებისა და დანაშაულებრივ ქმედებებში მონაწილეობის შესახებ, თითქოსდა ამის შესახებ პროკურორს ინფორმაცია არ ქონია, თითქოსდა თვითნებური და უკანონო დაკავების, ასევე გადაუდებელი აუცილებლობით ჩხრეკის უკანონობის შესახებ მას ინფორმაცია არ ჰქონდა, მაშნ როდესაც ის შუამდგომლობს სასამართლოსთან ჩხრეკის დაკანონების თვალსაზრისით. ამდენად, პროკურორი პირდაპირ კავშირშია გამოძიების ეტაპზე ნებისმიერი გადაცდომისა თუ დარღვევის ჩადენასთან. ის ასევე შემხებლობაშია პოლიციელთა და გამომძიებელთა მოქმედებებთან და გადაცდომებთან განსაკუთრებით, როდესაც პირი მოტყუებით არის მიყვანილი გამოკითხვის მიზნით პოლიციის შენობაში, დაკავებულია და მიმდინარეობს მსჯელობა მისი წინასწარი დაკავების იზოლატორში ჩასმის თაობაზე შემდგომში მტკიცებულებების მოპოვებისა და თვითმხილველთა გამოკითხვა-ზეწოლის მიზნით. ასეთი ქმედება განახროციელეს სამართალდამაცავებმა და პროკურორმა ჩემი დაკავების მომენტში, რა დროსაც ჩემი დაკავების სურვილი გამომდინარეობდა დაზარალებულ მხარესთან პირდაპირი მეგობრობითა და ნათესაობით, რა დროსაც გამომძიებელმა პროკურორთნ შეთანხმებით ყოველგვარი იურიდიული საფუძვლის გარეშე დამაკავა შემდგომში მტკიცებულებების მოპოვების მიზნით. მიუხედავად იმისა, რომ დაცვის მხარემ მოიპოვა დაზარალებულის სატელეფონო ამონაწერი, რომლითაც ჩანს თუ როგორ კონტაქტობს ის გამომძიებელ არჩილ ჩიხელაძესა და პოლიციის ოფიცერ ცოტნე კვარაცხელიასთან კონფლიქტის დროს პირად მობილურ ტელეფონებზე, მოსამართლემ დაცვის მხარეს მაინც არ დაუკმაყოფილა შუამდგომლობა პროკურორის აცილების თაობაზე. მისი მსჯელობით დაზარალებულ მხარეს არ ჰქონია კონფლიქტის დროს კავშირი უშუალოდ პროკურორთან, თუმცა მოსამართლემ დაინახა, რომ დაზარალებულს კავშირი ჰქონდა პოლიციის ოფიცერ ცოტნე კვარაცხელისთან, რომელმაც შემდგომ შექმნა პატაკი, ასვე დაინახა, რომ გამომძიებელს ჩემი სახლის გადაუდებელი ჩხრეკის დროს პირდაპირი კავშირი ჰქონდა დაზარალებულ კახა გვრიტიშვილთან, რაც მეტყველებს იმაზე, რომ ისინი ათანხმებდნენ პოზიციებს ჩემი დაკავებისა თუ სისხლისსამართლებრივი დევნის დაწყების თვალსაზრისით. მიუხედავად ამისა, მოსამართლემ ვერ დაინახა პროკურორის პასუხისმგებლობა აღნიშნულ მოქმედებებში და არ დაგვიკმაყოფილა სსსკ-ს 59-ე მუხლის „ე“ ქვეპუნქტით მისი აცილება, რაც ასევე მიმაჩნია, რომ არის არაკანონიერი. ამდენად, სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსში მკაფიოდ უნდა დაფიქსირდეს თუ ვინ აგებს პასუხს გამოძიების ჩატარების დროს სამართალდამცავთა გადაცდომის შესახებ, როცა საქმე ეხება უშუალოდ საგამოძიებო მოქმედებების ჩატარებას. როგორც აღვნიშნე, მოქმედ კანონმდბელობას არ აქვს არანაირი ჩანაწერი, რომ საპროცესო ზედამხედველობასთან ერთად პროკურორმა უნდა აიღოს მის ქვეშ დაქვემდებარებული პირების, ესეიგი გამომძიებლისა თუ სხვა სამართალდამცავების მიერ თვითნებობისა და განზრახ უკანონო ქმედებების ჩადენის შესახებ სოლიდარული პასუხისმგებლობა, მგალითად ამოცნობის ოქმის არასწორად შევსებისთვის, დაკავების ოქმის ბრალდებულისთვის გადაუცემლობისთვის, ჩხრეკის ოქმის დამალვისთვის ან გამომძიებლის დადგენილების მესაკუთრისთვის წარმოუდგენლობისთვის, ასევე ამ დოკუმენტებში განზრახ და თვითნებურად ცრუ ინფორმაციის შეტანისთვის. ამდენად, პროკურორი, როგორც გამოძიების ზედამხედველი უნდა აკონტროლებდეს სამართალდამცავთა მხრიდან თვითნებური მოქმედებების ჩადენის საფრთხეს, ხოლო ასეთი საფრთხის არსებობისას სსსკ-ს 33-ე მუხლის მე-6 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის მიხედვით, ჩამოაშოროს გამომძიელებლი აღნიშნულ საქმე, რაც ჩემს შემთხვევაში პროკურორს არ გაუკეთებია, არამედ პირიქით ხელს უწყობდა გამომძიებელს უკანონო მოქმედებების ჩატარებაში.

გამომდინარე ყოველიზემოაღნიშულიდან, სსსკ-ს 32-ე მუხლის მეორე წინადადება მოითხოვს ცვლილებას და უნდა ჩამოყალიბდეს შემდეგი სახით „ამ ფუნქციის შესასრულებლად პროკურატურა ახორციელებს გამოძიების საპროცესო ხელმძღვანელობას და პასუხს აგებს გამომძებლის, სხვა სამართალდამცავთა გადაცდომების, კეთილსინდისიერებისა და კომპეტენტურობის შესახებ, ასევე გამოძიების სრულად, ყოველმხრივ, დამაჯერებლად და ობიექტურად ჩატარებისთვის“. აღნიშნული ცვლილება მნიშვნელოვანია იმიტომ, რომ შემდგომში სასამართლოში განხილვის დროს პროკურორმა აღარ გადააბრალოს გამომძიებელს საპროცესო დარღვევები, არამედ თუ გამოვლინდა ასეთი დარღვევები, განსაკუთრებით თუ დადგინდა სამართალდამცავთა ან გამომძიებელთა მხარესთან მიკერძოების ფაქტი, ამის შესახებ პროკურორმა პასუხი უნდა აგოს სასამართლოს წინაშე, ხოლო პროკურორის პასუხისმგებლობის პასუხად სასამართლომ უნდა დაუკმაყოფილოს დაცვის მხარეს მისი აცილების შუამდგომლობა, რაც ჩემს შემთხვევაში არ მომხდარა, უფრო მეტიც მოსამართელემ საერთოდ ვერ დაინახა პროკურორის გადაცდომა, მიუხედავად იმისა, რომ მან დაინახა სამართალდამცავთა და გამომძიებლის დაზარალებულ მხარესთან მიკერძოების ფაქტი. ამდენად, მთლიანობაში ერთად აღებული, საგამოძიებო და სასამართლო განხილვის დროს ირღვევა ბრალდებულის უფლებები, საქმის სამართლიანი განხილვის უფლება, ასევე შეჯიბრობითობის პრინციპი, ვინაიდან უშუალოდ პროცესი აღარ არის შეჯიბრებითი და თანასწორი.

ამდენად, საკონსტუტიციო სასამართლოს ვთხოვ არაკონსტიტუციურად სცნოს სსსკ-ს 32-ე მუხლის მე-2 წინადადების, „ამ ფუნქციის შესასრულებლად პროკურატურა ახორციელებს გამოძიების საპროცესო ხელმძღვანელობას“, ასევე 33-ე მუხლის მე-6 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტის, რომ პროკურორი უფლებამოსილია „საგამოძიებო ქვემდებარეობის მოთხოვნათა დაცვით სისხლის სამართლის საქმის გამოძიება დაავალოს ამა თუ იმ სამართალდამცავ ორგანოს ან გამომძიებელს; საქმე ჩამოართვას ერთ გამომძიებელს და გადასცეს მეორეს“, ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ბლანკეტურად გამორიცხავს პროკურორის პასუხისმგებლობას გამომძიებლისა და სამართალდამცავთა დარღვევების, საპროცესო შეცდომებისა და გადაცდომების შესახებ, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლება უზრუნველყოფილია“ და კონსტიტუციის მე-11 მუხლით დადგენილ „თანასწორობისა და შეჯიბრებითობის“ პრინციპთან მიმართებით;

12. სსსკ-ს 32-ე მუხლის პირველი და მე-3 წინადადებები, „პროკურატურა სისხლისსამართლებრივი დევნის ორგანოა. პროკურატურა ამ კოდექსით გათვალისწინებულ შემთხვევებში და დადგენილი წესით, სრული მოცულობით ატარებს დანაშაულის გამოძიებას, სასამართლოში მხარს უჭერს სახელმწიფო ბრალდებას”, ასევე სსსკ-ს 34-ე მუხლის პირველი პუნქტი, რომ „სისხლის სამართლის საქმეთა გამოძიებას აწარმოებენ საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს, საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს, საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის და სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურის საგამოძიებო დანაყოფების გამომძიებლები“, რომლის ნორმატიული შინაარსით ბრალდების მხარეს შეუძლია არ დაიწყოს გამოძიება და სისხლისსამართლებრივი დევნა, ხოლო ასეთი შემთხვევისას გამორიცხავს დაცვის მხარის მიერ გამოძიების ჩატარების შესაძლებლობას, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლება უზრუნველყოფილია“, ასევე მე-6 მუხლთან „არავინ არის ვალდებული ამტკიცოს თავისი უდანაშაულობა. ბრალდების მტკიცების მოვალეობა ეკისრება ბრალმდებელს“, და კონსტიტუციის მე-11 მუხლით დადგენილ „თანასწორობისა და შეჯიბრებითობის პრინციპთან“ მიმართებით;

როგორც მოგეხსენებათ, საქართველოში ბრალმდებელი არის პროკურატურა, თუმცა ხშირია შემთხვევები, რა დროსაც პროკურატურა ან საგამოძიებო ორგანო არ იწყებს ამა თუ იმ დანაშაულის მიმართ გამოძიებას, ასევე არ სცნობს პოტენციურ დაზარალებულს დაზარალებულად და არ უყენებს ბრალს დანაშაულში მხილებულ პირს.

მოგეხსენაბათ, დაზარალებულის უფლებების გამყარებისთვის, საკონსტიტუციო სასამართლომ 2020 წლის 18 დეკემბრის გადაწყვეტილებით N1/3/1312 ძალადაკარგულად სცნო სსსკ-ს 57-ე მუხლის პირველი ნაწილის „თ“ ქვეპუნქტის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ბლანკეტურად გამორიცხავს დაზარალებულის შესაძებლობას, მიიღოს ინფორმაცია გამოძიების მიმდინარეობის შესახებ და გაეცნოს სისხლის სამართლის მასალებს ასლის სახით. აღნიშნული მუხლის კორექტირება და დაზუსტება საჭირო გახდა იმიტომ, რომ პროკურატურა და საგამოძიებო ორგანოები არ აძლევდნენ დაზარალებულს საშუალებას გაეცნოთ ან ასლის სახით წამოეღოთ მასალები, რითიც იზღუდებოდა დაზარალებულის უფლებები იმ თვალსაზრისით, რომ სისხლის სამართლის საქმეები დროში ჭიანურდებოდა, არ მიმდინარეობდა სსსკ-ს 37-ე მუხლით დადგენილი სტანდატით „სრული, ყოველმხრივი, ობიექტური გამოძიება“, რაც მნიშვნელოვნად ლახავდა დაზარალებულის ინტერესებს. აღნიშნული გადაწყვეტილება საკონსტიტუციო სასამართლოში რამდენადაც ჩემთვის ცნობილია დაფუძნებულია პრეზიდენტის ზვიად გამსახურდიას საქმეს, რომლის შესახებაც მის შვილს კონსტანტინე გამსახურდიას წლების განმავლობაში არ მიუწვდებოდა ხელი საქმის მასალებზე, მაშასადამე ის მოკლებული იყო შესაძლებლობას თვალყური ედევნა გამოძიების პროცესზე და შედეგებზე. ამდენად საკონსტიტუციო სასამართლომ მიიღი ფრიად მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება, რითიც საშუალება მისცა დაზარალებულ მხარეს მონაწილეობა მიიღოს სისხლის სამართლის წარმოებაში.

დაახლოებით ანალოგიური მოთხოვნა მინდა დავაფიქსირო ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის საქმის წარმოების გათვალისწინებით. მოგეხსენებათ, ჩემი სახლისა და ავტომანქანის გადაუდებელი აუცილებლობით ჩხრეკის და დაკავების დროს, სამართალდამცავთა მხრიდან ადგილი ჰქონდა ჩემი და ჩემი ოჯახის წევრების მიმართ წამების, წამების მუქარის, არაადამიანური და დამამცირებელი მოპყრობის ფაქტებს, ასევე სამსახურებრივი უფლებამოსილების ბოროტადა გამოყენებისა თუ ოქმების გაყალბების გარემოებებს. მიუხედავად იმისა, რომ ჩემი მხრივ არაერთხელ მოვითხოვე გენერალური პროკურატურისგან, სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურისგან, შინაგან საქმეთა სამინისტროსგან მოხელეთა გადაცდომის შესახებ რეაგირების გაკეთება (იხ. დანრთი 7 - პროკურატურისა და სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურის პასუხები), არცერთმა უწყებამ ამ მოხელეების წინააღმდეგ არ დაიწყო სისხლის სამართლის გამოძიება, რაც ოფიციალურად მაცნობეს კიდეც. გამომდინარე აქედან, ფაქტია, რომ ზემოაღნიშნული უწყებები განზრახ არ იწყებენ გამოძიებას, ვინაიდან საქმე ეხებათ პროკურორის გურამ კრავეიშვილის, პოლიციის უფორის მოადგილის გიორგი კიკალიშვილის, პოლიციის ოფიცერის ცოტნე კვარაცხელიას, გამომძიებლის არჩილ ჩიხელაძის დანაშაულებრივ ქმედებებს, რომელთა მხილება პროკურატურას მათი ჩინის გათვალისწინებით არ აწყობს. ასეთ ვითარებაში ჩნდება განცდა, რომ პროკურატურა არ იწყებს გამოძიებას მაღალჩინოსანთა წინააღმდეგ, ხოლო სიმართლის მტკიცებისთვის სხვა მექანიზმი ეროვნულ დონეზე აღარ არის. რჩება ერთადერთი გზა, რომ მივმართო გამოძიების დაწყების მოთხოვნით ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპულ სასამართლოს, რომელიც როგორც მოგეხსენებათ დროში გაჭიანურებული პროცესია, ხოლო გამოძიების დაწყება მნიშვნელოვანია ამ კონკრეტულ მომენტში, რა დროსაც არსებობს დანაშაულებრივი ქმედებების შესახებ ცხელი კვალი. ამდენად, მე არ მომეცა ჩემი ბრალდების სისხლის სამათლის საქმეში მოხელეთა გადაცდომების შესახებ გამოძიების დაწყების შესაძლებლობა, რამაც დამატებით შელეხა ჩემი უფლებები და მხილების გარეშე დატოვა დანაშაულში მოქმედი სამართადამცავები. გამომდინარე აქედან, იმდენად რამდენადაც მნიშვნელოვანია ნებისმიერი სახის დანაშაულის მხილება, ასევე დამნაშავეთა სამართლებრივად დასჯა, დამათანხმებით, რომ ობიექტური გამოძიების ჩატარება გარდაუვალია.

რა ხდება მაშინ როდესაც საგამოძიება ორგანო არ იწყებს გამოძიებას, ხოლო პასუხად გწერს, რომ არ არსებობს გამოძიების დაწყების ნიშნები, იმ დროს როდესაც საქმეში ფიგურირებენ სხვა მოწმეებიც, რომლებიც ადასტურებენ სამართალდამცავთა მხრიდან გადაცდომის ფაქტებს. საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი არაფერს არ ამბობს ასეთი სიტუაციის შესახებ, ასევე არ იძლევა არანაირ ნორმას ამ სიტუაციიდან გამოსავლის მიღწევის თვალსაზრისით. ამდენად, მოქმედი სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით, იმ შემთხვევაში თუ პროკურატურა ან ნებისმიერი საგამოძიებო ორგანო უარს ეუბნება დაზარალებულ პირს გამოძიების დაწყებაზე, დაზარალებული ადამიანი მოკლებულია შესაძლებლობას, რომ ეროვნულ დონეზე თავად აწარმოოს გამოძიება და შემდგომში მტკიცებულებები წარადგნოს სასამართლოში, რომელიც გამოიტანს პირის ბრალდების შესახებ დადგენილებას ან გამამტყუნებელ განაჩენს. აღნიშნული ნორმა, ესიეგი სსსკ-ს 32-ე მუხლის პირველი და მესამე წინადადებები, „პროკურატურა სისხლისსამართლებრივი დევნის ორგანოა“ და „პროკურატურა ამ კოდექსით გათვალისწინებულ შემთხვევებში და დადგენილი წესით, სრული მოცულობით ატარებს დანაშაულის გამოძიებას, სასამართლოში მხარს უჭერს სახელმწიფო ბრალდებას”, ასევე სსსკ-ს 34-ე მუხლის პირველი პუნქტი, რომ „სისხლის სამართლის საქმეთა გამოძიებას აწარმოებენ საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს, საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს, საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის და სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურის საგამოძიებო დანაყოფების გამომძიებლები“, აშკარად არღვევს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-6 პუნქტს, რომ „ბრალდების მტკიცების მოვალეობა ეკისრება ბრალმდებელს“, ასევე არღვევს ამავე მუხლის პირველ პუნქტს, „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის„ თვალსაზრისით, რაც ასევე დარღვეულია გამოძიების მომზადების ეტაპზე, მას შემდეგ რაც დაზარალებული შეიტანს საჩივარს, ხოლო პროკურორი და გამომძებელი ამა თუ იმ მიზეზით არც კი დაიწყებენ მოკვლევას ან თუნდაც თვითმხილველთა გამოკითხვას.

მინდა აქვე აღვნიშნო, რომ ჩემთვის გასაგებია პროკურატურის როლი გამოძიების წარმართვის თვალსაზრისით, ჩემთვის ასევე გასაგებია, რომ სახელმწიფო ბრალდების ფუნქცია შეთავსებული აქვს პროკურატურას, თუმცა ჩემი ბრალდების გაუქმება შეუძლია როგორც პროკურორს თავისი დისკრეციული უფლებამოსილების ფარგლებში, ისე მოსამართლეს რა დროსაც დადგება სისხლის სამართლის საქმის შეწყვეტის საფუძვლები ღია სასამართლო პროცესში. ამდენად, გამოდის, რომ სახელწმიფო ბრალმდებელი არის მხოლოდ პროკურატურა, ხოლო სისხლის სამართლის შეწყვეტა შეუძლია როგორც პროკურატურას, ისე სასამართლოს. ასევე სსსკ-ს 34-ე მუხლის პირველი პუნქტი ამბობს, რომ „სისხლის სამართლის საქმეთა გამოძიებას აწარმოებენ საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს, საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს, საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის და სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურის საგამოძიებო დანაყოფების გამომძიებლები“. ზემოაღნიშნული მუხლი არაფერს არ ამბობს იმის თობაზე, რომ გამოძიება შესაძლებელია აწარმოოს დაცვის მხარემაც, რაც პრაქტიკაში დასაშვები უნდა იყოს დაზარალებულის ინტერესების გათვალისიწნებით, ასევე მაშნ როდესაც საგამოძიებო ორგანო არ იწყებს ამა თუ იმ მიზეზით გამოძიებას. შესაბამისად, ჩემთვის გაუგებარია, თუ პროკურატურა არ ან ვერ ასრულებს თავის ფუნქციას ბრალის წაყანების თვალსაზრისით, არ იწყებს გამოძიებას დამნაშავეთა მხილების მიზნით, მაშინ რატომ არ შეიძლება პოტენციური დაზარალებული პირის მიერ სასამართლო შამდგომლობის საფუძვლით დაიწყოს გამოძიება და მტკიცებულებათა მოპოვება დაცვის მხარემ, ასევე საგამოძიებო პროცედურების ჩატარება, ნაცვლად პროკურატურისა ამ პირმა ან მისმა დამცველმა ადვოკატმა უზრუნველყოს. აღნიშნული უფლებამოსილება პირს უნდა მიენიჭოს მხოლოდ მოსამართლის გადაწყვეტილებითა და განჩინებით და სახეზე უნდა იყოს ბრალმდებელის, ესეიგი პროკურატურის ან სხვა რომელიმე გამოძიების უფლებით აღჭურვილი ორგანოს დასაბუთებული უარი, ასევე დაცვის მხარემ სასამართლო განჩნების მოპოვებისთვის, სასამართლოს უნდა წარუდგინოს დასაბუთებული ვარაუდის სტნდარტით მოპოვებული მტკიცებულებები, რომლითაც სასამართლო დაავალებს პროკურატურას ან თავად წაუყენებს ბრალს დანაშაულში მხილებულ ადამიანებს. აღნიშნული საგამოძიებო მოქმედების ჩატრება დაცვის მხარის მიერ კიდევ უფრო მნიშნელოვანი და სასიცოცხლო ინტერესის ხდება როდესაც საგამოძიებო ორგანოები არ იწყნებენ გამოძიებას, განსაკუთრებით მაშნ როდესაც საქმე ეხება მაღალჩნოსანთა მიერ გადაცდომისა და დანაშაულებრივ ქმედებებში მონაწილეობას. ამდენად საგამოძიებო ორგანოების ასეთი გადაწყვეტილების საპირწონე უნდა იყოს სასამართლოს განჩინება, რომლითაც ის პოტენციური დაზარალებულის ადვოკატს ან/და თავად დაზარალებულ პირს დააკისრებს კერძო გამოძიების ჩატარებას, რომლის ფარგლებშიც მოპოვებულ მტკიცებულებებს ისინი წარადგენენ სასამართლოში შემდგომი გადაწყვეტილების მიღებისთვის, რაც არის პირის მიმართ ბრალის წაყენება , აღკვეთის ღონისძების შეფარდება, გამამართლებელი გადაწყვეტილება ან გამამტყუნებელი განაჩენი.

აღნიშნული უფლება ხელს შეუწყობს მოქალაქეთა იმ ნაწილის აზრის კონსოლიდაციას, რომლებიც თვლიან, რომ გამოძიება მათ მიმართ ჩადენილი დანაშაულის წინააღდეგ არ მიმდინარეობს ან მიმდინარეობს არაობიექტურად, რაც უზრუნველყოფს სსსკ-ს 11-ე მუხლით დადგენილ თანასწორობის პრინცპის, ასევე შეჯიბრებითობის გარანტიას, ვინაიდან ესა თუ ის სამე, მიუხედავად იმისა, რომ სახელწიფომ არ უზრუნველყო გამოძიებოს დაწყება, შესაძლებელია გამოძიებულ იქნას დაზარალებულის ან მის მიერ აყვანილი კერძო ადვოკატის მეშვეობითაც. ამდენად, მნიშვნელოვანია სისხლის სამართლის პროცესის შეჯიბრობითობის უზრუნვეყოფისთვის, ასევე დანაშაულში მხილებული ადამიანების დასჯისთვის, ბრალმდებლის ფუქნცია პირის შუამდგომლობის საფუძლით შეითავსოს სასამართლომაც, რაც გააქარწყლებს სახელმწიფოსადმი მოქალაქეთა მხრიდან ბრალდებებს, რომ სახელმწიფო არ იწყებს გამოძიებას ან არ ატარებს სათანადოდ გამოძიებას, რაც ზღუდავს ეროვნულ დონეზე კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ ნაწილს, ასევე ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპული კონვენციის მე-6 მუხლით დადგენლ უფლებას საქმის სამართლიანი განხილვის უფლების თვალსაზრისით.

