1. ფორმით და შინაარსით სარჩელი შეესაბამება საქართველოს ორგანული კანონის ,,საკონსტიტუტიო სასამართლოს შესახებ“ დადგენილ მოთხოვნებს;

2. შეტანილი არ არის არაუფლებამოსილი პირის ან ორგანოს (სუბიექტის მიერ);
3. მასში მითითებული სადავო საკითხი არის საკონსტიტუციო სასამართლოს განსჯადი;
4. მასში მითითებული ყველა სადავო საკითხი ჯერ არაა გადაწყვეტილი საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ;
5. მასში მითითებული არც ერთი სადავო საკითხი არ არის გადაწყვეტილი საქართველოს კონსტიტუციით;
6. კანონით ამ სახის სარჩელის შეტანის ვადა დადგენილი არაა;
7. არ  არსებობს  სადავო  ნორმატიული  აქტზე  მაღლა  მდგომი  ისეთი   ნორმატიული  აქტი, რომლის კონსტიტუციურობაზე მსჯელობაც შესაძლებელი იქნებოდა და რაც კონსტიტუციური სარჩელით შეიძლებოდა გასაჩივრებულიყო.

1.    არაკონსტიტუციურად იქნეს ცნობილი საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 268-ე მუხლის 1¹ ნაწილის პირველი წინადადების ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ითვალისწინებს ხელშეკრულებიდან გამომდინარე დავებთან დაკავშირებით პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილება უნდა მიექცეს დაუყოვნებლივ აღსასრულებლად, თუ ეს პირდაპირ არის გათვალისწინებული ისეთი ხელშეკრულებით, რომლის მიხედვითაც პირველი ინსტანციის სასამართლო გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივი აღსრულება მისი მხოლოდ ერთი მხარის სასარგებლოდ გამოტანის შემთხვევაშია შესაძლებელი.

2.    არაკონსტიტუციურად იქნეს ცნობილი საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 268-ე მუხლის 1¹ ნაწილის მე-2 და მე-3 წინადადებები.

3.    არაკონსტიტუციურად იქნეს ცნობილი საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 269-ე მუხლის მე-2 წინადადების ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ითვალისწინებს ამავე კოდექსის

268-ე მუხლის 1¹ ნაწილის საფუძვლის დაუყოვნებლივ აღსრულების საკითხის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვასა და გადაწყვეტას.

       თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიამ 2019 წლის 08 აგვისტოს სს.,,საქართველოს    ბანკი“     შუამდგომლობის    საფუძველზე     ზეპირი    მოსმენის გარეშე  გამოიტანა  განჩინება    თბილისის    საქალაქო    სასამართლოს    2019    წლის    24 ივლისის გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივ აღსასრულებლად გადაცემის შესახებ.

სასამართლო    განჩინების    გამოტანისას    დაეყრდნო    საქართველოს    სამოქალაქო    საპროცესო კოდექსის  268-ე  მუხლის  1¹   ნაწილის  მოთხოვნას  იმის  თაობაზე,  რომ  თუკი  მხარეებს  შორის ხელშეკრულებაში  პირდაპირაა  გათვალისწინებული  პირველი  ინსტანციის  სასამართლოს  მიერ გამოტანილი გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივ აღსასრულებლად მიქცევის ირგვლივ შეთანხმება, მაშინ  სასამართლო  ვალდებულია,  მსჯელობის    გარეშე  გამოიტანოს  განჩინება  დაუყოვნებლივ აღსრულებაზე.

სასამართლო  განჩინებაში  იშველიებს  სს  ,,საქართველოს  ბანკი“-სა  და  მოპასუხეებს  შორის გაფორმებული სესხისა და იპოთეკის, ასევე თავდებობის ხელშეკრულებების დებულებებს იმის შესახებ, რომ მხარეების სასამართლოს გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივ აღსრულებაზე წინასწარ შეთანხმდნენ,    თუმცა    არ    აკონკრეტებს,    რომელი    ხელშეკრულების    რომელი    პუნქტითაა გათვალისწინებული ასეთი და ასევე, არაფერს ამბობს თავად ასეთი სახელშეკრულებო დათქმის შინაარსზე, არ ახდენს მის ციტირებას და შინაარსის ანალიზს.

აღნიშნულმა კი განაპირობა შეცდომის დაშვება სასამართლო განჩინებაში. კერძოდ:

გენერალური საკრედიტო ხაზის შესახებ 2010 წლის 14 ივნისის N587061 ხელშეკრულების სტანდატული პირობების 8.2 პუნქტის თანახმად, ,,ხელშეკრულების ან მასთან დაკავშირებული სხვა ხელშეკრულებ(ებ)ის ირგვლივ წამოჭრილი ნებისმიერი დავა(მათ შორის ხელშეკრულების ან/და მასთან დაკავშირებული სხვა ხელშეკრულებ(ებ)ის არსებობასთან, ინტერპრეტაციასთან, შესრულებასთან და აღსრულებასთან დაკავშირებით) წყდება მოლაპარაკებით. დავის მოუგვარებლობის შემთხვევაში, მხარეები მიმართავენ სასამართლოს. ამასთან მხარეები თანხმდებიან, რომ დავასთან დაკავშირებით პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ ბანკის სასარგებლოდ მიღებული გადაწყვეტილება მიქცეული იქნება დაუყოვნებლივ აღსასრულებლად.“ იგივე შინაარსის დებულებას ვხვდებით 2010 წლის 13 ივლისის N587061-ა იპოთეკის ხელშეკრულების 15.2 პუნქტში, ასევე სხვა იპოთეკის ხელშეკრულებებში. ხაზგასმით ავღნიშნავთ, რომ მოცემულ ხელშეკრულებებში სს ,,საქართველოს ბანკი“-ს მიერ ასეთი დებულების შეტანა, მათ შორის სტანდარტული პირობათა სახით, აშკარად არათანაბარნ პირობებში ჩააყენა მოპასუხეები; სასამართლო გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივი აღსრულებისკენ წარმართვის უფლებამოსილების მხოლოდ ერთი, დომინანტი მხარისათვის მინიჭება, არასამართლიანია და ეწინააღმდეგება როგორც ზნეობის ნორმებს, ისე საჯარო წესრიგს, ვინაიდან ასეთი ცალმხრივი ნების დომინაციური გავრცელება, საბაზრო ძალაუფლების ბოროტად გამოყენების ნიშნებს შეიცავს. ეს კი არ ქმნის სამოქალაქო ბრუნვის უსაფრთხოების პრინციპის გატარების წინაპირობებს.

საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 348-ე მუხლის ბ) ქვეპუნქტის თანახმად, ბათილად ითვლება ხელშეკრულების სტანდარტული პირობების ისეთი დებულება, რომლითაც იზღუდება ან გამოირიცხება შესრულებაზე უარის უფლება, რომელიც ხელშეკრულების მხარეს ამ კანონის თანახმად აქვს, ან ხელშეკრულების მხარის უფლება, უარი თქვას შესრულებაზე, ვიდრე მეორე მხარეს არ შეუსრულებია დაკისრებული ვალდებულება (შესრულებაზე უარის თქმის უფლება).

ამავე კოდექსის 344-ე მუხლის მიხედვით, ხელშეკრულების სტანდარტული პირობების ის დებულებანი, რომლებიც ფორმის მიხედვით იმდენად უჩვეულოა, რომ მეორე მხარეს არ შეეძლო მათი გათვალისწინება, არ იქცევიან ხელშეკრულების შემადგენელ ნაწილად.

