კოლეგიის შემადგენლობა:

ბესარიონ ზოიძე (თავმჯდომარე);

ავთანდილ აბაშიძე (მომხსენებელი მოსამართლე);

იაკობ ფუტკარაძე;

ნიკოლოზ შაშკინი.

 სხდომის მდივანი: დარეჯან ჩალიგავა.

ღია სასამართლო სხდომაზე, რომელშიც მონაწილეობდნენ: მოსარჩელეთა წარმომადგენლები დავით მეფარიშვილი და მამუკა ფირანიშვილი, მოპასუხის – საქართველოს პარლამენტის წარმომადგენელი აკაკი გიქოშვილი, სპეციალისტი – საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის სახელმწიფოსა და სამართლის ინსტიტუტის მთავარი მეცნიერ-თანამშრომელი, იურიდიულ მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი თენგიზ ლილუაშვილი,

განიხილა საქმე – “საქართველოს მოქალაქეები – ოლღა სუმბათაშვილი და იგორ ხაპროვი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”.

დავის საგანი: საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 426-ე მუხლის მე-4 ნაწილის კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით.

საქართველოს მოქალაქეების ოლღა სუმბათაშვილისა და იგორ ხაპროვის კონსტიტუციური სარჩელი საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოში შემოტანილია 2001 წლის 3 ივლისს. არსებითად განსახილველად მიღების საკითხის გადაწყვეტის მიზნით საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველ კოლეგიას იგი გადმოეცა 2002 წლის 30 სექტემბერს. კოლეგიის განმწესრიგებელი სხდომის 2002 წლის 4 ოქტომბრის N1/11/161 საოქმო ჩანაწერით – მოქალაქეების ოლღა სუმბათაშვილისა და იგორ ხაპროვის კონსტიტუციური სარჩელი მიღებულ იქნა არსებითად განსახილველად.

კონსტიტუციური სარჩელის შემოტანის საფუძველია საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი პუნქტი და 89ე მუხლის პირველი პუნქტის “ვ” ქვეპუნქტი, “საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ” საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის “ე” ქვეპუნქტი, ამავე კანონის 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის “ა” ქვეპუნქტი და “საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ” საქართველოს კანონის პირველი მუხლის მე-2 პუნქტი.

მოსარჩელეები კონსტიტუციურ სარჩელში აღნიშნავენ, რომ დაირღვა საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი პუნქტით განსაზღვრული მათი სასამართლოსათვის მიმართვის უფლება, კერძოდ ის, რომ “ყოველ ადამიანს უფლება აქვს თავის უფლებათა და თავისუფლებათა დასაცავად მიმართოს სასამართლოს”.

მოსარჩელეები მიუთითებენ, რომ როდესაც მიმართეს სასამართლოს ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლებასთან დაკავშირებით, მათ უარი უთხრეს განცხადების განხილვაზე საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 426-ე მუხლის მე-4 ნაწილზე მითითებით, რომლის თანახმადაც “გადაწყვეტილების ბათილად ცნობისა და ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლების შესახებ განცხადების შეტანა დაუშვებელია გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლიდან 5 წლის გასვლის შემდეგ”. მოსარჩელეთა თქმით, ვინაიდან გადაწყვეტილების გამოტანიდან აღნიშნული ვადა უკვე გასული იყო, მათ მოესპოთ საშუალება სასამართლოს გზით დაეცვათ თავიანთი ქონებრივი უფლებანი.

მოსარჩელეთა წარმომადგენლების განცხადებით, სადავო ნორმით პირს ესპობა შესაძლებლობა თავისი კანონიერი ინტერესების დასაცავად მიმართოს სასამართლოს, თუნდაც რომ აღმოჩნდეს ისეთი გარემოება, რომელიც უდაოს გახდის მისი უფლების ნამდვილობას. 5 წლიანი ვადის დაწესება პირდაპირი დაკანონება უკანონობისა, რაც საერთოდ აზრს უკარგავს მართლმსაჯულების განხორციელებას. პირის კონსტიტუციური უფლება, სასამართლოს მეშვეობით დაიცვას თავისი კანონიერი ინტერესები, დროში არ უნდა იქნეს შეზღუდული.

მოსარჩელეთა წარმომადგენლების მტკიცებით, აღნიშნულ საკითხს უფრო სწორად აწესრიგებდა 1964 წლის საქართველოს სამოქალაქო სამართლის საპროცესო კოდექსი. იქ არ იყო რაიმე შეზღუდვა პირს მიემართა სასამართლოსათვის ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილების გადასინჯვის მოთხოვნით, თუნდაც ამ გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლიდან 2550 წლის გასვლის შემდეგ. ამ კოდექსით დადგენილი იყო 3 თვიანი ვადა, რომლის განმავლობაშიც მხარე უფლებამოსილი იყო შეეტანა განცხადება გადაწყვეტილების გადასინჯვის მოთხოვნით. ამ ვადის დენა იწყებოდა გარემოების აღმოჩენის დღიდან. დღეს მოქმედმა საპროცესო კოდექსმა კი ეს ვადაც შეამცირა ერთ თვემდე.

ყოველივე აღნიშნულიდან გამომდინარე, მოსარჩელეთა წარმომადგენლები მოითხოვენ სადავო ნორმის გაუქმებას საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველ პუნქტთან შეუსაბამობის გამო.

მოპასუხე მხარის წარმომადგენელმა აღნიშნა, რომ სამოქალაქო საპროცესო კოდექსში კანონმდებელმა დადგენილი წესით განსაზღვრა და იურიდიული მნიშვნელობა შესძინა ვადებს. ჩამოყალიბდა გადაწყვეტილების ბათილად ცნობისა და ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლების შესახებ განცხადების შეტანის გონივრული 5 წლიანი ვადა. ამით კანონმდებელი პირს უსაზღვრავს საკმაოდ ზომიერ ვადას, რათა მან გადაწყვეტილების ბათილად ცნობისა და ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის განახლების მოთხოვნით განცხადებით მიმართოს სასამართლოს.