ამდენად, საკონსტიტუციო სასამართლოს მივართავ თხოვნით არაკონსტიტუციურად იქნას ცნობილი სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 32-ე მუხლი კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ და მე-4 ნაწილებთან, ასევე 11-ე მუხლთან მიმართებით. გამომდინარე აქედან, საკონსტიტუციო სასამართლოს მივმართავ თხოვნით სსსკ-ს 32-ე მუხლი მოიყვანოს საქართველოს კონსტიტუციასთან შესაბამისობაში და ჩამოყალიბდეს 2 მუხლის სახით:

· მუხლი 1. “პროკურატურა სისხლისსამართლებრივი დევნის ორგანოა. ამ ფუნქციის შესრულების უზრუნველსაყოფად პროკურატურა ახორციელებს გამოძიების საპროცესო ხელმძღვანელობას. პროკურატურა ამ კოდექსით გათვალისწინებულ შემთხვევებში და დადგენილი წესით, სრული მოცულობით ატარებს დანაშაულის გამოძიებას, სასამართლოში მხარს უჭერს სახელმწიფო ბრალდებას (მოთხოვნა N11-ში დაფიქსირებული ცვლილებების გათვალისწინებით).

· მუხლი 2. აღნიშნული უფლებამოსილებით ასევე შეუძლია ისარგებლოს სასამართლო განჩინებით დაცვის მხარემაც ან პირმა, რომელიც თვლის, რომ დანაშაულებრივი ქმედებით მას მიადგა ზიანი ან არის დაზარალებული. სასამართლო ვალდებულია დასაბუთებული ვარაუდის არსებობის შემთხვევაში, დააკმაყოფილოს დაზარალებული პირის ან მისი ადვოკატის შუამდგომლობა და საშუალება მისცეს მათ ბრალდების მხარესთან თანასწორ და თანაბარ პირობებში ჩაატაროს გამოძიება, მოიპოვოს მტკიცებულებები, წარუდგინოს სასამართლოს არგუმენტები დაზარალებულის პირის მიმართ დანაშაულში მხილებული პირების მიმართ“.

აღნიშნული ცვლილება და დამატება სისხლის სამართლის პროცესში უზრუნველყოფს კონსტიტუციის 11-ე მუხლის რეალიზებას სისხლის სამართლის გამოძიების დაწყების თვალსაზრისით. სისხლის სამართლის პროცესი დამყარებულია თანასწორობისა და შეჯიბრებითობის პრინციპზე, ხოლო ამ საშუალებით უნდა ისარგებლოს არა მხოლოდ ბრალდებისა და დაცვის მხარემ, არამედ დაზარალებულმა ან პირმა, რომელსაც მიადგა დანაშაულის შედეგად ზიანი. პრაქტიკაში არსებობს შემთხვევები, როდესაც სსსკ-ს 34-ე მუხლში დასახელებული საგამოძიებო ორგანოები არ იწყებენ გამოძიებას, მიუხედავად იმისა, რომ არსებობს დასაბუთებული ვარაუდი ან პირის საჩვარი. აღნიშნული ხშირად განპირობებულია იმ პირის გავლენებით ან კონტაქტებით, რომლის მიმართაც შეტანილია საჩვარი დანაშაულის ჩადენის ფაქტთან დაკავშრებით, ასევე ხშირია შემთხვევები, როდესაც დანაშაულებრივ ქმედებებში მონაწილეობენ სამართალდამცავები ან სხვა მაღალჩინოსნები. ასეთი შემთხვევების დროსაც ძალიან ხშირად საგამოძიებო ორგანო არ იწყებს გამოძიებას და არ დგება მაღალჩნოსანთა პასუხისმგებლობის საკითხი, თუ რაღა თქმა უნდა მათ არ აქვთ ჩადენილი ისეთი დანაშაული, რომელიც გახმაურდება და განიხილება როგორც საზოგადოებრივი ინტერესის მაღალი კატეგორია. ასეთ შემთხვევებში სისტემის გადარჩენისთვის ასევე მისი რეპუტაციისთვის, მაღალჩინოსნების შესახებ გამოძების დაწყებას სათავეში უდგას თავად საზოგადოება და შემდგომში პროკურატურა. საქართველოში ხშირია იერარქიულ-ბიუროკრატიული კავშირებისდა გამო გამოძიების დაწყების შეჩერების ფაქტები, ან სულაც არ იწყენებენ გამოძიებას ამა თუ იმ ჩინოვნიკის წინააღმდეგ. ზუსტად ასეთი ფაქტის შემსწრენი გავხდით ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის საქმეში, რა დროსაც სამართალდამცავებმა, გამომძიებელმა პროკურორის მეთაურობითა და ხელმღვანელობით ჩაიდინეს წამების არაადამიანური და დამამცირებელი მოპყრობის დანაშაული, ასევე ჩემი გმოკითხვის დროს წამების მუქარის ფაქტი, რაც დასჯადია როგორც სისხლის სამართლის კოდექსით, ისე ადამიანის უფლებათა დაცვის კონვენციის მე-3 მუხლის გათვალისიწნებით. მიუხედავად იმისა, რომ აღნიშნული ფაქტი სამჯერ გასაჩივრდა გენერალურ პროკურატურაში, სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურში, შინაგან საქმეთა სამინისტროში, არცერთმა უწყებამ არ დაიწყო ამ ფაქტის შესახებ გამოძიება (იხ. დანართი 14 - სახელმწიფო ინსპექტორთან. გენერალუ პროკურატურასთან, სხვა უწყებაბთან, მათ შორის პრემიერთან გაგზავნილი საჩივარი წამების, არაადამიანური და დამამცირებელი მოპყრობის თაობაზე, ჩემი გამოკითხვის გამოკითხვის ოქმი, სახელწიფო ინსპექტორისა და გენერალური პროკურატურის პასუხები, რომლითაც იუწყებიან, რომ არ ფიქსირდება მოხელეთა გადაცდომის ფაქტები და არ იწყებენ გამოძიება).

13. ამდენად, მნიშვნელოვანია ქვეყანაში არსებობდეს რაიმე სახის ალტერნატივა გამოძიების ჩატარების თვალსაზრისით, რაც უზრუნველყოფს დანაშაულის პრევენციას განსკუთრებით მაშინ როდესაც საქმე ეხება მაღალჩნისანთა მიერ ჩადენილ დანაშაულებსა და მხილებას, რომელთაც სახელმწიფოს მხრიდან მინიჭებული აქვთ სტატუსი, პრივილეგია და ძალაუფლება განმეორებით და სისტემატიურად ჩაიდინოს დანაშაული და არ დაისაჯონ თავიანთი ქმედებებსითვის. გამომდინარე ყოველივე აღნიშნიულიდან, გთხოვთ არაკონსტიტუციურად სცნოთ სსსკ-ს 32-ე მუხლის პირველი და მე-3 წინადადებები, „პროკურატურა სისხლისსამართლებრივი დევნის ორგანოა. პროკურატურა ამ კოდექსით გათვალისწინებულ შემთხვევებში და დადგენილი წესით, სრული მოცულობით ატარებს დანაშაულის გამოძიებას, სასამართლოში მხარს უჭერს სახელმწიფო ბრალდებას”, ასევე სსსკ-ს 34-ე მუხლის პირველი პუნქტი, რომ „სისხლის სამართლის საქმეთა გამოძიებას აწარმოებენ საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს, საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს, საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის და სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურის საგამოძიებო დანაყოფების გამომძიებლები“, რომლის ნორმატიული შინაარსით ბრალდების მხარეს შეუძლია არ დაიწყოს გამოძიება და სისხლისსამართლებრივი დევნა, ხოლო ასეთი შემთხვევისას გამორიცხავს დაცვის მხარის მიერ გამოძიების ჩატარების შესაძლებლობას, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლება უზრუნველყოფილია“, ასევე მე-6 მუხლთან „არავინ არის ვალდებული ამტკიცოს თავისი უდანაშაულობა. ბრალდების მტკიცების მოვალეობა ეკისრება ბრალმდებელს“, და კონსტიტუციის მე-11 მუხლით დადგენილ „თანასწორობისა და შეჯიბრებითობის პრინციპთან“ მიმართებით;

13. საქართველოს ორგანული კანონის „საერთო სასამართლოების შესახებ“ 75^​1-ე მუხლის მე-6 პუნქტი „მოსამართლის მიერ კანონის არასწორი განმარტება ან/და გამოყენება, რასაც საფუძვლად უდევს მისი შინაგანი რწმენა, არ არის დისციპლინური გადაცდომა და აღნიშნული ქმედებისათვის მოსამართლეს არ ეკისრება დისციპლინური პასუხისმგებლობა“, ასევე, 75^​10-ე მუხლის მე-5 პუნქტი „დისციპლინური სამართალწარმოების დროს დაუშვებელია მოსამართლის მიერ გამოტანილი აქტების კანონიერებაზე ზედამხედველობა“, ამასთან, 75^​12-ე პირველი მუხლის „დ“ ქვეპუნქტი, რომ „დამოუკიდებელი ინსპექტორი წყვეტს მოსამართლის მიმართ დისციპლინური სამართალწარმოებას თუ საჩივარი ეხება მოსამართლის მიერ გამოტანილ აქტის კანონიერებას“, ასევე „მე-8 პუნქტის „ვ.ა“ და „ვ.ბ“ ქვეპუნქტები, რომ დისციპლინურ გადაცდომად ჩაითვლება „მოსამართლის მიერ საქართველოს საპროცესო კანონმდებლობით დადგენილი ვადის არასაპატიო მიზეზით არსებითად დარღვევა. ამ ვადის დარღვევის მიზეზი არასაპატიოდ არ ჩაითვლება, თუ მოსამართლემ აღნიშნული ვადის დაცვა ობიექტურ გარემოებათა (საქმეთა სიმრავლე, საქმის სირთულე და სხვ.) გამო ვერ შეძლო“ და „მოსამართლის მიერ სხვა მოსამართლის, სასამართლოს აპარატის თანამშრომლის ან სასამართლო პროცესის მონაწილის მიმართ აშკარა უპატივცემულობის გამოხატვა“, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვა უზრუნველყოფილია“, მე-11 მუხლის პირველი ნაწილთან, რომ „ყველა ადამიანი სამართლის წინაშე თანასწროია. აკრძალულია დისკრიმინაცია .........პოლიტიკური ან სხვა შეხედულებების...ან წოდებრივი.....სხვა ნიშნის მიხედვით“, 13-ე მუხლის პირველ და მე-2 ნაწილებთან „ადამიანის თავისუფლება დაცულია“ და „თავისუფლების აღკვეთის ან თავისუფლების სხვაგვარი შეზღუდვის შეფარდება დასაშვებია მხოლოდ სასამართლოს გადაწყვეტილებით“, მიმართებით;

მოგეხსენებათ საზოგადოება ძალიან ხშირად არის უკმაყოფილო საერთო სასამართლოების სისტემით. ჩვენს ქვეყანაში ოდითგანვე არსებობს სასამართლოსადმი ხალხის ნდობის პრობლემა. აღნიშნული განპირობებულია და კავშირშია საბჭოთა რეჟიმთან, სადაც მძვინვარებდა კორუფცია, მათ შორის ბიუროკრატიული და იერარქიული ელიტარული კავშირები, ნეპოტიზმი და ნაცნობების ურთიერთდახმარების კლასიკური მოდელი, რომელიც სამწუხაროდ დღემდე შემორჩენილია და პოსტ-საბჭოთა სივრცის არეალში ისევ მძვინვარებს, მათ შორის ჩვენს ქვეყანაში როგორც ჩვენი კულტურის იდენტობის ნაწილი, რომლის ჩამოშორება დროში გაჭიანურებულ, გრძელვადიან, სტრუქტურული ღონისძიებებისა და უკეთესობისკენ თაობათა მენტალურ ცვლილებებს უკავშირდება. აღნიშნულ არგუმენტს ამყარებს ეუთო/ოდირის კვლევაც, რომლის მიხედვითაც სამხრეთ კავკასიიდან, რომელშიც მოიზრება საქართველოც, ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპულ სასამართლოში კონვენციის მე-6 მუხლის დარღვევით „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლება“ შედის ყველაზე მეტი საქმეები. აღნიშნული უკავშირდება რა კორუფციას, მოსამართლეთა არაკომპეტენტურობასა და ეფექტიანობის დაბალ ხარისხს, ასევე იერარქიულ-ბიუროკრატიულ, პოლიტიკურ თუ სოციალურ ზეგავლენას, მათ შორის პროკურატურის გავლენას სასამართლოზე, ასევე ადვოკატის ინსტიტუტუტის სუსტ მხარეებს, რაც ერთი შეხედვით რთული შესამჩნევია თუ ამ ფაქტს მიმდინარე სისხლის სამართლის პროცესში არ დავაკვირდებით.

აღნიშნულ პრობლემასთან დაკავშირებით მნიშვნელოვანია განვიხილოთ საქმე ალექსანდრე ვოლკოვი უკრაინის წინაარმდეგ, რომლის 80-ე პარაგრაფში ვკითხულობთ ევროპის საბჭოს ადამიანის უფლებათა კომისრის თომას ჰამარბერგის მსჯელობას „მოსამართლეთა დამოუკიდებლობასა და მიუკერძოებლობასთან დაკავშირებით: „მართლმსაჯულების დამოუკიდებლობა - რომელიც ასევე გულისხმობს ინდივიდუალური მოსამართლის დამოუკიდებლობას, უნდა იყოს დაცული კანონის დონეზე და ასევე პრაქტიკაში. ამ მიმართებით კომისარმა მიუთითა, რომ უკრაინაში საზოგადოების აღქმით, მოსამართლეები არ არიან დაცულები გარე, მათ შორის, პოლიტიკური ხასიათის გავლენებისგან. გადამწყვეტი ნაბიჯების გადადგმაა საჭირო რამდენიმე ფრონტზე, რათა აღმოიფხვრას ის ფაქტორები რომელიც მოსამართლეთა დაუცველობას განაპირობებს და ასუსტებს მათ დამოუკიდებლობას. ხელისუფლებამ დეტალურად უნდა გამოიკვლიოს ყველა პრეტენზია არასათანადო პოლიტიკური თუ სხვა ხასიათის გავლენების ან სასამართლო ინსტიტუციების საქმიანობაში ჩარევის თაობაზე და უზრუნველყოს ეფექტური სამართლებრივი დაცვის საშუალებები. კომისარი მოუწოდებს უკრაინის ხლისუფლებას სრულად შეასრულოს ვენეციის კომისიის რეკომენდაციები, რომელიც იმ პროცედურებისა და კრიტერიუმების დაზუსტებას მოითხოვს, რომელიც მოსამართლეთა დანიშვნისა და გათავისუფლების, ასევე მათ მიმართ დისციპლინური ღონისძიებების გამოყენების საკითხს უკავშირდება. არსებითია დადგინდეს ადეკვატური გარანტიები სამართლიანობის უზრუნველყოფისა და დისციპლინური პროცედურების პოლიტიზირების აღმოფხვრის მიზნით. მოსამართლეთა დანიშვნის დროს კანდიდატი პირების კვალიფიკაცია და დამსახურება გადამწყვეტი საკითხი უნდა გახდეს. იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს არსებული შემადგენლობა არ შეესაბამება საერთაშორისო სტანდარტებს და უნდა შეიცვალოს, რაც საკონსტიტუციო ცვლილებებს ითხოვს. ...“

ზემოაღნიშნულ ციტატაში ვაწყდებით იგივე პრობლემებს, რაც საქართველოშია. უკრაინის შემთხვევა საქართველოსთან მიმართებით კიდევ უფრო რთულია, ვინაიდან გენერალური პროკურატურის წარომადგენლები რაც არ უნდა გასაკვირი იყოს ეს, შედიოდნენ იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს შემადგენლობაში, რაც დამატებით აძლიერებდა პროკურატურის გავლენას საერთო სასამართლოების სისტემაზე. საქართველოში აღნიშნული პრობლემა მსგავსი სიმძაფრით არ დგას, თუმცა საზოგადოებაში არის განცდა, რომ სასამართლო არ არის დამოუკიდებელი, დროული და ეფექტიანი თავის გადაწყვეტილებებში. საზოგადოების დიდი ნაწილი, ასევე ადვოკატების უმრავლესობა უჩივის იმ პრობლემას, რომ მოსამართლეთა გადაცდომების შესახებ იუსტიციის უმაღლეს საბჭოში საჩივრის დაწერას აზრი არ აქვს. ამდენად, ხალხში, ასევე ადვოკატების დიდი ნაწილის აზრით, მოსამართლის გადაცდომა თუ ეს არ არის ღრმა სისხლისსამართლებრივი დანაშაული რთული დასამტკიცებელია, ვინაიდან არ არის მზაობა იუსტიციის უმაღლესი საბჭოდან მოსამართლეთა მხილების კუთხით, რითიც ზარალდება მთლიანად სახელმწიფო, ხალხი, და ილახება ევროპის საბჭოს წინაშე აღებული ვალდებულებები, რომ საერთო სასამართლოების სისტემას უნდა ჰქონდეს ხალხის ნდობა, სხვა დანარჩენ შემთხვევაში სასამართლო საჭიროებს რეფორმირებას.

საქართველოში დადგენილი პრაქტიკით, იუსტიციის უმაღლესი საბჭო მოსამართლეთა დისციპლინური პასუხისმგებლობის საჩივრებზე, ძალიან ხშირად იძლევა დაუსაბუთებელ გადაწყვეტილებებს და არ იწყებს, ან თუ იწყებს მალავე ასრულებს მოსამართლეთა მიმართ დისციპლინურ წარმოებას, მიუხედავად იმისა, რომ გადაცდომები სახეზეა. აღნიშნული გადაწყვეტილების მიღებისას ძალიან ხშირად იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს დამოუკიდებებელი ინსპექტორი თავის გადაწყვეტილებაში იყენებს საერთო სასამართლოების 75^​12-ე პირველი მუხლის „დ“ ქვეპუნქტს, რომლის მიხედვითაც დამოუკიდებელი ინსპექტორი წყვეტს მოსამართლის მიმართ დისციპლინურ სამართალწარმოებას თუ „საჩივარი ეხება მოსამართლის მიერ გამოტანილი აქტის კანონიერებას“ (იხ. დანართი 4 – საქართველოს იუისტიციის უმაღლესი საბჭოს საჩივარი მოსამართლე ლევან გელოვანის წინააღმდეგ, 2021 წლის 26 მარტის სასამართლო სხდომის ოქმის აუდიო-ვიდეო კონფერენცია, N1/4053-20, 2021 წლის 27 აპრილის იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს დამოუკიდბელი ინსპექტორის სამსახურის გადაწყვეტილება N 149/24-03 მოსამართლე ლევან გალოვანის მიმართ დისციპლინური სამართალწარმოების მიმართ ნაწილობრივ შეწყვეტის შესახებ, 2019 წლის 13 მარტის იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მდივნის გიორგი მიქაუტაძის გადაწყვეტილება N112/18 მოსამართლე გიორგი არავეძის მიმართ დისციპლინური სამართალწარმოების შეწყვეტის თაობაზე). ამასთან, დამოუკიდებელი ინსპექტორი თავის მსჯელობას აფუძნებს საერთო სასამართლოების შესახებ 75^​1-ე მუხლის მე-6 პუნქტს, რომ „მოსამართლის მიერ კანონის არასწორი განმარტება ან/და გამოყენება, რასაც საფუძვლად უდევს მისი შინაგანი რწმენა, არ არის დისციპლინური გადაცდომა და აღნიშნული ქმედებისათვის მოსამართლეს არ ეკისრება დისციპლინური პასუხისმგებლობა“, მიუხეადავად იმისა, რომ მისი კანონის არასწორი ინტერპრეტაციის გამო, ბრალდებული, რომელიც არის უდანაშაულო შეიძლება აღმოჩნდეს საპატიმროში აღკვეთის ღონისძიების სახით ან თუნდაც ბრალდების მხარის მიერ კანონის დარღვევით მოპოვებული მტკიცებულების დასაშვებად ცნობის გამო გამამტყუნებელი განაჩენით (იხ. მოცემულ ბმულში დალი გოგიჩაიშვილის სისხლის სამართლის საქმის ჟურნალისტური გამოძიების ვიდეო მასალა: https://www.facebook.com/ga.id.79/videos/145247323175854/), რაც გამოვლინდა კიდეც დალი გოგიჩაიშვილის საქმის ფარგლებში.

აღნიშნულ საქმეში წინასასამართლო სხდომის დროს დასაშვებად იქნა ცნობილი ფარული ვიდეო/აუდიო გადაღება, რომელიც არ იყო სანქცირებული მოსამართლის განჩინებით. აღნიშნული მტკიცებულების დასაშვებად ცნობის შემდეგ, არსებითი განხილვის სხდომის მოსამართლემ გიორგი არევაძემ ნაცვლად იმისა, რომ გამოესწორებინა წინასასამართლო სხდომის ხარვეზი, რომ დასაშვებად სცნო ბრალდების მხარის მიერ სსსკ-ს 72-ე მუხლის დარვევით, ასევე კონსტიტუციის 31-ე მუხლის 10-ე პუნქტით დარვევით მოპოვებული მტკიცებულება, მან გაიზიარა მხარეთა საუბრების ჩანაწერი და დააფუძნა მასზე თავისი გამამტყუნებელი განაჩენი, რომლითაც უმოწყალოდ სრულიად უდანაშაულო ადამიანს დალი გოგიჩაიშვილის თითქოსდა 180-ე მუხლით მიუსაჯა 7 წლიანი პატიმრობა. აღნიშნული მუხლი გადაკვალიფიცირდა სააპელაციო სასამართლოს მიერ სსკ-ს 360-ე მუხლით „თვითნებობა“, რაც იმას ნიშნავს, რომ სააპელაცაიო სასამართლოს მოსამართლემ მანუჩარ კაპანაძემ არ გაიზიარა პირველი ინსტანციის მოსამართლის გიორგი არევაძის უკანონო გადაწყვეტილება, რომელიც გამოტანილ იქნა ზუსტად კანონის არასწორი ინტერპრეტაციისდა გამო რის გამოც უდანაშაულო ადამიანი 9 თვის მანძილზე იჯდა ციხეში. სააპელაციო სასამართლოს მოსამართლემ მანუჩარ კაპანაძემ დალი გოგიჩაიშვილი დარბაზიდან გაანთავისუფლა. ამ ფაქტს გამოეხმაურა საია-ს თავმჯდომარე სულხან სალაძე, რომელმაც განაცხადა შემდეგი: „ამ საქმეში სააპელაციო გადაწყვეტილება არ არის უბრალოდ განსახილველად დაბრუნონ, ერთი ან ორი დღის ჩამოკლება პატიმრობაში მყოფი ადამიანისათვის, არამედ რეალურად აქ საუბარია იმაზე, რომ პირი, რომელიც იყო პატიმრობაში დიდწილად იყო უკანონო თავისი არსით. ამიტომაც, მათ შორის ეს გადაწყვეტილება იქნება მნიშნელოვანი იუსტიციის საბჭოსითვის მათ მიერ საბოლოო გადაწყვეტილების მიღების დროს.“