საქართველოს კონსტიტუციის მე-6 მუხლით განმტკიცებულია ეკონომიკური თავისუფლების პრინციპი, რომლის 1-ლი პუნქტის შესაბამისად, ეკონომიკური თავისუფლება აღიარებული და უზრუნველყოფილია. ხოლო მე-2 პუნქტის მიხედვით, სახელმწიფო ზრუნავს თავისუფალი და ღია ეკონომიკის, თავისუფალი მეწარმეობისა და კონკურენციის განვითარებაზე. კონსტიტუციის 26-ე მუხლის მე-4 პუნქტით კი, გარანტირებულია მეწარმეობის თავისუფლება, რომლის შესაბამისადაც მეწარმეობის თავისუფლება უზრუნველყოფილია. აკრძალულია მონოპოლიური საქმიანობა, გარდა კანონით დაშვებული შემთხვევებისა. მომხმარებელთა უფლებები დაცულია კანონით. ამდენად, მონოპოლიური საქმიანობის აკრძალვა საქართველოს კონსტიტუციითაა მოწესრიგებული, რომლის უმთავრეს მიზანსაც თავისუფალი, კონკურენტუნარიანი ბაზრის შექმნა წარმოადგენს. ამგვარი სამართლებრივი მოწესრიგებისთვის სახელმწიფო ვალდებულია, დააწესოს გარკვეული შეზღუდვები, რაც ეკონომიკური უპირატესობის ერთ კონკრეტულ პირზე მინიჭების დაუშვებლობაში გამოიხატება. სახელმწიფო ე.წ. ,,სუსტი კონტრაჰენტის’’ უფლებების დაცვის უმთავრესი გარანტი უნდა იყოს. მან ასეთ პირთა დაცვისთვის შესაბამისი პირობები უნდა უზრუნველყოს. თავის მხრივ, მონოპოლიური საქმიანობის აკრძალვის საფუძვლად თავისუფალი კონკურენციის არსებობა შეიძლება იქნეს მიჩნეული. ,,თავისუფალი კონკურენცია ორგანულადაა დაკავშირებული მეწარმეობის თავისუფლებასთან’’, (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2008 წლის 19 დეკემბრის N-/2/411 გადაწყვეტილება საქმეზე შპს ,,რუსენერგოსერვისი’’, შპს ,,პატარა კახი’’, სს ,,გორგოტა’’, გივი აბალაკის ინდივიდუალური საწარმო ,,ფერმერი’’ და შპს ,,ენერგია’’ საქართველოს პარლამენტისა და საქართველოს ენერგეტიკის სამინისტროს წინააღმდეგ).. თავის მხრივ, კონსტიტუციით აღიარებული და დაცული ღირებულებები განმტკიცებულია კერძო-სამართლებრივი აქტებით, მათ შორის სამოქალაქო კოდექსისა და „კონკურენციის შესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამისი დანაწესებით. უპირველესად, საბაზრო ძალაუფლების მქონე მეწარმე სუბიექტის ვალდებულების განსაზღვრისათვის, მიზანშწონილად მიგვაჩნია თანმიმდევრულად შეფასდეს ამ ვალდებულების წარმოშობის კერძო-სამართლებრივი საფუძვლები, რაც თავის მხრივ შესაბამისობაშია კონსტიტუციით განსაზღვრულ დანაწესთან. კერძოდ, უნდა აღინიშნოს, რომ ვალდებულების ლეგალური დეფინიცია მოცემულია სამოქალაქო კოდექსის 316-ე მუხლში, რომლის შესაბამისადაც ვალდებულების ძალით კრედიტორი უფლებამოსილია მოსთხოვოს მოვალეს რაიმე მოქმედების შესრულება. შესრულება შეიძლება გამოიხატოს მოქმედებისაგან თავის შეკავებაშიც. ამასთან, კოდექსის 317-ე მუხლის პირველი ნაწილი გვთავაზობს ვალდებულების წარმოშობის საფუძვლების კლასიფიკაციას, რომლის მიხედვითაც, ვალდებულების წარმოშობისათვის აუცილებელია მონაწილეთა შორის ხელშეკრულება, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა ვალდებულება წარმოიშობა ზიანის მიყენების (დელიქტის), უსაფუძვლო გამდიდრების ან კანონით გათვალისწინებული სხვა საფუძვლებიდან. ამდენად, ზოგადი წესის შესაბამისად კანონმდებელი ერთმანეთისაგან განარჩევს სახელშეკრულებო და არასახელშეკრულებო ვალდებულების წარმოშობის საფუძვლებს. თავის მხრივ არასახელშეკრულებო ვალდებულებას წარმოშობის საფუძვლები კანონმდებლის მიერ ამომწურავად არ არის განსაზღვრული და მასში ზიანის მიყენების (დელიქტი) და უსაფუძვლო გამდიდრების გარდა მოიაზრებს კანონით გათვალისწინებულ სხვა საფუძვლებს (მაგ: დავალების გარეშე სხვისი საქმეების შესრულება, საზიარო უფლება). კანონით განსაზღვრულ ვალდებულების დამდგენია სამოქალაქო კოდექსის 319-ე მუხლიც, რომელიც ერთის მხრივ განამტკიცებს სამოქალაქო კოდექსის ფუძემდებლურ - „ნების ავტონომიის“ პრინციპს, ხოლო მეორეს მხრივ ნორმა პირდაპირ აწესებს კანონისმიერ ვალდებულებას, ბაზარზე დომინირებული მდგომარეობის მქონე სუბიექტების მიმართ, კერძოდ - თუ ხელშეკრულების ერთ-ერთ მხარეს უკავია დომინირებული მდგომარეობა ბაზარზე, მაშინ საქმიანობის ამ სფეროში მას ეკისრება ხელშეკრულების დადების ვალდებულება. მას არ შეუძლია კონტრაჰენტს უსაფუძვლოდ შესთავაზოს ხელშეკრულების არათანაბარი პირობები. უნდა აღინიშნოს, რომ ხელშეკრულების თავისუფლების პრინციპი მართლწესრიგის მიერ სამართლებრივი    ურთიერთობის    მონაწილეთათვის    მიცემული    შესაძლებლობაა,    თავად უზრუნველყონ ერთმანეთს შორის წარმოშობილ კერძო ხასიათის ურთიერთობებში უფლებრივი სარგებლისა თუ შესასრულებელი ვალდებულების როგორც შინაარსის, ისე განხორციელების საშუალების განსაზღვრა. მართლწესრიგი, მხარეთა კერძო ავტონომიის პრინციპის აღიარებისა და პატივისცემიდან გამომდინარე, უარს ამბობს როგორც მარეგულირებლის, ისე არბიტრის ფუნქციის შესრულებაზე და მხარეთა თავისუფალი მოლაპარაკების საგნად მიიჩნევს სახელშეკრულებო ურთიერთობის დაწყების, განხორციელებისა და დასრულების ერთ მთლიან პროცესს. სამოქალაქო სამართალი ნების ავტონომიისა და ხელშეკრულების თავისუფლების აღიარებით უზრუნველყოფს პირის უფლებას საკუთარი ინტერესის შესაბამისად მიაღწიოს დასახულ მიზანს, თუმცა ეს თავისუფლება არ შეიძლება იყოს აბსოლუტური, იგი არსებობს დადგენილი წესრიგის ფარგლებში. შეუზღუდავმა თავისუფლებამ შეიძლება გამოიწვიოს მხარეთა თვითნებობა. მხარემ, რომელსაც მეტი ეკონომიკური რესურსი აქვს, შეიძლება აიძულოს მომავალი კონტრაჰენტი, ხელშეკრულების შინაარსის განსაზღვრისას პასიური როლი შეასრულოს და მხოლოდ შეთავაზებულ სახელშეკრულებო პირობებს დათანხმდეს, ამით კი შემთავაზებელი სახელშეკრულებო უპირატესობას მოიპოვებს, რაც არათანაბარ მდგომარეობაში ჩააყენებს მეორე მხარეს, შედეგად კი მივიღებთ ,,სახელშეკრულებო უსამართლობას’’. ამავდროულად, მხარეთა შეუზღუდავი თავისუფლება საფრთხეს შეუქმნის საზოგადოებისა თუ სახელმწიფოს ინტერესებს. სწორედ ამიტომ აუცილებელია ხელშეკრულების თავისუფლების შეზღუდვა, რომლის მიზანია საჯარო ინტერესისა და სუსტი მხარის მინიმალური დაცვა, თავისუფალი საქმიანობის სტაბილური და უსაფრთხო უზრუნველყოფა, სახელშეკრულებო სამართლიანობის მიღწევა. სსკ-ის 319.2 მუხლი კერძო ავტონომიის უმთავრეს პრინციპს – თანასწორობას ემყარება. მეტიც, იგი განამტკიცებს ამ პრინციპს და გაბატონებული სტატუსის მქონე პირს წინდაწინვე უკრძალავს ისეთი სახელშეკრულებო პირობებით ხელშეკრულების დადებას, რომელიც კონტრაჰენტს მასთან მიმართებით არათანაბარ მდგომარეობაში ჩააყენებს. კონტრაჰირების იძულება გულისხმობს, პირის იძულებას დადოს ხელშეკრულება ნების არ არსებობის პირობებშიც. იგი თავისი არსით, დაფუძნებულია კერძო ავტონომიასა და მხარეთა თანასწორუფლებიანობაზე, სადაც ხელშეკრულების თავისუფლება გარკვეულწილად შეზღუდული სახით გვხვდება. კანონისმიერი დანაწესით შებოჭილი პირი არა მხოლოდ ქმედების განხორციელების ვალდებულებას იძენს, არამედ მას ეკისრება დამატებითი მოთხოვნა, აღნიშნული ქმედება განახორციელოს მხოლოდ განსაზღვრული პირობების შესაბამისად. დამატებით უნდა აღინიშნოს, რომ კონტრაჰირების იძულება ერთი მხრივ, ხელშეკრულების თავისუფლების არააბსოლუტურობასა და, მეორე მხრივ, სახელშეკრულებო ურთიერთობებში ე.წ. „სუსტი მხარის” დაცვის ინტერესებს ემსახურება. შებოჭილ მხარეს კანონიერ ფარგლებში შინაარსის თავისუფლება კერძო ავტონომიის პრინციპზე დაყრდნობით ეზღუდება. ამგვარი მოწესრიგება მიმართულია არა რომელიმე მხარისთვის უპირატესობის მინიჭებისკენ, არამედ მხარეთა კერძო სამართლებრივი საწყისების გათანაბრებისა და თანასწორუფლებიანობის პრინციპის დაცვისკენ. მართალია, კონტრაჰირების იძულება ერთ-

ერთი მხარისთვის სავალდებულოა, მაგრამ მას ახასიათებს ორი უმთავრესი, კერძოსამართლებრივი ურთიერთობისთვის მნიშვნელოვანი პრინციპი: კეთილსინდისიერებისა და მხარეთა თანასწორობის პრინციპი. თითოეული მათგანის გამოვლინება კონტრაჰირების იძულებას, როგორც ხელშეკრულების თავისუფლების ერთ-ერთ სამართლებრივ ინსტიტუტს, წარმოაჩენს. უფრო ზუსტად, ორივე მათგანი კონტრაჰირების იძულებას კერძო ავტონომიის ფარგლებში აქცევს. აღსანიშნავია, რომ სამოქალაქო კოდექსი არ განსაზღვრავს, თუ რა ითვლება დომინირებული მდგომარეობად ან როგორ უნდა შეფასდეს შესაბამისი ბაზარი, სადაც უნდა დადგინდეს დომინირებული მდგომარეობა. კოდექსის 319.2 მუხლი კონკურენციას მხოლოდ ხელშეკრულების მხარეების კონტროლის კუთხით ახორციელებს – იძულებითი კონტრაჰირებით იცავს ხელშეკრულების მეორე მხარის ინტერესებს. კონკურენციის მნიშვნელობიდან გამომდინარე კი, აუცილებელია, რომ ეს ურთიერთობა უფრო კომპლექსურად და სრულყოფილად მოწესრიგდეს.,,კონკურენციის შესახებ’’ საქართველოს კანონის თანახმად, დაუშვებელია დომინირებული მდგომარეობის ბოროტად გამოყენება. ეს ეწინააღმდეგება კონკურენციის მიზნებს. მითითებული კანონი, ისევე როგორც ,,ევროკავშირის ფუნქციონირების შესახებ’’ ხელშეკრულების 102-ე მუხლი კრძალავს დომინირებული მდგომარეობის ბოროტად გამოყენებას და არა თავად დომინირებულ მდგომარეობას. სამართლის სუბიექტის დომინირებული მდგომარეობის შეფასებას განსაკუთრებით დიდი მნიშვნელობა აქვს სამოქალაქო ურთიერთობების მოწესრიგებისთვის, რამეთუ კოდექსი ზღუდავს ხელშეკრულების იმ მხარეს, რომელსაც დომინირებული მდგომარეობა უჭირავს ბაზარზე (სსკ-ს. 319.2 მუხლი).,,კონკურენციის შესახებ’’ საქართველოს კანონის მე-3 მუხლის „ი“ პუნქტის მიხედვით დომინირებული მდგომარეობა არის შესაბამის ბაზარზე მოქმედი ეკონომიკური აგენტის/აგენტების ისეთი მდგომარეობა, რომელიც მას/მათ საშუალებას აძლევს, იმოქმედოს/იმოქმედონ კონკურენტი ეკონომიკური აგენტების, მიმწოდებლების, კლიენტებისა და საბოლოო მომხმარებლებისაგან დამოუკიდებლად, არსებითი გავლენა მოახდინოს/მოახდინონ ბაზარზე საქონლის მიმოქცევის საერთო პირობებზე და შეზღუდოს/შეზღუდონ კონკურენცია. თუ სხვა მტკიცებულებები არ არსებობს, ეკონომიკური აგენტი/აგენტები არ ჩაითვლება/ჩაითვლებიან დომინირებული მდგომარეობის მქონედ, თუ შესაბამის ბაზარზე მისი/მათი წილი 40 პროცენტს არ აღემატება. დომინირებული მდგომარეობა არის ეკონომიკური სიძლიერის მდგომარეობა, რომელსაც ფლობს საწარმო და რომელიც მას საშუალებას აძლევს, შეაფერხოს ეფექტური კონკურენციის შენარჩუნება შესაბამის ბაზარზე იმ გზით, რომ ამ საწარმოს შეუძლია იყოს სხვა კონკურენტებისა და მომხმარებლების გადაწყვეტილებებისგან დამოუკიდებელი (NV NederlandscheBandenIndustrie Michelin v Commission of the European Communities, C-322/81 - Michelin v Commission, [1983], § 30).

მოხმობილი კანონის 5.1 მუხლის თანახმად, ეკონომიკური აგენტის დომინირებული მდგომარეობა განისაზღვრება შესაბამის ბაზარზე მისი საბაზრო წილის, კონკურენტი ეკონომიკური აგენტების ფინანსური მდგომარეობის, ბაზარზე შესვლის ან წარმოების გაფართოების ბარიერების, მყიდველის საბაზრო ძალაუფლების, ნედლეულის წყაროების ხელმისაწვდომობის, ვერტიკალური ინტეგრაციის ხარისხის, ქსელური ეფექტებისა და საბაზრო ძალაუფლების განმსაზღვრელი სხვა ფაქტორების გათვალისწინებით. ამავე მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, შესაბამის ბაზარზე ეკონომიკური აგენტის საბაზრო წილს განსაზღვრავს სააგენტო ბაზრის ანალიზის მეთოდური მითითებების გამოყენებით, რომლებსაც იგი ამტკიცებს შესაბამისი სამართლებრივი აქტით. უნდა აღინიშნოს, რომ შესაბამისი ბაზრის განსაზღვრება მნიშვნელოვანია, რათა შევაფასოთ, აქვს თუ არა ეკონომიკურ აგენტს შესაძლებლობა, შეაფერხოს ეფექტიანი კონკურენცია და იმოქმედოს თავისი კონკურენტებისგან, კლიენტებისა თუ მომხმარებლებისგან დამოუკიდებლად“. (NV NederlandscheBandenIndustrie Michelin v Commission of the European Communities, C-322/81 - Michelin v Commission, [1983], § 37) 6.11.

