თქვენ არ ეცნობით კონსტიტუციური სარჩელის/წარდგინების სრულ ვერსიას. სრული ვერსიის სანახავად, გთხოვთ, ვერტიკალური მენიუდან ჩამოტვირთოთ მიმაგრებული დოკუმენტი

1. სადავო ნორმატიული აქტ(ებ)ი

ა. სოციალური შეღავათების მონეტიზაციის შესახებ დადგენილება N4

2. სასარჩელო მოთხოვნა

3. საკონსტიტუციო სასამართლოსათვის მიმართვის სამართლებრივი საფუძვლები

საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი პუნქტი; 89-ე მუხლის 1 პუნქტის „ვ“ ქვეპუნქტი.

„საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის 1 პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტი; 21-ე მუხლის მე-2 პუნქტი; 31-ე მუხლის პირველი პუნქტი; 39-ე მუხლის 1 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტი და მეორე პუნქტი; 30-ე მუხლის პირველი პუნქტი.

„საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-15 მუხლის პირველი და მეორე პუნქტი; მე-16 მუხლის პირველი და მეორე პუნქტი; მე-18 მუხლი

4. განმარტებები სადავო ნორმ(ებ)ის არსებითად განსახილველად მიღებასთან დაკავშირებით

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო არის საკონსტიტუციო კონტროლის სასამართლო ორგანო, რომელიც უზრუნველყოფს საქართველოს კონსტიტუციის უზენაესობას, კონსტიტუციურ კანონიერებას და ადამიანის კონსტიტუციური უფლებებისა და თავისუფლებების დაცვას, რაც სამართლებრივი სახელმწიფოს არსებობის ფუნდამენტური პრინციპის წარმოადგენს. მას უდიდესი მნიშვნელობა აქვს კონსტიტუციურ დანაწესთა შესრულების უზრუნველყოფის, საქართველოს კონსტიტუციით აღიარებულ და გარანტირებულ ადამიანის ძირითად უფლებათა და თავისუფლებათა დაცვისა და სახელმწიფოში სამართლებრივი სტაბილურობის განმტკიცების პროცესში.

შესაბამისად, როდესაც პირი მიიჩნევს, რომ ქვეყნის ტერიტორიაზე ადგილი აქვს ადამიანის ძირითად უფლებათაგან რომელიმეს დარღვევას, ადგილი აქვს დისკრიმინაციას ან/და რომელიმე საკანონმდებლო აქტი ან მისი რომელიმე დებულება წინააღმდეგობაში მოდის ქვეყნის უმთავრეს კანონთან - ის უფლებამოსილია, დარღვეული უფლებისა თუ უთანასწორობის აღდგენის მიზნით მიმართოს სწორედ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს.

საკონსტიტუციო სარჩელი შეტანილია უფლებამოსილი სუბიექტის მიერ, კერძოდ მოსარჩელეს წარმოადგენს არასამთავრობო ორგანიზაცია ვეტერანების, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა, ეროვნულ უმცირესობათა, ლტოლვილთა (იძულებით გადაადგილებულთა) საზოგადოება ,,გუშაგი“ (შემდგომში ტექსტში ,,გუშაგი“), რომლის წევრთა უფლებებიც (გია ედილაშვილი პ/ნ 43001006278, მურთაზ გაბიტაშვილი პ/ნ 010002023214, თეიმურაზ რიზაევი პ/ნ 01029012242, მალხაზ გოგავა პ/ნ 01012006038 და სხვები) უშუალოდ დაირღვა სადავო არაკონსტიტუციური ნორმის მოქმედების შედეგად.

„საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის 1 პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, საკონსტიტუციო სასამართლო კონსტიტუციური სარჩელის საფუძველზე უფლებამოსილია განიხილოს საქართველოს კონსტიტუციის მეორე თავის საკითხებთან მიმართებით მიღებული ნორმატიული აქტების კონსტიტუციურობის საკითხი. მოცემულ შემთხვევაში, საკონსტიტუციო სარჩელის ფარგლებში სადავოდ არის გამხდარი საქართველოს მთავრობის 2007 წლის 11 იანვრის №4 დადგენილებაში 2012 წლის 20 ივლისს №276 დადგენილებით შესულ ცვლილების პირველი მუხლის მე-2 პუნქტის ,,გ“ ქვეპუნქტის შესაბამისობა და კონსტიტუციურობის საკითხის შეფასება საქართველოს უზენაესი კანონის და კონკრეტულად მისი მეორე თავით განსაზღვრულ ნორმასთან მიმართებით. „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 21-ე მუხლის მე-2 პუნქტის შესაბამისად, ამავე კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ საკითხს განიხილავს საკონსტიტუციო სასამართლოს კოლეგია.

„საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტის პირველი წინადადების შესაბამისად, კონსტიტუციური სამართალწარმოების დაწყების საფუძველია საკონსტიტუციო სასამართლოში კონსტიტუციური სარჩელის ან კონსტიტუციური წარდგინების წერილობით შეტანა, ხოლო ამავე კანონის 39-ე მუხლის 1 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, საკონსტიტუციო სასამართლოში ნორმატიული აქტის ან მისი ცალკეული ნორმების კონსტიტუციურობის თაობაზე კონსტიტუციური სარჩელის შეტანის უფლება აქვთ საქართველოს მოქალაქეებს, სხვა ფიზიკურ და იურიდიულ პირებს, თუ მათ მიაჩნიათ, რომ დარღვეულია ან შესაძლებელია უშუალოდ დაირღვეს საქართველოს კონსტიტუციის მეორე თავით აღიარებული მათი უფლებანი და თავისუფლებანი, ხოლო ამავე მუხლის მეორე პუნქტის შესაბამისად, მოპასუხეა ის ორგანო/თანამდებობის პირი, რომლის აქტმაც, მოსარჩელის აზრით, გამოიწვია საქართველოს კონსტიტუციის მეორე თავით აღიარებულ ადამიანის უფლებათა და თავისუფლებათა დარღვევა. ამავე კანონის 30-ე მუხლის პირველი პუნქტის შესაბამისად მხარეებს უფლება აქვთ საქმის განხილვის ნებისმიერ სტადიაზე თავიანთი ინტერესების დაცვა მიანდონ ადვოკატს ან უმაღლესი იურიდიული განათლების მქონე სხვა პირს.

მიგვაჩნია, რომ სადავო ნორმა, კერძოდ საქართველოს მთავრობის 2012 წლის 20 ივლისის №276 დადგენილების პირველი მუხლის მე-2 პუნქტის ,,გ“ ქვეპუნქტის დანაწესი, რომლითაც ,,სოციალური შეღავათების მონეტიზაციის შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2007 წლის 11 იანვრის N4 დადგენილების მე-8 მუხლს დაემატა მე-7 პუნქტი, უხეშად არღვევს საქართველოს კონსტიტუციით აღიარებულ და გარანტირებულ თანასწორობის ძირითად უფლებას. აღნიშნული ცვლილებით ომისა და სამხედრო ძალების ვეტერანთათვის საყოფაცხოვრებო სუბსიდიის მიღება დაკავშირებულია მხოლოდ დროით ელემენტთან, კერძოდ პირს, რომელსაც ვეტერანის სტატუსი მიენიჭა 2009 წლის 5 ნოემბრამდე სარგებლობს ამ შეღავათით, ხოლო 2009 წლის 5 ნოემბრის შემდგომ მინიჭებული სტატუსის მქონე პირი, მხოლოდ სახელმწიფო პენსიის მიმღებად დარეგისტრირების შემდეგ.

„საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-15 მუხლის პირველი პუნქტის შესაბამისად, საკონსტიტუციო სასამართლოში საქმის დაწყების საფუძველია საკონსტიტუციო სასამართლოში კონსტიტუციური სარჩელის ან კონსტიტუციური წარდგინების შეტანა. ხოლო ამავე მუხლის მეორე პუნქტის შესაბამისად, წინამდებარე სარჩელით დაყენებულ საკითხზე შეიტანება კონსტიტუციური სარჩელი. ამასთან, წინამდებარე კონსტიტუციური სარჩელი შედგენილი და წარმოდგენილია „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-16 მუხლის პირველი და მეორე პუნქტების შესაბამისად.

ყოველივე ზემოთქმულის გათვალისწინებით, კონსტიტუციური სარჩელი ფორმალურად გამართულია და შეიცავს კანონმდებლობით დადგენილ ყველა სავალდებულო რეკვიზიტს. სახეზეა „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონითა და „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონით დადგენილი ყველა წინაპირობა, სარჩელი ფორმითა და შინაარსით აკმაყოფილებს მისთვის დადგენილ მოთხოვნებს, არ არსებობს წარმოდგენილი კონსტიტუციური სარჩელის განსახილველად მიღებაზე უარის თქმის საფუძვლები და უნდა მოხდეს მისი განსახილველად მიღება.

5. მოთხოვნის არსი და დასაბუთება

,,სოციალური შეღავათების მონეტიზაციის შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2007 წლის 11 იანვრის N4 დადგენილებაში დამატებების შეტანის თაობაზე, საქართველოს მთავრობის 2012 წლის 20 ივლისის №276 დადგენილების პირველი მუხლის მე-2 პუნქტის ,,გ“ ქვეპუნქტის კონსტიტუციურობის შეფასება საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 და 39-ე მუხლებთან მიმართებით.

სადავო მე-8 მუხლის მე-7 პუნქტი ამჟამად შემდეგი რედაქციითაა ჩამოყალიბებული :

,,7. 2012 წლის 1 სექტემბრიდან საყოფაცხოვრებო სუბსიდია დაენიშნებათ ამ წესის მე-4 მუხლით განსაზღვრულ იმ პირებს, რომლებიც საყოფაცხოვრებო სუბსიდიის დანიშვნის მომენტისათვის კომპეტენტურ ორგანოში აღრიცხულნი იქნებიან სახელმწიფო პენსიის მიმღებ პირებად.“

სოციალური შეღავათების მონეტიზაციის შესახებ საქართველოს მთავრობის 2007 წლის 11 იანვრის N4 დადგენილების მე-5 მუხლის მე-2 პუნქტი განსაზღვრავს საყოფაცხოვრებო სუბსიდიის დანიშვნის წესს, კერძოდ: საყოფაცხოვრებო სუბსიდიის მიმღები პირები, რომლებიც არ ითვლებიან სახელმწიფო პენსიის/სახელმწიფო კომპენსაციის მიმღებად და არ იმყოფებიან კომპეტენტურ ორგანოში აღრიცხვაზე, ვალდებული არიან საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით მიმართონ კომპეტენტურ ორგანოს და წარადგინონ:

ა) საქართველოს მოქალაქის პირადობის დამადასტურებელი დოკუმენტისა და რეგისტრაციის მოწმობის ასლები დედნებთან ერთად;

ბ) შესაბამისი სტატუსის დამადასტურებელი საბუთი (დოკუმენტი).

ზემოხსენებული დადგენილების მე-4 მუხლით განსაზღვრულია უშუალოდ საყოფაცხოვრებო სუბსიდიის მიმღებ პირთა წრე, კერძოდ :

მუხლი 4. საყოფაცხოვრებო სუბსიდიის ოდენობა და მიმღებ პირთა წრე[1]

საყოფაცხოვრებო სუბსიდიის მიღების უფლება აქვთ მოქმედი კანონმდებლობის შესაბამისად განსაზღვრულ, ქვემოთ მოყვანილ კატეგორიას მიკუთვნებულ პირებს შემდეგი ოდენობით:

ა) მეორე მსოფლიო ომის, სხვა სახელმწიფოთა ტერიტორიაზე საბრძოლო მოქმედებისა და საქართველოს ტერიტორიული მთლი ანობისათვის, თავისუფლებისა და დამოუკიდებლობისათვის საბრძო ლო მოქმედების ინვალიდებს – ყოველთვიურად 44 ლარი;

ბ) მეორე მსოფლიო ომის მონაწილეებს – ყოველთვიურად 44 ლარი;

გ) საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობისა და დამოუკიდებ ლობისათვის საბრძოლო მოქმედებებში დაღუპულთა შვილებს 18 წლის ასაკამდე, ბავშვობიდან შეზღუდული შესაძლებლობის სტატუსის მქონე შვილებს ასაკის მიუხედავად, აგრეთვე მეუღლეს, რომელიც შემდეგ აღარ დაქორწინებულა და შრომისუუნარო მშობლებს (თითოეულ ოჯახს) – ყოველთვიურად 44 ლარი;

დ) მეორე მსოფლიო ომის მონაწილეებთან გათანაბრებულ პირებს – ყოველთვიურად 22 ლარი;

ე) სხვა სახელმწიფოთა ტერიტორიაზე საბრძოლო მოქმედებისა და საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობისათვის, თავისუფლებისა და დამოუკიდებლობისათვის საბრძოლო მოქმედების მონაწილეებს – ყოველთვიურად 22 ლარი;

ვ) მეორე მსოფლიო ომის, სხვა სახელმწიფოთა ტერიტორიაზე საბრძოლო მოქმედებების დროს ან შემდგომ პერიოდში დაღუპული (უგზო-უკვლოდ დაკარგული, გარდაცვლილი), აგრეთვე ტერიტორიული მთლიანობისათვის, თავისუფლებისა და დამოუკიდებლობისათვის საბრძოლო მოქმედების შემდგომ პერიოდში დაღუპული (უგზო-უკვლოდ დაკარგული, გარდაცვლილი) მეომრების ოჯახების შვილებს 18 წლის ასაკამდე, ბავშვობიდან შეზღუდული შესაძლებლობის სტატუსის მქონე შვილებს ასაკის მიუხედავად, მეუღლეს, რომელიც შემდეგ აღარ დაქორწინებულა და შრომის უუნარო მშობლებს (თითოეულ ოჯახს) – ყოველთვიურად 22 ლარი;

ზ) სამხედრო ძალების ვეტერანებს მოხუცებულობის გამო საპენსიო ასაკის მიღწევისას – ყოველთვიურად 22 ლარი;.......

აღნიშნული ნორმატიული აქტი [2]წინააღმდეგობაში მოდის საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლთან, რომლის შესაბამისადაც, ყველა ადამიანი დაბადებით თავისუფალია და კანონის წინაშე თანასწორია განურჩევლად რასისა, კანის ფერისა, ენისა, სქესისა, რელიგიისა, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებებისა, ეროვნული, ეთნიკური და სოციალური კუთვნილებისა, წარმოშობისა, ქონებრივი და წოდებრივი მდგომარეობისა, საცხოვრებელი ადგილისა. კონსტიტუცია პირდაპირ მითითებას აკეთებს, კანონის წინაშე თანასწორობაზე ყველა ნიშნით. ნორმატიული აქტების შესახებ საქართველოს კანონის მე-7 მუხლის მე-3 პუნქტის შესაბამისად კი, იერარქიულად საქართველოს კონსტიტუცია არის ყველაზე მაღალი იურიდიული ძალის მქონე დოკუმენტი და ყველა სხვა საკანონმდებლო აქტი უნდა მოდიოდეს მასთან შესაბამისობაში.