აღნიშნული მტკიცებულების შეფასებისა და დასაშვებობის ნაწილი, რომლის შედეგად დალი გოგიჩაიშვილს მოსამართლე გიორგი არევაძემ გამოუტანა გამამტყუნებელი განაჩენი და მიუსაჯა 7 წელი, გასაჩვრდა იუსტიციის უმაღლეს საბჭოში (იხ. საჩვარი დანართ 4-ში), თუმცა უმაღლესი საბჭოს მდივანმა გიორგი მიქაუტაძემ თავის 2019 წლის 13 მარტის გადაწყვეტილებაში N112/18 გაამართლა მოსამართლე გ. არევაძის ქმედება. გიორგი მიქაუტაძის შეფასებით სასამართლომ სწორად გაიზიარა ვიდეო ჩანაწერი, მიუხედავად იმისა, რომ დალი გოგიჩაიშვილი თავის საჩივარში აფიქსირებდა ფატქს, რომ ბრალდების მხარემ აღნიშნული მტკიცებულება მოიპოვა კანონის დარღვევით, კერძოდ განხორციელდა ფარული გადაღება მოსამართლის განჩინების გარეშე, რითიც მეორე მხარემ ჩაიდინა სსკ-ს 158-ე მუხლით გათვალსიწინებული დანაშაული. მიუხედავად აღნიშნულისა, გიორგი მიქაუტაძე თავის გადაწყვეტილებაში წერს, რომ „სსსკ-ს 112-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად საგამოძიებო მოქმედება, რომელიც ზღუდავს კერძო საკუთრებას, მფლობელობას ან პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობას, ტარდება მოსამართლის განჩნებით...თანამესაკუთრის ან თანამფლობელის ან კომუნიკაციის ერთი მხარის თანხმობა საკმარისია ამ ნაწილით გათვალისიწნებული საგამოძიებო მოქმედების სასამართლოს განჩინების გარეშე ჩასატარებლად. ამასთან, ვინაიდან მტკიცებულებების მოპოვების კანონიერების შეფასება (დასშვებობა) არ უკავშირდება მოსამართლის შინაგან რწმენას და ეყრდნობა მხოლოდ იმპერატიულად დადგენილ წესს, მნიშვნელოვანია ამ კუთხით პრეტენზიის საფუძვლიანობის გამოკვლევა საქართველოს სსსკ-ს 112-ე მუხლთან მიმართებაშიც. საგულისხმოა, რომ საქმის მასალების თანახმად, საქმეზე დართული საუბრის ჩანაწერებში დაზარალებული გიორგი კოკოევი თავად წარმოადგენს კომუნიკაციის მონაწილე მხარეს. აღნიშნული ჩანაწერი შემდგომში მანვე წარუდგინა გამოძიებას. შესაბამისად, შემთხვევა განეკუთვნება იმ საგამონაკლისო წესს, რაც გათვალისიწნებულია საქართველოს 112-ე მუხლით (კომუნიკაციის ერთი მხარის თახმობა საკმარისია ამ ნაწილით გათვალისიწნებული საგამოძიებო მოქმედების სასამართლოს განჩინების გარეშე ჩასატარებლად) და არ საჭიროებს სასამართლოს წინასწარ ნებართვას (განჩინებას) საუბრის ფარულად ჩაწერასთან დაკავშირებით. შესაბამისად, მოსაზრება ჩანაწერთა დაუშვებლობის თაობაზე, უსაფუძვლოა და გაზიარებული ვერ იქნება. რაც შეეხება სასამართლოს შეფასებებს ჩანაწერში აღნიშნული გარემოებების აღნიშნულ გარემოებებთან მიმართებით, აღნიშნული უკავშირდება მოსამართლის შნაგან რწმენას, რაც „საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 75^​10 მუხლის მე-5 პუნქის თანახმად, დაუშვებელია შემოწმდეს დისციპლინური სამართალწარმოების პროცესში. საჩივრის ავტორი ეჭვ ქვეშ აყენებს სასამართლოს გადაწყვეტილებათა კანონიერებას, მტკიცებუყლებათა არასწორად შეფასების საფუძლით. აღსანიშნავია, რომ მოცემული საკითხი დისციპლინური სამართალწარმოების ფარგლებში დაუშვებელია განვიხილოთ, შემდეგ სამართლებრივ გარემოებათა გამო: „საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-7 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, მოსამართლე თავის საქმიანობაში დამოუკიდებელია. მოსამართლე ფაქტობრივ გარემოებებს აფასებს და გადაწყვეტილებებს იღებს მხოლოდ საქართველოს კონსტიტუციის, საერთაშორისო სამართლის საყოველთაოდ აღიარებული პრინციპებისა და ნორმების, სხვა კანონების შესაბამისად და თავისი შინაგანი რწმენით. ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლო განმარტავს, რომ მტკიცებულებათა შეფასება, მათ შორის მათი რელევანტურობის განსაზღვრა, არის ეროვნული სასამართლოების პრეროგატივა (Barberia, Messegue, jabrado v. Spain). საქართველოს სსსკ-ს 82-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, მტკიცებულება უნდა შეფასდეს სისხლის სამართლის საქმესთან მისი რელევანტურობის, დასაშვებობის და უტყუარობის თვალსაზრისით. ამავე მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად, მტკიცებულებას არ აქვს წინასწარ დადგენილი იურიდიული ძალა. აღსანიშნავია, რომ კონკრეტულ შემთხვევაში საკითხზე მსჯელობა მოითხოვს მტკიცებულებათა რელევანტურობის, უტყუარობის კუთხით, სასამართლოს შინაგანი რწმენის საფუძვლეზე მიღებული სამართლებრივი დასკვნების შემოწმების აუცილებლობას. „საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 75^​10 მუხლის მე-5 პუნქტის თანახმად კი, ამგვარ სასამართლო აქტების კანონიერებაზე ზედამხედველობა დაუშვებელია განხორციელდეს დისციპლინური სამართალწარმოების პროცესში“.

მინდა აღვნიშნო, რომ ვერანაირად ვერ დავეთანხმები ზეოაღნიშნულ ორ მუხლს, რომ მოსამართელემ არ უნდა აგოს პასუხი კანონის არასწორი ინტერპრეტაციისთვის, თუნდაც ეს იყოს მისი შინაგანი რწმენით გაკეთებული, ვინაიდან მისი არასწორი ინტერპრეტაციით ადამიანი, რომელსაც არ ჩაუდენია დანაშაული შეიძლება მოხვდეს საპატიმროში, ან თუნდაც დიდი ხნის განმავლობაში იყოს ბრალდების ქვეშ, მანამ სანამ საქმე მოივლის სააპელაციო და უზენაეს სასამართლოებს. ამდენად, საერთო სასამართლოების კანონის 75^​1-ე მუხლის მე-6 პუნქტის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც მოსამართლეს საშუალებას აძლევს გააკეთოს კანონის ინტერპრეტაცია არასწორად, თუნდაც მას თავისი შინაგანი რწმენით ეგონოს, რომ ის კანონს სწორად ინტერპრეტირებს, არის არაკონსტიტუციური, მიუღებელი და საზოგადოებაში იწვევს სასამართლოსადმი უნდობლობას. აღნიშნული მუხლის საფუძვლით, თუ მოსამართლე თავისი სუბიექტური აზრით დაიწყებს ყველაფრის ინტერპრეტირებას და მხოლოდ ამის მეშვეობით გადაწყვიტავს საქმეს, მაშინ ადამიანის ბედი არა კანონმდებლობაზე არამედ მხოლოდ მოსამართლის შინაგან რწმენაზე იქნება დამოკიდებული, რაც შესაძლებელია იყოს სუბიექტური ყოველგვარი ობიექტური ფაქტორების გათვალისიწინების გარეშე. ის ფაქტორი, რომ იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მდივანი გიორგი მიქაუტაძე ამტკიცებს, რომ მტკიცებულებათა შეფასება, დაშვება, ან გაზიარება უკავშირდება მოსამართლის შინაგან რწმენას არ შეიძლება ჩაითვალოს კონსტიტუციურად, ვინაიდან როგორც ზევით აღვნიშნე მოსამართლეც შეიძლება იყოს სუბიექტური თავის შეფასების ნაწილში, ხოლო მისი სუბიექტურობა უნდა იქნეს კანონმდებლობით გამყარებული. აღნიშნული პრაქტიკა არღვევს კონსტიტუციის 13-ე მუხლის პირველ და მე-2 ნაწილებს „ადამიანის თავისუფლება დაცულია“, „თავისუფლების აღკვეთის ან თავისუფლების სხვაგვარი შეზღუდვის შეფარდება დასაშვებია მხოლოდ სასამართლოს გადაწყვეტილებით“, ასევე მე-11 მუხლის პირველ პუნქტს „ყველა ადამიანი სამართლის წინაშე თანასწორია“, ასევე ადამიანის უფლებათა დაცვის კონვენციის მე-5 მუხლს, რომ პირის „თავისუფლებისა და უსართხოების უფლება“ გარანტირებულია, ასევე მე-6 მუხლს „საქმის სამართლიანი განხილვის უფლების“ თვალსაზრისით.

მნიშვნელოვანია ასევე განვიხილოთ, სადისციპლინო კოლეგიის და სადისციპლინო პალატის მიერ 2016 წლის მაისსა და ივლისში მიღებული გადაწყვეტილებები მოსამართლე გიორგი სულაკაძის საქმეზე, №1/04-12. სადისციპლინო კოლეგიამ ლაშა კალანდაძის თავმჯდომარეობით შემდეგნაირად იმსჯელა მოსამართლეთა დისციპლინური პასუხისმგებლობის შესახებ: „საერთო სასამართლოების მოსამართლეთა სადისციპლინო კოლეგია აღნიშნავს, რომ დისციპლინური პასუხისმგებლობის დაკისრება არის უაღრესად საფრთხილო და მნიშვნელოვანი საკითხი. დისციპლინური პასუხისმგებლობის დაკისრება შეიცავს სასამართლოს დამოუკიდებლობაზე ზემოქმედების პოტენციურ საფრთხეს, ამიტომ ყოველი კონკრეტული შემთხვევის დროს ზუსტად უნდა დადგინდეს დისციპლინური გადაცდომის ჩადენის ფაქტი და, შესაბამისად, განისაზღვროს დისციპლინური სახდელი. მოსამართლეს დისციპლინური სახდელი ეკისრება, თუ დადასტურდება მის მიერ იმ ქმედების ბრალეულად ჩადენა, რომელიც წარმოადგენს დისციპლინურ გადაცდომას. შესაბამისად, დისციპლინური სახდელის დაკისრების საფუძველი არის მხოლოდ და მხოლოდ მოსამართლის მიერ დისციპლინური გადაცდომის ბრალეულად ჩადენა. აღნიშნულიდან გამომდინარე, დიდი მნიშვნელობა ენიჭება იმის ზუსტად განსაზღვრას, რომ ჩადენილი ქმედება წარმოადგენს დისციპლინურ გადაცდომას და მოსამართლეს არ დაუშვია სამართლებრივი შეცდომა. მნიშვნელოვანია, ერთმანეთისგან გავმიჯნოთ დისციპლინური გადაცდომა და სამართლებრივი შეცდომა. საერთო სასამართლოების მოსამართლეთა სადისციპლინო კოლეგია განმარტავს, რომ დისციპლინური გადაცდომისა და სამართლებრივი შეცდომის ერთ-ერთი განმასხვავებელი ნიშანი არის შეცდომის გამოსწორების შესაძლებლობა. აღნიშნული მიუთითებს იმ გარემოებაზე, რომ, მართალია, მოსამართლემ დაუშვა შეცდომა, მაგრამ იგი ექვემდებარება გამოსწორებას. შეცდომის გამოსწორების უმნიშვნელოვანეს მექანიზმს წარმოადგენს გადაწყვეტილების გასაჩივრება, უსწორობის გასწორება, ბუნდოვანება-უზუსტობის აღმოფხვრა, დამატებითი გადაწყვეტილების გამოტანა. გადაწყვეტილების გასაჩივრებით შესაძლებელია, ზემდგომმა სასამართლომ აღმოფხვრას ქვემდგომი სასამართლოს მიერ დაშვებული შეცდომა. უსწორობის გასწორებით, ბუნდოვანება-უზუსტობის აღმოფხვრით ან დამატებითი გადაწყვეტილების გამოტანით კი, უშუალოდ შეცდომის დამშვები სასამართლო ასწორებს შეცდომას. ამდენად, ზემოაღნიშნული მექანიზმების გამოყენებით შესაძლებელია დაშვებული შეცდომის შეცვლა და მისი გამოსწორება იმავე ან ზემდგომი სასამართლოს მიერ, რაც გამორიცხავს რაიმე უარყოფითი შედეგის მიღებას. მოსამართლის მიერ დაშვებული შეცდომა, რომლის გამოსწორება შესაძლებელია, არ წარმოადგენს დისციპლინურ გადაცდომას. აღნიშნული კვალიფიცირდება სამართლებრივ შეცდომად და დაუშვებელია ამ საფუძვლით მოსამართლის მიმართ დისციპლინური სახდელის დაკისრება. დიდი მნიშვნელობა ენიჭება დაშვებული შეცდომის ხარისხს. თუ მოსამართლის მიერ დაშვებულია ისეთი უმნიშვნელო შეცდომა, რომელსაც არ მოჰყოლია მხარეების უფლებებისა და კანონიერი ინტერესების დარღვევა და არც რაიმე უარყოფითი შედეგი მიღებულა, მაშინ მცირე დარღვევის გამო, ქმედება მიიჩნევა სამართლებრივ შეცდომად, თუმცა შესაძლებელია მოსამართლემ ისეთი შეცდომა დაუშვას, რომელსაც შედეგად საჯარო წესრიგის დარღვევა მოჰყვეს. საჯარო წესრიგის კონცეფცია გამოხატავს სახელმწიფოს ძირითად და ფუნდამენტურ სამართლებრივ (მათ შორის მორალურ) პრინციპებს და მისი დარღვევით ილახება არა მარტო კონკრეტული სამართალ-ურთიერთობის მონაწილეთა უფლებები, არამედ იმავდროულად იგი ვნებს, პირველ რიგში, სახელმწიფოსა და საზოგადოებრივ ინტერესს, შესაბამისად, თუ დაშვებულია ისეთი შეცდომა, რამაც გამოიწვია საჯარო წესრიგის დარღვევა, მაშინ მოსამართლის მიერ დაშვებულ შეცდომას შეიძლება მიენიჭოს დისციპლინური გადაცდომის კვალიფიკაცია. დაშვებული შეცდომების განმეორებითი ხასიათი არის კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი კრიტერიუმი, რომელიც სამართლებრივ შეცდომას მიჯნავს დისციპლინური გადაცდომისაგან. აღნიშნულთან დაკავშირებით უნდა განისაზღვროს, რამდენად იყო მოსამართლე ინფორმირებული მისი ქმედების არამართებულობის შესახებ. თუ დადგინდება, რომ სამოსამართლო უფლებამოსილების განხორციელების დროს მოსამართლის მიერ სხვადასხვა სახის სამართლებრივი შეცდომების დაშვებისას ან ერთი სახის შეცდომის განმეორებით ჩადენისას, მოსამართლემ არ იცოდა მისი ქმედების არამართებულობის შესახებ და მიიჩნევდა, რომ მოქმედებდა კანონის სრული დაცვით, მაშინ ქმედება მიიჩნევა სამართლებრივ შეცდომად, ხოლო მოსამართლის მიერ დაშვებული სამართლებრივი შეცდომა არ წარმოადგენს მოსამართლის მიმართ დისციპლინური სახდელის დაკისრების საფუძველს. თუ დადგინდება, რომ მოსამართლემ ქმედება განმეორებით ჩაიდინა მას შემდეგ, რაც მისთვის ცნობილი გახდა აღნიშნული ქმედების არამართებულობის შესახებ, ანუ მოსამართლემ წინასწარ იცოდა, რომ უშვებდა შეცდომას და მაინც ჩაიდინა, მაშინ მოსამართლის ქმედება სცდება სამართლებრივი შეცდომის ფარგლებს და შესაძლებელია, დისციპლინური გადაცდომის კვალიფიკაცია მიენიჭოს. თუ მოსამართლემ ერთი ან რამდენიმე შეცდომა დაუშვა და დადგინდება, რომ აღნიშნული შეცდომის დაშვებაში მოსამართლეს არ მიუძღვის ბრალი ან მისი ბრალეულობის ხარისხი მინიმალურია, მაშინ ქმედება კვალიფიცირდება სამართლებრივ შეცდომად. გამიჯვნის კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი კრიტერიუმი არის მოსამართლის მოტივი, მისი კეთილსინდისიერება. საერთო სასამართლოების მოსამართლეთა სადისციპლინო კოლეგია აღნიშნავს, რომ მოსამართლე ვალდებულია, მასზე დაკისრებული მოვალეობები განახორციელოს ჯეროვნად, კეთილსინდისიერად და სათანადო გულისხმიერებით; იგი უნდა მოქმედებდეს სამართლიანობისა და მიუკერძოებლობის პრინციპის საფუძველზე; მოსამართლე უნდა იყოს თავისუფალი გადაწყვეტილების მიღებაში და მან მართლმსაჯულება უნდა განახორციელოს შინაგანი რწმენისა და კანონის საფუძველზე; მოსამართლე თავისუფალი უნდა იყოს არა მარტო მაშინ, როცა მართებულად მოქმედებს, არამედ იმ დროსაც, როცა არამართებულად მოქმედებს, თუმცა მიაჩნია, რომ მართებულია, შესაბამისად, უაღრესად დიდი მნიშვნელობა ენიჭება იმის ზუსტად დადგენას, როგორია მოსამართლის მოტივი, მისი დამოკიდებულება დაშვებული შეცდომის მიმართ, რამდენად კეთილსინდისიერად მოქმედებდა იგი. საერთო სასამართლოების მოსამართლეთა სადისციპლინო კოლეგია განმარტავს, რომ მოსამართლის ქმედება, რომელსაც საფუძვლად უდევს შინაგანი რწმენა, არ შეიძლება გახდეს დისციპლინური პასუხისმგებლობის დაკისრების საფუძველი, კერძოდ, თუ მოსამართლე დაუშვებს შეცდომას, მაგრამ დადგინდება, რომ იგი უფლებამოსილებას ახორციელებდა შინაგანი რწმენისა და კეთილსინდისიერების საფუძველზე, მიიჩნევდა, რომ მოქმედებდა მართლზომიერად და არ გააჩნდა პირადი ინტერესი, მაშინ აღნიშნული საფუძვლით მოსამართლის დისციპლინურ პასუხისგებაში მიცემა დაუშვებელია, ვინაიდან ის პირდაპირ უქმნის საფრთხეს მოსამართლის ხელშეუხებლობას და მთლიანად სასამართლოს დამოუკიდებლობას, შესაბამისად, მოსამართლის ქმედება არ მიიჩნევა დისციპლინურ გადაცდომად და მას არ დაეკისრება დისციპლინური სახდელი. აღნიშნული წარმოადგენს სამართლებრივ შეცდომას. თუ დადგინდება, რომ შეცდომის დაშვებისას, მოსამართლემ უფლებამოსილება ბოროტად გამოიყენა ან/და ის მოქმედებდა არაკეთილსინდისიერად, მიკერძოებულად, მას გააჩნდა რაიმე პირადი ინტერესი ან მიიღო სარგებელი, მაშინ მის ქმედებას დისციპლინური გადაცდომის კვალიფიკაცია მიენიჭება. ამდენად, შეცდომის გამოსწორების შესაძლებლობა, მისი ხარისხი, განმეორებითი და არაერთგზისი ხასიათი, მოსამართლის კეთილსინდისიერება, მისი მოტივი ­_ არის ძირითადი ფაქტორები, რაც ქმნის მიჯნას დისციპლინურ გადაცდომასა და სამართლებრივ შეცდომას შორის, შესაბამისად, ზემოაღნიშნული კრიტერიუმების გათვალისწინებით, ყოველი კონკრეტული შემთხვევის დროს მოსამართლის ქმედებას ზუსტად უნდა მიენიჭოს კვალიფიკაცია. მოსამართლე მხოლოდ იმ შემთხვევაში უნდა მიეცეს დისციპლინურ პასუხისგებაში, თუ დადგინდება, რომ მისი ქმედება წარმოადგენს დისციპლინურ გადაცდომას, ხოლო, თუ ქმედება ექცევა სამართლებრივი შეცდომის ფარგლებში, მოსამართლე უნდა გათავისუფლდეს პასუხისმგებლობისაგან. აღნიშნული პრინციპის ურყევი შესრულება პირდაპირ არის დაკავშირებული მოსამართლის ხელშეუხებლობისა და სასამართლოს დამოუკიდებლობის განმტკიცებასთან“.

ზემოაღნიშულ მსჯელობას ნაწილობრივ ვეთანხმები, რომ სამართლებრვი შეცდომის გამო, რომელიც მოსამართლის კეთილსინდისიერი შინაგანი რწმენის საფუძლით იქნა დაშვებული და რომლის გამოსაწორება მან უზრუნველყო, მოსამართლის წინააღმდეგ დაწყებული დისციპლინური პასუხისმგებლობა უნდა შეწყდეს. თუმცა, აქვე მინდა ხაზგასმით აღვნიშნო, რომ უკიდურესად რთულია დადგინდეს ის, რომ შეცდომის დაშვებისას, მოსამართლე მოქმედებდა კეთილსინდისიერად ან არაკეთილსინდისიერად, იყო თუ არა ის პროკურატურის ზეგავლენის ქვეშ, ასევე რთულია და ფაქტიურად შეუძლებალია გაირკვეს მოქმედებდა თუ არა მოსამართლე თავისი შინაგანი რწმენით სამართლებრივი შეცდომის დაშვების მომენტში, ამასთან კიდევ უფრო რთულია დადგინდეს მოსამართლემ უფლებამოსილება ბოროტად გამოიყენა თუ არა, ესეიგი ის გადაწყვეტილების მიღებისას მოქმედებდა თუ არა არაკეთილსინდისიერად, მიკერძოებულად, გააჩნდა თუ არა მას რაიმე პირადი ინტერესი ან მიიღო თუ არა მან სარგებელი, ვინაიდან მხოლოდ შინაგანი რწმენით მიღებული გადაწყვეტილება ამა თუ იმ საკითხის მიმართ, განსაკუთრებით მტკიცებულებათა შეფასებისა და დასაშვებობის/დაუშვებლობის ნაწილებში, რომელსაც უდევს კანონით დადგენილი მბოჭავი ხასიათის ნორმები საფუძლად, თუმცა აჩენს რა მოსამართლის მხრიდან თვითნებობის ჩადენის მაღალი ალბათობის საფრთხეს, რაც ყოვლად დაუშვებელია ადამიანის ბედის გადაწყვეტისას, ვინაიდან თვითნებურ და უკანონო გადაწყვეტილებებს ისედაც ხშირად ვხვდებით სამართალდამცავთა, პროკურორის ან გამომძიებლის მხრიდან უკანონო დაკავების, გადაუდებელი ჩხრეკის ან სხვა საგამომოძიებო მოქმედების ჩატარების დროს. ამდენად, დისციპლინური კოლეგიის მსჯელობა, რომ „მოსამართლე უნდა მიეცეს დისციპლინურ პასუხისგებაში მხოლოდ მაშინ თუ დადგინდება, რომ შეცდომის დაშვებისას, მოსამართლემ უფლებამოსილება ბოროტად გამოიყენა ან/და ის მოქმედებდა არაკეთილსინდისიერად, მიკერძოებულად, მას გააჩნდა რაიმე პირადი ინტერესი ან მიიღო სარგებელი“ არის მატერიალური ხასიათის, ვინაიდან აქ საუბარია იმ ფაქტზე, როდესაც მოსამართლე მიკერძოებულია, აქვს პირადი ინტერესი ან მიიღო სარგებელი. ასეთ შემთხვევაში მისი დარღვევები ნათელია, თუმცა არის შემთხვევები, როდესაც მოსამართლეები ექცევიან რა პოლიტიკური, სოციალური ან პროკურატურის ზეგავლენის ქვეშ, ყოველგვარი ზემოაღნიშნული მატერიალური და ხელშესახები დარღვევების არსებობის გარეშე. ასეთი ვითარების დროს დიდ როლს თამაშობს მოსამართლის შინაგანი რწმენა, რომელიც ისეთივეა როგორც სხვა ნებისმიერი ადამიანის და ვერავინ დადებს თავს იმაზე, რომ მოსამართლის შინაგანი რწმენა კეთილსინდისიერია, ვინაიდან არ არსებობს დედამიწის ირგვლივ ამის სტატისტიკური საზომი ერთეული.