მოქმედი ,,კონკურენციის შესახებ’’ საქართველოს კანონით, იმისთვის, რომ დადგინდეს ეკონომიკური აგენტის დომინირებული მდგომარეობა აუცილებლად უნდა განისაზღვროს შესაბამისი ბაზარი. სათანადო ბაზრის განსაზღვრა უმთავრესია დომინირებული მდგომარეობის დასადგენად, რადგან დომინირებული მდგომარეობა შესაძლებელია, არსებობდეს მხოლოდ კონკრეტულ ბაზარზე. კონკურენციის სააგენტოს თავმჯდომარის 2014 წლის 30 სექტემბრის №30/09-3 ბრძანებით დამტკიცებული ბაზრის ანალიზის მეთოდური მითითებების მე-2 მუხლის „ი“ ქვეპუნქტის თანახმად, შესაბამისი ბაზრის ანალიზი გულისხმობს კანონით დადგენილ შემთხვევაში, სააგენტოს მიერ შესაბამისი ბაზრის განსაზღვრას, სასაქონლო ბაზრის სტრუქტურის, კონცენტრაციის ხარისხის, დომინირებული მდგომარების, ჯგუფური დომინირებისა და კანონით განსაზღვრული ანტი-კონკურენციული ქმედების გამოვლენასა და შეფასებას. მითითებული ბრძანება მიმართულია სააგენტოს საქმიანობის განსასაზღვრად, რომელიც სამოქალაქო სამართალწარმოებისაგან განსხვავებით წარმოებს ინკვიზიციურობის პრინციპით (ბრძანების 3.2 მუხლი), სააგენტო თავად იკვლევს აგენტის დომინირებულ მდგომარეობას და მასთან დაკავშირებულ საკითხებს, რაც შეეხება სასამართლოს, სამოქალაქო საქმის განხილვისას მოქმედებს შეჯიბრებითობის პრინციპი, რა დროსაც სასამართლო გადაწყვეტილების მიღებისას ეფუძნება მხოლოდ მხარეთა მიერ წარმოდგენილ მტკიცებულებებს. „კონკურენციისა“ და „ეკონომიკური აგენტის“ ცნებების ჩამოყალიბება არის მნიშვნელოვანი წინაპირობა „შესაბამისი ბაზრის“ განსასაზღვრად. ,,კონკურენციის შესახებ’’ საქართველოს კანონის მე-3 მუხლის „ა“ პუნქტის თანახმად, ამავე კანონის მიზნებიდან გამომდინარე ეკონომიკური აგენტი არის პირი, რომელიც, განურჩევლად რეზიდენტობისა, საწარმოს სამართლებრივი ფორმისა, ახორციელებს სამეწარმეო საქმიანობას, ასევე არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირი და სხვა გაერთიანება, რომლებიც არიან ბაზრის მონაწილეები ან/და ახორციელებენ სამეწარმეო საქმიანობას. ამავე მუხლის „ზ“ პუნქტის მიხედვით შესაბამისი ბაზარი არის საქონლის, ურთიერთჩანაცვლებადი საქონლის ან მომსახურების მიმოქცევის სფერო გარკვეულ ტერიტორიაზე, რომლის საზღვრებიც დგინდება საქონლის/მომსახურების შეძენის ეკონომიკური შესაძლებლობებისა და მიზანშეწონილობის გათვალისწინებით და შეიძლება მოიცავდეს საქართველოს მთელ ტერიტორიას, საქართველოს ტერიტორიის ნაწილს ან საქართველოს მთელ ტერიტორიას ან მის ნაწილს სხვა ქვეყნის ტერიტორიასთან ან მის ნაწილთან ერთად. შესაბამისი ბაზრის იდენტიფიცირება შესაძლებელია შემდეგი პარამეტრების გამოყენების გზით: ა) სასაქონლო/მომსახურების ბაზრის პროდუქციული საზღვრები; ბ) სასაქონლო/მომსახურების ბაზრის გეოგრაფიული საზღვრები; გ) სასაქონლო/მომსახურების ბაზრის დროითი ჩარჩოები. კონკურენციის სააგენტოს თავმჯდომარის 2014 წლის 30 სექტემბრის №30/09-3 ბრძანება „ბაზრის ანალიზის მეთოდური მითითებების დამტკიცების თაობაზე“ განსაზღვრავს თითოეულ პარამეტრს. სასაქონლო/მომსახურების ბაზრის გეოგრაფიული საზღვრები წარმოადგენს ტერიტორიას, რომელზეც შერჩეული ჯგუფის მყიდველები იძენენ ან აქვთ ეკონომიკური, ტექნიკური და სხვა სახის შესაძლებლობები შეიძინონ მოცემული საქონელი/მომსახურება. შესაბამისი ბაზრის გეოგრაფიული საზღვრების დადგენისას გაითვალისწინება: ა) საქონლის მიწოდებისა და მოთხოვნის, თავისუფალი გადაადგილების, ტრანსპორტირების შესაძლებლობა შესაბამისი ბაზრის გეოგრაფიულ საზღვრებში; ბ) საქონლის გადატანის, გადაადგილების შესაძლებლობა შესაბამისი ბაზრის გეოგრაფიულ საზღვრებში (მათ შორის, ბუნებრივკლიმატური, სოციალურ-ეკონომიკური და პოლიტიკური პირობების განსაკუთრებულობა, მოთხოვნისა და მომხმარებელთა ქცევის თავისებურებები, საქმიანი ურთიერთობების წესებისა და ჩვევების განსაკუთრებულობა), გ) შესაბამის გეოგრაფიულ ბაზარში შემავალ ტერიტორიებზე ფასების ჰომოგენურობა, ერთგვაროვნება. ევროკავშირში არ არსებობს არცერთი რეგულაცია ან აქტი, რომელიც პირდაპირ განსაზღვრავს, როდის შეიძლება ფლობდეს დომინირებულ მდგომარეობას ეკონომიკური აგენტი. დომინირებული მდგომარეობა ნათლად არის განმარტებული როგორც პრეცენდენტულ სამართალში [ევროკავშირის მართლმსაჯულების სასამართლო (CJEU), ასევე ევროპული თანამეგობრობის შექმნის ხელშეკრულების 82-ე მუხლის გამოყენების გზამკვლევში. დომინირებული მდგომარეობა არის პროცესი, როცა ეკონომიკური აგენტის ეკონომიკური სიძლიერე განისაზღვრება ეკონომიკური და სამართლებრივი ფაქტორებით. ამ მხრივ, სასამართლოს პრაქტიკას განმარტების თვალსაზრისით უმნიშვნელოვანესი როლი აკისრია თითოეულ საქმეში.  United Brands v Commission საქმეზე მსჯელობისას, UBC ფლობდა თუ არა დომინირებულ მდგომარეობას ბანანებზე, სასამართლომ დაასკვნა, რომ „დომინირებული მდგომარეობა აუცილებლად უნდა განისაზღვროს ბაზარზე არსებულ კონკურენტთა რაოდენობისა და სიძლიერის გათვალისწინებით (ამ საქმეში, UBC -ს ჰყავდა ორი კონკურენტი Castle და Cooke). …საწარმოს მიერ არ უნდა მოხდეს კონკურენციის ყველა შესაძლებლობის აღმოფხვრა იმ მიზნით, რომ დაიკავოს დომინირებული მდგომარეობა. ამასთან, საწარმოს ეკონომიკური სიძლიერე არ განისაზღვრება მისი მოგების მიღების უნარით; შემცირებული მოგების მარჟა ან ზარალი რაღაც დროის განმავლობაში არ შეესაბამება დომინირებულ მდგომარეობას, ისევე როგორც დიდი მოგება შეიძლება ეფექტიანი კონკურენციის პირობებშიც მივიღოთ. ... უმნიშვნელოვანესია იმის აღმოჩენა, რომ UBC-მ რაც არ უნდა გააკეთოს, მომხმარებლები გააგრძელებენ მისგან მეტი საქონლის შესყიდვას, ვინაიდან მათთვის UBC ყველაზე ძვირფასი გამყიდველია. და ეს ფაქტი დომინირებული მდგომარეობის განმსაზღვრელია და აღნიშნულ საქმეში ამის დამტკიცება, გადამწყვეტი მნიშვნელობის მქონეა.“ (C-27/76, United Brands v Commission[1978],§ 126) საქმეში Hoffmann-La Roche & Co. v Commission დამატებით განიმარტა, რომ „ისეთი მდგომარეობა, სადაც მონოპოლიაა ან კვაზი-მონოპოლიაა, არ გამორიცხავს კონკურენციას, განსხვავებით მდგომარეობისგან, რომელიც საწარმოსთვის მომგებიანი ხდება და მას შესაძლებლობას აძლევს, იმ შემთხვევაში თუ არ გააკონტროლებს, მნიშვნელოვანი ზეგავლენა მაინც მოახდინოს პირობებზე, რომელიც კონკურენციას ავითარებს და ნებისმიერ შემთხვევაში, იმოქმედოს იმის საწინააღმდეგოდ, რომ არ მიიღოს დანაკარგი. (C-85/76, Hoffmann-La Roche v Commission [1979], პარ. 39) 6.15. მოხმობილი სამართლებრივი ნორმებისა და პრაქტიკის შესაბამისად, ,,კონკურენციის შესახებ’’ საქართველოს კანონის მიზნებიდან გამომდინარე სს ,,საქართველოს ბანკი“ წარმოადგენს დომინანტ საწარმოს რეგიონში, იგი წარმოადგენს ერთადერთ ეკონომიკურ აგენტს საქმიანობის კონკრეტულ სფეროში. უნდა აღინიშნოს, რომ თანამედროვე ეკონომიკაში, ისევე როგორც საქართველოს კანონმდებლობით, დომინირებული მდგომარეობის ქონა შესაბამის ბაზარზე არ არის უკანონობა. ,,კონკურენციის შესახებ’’ საქართველოს კანონის მიზნებისათვის დომინირებული მდგომარეობა შესაბამის ბაზარზე განიხილება ერთი და იგივე ბაზარზე მოქმედ ეკონომიკურ აგენტებს შორის, რაც ნებას აძლევს მათ იმოქმედონ სხვა კონკურენტი ეკონომიკური აგენტებისაგან, მიმწოდებლებისაგან, კლიენტებისა და საბოლოო მომხმარებლებისაგან დამოუკიდებლად და ამ მდგომარეობის გამო, არსებით გავლენას ახდენენ ბაზარზე საქონლის მიმოქცევის ზოგად პირობებზე და ზღუდავენ კონკურენციას. ,,კონკურენციის შესახებ’’ საქართველოს კანონის შესაბამისად, მართალია დომინირებული მდგომარეობა არ არის კანონსაწინააღმდეგო და ნებისმიერი საწარმო უფლებამოსილია, იყოს კონკურენციაში მის კონკურენტებთან, თუმცა მათ აქვთ განსხვავებული პასუხისმგებლობა, რომ მათმა ქცევამ არ დააზიანოს კონკურენცია. ევროპის სასამართლოები ბევრ საქმეში ხაზს უსვამენ იმ საკითხს, რომ ბაზარზე, სადაც ეკონომიკურ აგენტები დომინირებულ მდგომარეობას ფლობენ, კონკურენციის პროცესის მიმართ განსაკუთრებული პასუხისმგებლობა აკისრიათ და ეს, თავის მხრივ, გულისხმობს იმ მდგომარეობას, რომ თავიანთი ქმედებით არ დაამახინჯონ კონკურენცია. კანონის 6.1 მუხლის შესაბამისად, ერთი ან რამდენიმე (ჯგუფური დომინირების შემთხვევაში) ეკონომიკური აგენტის მიერ დომინირებული მდგომარეობის ბოროტად გამოყენება დაუშვებელია. ამავე მუხლის მე-2 პუნქტის შესაბამისად, დომინირებული მდგომარეობის ბოროტად გამოყენებად შეიძლება ჩაითვალოს შემდეგი ქმედებები: ა) შესყიდვის ან გაყიდვის არასამართლიანი ფასების ან სხვა არასამართლიანი სავაჭრო პირობების პირდაპირ ან არაპირდაპირ დადგენა; ბ) წარმოების, ბაზრების ან ტექნოლოგიური განვითარების მომხმარებელთა ინტერესების საზიანოდ შეზღუდვა; გ) გარკვეული სავაჭრო პარტნიორებისთვის იდენტურ ტრანზაქციებზე დისკრიმინაციული პირობების დაწესება, რითაც ხდება მათი არაკონკურენტულ მდგომარეობაში ჩაყენება; დ) ხელშეკრულების წინაპირობად გარიგების იმგვარი პირობის დაწესება, რომელიც გარიგების მეორე მხარეს ისეთ დამატებით ვალდებულებას აკისრებს, რომელიც დაკავშირებული არ არის გარიგების საგანთან, და სხვა. მოხმობილი ნორმის თანახმად, დომინირებული მდგომარეობის ბოროტად გამოყენების დასადგენად საჭიროა ორი კუმულაციური პირობა: 1) ეკონომიკური აგენტის დომინირებული მდგომარეობის არსებობა და 2) ამ მდგომარეობის ბოროტად გამოყენება ბაზარზე. მოხმობილი ნორმის შესაბამისად, დომინირებულ ეკონომიკურ აგენტს თავისი საბაზრო ძალაუფლების ბოროტად გამოყენების ბერკეტი გააჩნია, რაც ვლინდება კანონის 6.2 პუნქტით განსაზღვრულ შემთხვევებში. ეკონომიკური აგენტის მიერ დომინირებული მდგომარეობის