კანონის წინაშე თანასწორობა მოითხოვს, რომ არცერთ ადამიანს ან ადამიანთა ჯგუფს არ შეიძლება უარი ეთქვას უფლებებთან მიმართებაში კანონით უზრუნველყოფილ ისეთივე დაცვაზე, რითაც სარგებლობენ ანალოგიური სტატუსისა თუ კატეგორიის მატარებელი პირები მსგავს პირობებსა და გარემოებებში, როგორც სამართალშემოქმედების, ისე სამართალგამოყენების პროცესში. სამართლებრივი სახელმწიფოს არსებობის ერთ-ერთ ფუნდამენტურ პრინციპს სწორედ კანონის წინაშე თანასწორობა წარმოადგენს. აღნიშნული კი სახელმწიფოს წარმოუშობს ვალდებულებას, რომ იზრუნოს ფაქტობრივი უთანასწორობის აღმოსაფხვრელად.

კანონის წინაშე თანასწორობის კონსტიტუციური რანგის პრინციპი ირღვევა როდესაც მსგავსი, ერთგვაროვანი შემთხვევები განსხვავებულად განიხილება, თუკი მათ შორის არსებული მცირედი განსხვავება არ ამართლებს მათდამი განსხვავებულ მოპყრობას - მოცემული სადავო ნორმის ფარგლებში გაუგებარია მისი ნორმატიული შინაარსის არსი, ვინაიდან ცალსახაა, რომ იგი აქცენტირებას ახდენს ვეტერანთა კატეგორიების დაყოფაზე დროითი ელემენტით, ახდენს ვეტერანთა სტატუსის მქონე ერთი ჯგუფის გამორჩევა მეორისაგან. დაუშვებელია დისკრიმინაცია ვეტერანებთან მიმართებით შემუშავებულ პოლიტიკასთან დაკავშირებით, მითუმეტეს მათ მიერ სოციალური და ეკონომიკური უფლებების გამოყენებაზე. საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკა მეტყველებს, „კანონის წინაშე თანასწორობის ფუნდამენტური უფლების დამდგენი ეს ნორმა წარმოადგენს თანასწორობის უნივერსალურ კონსტიტუციურ ნორმა-პრინციპს, რომელიც ზოგადად გულისხმობს ადამიანების სამართლებრივი დაცვის თანაბარი პირობების გარანტირებას. კანონის წინაშე თანასწორობის უზრუნველყოფის ხარისხი ობიექტური კრიტერიუმია ქვეყანაში დემოკრატიისა და ადამიანის უფლებების უპირატესობით შეზღუდული სამართლის უზენაესობის ხარისხის შეფასებისათვის. ამდენად, ეს პრინციპი წარმოადგენს დემოკრატიული და სამართლებრივი სახელმწიფოს როგორც საფუძველს, ისე მიზანს“[3]

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ თანასწორობის იდეას, როგორც სამართლებირივი სახელმწიფოს სახელმძღვანელო პრინციპსა და დემოკრატიული ღირებულებების ფუნდამენტს, სისტემურ ჭრილში, სხვა გადაწყვეტილებებშიც გაუსვა ხაზი, კერძოდ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის 2013 წლის 11 აპრილის გადაწყვეტილების თანახმად, [4]თანასწორობის იდეა არის ერთ-ერთი საყრდენი ღირებულებათა სისტემისა, რომლის დამკვიდრების მიზნით და სულისკვეთებითაც იქმნებოდა სახელმწიფოთა კონსტიტუციები. კანონის წინაშე თანასწორობა – ეს არ არის მხოლოდ უფლება, ეს არის კონცეფცია, პრინციპი, რომელსაც ეფუძნება სამართლებრივი სახელმწიფო და დემოკრატიული ღირებულებები”. სადავო ნორმის შინაარსი პირდაპირ ადგენს განსხვავებულ მოპყრობას, [5]უსაფუძვლოდ აწესებს დროით ფაქტორს ვეტერანთა სტატუსის მატარებელი პირების მიერ საყოფაცხოვრებო სუბსიდიის მიღებაზე. მოცემულ ვითარებაში სახელმწიფო ერთის მხრივ ადამიანთა ერთ ჯგუფს ეპყრობა უფრო უარესად, ვიდრე მსგავს ვითარებაში მყოფ ადამიანთა სხვა ჯგუფს, ხოლო მეორეს მხრივ კი ვერ უზრუნველყოფს, რომ ადამიანთა ერთმა ჯგუფმა ისარგებლოს ისეთივე შეღავათით ან უპირატესობით, როგორითაც სარგებლობს ადამიანთა სხვა ჯგუფი - შესაბამისად, ცალსახაა, რომ ადგილი აქვს განსხვავებულ მოპყრობას. რაც შეეხება აკრძალულ საფუძველს - განსხვავებული მოპყრობა უნდა ემსახურებოდეს კანონიერ მიზანს და უნდა არსებობდეს გონივრული, პროპორციული ურთიერთმიმართება განსხვავებულ მოპყრობასა და დასახულ კანონიერ მიზანს შორის. განსხვავებული მოპყრობის კანონიერი მიზნის დასაბუთება სახელმწიფოს ვალდებულებაა, რომელიც მოცემულ სადავო ნორმასთან მიმართებით არ არის წარმოდგენილი.

ვეტერანთა ჯგუფისადმი განსხვავებული მოპყრობის განუსაზღვრელობა

უმნიშვნელოვანესია განისაზღვროს საქართველოს მთავრობის 2012 წლის 20 ივლისის ნორმატიული აქტის[6] მიღების ბუნება და იურიდიული თუ სოციალურ-ეკონომიკური საფუძვლები, კერძოდ 2009 წლის 5 ნოემბრის შემდგომ მიღებულ ვეტერანის სტატუსის მქონე პირთა მიმართა განსხვავებული მოპყრობა, რაც გამოიხატა სოციალური უფლების - საყოფაცხოვრებო სუბსიიდიის მიღების შეზღუდვაში, წარმოადგენდა აღმასრულებელი ხელისუფლების რგოლის თვითმიზანსა და თვითნებობას თუ ობიექტური საჭიროებებით განპირობებულ აუცილებლობას?! აღნიშნულთან დაკავშირებით რელევანტურია საკონსტიტუციო სასამართლოს 2010 წლის 27 დეკემბრის N1/1/493[7] გადაწყვეტილება, რომლის თანახმად დიფერენცირებული მოპყრობისას ერთმანეთისგან უნდა განვასხვაოთ დისკრიმინაციული დიფერენციაცია და ობიექტური გარემოებებით განპირობებული დიფერენციაცია. განსხვავებული მოპყრობა თვითმიზანი არ უნდა იყოს. დისკრიმინაციას ექნება ადგილი, თუ დიფერენციაციის მიზეზები აუხსნელია, მოკლებულია გონივრულ საფუძველს. მაშასადამე, დისკრიმინაცია არის მხოლოდ თვითმიზნური, გაუმართლებელი დიფერენციაცია, სამართლის დაუსაბუთებელი გამოყენება კონკრეტულ პირთა წრისადმი განსხვავებული მიდგომით.