ამდენად, მოსამართლეთა ნაწილი, მათ შორის მოსამართლე ლევან გელოვანი, გიორგი არევაძე, შესაძლოა მოქცეულ იყვნენ პროკურატურისა თუ პოლიტიკოსების ზეგავლენის ქვეშ, ისე, რომ ამის სამართლებრივი მტკიცებულებებით დადასტურება შეუძლებელ ძალისხმევასთან იყოს კავშირში. გამომდინარე აქედან, იმ შემთხვევაში თუ მოსამართლე უშვებს მცირე ხასიათის შეცდომას, ეს შეცდომა არ უნდა გახდეს მისი სამართლებრივი პასუხისმგებლობის საფუძველი, ხოლო თუ მოსამასართლის შეცდომის ხარისხი განსაკუთრებულ ზიანს აყენებს ბრალდებულს ან მოსარჩელეს, რაც არის დალი გოგიჩაიშვილის შემთხვევა ან ჩემი შემთხვევა, რა დროსაც ის კანონის არასწორი განმარტებისთვის 9 თვე იხდიდა სასჯელს უკანონოდ საპატიმროში, ასევე ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის საქმე, როდესაც მოსამართლე ლევან გელოვანმა დაუშვა რა კანონის დარვევით მოპოვებული მტკიცებულებები, რომლითაც უარესდება ჩემი ბრალდება და იზრდება გაამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის რისკი, მოსამართელმ ასეთი შემთხვევების დროს აუცილებლად უნდა აგოს პასუხი, ხოლო საქმე განსახილვლად სხვა მოსამართლეს არ უნდა გადაეცეს, განსაკუთრებით როდესაც მიმდინარე მოსამართლის აცილებას ითხოვს თავად ბრალდებული. ასეთი შემთხვევები და ფაქტები ხდება მხოლოდ მაშინ როდესაც მოსამართლე იყენებს მხოლოდ შინაგან რწმენას და არ აფუძნებს თავის გადაწყვეტილებას ან აფუძნებს თავის გადაწყვეტილებას კანონის არასწორი ინტერპრეტაციის საფუძლით, რაც ხშირ შემთხვევაში ხდება განზრახი მოქმედებით პროკურატურისა თუ პოლიტიკური ზეგავლენის ზემოქმედბით. ასეთი შემთხვევის დროს, განსაკუთრებით ჩვენს ქვეყანაში, სადაც საჯარო სექტორში, მათ შორის სასამართლოში, დიდია პოლიტიკური, სოციალური იერარქიულ-ბიუროკრატიული და რაც მთავარია პროკურატურის დადგენილი პრაქტიკით ზეგავლენა მოსამართლეთა გადაწყვეტილებებზე, აუცილებელს ხდის ასეთი გადაწყვეტილებების გამოტანისა და მოსამართლეთა მხრიდან თვითნებობის პრევეცნიციას. ამდენად, სადისციპლინო კოლეგიისა და პალატის გადაწყვეტილებებში მოცემული დასაბუთება ემყარება მხოლოდ და მხოლოდ იმ გარემოებას, რომ მოსამართლემ სადისციპლინო კოლეგიისა და პალატის შეფასებით, კანონის იმპერატიული ნორმა არასწორად განმარტა. გადაწყვეტილებაში არ არის მითითებული რაიმე სხვა გარემოებაზე, რომელიც დაადასტურებდა, რომ ნორმის განმარტებისას მოსამართლეს ჰქონდა არაკეთილსინდისიერი განზრახვა ან რაიმე არასათანადო მიზანი, მოსამართლე არ იყო მიუკერძოებელი აღნიშნულ საქმეში, მხარეს მიადგა ზიანი მოსამართლის არასათანადო ქმედების გამო ან სხვა. ამ ფონზე მხოლოდ ნორმის განმარტების მიჩნევა დისციპლინურ დარღვევად ეწინააღმდეგება კანონს და სადისციპლინო კოლეგიის მიერ ადრე დადგენილ პრაქტიკას, რომ მოსამართლე პასუხს აგებს სამსახურებრივი მოვალეობის არაჯეროვანი შესრულევისთვის, რაც არის კონსტიტუციის, საერთაშორისო ხელშეკრულებების, დაკავშირებული ნორმატიული აქტებისა თუ სხვა კანონების დარღვევა. კანონის იმ ნორმების განმარტებები, რომლებიც განმარტავენ, რომ მხოლოდ სასამართლოა უფლებამოსილი განახორციელოს მართლმსაჯულება, მხოლოდ ზემდგომი, განსჯადი სასამართლოა უფლებამოსილი არ გაიზიაროს ქვედა ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილება, ნორმის შეფასება და შეცვალოს შესაბამისი სასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილება, ის, რომ ზემოაღნიშნული წარმოადგენს მოსამართლის და ზოგადად სასამართლო ხელისუფლების დამოუკიდებლობის დაცვის უმთავრეს გარანტიას, ასევე აღნიშნული პრინციპის დარღვევა და ნებისმიერი მითითება, თუ რა გადაწყვეტილება უნდა მიეღო მოსამართლემ, მით უფრო, როცა ეს ხდება დისციპლინური სამართალწარმოების გზით, წარმოადგენს საფრთხეს სასამართლოს დამოუკიდებლობისთვის, არ არის სწორი, საზოგადოებისთვის მისაღები და სამართლებრივად გამყარებული მსჯელობა. მოსამართლემ უნდა იცოდეს კანონი და თუ ის უშვებს განსაკუთრებული მნიშნელობის შეცდომას, რაც უნდა შეაფასოს შემდგომში დაზარალებულმა, მან ასეთი გადაცდომისთვის უნდა აგოს პასუხი. კანონი გაწერილია სხვადასხვა ნორმატიულ აქტებში და მოსამართლე უნდა ინტერპრეტირებდეს კანონს სწორად, ასევე ეყრდნობოდეს მისი გადაწყვეტილებები არსებულ სამეცნიერო ნაშრომებსა და კომენტარებს, ადგილობრივ და საერთაშორისო პრაქტიკას, ჩვენს კონსტიტუციასა დ სტრასბურგის გადაწყვეტილებებს, ხოლო იმ შემთხვევაში თუ მოსამართლე კანონის არასწორი ინტერპრეტაციით დაუშებს უპატიებელ შეცდომას, რაც არის კანონის არასწორი ინტერპრეტაციით ადამიანის გამტყუნება ან კანონის დარღვევით მოპოვებული მტკიცებულებების დასაშვებად ცნობა, რაც შემდგომში აუარესებს ბრალდებულს მდგომარეობას, მოსამართლე უნდა მიეცეს დისციპლინურ პასუხისგებაში და აგოს პასუხი თავისი გაუფრთხილებელი ან გაზრახი დანაშაულისთვის, ვინაიდან ჩვეულებრივ მოქალაქეს კანონის არცოდნის გამო, კანონი არ პატიობს დანაშაულს, ამდენად კანონის არასწორი ინტერპრეტაცია არის კანონის უცოდინარობა და ამის გამო მოსამართლემ კონსტიტუციის მე-11 მუხლის გათვალისიწნებით, რომ „ყველა ადამიანი სამართლის წინაშე თანასწროია. აკრძალულია დისკრიმინაცია .........პოლიტიკური ან სხვა შეხედულებების...ან წოდებრივი.....სხვა ნიშნის მიხედვით“ უნდა გაიზიაროს სამართლებრივი პასუხისმგებლობა ზუსტად ისე, როგორც ჩვეულებრივმა ადამიანმა.

კანონის უხეში დარღვევა, როგორც მოსამართლის დისციპლინურ პასუხისგებაში მიცემის საფუძველი, ჯერ კიდევ 2012 წლის მარტში გაუქმდა. 2012 წლამდე მოქმედი კანონმდებლობა მოსამართლის მიერ კანონის უხეშ დარღვევას განმარტავდა შემდეგნაირად: „საქართველოს კონსტიტუციის, საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებებისა და შეთანხმებების, საქართველოს კანონმდებლობის იმპერატიული მოთხოვნების დარღვევა, რამაც არსებითი ზიანი მიაყენა (ან შეეძლო მიეყენებინა) პროცესის მონაწილის, მესამე პირის კანონიერ უფლებებსა და ინტერესებს ან საჯარო ინტერესებს.“ მოსამართლის დისციპლინურ პასუხისგებაში მიცემის ზემოთ მოყვანილი შემთხვევა სწორედ კანონის ამ გაუქმებული მუხლის არარსებობას წარმოადგენს, რაც აუცილებლად მიაყენებს და მიაყენა კიდეც ათასობით ბრალდებულს, მათ შორის მეც, გამოუსწორებელი ზიანი, ვინაიდან სასამართლო ვერ ემსახურება სიმართლისა და სამართლიანობის აღდგენას. ცვლილება არ შეხებია და დღესაც მოქმედებს კანონის ნორმა, რომელიც ადგენს, რომ „კანონის არასწორი განმარტება, რომელსაც საფუძვლად უდევს მოსამართლის შინაგანი რწმენა, არ არის დისციპლინური გადაცდომა და აღნიშნული ქმედებისთვის მოსამართლეს არ ეკისრება დისციპლინური პასუხისმგებლობა.“ შესაბამისად, კანონის განმარტება, მათ შორის კანონის იმპერატიული ნორმებისა, მოქმედი კანონმდებლობის თანახმად არ წარმოადგენს დისციპლინურ გადაცდომას, რისთვისაც მოსამართლის პასუხისგებაში მიცემა დაუშვებელია. არც სადისციპლინო კოლეგიას და არც სადისციპლინო პალატას თავიანთ გადაწყვეტილებებში არ უმსჯელიათ და არ დაუსაბუთებიათ, მოცემული მოსამართლის შემთხვევაში რატომ არ იყო სახეზე დისციპლინური პასუხისმგებლობის გამომრიცხავი ზემოაღნიშნული გარემოება. მოსამართლის დისციპლინური პასუხისმგებლობის მოქმედი კანონმდებლობა არ აკმაყოფილებს განჭვრეტადობის სტანდარტს, მოსამართლეებმა არ იციან კონკრეტულად რა შეიძლება ჩაითვალოს დარღვევად და რისთვის შეიძლება აგონ პასუხი. გარდა ამისა, მოსამართლეთა დისციპლინური პასუხისმგებლობის პროცესი არასაკმარისად გამჭვირვალეა. აღნიშნული მოსამართლის დამოუკიდებლობას მნიშვნელოვნად ასუსტებს და მას ხდის მოწყვლადს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს ხელში. ამდენად, მოსამართელმ უნდა აგოს პასუხი შეცდომების დაშვებისთვის, განსაკუთრებით თუ მისი შეცდომა აზიანებს პროცესის მონაწილეს.

ზემოაღნიშნული მსჯელობის გამყარებისთვის მნიშნელოვანია საერთო სასამართლოების კანონის სხვა ნორმების მოშველიება, რომელიც ურთიერთსაპირისპიროა 75^​1-ე მუხლის მე-6 პუნქტისა, ასევე წინააღმდეგობაშია საერთო სასამართლოების 75^​12-ე პირველი მუხლის „დ“ ქვეპუნქტთან, რომლის მიხედვითაც დამოუკიდებელი ინსპექტორი წყვეტს მოსამართლის მიმართ დისციპლინურ სამართალწარმოებას თუ „საჩივარი ეხება მოსამართლის მიერ გამოტანილ აქტის კანონიერებას“. ასეთი მუხლი საერთო სასამართლოების კანონში არის 36^​3, რომლის მიხედვითაც ფასდება მოსამართლის საქმიანობის კრიტერიუმები და მახასიათებლები, მათ შორის კეთილსინდისიერებისა და კომპეტენტურობის მახასიათებლები. აღნიშნული მუხლის მე-2 პუნქტის „ა“ და „ბ“ პუნქტები განსაზღვრავს მოსამართლის კომპეტენტურობას, კერძოდ კი სამართლის ნორმების ცოდნას, სამართლებრივი დასაბუთების უნარსა და კომპეტენციას. ამავე მუხლის მე-8 და მე-9 პუნქტები დაწვრილებით აყალიბებენ სამართლის ნორმების ცოდნის, სამართლებრივი დასაბუთების უნარისა და კომპეტენციის კომპონენტებს, რაც მდგომარეობს შემდეგში, „სამართლის ნორმების ცოდნის მახასიათებლით მოსამართლის შეფასებისას გაითვალისწინება მატერიალური და საპროცესო კანონმდებლობების, ადამიანის უფლებების სამართლის, მათ შორის, ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტული სამართლის, ცოდნის დონე. ამ მახასიათებლით მოსამართლის შეფასების მიზნით შემფასებელი ითვალისწინებს მოსამართლის მიერ განხილულ საქმეებზე გამოტანილ გადაწყვეტილებებში სამართლის ნორმების, მათ შორის, ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტული სამართლის, გამოყენების სისწორეს. აღნიშნული მახასიათებლით მოსამართლის შესაფასებლად შემფასებელი აგრეთვე გამოითხოვს მოსამართლის მიერ ჩაბარებული მოსამართლეობის საკვალიფიკაციო გამოცდის შედეგებს და იუსტიციის უმაღლესი სკოლის დამოუკიდებელი საბჭოს შეფასებას. სამართლებრივი დასაბუთების უნარისა და კომპეტენციის მახასიათებლით მოსამართლის შეფასებისას გაითვალისწინება მის მიერ განხილულ საქმეებზე მიღებული გადაწყვეტილებების დასაბუთებულობა და დამაჯერებლობა, მოსამართლის ანალიტიკური აზროვნების უნარი და პროფესიული გამოცდილება.

გამომდინარე ზემოაღნიშნული კანონისა, მოსამართლე ვალდებულია ჰქონდეს საპროცესო და მატერიალური კანონდებლობის ცოდნის უმაღლესი დონე, ამასთან უნდა ინტერპრეტირებდეს კანონს როგორც ეს არის დადგენილი კანონით ან მოქმედი პრაქტიკით, რომელიც უნდა ეფუძნებოდეს კანონის განმარტების კომენტარებს, რაც მოცემულია საქართველოში მოქმედ სამეცნიერო ნაშრომებში, ასე მაგალითად იურიდიულ მეცნიერებთა დოქტორის ოთარ გამყრელიძის კომენტარები აუცილებელი მოგერიებისა და ბრალის გამორიცხვის სხვა საშუალებების შესახებ, ან ადამიანის უფლებათა დაცვის სასამართლოს პრეცედენტული სამართალი, გადაწყვეტილებები და სხვა სამეცნიერო ნაშრომები. ამ ლიტერატურის გამოყენებისთვის კანონმდებელი საერთო სასამართლოების კანონის იმავე მუხლის მე-13, მე-14 ნაწილებში მოსამართლეთა კანდიდატებს უწესებს აკადემიური მიღწევების, პროფესიული წვრთნისა და პროფესიული აქტივობის უნარების ქონის აუცილებელ სტანდარტს, რაც უკიდურესად მნიშვნელოვანი ხდება მოსამართლის მიერ ობიექტურ გარემოებებზე დაყრდნობით კანონის ინტერპრეტაციის მომენტში, „აკადემიური მიღწევებისა და პროფესიული წვრთნის მახასიათებლით მოსამართლის შეფასებისას გაითვალისწინება სიახლეების მიმართ მისი ღიაობა, თვითგანვითარების უნარი, საოფისე კულტურა, ახალი ცოდნისა და უნარების შეძენის ინტერესი, პროფესიული წვრთნის პროგრამებში მონაწილეობა, შეძენილი ცოდნისა და უნარების პრაქტიკულ საქმიანობაში გამოყენება და სხვა. პროფესიული აქტივობის მახასიათებლით მოსამართლის შეფასებისას გაითვალისწინება სამართლებრივი სისტემისა და მართლმსაჯულების საკითხებზე სხვადასხვა ფორმატის დისკუსიებში, შეხვედრებსა და სემინარებში მისი მონაწილეობა, საკუთარი პოზიციისა და შეხედულებების ღიად და თავისუფლად გამოხატვა, ინიციატივის გამოჩენის უნარი, იდეებისა და წინადადებების წამოყენება, სამეცნიერო და სხვა სახის პუბლიკაციები, დამსახურება იურიდიული პროფესიისა და საზოგადოების წინაშე და სხვა.“

ზემოაღნიშნული მახასიათებლებიდან გამოვყოფდი ახალი ცოდნისა და უნარების შეძენის ინტერესს, სამეცნიერო და სხვა სახის პუბლიკაციების გაცნობის შესაძლებლობასა და შეძენილი ცოდნის პრაქტიკაში გამოყენების უნარს. სამწუხაროდ ძალიან იშვიათია ასეთი უნარებით დაჯილდოებული მოსამართლე დღეს საქართველოში, რასაც ამტკიცებს კიდეც საერთო სასამართლოების პრაქტიკაში ერთიდაიგივე პრობლემის ირგვლივ, მაგალითად აღკვეთის ღონისძების გირაოს გაუქმების კუთხით, გადაწყვეტილებათა არაერთგვაროვანი პრაქტიკა, მიუხედავად იმისა, რომ აღნიშნული საკითხი მკაფიოდ არის დარეგულირებული სსსკ-ს 198-ე მუხლის მეშვეობით. მიუხედავად კონკრეტულად გაწერილი საფუძვლებისა, მოსამართლეთა უმეტესობა თავიანთ გადაწყვეტილებს აღკვეთის ღონისძიების გაუქმების ან შეცვლის დროს, ასევე სხვა გადაწყვეტილებების დროს, მაგალითად სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიების გატარების დროს სამოქალაქო საქმეში, აფუძნებს მხოლოდ და მხოლოდ საქართველოში მოქმედ პრაქტიკას, არ ეცნობიან რა სამართლის დარგში სამეცნიერო კომენტარებს, სამეცნიერო ნაშრომებს ამა თუ იმ ნორმის განმარტების შესახებ, ასევე აბსტრაქტულად იყენებენ ადამიანის უფლებთა დაცვის ევროპული სასამართლოს პრაქტიკას, სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილებებიდან გაუაზრებლად იღებენ კონტექსტიდან ამოგლეჯილ ფრაზებს, რაც დადასტურდა კიდეც იუსტიციის საბჭოს დამოუკიდებელი ინსპექტორის ზურაბ აზნაურაშვილის 2021 წლის 27 აპრილის N24/21 გადაწყვეტილებით დისციპლინური საქმის ნაწილობრივ შეწყვეტის თაობაზე, რა დროსაც ის თავის დასაბუთებაში იყენებს სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილებას მოსამართლეთა დამოუკიდებლობისა და მათ მიერ მიღებული გადაწყვეტილების გადასინჯვის დაუშვებლობის შესახებ. აღნიშნული ინსპექტორი იყენებს კონტექსტიდან ამოგლეჯილ ფრაზას „ალექსანდრე ვოლკოვი უკრაინის წინააღმდეგ“ მე-80-ე პარაგრაფიდან, რომ „მოსამართლის მიერ მიღებული გადაწყვეტიება არ შეიძლება იყოს გადასინჯვის საგანი, გარდა გასაჩივრების ტრადიციული პროცედურისა“, თუმცა აღარაფერს ამბობს იმაზე, რომ ევროპის საბჭოს იმდროინდელი კომისარის ეს განცხადება უკავშირდებოდა საერთო სასამართლოებზე, მათ შორის უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეებზე, პროკურატურის ზეგავლენასა და მოსამართლეთა ფსიქოლოგიური ზეწოლის შედეგად მათთვის სასურველი გადაწყვეტლებების მიღებას, რაც წარმოუდგენელია თავისი რესურსებითა და შესაძებლობით გააკეთოს ბრალდებულმა ან დაცვის მხარემ. ამდენად, აღნიშნული ინსპექტორის მიერ გამოყენებული ციტატა, რომელიც მას მოჰყავს ჩემი მისამართით და რომლითაც ის ამბობს, რომ მოსამართლის გადაწყვეტილება არ შეიძლება იყოს გადასინჯვის საგანი, არის კონტექსტიდან ამოგლეჯილი ფრაზა და არ არის კავშირში მოსამართლის გადაცდომის დროს რეაგირებასთან, მიუხედავად იმისა, რომ ეს გადაცდომა მოსამართლემ ჩაიდინა კანონის არასწორი განმარტებით თუ რაიმე სხვა საფუძლით.

მინდა აღვნიშნო, რომ იუსტიციის საბჭოში ჩემი საჩივრით მე არ მომითხოვია მოსამართლის გადაწყვეტიების შეცვლა, არამედ მოვითხოვე მისი დისციპლინური პასუხისმგებლობა, ვინაიდან ის პირდაპირ დაეხმარა პროკურორს აღკვეთის ღონისძების ძალაში დატოვების ნაწილში მისი მოსაზრებით თითქოსდა მე მივემალებოდი სასამართლოს და არ გამოვცხადდებოდი პროცესზე, რა დროსაც პროკურორ გურამ კრავეიშვილს არც კი უხსენებია მიმალვის საფრთხე, არამედ ის აპელირებდა მხოლოდ ახალი დანაშაულის ჩადენის საფრთხეზე (იხ. დანართი 4-ში იუსტიციის საბჭოს საჩვრის მე-9 გვერდზე მოცემული ინფორმაცია). მოსამართლე ლევან გელოვანმა პროკურორს გაუწია დახმარება თითქოსდა მიმალვის საფრთხის ინსცენირებით მაშინ როდესაც მე გამოცხადებული ვიყავი ყველა სასამართლო სხდომაზე, ასე მაგალითად 2020 წლის 23 აგვისტოს პირველ წარდგენაზე, 2020 წლის 5 აგვისტოს წინასასამართლოზე, 2020 წლის 26 აგვისტოს წინასასამართლოზე, 2020 წლის 26 ნოემბერს წინასასამართლოზე, 2020 წლის 2 დეკემბერს წინასასამართლოზე, 2020 წლის 14 დეკემებერს წინასამართლოზე, 2020 წლის 22 დეკემბერს წინასასამართლოზე, 2020 წლის 29 დეკემბერს წინასასამართლოზე, 2021 წლის 21 იანვარს წინასასამართლოზე, 2021 წლის 11 მარტს წინასასამართლოზე, 2021 წლის 19 მარტს წინასასამართლოზე. მიუხედავად ამისა, მოსამართლე ლევან გელოვანი დაეყდნო არსებულ ქართულ პრაქტიკას, რომ აღკვეთის ღონისძიების სახით გირაოს გაუქმება არ ხდება და არც პრაქტიკაში ყოფილა მსგვასი ფაქტი, ასევე დაეხმარა პროკურორს პირდაპირ და დაარღვია სსსკ-ს 25-ე მუხლი შეჯიბრებითობის პრინციპის გთვალსიიწნებით, ასევე კონსტიტუციის მე-11 მუხლი თანასწორობის შესახებ, რომ „ყველა ადამიანი სამართლის წინაშე თანასწორია“ (იხ. დანართი 2 - ვიდეო მასალა, დანართი 4 - იუსტიციის უმაღლეს საბჭოში საჩივარი). ამ გადაწყვეტილების დროს, მოსამართლე ერთი მხრივ მოექცა პროკურატურის გავლენის ქვეშ, რითიც შეილახა მისი დამოუკიდებლობის კრიტერიაუმი, ხოლო მეორე მხრივ მას აკლდა კომპეტენცია გაეაზრებინა კანონის სსსკ-ს 198-ე მუხლის გამოყენების საფუძვლები და არა მხოლოდ მიზანი, გაცნობოდა ან წაეკითხა სამეცნიერო ნაშრომებს აღნიშნულის თაობაზე, განსაკუთრებით აღკვეთის ღონისძების საფუძვლების შესახებ კომენტარები, ასევე არ გაეზიარებინა მხოლოდ საქართველოში დადგენილი მანკიერი სასამართლო პრაქტიკა გირაოს გაუქმების პრეცენდენტის არ ქონის თვალსაზრისით, მიეღო ღირსეული გადაწყვეტილება დამოუკიდებლობის პრინციპის გათვალისწინებით, განსაკუთრებით მაშინ როდესაც მე მას ვუთხარი, რომ მისი გადაწყვეტილება იქნბოდა უპრეცენდენტო ქართული მართმსჯასულების ისტორიაში, ვინაიდან გირაოს გაუქმების პრაქტიკა არ არის ჩვენს სასამართლო პრაქტიკაში, ამდენად ის უნდა დაყრდნობოდა სტრასბურგის გადაწყვეტილებებს, უნდა გამოევლინა დამოუკიდებლობის მაღალი სტანდარტი, უნდა ყოფილიყო კომპეტენტური და დარწმუნებული მის გადაწყვეტილებაში და ისე მიეღო აღნიშნული განჩინება. მიუხედავად იმისა, რომ დამოუკიდებელმა ინსპექტორმა ზურაბ აზნაურაშვილმა მოსამართლე ლევან გელოვანის გამართლებისთვის თავის გადაწყვეტილებაში მიუთითა ადამიანის უფლებათა დაცვის სასამართლოს ერთ-ერთი გახმაურებელი საქმე „ალექსანდრე ვოლკოვი უკრაინის წინააღმდეგ“, რომლითაც მან კონტექსტიდან ამოგლეჯილი ფრაზით მიმანიშნა, რომ „მოსამართლის მიერ მიღებული გადაწყვეტილება არ შეიძლება იყოს გადასინჯვის საგანი, გარდა გასაჩივრების ტრადიციული პროცედურისა“, მან არ აღნიშნა ის გარემოება, თუ რაზე იყო საუბარი ალექსანდრე ვოლკოვის საქმეში, რომ სასამართლოზე ზეგავლენა ხორციელდებოდა პროკურატურის მხრიდან და არა დაცვის მხარის მხრიდან. ის რაც მე მიპასუხა ზურაბ აზნაურაშვილმა უნდა გაეგზავნა პროკურატურისთვის, ვინაიდან პროკურატურაა ის ორგანო, რომელსაც შესწევს ძალაუფლება ზეგავლენა მოახდინოს მოსამართლეთა გადაწყვეტილებებზე, მათ შორის ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის საქმის მოსამართლე ლევან გელოვანზე. ამდენად ნება მიბოძეთ ავხსნა თუ რა ხდებოდა ალექსანდრე ვოლკოვის საქმესთან დაკავშირებით და რა პოზიცია ჰქონდა რეალურად ევროპის საბჭოს უკრაინის პროკურატურის სასამართლოზე ზეგავლენის კუთხით.