მოპასუხის წარმომადგენლის თქმით, ახლად აღმოჩენილ და ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო სასამართლოს გადაწყვეტილების გასაჩივრების ვადები გათვალისწინებულია არამარტო საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 426-ე მუხლის მე-4 ნაწილით, არამედ სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსითაც. მოპასუხის წარმომადგენლის აზრით, სადავო ნორმის გაუქმება იმიტომაცაა გაუმართლებელი, რომ იგი იძლევა მხარეთა შორის წამოჭრილი სამოქალაქო დავის საბოლოოდ დამთავრების შესაძლებლობას. მისი აზრით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 426-ე მუხლის მე-4 ნაწილით განსაზღვრული ვადის გაუქმება შექმნის ერთგვარ პრეცედენტს, რაც თავის მხრივ ნეგატიურ ზემოქმედებას მოახდენს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსში არსებულ სხვა ვადებზეც.

საქმეზე მოწვეულმა სპეციალისტმა აღნიშნა, რომ დროის ფაქტორი ყოველთვის ასრულებდა ერთერთ მთავარ როლს პირთა შორის ურთიერთობების სამართლებრივ მოწესრიგებაში. დროის გასვლას კანონი ზოგჯერ უკავშირებს უფლების წარმოშობას, ხოლო ზოგჯერ კი პირიქით – მის შეწყვეტას. თუ არ იქნებოდა განსაზღვრული დრო, რომლის განმავლობაშიც მოდავე მხარეებმა უნდა შეასრულონ ესა თუ ის საპროცესო მოქმედება – სამოქალაქო საქმის განხილვა საერთოდ ვერასდროს ვერ დამთავრდებოდა, უფლების დაცვა საერთოდ ვერ შედგებოდა. სამოქალაქო საპროცესო კანონმდებლობა განსაზღვრავს სასამართლოში საქმეთა განხილვის წესს და მათ შორის ვადებს, რომლის განმავლობაშიც მხარემ უნდა შეასრულოს მოქმედება, ხოლო თუ არ შეასრულებს, იგი კარგავს ამ მოქმედების მოგვიანებით შესრულების უფლებას. არსებობს სასამართლო გადაწყვეტილების სააპელაციო და საკასაციო წესით გასაჩივრების ვადები და თუ მხარემ ეს ვადები გაუშვა, იგი კარგავს გასაჩივრების უფლებას. ის, რაც იწვევდა დავას და გაუგებრობას, სასამართლო გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლის დღიდან ითვლება უდავოდ და გარკვეულად.

სპეციალისტის აზრით, სადავო ნორმით განსაზღვრული ხუთწლიანი ვადის გასვლის შემდეგ თუკი დავუშვებდით კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილების გასაჩივრების შესაძლებლობას, ეს შექმნიდა მოდავე მხარეთა ურთიერთობებში მუდმივ გაურკვევლობას და იმის საშიშროებას, რომ დავა და კონფლიქტი ვერასდროს ჰპოვებდა საბოლოო გადაწყვეტას. ასეთი ვითარება საეჭვოდ გახდიდა თვით სასამართლოს არსებობის მიზანშეწონილობას. მისი აზრით, არანაკლებ ანგარიშგასაწევია სხვა ფაქტორიც, რომელსაც სამართლებრივ უსაფრთხოებას უწოდებენ. აღნიშნული ვადის მსგავსი ვადები გათვალისწინებულია სხვა ქვეყნების კანონმდებლობითაც და ამდენად მათი არსებობა აბსოლუტურად გამართლებულია სამოქალაქო საქმის საბოლოოდ ანუ სამუდამოდ გადაწყვეტისათვის.

აღნიშნულიდან გამომდინარე, სპეციალისტი თვლის, რომ საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 426-ე მუხლის მე-4 ნაწილი არ ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველ პუნქტს.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველმა კოლეგიამ საქმის არსებითად განხილვის შედეგად, კონსტიტუციური სარჩელის მონაცემების, საკონსტიტუციო სამართალწარმოების მონაწილეთა გამოსვლების, სპეციალისტის დასკვნისა და საქმეში არსებული წერილობითი მტკიცებულებების გაანალიზების საფუძველზე დაადგინა გადაწყვეტილების მისაღებად საჭირო გარემოებანი:

I. საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსი ითვალისწინებს კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილების გასაჩივრების შესაძლებლობას ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო. მისი 423-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად: “კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილება შეიძლება გასაჩივრდეს ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლების მოთხოვნით, თუ: ა) აღმოჩნდება, რომ დოკუმენტი, რომელსაც გადაწყვეტილება ემყარება, ყალბია; ბ) დადგენილია მოწმის შეგნებულად ცრუ ჩვენება, ექსპერტის შეგნებულად ყალბი დასკვნა, შეგნებულად არასწორი თარგმანი, რასაც მოჰყვა უკანონო ან დაუსაბუთებელი გადაწყვეტილების მიღება; გ) დადგენილია ამ საქმეზე მხარეთა და მათ წარმომადგენელთა დანაშაულებრივი ქმედება ან მოსამართლის დანაშაულებრივი ქმედება; დ) სასამართლო განაჩენი, გადაწყვეტილება, განჩინება ან სხვა ორგანოს დადგენილება, რომელიც საფუძვლად დაედო ამ გადაწყვეტილებას, გაუქმდა; ე) მხარე წარუდგენს სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესულ გადაწყვეტილებას, რომელიც გამოტანილია იმავე სარჩელის მიმართ; ვ) მხარისათვის ცნობილი გახდა ისეთი გარემოებები და მტკიცებულებები, რომლებიც, ადრე რომ ყოფილიყო წარდგენილი სასამართლოში საქმის განხილვის დროს, გამოიწვევდა მისთვის ხელსაყრელი გადაწყვეტილების გამოტანას”. ამდენად, აღნიშნული გარემოებანი სასამართლოსათვის გადაწყვეტილების გამოტანამდე რომ ყოფილიყო ცნობილი, იგი არსებით გავლენას მოახდენდა მის შინაარსზე. მოსარჩელეთა მიერ სადავოდ გამხდარი 426-ე მუხლის მე-4 ნაწილის მიხედვით, ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო სასამართლოსათვის მიმართოს უფლება ვადით შეუზღუდავი არ არის, კერძოდ: “გადაწყვეტილების ბათილად ცნობისა და ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლების შესახებ განცხადების შეტანა დაუშვებელია გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლიდან 5 წლის გასვლის შემდეგ”.