შესაბამისად, თანასწორობის უფლება კრძალავს არა დიფერენცირებულ მოპყრობას ზოგადად, არამედ მხოლოდ თვითმიზნურ და გაუმართლებელ განსხვავებას, რასაც ადგილი ჰქონდა საქართველოს მთავრობის 2012 წლის 20 ივლისის N276 დადგენილების დანაწესში. გაუგებარია რის საფუძველზე, რა ობიექტურ და გონივრულ გარემოებებზე დაყრდობით ან რა ლეგიტიმურ მიზანს ემსახურებოდა აღნიშნული დადგენილების მიღება, რომელმაც განასხვავა ვეტერანთა სტატუსის მქონე პირები და ამ კატეგორიის ადამიანთა უდიდეს ნაწილს შეუჩერა სოციალური უფლების კონკრეტული პაკეტით სარგებლობა. აგრეთვე ბუნდოვანია რა არსებითი მნიშვნელობა აქვს პირმა ვეტერანის სტატუსი მიიღო 2009 წლის 5 ნოემბრამდე თუ მის შემდეგ ?!

ამასთან საქართველოს კონსტიტუციის პრეამბულით განსაზღვრულია საქართველოს მოქალაქეების ნება დააფუძნონ სოციალური სახელმწიფო, რაც გულისხმობს სახელმწიფოს მიერ ქმედითი ნაბიჯების გადადგმას ადამიანის სოციალური უფლებების აღიარებაში და უზრუნველყოფაში, ხოლო როგორც მინიმუმ დაუსაბუთებლად და თვითნებურად ადამიანთა ამა თუ იმ ჯგუფისადმი უფლების შეზღუდვასა თუ წართმევაზე უარის თქმას. სახელმწიფო უნდა ზრუნავდეს შეირაღებული ძალების მოსამსახურეებზე და მათ ოჯახებზე მაშინ, როდესაც ისინი ტოვებენ სამხედრო სამსახურს. სახელმწიფოს მიერ ვეტერანებისთვის აღმოჩენილი დახმარება და მათი სოციალური აღიარება არის ეროვნული სოლიდარობის და აგრეთვე, იმ ფასეულობების აღიარების მაჩვენებელი ფაქტორი, რაზედაც შენდება საზოგადოება. აღნიშნული დამოკიდებულება მიუთითებს ასევე თაობებს შორის არსებულ კავშირზე იმ ხალხთან, ვინც მსხვერპლი გაიღო მომავალი თაობებისათვის.

საქართველოს სახელმწიფოს გააჩნია აგრეთვე მორალური ვალდებულება ვეტერანთა უფლებების ეფექტურად უზრუნველსაყოფად შექმნას და გაატაროს ადეკვატური პოლიტიკა სწორედ იმის გათვალისწინებით, რომ მათ მნიშვნელოვანი ღვაწლი მიუძღვით ქვეყნის წინაშე. ამასთან, ვეტერანებისათვის გაუმჯობესებული სოციალურ-ეკონომიკური პაკეტის უზრუნველყოფა შეიარაღებული ძალების მოქმედი და მომავალი თაობებისათვის მიმანიშნებელია იმისა, რომ შეიარაღებული ძალები პასუხისმგებლობის მქონე დამქირავებელია. მეორე მხრივ, უარყოფითი ინფორმაცია ვეტერანების უფლებების დაუსაბუთებლად შეზღუდვისა და უგულებელყოფის შესახებ დააბრკოლებს პოტენციურ მომავალ რეკრუტებს გაწევრიანდნენ შეიარაღებულ ძალებში. ამან შეიძლება უკმაყოფილება გამოიწვიოს შეიარაღებულ ძალებში მომსახურე პირებს შორის, განსაკუთრებით მათ შორის, რომლებიც უკვე აპირებენ დაუბრუნდნენ სამოქალაქო ცხოვრებას, აგრეთვე, ვინც უკვე დატოვა შეიარაღებული ძალები.

სწორედ ზემოხსენებული ზრუნვისა და სოციალური ვალდებულებები უგულებელყოფასთან გვაქვს ადგილი საქართველოს სახელმწიფოს მხრიდან, რომლის კონკრეტული ასპექტიც გამოიხატა საქართველოს მთავრობის 2012 წლის 20 ივლისის N276 დადგენილებით, რომლითაც საყოფაცხოვრებო სუბსიიდიის მიღების უფლება წაერთვა პირებს, რომლებსაც 2012 წლის 1 სექტემბრიდან შემდგომ მიენიჭათ ვეტერანის სტატუსი. აღნიშნული შემთხვევა წარმოადგენს არაპირდაპირ დისკრიმინაციას და ვეტერანთა ერთი ჯგუფის გამორჩევას მეორისაგან სრულიად დაუსაბუთებლად, ობიექტური აუცილებლობით განპირობებული საფუძვლების გარეშე და თვითნებურად. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკის მიხედვით საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლი კრძალავს როგორც პირდაპირ, ისე არაპირდაპირ დისკრიმინაციას ადგენს, რომ თანასწორობის იდეის, როგორც ღირებულებითი პრინციპის, ძირითადი არსი და მიზანი არის ანალოგიურ, მსგავს, საგნობრივად თანასწორ გარემოებებში მყოფ პირებს სახელმწიფო მოეპყროს ერთნაირად, არ დაუშვას არსებითად თანასწორის განხილვა უთანასწოროდ და პირიქით[8].

საქართველოს მთავრობის 2012 წლის 20 ივლისის N276 დადგენილებით დაფუძნებული განსხავებული მოპყრობა ვეტერანთა მიმართ კითხვის ნიშნებს ბადებს შემდეგ პრინციპულ საკითხებთან დაკავშირებით : 1) აღმასრულებელი ხელისუფლების ქმედების ხასიათი, მისი მიზანი ამ გადაწყვეტილების მიღებისას ?1; 2) რა ლეგიტიმურ საჯარო მიზანს ემსახურება ან საერთოდ ემსახურება თუ არა, აღნიშნული განსხვავებული მოპყობა?! 3) აღმასრულებელი ხელისუფლების გადაწყვეტილება იყო თვითნებური თუ ეფუძნებოდა რაიმე სამართლებრივი, მეცნიერული, სოციალური თუ ეკონომიკური კვლევის შედეგებს ?!.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო თავის გადაწყვეტილებაში აღნიშნავს, რომ „დისკრიმინაციას ექნება ადგილი, თუ დიფერენციაციის მიზეზები აუხსნელია, მოკლებულია გონივრულ საფუძველს. მაშასადამე, დისკრიმინაცია არის მხოლოდ თვითმიზნური, გაუმართლებელი დიფერენციაცია, სამართლის დაუსაბუთებელი გამოყენება კონკრეტულ პირთა წრისადმი განსხვავებული მიდგომით. შესაბამისად, თანასწორობის უფლება კრძალავს არა დიფერენცირებულ მოპყრობას ზოგადად, არამედ მხოლოდ თვითმიზნურ და გაუმართლებელ განსხვავებას. ზოგადად, სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპიდან გამომდინარე, კონსტიტუციურ უფლებებში ჩარევისას სახელმწიფომ კერძო პირებთან მიმართებით არ უნდა მიიღოს გონივრულ საფუძველს მოკლებული და დაუსაბუთებელი გადაწყვეტილებები“[9].

გარდა ზემოხსენებულისა გონივრულ ეჭვს ბადებს, რომ საქართველოს მთავრობის 2012 წლის 20 ივლისის N276 დადგენილებით დაცული სამართლებრივი სიკეთე აღემატება ხელყოფილ სამართლებრივ სიკეთეს. განსხვავებული მოპყრობის შედეგად, ვეტერანთა ერთ ნაწილს წაერთვა უფლება მიეღო კანონით კუთვნილი საყოფაცხოვრებო სუბსიდია, მხოლოდ იმის საფუძველზე, რომ მათ აღნიშნული სტატუსი მიენიჭათ 2009 წლის 5 ნოემბრის შემდგომ. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკა მიუთითებს, რომ კონსტიტუცია კრძალავს კანონის წინაშე არსებითად თანასწორთა უთანასწოროდ (ან პირიქით) გონივრული და ობიექტური დასაბუთების გარეშე მოპყრობის ნებისმიერ შემთხვევას[10].