უკრაინის შემთხვევა საქართველოსთან მიმართებით კიდევ უფრო მძიმეა, ვინაიდან როგორც ზევით აღვნიშნე გენერალური პროკურატურის წარომადგენლები შედიოდნენ იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს შემადგენლობაში, რაც დამატებით აძლიერებდა პროკურატურის გავლენას საერთო სასამართლოების სისტემაზე. ევროპის საბჭოს კომისარის თომას ჰამარბერგის განცხადებით, 2011 წლის ნოემბერს გენერალური პროკურორის მოადგილემ მიხაილ ჰავრილიუკმა, რომელიც იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს წევრია, გამოაცხადა რომ დისციპლინური სამართალწარმოება უნდა დაიწყოს უზენაესი სასამართლოს სისხლის სამართლის პალატის წევრების წინააღმდეგ იმ საფუძვლით, რომ მათ დაარღვიეს მოსამართლის ფიცი. კომისარმა სხვა პირებისგან მიიღო პრეტენზიები, რომ ეს მოვლენები წარმოადგენდა სასამართლო ხელისუფლებაზე აღმასრულებელი ხელისუფლების ზეწოლას, რომელიც უზენაესი სასამართლოს მომავალი თავმჯდომარის არჩევნებზე გავლენის მოხდენას ისახავდა მიზნად. კონსტიტუცია და სასამართლო სისტემისა და მოსამართლეთა სტატუსის შესახებ კანონები ადგენენ, რომ მოსამართლის გათავისუფლება იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს შუამდგომლობით ახდენს ის ორგანო, რომელიც ნიშნავს ან ირჩევს მას. კომისარს რამდენიმე გამოკითხულმა პირმა მიუთითა, რომ იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს არსებული შემადგენლობის გათვალისწინებით, რისკი რომ ასეთი გადაწყვეტილების მიღების საფუძველი შეიძლება იყოს პოლიტიკური ან სხვა მოსაზრება საკმაოდ მაღალია. ამგვარმა მოსაზრებებმა შეიძლება ასევე გავლენა იქონიონ პარლამენტის მიერ უვადოდ დანიშნული მოსამართლეების გათავისუფლების თაობაზე გადაწყვეტის მიღების დროს. ამდენად, დამატებითი გარანტიები უნდა იქნას მიღებული კანონის დონეზე და ასევე პრაქტიკაში, იმისთის რომ დაცული იყოს მოსამართლეთა დამოუკიდებლობა. კონსტიტუციაში, ასევე სასამართლო სისტემისა და მოსამართლეთა სტატუსის შესახებ კანონებში გათვალისწინებულია პირობები მოსამართლეებზე არასათანადო ზეწოლის წინააღმდეგ. თუმცა, საჭიროა ეს გარანტიები კიდევ უფრო გაძლიერდეს კანონისა და პრაქტიკის დონეზე. ...

კომისარი განსაკუთრებით შეშფოთებულია იმ ანგარიშებით, რომელიც აჩვენებს პროკურატურისა და აღმასრულებელი ხელისუფლების გავლენას მოსამართლეებზე იუსტიციის უმაღლეს საბჭოში მათი წარმომადგენლობის გზით. კერძოდ, კომისარი ინფორმირებული იქნა, რომ იუსტიციის უმაღლესი საბჭოში პროკურატურის ოფისის წარმომადგენელი წევრის ინიციატივით დაიწყო დისციპლინური საქმისწარმოება მოსამართლეების წინააღმდეგ იმ საფუძვლით, რომ მათ სავარაუდოდ დაარღვიეს მოსამართლის ფიცი იმ საქმეებში, სადაც მოსამართლემ მხარი არ დაუჭირა პროკურატურის პოზიციას. ამ კონტექსტში კომისარი იმეორებს, რომ მოსამართლეებს არ უნდა გააჩნდეთ გათავისუფლების ან დისციპლინური საქმის წარმოების დაწყების შიში იმ გადაწყვეტილებისთვის, რომელიც მათ მიიღეს. კომისარი ასევე ხაზს უსვამს, რომ მოსამართლეთა დანიშვნის სისტემა უნდა იყოს მთლიანად დაცული არასათანადო პოლიტიკური და სხვა სახის კერძო გავლენისგან. მოსამართლის მიერ მიღებული გადაწყვეტილება არ შიეძლება იყოს გადასინჯვის საგანი, გარდა გასაჩივრების ტრადიციული პროცედურისა. დისციპლინარული წარმოება მოსამართლეთა წინააღმდეგ დარეგულირებული უნდა იყოს ცხადი წესებითა და პროცედურებით, რომელიც დადგენილია სასამართლო სისტემის შიგნით და არ უნდა ექვემდებარებოდეს პოლიტიკურ ან სხვა სახის არასათანადო გავლენას. მიუხედავად იმისა, რომ კომისრის მანდატი არ იძლევა შესაძლებლობას კომენტარი გააკეთოს იმ პრეტენზიების დასაბუთებულობაზე, რომელიც უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეებზე ზემოთ მითითებული ზეწოლის ფაქტებს უკავშირდება, მას მიაჩნია, რომ არსებული სიტუაცია სერიოზული შეშფოთების საფუძველს ქმნის. უკრაინის ხელისუფლებამ უნდა გამოიკვლიოს და უპასუხოს ყველა პრეტენზიას, რომელიც სასამართლო ინსტიტუციების საქმიანობაში ინტერვენციას უკავშირდება. ხელისუფლების სხვა შტოს წარმომადგენლებმა თავი უნდა შეიკავონ ნებისმიერი ქმედებისგან ან განცხადებისგან, რომელიც შეიძლება განხილული იყოს როგორც სასამართლოს საქმიანობაზე ზეწოლის ინსტრუმენტი ან ეჭვის ქვეშ შეიძლება დააყენოს მათ მიერ საკუთარი ვალდებულებების ეფექტიანი განხორციელება. მოსამართლეებს არ უნდა გააჩნდეთ შიშის საფუძველი, რომ მათ მიერ მიღებულ გადაწყვეტილებას შეიძლება მოყვეს მათი თანამდებობიდან გათავისუფლება ან მათ წინააღნდეგ დისციპლინური საქმის წარმოების დაწყება. დამატებით, მიმდინარე რეფორმაში კიდევ უფრო უნდა გამყარდეს აღმასრულებელი ხელისუფლებისგან სასამართლო სისტემის დამოუკიდებლობა. ... „

ამდენად, ევროპის საბჭოს იმდროინდელი კომისარი ხაზგასამით ამბობს, რომ „იუსტიციის უმაღლესი საბჭოში პროკურატურის ოფისის წარმომადგენელი წევრის ინიციატივით დაიწყო დისციპლინური საქმისწარმოება მოსამართლეების წინააღმდეგ იმ საფუძვლით, რომ მათ სავარაუდოდ დაარღვიეს მოსამართლის ფიცი იმ საქმეებში, სადაც მოსამართლემ მხარი არ დაუჭირა პროკურატურის პოზიციას“. ამასთანავე, ამ კონტექსტში კომისარი იმეორებს, რომ მოსამართლეებს არ უნდა გააჩნდეთ გათავისუფლების ან დისციპლინური საქმის წარმოების დაწყების შიში იმ გადაწყვეტილებისთვის, რომელიც მათ მიიღეს. მოსამართლის მიერ მიღებული გადაწყვეტილება არ შიეძლება იყოს გადასინჯვის საგანი, გარდა გასაჩივრების ტრადიციული პროცედურისა“. მაშასადამე, ევროპის საბჭოს კომისარი ხაზგასმით ამბობს, რომ მოსამართლის გადაწყვეტილების გადასინჯვა არ შეიძლება მოხდეს პროკურატურის ზეგავლენის მეშვეობით, არამედ ის უნდა მოხდეს ტრადიციული გასაჩვრების მეთოდით, რაც გამორიცხავს რაიმე სახის ზეწოლას.

მოგეხსენაბათ, ჩემს საჩივარში საუბარი მაქვს პროკურატურის ზეწილასა და ზეგავლენაზე მოსამართლე ლევან გელოვანის გადაწყვეტილების თვალსაზრისით, რომელიც მოექცა რა პროკურორის ზეგავლენის ქვეშ და პირდაპირ დაეხმარა კიდეც მას აღკვეთის ღონისძების ძალაში დატოვების ნაწილში. გამომდინარე აქედან, იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს დამოუკიდებელი ინსპქტორის ზურაბ აზნაურაშვილის ციტატა ალექსანდრე ვოლკოვის საქმიდან არ არის რელევანტური, ვინაიდან საჩივარი შეიტანა დაცვის მხარემ, ხოლო აღნიშნულ საქმეში საუბარია პროკურატურის ზეგავნელაზე სასამართლოს სისტემის მიკერძოებულად ფუნქციონირების თვალსაზრისით. ამდენად, დაცვის მხარეს და განსაკუთრებით ბრალდებულს ჩემი სახით არ შესწევს ძალა და უნარი გავლენა მოახდინოს მოსამართლის დამოუკიდებლობასა თუ გადაწყვეტილებაზე. სამწუხაროდ, დამოუკიდებელი ინსპექტორი მტკიცებულებათა შეფასებისა და დაუშვებლობა/დასაშვებობის ნაწილში ასევე იყენებს ადამიანის უფლებათა დაცვის სასამათლოს გადაწყვეტილებიდან (Barberia, Messegue, Jabardo v. Spain, 68) ამოგლეჯილ პრაზას, რომლითაც ის უთითებს, რომ „მტკიცებულებათა შეფასება, მათ შორის მათი რელევანტურობის განსაზღვრა, არის ეროვნული სასამართლოს პრეროგატივა“, ხოლო აღარ აგრძელებს ზემოაღნიშნული გადაწყვეტილების 68-ე პარაგრაფში მოცემული განმარტების შინაარსს, რომ აღნიშნული ფრაზა ეხება პირველი ინსტანციის სასამართლოს ვინაიდან იქ ხდება მტკიცებულებათა დასაშვებობისა თუ დაუშვებლობის საკითხის განხილვა, ასევე ამავე პარაგრაფში მოყვანილია შემდეგი შინაარსის განმარტება, რომ „ეროვნულმა სასამართლომ უნდა განსაზღვროს მთლიანობაში რამდენად სამართლიანად ჩატარდა სასამართლო, მათ შორის რამდენად სამართლიანად იქნა ბრალმდებლისა და დაცვის მტკიცებულებების დასაშვებობის საკითხი გადაწყვეტილი, რაც აუცილებლად უნდა იყოს თანხვედრაში კონვენციის მე-6 მუხლთან. ამ მიზნით, სასამართლო დაუბრუნდება და განიხილავს საქმის სამართლიანი განხილვის თვალსაზრისით ეროვნულ დონეზე განმცხდებლის ყველა პრეტენზიასა და საფუძვლებს.“ ამდენად, მართალია ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპული სასამართლო ეროვნულ სასამართლოებს აძლევს სრულ თავისუფლებას მტკიცებულებების შეფასების თვალსაზრისით და არ არევა შიდა სასამართლოების დღის წესრიგში როდესაც საქმე ეხება მტკიცებულებათა დასაშვებობისა თუ დაუშვებლობის საკითხებს, მაგრამ საერთო ჯამში, როდესაც სტრასბურგის სასამართლო განიხილავს საქმეს, ის შეაფასებს მტკიცებულებათა დასაშვებობისა თუ დაუშვებლობის კუთხით ეროვნული სასამართლოების გადაწყვეტილებების კანონიერების საკითხს. სამწუხაროდ, არ ყოფილა შემთხვევა, როდესაც ეროვნულ დონეზე მოსამართლეები საუბრობენ სტრასბურგის სასამართლოს იმ გადაწყვეტილებებზე, რომლებშიც დეტალურად არის განხილული ეროვნული სასამართლოების მიერ დაშვებული ხარვეზები მტკიცებულებათა დასაშვებობისა თუ შეფასების თვალსაზრისით (იხ. ბოხონკო საქართველოს წინააღმდეგ და არქანია საქარველოს წინააღმდეგ).

საქმეში ბოხონკო საქართველოს წინააღმდეგ, http://www.supremecourt.ge/files/upload-file/pdf/bokhonko-saqartvelos-winaagmdeg.pdf - მომჩივანი ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს წინაშე ასაჩივრებდა პოლიციის მიერ მისი დაკავებისა და ჩხრეკის ფორმას, აგრეთვე ხელისუფლების ორგანოების მარცხს, გამოეძიებინათ ზემოხსენებული ჩხრეკის გარემოებები. ზემოაღნიშნულ საქმეში სტრასბურგის სასამართლო კონვენციის მე-6 მუხლის დარღვევასთან დაკავშირებით განმარტავს, „იმის განხილვისას სამართალწარმოება მთლიანობაში იყო თუ არა სამართლიანი, ყურადღება უნდა გამახვილდეს, დაცული იქნა თუ არა დაცვის მხარის უფლებები. კერძოდ, განხილულ უნდა იქნეს მომჩივანს მიეცა თუ არა შესაძლებლობა, გაესაჩივრებინა მტკიცებულებების ავთენტურობა და ამ მტკიცებულებების გამოყენება. დამატებით, გათვალისწინებული უნდა იქნეს მტკიცებულებების ხარისხი, რაც ასევე გულისხმობს იმის გათვალისწინებას, მტკიცებულებების მოპოვების ფორმა ხომ არ წარმოშობს ეჭვებს მისი სანდოობისა და სიზუსტის შესახებ (იხ. ბიკოვი, § 90 და ერკაპიჩი ხორვატიის წინააღმდეგ, no. 51198/08, § 72, 25 აპრილი, 2013, აგრეთვე კობიაშვილი საქართველოს წინააღმდეგ, (no. 36416/06, §§ 61-65 and 73, 14 მარტი, 2019). მტკიცების ტვირთი პროკურატურას ეკისრება და ნებისმიერი ეჭვი ბრალდებულის სასარგებლოდ უნდა გადაწყდეს (იხ., აჟდარიჩი ხორვატიის წინააღმდეგ, no. 20883/09, § 35, 13 დეკემბერი, 2011, შემდგომი მითითებებით).

განსაკუთრებული ყურადღება ეთმობა სისხლისსამართლებრივ სამართალწარმოებაში კონვენციის მე-3 მუხლის დარღვევით მოპოვებული მტკიცებულების გამოყენებას. მსგავსი მტკიცებულების გამოყენება, რომელიც მოპოვებულ იქნა კონვენციით უზრუნველყოფილი აბსოლუტური და ძირითადი უფლების დარღვევით, ყოველთვის წარმოშობს სერიოზულ ეჭვებს სამართალწარმოების სამართლიანობასთან დაკავშირებით, მაშინაც კი, როდესაც მსგავსი მტკიცებულების დასაშვებობა არ არის მსჯავრდებისათვის გადამწყვეტი. მართალია, მთავრობა ცალკე სამართალწარმოებაში ამტკიცებდა, რომ ჩხრეკასთან დაკავშირებული გარემოებები დაექვემდებარა სასამართლო გადასინჯვას, ჩხრეკის შემდგომი სასამართლო განხილვის კონტექსტში. თუმცა, რომც დავუშვათ, რომ მომჩივნის წინააღმდეგ სისხლისსამართლებრივი ბრალის განმხილველ სასამართლოს შეეძლო გაეთვალისწინებინა ჩხრეკის გარემოებებთან დაკავშირებით მანამდე ჩატარებული სასამართლო განხილვა, სტრასბურგის სასამართლომ უკვე დაადგინა საქმეებში კობიაშვილი და მეგრელიშვილი, რომ ჩხრეკის შემდგომი სასამართლო განხილვა არ არის ადეკვატური და საკმარისი ჩხრეკის გარემოებების, აგრეთვე მტკიცებულებების ავთენტურობისა და სარწმუნოობის დადგენის მიზნისთვის (იხ., კობიაშვილი, §§ 67-69, და მეგრელიშვილი, §§ 35). შეჯამების სახით, სასამართლო ადგენს, რომ მომჩივნის წინააღმდეგ მთავარი მტკიცებულების მოპოვების ფორმა შეიძლებოდა იმგვარი ყოფილიყო, რომ არ გამოეწვია ეჭვი აღნიშნული მტკიცებულების სანდოობასა და სარწმუნოობასთან დაკავშირებით. ამ მტკიცებულების მნიშვნელობის გათვალისწინებით, სასამართლო მიიჩნევს, რომ ჩხრეკის ფორმასთან დაკავშირებით სასამართლო განხილვის არაადეკვატურობა, რაც გამოიხატა ეროვნული სასამართლოების მიერ არასათანადო მოპყრობის შესახებ მომჩივნის განცხადებების არაადეკვატურ განხილვაში, გამამყარებელი მტკიცებულებების სისუსტესთან ერთად, მომჩივნის სამართალწარმოებას არასამართლიანად აქცევდა.“ ამდენად, მომჩივანის არგუმენტი, რომ მის წინააღმდეგ სამართალწარმოება არასამართლიანი იყო თანხვედრაშია მე-6 მუხლის დარვევასთან. სტრასბურგის სასამართლომ აღნიშნულ საქმეზე დაადგინა მე-3 მუხლის პროცედურული ნაწილისა და მე-6 მუხლის 1-ლი პუნქტის დარღვევა, მიიჩნია რა, რომ არასათანადო მოპყრობის თაობაზე მომჩივნის ბრალდებასთან დაკავშირებით არ ჩატარებულა ეფექტიანი გამოძიება. ამასთანავე, სტრასბურგის სასამართლომ დაადგინა, რომ ჩხრეკისა და დაკავების ფორმასთან დაკავშირებული სასამართლო განხილვის არაადეკვატურობა მომჩივნის სამართალწარმოებას არასამართლიანად აქცევდა.

საქმეში არქანია საქართველოს წინააღმდეგ, http://www.supremecourt.ge/files/upload-file/pdf/arkania-saqartvelos-winaagmdeg.pdf?fbclid=IwAR26E5H3GghvIEVSPi8-rNsuHFgmFjkjqS2ZLI-4czcxnjaL6TT9f1m_d14 - კონვენციის მე-3 და მე-5 მუხლების საფუძველზე წარდგენილი საჩივარი ეხება მომჩივნის მიმართ სავარაუდოდ განხორციელებულ არასათანადო მოპყრობას პოლიციის მიერ, მისი დაკავების თავდაპირველ პერიოდში, რომელიც არ იყო აღნიშნული დაკავების შესახებ ოფიციალურ დოკუმენტში. წინამდებარე საქმეზე სასამართლომ კონვენციის მე-3 მუხლის მატერიალური და პროცედურული ასპექტების დარღვევა დაადგინა. სასამართლო განმარტავას, რომ „მომჩივნის მიმართ პოლიციის განყოფილებაში განხორციელებული არასათანადო მოპყრობისა და ამ ფაქტის არაჯეროვანი გამოძიების გამო, ასევე მომჩივნის დაკავებისა და პირადი ჩხრეკის ოქმის თანახმად, იგი გადაუდებელი აუცილებლობით დააკავეს 2011 წლის 15 ივნისს ღამის 03:00 საათზე, ცეცხლსასროლი იარაღის მართლსაწინააღმდეგო ფლობის ეჭვის საფუძველზე. მომჩივნის დაკავება და ჩხრეკა გადაუდებელ გარემოებებში, სასამართლომ აგრეთვე დაადგინა კონვენციის მე-5 მუხლის 1-ლი პუნქტის დარღვევა, ვინაიდან მომჩივანი დაკავებულ იქნა ოთხი-ხუთი საათით ადრე, ვიდრე ეს მოცემული იყო დაკავების ოფიციალურ ოქმში, რაც სასამართლოს მოსაზრებით არღვევს თავისუფლებისა და ხელშეუხებლობის უფლებით უზრუნველყოფილ ფუნდამენტურ გარანტიებს და შეუთავსებელია ამ მუხლით განსაზღვრულ კანონიერების მოთხოვნასთან“.

სასამართლომ აღნიშნა, რომ „მხარეებს შორის სადავოა მომჩივნის დაკავებასთან დაკავშირებული ზუსტი გარემოებები. მომჩივანი აცხადებდა, რომ ის დააკავეს ოთხი ხუთი საათით ადრე, ვიდრე ეს მოცემული იყო მისი დაკავების ოფიციალურ ოქმში, ხოლო მთავრობა ამტკიცებდა, რომ მომჩივნის დაკავების ოქმი ზუსტი იყო. სასამართლო ვერ დაარწმუნა მთავრობის განცხადებამ, რომ მომჩივანი 2011 წლის 15 ივნისს ღამის 03:00 საათზე დააკავეს. სასამართლომ საქმის მასალებზე დაყრდნობით ზემოთ უკვე დაადგინა, რომ მომჩივანი დაექვემდებარა არასათანადო მოპყრობას, რომელსაც ადგილი ჰქონდა მისი დაკავების თავდაპირველ პერიოდში, რომელიც არ იყო ასახული ოფიციალურ დოკუმენტებში. მოვლენათა განვითარების შესახებ მომჩივნის ვერსიას ადასტურებს სულ მცირე ხუთი მოწმე, მთავრობამ ვერ შეძლო მასზე დაკისრებული მტკიცების ტვირთვის შესრულება და დამაჯერებელი მტკიცებულებების წარმოდგენა დაკავების თაობაზე ოფიციალური ვერსიის მხარდასაჭერად. მან არ ჩაატარა დროული, ადეკვატური და ეფექტიანი გამოძიება მომჩივნის ბრალდებებთან მიმართებით და აგრეთვე არ წარმოადგინა დამაკმაყოფილებელი და დამაჯერებელი ახსნა-განმარტება იმასთან დაკავშირებით, თუ როგორ განვითარდა მოვლენები. ამ გარემოებებში, სასამართლო აცხადებდა, რომ მომჩივანი ფაქტობრივად დააკავეს არა 2011 წლის 15 ივნისს 03:00 საათზე, არამედ 2011 წლის 14 ივნისს საღამოს 22:00-დან 23:00 საათამდე პერიოდში. სასამართლო აცხადებს, რომ პირის დაკავება ოფიციალური დოკუმენტის გაფორმების გარეშე არღვევს კონვენციის მე-5 მუხლით უზრუნველყოფილ ფუნდამენტურ გარანტიებს და წარმოადგენს ამ დებულების ყველაზე უხეშ დარღვევას. დაკავების ოქმში იმგვარი მონაცემების არარსებობა, როგორიცაა დაკავების თარიღი, დრო და ადგილი, დაკავებულის სახელი და გვარი, დაკავების საფუძვლები და დამკავებლის სახელი და გვარი, შეუთავსებელია კონვენციის მე-5 მუხლის მიზანთან და ამ მუხლით განსაზღვრულ კანონიერების მოთხოვნასთან (იხ., სხვებს შორის, კამანსი და ტიმოფეევა ლატვიის წინააღმდეგ, N42906/12, § 129, 28 აპრილი, 2016). მთავრობის მხრიდან დამაჯერებელი არგუმენტის არარსებობის გათვალისწინებით, სასამართლო ადგენს, რომ მომჩივნის დაკავება ოთხი ან ხუთი საათით ადრე, ვიდრე ეს მოცემული იყო დაკავების ოფიციალურ ოქმში, არღვევდა კონვენციის მე-5 მუხლის 1-ლი პუნქტს“.