II. სადავო ნორმით გათვალისწინებული ხუთწლიანი ვადა წარმოადგენს აღმკვეთ ვადას, რომელიც გვხვდება არა მხოლოდ ქართული ნაციონალური კანონმდებლობის შიგნით, არამედ როგორც კონტინენტური ევროპის, ისე ზოგიერთი პოსტსაბჭოური ქვეყნის სამართლებრივ სივრცეში, რაც კიდეც დასტურდება საქმეში არსებული მასალებითა და სპეციალისტის დასკვნით. საკმარისია გაუქმდეს ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო სასამართლოსადმი მიმართვის 5 წლიანი ვადა, რომ დავა და კონფლიქტი საბოლოოდ ვერასდროს ვერ ჰპოვებს გადაწყვეტას და შედეგად “პროცესის უკვდავებას” მივიღებთ, როგორც ამას ადგილი ჰქონდა საბჭოთა კავშირის დროს. სასამართლო კოლეგია ვერ დაეთანხმება მოსარჩელეთა პოზიციას იმასთან დაკავშირებით, რომ პირის კონსტიტუციური უფლება, რომ მან სასამართლოს მეშვეობით დაიცვას თავისი კანონიერი ინტერესები, დროში არ უნდა იყოს შეზღუდული. როგორც სპეციალისტი აღნიშნავს, სადავო ნორმის გაუქმების შემთხვევაში, უფლება უსასრულოდ იქნება გაურკვეველ მდგომარეობაში და მისი არა მარტო დაცვა, არამედ არსებობაც ეჭვის ქვეშ დადგება. კანონმდებლის მიერ 5 წლიანი იმპერატიული ვადის დადგენით ისპობა ამ უფლებასთან დაკავშირებით ახალი დავის წარმოშობის შესაძლებლობა.

426-ე მუხლის სადავო მე-4 ნაწილით გათვალისწინებული ნორმა გამართლებულია სამართალში არსებული უფლებრივი წესრიგით. უფლება, როგორც ფასეულობა, არ შეიძლება მუდმივად, განუსაზღვრელად, საეჭვოობის (საცილოობის) ხასიათს ატარებდეს. თუკი კანონმდებლობა ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო უსასრულოდ დაუშვებდა უფლების საეჭვოობის შესაძლებლობას, ეს წინააღმდეგობაში მოვიდოდა თვით უფლების იდეასთან და საფუძველს გამოაცლიდა სამართლებრივ წესრიგს. უფლების დაუსრულებლად (მუდმივად), მხოლოდ ეპიზოდურად, გარკვეული დროის მონაკვეთებში ნამდვილობა, არ შეესაბამება უფლების არსებას. ამიტომაცაა, რომ სადავო ნორმამ მხოლოდ გარკვეული დროით, 5 წლიანი აღმკვეთი ვადით შემოსაზღვრა სასამართლო გადაწყვეტილების გადასინჯვის შესაძლებლობა. სადავო ნორმით გათვალისწინებული აღმკვეთი ვადა სწორედ უფლების იდეის, მისი ნამდვილობის გარანტიას ემსახურება. მხედველობაშია მისაღები სპეციალისტის აზრი, რომ სასამართლო გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლის შემდეგ მხარემ ბოლოსდაბოლოს უნდა ჩათვალოს თავისი უფლება დაცულად, იგი არ უნდა იმყოფებოდეს იმ მუქარის ქვეშ, რომ კვლავ რაიმე გაურკვევლობა თუ გაუგებრობა წარმოიშობა მის უფლებებში. ვინაიდან სადავო ნორმით გათვალისწინებული 5 წლიანი ვადის გაუქმება ვერ იძლევა უფლების სუბიექტის საბოლოოდ განსაზღვრის გარანტიას, სწორედ ამიტომ არის გამართლებული მისი არსებობა და ამ ვადის გასვლის შემდეგ აღნიშნულ უფლებასთან დაკავშირებით დავის დაუშვებლობა.