საქართველოში ვეტერანთა სოციალურ-ეკონომიკური თუ მატერიალური მდგომარეობა რბილად რომ ვთქვათ არც თუ ისე სახარბიელოა. რამდენადაც მათი ნაწილი სოციალურად დაუცველი ან სიღარიბის ზღვარზე მყოფია. შესაბამისად საყოფაცხოვრებო სუბსიიდის მიღება მათთვის ერთგვარად შეღავათს წარმოადგენდა ელემენტარული მატერიალური პრობლემების მოგვარების უზრუნველყოფაში.

ამდენად კონსტიტუციურ სარჩელში მოყვანილი სადავო ნორმის მიმართ სახელმწიფო ორგანოს მიერ მაქსიმალურად დაცული უნდა ყოფილიყო ნორმის განსაზღვრულობისა და განჭვრეტადობის პრინციპები[11], რათა მინიმუმადე ყოფილიყო დაყვანილი თვითნებობისა და შეცდომის დაშვების საფრთხე, მითუმეტეს როდესაც საკითხი ეხება ადამიანთა უმნიშვნელოვანესი ნაწილის, ომისა და სამხედრო ძალების ვეტერანთა სოციალურ და ეკონომიკურ უფლებებს. სწორედ, გონივრულმა, ზედმიწევნით ზუსტად განსაზღვრულმა ნორმატიულმა აქტმა უნდა დააბალანსოს ბუნებრივი უპირატესობა, რომელიც უნდა წარმოადგენდეს რაიმე ობიექტური საჭიროებებიდან გამომდინარე აუცილებლობას, გათვალისწინებულ უნდა იქნეს დაცულ და ხელყოფილ სიკეთეთა თანაზომიერების პრინციპი და ემსახურებოდეს ლეგიტიმურ საჯარო მიზანს.

საქართველოს მთავრობის 2012 წლის 20 ივლისის N276 დადგენილების შესაბამისობა საქართველოს კონსტიტუციის 39-ე მუხლთან, კონსტიტუციურ პრინციპებთან.

ძირითადი უფლებები არის კონსტიტუციით განმტკიცებული ადამიანის უფლებები, რომლებიც სახელმწიფოს ბოჭავს. საკონსტიტუციო სასამართლოში კონსტიტუციური სარჩელის შეტანა მხოლოდ კონსტიტუციის მე-2 თავში გარანტირებულ უფლებებთან მიმართებაშია დასაშვები.[12]კონსტიტუციის 39-ე მუხლი არ უარყოფს ადამიანის სხვა საყოველთაოდ აღიარებულ ძირითად უფლებებს, რომლებიც კონსტიტუციის მე-2 თავში სახელდებით არ არის მოხსენიებული.

საქართველოს კონსტიტუციის 39-ე მუხლში მოხსენიებული საყოველთაოდ აღიარებული უფლებები არ გულისხმობს კონსტიტუციის მიღმა, საერთაშორისო-სამართლებრივ აქტებში უზრუნველყოფილ ადამიანის უფლებებს, რადგან ისინი უშუალოდ საქართველოს კონსტიტუციის პრინციპებიდან უნდა გამომდინარეობდეს. საქართველოს კონსტიტუციისა და საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ ორგანული კანონის თანახმად, საკონსტიტუციო სასამართლო არის საკონსტიტუციო კონტროლის სასამართლო ორგანო, რომელიც უზრუნველყოფს საქართველოს კონსტიტუციის უზენაესობას, კონსტიტუციურ კანონიერებას და ადამიანის კონსტიტუციური უფლებებისა და თავისუფლებების დაცვას. ამდენად 39-ე მუხლში მოხსენიებული ადამიანის უფლებები საქართველოს კონსტიტუციიდან გამომდინარე უფლებებია და წარმოადგენს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს დაცვის საგანს.

საქართველოს კონსტიტუციის პრეამბულით განსაზრულია საქართველოს მოქალაქეთა ურყევი ნება დაამკვიდრონ დემოკრატიული საზოგადოებრივი წესწყობილება, სოციალური და სამართლებრივი სახელმწიფო, უზრუნველვყონ ადამიანის საყოველთაოდ აღიარებული უფლებანი და თავისუფლებანი. ამდენად აღნიშნული წარმოადგენს კონსტიტუციური რანგის პრინციპებს, რომელზეც დაფუძნებული უნდა იყოს სახელმწიფო და მისი ინსტიტუტები. განსაკუთრებით ეს ეხება იმ უფლებებს, რომლებიც სოციალური სახელმწიფოს პრინციპიდან გამომდინარეობს, სახელმწიფო ვალდებულია დაიცვას, დაეხმაროს და შეუქმნას შესაბამისი პირობები იმ კატეგორიის ადამიანებს, რომლებისთვისაც აღნიშნული მნიშვნელოვან საყოფაცხოვრებო შვებას წარმოადგენს და ამასთან მათი როლისა თუ დამსახურების აღმნიშვნელია სახელმწიფოებრივი პოლიტიკის განხორციელებისას. სახელმწიფომ, როგორც მინიმუმ, 2 წლის შემდგომ არ უნდა შეზღუდოს ომისა და სამხედრო ძალების ვეტერანთა უდიდესი ნაწილის უფლება მიიღოს სოციალური შეღავათი საყოფაცხოვრებო სუბსიდიის სახით, რომლის ადმინისტრირების ნება 2007 წლის 11 იანვარს უკვე განაცხადა.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკა მიუთითებს, რომ ვინაიდან საკონსტიტუციო სასამართლო სადავო ნორმების კონსტიტუციურობის შეფასებისას არ არის შეზღუდული მხოლოდ კონსტიტუციის კონკრეტული ნორმებით. კონსტიტუციური პრინციპები არ აყალიბებს ძირითად უფლებებს, მაგრამ ნორმატიული აქტი ასევე ექვემდებარება გადამოწმებას კონსტიტუციის ფუძემდებლურ პრინციპებთან.[13]

საქართველოს მთავრობის 2012 წლის 20 ივლისის N276 დადგენილების პირველი მუხლის მე-2 პუნქტის ,,გ“ ქვეპუნქტი ეწინააღმდეგება სამართლებრივი და, მათ შორის სოციალური სახელმწიფოს პრინციპებს.

სოციალური სახელმწიფოს უმნიშვნელოვანეს ფუნდამენტს წარმოადგენს სოციალური უსაფრთხოება და სოციალური სამართლიანობა, რომლის მინიმალურ დონეზე უზრუნველყოფაც სახელმწიფოს ვალდებულებას წარმოადგენს. სახელმწიფო მაქსიმალურად უნდა ცდილობდეს, საკუთარი ბიუჯეტის მოწესრიგებას, იმდენად რომ მოხდეს სოციალური ჯგუფებისა და პრიორიტეტების მიხედვით სამართლიანად განაწილებას იმისა, რასაც ფლობს.

სოციალურიად გათვლილი პრიორიტეტულობა და მათი მიზანმიმართულობა შექმნას ადამიანისათვის ღირსეული ცხოვრების პირობები წარმოადგენს სოციალური სახელმწიფოს არსებობის ფუნდამენტურ ელემენტს. ამდენად საქართველოს მთავრობის დადგენილებით ვეტერანთა უდიდესი ნაწილისთვის საყოფაცხოვრებო სუბსიდიით სარგებლობის უფლების შეჩერება ეწინააღმდეგება სოციალური სახელმწიფოს პრინციპს და ვეტერანთა გარკვეულ ნაწილს კიდევ უფრო უმძიმებს ცხოვრების პირობებს.

