თქვენ არ ეცნობით კონსტიტუციური სარჩელის/წარდგინების სრულ ვერსიას. სრული ვერსიის სანახავად, გთხოვთ, ვერტიკალური მენიუდან ჩამოტვირთოთ მიმაგრებული დოკუმენტი

1. სადავო ნორმატიული აქტ(ებ)ი

ა. საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსი

ბ. საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსი

გ. „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონი

2. სასარჩელო მოთხოვნა

3. საკონსტიტუციო სასამართლოსათვის მიმართვის სამართლებრივი საფუძვლები

საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტი და მე-60 მუხლის მეოთხე პუნქტის ,,ა” ქვეპუნქტი, ,,საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ” საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის ,,ე” ქვეპუნქტი, 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის ,,ა” ქვეპუნქტი, 31-ე და 31¹ მუხლები.

4. განმარტებები სადავო ნორმ(ებ)ის არსებითად განსახილველად მიღებასთან დაკავშირებით

ა) სარჩელი ფორმით და შინაარსით შეესაბამება „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 31¹ მუხლის მოთხოვნებს;

ბ) სარჩელი შეტანილია უფლებამოსილი პირის მიერ:

მოსარჩელე არის საქართველოს მოქალაქე, რომელიც 2020 წლის 9 ნოემბერს დაჯარიმდა ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლის საფუძველზე, მთავრობის 2020 წლის 23 მაისის N322 დადგენილებით დამტკიცებული იზოლაციისა და კარანტინის წესების მე-2 მუხლის 6¹ მუხლის დარღვევისათვის, რომლითაც იკრძალებოდა 22:00 საათიდან 05:00 საათამდე შუალედში პირთა გადაადგილება.

ხსენებულ ღამეს, მოსარჩელე მიწვეული იყო შპს ტელეკომპანია პირველის გადაცემაში, რომლის ტრანსლაციაც მიმდინარეობდა პარლამენტის შენობის წინ. ტვ პირველის მიერ მოსარჩელეზე გაიცა ცნობა გადაცემაში მონაწილეობის შესახებ. მოსარჩელე რუსთაველის გამზირზე მივიდა დაახლოებით 11:30 საათზე ტვ პირველის იმ ავტომობილით (სახელმწიფო ნომრები: PP038ZZ და FF‐391‐BB), რომელზეც გაცემული იყო ღამის საათებში გადაადგილების საშვი. ავტომობილიდან გადმოსვლისას, ავტომობილის მძღოლმა გაიარა საპატრულო პოლიციის შემოწმება და მოსარჩელე დაშვებულ იქნა გადაღების ტერიტორიაზე.

რუსუდან გოცირიძის პირდაპირი ეთერი გავიდა დაახლოებით 00:19 საათიდან. სტუდიის დატოვების შემდეგ, იგი მანქანისკენ მიდიოდა, როდესაც იგი გააჩერა საპატრულო ეკიპაჟმა. შსს-ს თანამშრომელმა გადაამოწმა ტვ პირველის მიერ გაცემული ცნობა და განაცხადა, რომ ცნობიდან არ ირკვეოდა, რომ მოსარჩელე გადაცემაში დაპატიჟებული იყო რუსთაველის გამზირზე. მოსარჩელემ საპატრულო პოლიციის წარმომადგენელს მობილური ტელეფონით აჩვენა ტვ პირველის პირდაპირი ტრანსლაცია, სადაც ერთმნიშვნელოვნად, ჩანდა, რომ მისი რუსთაველის გამზირზე ყოფნის მიზეზი ნამდვილად ტვ პირველის გადაცემაში მონაწილეობა იყო. აღნიშნულის მიუხედავად, საპატრულო პოლიციის თანამშრომლებმა მოსარჩელე მიიღო 2000 ლარიანი ჯარიმის სახით მოსარჩელისათვის ადმინისტრაციული სახდელის დაკისრების შესახებ გადაწყვეტილება.

შესაბამისად, მოსარჩელეს იზოლაციისა და კარანტინის წესის დარღვევის გამო (ასკ-ის 42¹⁰ მუხლი) დაეკისრა ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი პასუხისმგებლობა. იზოლაციისა და კარანტინის წესების განმეორებითი დარღვევის შემთხვევაში კი, იგი დგას სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაკისრების რისკის წინაშე (სსკ-ის 248¹ მუხლი).

გარდა ამისა, ქვეყანაში საგანგებო მდგომარეობის გამოცხადების შემთხვევაში, მოსარჩელეზე, როგორც საქართველოში მცხოვრებ პირზე, გავრცელდება საგანგებო რეჟიმის დაცვის ვალდებულება, მისი დარღვევის შემთხვევაში კი სადაო ნორმებით გათვალისწინებული სანქციები (ასკ-ის 177^​15 და სსკ-ის 359¹ მუხლი).

იზოლაციისა და კარანტინის წესის ან/და საგანგებო რეჟიმის დარღვევის გამო, მოსარჩელეზე შესაძლოა ასევე გავრცელდეს ასკ-ის 42¹⁰ ან/და 177¹⁵ მუხლის შენიშვნებით და „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-11 მუხლის 1¹ პუნქტის პირველი წინადადებით გათვალისწინებული პრევენციული ღონისძება შესაბამის სივრცეში მოთავსების სახით.

გარდა ამისა, დაკისრებული სანქციიის სიმძიმისა და სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობისათვის მისი პრეიუდიციული ხასიათის მიუხედავად, მოსარჩელის ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმე განიხილა და ადმინისტრაციული სახდელი დააკისრა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს ორგანომ და არა სასამართლომ (ასკ-ის 209-ე, 219-ე, 229⁷ მუხლები).

შესაბამისად, მოსარჩელე არის პირი, რომელსაც გასაჩივრებული ნორმების საფუძველზე პირდაპირ შეეზღუდა მისი კონსტიტუციური უფლებები, ან/და დადგა ამ უფლებების შეზღუდვის რეალური საფრთხის წინაშე.

გ)სარჩელში მითითებული საკითხი არის საკონსტიტუციო სასამართლოს განსჯადი;

დ) სარჩელში მითითებული საკითხი არ არის გადაწყვეტილი საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ;

ე) სარჩელში მითითებული საკითხი რეგულირდება კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-9 პუნქტის პირველი წინადადებით, მე-9 მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტებით, მე-13-ე მუხლის პირველი, მეორე და მესამე პუნქტებით და 31-ე მუხლის მე-5 პუნქტით.

ვ) კანონით არ არის დადგენილი კონსტიტუციური სარჩელის შეტანის ვადა, და, შესაბამისად, არც მისი არასაპატიო მიზეზით გაშვების საკითხი დგება დღის წესრიგში;

ზ) სარჩელში სადავოდ არის გამხდარი საკანონმდებლო აქტი და მის კონსტიტუციურობაზე მსჯელობა შესაძლებელია იერარქიით მასზე მაღლა მდგომი აქტის კონსტიტუციურობაზე მსჯელობის გარეშე

5. მოთხოვნის არსი და დასაბუთება

1. ადმინისტრაციული და სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობა იზოლაციისა და კარანტინის წესის/საგანგებო დარღვევისათვის კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-9 პუნქტის პირველ წინადადებასთან მიმართებით

1.1 ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობა

ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის (ასკ) 42¹⁰ და 177^​15 მუხლები ითვალისწინებს პირისთვის ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის დაკისრებას იზოლაციისა და კარანტინის წესის, ასევე საგანგებო რეჟიმის დარღვევისათვის. პირისთვის ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის დაკისრებაზე კი ვრცელდება კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-9 პუნქტის პირველი წინადადებით გათვალისწინებული გარანტია, რომლის მიხედვითაც, „არავინ აგებს პასუხს ქმედებისათვის, რომელიც მისი ჩადენის დროს სამართალდარღვევად არ ითვლებოდა.“

საკონსტიტუციო სასამართლომ ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის დაკისრების მიმართება კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-9 პუნქტის პირველ წინადადებასთან დაადასტურა 2020 წლის 20 მაისის №3/6/1502 საოქმო ჩანაწერით, რომლითაც მან არსებითად განსახილველად მიიღო კონსტიტუციური სარჩელი საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით საგანგებო რეჟიმის დარღვევისთვის ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის დაწესების კონსტიტუციურობასთან დაკავშირებით.

საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკის თანახმად, „მითითებული კონსტიტუციური დებულება კანონიერების პრინციპის განუყოფელი ნაწილია და განამტკიცებს პირის ქმედების სამართალდარღვევად განსაზღვრისა და მისთვის პასუხისმგებლობის დაკისრების კონსტიტუციურ სტანდარტებს“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2011 წლის 11 ივლისის №3/2/416 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, II-38, 39). გარდა პასუხისმგებლობის დამდგენი ქმედების კანონით გათვალისწინებისა, კანონიერების პრინციპი მოითხოვს კანონის ხარისხობრივი სტანდარტების დაკმაყოფილებას, რომელიც უკავშირდება ნორმის ხელმისაწვდომობას, განსაზღვრულობასა და განჭვრეტადობას (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2013 წლის 14 მაისის №2/2/516,542 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - ალექსანდრე ბარამიძე, ლაშა ტუღუში, ვახტანგ ხმალაძე და ვახტანგ მაისაია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-29). აღნიშნული სტანდარტის უპირველესი დანიშნულებაა პასუხისმგებლობის დამდგენი ნორმის ფართო განმარტების გამორიცხვა, იმისთვის, რომ თავიდან იქნეს აცილებული პირის თვითნებური დევნა. ამასთან, მკაფიოდ და არაორაზროვნად ჩამოყალიბებული ნორმა უზრუნველყოფს ინდივიდის მიერ დასჯადი ქმედების შემადგენელი ნიშნების წინასწარ განსაზღვრისა და საკუთარი ქმედების შესაბამისად წარმართვის შესაძლებლობას. (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2011 წლის 11 ივლისის №3/2/416 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, II-38, 39).

საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკის თანახმად, კანონი ჩაითვლება განუსაზღვრელად, თუ გაურკვეველია მისი არსი, ან მოქმედების ფარგლები. (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 13 მაისის №1/1/428,447,459 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი, საქართველოს მოქალაქე ელგუჯა საბაური და რუსეთის ფედერაციის მოქალაქე ზვიად მანია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ” II-19). „ნორმა უნდა იყოს საკმარისად განსაზღვრული არა მხოლოდ შინაარსის, არამედ რეგულირების საგნის, მიზნისა და მასშტაბების მიხედვით ( საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2008 წლის 30 ოქტომბრის №2/3/406,408 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი და საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ” II-36).

საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - ალექსანდრე ბარამიძე, ლაშა ტუღუში, ვახტანგ ხმალაძე და ვახტანგ მაისაია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-9 პუნქტთან მიმართებით არაკონსტიტუციურად მიიჩნია სისხლის სამართლის კოდექსის ის ნორმა, რომელიც ითვალისწინებდა სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაკისრებას ზედმეტად ფართო ჩანაწერის საფუძველზე. საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, „ქმედების დასჯადად გამოცხადების შესახებ გადაწყვეტილების მიღება კანონმდებლის ექსკლუზიურ უფლებამოსილებას წარმოადგენს.“ აღნიშნული უფლებამოსილება განხორციელებულად ვერ ჩაითვლება, თუკი პასუხისმგებლობის დამდგენი ნორმა იძლევა შესაძლებლობას რომ სამართალშემფარდებელმა საკუთარი შეხედულებისამებრ, ნორმატიული ბოჭვის არარსებობის პირობებში, გადაწყვიტოს ქმედების დასჯადობის საკითხი. „მართალია, შეუძლებელია, კანონმა გაითვალისწინოს ყველა იმ შემთხვევისა თუ სიტუაციის თითოეული ასპექტი, რომელიც მომავალში განვითარდება, მაგრამ კანონმდებელი სისხლის სამართლის კანონმდებლობის განსაზღვრისას ვალდებულია, მიიღოს ნორმა, რომელიც მაქსიმალურად ამცირებს მისი ინტერპრეტაციის ფარგლებში სასამართლოს მიერ განსხვავებული სამართლებრივი შედეგის დადგენის შესაძლებლობას” (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2013 წლის 14 მაისის №2/2/516,542 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - ალექსანდრე ბარამიძე, ლაშა ტუღუში, ვახტანგ ხმალაძე და ვახტანგ მაისაია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“).

ანალოგიურ მიდგომას აღიარებას ევროპის ადამიანის უფლებათა სასამართლო, ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-7 (1) მუხლთან მიმართებით რომელიც განამტკიცებს ადამიანის უფლებას, არ იქნეს ცნობილი დამნაშავედ იმ ქმედებისთვის, რომელიც მისი ჩადენის დროს დანაშაულად არ ითვლებოდა. სასამართლოს განმარტებით, გარდა სისხლის სამართლის სასჯელის რეტროაქტიული გამოყენების აკრძალვისა, კონვენციის აღნიშნული ჩანაწერი განამტკიცებს კანონიერების პრინციპს, რომლიც თანახმადაც, დანაშაულებრივი ქმედება და სასჯელი შესაძლოა განისაზღვროს მხოლოდ მკაფიო და განჭვრეტადი კანონის საფუძველზე. აღნიშნული პრინციპი დაკმაყოფილებულად ჩაითვლება, როდესაც პირს აქვს შესაძლებლობა შესაბამისი ნორმიდან ამოიკითხოს ის ქმედებები და უმოქმედობები, რომელიც საფუძვლად ედება პასუხისმგებლობის დაკისრებას.[1]

ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლი

2020 წლის 23 აპრილს საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსში შესული ცვლილების შედეგად, „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ საკითხებთან დაკავშირებით დადგენილი იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევისათვის დაწესდა ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობა. მართალია იზოლაციის და კარანტინის წესის დარღვევისათვის პასუხისმგებლობის დამდგენი ნორმა გათვალისწინებულია კანონით, თუმცა ასკ-ს 42¹⁰ მუხლი ვერ აკმაყოფილებს კანონის განსაზღვრულობის მოთხოვნას. კერძოდ, არც თავად ასკ და არც საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ კანონი, რომელზეც სადაო ნორმა უთითებს, არ აკონკრეტებს იზოლაციისა და კარანტინის წესის რეგულირების შინაარსსა და ფარგლებს.

„საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-11 მუხლის მე-6 პუნქტის თანახმად, საქართველოს მთავრობა ან საქართველოს მთავრობის მიერ განსაზღვრულ სამინისტრო უფლებამოსილია დაადგინოს „იზოლაციისა და კარანტინის წესი“ ყოველგვარი სახელმძღვანელო მითითების გარეშე. “იზოლაციისა და კარანტინის წესი”-ს რეგულირების სფეროს დამაზუსტებელ ერთადერთ წყაროდ შეიძლება მივიჩნიოთ თავად იზოლაციისა და კარანტინის ცნებების განმარტება. „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ კანონის თანახმად, იზოლაცია არის „ავადმყოფის ან ინფიცირებული პირის განცალკევება სხვა ადამიანებისაგან დაავადების გადამდებლობის პერიოდის განმავლობაში, ისეთ ადგილას ან/და ისეთ პირობებში, რომელიც (რომლებიც) შეზღუდავს ან გამორიცხავს მისგან ამ დაავადების პირდაპირი ან არაპირდაპირი გზით სხვა ადამიანზე გადადებას.“[2] ხოლო საკარანტინო ღონისძიებები არის „ღონისძიებათა ერთობლიობა, რომელიც გამოიყენება იმ პირის მიმართ, რომელიც არ არის ავად, მაგრამ ჰქონდა ექსპოზიცია გადამდები დაავადების შემთხვევასთან გადამდებლობის პერიოდის განმავლობაში.”[3] ამრიგად, იზოლაცია გულისხმობს ინფიცირებული პირის სხვა პირთაგან ფიზიკურ გამოცალკევებას, საკარანტინო ღონისძიებები კი შესაძლოა მოიცავდეს ღონისძიებათა უფრო ფართო სპექტრს, რომელიც შეიძლება მიემართებოდეს არა მხოლოდ ინფიცირებულ ან/და მასთან კონტაქტში მყოფ პირსაც. 2020 წლის 15 მაისს, საკონსტიტუციო სასამართლოს განმწესრიგებელ სხდომაზე საქმეზე გიორგი ჭაუჭიძე საქართველოს მთავრობის წინააღმდეგ, მთავრობის წარმომადგენელმა დაადასტურა, რომ საკარანტინო ღონისძიებები ფართოდ განიმარტება.[4]

თუმცა, აღნიშნული განმარტებებიც კი, აზრს კარგავს საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ კანონის 45³ მუხლის ფონზე, რომელიც კიდევ უფრო აფართოვებს საკარანტინო ღონისძიებების შინაარსსა და პირთა წრეს. კერძოდ, კანონის 45³ მუხლის პირველი პუნქტის მიხედვით, იზოლაციის ან/და კარანტინის წესს ადგენს საქართველოს მთავრობა ან საქართველოს მთავრობის მიერ განსაზღვრული სამინისტრო, რომლითაც შესაძლოა განისაზღვროს შესაბამისი საკარანტინო ღონისძიებებიც. მე-2 პუნქტის მიხედვით კი, საკარანტინო ღონისძიებებია:

„ა) ღონისძიებათა ერთობლიობა, რომელიც გამოიყენება იმ პირის მიმართ, რომელიც ავად არ არის, მაგრამ ჰქონდა ან შესაძლებელია ჰქონოდა შეხება გადამდები დაავადების შემთხვევასთან გადამდებლობის პერიოდის განმავლობაში;“

ბ) ამ კანონით ან/და ამ კანონის შესაბამისად მიღებული/გამოცემული ნორმატიული აქტით განსაზღვრული ღონისძიებები, რომლებიც დროებით გამოიყენება პანდემიის ან/და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობისთვის განსაკუთრებით საშიში ეპიდემიის დროს მოსახლეობის ჯანმრთელობის დაცვის მიზნით და შეიძლება გულისხმობდეს საქართველოს სხვა ნორმატიული აქტებით დადგენილისგან განსხვავებულ მოწესრიგებას...”

დასახელებული ნორმიდან შესაძლოა გამოვკვეთოთ იზოლაციისა და კარანტინის წესის ზოგადი მიზანი, რომელიც მიემართება საზოგადოებრივ ჯანდაცვასა და ინფექციური დაავადების გავრცელების პრევენციას. თუმცა, სრულიად ბუნდოვანი რჩება ამ მიზნის მისაღწევად რა სახის ღონისძიებების შემუშავების უფლებამოსილება ენიჭება მთავრობას ან/და მთავრობის მიერ განსაზღვრულ სამინისტროს, და რა მოცულობით შეუძლიათ მათ პირისათვის შესასრულებლად სავალდებულო ქცევის წესების შემუშავება.

პრაქტიკამაც ცხადყო, რომ „იზოლაციისა და კარანტინის წესების დამტკიცების შესახებ“ 2020 წლის 23 მაისის საქართველოს მთავრობის N322 დადგენილებით განისაზღვრა არა მხოლოდ პირთა თვითიზოლაციისა და საკარანტინო სივრცეში მოთავსების ვალდებულება და პირობები, არამედდაწესდა მიმოსვლის თავისუფლების, კულტურული და სპორტული ღონისძიებების, პირთა თავშეყრის შეზღუდვები, ასევე დარეგულირდა კომერციული, საგანმანათლებლო და საჯარო დაწესებულებების საქმიანობის მოდიფიცირებული წესები.

კანონმდებელი არათუ არ აკონკრეტებს სავალდებულო ქცევის წესების განსაზღვრისას აღმასრულებელი ხელისუფლების მოქმედების ფარგლებს, არამედ ანიჭებს მას კანონისგან განსხვავებული წესის შემოღების უფლებამოსილებას. აღნიშნული კი, ფაქტობრივად უტოლდება პარლამენტის ექსპლიციტიურ უარს თავად განსაზღვროს „იზოლაციისა და კარანტინის წესი“-ს შინაარსი და დაუწესოს საზღვრები აღმასრულებელი ხელისუფლების თავისუფლებას.

მოსარჩელე არ უარყოფს, რომ გარკვეულ შემთხვევებში, ექსპერტული ცოდნის საჭიროებისა და სიტუაციის სწრაფი ცვალებადობის გამო, შესაძლოა დადგეს ტექნიკურ-პროცედურული საკითხების კანონქვემდებარე აქტით მოწესრიგების საჭიროება. ამასთან, შესაძლოა აღნიშნული ტექნიკური რეგულაციების სავალდებულო დაცვა ემსახურებოდეს ისეთ მნიშვნელოვან ინტერესს, რომ მათი დარღვევისათვის დაწესებულ იქნეს პირის პასუხისმგებლობა. თუმცა, ასეთ შემთხვევებში, აუცილებელია საკანონმდებლო ორგანომ ნათლად და მკაფიოდ დაადგინოს რეგულირების ფარგლები, შეაფასოს რეგულაციების დარღვევებიდან მომდინარე რისკები და დააწესოს საფრთხის პროპორციული სანქცია.

სადაო ნორმა პასუხისმგებლობის დაკისრების საფუძვლად მიიჩნევს იზოლაციისა და კარანტინის წესის დარღვევას, იმ პირობებში, როდესაც ამ წესის შინაარსისა და ფარგლების განისაზღვრა სრულად ექცევა აღმასრულებელი ხელისუფლების დისკრეციაში. კანონი არ იძლევა იმის განჭვრეტის შესაძლებლობას, თუ რა ქმედებებმა შეიძლება გამოიწვევს პირისთვის პასუხისმგებლობის დაკისრება. შესაბამისად, გადაწყვეტილებას იმის შესახებ, თუ რა ქმედებები ხდება ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის დაკისრების საფუძველი, იღებს აღმასრულებელი ხელისუფლება და არა პარლამენტი.