III. სასამართლო კოლეგია აღნიშნავს, რომ ვადის უფლებაწარმომშობი და უფლებააღმკვეთი თვისება გამოკვეთილია არა მხოლოდ სამოქალაქო საპროცესო სამართალში, არამედ იგი დამახასიათებელია მთელი სამართლისათვის. დრო იწვევს სამართლებრივი სინამდვილის ტრანსფორმაციას, უფლების წარმოშობას, შეწყვეტას, უფლების სუბიექტის შეცვლას. მხარეთა სასარჩელო შესაძლებლობები ხშირად არის ვადით შეზღუდული. ასე მაგალითად, სასამართლო გადაწყვეტილების სააპელაციო და საკასაციო წესით გასაჩივრების ვადები (სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 369-ე და 397-ე მუხლები). თუ განსაზღვრულ ვადებში მხარე არ გამოიყენებს აღნიშნულ უფლებას, გადაწყვეტილება შედის კანონიერ ძალაში და პირი კარგავს მისი გასაჩივრების შესაძლებლობას. სამოქალაქო სამართალში სასარჩელო ხანდაზმულობის ვადის გასვლის შემდეგ პირი კარგავს უფლების სასამართლო გზით დაცვის შესაძლებლობას. მხედველობაშია მისაღები, რომ უფლების წარმოშობა (გაჩენა) ყოველთვის როდი ხდება სამართლებრივად უნაკლო საფუძველზე. ზოგ შემთხვევაში უფლება გარკვეული დროის მანძილზე ქონების ფლობის ნიადაგზე წარმოიშობა, თუნდაც რომ ხარვეზიანი იყოს მისი საფუძველი. ასეთ შემთხვევას განეკუთვნება საკუთრების შეძენა ხანდაზმულობით. “მეწარმეთა შესახებ” კანონის 5.9 მუხლი კი იცნობს შემთხვევას, როდესაც თუკი სასამართლო კანონით დადგენილ ვადაში არ მოახდენს საწარმოს რეგისტრაციას, ან განმცხადებელს წერილობით არ ეცნობება მოტივირებული უარის შესახებ, საწარმო ჩაითვლება რეგისტრირებულად და სასამართლო ვალდებულია განმცხადებლის მოთხოვნისთანავე დაუყოვნებლივ გასცეს სარეგისტრაციო მოწმობა. ვადის გასვლის გამო დანაშაულის ჩამდენი პირი შეიძლება გათავისუფლდეს პასუხისმგებლობისაგან, რისი დასტურიცაა სისხლისსამართლებრივი დევნის ხანდაზმულობის ვადის ინსტიტუტი. ასეთი საერთო – ნორმატიული სინამდვილის ვითარებაში სადავო ნორმით გათვალისწინებული 5 წლიანი ვადა არ შეიძლება განვიხილოთ მათგან გაუცხოვებულ ფასეულობად. ამდენად, სადავო 426-ე მუხლის მე-4 ნაწილი, მართალია, მასში გათვალისწინებული აღმკვეთი ვადის გასვლის შემდეგ პირს ართმევს შესაძლებლობას იდავოს უფლების თაობაზე, მაგრამ იგი წარმოადგენს მოწესრიგებული სამოქალაქო ბრუნვის გამონაკლის აუცილებლობას.

IV. სასამართლო კოლეგია, მოსარჩელეთა იმ განცხადებასთან დაკავშირებით, რომ საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად “ყოველ ადამიანს უფლება აქვს თავის უფლებათა და თავისუფლებათა დასაცავად მიმართოს სასამართლოს”, აღნიშნავს, რომ ეს უფლება არ გულისხმობს სასამართლოსადმი მიმართვას საპროცესოსამართლებრივი წესების დაცვის გარეშე. სადავო ნორმა კი არ გამორიცხავს სასამართლოსადმი მიმართვის უფლებას, არამედ გარკვეულ პროცესუალურ წესრიგში ათავსებს მას. ამდენად, სასამართლოსადმი მიმართვის უფლება ვერ იქნება გაგებული აბსოლუტური სახით, პროცესუალურსამართლებრივი წესრიგის გარეშე, რაც უფლების დაცვის მნიშვნელოვან გარანტიას წარმოადგენს. ამიტომაც, სასამართლო კოლეგია თვლის, რომ სადავო ნორმა არ ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველ პუნქტს.

საქმეში არსებული მასალებიდან, კერძოდ, გერმანიის სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის ერთერთ კომენტარებში სადავო ნორმის ანალოგიური 586-ე პარაგრაფის მე-2 აბზაცის მიმართ ნათქვამია, რომ აღნიშნული ნორმა ემსახურება სასარჩელო შესაძლებლობების შეზღუდვასა და სამართლებრივ უსაფრთხოებას, რაც დგება გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლით.

სამართლიანობის პოზიციიდან სადავო ნორმის შეფასებისას, საყურადღებოა აღნიშნულ კომენტარებში გატარებული ის აზრი, რომ სამართლიანობა წარმოადგენს სამართლის ერთერთ, მაგრამ არა ერთადერთ კომპონენტს.

V. სადავო ნორმის გაუქმება მიუღებელი უნდა იყოს მოწესრიგებული და სტაბილური სამოქალაქო ბრუნვის (ურთიერთობის) ინტერესების აზრითაც. სასამართლო გადაწყვეტილების ხანგრძლივად გადასინჯვის დაშვება საფრთხეს შეუქმნიდა იმ მესამე პირთა ინტერესებს, რომლებმაც უფლება შეიძინეს იმათგან, რომელთაც სასამართლო გადაწყვეტილების საფუძველზე ეკუთვნოდა იგი. საქმის განახლება ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო წარმოადგენს გამონაკლის შემთხვევას. ამ გამონაკლისის დაშვებით საფრთხე არ უნდა შეექმნას იმ ზოგად წესს, რომ კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილება არის საბოლოო, რომ იგი საბოლოოდ და შეუქცევადად ადგენს მხარეთა შორის ურთიერთობებს. ვინაიდან, უფლების შესახებ დავა ყოველთვის ქმნის ამ უფლების განუსაზღვრელობას, როგორც სპეციალისტის დასკვნაშია აღნიშნული, სასამართლო ვალდებულია წერტილი დაუსვას ასეთ მდგომარეობას და გადაწყვიტოს იგი. ის, რაც იწვევდა კონფლიქტს მხარეებს შორის, სასამართლო გადაწყვეტილების შემდეგ ითვლება დადგენილად და უდავოდ. დაუშვებელია კანონიერ ძალაში შესული სასამართლო გადაწყვეტილების მუდმივად ეჭვქვეშ დაყენება, წინააღმდეგ შემთხვევაში საფუძველი გამოეცლებოდა სასამართლოსადმი სანდოობის ვარაუდს. არავინ არ არის დაზღვეული იმისაგან, რომ ახლად აღმოჩენილი გარემოება, რომელიც ეჭვქვეშ დააყენებს კანონიერ ძალაში შესულ გადაწყვეტილებას კვლავ არ გახდება საეჭვო.