ხოლო სამართლებრივი სახელმწიფო პრინციპიდან გამომდინარე, ადამიანის უფლებების დაცვა უზენაეს ღირებულებას უნდა წარმოადგენდეს. სამართლებრივ სახელმწიფოში სახელმწიფო ხელისუფლება ხორციელდება კანონის საფუძველზე და კანონის ჩარჩოებში. უმაღლეს სოციალურ ღირებულებად მიჩნეულია ადამიანი, მისი ღირსება, უფლებები და თავისუფლებები. სამართლებრივი სახელმწიფოს უმნიშვნელოვანესი ელემენტია კანონიერი ნდობის პრინციპი. როდესაც სახელმწიფომ 2007 წლის 11 იანვრის N4 დადგენილებით მიანიჭა ვეტერანის სტატუსის მქონე პირებს საყოფაცხოვრებო სუბსიდიის მიღების უფლება, ბუნებრივია არსებობს გონივრული მოლოდინი და ნდობა ამ აქტის მიმართ. როგორც მინიმუმ იმ სახით, რომ სახელმწიფო უსაფუძვლოდ, თვითნებურად და დისკრიმინაციულად არ შეზღუდავს ამ პრივილეგიას.

საქართველოს კონსტიტუციის 39-3 მუხლი ძირითად აქცენტს აკეთებს იმ უფლებებზე, რომლებიც საჯარო ხელისუფლებისთვის მათი განხორციელების ვალდებულებებს წარმოშობს. ეს ვალდებულებები შესაბამის კანონმდებლობაში უნდა აისახოს. ამ თვალსაზრისით იკვეთება 39-ე მუხლში მოხსენიებული უფლებების გარკვეული მსგავსება სოციალურ უფლებებთან, იმდენად რამდენადაც, სოციალური უფლებების გასაჩივრების შესაძლებლობაც ძალიან შეზღუდულია და მათი სარჩელის ობიექტის ზუსტ და კონკრეტულ განსაზღვრებაზეა დამოკიდებული. ამის მსგავსად, საქართველოს კონსტიტუციის 39-ე მუხლში მოხსენიებული იმ უფლებების გასაჩივრებაა შესაძლებებლი, რომელთა სარჩელის ობიექტი კონკრეტულადაა მითითებული.

სამართლებრივი სახელმწიფოს იდეიდან გამომდინარეობს განსაზღვრულობისა და თანაზომიერების კონსტიტუციური პრინციპები, რომლებსაც ადამიანის ძირითადი უფლებების დაცვის თვალსაზრისით გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს. ისინი ძირითადი უფლებებში საჯარო ხელისუფლების ჩარევის ზღვარს აწესებენ და ამ ჩარევის კონსტიტუციურ-სამართლებრივი გამართლების მატერიალური საფუძვლებია. საქართველოს მთავრობის 2012 წლის 20 ივლისის N276 დადგენილების პირველი მუხლის მე-2 პუნქტის ,,გ“ ქვეპუნქტი სრულიად მოკლებულია როგორც განსაზღვრულობის, აგრეთვე თანაზომიერების პრინციპებს, რამდენადაც ობიექტური საფუძვლის მითითების გარეშე, თვითნებურად და მხოლოდ დროითი ელემენტის გათვალისწინებით უზღუდავს ვეტარანის სტატუსის მქონე პირთა უდიდეს ნაწილს საყოფაცხოვრებო სუბსიდიის მიღების უფლებას.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკა მიუთითებს, რომ ,,განსაზღვრულობის პრინციპი“ სამართლებრივი სახელმწიფოს დაკავშირებული სამართლებრივი უსაფრთხოების პრინციპის ერთ-ერთ შემადგენელ ნაწილს წარმოადგენს. განსაზღვრულობის მოთხოვნები დაკმაყოფილებულია მაშინ, თუ ,,კეთილსინდისიერი განმარტების პირობებში შეუძლებელი იქნება ნორმის თვითნებური და ადამიანის საზიანოდ გამოყენება“. აღნიშნული დებულება ბუნებრივია მოქმედებს ადმინისტრაციული ორგანოების მიერ საკუთარი უფლება-მოვალეობების განხორციელების პროცესშიც, ვინაიდან საჯარო-სამართლებრივი უფლებამოსილების განმახორციელებლი ორგანო ვალდებულია ნორმატიული აქტი დაადგინოს ან შეცვალოს გონივრული და ობიექტური საფუძვლის მითითებით, კეთილსინდისიერად და კანონიერების პრინციპის დაცვით. ამდენად, ყოველგვარი თვითნებური მოქმედება, რომელიც გონიერი დამკვირვებლის თვალში აღიქმება, როგორც ადამიანის კონსტიტუციური უფლებების დარღვევა და დისკრიმინაცია, დაუშვებელია.

საქართველოს მთავრობის 2012 წლის 20 ივლისის N276 დადგენილების პირველი მუხლის მე-2 პუნქტის ,,გ“ ქვეპუნქტის მიმართება თანაზომიერების პრინციპთან.

მიუხედავად იმისა, რომ თანაზომიერების პრინციპის შინაარსი, სამართლის ნორმისაგან განსხვავებით, მოკლებულია კონკრეტულ ფაქტობრივ შემადგენლობას, შეიძლება მისი ძირითადი სტრუქტურული ელემენტების გამოყოფა. ესენია: დასაშვებობის, აუცილებლობისა და შესაბამისობის, ანუ პროპორციულობის, ელემენტები. თანაზომიერების პრინციპის აღნიშნული ელემენტები საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ ნორმატიული აქტების კონსტიტუციურობის დადგენისას უნდა გაითვალისწინოს.

დასაშვებობა - ნორმატიული აქტის კონსტიტუციურობის დადგენის თვალსაზრისით, თანაზომიერების პრინციპის უწინარესი მოთხოვნაა, რომ ნორმატიული აქტი გარკვეული მიზნის მისაღწევად მისაღები საშუალება იყოს. ე.ი. ნორმატიული აქტი, ანუ საშუალება, რომელიც მიზნის მიღწევას ართულებს ან მას შეუძლებელს ხდის, დაუშვებელია და, შესაბამისად, არაკონსტიტუციურია.[14]ბუნდოვანია რა კონკრეტული მიზნის მიღწევას ან რა სამართლებრივი სიკეთის გადარჩენას ემსახურებოდა საქართველოს მთავრობის 2012 წლის 20 ივლისის N276 დადგენილების პირველი მუხლის მე-2 პუნქტის ,,გ“ ქვეპუნქტი. შესაბამისად, რთულია მსჯელობა იმაზე, თუ რამდენად მისაღები საშუალებას წარმოადგენდა იგი სახელმწიფოს მიერ დასახული კონკრეტული მიზნის მისაღწევად...

აუცილებლობა - თანაზომიერების პრინციპის მეორე ელემენტის მიხედვით, ნორმატიული აქტი აუცილებელი უნდა იყოს დასახული მიზნის მისაღწევად. აუცილებელია ის ნორმატიული აქტი, რომელიც მიზნის მისაღწევად ყველაზე ნაკლები ზიანის მომტანია როგორც საზოგადოებისათვის, ისე თითოეული ადამიანისათვის.[15]

საქართველოს მთავრობის 2012 წლის 20 ივლისის N276 დადგენილების პირველი მუხლის მე-2 პუნქტის ,,გ“ ქვეპუნქტი ათასობით ვეტერანის სტატუსის მქონე პირისთვის ზიანის გამომწვევია, რამდენადაც ხელყოფს მათ სოციალურ უფლებას მიიღოს საყოფაცხოვრებო სუბსიიდის თანხა. ამასთან აღნიშნული აქტს არავითარი სიკეთე არ მიუნიჭებია როგორც კონკრეტული ადამიანისთვის, ისე საზოგადოებისთვის.