ამ გარემოების გათვალისწინებით, მინდა აღვნიშნო, რომ ბოხონკოს საქმე ანალოგიურია ჩემი საქმისა და სასამართლო პროცესის სამართლიანობა ჩემს საქმეშიც ზუსტად ისევე არის დარღვეული, ვინაიდან წინასასამართლომ ა რ იმსჯელა ჩემს მიერ წარმოდგენილ შუამდგომლობებზე ბრალდების მხარის მიერ კანონის დარღვევებით მოპოვებული მტკიცებულებების დაუშვებლად ცნობის შესახებ, ამასთან მოსამართლე ლევან გელოვანმა დაუშვა ყველა ის მტკიცებულება, რომელიც წარმოდგენილია ბრალდების მხრიდან, რაც აუარესებს ჩემი ბრალდების მდგომარეობას. რაღა თქმა უნდა ნაწილობრივ გილისხმიერი ვარ მოსამართლისა, რომ მან ასევე დაუშვა ჩემს მიერ მოპოვებული მტკიცებულებები სრულად, გარდა იუსტიციის საბჭოში შეტანილი საჩივრისა, თუმცა აღნიშნული მტკიცებულებების დასაშვებობის საკითხი არ ეწინააღმდეგება სსსკ-ს 72-ე მუხლს და ეხება ჩემი როგორც ბრალდებულის მდგომარეობის გაუმჯობესებას. შესაბამისად, ამ მტკიცებულებების დაშვება სასამართლოსთვის იურიდიულად გამართლებულია. ამიტომ, ჩემი მდგომარეობის გაუარესების თვალსაზრისით, მნიშვნელოვანია სსსკ-ს 72-ე მუხლის სწორედ განსაზღვრა და ბრალდების მხარის მიერ კანონის დარღვევით მოპოვებული მტკიცებულებების დაუშვებლად ცნობა. ხსენებული მუხლი ზუსტად, რომ ამას ისახავს მიზნად, რომ პროკურატურამ თავისი გავლენებისა თუ ძალაუფლების ბოროტად გამოყენებით არ შექმნას უკანონოდ ისეთი მტკიცებულებათა პაკეტი, რომელიც გააუარესებს უდანაშაულო ადამიანის ბრალდებას. თუ სასამართლო არ ეთანხმება დაცვის მხარის პოზიციას, მაშინ სასამართლო ვალდებულია მტკიცების ტვირთის სტანდარტით დაცვის მხარის შუამდგომლობით დაავალოს ბრალდების მხარეს ზედმიწვენით ყველა მათი საგამოძიებო მოქმედების კანონიერების შესახებ მიაწოდოს სასამართლოს ამომწურავი ინფორმაცია, დაადასტუროს რა, რომ ჩემი მხრიდან არსებობდა მიმალვის საფრთხე, რომ დაკავების მომენტშივე გადმომცეს დაკავების ოქმი, რომ დამაკავეს იმ დროს რა დროც დაფიქსირებულია დაკავების ოქმში, რომ გადაუდებელი აუცილებლობით ჩატარებული ჩხრეკის ოქმი დროულად წარმომიდგინეს და ა.შ.

ასევე, არქანიას საქმე საქართველოს წინააღმდეგ პირდაპირ უკავშირდება ჩემს საქმეს, ვინაიდან ვლინდება ეროვნული სასამართლოს მიერ დაკავების კანონიერების შემოწმების უგულებელყოფის ფაქტი, ასევე დაკავებასთან დაკავშირებული ოქმების, მათ შორის დაკავების ოქმის არასწორად დასაშვებობის საკითხი, რამაც გააუარესა ბრალდებულის მდგომარეობა. ტრასბურგის სასამართლომ მტკიცებულების დასაშვებობისა თუ დაუშვებლობის შესახებ იმსჯელა და დაადგინა ეროვნული სასამართლოს დარღვევა მე-6 მუხლის თვალსაზრისით. არქანიას საქმის ეპიზოდები ანალოგიურია ჩემი საქმისა, ვინაიდან ჩემი დაკავება ასევე მოხდა 4-5 საათით ადრე ვიდრე ეს ნაჩვენებია დაკავების ოქმით, რასაც ჰყავს ჩემი მხრივ თვითმხილველები, რა დროსაც მე დაახლოებით 12:00 საათისთვის პოლიციელებმა წამიყვანეს ჩემი სახლიდან, რაც ნიშნავს დაკავებას ვინაიდან ჩემს ავტომანქანაში კონტროლის მიზნით მე ჩამიჯდა კრიმინალური პოლიციის თანამშრომელი, რითიც შემეზღუდა თავისუფლად გადაადგილების უფლება, ასევე პოლიციის შენობაში კი დამოუკიდებლად და თავისუფლად გადაადგილების შესაძლებლობა მე არ მეძლეოდა. ჩემი არაფორმალური დაკავებიდან დაახლოებით 2-3 საათში შეიქმნა დაკავების ოქმი, სადაც დაფიქსირებულია დაკავების დრო 2020 წლის 24 აგვისტოს დილის 03:07 საათი. მოგეხსენებათ, ჩემი არაფორმალური დაკავება მოხდა დაახლოებით 2020 წლის 23 აგვისტოს ღამის საათებში, რა დროსაც ჩემს სახლში დასრულდა ჩხრეკა და მე პოლიციელებმა წამიყვანეს პოლიციის განყოფილებაში. მართალია მე მათთვის წინააღმდეგობა არ გამიწევია და აზრიც არ ექნებოდა ჩემი მხრიდან წინააღმდეგობის გაწევას, თუმცა როგორც ზევით აღვნიშნე ჩემი თავისუფლების შეზღუდვა მოხდა მაშინ რა დროსაც მე ჩემს ავტომანქანაში კონტროლის მიზნით ჩამიჯდა ერთ-ერთი კრიმინალური პოლიციის თანამშრომელი და იმ მომენტიდან მე არ მქონდა თავისუფლად გადაადგილების საშუალება. ამიტომ ჩემი საქმის გარემოებები არის ანალოგიური არქანიას საქმისა, სადაც დადგენილია, რომ დაკავება მოხდა უკანონოდ ვინადან დაკავების ოქმი შედგენილია დაგვიანებით, აღარაფერს ვამბობ იმ ფაქტზე, რომ ჩემთვის დაკავების ოქმი საერთოდ არ გადმოუციათ, რომ მიმალვის ფაქტი ჩემი მხრივ არ არსებობდა, რომ არ არსებობდა ასევე მტკიცებულებათა ერთობლიობა, რომ გამოძიებას დარღვეული ჰქონდა სსსკ-ს 37-ე მუხლი, რადგან არ გამოკითხა მისთვის ცნობილი ყველა თვითმხილველი, რომ ფოტო ამოცნობის ოქმში სსსკ-ს 135-ე მუხლის მე-6 ნაწილის გათვალისიწინებით არ არის ჩაწერერილი ამოსაცნობი პირების მისამართები შემდგომში მათი სასამართლოში წარდგენის მიზნით და სხვა. გამომდინარე აქედან, ზემოაღნიშნული ტრასბურგის საქმეები პირველმა ინსტანციამ უნდა გაითვალისწინოს, ხოლო ჩემს მიერ დაყენებული შუამდგომლობები მტკიცებულებების დაუშვებლობასთან დაკავშირებით დააკმაყოფილოს სრულად, რაზეც წინასასამართლოს მოსამართელეს ლევან გელოვანს საერთოდ არ უმსჯელია.

მოგეხსენებათ, რომ უზენაესი სასამართლოს მიერ გამოქვეყნებული ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპული სასამართლოს ყველა გადაწყვეტილება სავალდებულო ხასიათისაა, მათ შორის ბოხონკოსა და არქანიას საქმეები, რომელიც ეხება კონვენციის მე-3, მე-5, მე-8 და მე-6 მუხლების დარღვევას. ასევე მნიშვნელოვანია მტკიცებულებებეის შეფასებისა თუ საქმის სამართლიანი განხილვის თვალსაზრისით, მოსამართლეთა დამოუკიდებლობისა თუ კომპეტენეტურობის შეფასების კუთხით პირველმა ინსტანციის სასამართლომ გაითვალისიწნოს ალექსანდრე ვოლკოვის საქმე, რომლითაც პირდაპირ ჩანს პროკურატურის გავლენა უზენაესი სასამრთლოს მოსამართლეებზე. უზენაესი სასამართლო ამ გადაწყვეტილებებს აქვეყნებს იმიტომ, რომ პირველი ინსტნაციის სასამართლოებმა გაითვალიწინონონ სტრაბურგის სასამართლოს პრაქტიკა და არ მიიღონ აბსტრაქტული საფუძვლებით უსამართლო და უკანონო გადაწყვეტილებები, რაც შემდგომში სახელმწიფოს პირდაპირ ზიანს მიაყენებს, მათ შორის არ დატოვონ სამართლებრივი საფუძვლების გარეშე აღკვეთის ღონისძიება ძალაში, მიუხედავად იმისა, რომ პირი ითხოვს გირაოს გაუქმებას, დაუშვებლად სცნონ კანონისა და პროცესუალური დარღვევებით მოპოვებული მტკიცებულებები, ასევე ის პროცესუალური დოკუმენტები, რომლებიც ამძიმებენ ბრალდებულის მდგომარეობას, შეამოწმონ დაკავებისა და ჩხრეკის კანონიერება გულდასმით, არ დაუშვან ნეიტრალური მტკიცებულებების გარეშე არსებული პოლიციელთა ჩვენებები მტკიცებულებების სახით, ასევე ჩხრეკის დროს ამოღებული ნივთმტკიცება, განიხილონ და ყურადღებით იმსჯელონ კანონის დარღვევით მოპოვებული მტკიცებულებების დაუშვებლად ცნობის თაობაზე, ამასთან, გაითვალსიწინონ რა საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებანი, ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპული სასამართლოს პრეცედენტული პრაქტიკა ზუსტად ისე, როგორც ითვალისწინებენ უზენაესი სასამართლოს პრაქტიკას.

დამატებით მინდა ვთხოვო საკონსტიტუციო სასამართლოს, რომ არაკონსტიტუციურად სცნოს საერთო სასამართლოების შესახებ კანოის 75^​1-ე მუხლის მე-6 პუნქტის „მე-8 პუნქტის „ვ.ა“ და „ვ.ბ“ ქვეპუნქტები, რომ დისციპლინურ გადაცდომად არ ჩაითვლება „მოსამართლის მიერ საქართველოს საპროცესო კანონმდებლობით დადგენილი ვადის არასაპატიო მიზეზით არსებითად დარღვევა. ამ ვადის დარღვევის მიზეზი არასაპატიოდ არ ჩაითვლება, თუ მოსამართლემ აღნიშნული ვადის დაცვა ობიექტურ გარემოებათა (საქმეთა სიმრავლე, საქმის სირთულე და სხვ.) გამო ვერ შეძლო“ და „მოსამართლის მიერ სხვა მოსამართლის, სასამართლოს აპარატის თანამშრომლის ან სასამართლო პროცესის მონაწილის მიმართ აშკარა უპატივცემულობის გამოხატვა“, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვა უზრუნველყოფილია“. აღნიშნული პრობლემა ცალსახაა ყველა მიმდინარე საქმეში, იქნება ეს სამოქალაქო, ადმინისტრაციული თუ სისხლის სამართლის საქმეები. მაგალითისთვის საინტერესოა სამოქალაქო საქმის ფინანსური კომპანია საქარველოს განხილვა, რომელმაც თავისი დირექტორის და დამფუძნებლების თაღლითური სქემის შედეგედ დააზარალეს 2,343 ადამიანი, მათ შორის სოციალურად დაუცველები, პენსიონერები, ან უბრალოდ მოქალაქეები. აღნიშნული საქმეები ჩემს საადვოკატო საქმიანობიდან გამომდინარე მქონდა აღებული, რომლებიც სამწუხაროდ დროში ჭიანურდებიან 2016/2017 წლიდან დღემდე. ამასთან, მნიშვნელოვანია ჩემი პირადი საქმის მაგალითის მოყვანა, რომელიც კიდევ ერთხელ ადასტურებს „ალექსანდრე ვოლკოვი უკრაინის წინააღმდეგ“ საქმეში გამოვლენილ პროკურატურის წნეხს საერთო სასამართლოების სისტემაზე. ანალოგიური შემთხვევაა ჩემს საქმეშიც, რომელიც მიმდინარეობს საგარეო საქმეთა სამინისტროს წინააღმდეგ ჩემი უკანონო განთავისუფლების თვალსაზრისით, რითიც ვითხოვ სამსახურში აღდგენასა და განაცდურის მიღებას. ვინაიდან აღნიშნული საქმე ეხება მაღალჩინოსნების უკანონო გადაწყვეტილებებს, ჩემი აზრით სასამართლოზე და კონკრეტულად მოსამართლე ივანე ღლონტზე მიმდინარეობს სავარაუდო ზეწოლა, რათა არ დაასრულოს ჩემი საქმის განხილვა. მაშასადამე ჩემს წინააღმდეგ მიმდინარეობს ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის საქმე, რომელიც ასევე დროშია გაჭიანურებული, 2020 წლის 23 აგვისტოდან დღეის მდგომარეობით, ხოლო მეორე საქმე არის საგარეო საქმეთა სამინისტროს წინააღდეგ, რაც განიხილება 2017 წლიდან დღეის მდგომარებოთ (იხ. დანართი 15 – „დავით გამყრელიძე საგარეო საქმეთა სამინისტროს წინააღმდეგ“ - მოსამართლის ივანე ღლონტის განჩინება საქმის წარმოებაში მიღების შესახებ, ასევე იხ. „უჩა გამყრელიძის საქმე ფინანსური კომპანია საქარველოს წინააღმდეგ“ - მოსამართლის ელისო ტუკვაძის განაწილების ბარათი, მოსამართლის ზაზა მარტიაშილის გადაწყვეტილება მოსამართლე ელისო ტუკვაძის მიერ დაუსწრებელი გადაწყვეტილების გაუქმების თაობაზე, შუამდგომლობა და მოსარჩელის განცხადება ზაზა მარტიაშილთან სასამართლო სხდომის ჩანიშვნასთან დაკავშირებით დროში გაჭიანურების გამო).

ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, კიდევ ერთხელ მინდა აღვნიშნო, რომ საქართველოში ხშირია საქმის ხელოვნურად გაჭიანურების ფაქტები, თუმცა ამის მტკიცება მოსარჩელეს ან დაცვის მხარეს არ შეუძლია, ვინაიდან არ აქვს წვდომა იმ საქმეების სიმრაველსა თუ სირთულეზე, რომლითაც ობიექტურად დადასტურდება საქმის გაჭიანურების საფუძველი, ამასთან უკიდურესად რთულია საერთო სასამართლოების შესახებ კანონის 75^​1-ე მუხლის მე-6 პუნქტის „მე-8 ქვეპუნქტის „ვ.ა“ ნაწილის, „დისციპლინურ გადაცდომად არ ჩაითვლება მოსამართლის მიერ საქართველოს საპროცესო კანონმდებლობით დადგენილი ვადის არასაპატიო მიზეზით არსებითად დარღვევა“ ზუსტი განსაზღვრება, ვინაიდან შეუძლებელია ზუსტად აიხსნას თუ რა არის მოსამართლის მხრიდან „არსებითი“ დარღვევა. აღნიშნული ტერმინი ხშირად გვხვდება სისხლის სამართლის პროცესშციც, რა დროსაც სსსკ-ს 72-ე მუხლის პირველი ნაწილი იყენებს არსებულ სიტყვას „არსებითს“ მტკიცებულებათა დასშვებობისა თუ დაუშვებლობის შეფასების თვალსაზრისით. ამდენად, აღნიშნული მუხლი ბუნდოვანია, არ აქვს არანაირი კანონით გამყარებული იმპირიული საფუძველი, არამედ ეფუძნება მხოლოდ ადამიანის სუბიექტურ აზრს, მის მორალსა და ზნეობრივი მახასიათებლების საშუალებით გადაწყვეტილების მიღებას, რაც ერთი შეხედვით კარგია თუმცა მიუღებელია, რადგან სუბიექტურობა ნიშნავს არაობიექტურობას, ხოლო ნებისმიეირი ნორმა სამართალწარმოებაში უნდა გადაწყტეს ობიექტური დაკვირვებისა და მსჯელობის შედეგად. აქედან გამომდინარე, ვთვლი, რომ საერთო სასამართლოების შესახებ კანონის 75^​1-ე მუხლის მე-8 პუნქტის „ვ.ა“ ნაწილში მოყვანილი სიტყვა „არსებითი“ არაკონსტიტუციურია და ართმევს ადამიანს ობიექტურად მოვლენების შეფასების შესაძლებლობას, ასევე მოსამართლის გადაცდომის ფაქტის გასაჩივრების შემთხვევაში საქმის არასამართლიანი და არაობიექტური განხილვის შესაძლებლობას, რადგან იუსტიციის საბჭოს წარმომადგენლებს სიტყვა „არსებითის“ შესახებ არ აქვთ ზუსტი განსაზღვრება, უფრო მეტიც ამ სიტყვის შინაარსის კანონისმიერი განმარტება არ იძებნება არც ქართულ და არც უცხოურ კანონმდებლობაში.

ამასთან, მნიშვნელოვანია, საქმის სამართლიანი განხილვის თვალსაზრისით, მოსამართელემ გამოიჩინოს პატივისცემა პროცესის მონაწილეთა მიმართ, რაც რიგი შემთხვევების დროს გამორიცხავს მოსამართლისგან ასეთი ტოლერანტობის მიღებას. საერთო სასამართლოების შესახებ კანონის 75^​1-ე მუხლის მე-8 პუნქტის „ვ.ბ“ ნაწილის მიხედვით, დისციპლინური გადაცდომა ჩაითვლება მაშინ როდესაც არსებობს „მოსამართლის მიერ სხვა მოსამართლის, სასამართლოს აპარატის თანამშრომლის ან სასამართლო პროცესის მონაწილის მიმართ აშკარა უპატივცემულობის გამოხატვა“, რაც ვფიქრობ არის არაკონსტიტუციური, ეწინააღმდეგაბა რა კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ მუხლს „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლებას“. მოცემული პუნქტი თავისი ნორმატიული შინაარსით ბუნდოვანია და დაფუძნებულია ადამიანის სუბიექტურ შეფასებაზე, რაც აიხსნება იმ გარემოებით, რომ კანონმდებელს ხსენებულ პუნქტში გამოყენებული აქვს სიტყვა „აშკარა“, რომლის კანონისმიერი ახსნა-განმარტება არსად არ არის მოცემული. იმის გათვალისიწნებით, თუ როგორ ეკისრება საქნცია თავად პროცესის მონაწილეს სასამართლოს უპატივცემულობის დროს, დაუშვებელია სიტყვა „აშკარა“ იყოს გამოყენებული საერთო სასამართლოების შესახებ კანონმდებლობაში, რაც ბუნდოვანს ხდის მუხლის განმარტებას და არღვევს ადამიანის უფლებას სამართლიანი სასამართლოს უფლების რეალიზაციის თვალსაზრისით. სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 212-ე მუხლის მე-3 პუნქტის მიხედვით „სასამართლო სხდომაზე წესრიგის დარღვევის, სხდომის თავმჯდომარის (მოსამართლის) განკარგულებისადმი დაუმორჩილებლობის ან სასამართლოს მიმართ უპატივცემულობის შემთხვევაში სხდომის თავმჯდომარეს (მოსამართლეს) ადგილზე თათბირით გამოაქვს განკარგულება პროცესის მონაწილის ან/და სხდომაზე დამსწრის დაჯარიმების ან/და სხდომის დარბაზიდან გაძევების შესახებ. თუ გაძევებული პირი კვლავ განაგრძობს წესრიგის დარღვევას, სასამართლოს მანდატური უზრუნველყოფს მის გაყვანას სასამართლოდან, ამასთანავე, მის მიმართ შეიძლება გამოყენებულ იქნეს ამ მუხლით გათვალისწინებული ჯარიმა ან პატიმრობა“. სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 85-ე მუხლის მე-2 პუნქტის მიხედვით, “პროცესის მონაწილის ან/და სასამართლო სხდომაზე დამსწრის მიერ სხდომაზე წესრიგის დარღვევის, სხდომის თავმჯდომარის განკარგულებისადმი დაუმორჩილებლობის ან სასამართლოს მიმართ უპატივცემულობის გამოხატვის შემთხვევაში სხდომის თავმჯდომარე ზეპირ შენიშვნას აძლევს მას და მოუწოდებს, შეწყვიტოს არასათანადო ქცევა. აღნიშნული მოწოდებისადმი დაუმორჩილებლობის შემთხვევაში სასამართლო სხდომის თავმჯდომარეს ადგილზე თათბირით გამოაქვს განკარგულება პირის დაჯარიმების ან/და სასამართლო სხდომის დარბაზიდან გაძევების შესახებ. თუ გაძევებული პირი კვლავ განაგრძობს წესრიგის დარღვევას, მოსამართლის მითითებით სასამართლოს მანდატური უზრუნველყოფს სასამართლოდან მის გაყვანას; ამასთანავე, აღნიშნული პირის მიმართ შეიძლება გამოყენებულ იქნეს ამ მუხლით გათვალისწინებული ჯარიმა ან პატიმრობა.“ ამ ორი კოდექსის ზემოაღნიშნული მუხლების, სამოქალაქო 212 (3), სისხლი 85 (2), ურთიერთშეკავშირებით ჩანს, რომ სასამართლოს მიმართ უპატივცემულობის დადგენის დროს სიტყვა „აშკარა“, ისე როგორც ეს არის გამოყენებული საერთო სასამართლოების შესახებ კანონის 75^​1-ე მუხლის მე-8 პუნქტის „ვ.ბ“ ნაწილში არსად არ ფიქსირდება. მაშასადამე გამოდის, რომ მოსამართლის უპატივცემულობის შემთხვევაში არ არის აუცილებელი იმის დადგენა იყო თუ არა ეს უპატივცემულობა პროცესის მონაწილის მხრიდან „აშკარა“ ხასიათის, თუმა მოსამართლის მხრიდან უპატივცემულობის ფაქტის დადგენის თვალსაზრისით, უპატივცემულობის საზომი ერთეული არის მისი „აშკარა“ ხასიათი, რაც ნებისმიერი შეფასებით არის არაკონსტიტუციური, ეწინააღმდეგება რა საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლებას და კონსტიტუციის 11-ე მუხლის პირველი პუნტს, რომ „ყველა ადამიანი სამართლის წინაშე თანასწორია“.

დავუბრუნდები ისევ ფინანსური კომპანია საქართველოს მიერ დაზარალებულების სასამართლო პროცესებს, რომლის ფარგლებშიც ეს გაუბედურებული ხალხი არაერთხელ დაჯარიმდნენ თითქოსდა სასამართლოს უპატივცემულობის გამო 500 ლარის ოდენობით, ასევე არაერთხელ ყოფილა მოსამართლის მიერ დაზარალებულთა დარბაზიდან გაძევების ფაქტი, რაც დაუშვებელია და ღირსების შემლახავია (იხ. დანართი 16 – 2019 წლის 12 დეკემბრის, მოსამართლის ზაზა მარტიაშვილის განკარგულება უჩა გამყრელიძის 500 ლარით დაჯარიმების შესახებ, მოსარჩელის უჩა გამყრელიძის განცხადება მოსამართლის ზაზა მარტიაშვილის სახელზე ჯარიმის 500 ლარის 12 თვეზე გადანაწილების შესახებ სოციალურად დაუცელობის გამო). მოგეხსენებათ სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 212-ე მუხლის მე-6 ნაწილით შესაძლებელია პირის დაჯარიმება 50 ლარითაც, თუმცა ერთ-ერთი სასამართლო პროცესის დროს მოსამართლემ მოსარჩელე პირდაპირ 500 ლარის ოდენობით დააჯარიმა, ასევე დაუყონებლივ გააძევა იგი დარბაზიდან. შემდგომში ირკვევა, რომ აღნიშნული მოსარჩელე, რომლის სახელია უჩა გამყრელიძე გამოსახლებულია თავისი კუთვნილი სახლიდან, ვინაიდან მას თანხა ჰქონდა ჩადებული ფინანსურ კომპანია საქართველოში დროებით ბინის გაყიდვიდან თანხის შენახვის თვალსაზრისით. იმ დროს როდესაც მოსამარჩელემ ბინა გაყიდა მას გარდაეცვალა დედა, შესაბამისად ბინის გაყიდვის გადაწყვეტილება მიღებულ იქნა დედის დასაფლავების დროს დაგროვებული ვალების გასტუმრებისთვის, ხოლო დარჩენილი თანხით უფრო ვიწრო ფართის მქონე ბინის ყიდვა. წარმოიდგინეთ და აღნიშნული თანხა დაკარგა მოსარჩელემ ამ კომპანიის მართველის მერაბ ფერაძის ფინანსური მაქინაციების შედეგად, ასევე სახელმწიფოს, კერძოდ ეროვნული ბანკისა და პროკურატურის არასათანადო მოკვლევის შედეგად, რა დროსაც 2 სხვადასხვა საიდენფიკაციო კოდით რეგისტრირებული კომპანიებით მერაბ ფერაძე და მისი გუნდი ათეთრებდნენ ფულს ეროვნული ბანკის მიერ გაცემული მიკრო საფინანსო ორგანიზაციის აკრედიტაციის საფუძვლებით. მოგეხსენებათ, ამ ოჯახის სასამართლო პროცესი მიმდინარეობს 2017 წლიდან და ბუნებრივია მათ აქვთ მორალური თუ ფინანსური დანაკარგები. ამ მოვლენებთან ერთად, ის სამართლო პროცესი რომელიც ძლივს ჩაინიშნა და რომლისგანაც აღნიშნული მოსარჩელე ელოდებოდა გამარჯვებას, სასამართლომ ზაზა მარტიაშვილის თავმჯდომარეობით საშუალება მისცა მსჯავრდებულ მერაბ ფერაძეს საქმის მიღმა ელაპარაკა აგრესიული და ხმამაღალი ტონით, ასევე ეყვირა ღია სასამართლო პროცესში მოსარჩელისთვის და გამოეყვანა ის მდგმარეობიდან. სასამართლო პროცესში მერაბ ფერაძემ დაიწყო ხმამაღლა ყვირილი და შეიძლება ითქვას კიდეც, რომ მან აქეთ მიაყენა სასამართლოს შეურაწყოფა, მიუხედავად ამ ფაქტისა, ის მოსამართლეს არ დაუჯარიმებია, რა დროსაც ის აგდებული, მანიპულირებადი და პროვოკაციული მეთოდებით პროვოცირებდა დაზარალებულის მიმართ. ამ მომენტში დაზარალებულმა უჩა გამყრელიძემ ასევე ხმამაღალი ტონით განაცხადა, რომ ამას აქ ამდენს როგორ ალაპარაკბთო, რაც ერთი მხრივ სწორი იყო ვინაიდან მსჯავრდებული ყვიროდა ნაცვლად ლაპარაკისა საქმის დეტალების მიღმა და გამოხატავდა აგრესიას ყველა დაზარალებულის მიმართ. ამ მოვლენების დროს მოსამართლე ზაზა მარტიაშვილმა დააჯარიმა 500 ლარით დაზარალებული და დარბაზიდან გააძევა ყოვლად დაუმსახურებლად, რომელიც იყო სოციალურად დაუცველთა ბაზაში რეგისტრირებული და გამოსახლებისდა გამო იმ მომენტში და ეხლაც ცხოვრობს ქირით.