ბოროტად გამოყენებად შესაძლოა შეფასდეს საქონლის/მომსახურების მიწოდებაზე დაუსაბუთებლად უარის გაცხადება. უნდა აღინიშნოს, რომ უარი არის „კონტრუქციული“ თუ: დომინანტი ეკონომიკური აგენტი ისეთ შეთავაზებას აკეთებს, რომელსაც იცის, რომ მომხმარებლები არ დათანხხმდებიან, ან როცა არაკანონიერად აჭიანურებს მიწოდებას. დომინანტ ეკონომიკურ აგენტებს ყოველთვის არ აქვთ მიწოდების ვალდებულება ყველა მიმწოდებელზე. თუმცა, ბაზარზე მათი დომინირებული მდგომარეობა ავალდებულებს მათ არ დაამახინჯონ კონკურენცია. მიწოდებაზე უარის გზით დომინირებული მდგომარეობის ბოროტად გამოყენების აკრძალვა ძირითადად ეწინააღმდეგება საკუთრებისა და გარიგების დადების უფლებას, რომელიც განუსაზღვრავს ეკონომიკურ აგენტებს იმ უფლებას, რომ გარიგება დადონ ნებისმიერთან, ვისთანაც სურთ და გამოიყენონ თავიანთი საკუთრება სურვილისამებრ. მიწოდებაზე უართან დაკავშირებით მნიშვნელოვანია ევროკავშირის მართლმსაჯულების სასამართლოს პრაქტიკის მოხმობა, კერძოდ: - Istituto Chemioterapico Italiano S.p.A. and Comm--cial Solvents Corporation v Commission. (7/73.1974) საქმეზე კომისიამ დაადგინა, რომ Comm--cial Solvents Corporation-მა ბოროტად გამოიყენა თავისი დომინირებული მდგომარეობა ნედლეულის ბაზარზე. დომინირებული მდგომარეობის ბოროტად გამოყენებას ადასტურებდა: (1) Comm-- cial Solvents Corporation იყენებდა მის დომინირებულ მდგომარეობას ნედლეულის ბაზარზე, რათა მოეხდინა კონკურენციაზე ზეგავლენა გადამამუშავებელ ბაზარზე; (2) Comm--cial Solvents Corporation-მა უარი თქვა არსებული მომხმარებლისთვის პროდუქციის მიწოდებაზე იმ მიზნით, რომ პერიფერიულ ბაზარზე მისი კონკურენტისთვის გაეწია კონკურენცია; (3) მიწოდებაზე უარმა წარმოშვა რისკი Zoja გაძევებულიყო პერიფერიული ბაზრიდან. - Hugin Kassaregister AB and Hugin Cash Registers Ltd v Commission case - საქმეზე, კომისიამ დაადგინა, რომ Hugin-მა ბოროტად გამოიყენა თავისი დომინირებული მდგომარეობა, ვინაიდან უარი თქვა მიეწოდებინა თავის პროდუქციის სათადარიგო ნაწილები და მომსახურება. - Oscar Bronner GmbH & Co. KG v Mediaprin tZeitungs-ის საქმეზე ევროპულმა სასამართლომ გამოიყენა ტესტი დომინირებული მდგომარეობის ბოროტად გამოყენების განსაზღვრისთვის მიწოდებაზე უარის მხრივ. კერძოდ, CJEU-მ აღნიშნა, რომ შემდგომი ფაქტორები უნდა იქნეს მხედველობაში მიღებული, რათა დადგინდეს დომინირებული მდგომარეობის ბოროტად გამოყენება მიწოდებაზე უარით: (ა) პერიფერიულ ბაზარზე კონკურენცია უნდა იყოს აღმოფხვრილი მიწოდებაზე უარის გამო; (ბ) არ უნდა არსებობდეს მიწოდებაზე უარის ობიექტური გამართლება; (გ) სამომხმარებლო საქმიანობა შეუძლებელი უნდა იყოს დაშვებების გარეშე; (დ) არ არსებობს პოტენციური ან არსებული აქტივების ჩამნაცვლებელი. - Microsoft Corporation v Commission-ის საქმეზე, ერთ-ერთ დარღვევად მიჩნეულ იქნა მიწოდებაზე უარი. კონკრეტულად, ამ საქმეში, Microsoft Corporation-მა შესაბამის ბაზარზე შესვლის შემდგომ, უარი განაცხადა ინტერფეისთან დაკავშირებული აუცილებელი ინფორმაცია მიეწოდებინა სხვა სერვერების მწარმოებლებისთვის, რაც ამ მწარმოებლებს უფლებას მისცემდა შეექმნათ სამუშაო სერვერი ოპერაციული სისტემებისთვის. კომისიამ ამ საქმეში დაადგინა, რომ Microsoft ფლობდა დომინირებულ მდგომარეობას ორ ბაზარზე - კომპიუტერული ოპერაციის სისტემებისა და სამუშაო სერვერების ოპერაციული სისტემების ბაზრებზე და ინტერფეისისთვის აუცილებელი ინფორმაციის მიწოდებაზე უარით, ის ბოროტად იყენებდა თავის დომინირებულ მდგომარეობას. - Football World Cup (IV/36.888/1998), (IV/36.888/1998) საქმეზე დომინირებული მდგომარეობის ბოროტად გამოყენების განსასაზღვრად, ის ვარიანტიც კი იქნა გათვალისწინებული, როცა დომინირებულმა ეკონომიკურმა აგენტმა მისი მდგომარეობის ბოროტად გამოყენების პირობებშიც კი ვერ მიიღო რაიმე სახის უპირატესობა.

მოხმობილი სასამართლო პრაქტიკა სასამართლოს უნდა დაეხმაროს საკანონმდებლო ნორმების სწორი განმარტების გზით შეაფასოს სს ,,საქართველოს ბანკი“-ს მხრიდან მისი საბაზრო ძალაუფლების ბოროტად გამოყენების წინაპირობები. კონკრეტული სადავო საკითხის თავისებურებიდან გამომდინარე, საკითხის მხოლოდ სამართლებრივ ნორმებზე გადაწყვეტა მიზანშეუწონელია და მნიშვნელოვანია ევროკავშირის სასამართლოს პრეცედენტული გადაწყვეტილებების საფუძველზე სასამართლომ შეძლოს კანონის მიზნისა და ჩანაწერის სწორი გაგება. კონკრეტულ შემთხვევაში, სს ,,საქართველოს ბანკი“ ბოროტად იყენებს საბაზრო ძალაუფლებას, რაც მდგომარეობს მისი მხრიდან სასამართლო გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივი აღსრულების საკითხის გადაწყვეტისას ცალმხრივი უფლებამოსილების თვითაღჭურვაში.

მხარე    ვალდებულია    დადოს    ხელშეკრულება    სამართლის    სუბიექტებთან    სამართლიანი პირობების  დადგენის  გზით,  რაც  ეფუძნება,  როგორც  ,,კონკურენციის  შესახებ’’  საქართველოს კანონსა და სამოქალაქო კოდექსის 319.2 მუხლს, ასევე გამომდინარეობს ამავე კოდექსის და 115-ე მუხლებიდან,    რაც    ავალდებულებს    კერძო    სამართლებრივი    ურთიერთობის    მონაწილეს კეთილსინდისიერებას და კრძალავს უფლების ბოროტად გამოყენებას. სსკ-ის    მე-9    მუხლის    შესაბამისად,    სამოქალაქო    კანონები    უზრუნველყოფენ    საქართველოს ტერიტორიაზე სამოქალაქო ბრუნვის თავისუფლებას, თუ ამ თავისუფლების განხორციელება არ ხელყოფს    მესამე    პირთა    უფლებებს.    ამავე    კოდექსის    10.3    მუხლის    პირველი    წინადადების თანახმად,    უფლებათა    ბოროტად    გამოყენებისაგან    სხვათა    თავისუფლებას    იცავს    სამოქალაქო კანონების  იმპერატიული  ნორმები.  8.3  მუხლის  შესაბამისად,  სამართლებრივი  ურთიერთობის მონაწილენი ვალდებულნი არიან კეთილსინდისიერად განახორციელონ თავიანთი უფლებები და მოვალეობანი.  ხოლო,  115-ე  მუხლის  მიხედვით,  სამოქალაქო  უფლება  უნდა  განხორციელდეს მართლზომიერად.    დაუშვებელია    უფლების    გამოყენება    მარტოოდენ    იმ    მიზნით,    რომ    ზიანი მიადგეს სხვას. უნდა განიმარტოს, რომ სსკ-ის 8.3 მუხლი დეკლარაციული ხასიათის არ არის და ნდობისა    და    კეთილსინდისიერების    პრინციპის    დარღვევა    ზოგადად    დამრღვევისათვის ვალდებულების დაკისრების მოთხოვნის საფუძველს წარმოადგენს (იხ. სუსგ, 21.05.2012წ, საქმე Nას-221-213-2012).    კეთილსინდისიერების    პრინციპის    ძირითადი    ფუნქცია    სამართლიანი შედეგების დადგომა და ამავე დროს, აშკარად უსამართლო შედეგის თავიდან აცილებაა, რითაც მიღწეულ    უნდა    იქნეს    სამოქალაქო    ურთიერთობის    სტაბილურობა    და    სიმყარე    (იხ.    სუსგ. 24.05.2011წ, საქმე Nას-23-18-2011).

ამასთანავე, უფლების ბოროტად გამოყენების 115-ე მუხლით მოწესრიგებული შემადგენლობა 8.3 მუხლით გათვალისწინებული კეთილსინდისიერების პრინციპის დაკონკრეტებაა, რომელიც კერძოსამართლებრივი ურთიერთობის მონაწილეებს ავალდებულებს, კეთილსინდისიერად განახორციელონ თავიანთი უფლებები და მოვალეობები. კეთილსინდისიერების პრინციპი ვლინდება ურთიერთობის მონაწილე ,,სუბიექტის მიერ სხვა პირის ინტერესების გათვალისწინების ვალდებულებაში იმ მოცულობით, რომელიც არ იწვევს თავად მისი

ინტერესების არათანაზომიერ შეზღუდვას’’. სასამართლო პრაქტიკის შესაბამისად, ხელშეკრულების თავისუფლება სახელშეკრულებო სამართლიანობის ფარგლებში მოქმედებს და სამოქალაქო ურთიერთობის მონაწილეებმა სამოქალაქო უფლებები კეთილსინდისიერად უნდა განახორციელონ (იხ. სუსგ, 13.02.2007წ., საქმე Nას-505-889-06). კერძო ავტონომიის შეზღუდვა გამოიხატება ასევე სამოქალაქო უფლებების კეთილსინდისიერად განხორციელების ვალდებულების დაკისრებასა (8.3 მუხლი) და უფლების ბოროტად გამოყენების დაუშვებლობაში (10.3 მუხლი). ორივე შემთხვევაში ამ შეზღუდვის მიზანი არის სხვათა თავისუფლების დაცვა. უფლების ბოროტად გამოყენების აკრძალვის მიზანს სამოქალაქო კოდექსი აღწევს, ერთი მხრივ, იმპერატიული ნორმების დაწესებით, რომლებიც ბათილად მიიჩნევენ უფლების ბოროტად გამოყენებას, ხოლო, მეორე მხრივ, შიკანის აკრძალვით (115-ე მუხლი). 8.3 მუხლის შესაბამისად კერძოსამართლებრივი ურთიერთობის მონაწილეები ვალდებულნი არიან კეთილსინდისიერად განახორციელონ თავიანთი უფლება-მოვალეობები, რაც ,,ინდივიდის თავისუფლების ერთგვარი შეზღუდვაა’’. თავის მხრივ, 115-ე მუხლი კერძოსამართლებრივი ურთიერთობის ერთ-ერთი ფუძემდებლური პრინციპის ,,კეთილსინდისიერების პრინციპის’’ გამოხმაურებაა.