მოსარჩელის მაგალითზე, სადაო ნორმის საფუძველზე შეუძლებელი იქნებოდა იმის წინასწარმეტყველება, რომ იზოლაციისა და კარანტინის წესის ფარგლებში, პირი შესაძლოა დაჯარიმდეს ღამის საათებში შესაბამისი საშვის გარეშე გადაადგილებისთვის, მით უფრო, საშვის ფლობის შემთხვევაშიც კი - მხოლოდ და მხოლოდ საშვში მონაცემების არასრულად მითითების გამო. სადაო ნორმა იმდენად ფართო და ბუნდოვანია, რომ მას აღსრულების დროს განსხვავებული ინტერპრეტაცია მიეცა საპატრულო პოლიციის ორი სხვადასხვა ეკიპაჟის მიერ. კერძოდ, ერთ-ერთმა ეკიპაჟმა შეამოწმა ტვ პირველის ავტომობილზე გაცემული საშვი და დართო მოსარჩელეს ღამის საათებში რუსთაველის გამზირზე გადაცემაში მონაწილეობის უფლება, მეორემ კი დააჯარიმა იგი მსოარჩელის სახელზე გაცემულ საშვში გადაადგილების ტერიტორიის მიუთითებლობის გამო.

აღნიშნული კი ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-9 პუნქტში მოაზრებულ სამართლებრივი სახელმწიფოს ფუნდამენტურ პრინციპს, რომლის თანახმადაც, ქმედების დასჯადად გამოცხადება ექსკლუზიურად კანონმდებლის კომპეტენციაა. ამავე პრინციპის გამოხატულებაა „ნორმატიული აქტების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-8 მუხლის „ბ“ ქვეპუნქტი პუნქტი, რომლის მიხედვითაც, მხოლოდ საკანონმდებლო აქტით შეიძლება განისაზღვროს „იურიდიული პასუხისმგებლობისა და იძულების ზომის გამოყენების საკითხები“.

ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 177​¹⁵ მუხლი

ასკ-ს 42¹⁰ მუხლის მსგავსად, განუსაზღვრელია ასკ-ს 177​¹⁵ მუხლის შინაარსიც. აღნიშნული მუხლით დადგენილია პასუხისმგებლობა საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით ან/და სხვა შესაბამისი ნორმატიული აქტებით განსაზღვრული საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის რეჟიმის დარღვევისათვის, მათ შორის, „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ საკითხებთან დაკავშირებით დადგენილი იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევისათვის, თუ ეს წესი საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის რეჟიმის ნაწილია. ნორმიდან შეგვიძლია გამოვყოთ სამი ძირითადი შემადგენლობა:

1. საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით განსაზღვრული საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის რეჟიმის დარღვევა;

2. სხვა შესაბამისი ნორმატიული აქტებით განსაზღვრული საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის რეჟიმის დარღვევა;

3. იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევა, თუ ეს წესი საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის რეჟიმის ნაწილია.

შესაბამისად, ერთის მხრივ, აღნიშნული ნორმის მოქმედება კიდევ უფრო ფართოა, და მოიცავს არა მხოლოდ „იზოლაციისა და კარანტინის წესის“ დარღვევას, არამედ ნებისმიერი სხვა შეზღუდვის შეუსრულებლობას, რომელიც გათვალისწინებულია საგანგებო/საომარი მდგომარეობის დროს პრეზიდენტის დეკრეტით ან/და სხვა ნორმატიული აქტებით. მეორეს მხრივ კი, ნორმა შემოფარგლულია მხოლოდ საგანგებო/საომარი რეჟიმის მოქმედების ვადით და არ ვრცელდება ორდინალურ სიტუაციებზე.

საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის გამოცხადება თავისთავად უკავშირდება წინასწარ განუსაზღვრელ, არაორდინალურ გარემოებებს. შესაბამისად, საგანგებო და საომარი მდგომარეობის დროს არსებული საფრთხეები, ისევე როგორც დაწესებული შეზღუდვები შესაძლოა იყოს განსხვავებული შინაარსისა და ინტენსივობის. საგანგებო და საომარი მდგომარეობების ბუნებიდან გამომდინარე, გასაგებია სახელმწიფოს მიერ აღნიშნული რეჟიმების დაცვის უზრუნველყოფის ინტერესი კრიზისთან ეფექტური ბრძოლის მიზნით. თუმცა, საგანგებო და საომარი მდგომარეობის რეჟიმის დაცვა არის არა თავისთავადი სიკეთე, არამედ კონკრეტული საფრთხეების პრევენციის ინსტრუმენტი. შესაბამისად, ქმედებისათვის პასუხისმგებლობის დაწესებისას, გადამწყვეტია თუ რა ხარისხის საფრთხეს უქმნის აკრძალული ქმედება იმ საზოგადოებრივ სიკეთეს, რომლის დაცვასაც ემსახურება აღნიშნული რეჟიმი. ამის მიუხედავად, კანონმდებელი აწესებს ბლანკეტურ პასუხისმგებლობას საგანგებო მდგომარეობის რეჟიმის ნებისმიერი დარღვევისათვის, ყოველგვარი დამატებითი კრიტერიუმისა და წინაპირობის განსაზღვრის გარეშე.

ასკ-ში 2020 წლის 12 ივნისს შეტანილი ცვლილებთ, კანონმდებელმმა თავად აღიარა ქმედების საშიშროების ხარისხის მიხედვით ნიუანსირებული მიდგომის საჭიროება, როდესაც ცალკე სამართალდარღვევად გამოჰყო პირბადის ტარების წესის დარღვევა (ასკ-ის 42¹¹ მუხლი) და ამ კონკრეტული სამართალდარღვევისთვის გაითვალისწინა მკვეთრად მსუბუქი სანქცია 20 ლარის ოდენობით. აღნიშნული მუხლის დამატებამდე, პირბადის ტარების წესი მოიაზრებოდა იზოლაციისა და კარანტინის ზოგადი წესის ნაწილად და შესაბამისად, მისი დარღვევისათვის გათვალისწინებული იყო სანქცია 3000 (საგანგებო მდგომარეობის რეჟიმში) ან 2000 (საგანგებო მდგომარეობის დასრულების შემდეგ) ლარის ოდენობით.

მიუხედავად იმისა, რომ შესაძლებელია კიდევ ბევრი ნაკლები სიმძიმის ან საერთოდ უმნიშვნელო ქმედება ჩაითვალოს საგანგებო მდგომარეობის რეჟიმის დარღვევად, პირბადის ტარება ერთადერთი გამონაკლისია, როდესაც კანონმდებელმა თავად განსაზღვრა კონკრეტული სამართალდარღვევა და შესაბამისი სანქცია, სხვა სამართალდარღვევებისთვის კი დაადგინა ბლანკეტური სანქცია და მათი შინაარსის განსაზღვრა მთლიანად აღმასრულებელ ხელისუფლებას გადაანდო. იმ სამართლებრივი აქტის დარღვევისათვის პასუხისმგებლობის წინასწარ ბლანკეტურად დაწესება, რომელიც ჯერ არ არის გამოცემული, და რომლის შინაარსიც დამოკიდებულია მრავალ ცვლად გარემოებაზე, უტოლდება აღმასრულებელი ხელისუფლებისათვის კარტ-ბლანშის მინიჭებას, განსაზღვროს ქმედება, რომელიც საფუძვლად დაედება პირისათვის პასუხისმგებლობის დაკისრებას.

გარდა ამისა, სადაო ნორმის თანახმად, პასუხისმგებლობას შესაძლოა საფუძვლად დაედოს არა მხოლოდ პრეზიდენტის დეკრეტი, არამედ სხვა ნორმატიული აქტი, თუმცა, ბუნდოვანია, თუ რომელ სახელმწიფო ორგანოს და რა ფარგლებში ენიჭება აღნიშნული ნორმატიული აქტის გამოცემის უფლებამოსილება. შედეგად, განუსაზღვრელია, როგორც პასუხისმგებლობის გამომწვევ ქმედებათა დიაპაზონი, ისე მათ დადგენაზე უფლებამოსილი ორგანოები.

საგანგებო მდგომარეობის დროს აღმასრულებელი ხელისუფლების ხელში კონცენტრირებულ ძალაუფლებასთან ერთად, ამ ძალაუფლების რეპრესიული მექანიზმებით გამყარება, კიდევ უფრო ზრდის თვითნებობისა და პირის გაუმართლებელი დევნის რისკებს.

ამრიგად, ასკ-ის 42¹⁰ და 177​¹⁵ მუხლები ბლანკეტურია და ვერ უზრუნველყოფს აღმასრულებელი ხელისუფლების უფლებამოსილების განჭვრეტად ფარგლებში მოქცევას, რაც წინააღმდეგობაში მოდის საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-9 პუნქტის პირველ წინადადებასთან.

1.2 სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობა

ანალოგიურად, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-9 პუნქტთან მიმართებით არაკონსტიტუციურად უნდა იქნეს ცნობილი:

Ø სისხლის სამართლის კოდექსის 248¹ მუხლი, რომელიც ითვალისწინებს სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობას „იზოლაციისა და კარანტინის წესის“ დარღვევისათვის ადმინისტრაციულ სახდელდადებული ან ნასამართლევი პირის მიერ;

Ø სისხლის სამართლის კოდექსის 359¹ მუხლი, რომელიც ადგენს სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობას საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის რეჟიმის დარღვევისათვის, ასეთი ქმედებისათვის ადმინისტრაციულ სახდელდადებული ან ნასამართლევი პირის მიერ.

ზემოაღნიშნული ნორმები შეიცავს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ და 177¹⁵ მუხლების იდენტურ შინაარსს და ითვალისწინებს სისხლისსამართლებრივ პასუხისმგებლობას ამ მუხლებით გათვალისწინებული ქმედებების განმეორებით ჩადენისათვის. შესაბამისად, იდენტურია მოსარჩელის დასაბუთება სისხლის სამართლის კოდექსის 248¹ და 359¹ მუხლების არაკონსტიტუციურად ცნობასთან დაკავშირებით. ამასთან, სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის განსაკუთრებულად რეპრესიული ხასიათიდან გამომდინარე, სასამართლომ კიდევ უფრო მკაცრად უნდა შეაფასოს ზემოაღნიშნული ნორმების კონსტიტუციურობა.

2. სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობა იზოლაციისა და კარანტინის წესისა და საგანგებო/საომარი მდგომარეობის რეჟიმის დარღვევისათვის (სისხლის სამართლის კოდექსის 248¹ და 359¹ მუხლები) საქართველოს კონსტიტუციის მე-9 მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან მიმართებით.