რაღა თქმა უნდა აღნიშნული დადგენილება გასაჩივრდა ჯარიმის გაუქმების მოთხოვნით, თუმცა უშედეგოდ ვინაიდან ჯარიმა ისევ მოქმედებაში დარჩა. ეს შემთხვევა არის ერთ-ერთი კლასიკური მაგალითი ჩემი საადვოკატო გამოცდილებიდან, თუმცა თავისი ზნეობრივი და მორალური მახასიათებლებით ვფიქრობ საყურადღებო და გარდამავალია. მოცემული შემთხვევის დროს, მიუხედავად იმისა, რომ უჩა გამყრელიძე არ იყო არანაირად დასაჯარიმებელი, მოსამართლე ზაზა მარტიაშვილმა ის მაინც დააჯარიმა, რითიც დამატებით დაუმატა მას და მის ოჯახს მორალური ზიანი, ამასთან ამ ადამიანის საქმე წელიწადნახევარზე მეტია, 2019 წლიდან მოსამართლე ზაზა მარტიაშვილს აქვს გადაწერილი, რაც მას არ განუხილია, ხოლო მანამდე ეს საქმე იყო მოსამართლე ელისო ტუკვაძის განხილვაში, რომელმაც გამოიტანა დაუსწრებელი გადაწყვეტილება მოსარჩელის სასარგებლოდ. მსგავსი ფაქტი დაფიქსირდა ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის საქმეშიც, რა დროსაც მოსამართლის აცილების შუამდგომლობისას ლევან გელოვანმა თითქოსდა სასამართლოს უპატივცემულობის გამო დამიპირა დარბაზიდან გაძევება. იმ დროს როდესაც მე მას ვკითხე თუ რით დავიმსახურე დარბაზიდან გაძევება მან მიპასუხა, რომ მე ვერ ვაყალიბებდი აზრს და რომ ჰქონდა ბევრი საქმეები. აღნიშნულის გარდა, მოსამართლე ლევან გელოვანმა პირდაპირ მიაყენა შეურაწყოფა ჩემს ადვოკატებს (იხ. დანართი 4- საჩვარი იუსტიციის უმაღლეს საბჭოში და დანართი 2 - სასამართლოს ვიდეო მასალა), რა დროსაც მან ღია სასამართლო სდომაზე განაცხადა, რომ ეს ადვოკატები ტყუილა მყავდა აყვანილი. ამ შეურაწყოფის შემდეგ ადვოკატებმა გამოხატეს თავიანთი შეშფოთება, თუმცა მოსამართლემ არც კი გაიზიარა მათი შეშფოთება და პროტესტი. გამომდინარე აქედან, მოსამართლის მიერ მსგავსი ქცევა უკვე დადგენილი პრაქტიკაა, შესაბამისად ბევრი მათგანი არც კი თვლის შეურაწყოფად ადვოკატებისადმი ასეთი ფორმით მიმართვას, ან თუნდაც ჩემთვის, რომ „ვინ მგონია მე ჩემი თავი, რახან გაეროში ვმუშაობდი რითი განვსხვავდები თურე მე სხვა ბრალდებულებისგან“. ამასთან , მოსამართლე ლევან გელოვანმა სსსკ-ს 64-4 მუხლის დარღვევით გადადო სხდომა გარკვეველი ვადით, რა დროსაც მე დავაყენე მისი აცილების შამდგომლობა, თითქოსდა სათათბირო ოთახში მოთათბირებისთვის. მიუხედავად მისი კანონისმიერი ვალდებულებისა განეხილო აცილების საკითხი დაუყონებლივ, მან სხდომა გააჭიანურა 2 თვის ვადით, რომლის შემდეგაც მან არ აიცილა თავი. აღნიშნული ფაქტები გასაჩივრდა იუსტიციის უმაღლეს საბჭოში, რომლის შესახებაც მიმდინარეობს მოკვლევა და დაწყებულია მოსამართლის დიციპლინური პასუხისმგებლობა, თუმცა ძალიან სამწუხაროა, რომ დამოუკიდებელმა ინსპექტორმა ზურაბ აზნაურაშვილმა შეწყვიტა მოსამართლე ლევან გელოვანის მიმართ დისციპლინური საქმის წარმოება კანონის განმარტების ნაწილში, რაც დეტალურად ახსნილი მაქვს ზევით. ყოველივე ზემოაღნიშნული ცხადყოფს, რომ ხშირია სასამართლო დარბაზებში პროცესის მონაწილის მიმართ მოსამართლის მხრიდან დაუმსახურებელი სანქციის გამოყენება, ამასთან კანონმდებლობით განსხვავებული მიდგომა შეინიშნება პროცესის მონაწილისა და მოსამართლის ურთიერთუპტავცემულობის გამოხატვის კუთხით, რა დროსაც პროცესის მონაწილეს ეკისრება სანქცია უპატივცემულობის დაფიქსირების მომენტში, ხოლო მოსამართლეს კი „აშკარა“ უპატივცემულობის გამოვლენის მომენტში, რაც არის არაკონსტიტუციური, არღვევს რა საქმის სამართლიანი განხილვის უფლებას და თანასწორობის პრინციპს, რაზეც უნდა იდგეს მთლიანად საქმის წარმოების პროცესი.

ამდენად, ყოველივე ზემოაღნიშნულის შეჯამების შედეგად, საკონსტიტუციო სასამართლოს მივმართავ თხოვნით, არაკონსტიტუციურად სცნოს საქართველოს ორგანული კანონის „საერთო სასამართლოების შესახებ“ 75^​1-ე მუხლის მე-6 პუნქტი „მოსამართლის მიერ კანონის არასწორი განმარტება ან/და გამოყენება, რასაც საფუძვლად უდევს მისი შინაგანი რწმენა, არ არის დისციპლინური გადაცდომა და აღნიშნული ქმედებისათვის მოსამართლეს არ ეკისრება დისციპლინური პასუხისმგებლობა“, ასევე, 75^​10-ე მუხლის მე-5 პუნქტი „დისციპლინური სამართალწარმოების დროს დაუშვებელია მოსამართლის მიერ გამოტანილი აქტების კანონიერებაზე ზედამხედველობა“, ამასთან, 75^​12-ე პირველი მუხლის „დ“ ქვეპუნქტი, რომ „დამოუკიდებელი ინსპექტორი წყვეტს მოსამართლის მიმართ დისციპლინური სამართალწარმოებას თუ საჩივარი ეხება მოსამართლის მიერ გამოტანილ აქტის კანონიერებას“, ასევე „მე-8 პუნქტის „ვ.ა“ და „ვ.ბ“ ქვეპუნქტები, რომ დისციპლინურ გადაცდომად ჩაითვლება „მოსამართლის მიერ საქართველოს საპროცესო კანონმდებლობით დადგენილი ვადის არასაპატიო მიზეზით არსებითად დარღვევა. ამ ვადის დარღვევის მიზეზი არასაპატიოდ არ ჩაითვლება, თუ მოსამართლემ აღნიშნული ვადის დაცვა ობიექტურ გარემოებათა (საქმეთა სიმრავლე, საქმის სირთულე და სხვ.) გამო ვერ შეძლო“ და „მოსამართლის მიერ სხვა მოსამართლის, სასამართლოს აპარატის თანამშრომლის ან სასამართლო პროცესის მონაწილის მიმართ აშკარა უპატივცემულობის გამოხატვა“, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან „საქმის სამართლიანი და დროული განხილვა უზრუნველყოფილია“, მე-11 მუხლის პირველი ნაწილთან, რომ „ყველა ადამიანი სამართლის წინაშე თანასწროია. აკრძალულია დისკრიმინაცია .........პოლიტიკური ან სხვა შეხედულებების...ან წოდებრივი.....სხვა ნიშნის მიხედვით“, 13-ე მუხლის პირველ და მე-2 ნაწილებთან „ადამიანის თავისუფლება დაცულია“ და „თავისუფლების აღკვეთის ან თავისუფლების სხვაგვარი შეზღუდვის შეფარდება დასაშვებია მხოლოდ სასამართლოს გადაწყვეტილებით“, მიმართებით.

14. სსკ-ს 151-ე მუხლის პირველი პუნქტის „სიცოცხლის მოსპობის ან ჯანმრთელობის დაზიანების ანდა ქონების განადგურების მუქარა, როდესაც იმას, ვისაც ემუქრებიან, გაუჩნდა მუქარის განხორციელების საფუძვლიანი შიში“, ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც დასრულებული დანაშაულის კვალიფიკაციას აფუძნებს პირის სუბიექტურ შეხედულებას, ხოლო გამორიცხავს ობიექტურ გარემოებებს - მოტივს, პრეისტორიულ კავშირს, განზრახვასა და კოგნიტურ-ფსიქოლოგიური კვლევის შედეგებს, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-7 პუნქტთან “დადგენილება ბრალდებულის სახით პირის პასუხისგებაში მიცემის შესახებ უნდა ემყარებოდეს დასაბუთებულ ვარაუდს, ხოლო გამამტყუნებელი განაჩენი − უტყუარ მტკიცებულებებს. ყოველგვარი ეჭვი, რომელიც ვერ დადასტურდება კანონით დადგენილი წესით, უნდა გადაწყდეს ბრალდებულის სასარგებლოდ,” ასევე მე-9 მუხლთან „ადამიანის ღირსების ხელშეუვალობასთან“ და მე-10 მუხლთან „სიცოცხლისა და ფიზიკური ხელშეუხებლობის უფლებებთან“ მიმართებით.

მოგეხსენაბათ, სისხლის სამართლებრივ დევნას სისხლის სამართლის საპროცესო კანონმდებლობის მიხედვით იწყებს პროკურატურა, ხოლო გამომძიებელი ატარებს სრულ, ყოველმხრივ, ობიექტურ გამოძიებას, რათა წარუდგინოს პროკურორს დასაბუთებული ვარაუდი ამა თუ იმ პირის მიერ დანაშაულის ჩადენის თაობაზე. დასაბუთებული ვარაუდი თავისი არსით მოიცავს მტკიცებულებათა ერთობლიობის მინიმალურ სტანდარტს, რომლითაც ობიქტურმა პირმა შესაძლოა იფიქროს, რომ პირმა ჩაიდინა დანაშაული. ამდენად, დასაბუთებული ვარაუდი არის პირის სისხლისსამართლებრივი დევნის დაწყებისა და მისი ბრალის წაყენების წინაპირობა, ასევე ნებისმიერი საგამოძიებო მოქმედების საფუძველი როგორიცაა მაგალითად ჩხრეკა ან დაკავება გადაუდებელი აუცილებლობით.

განსახილველ შემთხვევაში, რა დროსაც ჩვენ ვსაუბრობთ სისხლის სამართლის კოდექსის 151-ე მუხლის პირველი ნაწილის კონსტიტუციურობაზე, მხედველობაში უნდა მივიღოთ პირის მიმართ დანაშაულის ნიშნების არსებობის თავისებურებანი, კერძოდ ის გარემოება, რომ დანაშაულის კვალიფიკაციისთვის კანონმდებელი საკმარისად მიიჩნევს მეორე მხარის მიმართ გამოვლენილ საფუძვლინ შიშს, რაც არის სუბიექტური გარემოება, ხოლო უგულებელყოფს დანაშაულებრივ ქმედებაში მხილებული პირის მოტივაციას, პრეისტორიული კავშირს დაზარალებულთან, წინასწარ შეცნებასა და განზრახვას, რომ ზიანი მიაყენოს დაზარალებულს, ესეიგი მდგომარეობა, როდესაც პირს რეალურად უნდა დაზარალებულის სიცოცხლის მოსპობა, ჯანმრთელობის დაზიანება ან ქონების განადგურება. მოტივაციის, პრეისტორიული კავშირის, წინასწარი შეცნებისა და პირის განზრახვის გარეშე, მუქარის შემადგენლობის კვალიფიკაცია ყოველგვარ აზრს მოკლებულია, ვინაიდან ერთი მხრივ დაზარალებულის არგუმენტი, რომ მას შეეშინდა არის სუბიექტური, ხოლო მეორე მხრივ მის ქმედებაში არ ფიქსირდება კოგნიტურ-ფსიქოლოგიური საფუძვლები, რაც არის ექსპერიმენტი (ლაბორატორიული და ბუნებრივი), დაკვირვება, შემთხვევის შესწავლა, კომპიუტერული სიმულაცია, თვითაღწერითი მეთოდები, ფსიქობიოლოგიური გამოკვლევები, ესეიგი დაკვირვებებისა და დასკვნების საფუძველზე შექმნილი მეტაფორა, რომელიც აღწერს შემეცნების სტრუქტურასა და პროცესებს როგორიცაა მაგლითად შემეცნებითი პროცესები - შეგრძნება, აღქმა, ყურადღება, მეხსიერება, წარმოსახვა, მეტყველება და აზროვნება, ასევე ინტელექტი და ხელოვნური ინტელექტი. რაღა თქმა უნდა ამ კვლევასთან ერთად მნიშვნელოვანია თვითმხილველთა ანდა სხვა მტკიცებულებათა გამოკვლევა ობიექტური გადაწყვეტილების მისაღებად, თუმცა კონგნიტურ-ფსიქოლოგიური კვლევის გარეშე, მაგალითისთვის რომ დადგინდეს მართლსაწინააღმდეგო ქმედების დროს პირი იმყოფებოდა თუ არა აფექტის მდგომარეობაში ანდა მწვავე სტრესულ რეაქციაში, რაც სასამართლომ შესაძლებელია გამოიყენოს მუქარის მუხლის გადაკვალიფიცირებისთვის, თუნდაც აუცილებელი მოგერიების თვალსაზრისით, არის უკიდურესად მნიშნელოვანი. ამდენად, მუქარის კვალიფიკაციისთვის არ არის საკმარისი დაზარალებული პირის მიერ განცხადება, რომ მას შეეშინდა, თუნდაც ეს განცხადება ეფუძნებოდეს რეალურ მოვლენებს და იყოს საფუძვლიანი. ამასთან, კოგნიტურ-ფსიქოლოგიური კვლევის ჩატარება ფრიად მნიშვნელოვანია მეორე პირის მიმართ, რომელიც ამტკიცებს, რომ ის მოქმედებდა აუცილებელი მოგერიების ფარგლებში და მას არ ჩაუდენია მუქარა, მიუხედავად იმისა, რომ მას ამ დანაშაულს აბრალებენ.

ნება მიბოძეთ მოგიყვანოთ ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის საქმის მაგალითი. მოგეხსენებათ ოჯახური კონფლიქტის დროს, მუქარის კვალიფიკაცია მარტივია, ვინაიდან სახეზეა განგრძობადი პროცესი და ამ პროცესის პიკზე ხდება ოჯახის წევრების, ასე მაგალითად მეუღლეების დაპირსპირება, რა დროსაც მუქარის გარდა ხშირია ქალბატობის მიმართ ფიზიკური შეურაწყოფაც. ასეთი სიტუაციის დროს სახეზეა ჩემს მიერ ზემოაღნიშნულიყველა კრიტერიუმი - მოტივაცია, პრეისტორიული კავშირი დაზარალებულთან, წინასწარი შეცნება და განზრახვა, რომ ზიანი მიაყენოს მეუღლეს ან ოჯახის რომელიმე წევრს, ესეიგი მდგომარეობა, როდესაც პირს რეალურად უნდა დაზარალებულის სიცოცხლის მოსპობა, ჯანმრთელობის დაზიანება, რაც მუქარის შემთხვევაში ადვილად განხორციელებდია. ზემოაღნიშნული შემთხვევისგან განსხვავებით, ჩემი ბრალდების სისხლის სამართლის საქმე ეფუძნება სატრანსპორტო შემთხვევას, როდესაც კონფლიქტი მხარეებს შორის სპონტანურად დაიწყო. ასეთი შემთხვევის დროს სახეზე ვერ იქნება წინასწარი შეცნება ან მოტივაცია პრეისტორიული კავშირის გათვალისიწინებით ან თუნდაც წინასწარი განზარხვა დანაშაულის ჩადენისთვის. მიუხედავად ამ ფაქტების არ არსებობისა, პროკურატურა ასეთი შემთხვევის დროს იმ დროს როდესაც არ არსებობს მხარეებს შორის ფიზიკური დაპირისპირება და რეალური ჯანმრთელობის ზიანი, შემთხვევას აკვალიფიცირებს მუქარის მუხლით, რაც არის მიუღებელი და არაკონსტიტუციური.

მოგეხსენებათ, სატრანსპორტო კონფლიქტის დროს, რა დროსაც სახეზეა საავარიო სიტუაცია, ორივე მხარე შეიძლება იყოს გაღიზიანებული და ეს მოხდეს უცაბედად, იმწუთიერად. ასეთი ვითარების დროს ხშირია მძღოლებს შორის ურთიერთ შეურაწყოფა, გინება, ღირსების შემლახავი სიტყვების გამოყენება, მათ შორის მუქარის შემცველი სიტყვების „თავს მოგაჭრი, მაგ მანქანას დაგილეწავ ბიჭოო ან თუნდაც აგჩეხავ, შუბლს გაგიხვრიტავ“. მიუხედავად შეურაწყოფისა და გაჟღერებული სალანძღავი ან მუქარის შემცველი სიტყვებისა, მხარეები იმწუთიერად არიან გაუწონასწორებელ ფსიქოლოგიურ მდგომარეობაში და არანაირი წარსულში აღმოცენებული მოტივი მათ ერთმანეთთან დაპირისპირებისას არ აქვთ. ამიტომ, როდესაც არ არსებობს ჯანმრთელობის ზიანი, ასევე როდესაც არსებობს ფაქტი, რომ ერთ-ერთი პირი მეორე მხარეს გადმოუხტა მანქანიდან, მივარდა მას და მიაყენა სიტყვიერი შეურაწყოფა, რომ ისინი იყვნენ ორნი, ხოლო მეორე ადამიანი იყო მარტო, რომ მათ მანქანაში მჯდომ ადამიანს დაუზიანეს ავტომანქანა, სცადეს მისი ფიზიკური შეურაწყოფა და მისი მანქანიდან გადმოთრევა, ისე რომ თავდაპირველ ეტაპზე მეორე ადამიანი მანქანიდან საერთოდ არ გადმოდიოდა (იხ. დანართი 13 - დაზარალებულად ცნობილი კახა და ლევან გვრიტიშვილების გამოკითხვის ოქმები), ხოლო უეცრივ ამ მოვლენებს მოყვა მანქანაში მჯდომი პირის სულიერი და ფიზიოლოგიური აფეთქება და თავდაცვისთვის მისი მხრიდან რეგისტრირებული აირის პისტოლეტის გამოყენება (დემონსტრირება), ასეთი მოქმედება არ შეიძლება პროკურატურამ მანქანაში მჯდომი პირის მიმართ დააკვალიფიციროს მუქარად. აღნიშნული პისტოლეტი პირმა ამოიღო მხოლოდ და მხოლოდ თავდაცვისთვის, რათა მოეშორებინა თავდამსხმელები და არ მიდგომოდა მას ჯანმრთელობის გამოუსწორებელი ზიანი. თუმცა ყველაფერი შემოუტრიალდა და პისტოლეტის ამოღება პროკურატუსრისთვის გახდა ხელმოსაჭიდი მუქარის დანაშაულის კვალიფიკაციისთვის ისე, რომ არც კი უმსჯელიათ თავდაცვასა და აუცილებელი მოგერიების შესახებ. ამ ადამიანმა რეალურად დაიცვა თავისი სიცოცხლე რაც არის მისთვის ყველაზე ღირებული და ძვირფასი, გარანტირებულია რა ჩვენი კონსტიტუციითა და საერთაშორისო სამართლის არაერთი ნორმით, მათ შორის ადამიანის უფლებათა დაცვის კონვენციის მე-2 მუხლით. მიუხედავად განვითარებული სცენარისა, პროკურატურამ, რაც არ უნდა გასაკვირი იყოს, ბრალი წაუყენა სსკ-ს 151-ე მუხლის პირველი ნაწილით იმ პირს, რომელიც იჯდა და არ გადმოდიოდა მანქანიდან, რომელმაც დაიცვა თავი და გადაარჩინა თავისი საკუთარი სიცოცხლე ორი თავდამსხმელისგან, ამასთან არ გადაუმეტბია ძალას, ესეიგი ორი ადამიანის წინააღმდეგ ის იძულებული იყო გამოეყენებინა რეგისტრირებული აირის იარაღი, თუმცა არ გაუსვრია და არ დაუმიზნია თავდამსხმელისთვის (იხ. დანართი 11 - თვითმხილველის იოსებ ხალიბეგაშვილის გამოკითხვის ოქმი). მიუხედავად ამ მოვლენებისა, ვინაიდან საქმეში ფიგურირებს აირის პისტოლეტი, პროკურორმა პირის რეალური თავდაცვა დააკვალიფიცირა მუქარის მუხლით და ბრალი წაუყენა არარეალური ბრალდებით. ზუსტად ასეთ მომენტში ხდება მნიშვნელოვანი კოგნიტურ-ფსიქოლოგიური კვლევის ჩატარება, რათა ექსპერტი ექიმების მონაწილეობით, მოხდეს ინციდენტში მონაწილე პირების რეალური ფსიქოლოგიური მახასიათებლების დადგენა. კვლევის დროს უნდა გაირკვეს ვინ იყო თავდამსხმელი, ვის შეეშინდა და ვინ იყო თავდაცვის რეჟიმში. აღნიშნული შესაძლებელია გაკეთდეს საქმის მასალების მიხედვით, ასევე თვითმხილველთა, დაზარალებულის, ბრალდებულის გამოკითხვის ოქმებით, თითოეულ მათგანთან დამატებითი გასაუბრების შედეგად.