ყოველივე ზემოაღნიშნული ცხადყოფს, რომ გასაჩივრებული განჩინების გამოტანისას სასამართლომ იხელმძღვანელა ბათილი სახელშეკრულებო ნორმებით, ყურადღება არ მიაქცია მათ შინაარსს, რიტაც დაარღვია კანონი. ასეთი მსჯელობა მით უფრო ლოგიკური ხდება ნ. ბერიაშვილისა და სხვა პირთა მიერ სს ,,საქართველოს ბანკი“-ს წინააღმდეგ ამავე დავის ფარგლებში შეგებებული სარჩელის თანაზომადი დამოუკიდებელი სარჩელის აღძვრის ფაქტის კონსტატირებისას. აქედან გამომდინარეობს დასკვნა, რომ თუკი დავა ჩვენი მხარის სასარგებლოდ დასრულდებოდა“ ბათილად იქნებოდა ცნობილი იპოთეკის ხელშეკრულება, იმავე იპოთეკის ხელშეკრულებით მოსპობილი გვექნებოდა სასამართლო გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივ აღსასრულებლად მიქცევის მითხოვნის უფლება, რაც ბუნებრივია, ჩვენი მხარის დაზარალებას გამოიწვევდა. მოსარჩელე ბანკი კი ამგვარი რისკისაგან დაცული აღმოჩნდა, მართლმსაჯულება მისთვის იმაზე ეფექტური აღმოჩნდა, ვიდრე ეს სამართლიანობის თვალსაწიერით შეიძლებოდა განჭვრეტილიყო. არ შეიძლება ეფექტური მართლმსაჯულება ჩაითვალოს სამართლიანი სასამართლოს წინაპირობად, თუკი ეს უფლება მხოლოდ ერთი მხარის სასარგებლოდ იქნება გამოყენებული. სასამართლოებმა თავი უნდა შეიკავონ მხოლოდ ერთი მხარის ინტერესების გათვალისწინებით ასეთი უფლების რეალიზაციის ხელშეწყობისაგან, რაც თანაბარ შესაძლებლობის პირობებში მხარეებს არათანაბარ სასტარტო პირობებში ჩააყენებს.

კერძო საკუთრების იძულებით წესით სხვა პირისთვის გადაცემა წარმოადგენს საკუთრების უფლებაში ერთ-ერთ ყველაზე მკაცრს ჩარევას. სწორედ ამიტომ, კანონმდებელი ვალდებულია, მკაფიოდ განსაზღვროს როგორც ჩარევის საფუძვლები, ასევე ჩარევის ფორმები. საკონსტიტუციო სასამართლოს შეფასების საგანს არ წარმოადგენს სადავო ნორმის განმარტება, ის მოცემულობად იღებს საერთო სასამართლოების მიერ საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 268-ე მუხლის 1¹ ნაწილის პირველი წინადადების იმგვარ ინტერპეტირებას, რომ ხელშეკრულებიდან გამომდინარე დავებთან დაკავშირებით პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილება უნდა მიექცეს დაუყოვნებლივ აღსასრულებლად იმ შემთხვევაშიც, როცა ეს პირდაპირ არის გათვალისწინებული ისეთი ხელშეკრულებით, რომლის მიხედვითაც პირველი ინსტანციის სასამართლო გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივი აღსრულება მისი მხოლოდ ერთი მხარის სასარგებლოდ გამოტანის შემთხვევაშია შესაძლებელი. ამავე დროს, მხედველობაშია მისაღები ის გარემოებაც, რომ საკუთრების უფლებაში მსგავსი სიმწვავის ჩარევის შემთხვევაში კანონმდებლობა ბევრად უფრო დეტალურ და განჭვრეტად წესს ადგენს. ამდენად, გაუგებარია, რატომ არ მოახდინა კანონმდებელმა სამოქალაქო საპროცესო კოდექსში ესოდენ მნიშვნელოვანი საგამონაკლისო საპროცესო ღონისძიების უფრო დეტალურად აღწერა.

ამავე დროს, უნდა აღინიშნოს, რომ, რაც უფრო მკაცრია საპროცესო ღონისძიება, მით უფრო მაღალია კანონმდებლის ვალდებულება, შეძლებისდაგვარად დეტალურად გაწეროს ასეთი ღონისძიების გამოყენების საფუძვლები და წესი. მოცემულ შემთხვევაში, არც სადავო ნორმა და არც საპროცესო კანონმდებლობა შეიცავს წესს, რომელიც მხოლოდ ერთი მხარის სასარგებლოდ გამოტანისას სასამართლო გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივი აღსრულება უზრუნველყოფდა საკუთრების უფლების პროპორციულ შეზღუდვას. სადავო ნორმა არ შეიცავს საკმარისად ცხად წესს, რაც ესოდენ მკაცრი ღინისძიების გამოყენებისათვის არის აუცილებელი და ამდენად, ვერ პასუხობს    კონსტიტუციის    მოთხოვნებს.    ამგვარად,    მხარეთა    შორის    დადებული კერძოსამართლებრივი ხელშეკრულების პირობების საპროცესო ღონისძიების საფუძვლად გამოყენება დასაშვებია სათანადო კონსტიტუციური გარანტიების უზრუნველყოფის პირობებში და არა სადავო ნორმით განსაზღვრული ზოგადი წესით.

როგორც უკვე აღინიშნა, საკუთრების უფლების შეზღუდვის გამართლების შეფასების სტანდარტს პროპორციულობის ტესტი წარმოადგენს. აღნიშნული ტესტის თანახმად, „საკანონმდებლო რეგულირება უნდა წარმოადგენდეს ღირებული საჯარო (ლეგიტიმური) მიზნის მიღწევის გამოსადეგ და აუცილებელ საშუალებას. ამავე დროს, უფლების შეზღუდვის ინტენსივობა მისაღწევი საჯარო მიზნის პროპორციული, მისი თანაზომიერი უნდა იყოს. დაუშვებელია ლეგიტიმური მიზნის მიღწევა განხორციელდეს ადამიანის უფლების მომეტებული შეზღუდვის ხარჯზე“(საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2012 წლის 26 ივნისის №3/1/512 გადაწყვეტილება საქმეზე „დანიის მოქალაქე ჰეიკე ქრონქვისტი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდე“, II-60). აღნიშნულიდან გამომდინარე, ლეგიტიმური საჯარო მიზნის მისაღწევად ღონისძიების გამოყენების აუცილებლობა ყოველთვის საკმარისი არ არის საკუთრების უფლების შეზღუდვის გასამართლებლად, კონსტიტუცია ასევე მოითხოვს, რომ შეზღუდვა იყოს ვიწროდ პროპორციული, ლეგიტიმური მიზნის მიღწევა არ განხორციელდეს უფლების მომეტებული შეზღუდვის ხარჯზე, უფლებისათვის მიყენებული ზიანი არ უნდა აღემატებოდეს იმ ინტერესს, რომლის დაცვისათვისაც ის იზღუდება. კანონის ნორმა, რომელიც მოსამართლეს ავალდებულებს, გამოიყენოს საპროცესო ღონისძიება, მათ შორის, იმ შემთხვევაში, როდესაც მოწინააღმდეგე მხარისათვის მიყენებული ზიანი მნიშვნელოვნად აღემატება უზრუნველყოფის ღონისძიებით დაცულ სიკეთეს, ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის მე-19 მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტის მოთხოვნებს.

კანონით დადგენილი ზარალის უზრუნველყოფის ინსტიტუტი მნიშვნელოვან სამოქალაქო საპროცესო ინსტიტუტს წარმოადგენს და ხშირ შემთხვევაში იგი შესაძლებელია გახდეს კიდეც მოწინააღმდეგე მხარის ინტერესების დაცვის ეფექტური საშუალება. თუმცა, ასევე აღსანიშნავია, რომ მოსალოდნელი ზარალის ანაზღაურების უზრუნველყოფის განსახორციელებლად აუცილებელია იდენტიფიცირებულ იქნეს სავარაუდოდ მოსალოდნელი ზარალის არსებობა, რომელიც რიგ შემთხვევებში შეუძლებელია.

ასევე აღსანიშნავია, რომ გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივი აღსრულების გამოყენების შედეგად მოწინააღმდეგე მხარის შელახული ინტერესი ყოველთვის არ გამოითვლება ფულადი ფორმით, იგი შეუძლება უკავშირდებოდეს რეპუტაციის რისკებს, მძიმე ფსიქოლოგიურ განცდებს და ა.შ. გაურკვეველია, რატომ არ უნდა ჰქონდეს მოსამართლეს ვალდებულება ან მიეცეს შესაძლებლობა,

ამ კონკრეტულ შემთხვევაში იმსჯელოს მოპასუხისათვის მოსალოდნელი ზარალის უზრუნველყოფაზე. კანონმდებელი სამოქალაქო საქმის განმხილველ სასამართლოს შესაძლებლობას ართმევს, გამოიყენოს უზრუნველყოფის ღონისძიების პროპორციულობის შეფასების ტესტი. აშკარაა, რომ მოქმედი კანონმდებლობის პირობებში, მოსამართლე იმ შემთხვევაშიც კი ვალდებულია გამოიყენოს აღნიშნული სახის გადაწყვეტილება, კიდეც რომ მივიდეს იმ დასკვნამდე, რომ შესაძლებელია სავარაუდო ზარალის იდენტიფიცირება, ან ზარალის უზრუნველყოფის მიუხედავად, დაუყოვნებლივი აღსრულება მაინც უფლების მომეტებული შეზღუდვის წყაროს წარმოადგენს.

ყოველივე ზემოთქმულიდან გამომდინარე აშკარაა, რომ გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივი აღსრულების სადავო საფუძველი ჩამოყალიბებულია იმგვარად, რომ არ უთითებს მოპასუხის ან სხვა კერძო ან საჯარო ინტერესების გათვალისწინებაზე. კერძოდ, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსი ემყარება ვარაუდს, რომ, თუკი არსებობს გადაწყვეტილების აღსრულების გაძნელების ან შეუძლებლად გახდომის, ან შეუქცევადი ზიანის საფრთხე, მოსარჩელის დაცვის ინტერესი ყოველთვის აღემატება მოპასუხის საკუთრების უფლების დაცვის ინტერესებს ან სხვა კერძო თუ საჯარო ინტერესებს, რომლებიც შესაძლოა კითხვის ნიშნის ქვეშ დადგეს და, ამდენად, სადავო ნორმები ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის მე-19 მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტების მოთხოვნებს.

ასევე აუცილებელია, კანონმდებლობაში გვხვდებოდეს კრიტერიუმი, რომლითაც მოსამართლე ვალდებული იქნება, აწონ-დაწონოს მოსარჩელისა და მოპასუხის ინტერესები, ასევე დავის საგნის ბუნების მიხედვით გაითვალისწინოს ის კერძო და საჯარო ინტერესები, რომლებიც შესაძლოა შეზღუდოს გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივმა აღსრულებამ. სასამართლო გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივი აღსრულება, როგორც საგამონაკლისო საპროცესო ღონისძიების გამოყენება, უნდა განხორციელდეს სათანადო კონსტიტუციური გარანტიების უზრუნველყოფის პირობებში. აღნიშნულიდან გამომდინარე, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 268-ე მუხლის 1¹ ნაწილის    პირველი    წინადადების    ის    ნორმატიული    შინაარსი,    რომ    ხელშეკრულებიდან გამომდინარე დავებთან დაკავშირებით პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილება უნდა მიექცეს დაუყოვნებლივ აღსასრულებლად, თუ ეს პირდაპირ არის გათვალისწინებული ისეთი ხელშეკრულებით, რომლის მიხედვითაც პირველი ინსტანციის სასამართლო    გადაწყვეტილების    დაუყოვნებლივი    აღსრულება    მისი    მხოლოდ    ერთი    მხარის სასარგებლოდ    გამოტანის    შემთხვევაშია    შესაძლებელი,    ეწინააღმდეგება    საქართველოს კონსტიტუციის მე-19 მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებს, ასევე - 31-ე მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებს.

საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 269-ე მუხლის მე-2 წინადადებების კონსტიტუციურობა 42-ე მუხლის პირველ და მე-3 პუნქტებთან მიმართებით საქართველოს    სამოქალაქო    საპროცესო    კოდექსის    269-ე    მუხლის    პირველი    და    მე-2 წინადადებების თანახმად, „გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივ აღსრულების საკითხი შეიძლება განხილულ იქნეს იმავე სხდომაზე, რომელზედაც გამოტანილი იქნება გადაწყვეტილება. თუ გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივ აღსრულების საკითხი აღნიშნულ სხდომაზე არ იქნა განხილული, იგი განიხილება ზეპირი მოსმენის გარეშე“. სსსკ-ის 269-ე მუხლის მეორე წინადადება აღჭურავს სასამართლოს უფლებამოსილებით, გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივ აღსრულების საკითხი განიხილოს და გადაწყვიტოს ზეპირი მოსმენის ჩატარების და ამ საკითხზე მხარეთა არგუმენტაციის მოსმენის გარეშე. მოსარჩელე მხარე მიიჩნევს, რომ ხსენებულ საკითხზე ზეპირი მოსმენის ჩაუტარებლობა მისი კონსტიტუციით დაცულ სამართლიანი სასამართლოსა და დაცვის უფლებებს ხელყოფს.