VI. სასამართლო კოლეგია ვერ მიიჩნევს სადავო ნორმის გაუქმების სასარგებლო არგუმენტად მოსარჩელე მხარის მიერ სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 601-ე მუხლზე მითითებას, რომელიც ეხება ახლად აღმოჩენილ და ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო სასამართლო გადაწყვეტილების გასაჩივრებას. ამ მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად გასაჩივრების ვადა შეუზღუდავია, როდესაც აღნიშნულ გარემოებათა გამო ხდება სასამართლო გადაწყვეტილების გასაჩივრება მსჯავრდებულის სასარგებლოდ. ეს კი განპირობებული უნდა იყოს იმ სიკეთის თავისებურებით, რომელიც სისხლისსამართლებრივი ზემოქმედების ობიექტს შეადგენს. სადავო ნორმა სამოქალაქო უფლებებთან დაკავშირებული დავის გადაჭრის საპროცესოსამართლებრივ მოწესრიგებას ეხება, რომელიც ქონებრივ სიკეთეთა ხასიათიდან გამომდინარე, განსხვავებულ სამართლებრივ რეჟიმს ემყარება.

VII. სასამართლო კოლეგია ამასთან ერთად აღნიშნავს, რომ ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლების მომწესრიგებელი ნორმები საჭიროებენ შემდგომ სრულყოფას. კერძოდ, მხედველობაშია მისაღები იმ ქვეყნების გამოცდილება, რომლებიც მართალია ადგენენ კონკრეტულ, აღმკვეთ ვადებს, რომლის შემდეგაც დაუშვებელია გადაწყვეტილების გასაჩივრება, მაგრამ მათგან ითვალისწინებენ ცალკეულ გამონაკლისებს.

ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, ხელმძღვანელობს რა საქართველოს კონსტიტუციის 89-ე მუხლის პირველი პუნქტის “ვ” ქვეპუნქტითა და მეორე პუნქტით, “საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ” ორგანული კანონის მე19 მუხლის პირველი პუნქტის “ე” ქვეპუნქტით, 21-ე მუხლის მე-2 პუნქტით, 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის “ა” ქვეპუნქტითა და მე-2 პუნქტით, 43ე მუხლის მე-2, მე-4, მე-7 და მე-8 პუნქტებით, “საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ” საქართველოს კანონის 32-ე და 33-ე მუხლებით,

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო
ადგენს:

I. არ დაკმაყოფილდეს საქართველოს მოქალაქეების – ოლღა სუმბათაშვილისა და იგორ ხაპროვის კონსტიტუციური სარჩელი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 426-ე მუხლის მე-4 ნაწილის კონსტიტუციურობის თაობაზე საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით.

II. ეს გადაწყვეტილება ძალაშია საკონსტიტუციო სასამართლოს სხდომაზე მისი საჯაროდ გამოცხადების მომენტიდან;

III. გადაწყვეტილება საბოლოოა და გასაჩივრებას ან გადასინჯვას არ ექვემდებარება;

IV. ამ გადაწყვეტილების პირი გაეგზავნოს მხარეებს, საქართველოს პრეზიდენტსა და საქართველოს უზენაეს სასამართლოს;

V. გადაწყვეტილება “საქართველოს საკანონმდებლო მაცნეში” გამოქვეყნდეს 7 დღის ვადაში.

კოლეგიის წევრები:

ბესარიონ ზოიძე (თავმჯდომარე);

ავთანდილ აბაშიძე (მომხსენებელი მოსამართლე);

იაკობ ფუტკარაძე;

ნიკოლოზ შაშკინი.

საკონსტიტუციო სასამართლოს წევრის
იაკობ ფუტკარაძის
განსხვავებული აზრი

გამოვხატავ ჩემი კოლეგებისადმი – საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის წევრებისადმი პატივისცემას და, ამავე დროს, ,,საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ ორგანული კანონის 47-ე მუხლის შესაბამისად გამოვთქვამ განსხვავებულ აზრს კოლეგიის 2003 წლის 30 აპრილის N1/3/161 გადაწყვეტილებაზე, რომელიც მიღებულია საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 426-ე მუხლის მე-4 ნაწილის კონსტიტუციურობის თაობაზე საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით. აქ წარმოდგენილი ზოგიერთი მოსაზრება შეიძლება სასარგებლო იყოს კონსტიტუციის ცალკეული დებულებების განმარტებისა და სასამართლო პრაქტიკის განვითარების თვალსაზრისით.

ვერ გავიზიარებ გადაწყვეტილების სამოტივაციო ნაწილში მოყვანილ არგუმენტებს. მიმაჩნია, რომ ისინი არ ადასტურებენ სადავო ნორმის კონსტიტუციურობას. ვფიქრობ, გადაწყვეტილებაში არ არის ასახული დავის საგანთან დაკავშირებული ყველა საჭირო გარემოება.

1. გადაწყვეტილებაში გათვალისწინებული არ არის ადამიანის კონსტიტუციურ ანუ ძირითად უფლებათა და თავისუფლებათა ბუნება. უგულებელყოფილია ის უმნიშვნელოვანესი გარემოება, რომ ისინი ხელშეუვალია. მათი შეზღუდვა მხოლოდ განსაკუთრებულ შემთხვევაში, თვით კონსტიტუციით დადგენილ პირობებშია დასაშვები. წინააღმდეგ შემთხვევაში, შეზღუდვა მართლზომიერი კი არა, არამედ ანტიკონსტიტუციური იქნება.

საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსით დაშვებულია კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილების გასაჩივრება ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლების მოთხოვნით. ამასთან, კოდექსის 426-ე მუხლის სადავო (მე-4) ნაწილით შეზღუდულია სასამართლოსადმი მიმართვის ვადა ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლების შესახებ განცხადების შეტანა დაუშვებელია გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლიდან 5 წლის გასვლის შემდეგ.