რაღა თქმა უნდა ფსიქოლოგიური კვლევა არ ნიშნავს სხვა მტკიცებულებების გამოუყენებლობას. როგორც დაცვის მხარე, ისე ბრალმდებელი თავისუფალია კანონის დადგენილი წესით მოპოვებული ნებისმიერი სხვა მტკიცებულების გამოყენებისთვის, თუმცა, ვინაიდან მუქარის შემადგენლობისთვის მოქმედი კანონმდებლობით საკმარისია მხოლოდ პირის სუბიექტური აზრი, რომ მან განიცადა რეალური და საფუძლიანი შიში, მნიშვნელოვანი ხდება ფსიქოლოგთა ჩართვა, რათა განისაზღვროს პირველადი გამოკითხვის ოქმებით, ასევე პირთან გასაუბრების შედეგად, მისი შინაგანი განწყობა, გრძნობები, ასევე იყო თუ არა ის რეალურად შეშინებული ან რაიმე სახის სტრესში ინციდენტის მომენტში. ასეთი კვლევების ჩატარება ასევე გარდაუვალი ხდება აუცილებელი მოგერიების მტკიცებისთვის, რომ დადგინდეს თავდაცვაში მყოფი პირის სუბიექტური ხასიათი და შინაგანი განცდა, ასევე მისი ზოგადი ფსიქოლოგიური მახასიათებლები (იხ. დანართი 19 - სსიპ ლევან სამხარაულის სახელობის სასამართლო ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს ფსიქოლოგიური ექსპერტიზის დასკვნა N 003290321, რითიც დადგინდა, რომ ჩემზე თავდასხმის დროს მე არ ვიმყოფებოდი ფიზიოლოგიური აფექტის მდგომარეობაში, თუმცა ვიმყოფებოდი მწვავე სტრესული რეაქციის ქვეშ, რაც სრულიად საკმარისია თავდაცვის განხორციელებისთვის, ასევე სასამართლსთვის მუქარის მუხლის აუცილებელი მოგერიებით გადაკვალიფიცირებისთვის), იყო თუ არა ის თავდაცვის რეჟიმში ან უნდოდა თუ არა მას თავი დაეცვა, იყო თუ არა თავდაცვა აფექტური მდგომარეობით ან მწვავე სტრესული სინდრომით ან შიშით განპირობებული. ამ გარემოებებისა და მუქარის დანაშაულის სუბიექტური ნიშნების გათვალისწინებით გარდაუვალია სსკ-ს 28 და სსკ-ს 151 მუხლების კვალიფიკაცია მოხდეს ინციდენტში მონაწილე პირების კოგნიტურ-ფსიქოლოგიური საფუძლების კვლევის გარეშე. ასევე კანონმდებელმა უნდა გაითვალისწინოს ე.წ., დაზარალებული პირის კოგნიურ-ფსიქოლოგიური საფუძვლები, რომლის ფარგლებშიც უნდა ჩატარდეს ფსიქოლოგიური ექსპერტიზა და საქმის მასალების მიხედვით, გამოკითხვის ოქმებისა და პირადი გასაუბრებით, უნდა დადგინდეს მართლსაწინააღლდეგო ქმედების დროს რეალური იყო თუ არა დაზარალებულის შიში.

აღნიშნული ფსიქოლოგიური კვლევის გაკეთება მნიშვნელოვანია, რადგან ძალიან ხშირად ვხვდებით ისეთ სიტუაციებს, როდესაც პირის მხრიდან არ არსებობს წინასწარი მოტივაცია, შეცნება ან გაზრხავა მართლსაწინააღმდეგო ქმედების ჩადენისთვის, ხოლო, მიუხედავად ამისა, პროკურატურა ქმედებას აკვალიფიცირებს მუქარის დანაშაულით, რაც არ არის კონსტიტუციური და სამართლიანი. როგორც აღვნიშნე ოჯახური კონფლიქტის დროს სახეზეა ყველა ის ნიშანი და გარემობა, რომელიც აუცილებელია მუქარის კვალიფიკაციისთვის, ხოლო როცა საქმე გვაქვს სატრანსპორტო ან სხვა მსგავსი სახის კონფლიქტთან, სადაც არ არსებობს მოტივი, კონფლიქტი უეცრივ აღმოცენებულია, არ არის წინასწარი განზრახვა, ასეთ ვითარებაში, როდესაც არ არსებობს ფიზიკური ზიანი, ესეიგი არც ჯანმრთელობის მსუბუქი და არც მძიმე დაზიანებები, გარდაუვალია კოგნიტურ-ფსიქოლოგიური კვლევის გარეშე მუქარის მუხლით ასეთი ქმედების კვალიფიკაცია. იმ შემთხვევაში თუ ფსიქოლოგიური კვლევა გამოავლენს პირის მწვავე სტრესულ რეაქციას, რაც არის ჩემი შემთხვევა (იხ. დანართი 19 - ექსპერტის დასკვნა) როდესაც ჩემზე განხორციელდა თავდასხმა, მაშინ ამ პირის წინააღმდეგ გამოყენებული მუქარის მუხლი უნდა გადაკვალიფიცირდეს აუცილებელი მოგერიების შემადგენლობით. სხვა საკითხია ამ პირმა, რომელმაც სცადა თავის დაცვა გადააცილა თუ არა აუცილებელი მოგერიების ფარგლებს, გამოიყენა თუ არა მან პროპორციული ძალა მართლსაწინააღმდეგო ქმედების აღსაკვეთად, ასევე თავისი სიცოხლის გადასარჩენად, რაც უნდა იყოს სასამართლოს შემდგომი განხილვის საგანი. ასეთი მუხლები სისხლის სამართლის კოდექსში არის 113-ე „მკვლელობა აუცილებელი მოგერიების ფარგლების გადაცილებით“ ანდა 122-ე „ჯანმრთელობის მძიმე ან ნაკლებად მძიმე დაზიანება აუცილებელი მოგერიების ფარგლების გადაცილებით“, რაც რაღა თქმა უნდა ჯანმრთელობის ზიანის საერთოდ არ არსებობის შემთხვევაში, მაგალითისთვის მორალური, ესეიგი არაქონებრივი ზიანის შემთხვევაში, სისხლის სამართლის კოდექსს არ აქვს თავსებადი მუხლი. ამდენად, ბრალდების მხარეს არ აქვს სხვა ვარიანტი და ასეთი დანაშაულის კვალიფიკაციას ახდენს მუქარით და არა აუცილებელი მოგერიების გადაცილებით კონკრეტულ დანაშაულზე მითითებით, რამაც საგრძნობლად უნდა შეამსუბუქოს სასჯელი ანდა ვადიანი პატიმრობის ხანგრძლივობა.

როგორც ზევით აღვნიშნე, სპონტანურად აღმოცენებული კონფლიქტის დროს მხარეებს შორის, მაგალითად საავარიო სიტუაციის შექმნის მომენტში, რომლის ფარგლებშიც პირს არამხოლოდ არ აქვს წინასწარი შეცნება, მოტივაცია ან გაზრახვა პირის მორალური, ფიზიკური ზიანის მიყენებისთვის, არამედ პირი მოქმედებს რა თავდაცვის რეჟიმში, თუმცა შესაძლოა გამოიყენა არაპროპორციული ძალა, რითიც შეეშინდა დაზარალებულს, აუცილებელია დაკვალიფიცირდეს აუციებელი მოგერიებით ან გადაცილებით დანაშაულზე მითითებით, მაგალითისთთვის მკვლელობა აუციებელი მოგერიების გადაცილებით, ჯანმრთელობის მძიმე ან ნაკლებად მძიმე დაზიანება აუცილებელი მოგერიების გადაცლებით, ასევე შესაძლოა მუქარა აუცილებელი მოგერიების გადაცილებით და სხვა. ასეთ შემთხვევაში მუქარის სასჯელი, ვინაიდან ის იყო აუცილებელი მოგერიების გადაცილებით, სადაც არ არსებობს ფიზიკური ზიანი თუმცა არსებობს მორალური ზიანი, მცირდება პროპორციულად ვადიანი სასჯელის ზომა, რაც აუცილებლად უნდა იყოს ერთწლიან ვადიან პატიმრობაზე, ესეიგი მუქარის შემთხვევაში, გაცილებით ნაკლები, ან შემოიფარგლოს მხოლოდ ჯარიმით, მსუბუქი სასჯელით. ასეთი შემთხვევის დროს, შესაძლოა სასამართლომ დაადგინოს აუცილებელი მოგერიებაც, რითიც ის საერთოდ გამორიცხავს პირის ბრალეულ ქმედებას. თუმცა როგორც ზევით აღვნიშნე, არის ისეთი შემთხვევებიც, როდესაც პირმა კონფლიქტის დროს გამოიყენა რეგისტრირებული იარაღი ან დანა, ან სხვა რაიმე საგანი, ან თუნდაც ის ფიზიკურად იყო ძლიერი დაზარალებულთან შედარებით და მისი ჟესტური მოძრაობებით ან სიტყვებით დაზარალებული შეშინდა, მიუხედავად იმისა, რომ ამ სცენარს არ მოჰყოლია მეორე მხარის, ესეიგი ე.წ., დაზარალებულის მსუბუქი ან მძიმე ფიზიკური დაზიანება ან მკვლელობა.

დღევანდელი კანონმდბელობით და მოქმედი სისხლის სამართლის კოდექსით, ასეთი სპონტანურად აღმოცენებული კონფლიქტის დროს, მაშინ როდესაც მხარეებს შორის არ არსებობს ფიზიკური დაპირისპირების ფაქტი, ესეიგი არ არსებობს არც მსუბუქი და არც მძიმე ჯანმრთელობის დაზიანება, არ არის მუხლი, რითიც მოხდება არაპროპოციული ძალის გამოყენების კვალიფიკაცია. გამომდინარე აქედან, ბრალდების მხარე ასეთ სიტუაციებში ხშირად აპელირებს მუქარის კვალიფიკაციაზე, ხოლო ბუნებრვია უეცრივ აღმოცენებულ კონფლიქტში მუქარა თავისი არსით, კოგნიტურ-ფსიქოლოგიური საფუძვლებით ვერ იარსებებს, ვინაიდან კონფლიქტის პრევენციისთვის, მანამ სანამ კონფლიქტი გადავა ფიზიკურ შეხლა შემოხლაში, რაც შეიძლება დასრულდეს კიდეც ფატალურად, ერთ-ერთი მხარე ყველაფერს აკეთებს მეორე მხარის მოსაგერიებლად, თუმცა ამ მოგერიების დროს მარტივი შესაძლებელია მომგერიებელმა გამოიყენოს ხელკეტი, რაიმე ბლაგვი საგანი, ქვა ან თუნდაც დანა ან იარაღი, რომლითაც ის შეეცდება მოიგერიოს თავდამსხმელი. დავუშვათ მომგერიებელმა გამოიყენა, ესეიგი მოახდინა იარაღის დემონსტრირება, რათა მოეშორებინა თავდამსხმელი, რა დროსაც თავდამსხმელი შეშინდა და გაუჩნდა სიცოცხლის მოსპობის საფუძლიანი შიში. მიუხედავად მისი შიშისა, არაკონსტიტუციურია ამ მოგერებიების ფარგლებში მომგერიებლის ქმედების მუქარის მუხლით კვალიფიკაცია, ვინაიდან მომგერიებელმა არ მოახდინა გასროლა, არ მიაყენა თავდამსხმელს ჯანმრთელობის დაზიანებები თავისი იარაღით, თუმცა გამოიყენა იარაღი იმის დემონსტრირებისთვის, რომ ის დამატებითი თავდასხმის შემთხვევაში აუცილებლად დაიცავდა თავს. ასეთი მდგომარეობის დროს, მიუხედავად იმისა, რომ გარდა შიშისა, მეორე მხარეს არ განუცდია არანაირი ჯანმრთელობის დაზიანება ან სხვა რაიმე დაკავშირებული ზიანი, ბრალდების მხარე ასეთ მოქმედებას აკვალიფიცირებს მუქარით, რაც არ არის თავსებადი აღნიშნული სიტუაციის თვალსაზრისით. ესეთი კვალიფიკაცია გამომდინარეობს იქიდან, რომ სისხლის სამართლის კოდექსში ფიზიკურად არ არსებობს ისეთი მუხლი, რომლის მეშვეობითაც ბრალმდებელი შეძლებდა ზემოაღნიშნული სიტუაციისას ბრალეული ქმედების, ესიეგი ძალის არაპროპოციული გამოყენების სწორად დაკვალიფიცირებას, მაგალითისთვის როგორც ეს არის სსკ-ს 113-ე, 122-ე მუხლებით. ამდენად, ბრალმდებელი ასეთი არაპროპორციული ძალის გამოყენებისას იყენებს მუქარის მუხლს, რაც არის სსკ-ს 151-ე მუხლის პირველი ნაწილი, რითიც უგულებელყოფს ფაქტს, რომ მომგერიებელი მოქმედებდა აუცილებელი მოგერიების ფარგლებში, თუმცა შესაძლოა მან იარაღის დემონსტრირებით გადაჭარბა ან საერთოდ არ გადაუცილებია პროპორციულ ძალას.

მოგეხსენებათ სისხლის სამართლის კოდექსი აყალიბებს მხოლოდ 2 მუხლს აუცილებელი მოგერიების ფარგლების გადაცილების თვალსაზრისით, რომელიც ეხება მკვლელობასა და ჯანმრთელობის მსუბუქ ან მძიმე დაზიანებებას. სსკ-ს 122-ე მუხლის მიხედვით ჯანმრთელობის მძიმე ან ნაკლებად მძიმე დაზიანება აუცილებელი მოგერიების ფარგლების გადაცილებით ისჯება ჯარიმით ან გამოსასწორებელი სამუშაოთი ვადით 6 თვემდე ან შინაპატიმრობით ვადით 6 თვიდან 2 წლამდე ანდა თავისუფლების აღკვეთით ვადით 1 წლამდე. ასევე, მკვლელობა აუცილებელი მოგერიების ფარგლების გადაცილებით ისჯება გამოსასწორებელი სამუშაოთი ვადით 2 წლამდე ან შინაპატიმრობით ვადით 6 თვითან 2 წლამდე ანდა თავისუფლების აღკვეთით ვადით 1-დან 3 წლამდე. სისხლის სამართლის კოდექსი არ გვთავაზობს რაიმე სხვა სახის კვალიფიკაციას უცილებელი მოგერიების გადაცილების თვალსაზრისით, როცა საქმე გვაქვს მუქარის შემადგენლობის მსგავს სიტუაციასთან, ესეიგი როდესაც მომგერიებელმა მოგერიებისა და თავდაცვის მიზნით გამოიწვია პირის საფუძლიანი შეშინება, თუმცა მან ეს გააკეთა აუცილებელი მოგერიების გადაცილებით, ესეიგი არაპროპოციული ძალის გამოყენებით. მოგეხსენებათ აღნიშნული მოქმედებები ერთი მხრივ მკვლელობა და მეორე მხრივ მძიმე და ნაკლებად მძიმე ჯამრთელობის დაზიანება ისჯება 7-დან 15 წლამდე პატიმრობით, ასევე 3-6 და 1-3 წლით თავისუფლების აღკვეთით. გამოდის, რომ იმ შემთხვევაში როდესაც პირი მოქმედებს აუცილებელი მოგერიების ფარგლებში, ხოლო ის გადააცილებს და გამოიყენებს არაპროპოციულ ძალას, რითიც მეორე მხარეს მიაყენებს ისეთ ზიანს, რომელიც არ მოიაზრება თავისი არსით აუცილებელ მოგერიებაში, ასეთი შემთხვევის დროს, ესეიგი აუცილებელი მოგერიების გადაცილების შემთხვევაში, ბრალეული ქმედების ჩამდენი პირის პასუხისმგლებლობა მკვლელობის შემთხვევაში მინიმუმ ითვალისწინებს კონვენციური სასჯელის 1/5-ს, რაც არის 15 წლის ნაცვლად 3 წელი ანდა 7 წლის ნაცვლად 1 წელი ან კიდევ უფრო დაბალი სასჯელი, ასევე ჯანმრთელობის განზრახ მძიმე დაზინების შემთხვევაში, რა დროსაც საქმე გვაქვს აუცილებელი მოგერიების გადაცილებასთან სასჯელი მცირდება 3-6 წლის ნაცვლად 1 წლამდე ან უფრო მსუბუქ დოზაზე, მაგალითად 6 თვე პატიმრობა, შინაპატიმრობა, ან სავალდებულო სამუშაოს შესრულება, რაც მუქარის კვალიფიკაციაში, რა დროსაც ვხვდებით მორალურ ზიანს, ესეიგი პირის შეშინებას უეცრივ აღმოცენებული კონფლიქტის დროს, სასჯელის ასეთი მასიური შემცირება არ არის ძალაში.

მსგავსი მიდგომა მნიშვნელოვანია არსებობდეს ზემოაღნიშნული კაზუსის/რეალობის შემთხვევაშიც, ვინაიდან საქმე გვაქვს უეცრივ აღმოცენებულ კონფლიქტთან, რომელიც ვერანაირად ვერ დაკვალიფიცირდება როგორც მუქარა, არამედ ის თეორიულად უნდა დაკვალიფიცრდეს როგორც მუქარა აუციელებელი მოგერიების გადაცილებით, რაც შეამცირებს კონვენციურ სასჯელს, ესეიგი მუქარის შემადგენლობით დადგენილ სასჯელს, მაგალითისთვის 1 წლიდან 6 თვის ვადით, ისევე როგორც ეს არის მკვლეობისა თუ ჯანმრთელობის დაზიანების თვალსაზრისით, რა დროსაც საქმე გვაქვს აუცილებელი მოგერიების ფარგლების გადაცილებასთან. რაღა თქმა არის შემთხვევები, როდესაც მოგერიების დროს გამკლავება გიწევს რამდენიმე ადამიანთან, ან იარაღიან თავდამსხმელთან, ასეთ ვითარებაში იარაღის გამოყენება რაღა თქმა უნდა თუ არ მოკალი თავდამსხმელი ჩაითვლება აუცილებელ მოგერიებად და არა გადაცილებად. თუმცა, არის შემთხვევები, რომ პირს თავს ესხმის 2 ადამიანი, თუმცა მომგერირებელი მოცემული გარემოებების გათვალისიწნებით ინსტიქტით იყენებს თავის კუთვნილ იარაღს, რათა აირიდოს კონფლიქტი, ჯანმრთელობისა თუ სიცოცხლის მოსპობის რისკები, ასევე იარაღის დემონსტრირებით მოუწოდოს მხარეს უკან დახევისთვის. ასეთი ვითარების დროს, საქართველოში ხშირია შემთხვევები, როდესაც ბრალმდებელი აკვალიფიცირებს მომგერიებლის ქმედებას მუქარის დანაშაულით, რაც არ არის თავსებადი და თანხვედრი მოცემულ სიტუაციასთან, ვინაიდან მუქარის შემადგენლობა დაზარალებულსგან მოითხოვს საფუძვლიანი შიშის არსებობას, რაც არის შინაგანი გრძნობა და ამის გარკვევა გარდა თავად სუბიექტისა შეუძლია მხოლოდ კვალიფიციურ ფსიქოლოგთა გუნდის მიერ კვლევას. ამდენად, სისხლის სამართლის კოდექსი მუქარის შემადგენლობაში უნდა ავტომატურად მოიაზრებდეს ფსიქოლოგთა ჩართულობას საქმის მასალების შესწავლისა და დაზარალებულთან გასაუბრებას, რაც შემდგომში მოგვცემს რეალურ სურათს დაზარალებული მხარის საფუძვლიან და რეალურ შიშთან დაკავშირებით. სხვა დანარჩენ შემთხვევაში, სატრანსპორტო საავარიო სიტუაციებში უეცრად გაღვივებული კონფლიქტის დროს ხშირია დაზარალებულად ცნობილი ადამიანების მხრიდან მანიპულრება და მეორე მხარის პროვოცირება, მდგომარეობიდან გამოყვანა როგორც გინებით, ისე მუქარის შემცველი სიტყვებით, ასევე ძალადობის მცდელობით და მანქანის დაზიანებით (იხ. დანართი 6 - ექსპერტის დასკვნა ჩემი ავტომანქანის დაზიანების შესახებ). ამ ყოველივეს შემდეგ გამწარებული მძღოლი, რომელიც არის თავდასხმის ობიექტი თავს დაიცავს იმ მომენტში მისთვის ხელსაყრელი ყველაზე ეფექტური საშუალებით, თუნდაც ეს იყოს მასზე რეგისტრირებული იარაღი მეორე მხარისთვის ყოველგვარი ხელშესახები ზიანის მიყენების გარეშე, ხოლო ამ მოქმედებას ბრალდების მხარე აკვალიფიცირებს მუქარის დანაშაულით, სსკ-ს 151-ე მუხლის პირველი ნაწილით, რაც არის არაკონსტიტუციური, არღვევს რა კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-7 პუნქტს, რაც არის დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტით ბრალის წაყენების ვალდებულება. განსახილველ შემთხვევაში პირის სუბიექტური მოსაზრება ვერ გახდება მისი საფუძლიანი შიშის დამადასტურებელი მტკიცებულება, ვინაიდან არ არსებობს ამ შიშის შესახებ ექსპერტის დასკვნა, ხოლო ასეთი დასკვნა უნდა გაკეთდეს კვალიფიციური ფსიქოლოგების მიერ, რომლებიც გამოიკვლევენ საექსპერტო დონეზე საქმის მასალებსა და გამოკითხვის ოქმებს, ასევე გაესაუბრებიან სისხლის სამართლის წარმოებაში მათთვის საჭირო ყველა მონაწილეს. ამასთანავე არ შეიძლება და არ არის კონსტიტუციური უეცრივ საავარიო სიტუაციის დროს აღმოცენილი კონფლიქტის გამო პირს მიესაჯოს ვადიანი პატიმრობა, ვინაიდან აღნიშნული ქმედება მოგერიების თვალსაზრისით არ შეიძლება დაკვალიფიცირდეს მუქარად, თუ მას არ მოჰყოლია მატერიალური სახის ზიანი. სისხლის სამართლის კოდექსი ვერ გვთავაზობს გამოსავალს ასეთი სიტუაციიდან, გარდა ზემოაღნიშნული ნორმის არასწორად გამოყენებისა, რითიც ზიანდება არამხოლოდ ბრალდებულის ინტერესები, რათა მას ბრალდება არასწორად წაუყენა პროკურატურამ, არამედ მთლიანად საზოგადოებრივი ინტერესი, ვინაიდან სატრანსპორტო შემთხვევები, საავარიო სიტუაციის გამო კამათი და კონფლიქტი, არის ჩვენი საზოგადოების ყოველდღიური განუყოფელი ნაწილი.

ამდენად საკონსტიტუციო სასამართლოს ვთხოვ არაკონსტიტუციურად სცნოს სსკ-ს 151-ე მუხლის პირველი პუნქტის „სიცოცხლის მოსპობის ან ჯანმრთელობის დაზიანების ანდა ქონების განადგურების მუქარა, როდესაც იმას, ვისაც ემუქრებიან, გაუჩნდა მუქარის განხორციელების საფუძვლიანი შიში“, ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც დასრულებული დანაშაულის კვალიფიკაციას აფუძნებს პირის სუბიექტურ შეხედულებას, ხოლო გამორიცხავს ობიექტურ გარემოებებს - მოტივს, პრეისტორიულ კავშირს, განზრახვასა და კოგნიტურ-ფსიქოლოგიური კვლევის შედეგებს, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-7 პუნქტთან “დადგენილება ბრალდებულის სახით პირის პასუხისგებაში მიცემის შესახებ უნდა ემყარებოდეს დასაბუთებულ ვარაუდს, ხოლო გამამტყუნებელი განაჩენი − უტყუარ მტკიცებულებებს. ყოველგვარი ეჭვი, რომელიც ვერ დადასტურდება კანონით დადგენილი წესით, უნდა გადაწყდეს ბრალდებულის სასარგებლოდ,” ასევე მე-9 მუხლთან „ადამიანის ღირსების ხელშეუვალობასთან“ და მე-10 მუხლთან „სიცოცხლისა და ფიზიკური ხელშეუხებლობის უფლებებთან“ მიმართებით. ამასთან, ზემოაღნიშნული მუხლის ნორმატიული შინაარსის არაკონსტიტუციურად ცნობის შემდეგ, საკონსტიტუციო სასამართლოს ვთხოვ შეიტანოს ცვლილებები და დააკორექტიროს სსკ-ს 151-ე მუხლის პირველი პუნქტი შემდეგი სახით: „სიცოცხლის პოსპობის ან ჯანმრთელობის დაზიანების ანდა ქონების განადგურების მუქარა, რომელიც არის განზრახი ანდა წინასწარი შეცნებით მოტივირებული, როდესაც იმას, ვისაც ემუქრებიან, კოგნიტურ-ფსიქოლოგიური საფუძვლების გათვალისიწნებით გაუჩნდა მუქარის განხორციელების რეალური და საფუძლიანი შიში“. აღნიშნული ცვლილება საყოველთაოდ აღმოფხვრის გაურკვევლობას მუქარის შემადგენლობის სუბიექტური და ბუნდოვანი ხასიათის თვალსაზრისით და საშუალებას მისცემს საგამოძიებო ორგანოებს, მათ შორის დაცვის მხარესა და სასამართლოს განანსხვავონ მუქარა აუცილებელი მოგერიებისა და მისი გადაცილებისგან.

6. კონსტიტუციური სარჩელით/წარდგინებით დაყენებული შუამდგომლობები

შუამდგომლობა სადავო ნორმის მოქმედების შეჩერების თაობაზე: კი

შუამდგომლობა პერსონალური მონაცემების დაფარვაზე: კი

შუამდგომლობა მოწმის/ექსპერტის/სპეციალისტის მოწვევაზე: კი

შუამდგომლობა/მოთხოვნა საქმის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვის თაობაზე: არა

კანონმდებლობით გათვალისწინებული სხვა სახის შუამდგომლობა: კი