სისხლის სამართლის კოდექსის 248¹ და 359¹ მუხლები არაკონსტიტუციურად უნდა იქნეს ცნობილი ასევე კონსტიტუციის მე-9 მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან მიმართებით, რადგან აღნიშნული მუხლებით გათვალისწინებული დარღვევებისთვის სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაკისრება ეწინააღმდეგება ადამიანის ღირსების ხელშეუვალობას. გარდა ამისა, სასჯელის სახით თავისუფლების აღკვეთის/შინაპატიმრობის დაკისრება წარმოადგენს არაპროპორციულ და არაჰუმანურ სანქციას.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, სახელმწიფომ უნდა გამოიჩინოს მომეტებული სიფრთხილე პასუხისმგებლობის მომწესრიგებელი კანონმდებლობის შექმნისას, რადგან ასეთი კანონმდებლობა ხასიათდება ადამიანის თავისუფლებაში ინტენსიური ჩარევით. სასამართლოს სიტყვებით, „სამართალი დაკარგავს თავის ფუნქციას, თუ ადამიანები დაისჯებიან ამისათვის შესაბამისი და აუცილებელი საფუძვლის გარეშე“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 13 ნოემბრის გადაწყვეტილება №1/6/557,571,576 საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - ვალერიან გელბახიანი, მამუკა ნიკოლაიშვილი და ალექსანდრე სილაგაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-62-64). „სახელმწიფო არ შეიძლება ადამიანის თავისუფლებაში (მის უფლებებში) ჩაერიოს ობიექტურად საჭიროზე მეტი დოზით, რადგან შედეგად მიზნად გადაიქცევა ადამიანის შეზღუდვა და არა მისი დაცვა“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 24 ოქტომბრის გადაწყვეტილება N1/4/592 საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ბექა წიქარიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II – 32). სამართლებრივ სახელმწიფოში სისხლის სამართლის – ქმედების კრიმინალიზაციისა და მისი დასჯადობის ფუნქცია მხოლოდ მაშინაა წარმატებული, როდესაც ის გამოიყენება როგორც ultima ratio.“ (იქვე, II – 37) „ამა თუ იმ ქმედების კრიმინალიზება შესაბამისი საზოგადოებრივი სიკეთეების, ლეგიტიმური მიზნების დაცვის რეალური და ობიექტური აუცილებლობის გარეშე, ისევე, როგორც ამა თუ იმ საზოგადოებრივად საშიში ქმედებისთვის არაადეკვატური, არაპროპორციული სანქციის დაწესება, ერთნაირად უქმნის საფრთხეს ადამიანის თავისუფლებას.“ (იქვე, II – 70)

კონკრეტული ქმედებისთვის სასჯელის დაწესებისას კანონმდებელი შეზღუდულია იმის დემონსტრირების ვალდებულებით, რომ სასჯელის მის მიერ შერჩეული ღონისძიება არის ეფექტური და პროპორციული (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 24 ოქტომბრის №1/4/592 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ბექა წიქარიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-37). საკონსტიტუციო სასამართლო სასჯელთა პოლიტიკის შეფასების ვალდებულების წინაშე დგება ისეთ უკიდურეს შემთხვევებში, როდესაც არაგონივრულმა და არაპროპორციულმა სასჯელმა შესაძლოა ადამიანის უფლების გაუმართლებელი შეზღუდვა გამოიწვიოს.

საკონსტიტუციო სასამართლოს დადგენილი პრაქტიკის თანახმად, სასჯელის კონსტიტუციურობის შეფასებისას, მოწმდება:

1. არის თუ არა სასჯელი ქმედების სიმძიმესა და მისგან გამოწვევად საფრთხეებთან გონივრულ პროპორციაში;

2. იძლევა თუ არა კანონი ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში დანაშაულის ინდივიდუალური გარემოებების გათვალისწინებით სასჯელის დაკისრების შესაძლებლობას.

3. არის თუ არა მოსამართლის დისკრეციის ფარგლები განჭვრეტადი იმისთვის, რომ გამოირიცხოს არაერთგვაროვანი და სუბიექტური გადაწყვეტილებების მიღების რისკი (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 24 ოქტომბრის №1/4/592 გადაწყვეტილება საქმეზე „ბექა წიქარიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“ II-38).

ამრიგად, ინდივიდის ქმედებაზე სახელმწიფოს პასუხი უნდა შეესაბამებოდეს ქმედებით გამოწვევადი საფრთხეების სიმწვავეს, რეალურობის ხარისხსა და მასშტაბს (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 24 ოქტომბრის №1/4/592 გადაწყვეტილება საქმეზე „ბექა წიქარიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“ II-75). ამასთან, სასჯელის სახე და სიმკაცრის ხარისხი უნდა შეფასდეს ინდივიდუალური ფაქტიდან მომდინარე საფრთხეების და არა მსგავსი ქმედებების კუმულაციური ეფექტის გათვალისწინებით (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 30 ნოემბრის გადაწყვეტილება № 1/ 13/ 732 საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე გივი შანიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“ II-51-52).

სისხლის სამართლის კანონმდებლობა უნდა ითვალისწინებდეს ინდივიდუალიზებული სასჯელის დაკისრების შესაძლებლობას დანაშაულის სიმძიმის, დამნაშავის ბრალისა და დანაშაულის შედეგად გამოწვეული ზიანის (კონკრეტული დაზარალებულისთვის თუ საზოგადოებისთვის), დამნაშავის პერსონალური მახასიათებლებისა და საქმის კონკრეტული გარემოებების გათვალისწინებით (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 24 ოქტომბრის №1/4/592 გადაწყვეტილება საქმეზე „ბექა წიქარიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“ II-97). კანონი თავისუფლების აღკვეთას, როგორც ადამიანის თავისუფლების შეზღუდვის უკიდურეს ფორმას უნდა უშვებდეს მხოლოდ უკიდურესი აუცილებლობის შემთხვევებში, როდესაც პირის იზოლირების გარეშე შეუძლებელი იქნება „მისგან პოტენციურად მომდინარე სხვა საფრთხეების განეიტრალება და სასჯელის მიზნების მიღწევა“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 24 ოქტომბრის №1/4/592 გადაწყვეტილება საქმეზე „ბექა წიქარიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“ II-96).

სისხლის სამართლის კოდექსის 248¹ მუხლი სასჯელის სახით ითვალისწინებს შინაპატიმრობას ვადით ექვსი თვიდან ორ წლამდე ან თავისუფლების აღკვეთას ვადით სამ წლამდე. სისხლის სამართლის კოდექსის 359¹ მუხლი კი ითვალისწინებს თავისუფლების აღკვეთას ვადით 6 წლამდე. ამრიგად, სსკ-ის 248¹ მუხლი უშვებს, ხოლო სსკ-ის 359¹ მუხლი ექსკლუზიურად ითვალისწინებს სასჯელის ყველაზე მკაცრი ზომის - თავისუფლების აღკვეთის გამოყენებას. თუმცა, იზოლაციისა და კარანტინის წესის დარღვევის დროს, შესაძლებელია პირისათვის ალტერნატიულად შინაპატიმრობის შეფარდებაც, რომელიც თავის მხრივ, სასჯელის მძიმე ფორმას წარმოადგენს. დაუსაბუთებულია არათუ იზოლაციისა და კარანტინის წესებისა და საგანგებო/საომარი მდგომარეობის რეჟიმის დარღვევისათვის სასჯელის სახით თავისუფლების აღკვეთის დაკისრების უკიდურესი აუცილებლობა, არამედ ამ ქმედებების სისხლისსამართლებრივად დასჯადად გამოცხადების გონივრულობა და პროპორციულობაც კი.

სადაო ნორმებით დაცული სამართლებრივი სიკეთე

საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, „დანაშაულის ჩადენა ყოველთვის იწვევს იმ სამართლებრივი სიკეთის ხელყოფას, რომლის დაცვასაც ემსახურება კონკრეტული ქმედების კრიმინალიზაცია“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2013 წლის 14 მაისის №2/2/516,542 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - ალექსანდრე ბარამიძე, ლაშა ტუღუში, ვახტანგ ხმალაძე და ვახტანგ მაისაია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“ II-11). იზოლაციისა და კარანტინის წესის დარღვევა მიეკუთვნება ადამიანის ჯანმრთელობის, ხოლო საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის რეჟიმის დარღვევა - მმართველობის წესის წინააღმდეგ მიმართულ დანაშაულთა კატეგორიას. შესაბამისად, აღნიშნული ნორმები ემსახურება ერთის მხრივ საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის დაცვასა და მეორეს მხრივ, სახელმწიფო ხელისუფლების ნორმალური საქმიანობის შენარჩუნებას.[5] იზოლაციისა და კარანტინის წესისა და საგანგებო/საომარი მდგომარეობის რეჟიმის დარღვევისათვის სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობა გათვალისწინებულია ქმედებით გამოწვეული ზიანის მიუხედავად. შესაბამისად, სადაო ნორმები წარმოადგენენ აბსტრაქტული საფრთხის დელიქტებს. ასეთ დელიქტებთან მიმართებით კი, კანონმდებელი აღიარებს რომ ქმედება იმდენად საშიშია თავისი ბუნებიდან და ხასიათიდან გამომდინარე, რომ ზიანის დადგომის გარეშეც, აშკარა საფრთხეს უქმნის სამართლებრივად დაცულ სიკეთეს.

სისხლის სამართლის კოდექსის 248¹ მუხლი

საგულისხმოა, რომ სისხლის სამართლის კოდექსით გათვალისწინებული დანაშაულები, რომლებიც ითვალისწინებს სახელმწიფოს მიერ სხვადასხვა სფეროში დადგენილი ნორმების, ინსტრუქციების, წესების დარღვევისათვის პასუხისმგებლობას, უმეტეს შემთხვევაში დაკავშირებულია არსებითი ზიანის ან/და მძიმე შედეგის დადგომასთან/დადგომის შესაძლებლობასთან (მაგალითად: სსკ-ს 240-245; 248; 249; 287; 288; 289; 291; 298 მუხლები). განსხვავებულია მიდგომა იზოლაციისა და კარანტინის წესთან მიმართებით. კერძოდ, კანონმდებელი იზოლაციისა და კარანტინის წესის დარღვევას აღიარებს თავისთავად საშიშროებად განურჩევლად იმისა აყენებს თუ არა იგი ზიანს ადამიანის ჯანმრთელობას/ქმნის თუ არა ამგვარი ზიანის დადგომის რეალურ საფრთხეს.

მიუხედავად იმისა, რომ შესაძლოა იზოლაციისა და კარანტინის წესის თითოეული ნორმა ემსახურებოდეს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ზოგად მიზანს, ეს არ ნიშნავს, რომ ამ წესის ნებისმიერი დარღვევა აუცილებლად მიაღწევს საშიშროების იმ ხარისხს, რომელიც საკმარისია სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობის დასაკისრებლად. როგორც უკვე აღინიშნა, გამომდინარე იქიდან, რომ კანონმდებელი საკმარისად მკაფიოდ არ განსაზღვრავს იზოლაციისა და კარანტინის წესის შინაარსსა და ფარგლებს, იგი შესაძლოა მოიაზრებდეს ღონისძიებათა ფართო სპექტრსა და სხვადასხვა სახის შეზღუდვებს. კანონის განუსაზღვრელობიდან გამომდინარე, რთულია იმის პროგნოზირება, თუ რამდენად გაამართლებს კონკრეტული ქმედების საშიშროება მისთვის დაკისრებულ სანქციას. ასეთ პირობებში კი, შეუძლებელი ხდება სასჯელის პროპორციულობაზე მსჯელობაც კი.

ამ პრობლემას ნათლად წარმოაჩენს მოსარჩელის მაგალითი, რომელიც ერთჯერადად დაჯარიმდა იზოლაციისა და კარანტინის წესების დარღვევისათვის მხოლოდ იმის გამო, რომ მასზე გაცემულ გადაადგილების საშვში მითითებული არ იყო გადაადგილების კონკრეტული ადგილი. გაუგებარია, რა საფრთხეს უქმნის ამგვარი ქმედება საზოგადოებრივ ჯანმრთელობას, თუკი მოსარჩელის ერთადერთი დარღვევა ტექნიკურად არასწორად შედგენილი დოკუმენტის საფუძველზე გადაადგილებაა. სადაო ნორმის საფუძველზე, მოსარჩელე შესაძლოა დადგეს სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის წინაშე მსგავსი ფორმალური და უმნიშვნელო დარღვევის განმეორებით ჩადენისათვის.