საქმის ზეპირი მოსმენით განხილვის როლი, მნიშვნელობა და გარემოებები, როდესაც მისი აუცილებლობა არსებობს, ერთმნიშვნელოვნად არის იდენტიფიცირებული საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკით. „პირის შესაძლებლობა, მის უფლებასთან დაკავშირებული საქმე განხილულ იქნეს საჯარო მოსმენით და ჰქონდეს საკუთარი მოსაზრებების წარდგენის შესაძლებლობა დაცულია სამართლიანი სასამართლოს უფლებით. შესაბამისად, ნებისმიერი რეგულაცია, რომელიც ახდენს პირის აღნიშნული შესაძლებლობების შეზღუდვას, წარმოადგენს ჩარევას სამართლიანი სასამართლოს უფლებაში“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 27 თებერვლის №2/2/558 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ილია ჭანტურაია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-5).

„საქმის ზეპირი მოსმენა ითვალისწინებს რა მხარეთა უშუალო მონაწილეობას საქმის განხილვაში, რაც ნიშნავს მათ შესაძლებლობას, წარადგინონ მტკიცებულებები, გამოთქვან მოსაზრებები, დაიცვან თავი პირადად ან დამცველის მეშვეობით, სწორედ ამ გზით წარმოადგენს მნიშვნელოვან გარანტიას პროცესის შეჯიბრებითობის, დაცვის უფლებით ადეკვატურად სარგებლობისთვის, ამასთან, საბოლოო ჯამში, უზრუნველყოფს მხარეთა შესაძლებლობას, უკეთ დაიცვან საკუთარი ინტერესები, გავლენა მოახდინონ საქმის გადაწყვეტაზე, ხელი შეუწყონ სწორი და სამართლიანი გადაწყვეტილების მიღებას“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 23 მაისის №3/2/574 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველო მოქალაქე გიორგი უგულავა საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-61). „საქმის ზეპირი განხილვა, ერთი მხრივ, ხელს უწყობს მხარეებს უკეთ დაასაბუთონ საკუთარი კანონიერი მოთხოვნები, ხოლო, მეორე მხრივ, ეხმარება მოსამართლეს, საქმის ყოველმხრივი გამოკვლევის საფუძველზე გამოიტანოს

ობიექტური, სამართლიანი და დასაბუთებული გადაწყვეტილება“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 27 თებერვლის №2/2/558 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ილია ჭანტურაია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-35). „მხარის მიერ საკუთარი მოსაზრებების წარდგენის უფლება ხელს უწყობს გადაწყვეტილების დასაბუთებულობას, აძლიერებს მომავალში მხარის გასაჩივრების უფლების რეალიზაციის შესაძლებლობას და ამცირებს გასაჩივრებისათვის კანონით დადგენილი საფუძვლების დაუსაბუთებლობის ან/და უკანონობის არსებობას/არსებობის ალბათობას“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 27 თებერვლის №2/2/558 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ილია ჭანტურაია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-41). აღნიშნულიდან გამომდინარე, საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკით ერთმნიშვნელოვნადაა დადგენილი, რომ უფლება საქმის ზეპირი მოსმენით განხილვაზე, საქართველოს კონსტიტუციის (ყოფილი 42-ე მუხლის პირველი და მე-3 პუნქტებით) დაცული უფლებრივი კომპონენტია. შესაბამისად, სადავო ნორმა ითვალისწინებს რა გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივ აღსრულების საკითხის გადაწყვეტას ზეპირი მოსმენის გარეშე, ხსენებული უფლების შეზღუდვას ახდენს.

საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი და მე-3 პუნქტებით დაცული უფლება არ არის აბსოლუტური ხასიათის. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს არაერთხელ აღუნიშნავს, რომ სასამართლოსადმი მიმართვის უფლება „შეიძლება შეიზღუდოს გარკვეული პირობებით, რაც გამართლებული იქნება დემოკრატიულ საზოგადოებაში ლეგიტიმური საჯარო ინტერესით“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2010 წლის 28 ივნისის გადაწყვეტილება №1/466 საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-15). „შეზღუდვები უნდა ემსახურებოდეს კანონიერ მიზანს და დაცული უნდა იყოს გონივრული თანაზომიერება დაწესებულ შეზღუდვასა და დასახულ მიზანს შორის. ამ პირობების დაცვა აუცილებელია, რადგან შეზღუდვები არ უნდა ამცირებდეს პირისათვის ნებადართულ ხელმისაწვდომობას იმ ზღვრამდე, რომ თავად უფლების არსი შეილახოს“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2006 წლის 15 დეკემბრის გადაწყვეტილება №/3/393,397 საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - ონისე მებონია და ვახტანგ მასურაშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-1)“.

ამავე დროს აღსანიშნავია, რომ სამართლიანი სასამართლოს უფლება ინსტრუმენტული უფლებაა, იგი ქმნის მექანიზმს სხვა უფლებებისა და კანონიერი ინტერესების სასამართლოს მეშვეობით დასაცავად. შესაბამისად, სასამართლოსათვის მიმართვა, ისევე როგორც ზეპირი მოსმენის ჩატარება, არ არის თვითმიზანი, მისი საჭიროება არსებობს მაშინ, როდესაც ზეპირი მოსმენის ჩატარება ობიექტურად აუცილებელია საქმის სრულყოფილი გამოკვლევისათვის და საქმეზე დასაბუთებული გადაწყვეტილების მისაღებად.

საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკა ასევე ცალსახად მიუთითებს ვითარებას, როდესაც ზეპირი მოსმენის ჩატარების მომეტებული ინტერესი არსებობს, „უმთავრესი საკითხი, რომელიც მხედველობაში მიიღება ზეპირი მოსმენით საქმის განხილვის უფლების შეზღუდვისას, არის - როგორია კონკრეტული საკითხის განმხილველი სასამართლოს კომპეტენცია იმ მოცემულ შემთხვევაში, კერძოდ კი, თვისობრივად რა საკითხების შესწავლა/შეფასება/გამოკვლევა უწევს სასამართლოს. ამ თვალსაზრისით, გადამწყვეტია, სასამართლო იხილავს მხოლოდ სამართლებრივ

საკითხებს, თუ, იმავდროულად, ახდენს ფაქტების (ფაქტობრივი გარემოებების) შეფასება/შესწავლასაც“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 23 მაისის №3/2/574 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველო მოქალაქე გიორგი უგულავა საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-74). „ზეპირი განხილვის უფლების დაცვის სტანდარტი მნიშვნელოვნად არის დამოკიდებული სამართალწარმოების შინაარსზე. იმ შემთხვევაში, როდესაც საქმის განხილვა უკავშირდება ფორმალურ–სამართლებრივი საკითხების დადგენას, ნაკლებია ზეპირი მოსმენის გამართვის ინტერესი. ამ შემთხვევაში მოქმედებს პრინციპი „jura novit curia” („სასამართლომ იცის კანონი“) და მხარეების მიერ სამართლებრივ გარემოებებზე მითითებას მხოლოდ დამხმარე ფუნქცია აქვს. განსხვავებულია მიდგომა იმ შემთხვევაში, როდესაც სასამართლო წყვეტს როგორც ფორმალურ–სამართლებრივ საკითხებს, ასევე, აფასებს ფაქტობრივ გარემოებებს. ფაქტობრივი გარემოებების დადგენის შემთხვევაში განსაკუთრებით დიდი მნიშვნელობა ენიჭება ზეპირი მოსმენის ჩატარებასა და პირისთვის მოსაზრების წარდგენის შესაძლებლობის მინიჭებას“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 27 თებერვლის №2/2/558 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ილია ჭანტურაია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-42).

აღნიშნულიდან გამომდინარე, მოცემულ შემთხვევაში უნდა დადგინდეს დაუყოვნებლი აღსრულების შესახებ გადაწყვეტილების მიღებისას სასამართლო ახდენს მხოლოდ სამართლებრივი ასპექტების შეფასებას თუ ასევე ფაქტობრივი გარემოების გამოკვლევას. გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივ აღსრულების შემთხვევებს განსაზღვრავს საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 268-ე მუხლის პირველი და 1¹ ნაწილები. აღნიშნული მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, „სასამართლოს შეუძლია მხარეთა თხოვნით მთლიანად ან ნაწილობრივ დაუყოვნებლივ აღსასრულებლად გადასცეს გადაწყვეტილებები: ა) ალიმენტის მიკუთვნების შესახებ; ბ) დასახიჩრებით ან ჯანმრთელობის სხვა დაზიანებით, აგრეთვე მარჩენალის სიკვდილით გამოწვეული ზიანის ასანაზღაურებლად გადასახადების დაკისრების შესახებ; გ) მუშაკისათვის არა უმეტეს 3 თვის ხელფასის მიკუთვნების შესახებ; დ) უკანონოდ დათხოვნილი ან გადაყვანილი მუშაკის სამუშაოზე აღდგენის შესახებ; ე1) უკანონო მფლობელობიდან უძრავი ნივთის გამოთხოვის შესახებ; ვ) თამასუქისა და ჩეკის თაობაზე გამოტანილი გადაწყვეტილებები; ზ) ყველა სხვა საქმეზე, თუ განსაკუთრებულ გარემოებათა გამო გადაწყვეტილების აღსრულების დაყოვნებამ შეიძლება გადამხდევინებელს მნიშვნელოვანი ზიანი მიაყენოს, ან თუ გადაწყვეტილების აღსრულება შეუძლებელი აღმოჩნდება“. ხოლო 1¹ ნაწილი ადგენს, რომ „ხელშეკრულებიდან გამომდინარე დავებთან დაკავშირებით პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილება უნდა მიექცეს დაუყოვნებლივ აღსასრულებლად, თუ ეს პირდაპირ არის გათვალისწინებული ხელშეკრულებით“.

აშკარაა, რომ 268-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ა“, „ბ“, „გ“, „დ“, „ე1“, ვ“ ქვეპუნქტები გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივ აღსრულებას უკავშირებს დავის ტიპს, ხსენებული საფუძვლებით გადაწყვეტილების მიღებისას სასამართლო აფასებს, რამდენად ექცევა მის მიერ უკვე გადაწყვეტილი დავა კანონით განსაზღვრული სამართლებრივი კატეგორიის ქვეშ. აღნიშნულიდან გამომდინარე, 268-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ა“, „ბ“, „გ“, „დ“, „ე1“, „ვ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული საფუძვლებით, გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივ აღსრულება არ საჭიროებს დამატებით ფაქტების დადგენას, სასამართლოს გადაწყვეტილება სრულად არის დამოკიდებული სამართლებრივი ასპექტების შეფასებაზე. მსგავსია მდგომარეობა სსკ-ის 268-ე მუხლის 1¹ ნაწილით გათვალისწინებული საფუძვლით გადაწყვეტილების

დაუყოვნებლივ აღსასრულებლად მიქცევასთან დაკავშირებით. სახელშეკრულებო დავის გადაწყვეტისას სასამართლო იკვლევს თავად ხელშეკრულების შინაარს და, შესაბამისად, განსაზღვრავს, თუ რამდენად ითვალისწინებს იგი დაუყოვნებლივ აღსრულებას. თუმცა იმ შემთხვევაში, როცა ხელშეკრულების შესაბამისი ნორმა აშკარად დისკრიმინაციულია, ანდა ქმნის არაერთგვაროვანი განმარტების საშუალებას, დიდი მნიშვნელობა ენიჭება მხარეები როგორ ახსნიან ამგვარ მდგომარეობას, მიზეზებს და გამოვლენილი ნების რაობას. ჩვენს შემთხვევაში, მნიშვნელოვანი იყო განსაზღვრულიყო, ხელშეკრულებაში არსებული ჩანაწერი რამდენად გამოხატავდა მხარეთა ნამდვილ ნებას, ხომ არ იყო კომპენსირებული ერთ-ერთი მხარისათვის ამ უფლების შეზღუდვა რაიმე სხვა გარიგებით. სამოქალაქო საპროცესო კოდექსი არ გვაძლევს ამ ტიპის შემთხვევისათვის რაიმე განმარტებას, რაც სამოსამართლო სამართალშემოქმედების განვითარების შესაძლებლობას ქმნის.