სადავო ნორმის კონსტიტუციურობის საკითხის გადასაწყვეტად, ადამიანის ძირითად უფლებათა და თავისუფლებათა არსის გაანალიზების საფუძველზე უნდა გარკვეულიყო – დასაშვებია თუ არა შეიზღუდოს სასამართლოსადმი მიმართვის უფლება, რომელიც აღიარებულია საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი პუნქტით. ასეთი ანალიზი კი გადაწყვეტილების მიღებისას არსებითად არ გაკეთებულა.

ადამიანის ძირითადი უფლებანი და თავისუფლებანი საქართველოს კონსტიტუციის მე-2 თავში ისეა ჩამოყალიბებული, რომ მათი შეზღუდვის დასაშვებლობა ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში თვით შესაბამისი მუხლით არის გათვალისწინებული. 42-ე მუხლის პირველი პუნქტის მიმართ კი არავითარი შეზღუდვა არ არის დაწესებული. აქ ყოველგვარი შემზღუდავი დათქმის გარეშე არის აღიარებული, რომ ,,ყოველ ადამიანს უფლება აქვს თავის უფლებათა და თავისუფლებათა დასაცავად მიმართოს სასამართლოს“. ამიტომ მიმაჩნია, რომ ამ უფლების ხუთწლიანი ვადით შემზღუდავი სადავო სამართლებრივი ნორმა თუნდაც მარტოოდენ ზემოაღნიშნული გარემოების გამო ანტიკონსტიტუციურად უნდა ყოფილიყო მიჩნეული. ასეთ ვითარებაში შეზღუდვის გამართლება არანაირი არგუმენტებით არ შეიძლება. უკიდურეს შემთხვევაში, თუკი შეზღუდვა მართლაც აუცილებელია, მისი დაწესება მხოლოდ მას შემდეგ დაიშვება, როცა კონსტიტუციაში სათანადო ცვლილება იქნება შეტანილი.

2. სადავო ნორმის კონსტიტუციურობის საკითხის გადაწყვეტისას საჭირო იყო იმ მნიშვნელოვანი გარემოების მხედველობაში მიღება, რომ სასამართლოსადმი მიმართვის უფლება გათვალისწინებულია საქართველოსათვის შესასრულებლად სავალდებულო საერთაშორისოსამართლებრივ აქტებში.

კერძოდ, ,,ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაციის“ მე8 მუხლის ძალით, ,,ყოველ ადამიანს აქვს უფლება ეფექტიანად იქნეს აღდგენილი უფლებებში კომპეტენტური ნაციონალური სასამართლოების მიერ იმ შემთხვევაში, როცა დარღვეულია მისთვის კონსტიტუციით თუ კანონით მინიჭებული ძირითადი უფლებები“.

,,საერთაშორისო პაქტით სამოქალაქო და პოლიტიკური უფლებების შესახებ“ სახელმწიფოს ევალება ყველა პირი, რომლის უფლებანი და თავისუფლებანი შელახულია, ,,უზრუნველყოს სამართლებრივი დაცვის ეფექტიანი საშუალებებით, იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ეს დარღვევა დაუშვეს ოფიციალურმა პირებმა“ (მე-2 მუხლის მე-3 პუნქტი).

ასევე უნდა ყოფილიყო გათვალისწინებული ,,ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის ევროპის კონვენციის“ მე-6 მუხლი ,,სამართლიანი სასამართლოს (მართლმსაჯულების) უფლება“. ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილებებში აღნიშნულია, რომ ეს მუხლი უზრუნველყოფს სასამართლოსადმი მიმართვის უფლებას.

ამ და აგრეთვე სხვა საერთაშორისოსამართლებრივ აქტებში სასამართლოსადმი მიმართვის უცილობელი უფლება განიხილება, როგორც ადამიანის უფლებებისა და თავისუფლებების დაცვის ყველაზე უფრო საიმედო და ეფექტური მექანიზმი.

3. სადავო ნორმით უხეშად ირღვევა მართლმსაჯულების ისეთი საყოველთაოდ აღიარებული პრინციპი, როგორიც არის სამართლიანობა.

აბა, რა სამართლიანობაზე შეიძლება ლაპარაკი, როცა, მაგალითად, მოსამართლემ ერთის სახლკარი ქრთამის გამო მეორეს მიაკუთვნა, ხუთი წლის თავზე კი მექრთამე მხილებულია, მაგრამ დაზარალებულს ეკრძალება, რომ თავისი დარღვეული უფლების აღსადგენად მიმართოს სასამართლოს.

სამართლიანობა აქ აშკარად იგნორირებულია და ამის უარყოფა შეუძლებელია, თუმცა გადაწყვეტილებაში იგი არსებითად მაინც გამართლებულია. გასამართლებლად სამოტივაციო ნაწილში „საყურადღებო“ არგუმენტის სახით მოყვანილია „გერმანიის სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის ერთერთ კომენტარებში“ „გატარებული ის აზრი, რომ სამართლიანობა წარმოადგენს სამართლის ერთერთ, მაგრამ არა ერთადერთ კომპონენტს“.

სამართლიანობის პრინციპისადმი ასეთი მიდგომა, მისი უგულებელყოფის გამართლება მიუღებელია. ამის დასასაბუთებლად მივუთითებ ,,ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის ევროპის კონვენციის“ მე-6 მუხლზე, რომლითაც აღიარებულია ,,სამართლიანი სასამართლოს (მართლმსაჯულების) უფლება“: „სამოქალაქო უფლებებისა და მოვალეობების... განსაზღვრისას ყველას აქვს უფლება მისი საქმის სამართლიან... მოსმენაზე“. უფრო ადრე, ,,ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაციამ“ დაადგინა, რომ, ,,ყოველ ადამიანს მისი უფლებამოვალეობათა განსაზღვრისათვის... აქვს... იმის უფლება, რომ მისი საქმე... სამართლიანობის ყველა მოთხოვნის დაცვით გაარჩიოს დამოუკიდებელმა და მიუკერძოებელმა სასამართლომ“ (მუხ.10). „საერთაშორისო პაქტი სამოქალაქო და პოლიტიკური უფლებების შესახებ“ (მუხ. 14) პირდაპირ მიუთითებს, რომ ,,თითოეულს აქვს უფლება... რომელიმე სამოქალაქო პროცესში მისი უფლებამოვალეობის განსაზღვრისას... მისი საქმე სამართლიანად... გაარჩიოს... სასამართლომ“. ანალოგიურ ნორმებს შეიცავს აგრეთვე ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაციის კოპენჰაგენის თათბირის დოკუმენტი (I, 5. 16) და სხვა საერთაშორისოსამართლებრივი აქტები.