ამრიგად, გამომდინარე იქიდან, რომ პირისთვის სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაკისრების საფუძველი არ არის მკაფიოდ და ნათლად ჩამოყალიბებული, ერთის მხრივ იზრდება ადამიანის თავისუფლების გადამეტებული შეზღუდვის რისკი, მეორეს მხრივ კი, მიუღწეველი რჩება კერძო და საჯარო ინტერესებს შორის გონივრული და პროპორციული თანაფარდობა (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება N1/3/407, 26 საქმეზე „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია და საქართველოს მოქალაქე - ეკატერინე ლომთათიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, დეკემბერი 2007 II-12).

გარდა ამისა, ნორმის ბლანკეტურობიდან გამომდინარე, შეუძლებელია სამართალშემფარდებლის მიერ ნორმიდან იმ სახელმძღვანელო პრინციპების ამოკითხვა, რომელიც საფუძვლად დაედება ინდივიდუალური გარემოებების გათვალისწინებით სასჯელის კონკრეტული ზომის შეფარდებას.

სისხლის სამართლის კოდექსის 359¹ მუხლი

ანალოგიურად, კანონმდებლის მიერ, საგანგებო ან საომარი რეჟიმის დარღვევაც მიიჩნევა თავისთავად საშიშ ქმედებად, მიუხედავად ქმედების შედეგად დამდგარი ზიანისა.

მართალია საგანგებო ან საომარი რეჟიმის არსებობა ქვეყანაში, თავისთავად მიუთითებს მისი დაცვის ზოგად ინტერესზე, თუმცა აღნიშნული ინტერესი ზედმეტად აბსტრაქტულია ქმედების სისხლის სამართლის დასჯადობის გასამართლებლად. სახელმწიფოს მსგავსი ზოგადი ინტერესი არსებობს ნებისმიერი სავალდებულო ქცევის წესის შესრულებასთან დაკავშირებით. თუმცა, შესასრულებლად სავალდებულო ქცევის წესის დარღვევიდან მომდინარე საშიშროება უნდა შეფასდეს აღნიშნული ქცევის წესის რეგულირების სფეროსა და დაცული სამართლებრივი სიკეთესთან მიმართებით. საგანგებო/საომარი მდგომარეობის დროს შესაძლოა დადგინდეს განუსაზღვრელი რაოდენობის ქცევის წესი, რომელთა შეუსრულებლობაც შესაძლოა უკავშირდებოდეს სრულიად განსხვავებული ხარისხის საფრთხეებს. სწორედ საფრთხის ხარისხს უნდა შეუსაბამოს სახელმწიფომ სანქციის ფორმა და მოცულობა, თუმცა ამგვარი შეფასება შეუძლებელია სადაო ნორმის განუსაზღვრელი ფორმულირების პირობებში.

ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სახელმწიფო ვერ უზრუნველყოფს სსკ-ის 359¹ მუხლით გათვალისწინებული ქმედების საშიშროებასა და სასჯელს შორის გონივრული პროპორციის არსებობის დემონსტრირებას. პანდემიის დროს საგანგებო მდგომარეობის რეჟიმით შესაძლოა მთელი რიგი პრევენციული ღონისძიებების გათვალისწინება, რომელთა შეუსრულებლობამ კონკრეტულ შემთხვევებში შესაძლოა არ მიაღწიოს დაავადების გავრცელების საფრთხის რეალურობის ხარისხს. მაგალითად, საგანგებო მდგომარეობის რეჟიმში მსუბუქი ავტომანქანით გადაადგილებაზე დაწესებული შეზღუდვა ან/და კომენდანტის საათი ართულებს პირთა გადაადგილების შესაძლებლობას, რაც მიიჩნევა დაავადების გავრცელებისთვის ზოგად პრევენციულ ზომად. თუმცა, მსუბუქი ავტომობილით ან/და აკრძალულ საათებში გადაადგილება ყველა შემთხვევაში არ ქმნის დაავადების გავრცელების საფრთხეს. სწორედ ამიტომ, სახელმწიფოს მოეთხოვება ამა თუ იმ პრევენციული ღონისძიების შემოღების მიღმა, დამოუკიდებლად დაასაბუთოს მისი შეუსრულებლობისათვის სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაკისრების ლეგიტიმური მიზნის არსებობა.

გარდა ამისა, სსკ-ის 359¹ მუხლი სასჯელის სახით ითვალისწინებს 6 წლამდე თავისუფლების აღკვეთას, რის გამოც, ერთის მხრივ, მოსამართლეს ერთმევა შესაძლებლობა, კონკრეტულ შემთხვევებში ინდივიდუალურ გარემოებების გათვალისწინებით გამოიყენოს ნაკლებად მძიმე სანქცია. მეორეს მხრივ, მოსამართლეს ენიჭება ფართო დისკრეცია სადაო ნორმით გათვალისწინებული სანქციის ფარგლებში თავისი შეხედულებისამებრ განსაზღვროს სასჯელის მოცულობა ყოველგვარი დამატებითი სახელმძღვანელო მითითების გარეშე, რაც ზრდის არაერთგვაროვანი და სუბიექტური გადაწყვეტილებების მიღების რისკებს.

სისხლისსამართლებრივი სასჯელის არაკონსტიტუციურობა

სახელმწიფოს მიერ დანაშაულად მიჩნეული ქმედებისთვის შეფარდებული სასჯელის კონსტიტუციურობაზე მსჯელობისას, მნიშვნელოვანია შეფასდეს როგორც სასჯელის ბუნება და ზომა, აგრეთვე ის, თუ რამდენად მიიღწევა ამ ზომისა და ფორმის სანქციით ზოგადად სასჯელის მიზნები (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 24 ოქტომბრის №1/4/592 გადაწყვეტილება საქმეზე „ბექა წიქარიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“ II-43).

საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკის თანახმად, დაუშვებელია სასჯელის გამოყენების მიზანი იყოს მხოლოდ და მხოლოდ სხვა პირების მიერ იმავე დანაშაულის ჩადენის რისკების მინიმალიზება ანუ ზოგადი პრევენცია (საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 26 თებერვლის №3/1/708,709,710 განჩინება, II -14). ზოგადი პრევენციის მიზანი დომინირებს ისეთ სასჯელებშიც, რომლებიც სხვისთვის ზიანის მიყენების არარსებული ან ჰიპოთეტური საფრთხის თავიდან აცილებას ემსახურება (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 24 ოქტომბრის №1/4/592 გადაწყვეტილება საქმეზე „ბექა წიქარიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“ II-101).

სადაო ნორმების განუსაზღვრელი ბუნებიდან გამომდინარე შესაძლებელი ხდება სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაკისრება მხოლოდ ჰიპოთეტური საფრთხის არსებობის პირობებში. ასეთ დროს, ქმედების დასჯადობის მიზანი არის არა კონკრეტული ქმედებიდან მომდინარე საფრთხის საპირწონე სანქციის გათვალისწინება, არამედ ზოგადი პრევენცია. საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკის თანახმად, კონკრეტული ქმედებისგან მომდინარე საშიშროების გაუთვალისწინებლად, მხოლოდ ზოგადი პრევენციის მიზნით სასჯელის გამოყენება ინდივიდს აქცევს ძალაუფლების ობიექტად, ინსტრუმენტად სახელმწიფო პოლიტიკის ფარგლებში, რაც გარდაუვლად იწვევს მისი ღირსების ხელყოფას (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 24 ოქტომბრის №1/4/592 გადაწყვეტილება საქმეზე „ბექა წიქარიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“ II-83).

ის, ფაქტი, რომ სადაო ნორმებს აქვთ ზოგადი პრევენციის და არა კონრკეტული საფრთხის თავიდან აცილების მიზანი თვალსაჩინოა მოსარჩელის სამართალდარღვევის საქმიდან. მოსარჩელე დაჯარიმებულ იქნა მხოლოდ იმიტომ, რომ მასზე გაცემულ საშვში მითითებული არ იყო გადაადგილების კონკრეტული ტერიტორია. მიუხედავად იმისა, რომ გადაადგილების კონკრეტული ტერიტორიის საშვში მითითება ვერანაირ გავლენას ვერ იქონიებდა პირის ქმედების საშიშროების ხარისხზე, დაჯარიმება მოხდა ზოგადი პრევენციის მიზნით, რაც ხაზს უსვამს სადაო ნორმის საფუძველზე პირის ინსტრუმენტალიზებას.

ამრიგად, სადაო ნორმებით გათვალისწინებული სისხლისსამართლებრივი სასჯელი გამოიყენება როგორც ადამიანის დასჯის მიზანი და არა როგორც ლეგიტიმური მიზნების დაცვის უკიდურესი და აუცილებელი საშუალება. სახელმწიფოს ხელში პიროვნების ამგვარი ინსტრუმენტალიზება კი უპირობოდ იწვევს მისი ღირსების ხელყოფას და ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის მე-9 მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებს.

3. იზოლაციისა და კარანტინის წესის დარღვევისათვის პირის სათანადო სივრცეში მოთავსების (ასკ-ის 42¹⁰ და 177¹⁵ მუხლების შენიშვნები და „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-11 მუხლის 1¹ პუნქტის პირველი წინადადება) კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-13 მუხლის პირველ, მეორე და მესამე პუნქტებთან მიმართებით

თავისუფლების უფლების შეზღუდვა კანონის საფუძველზე

კონსტიტუციის მე-13 მუხლით გარანტირებული თავისუფლების უფლება გულისხმობს ადამიანის ფიზიკურ თავისუფლებას, მის თავისუფალ გადაადგილებასა და უფლებას თავისი ნების შესაბამისად, იმყოფებოდეს ან არ იმყოფებოდეს რომელიმე ადგილზე. ადამიანის თავისუფლებაში ჩარევა განსაკუთრებით წონადია მისი ინტენსიურობიდან და სიმძიმიდან გამომდინარე, რის გამოც, საქართველოს კონსტიტუცია აღიარებს ამ უფლების არა მხოლოდ მატერიალურ, არამედ პროცესუალურ განზომილებას (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 6 აპრილის #2/1/415 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ„ II-1). ამასთან, თავისუფლების უფლებაში ჩარევის კონსტიტუციურ-სამართლებრივი შემოწმება განსაკუთრებით მკაცრია იქიდან გამომდინარე, რომ ფიზიკური თავისუფლების შეზღუდვა „აფერხებს და ზოგჯერ სრულიადაც გამორიცხავს ადამიანის მიერ სხვა უფლებებისა და თავისუფლებების რეალიზაციას“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 6 აპრილის #2/1/415 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ„ II-6). საკონსტიტუციო სასამართლოს მყარად დამკვიდრებული პრაქტიკის თანახმად, თავისუფლების უფლების შემზღუდველი ნორმები უნდა ჩამოყალიბდეს მკაფიოდ და არაორაზროვნად იმისთვის, რომ სიცხადის ნაკლებობამ არ გამოიწვიოს არაერთგვაროვანი წაკითხვა და შედეგად, თავისუფლების უფლების არაპროპორციული შეზღუდვა. (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 23 მაისის №3/1/574 საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე გიორგი უგულავა საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II – 42)