დასაშვებობის და აუცილებლობის ელემენტებს არა აქვთ ერთი და იგივე მნიშვნელობა. მხოლოდ ის, რაც მისაღებია, შეიძლება იყოს აუცილებელი. რაც აუცილებელია, არ შეიძლება იყოს დაუშვებელი. სისტემური თვალსაზრისით, აუცილებლობის ელემენტს, დასაშვებობის ელემენტთან შედარებით, უპირატესი მნიშვნელობა აქვს: საშუალების აუცილებლობის დადგენა მხოლოდ მისი დასაშვებობის შემთხვევაშია შესაძლებელი, მაგრამ თავად დასაშვებობის დადგენა ყოველთვის არ არის მისი აუცილებლობის საფუძველი.

პროპორციულობა - თანაზომიერების პრინციპის მესამე ელემენტს პროპორციულობის კრიტერიუმი წარმოადგენს. იგი განსაზღვრავს დამოკიდებულებას მიზანსა და საშუალებას შორის, კერძოდ კი ადგენს, იმყოფება თუ არა საშუალებით, ე.ი. ნორმატიული აქტით, გამოწვეული უფლების შეზღუდვა შეზღუდვის მიზანთან პროპორციულ, თანაზომიერ დამოკიდებულებაში. ამ თვალსაზრისით გადამწყვეტი სიტყვა შეზღუდული სიკეთისა და შეზღუდვის მიზნის შეფასებას, კერძოდ მათ შეპირისპირებას ეკუთვნის. მან უნდა უზრუნველყოს, რომ ერთი სიკეთე არ იქნება ცალმხრივად, მეორე სიკეთის ხარჯზე, არაპროპორციულად შეფასებული.[16]

საქართველოს მთავრობის 2012 წლის 20 ივლისის N276 დადგენილების პირველი მუხლის მე-2 პუნქტის ,,გ“ ქვეპუნქტი შეიზღუდა ვეტერანის სტატუსის მქონე პირთა დაახლოებით 2/3-ის უფლება მიეღო და ესარგებლა საყოფაცხოვრებო სუბსიდიის თანხა, რომელიც ერთ-ერთი აღმნიშვნელია სახელმწიფოს მიერ ვეტერანთა ღვაწლისა და დამსახურების აღიარების, მათთვის უკეთესი საყოფაცხოვრებო პირობების შექმნის მიზნისა და უზრუნველყოფის. ამასთან სრულიად ბუნდოვანია, ზემოხსენებული ნორმატიული აქტით დადგენილი შეზღუდვის მიზანი, რა იყო ის ძირითადი მოტივები და საფუძვლები რამაც განაპირობა მისი მიღება. ვეტერანთა მიერ აღნიშნული პრივილეგიით სარგებლობა არ არის დაკავშირებული მძიმე საბიუჯეტო ტვირთთან თუ ხარჯებთან, რამდენადაც აღნიშნული სუბსიიდის თანხა ისედაც მიზერულია, თუმცა გარკვეულწილად უმსუბუქებს ამ კატეგორიის ადამიანებს ცხოვრებისა და არსებობის მატერიალურ პირობებს.

ამდენად ფაქტობრივად, სახელმწიფომ დაზოგა საბიუჯეტო ხარჯი ათასობით ვეტერანის სოციალური უფლების ხელყოფის პროპორციულად, ყოველგვარი გონივრული და ობიექტური საფუძვლის მითითების გარეშე, სრულიად თვითნებურად. სახელმწიფოს მიერ ზემოხსენებული დადგენილება ცალმხრივად არაპროპორციულად აფასებს ერთ სიკეთეს, მეორე სიკეთესთან შედარებით.

საერთაშორისო პრაქტიკა

ომის ვეტერანებთან დაკავშირებული საერთაშორისო აქტები, როგორც, მინიმუმ აკისრებს სახელმწიფოს ყოფილი სამხედრო მოსამსახურეების, ომის მონაწილეებისა და მათი ოჯახების მიმართ ზრუნვის ვალდებულებას, მათ მიმართ წინდახედული პოლიტიკის შემუშავებასა და განხორციელებას.

მსოფლიო ვეტერანთა ფედერაციის [17]მიერ მიღებული ,,ომის ვეტერანებისა და ომში დაზარალებულთა შესახებ დეკლარაციის“ მე-6 მუხლი მოუწოდებს გაეროს წევრ სახელმწიფოებს მიიღონ გადაუდებელი და ეფექტური ზომები, შემდეგ საკითხებთან დაკავშირებით[18] : 1) ომის ვეტერანებთან და ომში დაზარალებულებთან დაკავშირებით კანონმდებლობის გაუმჯობესება და დახვეწა - რაც უოპირველეს ყოვლისა გულისხმობს ვეტერანთა უფლებების, მათ შორის სოციალურ-ეკონომიკური, დახვეწასა და გაუმჯობესებას, მათთვის უკეთესი საყოფაცხოვრებო პირობების შექმნას ნორმატიულ დონეზე; 2) ვეტერანთათვის სოციალური დაცვის, სამედიცინო მომსახურებისა და სხვა შესაბამისი პრივილეგიებებისა თუ დახმარებების უკეთესი მექანიზმების უზრუნველყოფას; 3) სამშვიდობო და მსგავს ოპერაციებში მონაწილე ყოფილი სამხედრო მოსამსახურეების მიმართ ადეკვატური ზრუნვის გამოჩენას. [19] აღნიშნული დოკუმენტი, მართალია სარეკომენდაციო ხასიათისაა, თუმცა მასში იკვეთება, რომ სახელმწიფოს როგორც მინიმუმ გააჩნია ზრუნვის ვალდებულება ვეტერანთა რეინტეგრაციისა სფეროში, მათთვის უკეთეს ცხოვრების პირობების პაკეტის შექმნაში.

1989 წელს ვენის [20]სამიტებზე. აღნიშნული დოკუმენტების სულისკვეთება ეფუძნება ვეტერანების მიმართ განხორციელებული პოლიტიკის შემდეგ მიმართულებებს: 1) საზოგადოებისა და მთავრობის მიერ ვეტერანების აღიარებას; 2) ეფექტური ზრუნვის მექანიზმების უზრუნველყოფას, რომელიც ადეკვატურად აკმაყოფილებს ვეტერანთა საჭიროებებსა და მოთხოვნილებებს. ამასთან რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია, აღნიშნული დოკუმენტები ცალსახად მოუწოდებს ეუთოს წევრს სახელმწიფოებს არ მოახდინონ ვეტერანთა დისკრიმინაცია სქესის, რასის, ფერის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკის ან განსხვავებული შეხედულებების ქონის ნიადაგზე, აგრეთვე ეროვნულობის ან სოციალური წარმოშობის, ეროვნულ უმცირესობებთან კავშირის, ქონების, დაბადების ან სხვა სტატუსის მიხედვით.

1975 წლის ჰელსინკისა და 1989 წლის ვენის სამიტებზე ეუთოს წევრმა სახელმწიფოებმა აღიარეს ის ძირითადი ვალდებულებები, რაც მათ აკავშირებთ ვეტერანებთან. კერძოდ, მათ ხელი უნდა შეუწყონ და წაახალისონ ვეტერანების მიერ სოციალური და ეკონომიკური უფლებებით ეფექტური სარგებლობა[21]. ამ მიზნით, სახელმწიფოები ვალდებული არიან განავითარონ საკუთარი კანონმდებლობა, დებულებები და პოლიტიკა ეკონომიკური, სოციალური და ადამიანის სხვა უფლებებისა და ფუნდამენტური თავისუფლებების სფეროებში და უზრუნველყონ მათი დანერგვა, როგორც გარანტია ვეტერანების მიერ ამ უფლებების მაქსიმალური სარგებლობის მიზნით. ამდენად, უდიდესი მნიშვნელობა აქვს სახელმწიფოთა მიერ ვეტერანთა სოციალურ უსაფრთხოებასა და სამედიცინო მომსახურეობების ეფექტურ უზრუნველყოფას.