ზოგადად საქმის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვა ამარტივებს სამართალწარმოების პროცედურას და ხელს უწყობს სწრაფი მართლმსაჯულების განხორციელებას. თუმცა აღნიშნული ლეგიტიმური მიზნის მიღწევისას საქმის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვის ადეკვატურობა ეჭვქვეშ დგება მაშინ, როდესაც იგი შეიცავს ფაქტების არასწრულფასოვნად დადგენის და შესაბამისად საქმის არასრულყოფილი გამოკვლევის შედეგად გადაწყვეტილების მიღების რისკებს. საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკის თანახმად „სწრაფი მართლმსაჯულება და საქმეთა განხილვის გაჭიანურების თავიდან აცილება, პროცესის ეკონომიურობა, ისევე, როგორც არდაშვება სასამართლოს ხელოვნური გადატვირთვისა, რაც, საბოლოო ჯამში, ნეგატიურ გავლენას ახდენს მართლმსაჯულების ხარისხზე, უმნიშვნელოვანესი ლეგიტიმური მიზნებია, ვინაიდან თითოეული მათგანის დაცვა ასევე სამართლიანი სასამართლოს უფლებით ეფექტურად სარგებლობას ემსახურება. თუმცა ამ ინტერესების დაცვის აუცილებლობა ვერ გაამართლებს ზეპირი მოსმენის გარეშე საქმეთა განხილვას, თუ ამის შედეგი იქნება კონკრეტული პირების უფლებების დარღვევა, უფლებების დაცვის შეუძლებლობა. სწრაფი და ეფექტური მართლმსაჯულების ლეგიტიმური მიზნების დაცვა ალოგიკურია, თუ ამის შედეგი ისევ სამართლიანი სასამართლოს უფლებით სრულყოფილად სარგებლობის შეუძლებლობაა“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 23 მაისის №3/2/574 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე გიორგი უგულავა საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-90). ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სსკ-ის 269-ე მუხლის მე-2 წინადადების ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც უშვებს სსკ-ის 268-ე მუხლის 1¹ ნაწილით გათვალისწინებული საფუძვლით გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივ აღსასრულებლად მიქცევის საკითხის ზეპირი მოსმენის გარეშე გადაწყვეტას, იწვევს უფლებაში არაპროპორციულ ჩარევას და, შედეგად, საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტით გარანტირებული სამართლიანი სასამართლოს უფლების დარღვევას.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკის თანახმად, „დაცვის უფლების არსი იმაში მდგომარეობს, რომ პირს, რომლის მიმართაც გარკვეული პროცესუალური ზომები ტარდება, უნდა გააჩნდეს შესაბამის პროცედურასა და მის შედეგზე ეფექტური ზეგავლენის მოხდენის შესაძლებლობა“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2013 წლის 11 აპრილის №1/2/503,513 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - ლევან იზორია და დავით-მიხეილი შუბლაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-55). „საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-3 პუნქტის თანახმად, პირს უნდა ჰქონდეს საკუთარი თავის დასაცავად პოზიციის პირადად გამოხატვის ან/და დამცველით უზრუნველყოფის უფლება, რისი მიღწევაც, უმეტეს შემთხვევაში, პრაქტიკულად შეუძლებელია, როდესაც საქმე განიხილება ზეპირი მოსმენის გარეშე. ამასთან, აუცილებლად გასათვალისწინებელია შემდეგი გარემოება: დაცვით უზრუნველყოფა გულისხმობს არა მხოლოდ ფიზიკურად დამცველის ყოლას, არამედ დაცვისთვის ადეკვატურად მომზადების შესაძლებლობასაც. ამიტომ კანონმდებლობა უნდა ითვალისწინებდეს მინიმალურ, ამასთან გონივრულ, საკმარის დროს იმისათვის, რომ პირს ჰქონდეს შესაძლებლობა, დაიცვას თავი პირადად ან დამცველის მეშვეობით“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2006 წლის 15 დეკემბრის გადაწყვეტილება №1/3/393,397 საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები ონისე მებონია და ვახტანგ მასურაშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II).

2014 წლის 23 მაისის გადაწყვეტილებაში საქმეზე „საქართველო მოქალაქე გიორგი უგულავა საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ „საქმის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვა თავისთავად და ყოველთვის არ გულისხმობს პირის დაცვის უფლების დარღვევასაც. მაგრამ, როდესაც საქმის ზეპირი მოსმენით განხილვა აუცილებელია უფლების სრულყოფილი დაცვისთვის, ზეპირი მოსმენის გარეშე საქმის განხილვა არღვევს არა მხოლოდ საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველ პუნქტს, არამედ მე-3 პუნქტით გარანტირებულ დაცვის უფლებასაც, როგორც სამართლიანი სასამართლოს უფლების უმნიშვნელოვანეს უფლებრივ კომპონენტს. რადგან ასეთ შემთხვევაში, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, ზეპირი მოსმენის გარეშე საქმის განხილვა უფლების დარღვევას იწვევს სწორედ იმის გამო, რომ პირს საერთოდ არ აქვს მტკიცებულებების წარდგენის, საკუთარი პოზიციის პირადად ან დამცველის მეშვეობით დაფიქსირების, დაცვის შესაძლებლობა“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 23 მაისის №3/2/574 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე გიორგი უგულავა საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-95).

აღნიშნულიდან გამომდინარე, სსკ-ის 269-ე მუხლის მე-2 წინადადების ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც უშვებს სსკ-ის 268-ე მუხლის 1¹ ნაწილის გათვალისწინებული საფუძვლით გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივ აღსასრულებლად მიქცევის საკითხის ზეპირი მოსმენის გარეშე გადაწყვეტას, ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-3 პუნქტს.

გაერთიანებული დასკვნები ყველა მოთხოვნაზე:
საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის გასაჩივრებული ნორმები საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსში დაფუძნდა საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის №5124 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ.კანონის საფუძველზე, რომლითაც საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 268-ე მუხლს დაემატა 1¹ ნაწილი. ამ პერიოდში ცნობილი იყო მოვლენები სახელმწიფოს მხრიდან მოქალაქეთა უძრავ ქონებაზე საკუთრების უფლების დაუსაბუთებელი და შეუქცევადი ხელყოფის ფაქტების ირგვლივ, რასაც მასობრივი ხასიათი ეძლეოდა. იმჟამინდელ საკანონმდებლო საქმიანობაში გახშირებული იყო შემთხვევები, როცა კანონში მზადდებოდა ისეთი ხასიათის ცვლილებები, რაც კონკრეტულ სისხლის ან/და სამოქალაქო კატეგორიის საქმის განხილვას უკავშირდებოდა და რაშიც სახელმწიფო ხელისუფლების არამართზომიერ ინტერესებს ფორმალურ-სამართლებრივი დაბრკოლებები ხვდებოდა. დიდი იყო ხელისუფალის მონდომება საკუთარი უსამართლო მოქმედება კანონის ჩარჩოებში მოექცია, ანუ საჭიროების შემთვევაში კანონს ხელისუფლების ინდივიდუალურ ნებას უსადაგებდა, რაც ბუნებრივია, მოწყვეტილი იყო კანონის უზოგადეს არსაა და დანიშნულებას. ამდენად იგი აცდენილი იყო სამართლიანობის, ანუ დაინტერესებულ პირთა უფლებებისა და ვალდებულებების სამართლიანი განაწილებისა და რეგულირების ნიშან-თვისებებს, პოზიტიურ-ნორმატიულ მხარეს. შესაბამისად ასეთი სამართლის ნორმები ვერ ჩაითვლებოდა კანონმდებლის ნამდვილ ნებად. მით უფრო დღევანდელ პირობებში,

როცა სამართალშემოქმედება მიმართულია ზოგადი კანონზომიერების, სამართლიანობის აღდგენისა და დამკვიდრების პოზიციების გამყარებისაკენ, კანონმდებლობაში ანაქრონიზმად შემორჩენილი ,,დრაკონული“ დებულებები, უპირობოდ გადასინჯვას მოითხოვს. სასამართლო თავის მხრივ უნდა გამოხატავდეს მზადყოფნას, გაუმკლავდეს თანამედროვეობის გამოწვევებს, საქართველოს კონსტიტუციისა და საერთაშორისო სამართლის ნორმების პრიორიტეტის გამოყენებით, უარი თქვას ისეთ შიდასახელმწიფოებრივი კანონმდებლობის მოთხოვნის გათვალისწინებაზე, რაც აშკარად ამოვარდნილია სამართლის საერთო არსიდან, კონკრეტული სამართლებრივი ინსტიტუტის დანიშნულებიდან და ადამიანის უფლებათა საყოველთაო აღიარებულ დებულებებიდან. რადგანაც საერთო სასამართლოების სამართალშემოქმედების

დანიშნულება და მასშტაბი ზოგჯერ არ იძლევა ზოგადსაკაცობრიო მნიშვნელობის სამართლებრივი პრობლემების გადაწყვეტის საშუალებას, ამიტომ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო უნდა დადგეს იმ ევროპული ღირებულებების ერთგულების სადარაჯოზე, რაც სამართლებრივი სახელმწიფოს პირმშოდ აღიქმება ცივილიზებული სახელმწიფოს ყოველი მოქალაქის შეგნებაში.

სამოქალაქო-სამართლებრივ ურთიერთობას საკუთრივ ახასიათებს ისეთი იმპერატიული პრინციპები, როგორიცაა ხელშეკრულების შესრულების აპრიორი. თუ ხელშეკრულება შედგა, ის კიდეც უნდა შესრულდეს,- გვაუწყებს ძველი რომის პანდექტები. მიუხედავად აღნიშნულისა, სახელმწიფოს ჩარევა კერძო-სამართლებრივ ურთიერთობებში დღესაც აქტუალური რჩება. განსაკუთრებით ფულად-საკრედიტო და საიპოთეკო ურთიერთობებში. ეს თვალსაჩინოდ გამოიკვეთა, საქართველოს სამოქალაქო კოდექსში 2013-2014 წლებში განხორციელებული ცვლილებების კვალობაზე, როცა საჯარო რეგულაციის სფეროში მოექცა სასესხო სარგებელი და იპოთეკის ხელშეკრულების გაფორმების სტანდარტები. კანონმდებლობაში განხორციელებული მსგავსი რეფორმების სულისკვეთებას წარმოადგენდა მოქალაქეთა საკუთრების დაუსაბუთებლად და არასამართლიანად ხელყოფის საჯარო არბიტრირება და მოქალაქეთა მართშეგნების სტიმულირება.

ამ მიღწევათა ფონზე მკაფიოდ გამოკვეთილად შეიძლება ითქვას, რომ არადამაჯერებლად გამოიყურება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 268-ე მუხლის 1¹ ნაწილის შემადგენლობა. თუკი საქართველოს სამოქალაქო კოდექსი უცილოდ ბათილად ცნობს ისეთ გარიგებებს, რომლის შინაარსი მიმართულია საჯარო წესრიგისა და ზნეობის წინააღმდეგ(მუხლი 54), ლოგიკას მოკლებულად გამოიყურება ის მდგომარეობა, თუ რატომ არ შეიძლება სასამართლომ შეაფასოს ამავე მართლსაწინაღმდეგო გარიგებაში შემავალი ისეთი რეგულაცია, რაც უფლების ცალმხრივი რეალიზაციის პრიორიტეტს ამკვიდრებს. ამგვარი შეუსაბამობა მით უფრო ინტენსიურ ხასიათს იძენს, როცა საუბარი გვაქვს ხელშეკრულების სტანდარტულ პირობებზე, და სადაც ე.წ. ,,ძლიერი“ ხელშემკვრელი მხარე თავად განსაზღვრავს თუ რა პირობებზე შეიძლება დაითანხმოს მეორე - ,,სუსტი“ მხარე. მხარეთა ამგვარი განტოტვა ყველაზე უფრო ხელშესახები საკრედიტო-იპოთეკურ ურთიერთობებში ვლინდება. ცხადია, მსესხებელი კრედიტის მიღების მოთხოვნით საბანკო დაწესებულებას მხოლოდ უკიდურეს შემთხვევაში მიმართავს; როცა შექმნილია ის კრიტიკული სიტუაცია, როცა ის მთავარი მიზნის მისაღწევად იძულებულია საქართველოში ისედაც არასტანდარტული მაღალსარგებლიანი საბანკო კრედიტი გამოიყენოს. შესაბამისად, კლიენტი ამ ვითარებაში დროში შეზღუდულია და დროის ფაქტორი მხოლოდ ბანკის სასარგებლოდ მოქმედებს. ამ პირობებში დომინანტ მხარეს მეტი წინდახედულება მოეთხოვება და კლიენტთან გასაფორმებელ ხელშეკრულებაში არ უნდა შეიტანოს ისეთი დებულებები, რომელსაც, სავარაუდოა, კლიენტმა მაინც მოაწეროს ხელი მხოლოდ იმის წყალობით, რომ იმწუთიერად მას შესაძლოა სხვა გამოსავალი არ რჩებოდეს. ანუ სახეზე გვაქვს სამოქალაქო რისკის ერთი მხარის მიერ ხელოვნურად პედალირების სტიმულირება, რასაც მეორე მხარე ნებდება კრედიტის მიუღებლობიდან გამომდინარე გაცილებით მძიმე შედეგების განჭვრეტის გამოისობით. კლიენტის ამგვარი სასტარტო მორალური განწყობა, ცხადია, ნაცნობია ბანკის წარმომადგენლებისათვის. მიუხედავად ამისა, ბანკი, სარგებლობს რა, საერთაშორისო სისტემებისა და პრეფერენციული კანონმდებლობის მხარდაჭერით, ინდივიდუალურ კლიენტს ფაქტობრივად მისივე ჯანსაღი, სტატიკური ნების საწინააღმდეგოდ ითანხმებს ხელი მოაწეროს ამგვარ დისბალანსირებულ გარიგებას.