ეს საერთაშორიოსოსამართლებრივი აქტები შესასრულებლად სავალდებულოა საქართველოსთვის და საკონსტიტუციო სასამართლოსათვისაც უდავოდ უფრო საყურადღებო და გასათვალისწინებელია, ვიდრე გერმანიის სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის კომენტარები.

საინტერესოა საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-9 პუნქტი, საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 1005-ე მუხლის პირველი ნაწილი და 1008-ე მუხლი, „მართლმსაჯულების ძირითადი პრინციპების დეკლარაცია დანაშაულისა და ხელისუფლების ბოროტად გამოყენების მსხვერპლთათვის“ (მიღებულია გაეროს გენერალური ასამბლეის 1985 წლის 29 ნოემბრის რეზოლუციით). კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-9 პუნქტი განსაზღვრავს, რომ „ყველასათვის გარანტირებულია სახელმწიფო და თვითმმართველობის ორგანოთა და მოსამსახურეთაგან უკანონოდ მიყენებული ზარალის სასამართლო წესით სრული ანაზღაურება სახელმწიფო სახსრებიდან“. ასევე, საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 1005-ე მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით, „თუ სახელმწიფო მოსამსახურე განზრახ ან უხეში გაუფრთხილებლობით არღვევს თავის სამსახურებრივ მოვალეობას სხვა პირთა მიმართ, მაშინ სახელმწიფო ან მისი ორგანო, რომელშიც მოსამსახურე მუშაობს, ვალდებულია აანაზღაუროს დამდგარი ზიანი“. კოდექსის 1008-ე მუხლით, ასეთი „ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლების ხანდაზმულობის ვადა არის სამი წელი იმ მომენტიდან, როცა დაზარალებულმა შეიტყო ზიანის ან ზიანის ანაზღაურებაზე ვალდებული პირის შესახებ“. მართლმსაჯულების ძირითადი პრინციპების ზემოხსენებული დეკლარაციაც დანაშაულისა და ხელისუფლების ბოროტად გამოყენების მსხვერპლთათვის აწესებს სასამართლოსადმი მიმართვისა და მიყენებული ზიანის ანაზღაურების უფლებას.

4. გადაწყვეტილებაში სადავო ნორმის კონსტიტუციურობის დამადასტურებელ მნიშვნელოვან არგუმენტად არის მიჩნეული ის გარემოება, რომ „აღმკვეთი ვადა“ გვხვდება საზღვარგარეთის ცალკეული ქვეყნების კანონმდებლობაში. ასეთი შედარებითი ხასიათის მასალა საინტერესოა და გარკვეულწილად გასათვალისწინებელიც, მაგრამ იგი გადამწყვეტ მტკიცებულებად ვერ ჩაითვლება იმ „უბრალო“ მიზეზის გამო, რომ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს დანიშნულებაა უზრუნველყოს საქართველოს კონსტიტუციის უზენაესობა და მასთან საქართველოს ნორმატიული აქტების შესაბამისობა. რაც შეეხება საზღვარგარეთის სახელმწიფოებს, იგულისხმება (სანამ სხვა რამ არ იქნება დამტკიცებული), რომ ამა თუ იმ ქვეყანაში „აღმკვეთი ვადის“ არსებობა არ ეწინააღმდეგება შესაბამის კონსტიტუციას (ასეც რომ არ იყოს, ეს არ არის ჩვენი საზრუნავი). საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ კი უნდა იხელმძღვანელოს საქართველოს კონსტიტუციის სათანადო დებულების შინაარსით და სწორედ მასთან (და არა საზღვარგარეთის ქვეყნების შესაბამის ნორმებთან) მიმართებით უნდა შეამოწმოს სადავო აქტის (მისი ნაწილის) მართლზომიერება. ასე რომ, შესაბამისი ანალოგიების არსებობა საზღვარგარეთის ქვეყნების კანონმდებლობაში სრულიადაც არ გამორიცხავს საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის სადავო ნორმის არაკონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით.

5. შესადარებელ მასალასთან დაკავშირებით გადაწყვეტილებაში ერთგვარი ცალმხრივობა შეიმჩნევა. საქმეში არსებულ მასალებსა და სპეციალისტის დასკვნაზე მითითებით გადაწყვეტილებაში აღნიშნულია, რომ „აღმკვეთი ვადა“ „გვხვდება არა მხოლოდ ქართული ნაციონალური კანონმდებლობის შიგნით, არამედ როგორც კონტინენტური ევროპის, ისე ზოგიერთი პოსტსაბჭოური ქვეყნის სამართლებრივ სივრცეში“. იმაზე კი გადაწყვეტილებაში პირდაპირ არაფერი არაა ნათქვამი, რომ არსებობს საწინააღმდეგო მონაცემებიც და საზღვარგარეთის ცალკეული ქვეყნების კანონმდებლობით სასამართლოსადმი მიმართვის უფლება „აღმკვეთი ვადით“ არ არის შეზღუდული.

განსახილველ საქმესთან დაკავშირებით საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს აპარატის სამართლებრივი უზრუნველყოფის დეპარტამენტის მიერ მომზადებული მასალის მიხედვით, სასამართლოსადმი მიმართვის უფლება გადაწყვეტილების ძალაში შესვლიდან ათვლილი ვადით არ იზღუდება, კერძოდ, რუსეთში, მოლდავეთში, ბულგარეთში, სომხეთში, ყაზახეთსა და ყირგიზეთში.