2021 წლის 11 თებერვლის გადაწყვეტილებით, საკონსტიტუციო სასამართლომ დაადგინა, რომ კონტაქტირებული პირისთვის თვითიზოლაციაში ყოფნის დავალდებულება ან საკარანტინო სივრცეში გადაყვანა არ წარმოადგენს საქართველოს კონსტიტუციის მე-13 მუხლით დაცული უფლების შეზღუდვას.[6] სადაო ნორმები ადგენენ საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს უფლებამოსილებას, იზოლაციისა და კარანტინის წესის დამრღვევი პირი გონივრულ ვადაში გადაიყვანოს შესაბამის სივრცეში მოსათავსებლად. ამრიგად, პირის შესაბამის სივრცეში გადაყვანის საფუძველია არა ინფიცირებულ პირთან კონტაქტის/შესაძლო კონტაქტის დადგენა, როგორც ეს „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით განსაზღვრული იზოლაციის/კარანტინის შემთხვევაშია, არამედ ზოგადად „იზოლაციისა და კარანტინის წესის“ დარღვევა. იზოლაციისა და კარანტინის წესი კი, თავის მხრივ მოიცავს სხვადასხვა სახის რეგულაციებს, მათ შორის გადაადგილებასთან, შეკრებასთან და ეკონომიკურ საქმიანობასთან დაკავშირებით. „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-11 მუხლის პირველი პუნქტისგან განსხვავებით, სადაო ნორმა უთითებს არა პირის იზოლაციაზე ან/და კარანტინში მოთავსებაზე, არამედ „სამართალდამრღვევი პირის შესაბამის სივრცეში გადაყვანაზე“.ამიტომ, სადაო ნორმებიდან არ იკვეთება, რომ პირის შესაბამის სივრცეში გადაყვანის ზომა „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონითა და საქართველოს მთავრობის 2020 წლის 23 მაისის N322 დადგენილების მე-11 მუხლით განსაზღვრული იზოლაციის/კარანტინის ზომის იდენტურია. შესაბამისად, მიგვაჩნია, რომ საკონსტიტუციო სასამართლოს ჯერ არ უმსჯელია სადაო ნორმებით გათვალისწინებული ზომის მიმართებაზე საქართველოს კონსტიტუციის მე-13 მუხლის პირველ, მეორე და მესამე პუნქტებთან.

თუმცა, თუკი სასამართლო მიიჩნევს, რომ სადაო ნორმებით გათვალისწინებული ზომა საკონსტიტუციო სასამართლოს 11 თებერვლის გადაწყვეტილებით განხილული იზოლაციის/კარანტინის ზომის იდენტურია, სასამართლოს ვთხოვთ, საკითხი განსახილველად გადაეცეს საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმს „საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს კანონის 21¹-ე მუხლის შესაბამისად, რადგან, საკითხთან დაკავშირებით საკონსტიტუციო სასამართლოს 2021 წლის 11 თებერვლის გადაწყვეტილება განსხვავდება სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან.

საკონსტიტუციო სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკით, პოლიციის მიერ პირის ერთი საათით შეჩერებაც კი იწვევს კონსტიტუციის მე-13 მუხლის პირველი პუნქტით აღიარებულ ადამიანის თავისუფლების უფლებაში ჩარევას (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2013 წლის 11 აპრილი გადაწყვეტილება № 1/2/503,513 საქმეზე საქართველოს მოქალაქეები – ლევან იზორია და დავით-მიხეილი შუბლაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ). მსგავსი პრაქტიკა აქვს, ევროპის ადამიანის უფლებათა სასამართლოსაც, რომელმაც პირის 30 წუთით ქუჩაში შეჩერება და გაჩხრეკა თავისუფლების უფლების შეზღუდვად მიიჩნია იმის გათვალისწინებით, რომ ამ დროის განმავლობაში პირი სრულად იყო მოკლებული გადაადგილების შესაძლებლობას, დაუმორჩილებლობის შემთხვევაში კი, ემუქრებოდა დაკავება და კრიმინალური სანქციები.[7]

ამასთან, პირის მიმართ საქართველოს კონსტიტუციის მე-13 მუხლით გარანტირებული პროცედურული გარანტიების ამოქმედების საჭიროება დგება ადამიანის თავისუფლებაში სახელმწიფოს მხრიდან გაუმართლებელი ან გადაჭარბებული ჩარევისგან დაცვის მიზნიდან გამომდინარე (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2013 წლის 11 აპრილი გადაწყვეტილება № 1/2/503,513 საქმეზე საქართველოს მოქალაქეები – ლევან იზორია და დავით-მიხეილი შუბლაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, II, 3-4). შესაბამისად, კონსტიტუციის მე-13 მუხლი იცავს არა მხოლოდ სამართალდამრღვევ ან ბრალდებულ პირებს, არამედ ნებისმიერ ინდივიდს, რომელსაც მისი ნების საწინააღმდეგოდ ეზღუდება ფიზიკური თავისუფლება. მაგალითად, საკონსტიტუციო სასამართლომ მე-13 მუხლით დადგენილი გარანტიები გაავრცელა მკურნალობის მიზნით პირის ფსიქიატრიულ დაწესებულებაში იძულებითი მოთავსების შემთხვევაზე (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 8 ოქტომბრის გადაწყვეტილება №2/4/532,533, საქართველოს მოქალაქეები - ირაკლი ქემოკლიძე და დავით ხარაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ).

ცხადია, რომ სადაო ნორმები ითვალისწინებს თავისუფლების უფლების შეზღუდვის უფრო მკაცრ და ინტენსიური ზომას, ვიდრე პირის ქუჩაში შეჩერებაა, რადგან გულისხმობს დახურულ სივრცეში პირის იძულებით გადაყვანას. ის ფაქტი, რომ სადაო ნორმები არ აკონკრეტებს პირის შესაბამის სივრცეში მოთავსების ხანგრძლივობასა და პირობებს, თავსითავად ზრდის აღმასრულებელი ხელისუფლების თვითნებობისა და, შესაბამისად, უფლებაში ინტენსიური ჩარევის რისკებს.

მოქმედი რეგულაციებით, იზოლაციის/კარანტინის შემთხვევაში, პირს ეზღუდება გადაადგილება და იზოლაციის/კარანტინის ადგილის დატოვების უფლება, ასევე პირდაპირი სოციალური კონტაქტები 12 დღის მანძილზე.[8] შეზღუდვის სიმძიმე განსაკუთრებით აშკარაა კარანტინის დროს, როდესაც პირი იძულებით თავსდება სახელმწიფოს მიერ სპეციალურად გამოყოფილ დახურულ სივრცეში, სადაც, გარდა სატელეკომუნიკაციო კავშირებით სარგებლობის შესაძლებლობისა, მინიმუმამდეა დაყვანილი მისი ნების თავისუფლება. იზოლაციის/კარანტინის განმავლობაში, ფერხდება, ან სრულიად გამოირიცხება პირის მიერ სხვა უფლებებისა და თავისუფლებების რეალიზაცია, მაგალითად, პირს შესაძლებელია შეეზღუდოს შრომის უფლება, შეკრების თავისუფლება, რწმენისა და აღმსარებლობის თავისუფლება, პირადი ცხოვრებისა და პიროვნების თავისუფალი განვითარების უფლებები. ამასთან, იზოლაციაში მყოფი პირი ექვემდებარება საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის დაცვის შესაბამისი სამსახურის მიერ მონიტორინგს[9] და მის მიერ იზოლაციის პირობების შესრულება შესაძლოა გაკონტროლდეს ასევე საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს შესაბამისი ორგანოს მიერ.[10] იზოლაციის პირობების დარღვევის შემთხვევაში, კი, პირს დაეკისრება ადმინისტრაციული სანქცია 2000 ლარიანი ჯარიმის სახით, ხოლო განმეორების შემთხვევაში, სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობა.[11]

აღნიშნულის გათვალისწინებით, როგორც პირის შესაბამის სივრცეში გადაყვანის, ისე პირისთვის იზოლაციის ან/და კარანტინის დავალდებულების დროს პირის თავისუფლების შეზღუდვა იმდენად ინტენსიურია, რომ ექცევა კონსტიტუციის მე-13 მუხლით დაცულ სფეროში.

ადამიანის ფიზიკური თავისუფლების დაცვის უფლების ეფექტური რეალიზების უმნიშვნელოვანესი წინაპირობაა თავისუფლების უფლებაში ჩარევის საფუძვლების საკანონმდებლო დონეზე დეტალური განსაზღვრა. საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტების თანახმად, „ნათელი უნდა იყოს უფლების შეზღუდვის მიზნები, მისი საფუძვლები, ასევე განჭვრეტადი უნდა იყოს ის შედეგებიც, რომლებიც შესაძლებელია უფლებაში ჩარევას მოჰყვეს. უფლებაშემზღუდველი ნორმა საკმარისად ცხადი უნდა იყოს, რათა არ გამოიწვიოს უფლების იმაზე მეტად შეზღუდვა, ვიდრე ეს აბსოლუტურად აუცილებელია ლეგიტიმური მიზნის მისაღწევად. ნებისმიერი ქმედება, რომელიც პირად თავისუფლებაში ჩარევას უკავშირდება, მკაფიოდ ფორმულირებული საკანონმდებლო ნორმების საფუძველზე, კონსტიტუციით გათვალისწინებული მოთხოვნების სრული დაცვით უნდა განხორციელდეს“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 20 13 წლის 11 აპრილი გადაწყვეტილება № 1/2/503,513 საქმეზესაქართველოს მოქალაქეები – ლევან იზორია და დავით-მიხეილი შუბლაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, II-26). “ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციის” მე-5 მუხლის პირველი პუნქტის ქვეშ ადამიანის თავისუფლების უფლების შეზღუდვის შესაძლებლობას მხოლოდ მკაფიო, ხელმისაწვდომი და განჭვრეტადი კანონის საფუძველზე აღიარებს ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრაქტიკაც (Khlaifia and Others v. Italy [GC], § 92; Del Río Prada v. Spain [GC], § 125; Creangă v. Romania, § 120; Medvedyev and Others v. France [GC], § 80).

შესაბამისად, სადაო ნორმების კონსტიტუციურობის შემოწმებისას, პირველ რიგში უნდა შეფასდეს, რამდენად მკაფიოდაა განსაზღვრული კანონმდებლის მიერ ადამიანის თავისუფლების უფლებაში ჩარევის საფუძველი, მიზანი და შედეგი.

სადაო ნორმების თანახმად, პირის შესაბამის სივრცეში მოთავსების საფუძველს წარმოადგენს იზოლაციისა და კარანტინის წესის დარღვევა. როგორც უკვე აღინიშნა, იზოლაციისა და კარანტინის წესი მოიცავს არა მარტო პირის იზოლაციის/კარანტინის ვალდებულებას, არამედ მთელ რიგ სხვა შეზღუდვებს. იმ პირობებში, როდესაც სადაო ნორმებით არ არის განსაზღვრული იზოლაციისა და კარანტინის წესის კონკრეტულად რომელი ნორმის დარღვევა შექმნის პირის მიმართ პრევენციული ღონისძიების გამოყენების წინაპირობას, ზედმეტად ფართოა პირის თავისუფლების უფლებაში ჩარევის საფუძველი. თეორიულად, სადაო ნორმებით განსაზღვრული პრევენციული ღონისძიება შესაძლებელია გამოყენებული ყოფილიყო მოსარჩელის წინააღმდეგ, რომელმაც დაარღვია იზოლაციისა და კარანტინის წესით განსაზღვრული ღამის საათებში გადაადგილების აკრძალვა, ან იმ პირთა მიმართ, რომლებიც არ დაემორჩილნენ პირთა თავშეყრის წესებს და შექმნეს სხვისი ჯანმრთელობისთვის ზიანის მიყენების აბსტრაქტული საფრთხე.