 აქვე შევნიშნავთ, რომ საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 268-ე მუხლის პირველი ნაწილი იწყება შემდეგი წინადადებით: ,,სასამართლოს შეუძლია მხარეთა თხოვნით მთლიანად ან ნაწილობრივ დაუყოვნებლივ აღსასრულებლად გადასცეს გადაწყვეტილებები“, რაც გულისხმობს იმას, რომ პირველი ინსტანციის სასამართლოს დაუყოვნებლივი აღსრულების ირგვლივ სამართალწარმოების ნებისმიერ მხარეს უნდა გააჩნდეს მოთხოვნის უფლება. კანონმდებელი აბსოლუტურად გამორიცხავს მხოლოდ ერთი მხარის უფლებას დაუყოვნებლივ აღსასრულებლად მიაქციოს მის სასარგებლოდ გამოტანილი გადაწყვეტილება თანაც იმ პირობებში, როცა ჩვენს მხარეს ამავე საქმის ფარგლებში აღძრული აქვს დამოუკიდებელი, შეგებებული სარჩელის ფუნქციის მატარებელი სასარჩელო მოთხოვნები(იპოთეკის ხელშეკრულებათა ბათილად ცნობის შესახებ), რომელთა დაკმაყოფილება მთლიანად გამორიცხავს ბანკის სარჩელის საფუძვლიანობას. რომ დავუშვათ ის მდგომარეობა, რომ სააპელაციო ინსტანციამ გააუქმოს პირველი ინსტანციის სასამართლო გადაწყვეტილება და საპირისპიროდ დააკმაყოფილოს ჩვენი სარჩელი, და ამასობაში ჯერ კიდევ აღუსრულებელი იყოს დაუყოვნებლივი აღსრულებისათვის წარმართული საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილება, ჩვენს მხარეს ვინაიდან არ გააჩნია მოსარჩელის ტოლფარდი საპროცესო უფლება სასამართლო გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივი აღსრულების მოთხოვნისა, სააპელაციო სასამართლოს შემაჯამებელი გადაწყვეტილება მხოლოდ დეკლარაციულ ხასიათს მიიღებს, რადგან არ არსებობს მისი დაუყოვნებლივი აღსრულების ანალოგიური (სახელშეკრულებო) მექანიზმი, უფრო მეტიც არც რაიმე საპროცესო საშუალება - შეაჩეროს ბანკის მიერ აღსრულებისკენ მიმართული მოქმედებები. მსგავსი შედეგების დადგომის პირობებში იგივე ვითარებასთან გვექნება შეხება საკასაციო ინსტანციაშიც, მხოლოდ იმ განსხვავებით, რომ საკასაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საბოლოოა და გამოტანისთანავე ძალაში შესულად ითვლება. ამდენად, სასამართლო კონტროლი აბსოლუტურად გამოირიცხება რაიმეგვარად გამოსწორებული იქნას დაუყოვნებლივი აღსრულებისკენ მიმართული პროცესები, ჩაერიოს აღსრულების პროცესში. ასეთს ვერ განახორციელებს სასამართლო ვერც მესამე პირის მხრიდან დამოუკიდებელი სარჩელის აღძვრის პირობებშიც. ერთადერთი გამოსავალი მხოლოდ ადმინისტრაციული ორგანოს - აღმასრულებლის გადაწყვეტილებაშია, შეწყვიტოს სააღსრულებო წარმოება საქართველოს კანონის ,,სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ 34-ე მუხლის პირველი პუნქტის დ) ქვეპუნქტის საფუძველზე( ,,გადაწყვეტილება, რომლის აღსასრულებლადაც მიმდინარეობს სააღსრულებო წარმოება, გაუქმებულია“). სამართალწარმოების ასეთი პროცესუალური განვითარება ცალსახაა, რომ თანაბარწილად ვერ პასუხობს პროცესუალურ მხარეთა ინტერესებს. უფრო მეტიც, რაოდენ ტრაგიკულადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს, სადავო სამართლებრივი ნორმები ისეა მოქცეული სამოქალაქო საპროცესო სამართლის ერთიან სისტემაში, რომ მათი გამოისობით ,,გაბატონებულ“ მხარეს ეძლევა იურიდიული შესაძლებლობა გავლენა მოახდინოს პროცესებზე იმგვარად, რომ არ არსრულდეს მართლმსაჯულება. ეს პერსპექტივა კი

პირდაპირ ზემოქმედებს სახელმწიფოს კონსტიტუციურ წეს-წყობილებაზე, სახელმწიფო ინსტიტუციის არსებობაზე საკუთრების        კონსტიტუციით  გარანტირებულ    უფლებასთან  მიმართებაში  დამატებით აღნიშვნის ღირსია    ის გარემოება, რომ იპოთეკის ქვეშ არსებული უძრავი ქონების მესაკუთრეები არიან მოპასუხეები, რომლებიც თვლიან, რომ იპოთეკის ხელშეკრულებები თავის დროზე ბანკმა მათგან დამოუკიდებლად გააფორმა ბინათმშენებლობის ამხანაგობასთან, მათ ამხანაგობის მმართველ ორგანოსათვის და მით უფრო ამხანაგობის თავმჯდომარესათვის არ გადაუცით მათზე გაპიროვნებული უძრავი ქონების და ზოგადად, ამხანაგობის საერთო ქონების განკარგვის, იპოთეკით დატვირთვის უფლებამოსილება ნებისმიერი პირობებით. საკუთრების უფლებისათვის აუტანელია მიზანმიმართული, ფორსირებული ნიველირება, იგი ხელშეუხებელია უკანონო ზემოქმედებისაგან. ამიტომ, თუკი პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილება მიექცევა დაუყოვნებლივ აღსასრულებლად, შესაბამისად უძრავ ქონებაზე დაუყოვნებლივი აღსრულება მისი იძულებით აუქციონზე რეალიზაციას გულისხმობს. ეს კი უძრავ ქონებაზე საკუთრების უფლების დაუშველად მოსპობის მიზეზს აყალიბებს. მესაკუთრეს ესპობა საკუთრების უფლების სასამართლო წესით დაცვის შესაძლებლობაც, რადგან მხოლოდ ერთი ინსტანციის სასამართლო გადაწყვეტილება გახდება კონსტიტუციით გარანტირებული საკუთრების უფლების დასრულების წინაპირობა. სამართლიანი სასამართლო, კონვენციური განმარტებით, გულისხმობს უფლების სამივე ინსტანციაში დაცვის შესაძლებლობასაც. მხოლოდ პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილების ,,თითქმის კანონიერ ძალაში“ მოყვანა, ქმნის ,,ნაკლებხარისხიანი მართლმსაჯულების“ გაბატონებას. ეს კი ქმნის სათანადოობის პროცესუალური პრინციპის უგულებელყოფის არეალსაც. ანუ რაც უფრო მაღალია დაცული უფლების სტანდარტი, მით უფრო მაღალი უნდა იყოს მისი დაცვის სტანდარტები. შეუძლებელია საკუთრების კონსტიტუციით გარანტირებული უფლება პირველი ინსტანციის სასამართლო გადაწყვეტილებამ იმგვარად მოსპოს, რომ ამისგან დაცვის არანაირი საშუალება არც მხარეს და არც მით უფრო ამავე, ან ზემდგომი ინსტანციის სასამართლოს არ დარჩეს.

საქართველოს კონსტიტუციის 31–ე მუხლის 1–ლი პუნქტის თანახმად: „ყოველ ადამიანს აქვს უფლება თავის უფლებათა დასაცავად მიმართოს სასამართლოს. საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლება უზრუნველყოფილია.“

ადამიანის უფლებათა და თავისუფლებათა დაცვის ევროპული კონვენციის მე–6 მუხლი უზრუნველყოფს სამართლიანი სასამართლო განხილვის უფლებას. საქართველოს კონსტიტუციის მე-4 მუხლის მე-5 ნაწილის მიხედვით კი - „საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებას ან შეთანხმებას, თუ იგი არ ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციას, აქვს უპირატესი იურიდიული ძალა შიდასახელმწიფოებრივი ნორმატიული აქტების მიმართ.“

დემოკრატიულ საზოგადოებაში ეს უფლება იმდენად ფუნდამენტური მნიშვნელობისაა, რომ ის არ შეიძლება მსხვერპლად შეეწიროს მიზანშეწონილობას. აღნიშნულიდან გამომდინარე, შეზღუდვა გამოყენებულ უნდა იქნეს მხოლოდ განსაკუთრებულ შემთხვევებში. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ წარმოადგინა შესაბამისი შეზღუდვის საფუძვლები ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს სამართალწარმოების პრაქტიკის გათვალისწინებით“1, რომელიც გამოიყენება ხსენებული მუხლის მიზნებისთვის:

სასამართლოსადმი მიმართვის უფლება არ არის აბსოლუტური. ამასთან დაკავშირებით, ადა-მიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ დაადგინა, რომ სასამართლოს ხელმისაწვდომობაზე უფლება საჭიროებს სახელმწიფოს მხრიდან რეგლამენტაციას, რომელიც შეიძლება განსხვავდებო-დეს დროისა და ადგილის, საზოგადოებისა და პირის მოთხოვნილებებისა და რესურსების მიხე-დვით. ამასთან, ინტერ ალია, 1985 წლის 28 მაისის გადაწყვეტილებით, საქმეზე “აშინგდეინი გაერთი-ანებული სამეფოს წინააღმდეგ” ევროპულმა სასამართლომ განსაზღვრა უფლების შეზღუდვის ზო-გადი ფარგლები: შეზღუდვები შეესაბამება მე-6 მუხლს იმ შემთხვევაში, თუ ა) ემსახურება კანო-ნიერ მიზანს, ბ) დაცულია გონივრული თანაბარზომიერება დაწესებულ შეზღუდვასა და დასახულ მიზანს შორის (57-ე პუნქტი). ამ პირობების დაცვა აუცილებელია, რადგან შეზღუდვები არ უნდა ამცირებდეს პირისათვის ნებადართულ ხელმისაწვდომობას იმ ზღვრამდე, რომ თავად უფლების არსი შეილახოს.

როგორც აღინიშნა, უფლების შეზღუდვის თანაზომიერად და შესაბამისად, კონსტიტუციურად მიჩნევისათვის, უპირველეს ყოვლისა, უნდა განისაზღვროს, რამდენად სწორად არის შერჩეული ლეგიტიმური მიზნის მიღწევის საშუალება და ნაკლებად მზღუდავი ღონისძიების გამოყენებით აღნიშნული მიზნის მიღწევის შესაძლებლობა.“

სამართლიანი სასამართლოს უფლება უფლების რეალიზაციის უზრუნველყოფის ერთ–ერთ უმნიშვნელოვანეს გარანტიად ამ უფლების სასამართლო წესით დაცვის შესაძლებლობას თვლის. უფლების დაცვის მიზნით, სასამართლოსადმი მიმართვის შესაძლებლობის არსებობის გარეშე, თავად უფლებით სარგებლობა დგება კითხვის ნიშნის ქვეშ.“

შესაბამისად, უფლება–თავისუფლებების დასაცავად სასამართლოსადმი მიმართვის აკრძალვა ან არათანაზომიერი შეზღუდვა არღვევს არა მხოლოდ სამართლიანი სასამართლოს უფლებას, არამედ, იმავდროულად, შეიცავს საფრთხეს თავად იმ უფლების უგულებელყოფისა, რომლის დასაცავადაც სასამართლოსადმი მიმართვაა აკრძალული (შეზღუდული).