აღსანიშნავია, რომ ჩეხეთში გადაწყვეტილების ძალაში შესვლიდან ვადის დაწესება არ ეხება შემთხვევას, როცა იგი მოსამართლის მიერ დანაშაულის ჩადენის შედეგად არის გამოტანილი. ანალოგიური შემთხვევები სხვაგანაცაა (მაგალითად, ავსტრიაში, ლუქსემბურგში). ესტონეთში ასეთი ვადა არ შეეხება იმ გადაწყვეტილების ბათილად ცნობას, რომელიც საფუძვლად დაედო სადავო გადაწყვეტილებას, ხოლო, საერთო წესით, საქმის წარმოების განახლება აღმკვეთი ვადის გასვლის შემდეგაც არ გამოირიცხება („განცხადება საქმის წარმოების განახლების შესახებ შეიძლება განმცხადებელს განუხილველად უკან დაუბრუნდეს, თუკი გადაწყვეტილების ძალაში შესვლიდან გასულია 10 წელი“).

ამგვარად, საქმე ისე არ უნდა წარმოვიდგინოთ, რომ სადავო ნორმის არაკონსტიტუციურად ცნობის შემთხვევაში საქართველო იქნებოდა ერთადერთი ქვეყანა, სადაც სასამართლოსადმი მიმართვის უფლება გადაწყვეტილების ძალაში შესვლიდან ათვლილი ვადით არ შეიზღუდებოდა.

6. გადაწყვეტილების მიხედვით, „საკმარისია გაუქმდეს ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო სასამართლოსადმი მიმართვის 5 წლიანი ვადა, რომ დავა და კონფლიქტი საბოლოოდ ვერასდროს ვერ ჰპოვებს გადაწყვეტას და შედეგად „პროცესის უკვდავებას“ მივიღებთ, როგორც ამას ადგილი ჰქონდა საბჭოთა კავშირის დროს“; „სადავო ნორმის გაუქმება მიუღებული უნდა იყოს მოწესრიგებული და სტაბილური სამოქალაქო ბრუნვის (ურთიერთობის) ინტერესების აზრითაც“.

ეს არგუმენტები დამაჯერებლად ვერ ჩაითვლება იმ გარემოების გათვალიწინებით, რომ საზღვარგარეთის ცალკეული ქვეყნების კანონმდებლობით სასამართლოსადმი მიმართვის უფლება არ არის შეზღუდული „აღმკვეთი ვადით“. ვერ ვირწმუნებ, რომ იმ ქვეყნებში, სადაც არაა ეს „აღმკვეთი ვადა“, ამის გამო, საქართველოსგან განსხვავებით, დამკვიდრებულია „პროცესის უკვდავება“, შეუძლებელი ხდება დავისა და კონფლიქტის საბოლოოდ გადაწყვეტა, არ არის მოწესრიგებული და სტაბილური სამოქალაქო ბრუნვა.

7. „პროცესის უკვდავების“ საწინააღმდეგოდ, ანტიკონსტიტუციური ხელოვნური ბარიერის („აღმკვეთი ვადის“) ნაცვლად მიზანშეწონილია შემუშავდეს სამართლიანი სამართლებრივი კრიტერიუმი, რომელიც არ შელახავს სასამართლოსადმი მიმართვის კონსტიტუციურ უფლებას.

შეიძლება, მაგალითად, ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს მიბაძვით, დაწესდეს, რომ სასამართლო განსახილველად არ მიიღებს განაცხადს, თუკი მიიჩნევს, რომ იგი აშკარად არასაფუძვლიანია ან ბოროტადაა გამოყენებული სასამართლოსადმი მიმართვის უფლება. რატომ არ შეიძლება, რომ გადაწყვეტილების ძალაში შესვლიდან 5 წლის შემდეგაც მოქმედებდეს „განცხადების დასაშვებობის შემოწმება“, რასაც ითვალისწინებს საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 429-ე მუხლი?

საინტერესოა, რომ ძველ ქართულ სამართალში მოქმედებდა სასამართლოს უკანონო გადაწყვეტილების გასაჩივრებისა და საქმის ხელმეორედ გარჩევის კანონით ნებადართული წესი. „ტყუილი საჩივრისა“ და „ტყუილად წადავების“ პრობლემის მოგვარებას კი გასაჩივრების წესის შენარჩუნების, მისი არსებობის პირობებში საჯარიმო სანქციების დაწესებით ცდილობდნენ.

8. გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილში გადაწყვეტილია ისეთი საკითხიც, რომელიც აქ გადაწყვეტას არ ექვემდებარებოდა. გადაწყვეტილება მიღებულია სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 426-ე მუხლის მთელ მე-4 ნაწილზე, რომელიც შეეხება საქმის წარმოების განახლებას გადაწყვეტილების ბათილად ცნობისა და ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო. საქმის არსებითად განხილვის დროს გამოირკვა, რომ მოსარჩელეები არ იყვნენ უფლებამოსილი სუბიექტები გადაწყვეტილების ბათილად ცნობის ნაწილში. ამიტომ სასამართლო კოლეგიას არ უნდა გადაეწყვიტა იმ ნორმის კონსტიტუციურობის საკითხი, რომელიც შეეხება საქმის წარმოების განახლებას გადაწყვეტილების ბათილად ცნობის გამო. კოლეგიის ასეთი გადაწყვეტილების შედეგად, „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ კანონის მე18 მუხლის „დ“ პუნქტის ძალით, მომავალში უმართებულოდ გამოირიცხება აღნიშნულ საკითხზე კონსტიტუციური სარჩელის ან წარდგინების განსახილველად მიღება.

კოლეგიის შემადგენლობა

ბესარიონ ზოიძე (თავმჯდომარე);

ავთანდილ აბაშიძე (მომხსენებელი მოსამართლე);

იაკობ ფუტკარაძე;

ნიკოლოზ შაშკინი.