ეუთოს წევრმა სახელმწიფოებმა, როგორც ზემოთ ვახსენეთ, არსებითი დატვირთვა მიანიჭეს იმ მოცემულობას, რომ ვეტერანთა უფლებების გამოყენებას არ უნდა შეეხოს რაიმე სახის შეზღუდვები, გარდა კანონით გათვალისწინებულისა, და არსებული უფლებები შესაბამისობაში იქნება საერთაშორისო კანონმდებლობით განსაზღვრულ საერთაშორისო ვალდებულებებთან. ამასთან, არანაკლები მნიშვნელობის მქონე საკითხი არის ის, რომ სახელმწიფოებმა აიღეს ვალდებულება, რომ ეს შეზღუდვები არასწორად არ იქნება გამოყენებული და მათი დაწესება არ განხორციელდება თვითნებურად. ამდენად, დისკრიმინაციის ზოგადი აკრძალვა ვეტერანებთან მიმართებაში შემუშავებულ პოლიტიკასთან უმთავრესად დაკავშირებულია, მათ მიერ ეკონომიკური და სოციალური უფლებების გამოყენებასთან. სახელმწიფოს არ შეუძლია გამორიცხოს ან, პირიქით, გამოარჩიოს მხოლოდ ვეტერანთა ერთი ჯგუფი სხვა ვეტერანთა ჯგუფისაგან

ზემოხსენებული მსჯელობის გათვალისწინებით ვერავითარ კრიტიკას ვერ უძლებს, საქართველოს მთავრობის 2012 წლის 20 ივლისის N276 დადგენილება, რომელიც უსაფუძვლოდ ზღუდავს ვეტერანთა უდიდესი ნაწილის მიერ, 2007 წლის 11 იანვრის N4 დადგენილებით განსაზღვრული საყოფაცხოვრებო სუბსიდიის მიღებას. არჩევს ვეტერანთა ერთ ჯგუფს მეორისაგან და აღნიშნულის საფუძვლად მხოლოდ ვეტერანის სტატუსის მინიჭების დროითი ელემენტია მითითებული. ამასთან აღნიშნული დადგენილება მიღებულია თვითნებურად, ობიექტური საფუძვლის საფუძვლის მითითების გარეშე. მას შესაძლოა ჰქონდა წმინდა პოლიტიკური ასპექტი, მასზე არ გავამახვილებთ ყურადღებას, თუმცა გაუგებარია რა ასპექტითაა გამორჩეული პირთა ის წრე, რომლებსაც 2009 წლის 5 ნოემბრამდე მიენიჭა ვეტერანის სტატუსი, ვიდრე მის შემდგომ ?! პირთა წრე ერთგვაროვანია, ერთი და იმავე სტატუსის მქონე, ანალოგიური ღვაწლი და დამსახურება მიუძღვით სამშობლოს წინაშე, შესაბამისად მათთვის დაწესებული სოციალური თუ ეკონომიკური შეღავათებიც ერთგვაროვანი უნდა იყოს !

[1] ,,სოციალური შეღავათების მონეტიზაციის შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2007 წლის 11 იანვრის N4 დადგენილება, მე-4 მუხლი.

[2] საქართველოს მთავრობის 2012 წლის 20 ივლისის N276 დადგენილება, პირველი მუხლის მე-2 პუნქტის ,,გ“ ქვეპუნქტი

[3] (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის 2010 წლის 27 დეკემბრის გადაწყვეტილება №1/1/493 საქმეზე „მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებები „ახალი მემარჯვენეები” და „საქართველოს კონსერვატიული პარტია” საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ.

[4] (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის 2013 წლის 11 აპრილის გადაწყვეტილება №1/1/539 საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ბესიკ ადამია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“

[5] საქართველოს მთავრობის 2012 წლის20 ივლისის N276 დადგენილება, პირველი მუხლის მე-2 პუნქტის ,,გ“ ქვეპუნქტი

[6] საქართველოს მთავრობის 2012 წლის 20 ივლისის N276 დადგენილება, პირველი მუხლის მე-2 პუნქტის ,,გ“ ქვეპუნქტი

[7] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2010 წლის 27 დეკემბრის გადაწყვეტილება №1/1/493 საქმეზე „მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებები: „ახალი მემარჯვენეები” და „საქართველოს კონსერვატიული პარტია” საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”

[8] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2008 წლის 31 მარტის №2/1-392 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე შოთა ბერიძე და სხვები საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“.

[9] (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2010 წლის 27 დეკემბრის გადაწყვეტილება №1/1/493 საქმეზე „მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებები „ახალი მემარჯვენეები” და „საქართველოს კონსერვატიული პარტია” საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”.

[10] (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მეორე კოლეგიის 2011 წლის 18 მარტის გადაწყვეტილება №2/1/473 საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ბიჭიკო ჭონქაძე და სხვები საქართველოს ენერგეტიკის მინისტრის წინააღმდეგ”

[11] საქართველოს საკონსტიტუციო 2015 წლის 22 იანვრის №1/1/548 გადაწყვეტილება საქმეზე „ზურაბ მიქაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“.

[12] საქართველოს კონსტიტუცია, 89-ე მუხლის 1-ლი პუნქტის ,,ვ“ქვეპუნქტი ; საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ საქართველოს ორგანული კანონის 39-ე მუხლის 1-ლი პუნქტის ,,ა“ ქვეპუნქტი.

[13] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 26 ოქტომბრის N2/2-389 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე მაია ნათაძე და სხვები საქართველოს პარლამენტისა და საქართველოს პრეზიდენტის წინააღმდეგ”.

[14] Pieroth/Schlink, Staatsrecht II, 1997, S. 65

[15] Pieroth/Schlink, Staatsrecht II, 1997, S. 66

[16] Stern, Übermassverbot und Abwägundsgebot, in: Staatsrecht III, 1994, S. 761 ff.

[17] . მსოფლიო ვეტერანთა ფედერაციის ვებგვერდი http://perso.orange.fr/fmac/english/default.htm.

[18] დეკლარაცია ომის ვეტერანების და ომში დაზარალებულთა შესახებ იხილეთ: http://www.unhchr.ch/Huridocda/Huridoca.nsf/TestFrame/4db255c28ac256fec1256e660035174a?Opendocument

[19] აგრეთვე იხ. „Missions“, EUROMIL , 29 oqtomberi 2005, http://www.afmp.nl/documenten/euromil/addonnewveterans.pdf.

[20] იხ : ვენა 1989, პარაგ. 13.1

[21] ვენა 1989, პარაგრაფი 14.

6. კონსტიტუციური სარჩელით/წარდგინებით დაყენებული შუამდგომლობები

შუამდგომლობა სადავო ნორმის მოქმედების შეჩერების თაობაზე: არა

შუამდგომლობა პერსონალური მონაცემების დაფარვაზე: არა

შუამდგომლობა მოწმის/ექსპერტის/სპეციალისტის მოწვევაზე: არა

შუამდგომლობა/მოთხოვნა საქმის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვის თაობაზე: არა

კანონმდებლობით გათვალისწინებული სხვა სახის შუამდგომლობა: არა