გარდა ამისა, პრობლემურია თავად „იზოლაციისა და კარანტინის წესის“ განუსაზღვრელი შინაარსი და ფარგლები. კერძოდ, „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ კანონი, რომელიც საქართველოს მთავრობას ან/და მთავრობის მიერ განსაზღვრულ სამინისტროს ანიჭებს უფლებამოსილებას დაადგინოს იზოლაციისა და კარანტინის წესი,[12] საკმარისი სიცხადით არ განსაზღვრავს ამ წესის რეგულირების სფეროსა და მასშტაბებს. მეტიც, საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ კანონი აღმასრულებელ ხელისუფლებას აძლევს იზოლაციისა და კარანტინის წესით საქართველოს სხვა ნორმატიული აქტებისგან განსხვავებული მოწესრიგების დადგენის შესაძლებლობას, რაც გულისხმობს აღმასრულებელი ხელისუფლების შეუზღუდავ დისკრეციას.[13] შესაბამისად, ვერც ამ წესის დარღვევაზე მითითება ჩაითვლება პირის თავისუფლების შეზღუდვის ნათელ და მკაფიო კანონისმიერ საფუძველად. (იხილეთ მსჯელობა ასკ-ის 42¹⁰ მუხლის კონსტიტუციურობაზე კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-9 პუნქტთან მიმართებით)

სადაო ნორმები ასევე არ განსაზღვრავენ თავისუფლების უფლების შეზღუდვის ინტენსივობას, ხანგრძლივობასა და მის სამართლებრივ შედეგებს. ასკ-ს შესაბამისი ნორმები აკონკრეტებს მხოლოდ იმას, რომ იზოლაციისა და კარანტინის წესის დარღვევისათვის პირის შესაბამის სივრცეში გადაყვანა არის პრევენციული ღონისძიება და არ წარმოადგენს ადმინისტრაციულ დაკავებას. პირის შესაბამის სივრცეში გადაყვანა ასევე არ წარმოადგენს ადმინისტრაციულ სანქციას, რადგან სამართალდარღვევისთვის სანქციად გათვალისწინებულია 2000 ან 3000 ლარიანი ჯარიმა. „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-11 მუხლის 1¹ კი უთითებს მხოლოდ და მხოლოდ იმაზე, რომ პირის შესაბამის სივრცეში გადაყვანა შესაძლებელია განხორციელდეს სხვისი სიცოცხლის ან/და ჯანმრთელობის დასაცავად. თუმცა ბუნდოვანია, თუ რა სივრცეში და რა ხანგრძლივობით ხდება პირის შესაბამის სივრცეში გადაყვანა, ან/და რა სამართლებრივ შედეგებს წარმოშობს იგი.

ამრიგად, ერთის მხრივ, კანონმდებელი ვერ უზრუნველყოფს აღმასრულებელი ხელისუფლების მოქმედების არეალის მკაფიოდ განსაზღვრას, მეორეს მხრივ კი, არ აძლევს ნორმის ადრესატს ნორმის მოქმედებით გამოწვეული შედეგების განჭვრეტის შესაძლებლობას. შესაბამისად, სადაო ნორმა ვერ აკმაყოფილებს ფორმალური კონსტიტუციურობის კრიტერიუმს და ქმნის უფლების თვითნებური და მომეტებული შეზღუდვის საფრთხეს.

სასამართლო კონტროლი

როგორც უკვე აღინიშნა, სადაო ნორმები უშვებს პირის თავისუფლების შეზღუდვას იმ ინტენსივობით, რომელიც ექცევა საქართველოს კონსტიტუციის მე-13 მუხლით დაცული უფლების ქვეშ და მოითხოვს ამ მუხლით გათვალისწინებული კონსტიტუციური რანგის პროცედურული გარანტიის დაკმაყოფილებას ავტომატური სასამართლო კონტროლის სახით.

საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, მიუხედავად იმისა, რომ ადამიანის თავისუფლების ხელშეუხებლობა არ არის აბსოლუტური უფლება, ის აბსოლუტურად არის დაცული ამ უფლების უკანონო, უსაფუძვლო და თვითნებური შეზღუდვისგან. ასეთი თვითნებობისგან დაცვის მნიშვნელოვან გარანტად კი მოაზრებულია სასამართლო, როგორც თავისუფლების უფლების შეზღუდვის უფლებამოსილებით აღჭურვილი ლეგიტიმური ორგანო. საკონსტიტუციო სასამართლოს თანახმად, „პირადი თავისუფლების უფლების მნიშვნელობიდან გამომდინარე, მისი შეზღუდვა მხოლოდ სასამართლოს თანხმობის, მისი გადაწყვეტილების საფუძველზეა დასაშვები“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 20 13 წლის 11 აპრილის გადაწყვეტილება № 1/2/503,513 საქმეზე საქართველოს მოქალაქეები – ლევან იზორია და დავით-მიხეილი შუბლაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ II-2). კონსტიტუციის მე-13 მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, თავისუფლების აღკვეთა, ან თავისუფლების სხვაგვარი შეზღუდვა დასაშვებია მხოლოდ სასამართლო გადაწყვეტილებით. მე-13 მუხლის მე-3 პუნქტი დაკავების სახით ითვალისწინებს ერთგვარი შუალედური ხასიათის ზომას და უშვებს პირის ფიზიკური თავისუფლების შედარებით ხანმოკლე და ნაკლებად ინტენსიურ შეზღუდვას (72 საათის ფარგლებში), როდესაც პრაქტიკულად შეუძლებელია თავისუფლების უფლების შეზღუდვის მიზნით სასამართლოს წინასწარი თანხმობის მიღება (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 20 13 წლის 11 აპრილი გადაწყვეტილება № 1/2/503,513 საქმეზესაქართველოს მოქალაქეები – ლევან იზორია და დავით-მიხეილი შუბლაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, II, 12-14).

საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკის თანახმად, დახურულ სივრცეში პირის იძულებით გადაყვანა ან/და პირის თავისუფლების ხანგრძლივი დროით შეზღუდვა თავისუფლების უფლებაში იმგვარ ინტენსიურ ჩარევას წარმოადგენს, რომ მოითხოვს კონსტიტუციის მე-13 მუხლის მე-2 და მე-3 მუხლებით გათვალისწინებული პროცესუალური გარანტიების ამოქმედებას წინასწარი ან შემდგომი სასამართლო კონტროლის სახით (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2013 წლის 11 აპრილი გადაწყვეტილება № 1/2/503,513 საქმეზე საქართველოს მოქალაქეები – ლევან იზორია და დავით-მიხეილი შუბლაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, II-15-16; 21-22). პირის შესაბამის სივრცეში გადაყვანა, ან/და პირისთვის 12 დღის განმავლობაში თვითიზოლაციაში/კარანტინში ყოფნის დავალდებულება უდაოდ აკმაყოფილებს აღნიშნულ კრიტერიუმებს.

შედარებითი ანალიზისთვის აღსანიშნავია ასევე საფრანგეთის საკონსტიტუციო სასამართლოს (Constitutional Council) 2020 წლის 11 მაისის გადაწყვეტილება, რომლითაც შეფასდა იზოლაციისა და კარანტინის ზომების კონსტიტუციურობა ადამიანის ფიზიკური თავისუფლების უფლებასთან მიმართებით. სასამართლოს განმარტებით, ზომები, რომლებიც უკრძალავს პირს ადგილის დატოვებას და იწვევს მის სრულ იზოლაციას, უტოლდება თავისუფლების შეზღუდვას და შესაბამისად, საჭიროებს სასამართლო კონტროლს.[14]

სადაო ნორმების მიხედვით, პირის შესაბამის სივრცეში გადაყვანის შესახებ გადაწყვეტილებას იღებს საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს უფლებამოსილი ორგანო ყოველგვარი წინასწარი ან შემდგომი სასამართლო კონტროლის გარეშე. აღნიშნული კი ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის მე-13 მუხლის მე-2 და მე-3 პუნქტებით გათვალისწინებულ პროცესუალურ გარანტიას, რომელიც იმპერატიულად ანიჭებს სასამართლოს პირის თავისუფლების შეზღუდვის შესახებ გადაწყვეტილების მიღების ექსკლუზიურ კომპეტენციას.

ამ მოთხოვნის დასაკმაყოფილებლად საკმარისად ვერ ჩაითვლება საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ კანონის მე-11 მუხლის მე-2 პუნქტით გათვალისწინებული თავისუფლებაშეზღუდული პირის უფლება გაასაჩივროს მისი თავისუფლების შეზღუდვის შესახებ მიღებული გადაწყვეტილება. აღნიშნული ჩანაწერის მიხედვით, პირის თავისუფლების შეზღუდვის შესახებ გადაწყვეტილება გადაიხედება მხოლოდ გასაჩივრების შემთხვევაში და არა ავტომატურად, რაც ერთის მხრივ, გაუმართლებელ ტვირთს აკისრებს თავისუფლებაშეზღუდულ პირს, მეორეს მხრივ, კი ვერ უზრუნველყოფს პირის თავისუფლების შეზღუდვის შესახებ თითოეული გადაწყვეტილების სასამართლო წესით გადასინჯვას.

4. იზოლაციისა და კარანტინის წესისა და საგანგებო მდგომარეობის რეჟიმის დარღვევის საქმის განხილვა და სახდელის დადება ადგილზე, აღმასრულებელი ხელისუფლების ორგანოების მიერ (ასკ-ის 209-ე, 219-ე, 229⁷ მუხლები) სასამართლო გადაწყვეტილების გარეშე კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-5 პუნქტთან მიმართებით

ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 209-ე მუხლის 2¹ ნაწილი, ითვალისწინებს იზოლაციისა და კარანტინის წესისა და საგანგებო მდგომარეობის რეჟიმის დარღვევისსაქმეების შინაგან საქმეთა სამინისტროს უფლებამოსილ პირთა მიერ ადგილზე განხილვისა და ადმინისტრაციული სახდელის ადგილზე დადების შესაძლებლობას. ასკ-ის 219 მუხლის მე-6 ნაწილი იმავე უფლებამოსილებას ითვალისწინებს ფინანსთა სამინისტროს ორგანოების წარმომადგენელთა მიერ. 229⁷ მუხლის პირველი და მეორე ნაწილები კი, ზემოაღნიშნულ უფლებამოსილებას ავრცელებენ ასევე საქართველოს მთავრობის დადგენილებით ან/და საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით შესაბამის ორგანოებზე. შესაბამისად, სადაო ნორმები უშვებენ იზოლაციისა და კარანტინის წესისა და საგანგებო მდგომარეობის რეჟიმის დარღვევისათვის პირისათვის ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის დაკისრებას აღმასრულებელი ხელისუფლების ორგანოების მიერ და არა სასამართლოს გადაწყვეტილებით, რაც ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-5 პუნქტით გარანტირებულ უდანაშაულობის პრეზუმფციის პრინციპს.

კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-5 პუნქტის მიხედვით, „ადამიანი უდანაშაულოდ ითვლება, ვიდრე მისი დამნაშავეობა არ დამტკიცდება კანონით დადგენილი წესით, კანონიერ ძალაში შესული სასამართლოს გამამტყუნებელი განაჩენით.„საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, „უდანაშაულობის პრეზუმფცია წარმოადგენს სისხლის სამართლის სახელმძღვანელო პრინციპს, რომელიც მათ შორის გულისხმობს, ყველას მოექცნენ იმ დაშვებით, რომ ის უდანაშაულოა მანამ, ვიდრე ჯეროვანი პროცედურის გავლით სასამართლოს გამამტყუნებელი განაჩენით არ დამტკიცდება მისი დამნაშავეობა“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 29 დეკემბრის N2/7/636 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე დავით ცინცქილაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”, II-30). უდანაშაულობის პრეზუმფციის, როგორც საპროცესო გარანტიის მიზანია მიკერძოებისა და წინასწარ შექმნილი მოსაზრებებისგან თავისუფალი სამართლიანი სასამართლო განხილვის უზრუნველყოფა (იქვე, II - 31).

საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკის თანახმად, კონსტიტუციური უფლებების შინაარსზე, ზეგავლენას ვერ მოახდენს ის, თუ როგორ ხდება კანონმდებლობით მათი რეგლამენტაცია. „საკონსტიტუციო სასამართლოსათვის კანონი შესაფასებელ მოცემულობას წარმოადგენს და არა კონსტიტუციური სტანდარტების განმსაზღვრელ ინსტრუმენტს“(საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 15 სექტემბრის №3/2/654 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე გიორგი უგულავა საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-5). იმის მიუხედავად, რომ გასაჩივრებული ნორმები ითვალისწინებს პირისათვის ადმინისტრაციული და არა სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობის დაკისრებას, ისინი ვრცელდება ისეთ სამართალდარღვევებზე, რომლებიც, მათი ბუნებისა და გათვალისწინებული სანქციიდან გამომდინარე, ატარებენ სისხლის სამართლის დანაშაულის ხასიათს. შესაბამისად, მათზე უნდა გავრცელდეს საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-5 პუნქტით გათვალისწინებული საპროცესო გარანტია, რომელიც უზრუნველყოფს პირის მიმართ პასუხისმგებლობის დაკისრების საკითხის გადაწყვეტას სასამართლოს მიერ, ჯეროვანი პროცედურების გავლით.

სადაო ნორმებში მითითებული სამართალდარღვევებისათვის ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის დასაკისრებლად სასამართლო გადაწყვეტილების საჭიროება პირველ რიგში გამომდინარეობს სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის დასაკისრებლად მათი პრეიუდიციული მნიშვნელობიდან. კერძოდ, სისხლის სამართლის კოდექსის 248¹ და 359¹ მუხლები ითვალისწინებს სისხლისსამართლებრივ პასუხისმგებლობას იზოლაციისა და კარანტინის წესის ან/და საგანგებო მდგომარეობის რეჟიმის განმეორებითი დარღვევისთვის.შესაბამისად, პირს სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობა ეკისრება, სადაო ნორმებში მითითებული სამართალდარღვევის ორჯერ ჩადენის შემთხვევაში, თუმცა, სასამართლო საქმის განხილვაში ერთვება მხოლოდ ქმედების განმეორების დროს, პირველადი ქმედებისთვის პასუხისმგებლობის დაკისრების საკითხს კი წყვეტს აღმასრულებელი ხელისუფლების ორგანო. აღნიშნული კი ეწინააღმდეგება უდანაშაულობის პრეზუმფციის პრინციპს, რამდენადაც, აღმასრულებელი ხელისუფლება, და არა სასამართლო იღებს გადაწყვეტილებას პირის მიმართ ისეთი სანქციის გამოყენების შესახებ, რომელიც თავისი არსით, სისხლისსამართლებრივი ხასიათისაა, და განმეორების შემთხვევაში ხდება კიდეც, სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაკისრების საფუძველი.

ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრაქტიკის თანახმად, კონვენციის მე-6 მუხლის მიზნებისთვის, პირისთვის წაყენებული ბრალი შესაძლოა ატარებდეს სისხლის სამართლებრივ ხასიათს, იმის მიუხედავად, რომ ეროვნულ სამართალში, სამართალდარღვევა გათვალისწინებულია ადმინისტრაციულ კანონმდებლობაში. იმის დასადგენად ატარებს თუ არა პირისთვის წაყენებული ბრალი სისხლისსამართლებრივ ხასიათს, სასამართლო მეტ მნიშვნელობას ანიჭებს სამართალდარღვევის ბუნებას და სანქციის მიზანსა და მოცულობას (Galstyan v. Armenia,15 November 2007, no. 26986/03, §58). მაგალითად, ზოგადი ნორმის საფუძველზე პირისათვის სადამსჯელო და პრევენციული ხასიათის სანქციის დაკისრება საკმარისია იმისთვის, რომ სასამართლომ პირისათვის წაყენებული ბრალი სისხლისსამართლებრივად მიიჩნიოს (Ziliberberg v. Moldova, 1 February 2005, no. 61821/00, §29-33).

სადაო ნორმებით გათვალისწინებულ სამართალდარღვევების სისხლისსამართლებრივი ბუნება გამომდინარეობს არა მხოლოდ სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის დასაკისრებლად მათი პრეიუდიციული ხასიათიდან, არამედ მათთვის ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსით გათვალისწინებული სანქციების სიმძიმიდანაც. ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლით გათვალისწინებული სამართალდარღვევისათვის დადგენილია ჯარიმა 2000 ლარის, ხოლო 177¹⁵ მუხლით გათვალისწინებული სამართალდარღვევისათვის - 3000 ლარის ოდენობით. აღნიშნული სანქციები მკვეთრად აღემატება საქართველოში არსებულ მინიმალურ ხელფასს და მათი გამოყენება მოსახლეობის უმეტესობისათვის მნიშვნელოვან ეკონომიკურ წნეხს უკავშირდება.

შედარებისთვის, სასამართლო განიხილავს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლთან დაკავშირებულ საქმეებს (ნარკოტიკული საშუალების (გარდა მცენარე კანაფის და მარიხუანისა) მისი ანალოგის ან პრეკურსორის მცირე ოდენობით უკანონო დამზადება, შეძენა, შენახვა, გადაზიდვა, გადაგზავნა ან/და ექიმის დანიშნულების გარეშე მოხმარება) რომლებსაც ასევე პრეიუდიციული მნიშვნელობა აქვთ სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაკისრებისთვის. აღნიშნული მუხლის დარღვევისათვის გათვალისწინებული სანქცია კი შეადგენს 500 ლარს, რაც სადაო ნორმაში მითითებული სამართალდარღვევებისთვის გათვალისწინებული სანქციების მხოლოდ მეოთხედი/მეექვსედია.

სადაო ნორმებში მითითებული სამართალდარღვევებისათვის სახელმწიფოს მიერ ამგვარი მკვეთრად მაღალი სანქციების გათვალისწინება მიუთითებს, რომ მათი მიზანია არა მხოლოდ დამდგარი ზიანის კომპენსაცია, არამედ პირის დასჯა და მსგავსი ქმედებების განმეორების თავიდან აცილება. სანქციის სადამსჯელო ხასიათი კი სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობისათვის დამახასიათებელი ერთ-ერთი ნიშანია (Öztürk v. Germany, 21 February 1984, no. 8544/79, §53).

შესაბამისად, აშკარაა სახელმწიფოს ნება ქმედება მიაკუთვნეს სერიოზულ დარღვევებს და მისთვის გაითვალისწინოს მკაცრი პასუხისმგებლობა, როგორც მკვეთრად რეპრესიული ფულადი ჯარიმების, ისე განმეორების შემთხვევაში სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის სახით. ამდენად, ასკ-ს 42¹⁰ და 177¹⁵ მუხლებით გათვალისწინებული ქმედების ჩამდენმა პირმა უნდა ისარგებლოს საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-5 პუნქტით გარანტირებული უდანაშაულობის პრეზუმფციით, რაც, მოცემულ კონტექსტში გულისხმობს, მისთვის სამართალდარღვევის შეფარდებას არა აღმასრულებელი ხელისუფლების წარმომადგენლის, არამედ სასამართლოს მიერ.

[1] Kokkinakis v. Greece, no. 14307/88, 25 May 1993, para. 52

[2] „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონი, მე-2 მუხლის „ლ“ქვეპუნქტი

[3] „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონი, მე-2 მუხლის „მ“ქვეპუნქტი

[4]https://www.youtube.com/watch?v=hWEXfJ-jxZo&feature=youtu.be&fbclid=IwAR3LkRy682NNVnIg3C3WB4j3dMfpWbKT9WI7aPHkn3dgVcKRIGfl-mo4l0w

[5] https://info.parliament.ge/file/1/BillPackageContent/26416?

[6] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2021 წლის 11 თებერვლის №1/1/1505,1515,1516,1529 გადაწყვეტილება საქმეზე პაატა დიასამიძე, გიორგი ჩიტიძე, ედუარდ მარიკაშვილი და ლიკა საჯაია საქართველოს პარლამენტისა და საქართველოს მთავრობის წინააღმდეგ

[7] Gillan and Quinton v. the United Kingdom, no. 4158/05, 12 January 2010, § 57

[8] საქართველოს მთავრობის 2020 წლის 23 მაისის №322 დადგენილებით დამტკიებული წესების მე-11 მუხლის მე-4 პუნქტი

[9] საქართველოს მთავრობის 2020 წლის 23 მაისის №322 დადგენილებით დამტკიებული წესების მე-12 მუხლი

[10] საქართველოს მთავრობის 2020 წლის 23 მაისის №322 დადგენილებით დამტკიებული წესების მე-11 მუხლის მე-17 პუნქტი

[11] საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლი, საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 248¹ მუხლი

[12] „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ კანონის მე-11 მუხლის მე-6 პუნქტი და 45³ მუხლი

[13] „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ კანონის 45³ მუხლი

[14] Decision no. 2020-800 DC of 11 May 2020; http://www.codices.coe.int/NXT/gateway.dll?f=templates&fn=default.htm; https://www.conseil-constitutionnel.fr/en/decision/2020/2020800DC.htm

6. კონსტიტუციური სარჩელით/წარდგინებით დაყენებული შუამდგომლობები

შუამდგომლობა სადავო ნორმის მოქმედების შეჩერების თაობაზე: არა

შუამდგომლობა პერსონალური მონაცემების დაფარვაზე: არა

შუამდგომლობა მოწმის/ექსპერტის/სპეციალისტის მოწვევაზე: არა

შუამდგომლობა/მოთხოვნა საქმის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვის თაობაზე: არა

კანონმდებლობით გათვალისწინებული სხვა სახის შუამდგომლობა: არა