კოლეგიის შემადგენლობა:

ვასილ როინიშვილი – სხდომის თავმჯდომარე;

ევა გოცირიძე – წევრი;

გიორგი თევდორაშვილი – წევრი;

გიორგი კვერენჩხილაძე – წევრი, მომხსენებელი მოსამართლე.

სხდომის მდივანი: სოფია კობახიძე.

საქმის დასახელება: რუსუდან გოცირიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ.

დავის საგანი: (ა) საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლის სიტყვების „„საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ საკითხებთან დაკავშირებით დადგენილი იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევა გამოიწვევს ფიზიკური პირის დაჯარიმებას 2 000 ლარით“ და 177¹⁵ მუხლის სიტყვების „საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით ან/და სხვა შესაბამისი ნორმატიული აქტებით განსაზღვრული საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის რეჟიმის დარღვევა, მათ შორის, „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ საკითხებთან დაკავშირებით დადგენილი იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევა, თუ ეს წესი საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის რეჟიმის ნაწილია, − გამოიწვევს ფიზიკური პირის დაჯარიმებას 3 000 ლარით ..., თუ საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით სხვა რამ არ არის დადგენილი.“ კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-9 პუნქტის პირველ წინადადებასთან მიმართებით;

(ბ) საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლის შენიშვნის პირველი ნაწილის პირველი წინადადების, 177¹⁵ მუხლის შენიშვნისა და „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-11 მუხლის 1¹ პუნქტის პირველი წინადადების კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-13 მუხლის პირველ, მე-2 და მე-3 პუნქტებთან მიმართებით;

(გ) საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 248¹ მუხლის სიტყვების „„საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ საკითხებთან დაკავშირებით დადგენილი იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევა, ჩადენილი საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლით გათვალისწინებული ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ჩადენისათვის ადმინისტრაციულსახდელდადებული ან/და ამ მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის ნასამართლევი პირის მიერ, − ისჯება შინაპატიმრობით ვადით ექვსი თვიდან ორ წლამდე ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით სამ წლამდე.“ და 359¹ მუხლის სიტყვების „საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით ან/და სხვა შესაბამისი ნორმატიული აქტებით განსაზღვრული საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის რეჟიმის დარღვევა (მათ შორის, „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ საკითხებთან დაკავშირებით დადგენილი იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევა, თუ ეს წესი საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის რეჟიმის ნაწილია), ჩადენილი ასეთი ქმედების ჩადენისათვის ადმინისტრაციულსახდელდადებული ან/და ამ მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის ნასამართლევი პირის მიერ, − ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით ექვს წლამდე, თუ საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით სხვა რამ არ არის დადგენილი.“ კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-9 მუხლთან და 31-ე მუხლის მე-9 პუნქტის პირველ წინადადებასთან მიმართებით;

(დ) საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 209-ე მუხლის 2¹ ნაწილის (2022 წლის 20 იანვრამდე მოქმედი რედაქცია), 219-ე მუხლის მე-6 ნაწილისა და 229⁷ მუხლის კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-5 პუნქტთან მიმართებით.

I
აღწერილობითი ნაწილი

1. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2021 წლის 7 აპრილს კონსტიტუციური სარჩელით (რეგისტრაციის №1588) მომართა რუსუდან გოცირიძემ. №1588 კონსტიტუციური სარჩელი, არსებითად განსახილველად მიღების საკითხის გადასაწყვეტად, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველ კოლეგიას გადმოეცა 2021 წლის 9 აპრილს. №1588 კონსტიტუციური სარჩელის თაობაზე, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის განმწესრიგებელი სხდომა, ზეპირი მოსმენის გარეშე, გაიმართა 2024 წლის 20 ნოემბერს.

2. №1588 კონსტიტუციურ სარჩელში საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოსათვის მომართვის სამართლებრივ საფუძვლებად მითითებულია: საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტი და მე-60 მუხლის მე-4 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტი; „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტი, 31-ე და 31¹ მუხლები და 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტი.

3. საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლის შესაბამისად, „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ საკითხებთან დაკავშირებით დადგენილი იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევა იწვევს ფიზიკური პირის დაჯარიმებას 2 000 ლარით. აღნიშნული მუხლის შენიშვნის პირველი ნაწილის პირველი წინადადების მიხედვით, ამ მუხლით გათვალისწინებული იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევის შემთხვევაში საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს უფლებამოსილ პირს შეუძლია სამართალდამრღვევი ფიზიკური პირი, „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-11 მუხლის 1​¹ პუნქტის თანახმად, გონივრულ ვადაში გადაიყვანოს შესაბამის სივრცეში მოსათავსებლად. საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 177¹⁵ მუხლით ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევად არის გამოცხადებული საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით ან/და სხვა შესაბამისი ნორმატიული აქტებით განსაზღვრული საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის რეჟიმის დარღვევა, მათ შორის, „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ საკითხებთან დაკავშირებით დადგენილი იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევა, თუ ეს წესი საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის რეჟიმის ნაწილია და ამგვარი დარღვევისათვის პასუხისმგებლობის სახით გათვალისწინებულია, მათ შორის, ფიზიკური პირის დაჯარიმება 3 000 ლარის ოდენობით, თუ საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით სხვა რამ არ არის დადგენილი. აღნიშნული მუხლის შენიშვნით განსაზღვრულია, რომ საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 177¹⁵ მუხლით გათვალისწინებული იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევის შემთხვევაში მოქმედებს აგრეთვე ამ კოდექსის 42​¹⁰ მუხლის შენიშვნის ნორმები.

4. საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 209-ე მუხლის 2¹ ნაწილის (2022 წლის 20 იანვრამდე მოქმედი რედაქცია) შესაბამისად, ამ კოდექსის 42^​10, 86​​^​1, 114​​^​2, 152^​7 და 152⁸ მუხლებით, 153^​6 მუხლის პირველი, მე-3 და მე-4 ნაწილებით, 171​​^​1 მუხლით (ყველა დაწესებულების (გარდა საქართველოს თავდაცვის ძალებისა და პენიტენციური დაწესებულებისა), სატრანსპორტო საშუალების (გარდა რკინიგზის, საზღვაო და საჰაერო ტრანსპორტისა) მძღოლის, რკინიგზის, საზღვაო და საჰაერო ტრანსპორტის მესაკუთრის/მფლობელის, აგრეთვე ფიზიკური პირის მიმართ (გარდა ფიზიკური პირის მიერ რკინიგზის ტრანსპორტში ჩადენილი დარღვევისა)) და 174^​17, 177^​15, 190-ე და 190​​^​2 მუხლებით გათვალისწინებულ ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა ჩადენისას, თუ შესაბამისი ადმინისტრაციული სამართალდარღვევა ადმინისტრაციულ გამოკვლევას არ საჭიროებს, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს უფლებამოსილი პირი ადგილზე განიხილავს ამ ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმეს და სამართალდამრღვევს ადგილზევე ადებს ადმინისტრაციულ სახდელს. საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 219-ე მუხლის მე-6 ნაწილის შესაბამისად, ამ კოდექსის 42^​10, 174^​17 და 177^​15 მუხლებით გათვალისწინებულ ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა ჩადენისას, თუ შესაბამისი ადმინისტრაციული სამართალდარღვევა ადმინისტრაციულ გამოკვლევას არ საჭიროებს, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შესაბამისი სამსახურის უფლებამოსილი პირი ადგილზე განიხილავს ამ ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმეს და სამართალდამრღვევს ადგილზევე ადებს ადმინისტრაციულ სახდელს. აღნიშნული კოდექსის 229⁷ მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, ამ კოდექსის 42^​​​10 ან 42^​11 მუხლით გათვალისწინებული ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ჩადენის შემთხვევაში ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმის განხილვას და შესაბამისი ოქმის შედგენას, აგრეთვე, თუ აღნიშნული ადმინისტრაციული სამართალდარღვევა ადმინისტრაციულ გამოკვლევას არ საჭიროებს, ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმის ადგილზე განხილვას და ადმინისტრაციული სახდელის ადგილზევე დადებას, ასევე ამ კოდექსით განსაზღვრულ სხვა შესაბამის უფლებამოსილებებს, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შესაბამისი ორგანოების გარდა, საქართველოს მთავრობის დადგენილებით განსაზღვრული შესაბამისი ორგანოებიც ახორციელებენ. ამავე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად კი, ამ კოდექსის 177¹⁵ მუხლით გათვალისწინებული ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ჩადენის შემთხვევაში ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმის განხილვას და შესაბამისი ოქმის შედგენას, აგრეთვე, თუ აღნიშნული ადმინისტრაციული სამართალდარღვევა ადმინისტრაციულ გამოკვლევას არ საჭიროებს, ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმის ადგილზე განხილვას და ადმინისტრაციული სახდელის ადგილზევე დადებას, ასევე ამ კოდექსით განსაზღვრულ სხვა შესაბამის უფლებამოსილებებს, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შესაბამისი ორგანოების გარდა, საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით ან/და საქართველოს მთავრობის დადგენილებით განსაზღვრული შესაბამისი ორგანოებიც ახორციელებენ.

5. საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 248¹ მუხლით დადგენილია სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობა „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ საკითხებთან დაკავშირებით დადგენილი იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევისათვის, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლით გათვალისწინებული ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ჩადენისათვის ადმინისტრაციულსახდელდადებული ან/და ამ მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის ნასამართლევი პირის მიერ. აღნიშნული დანაშაულის ჩადენისათვის ამავე მუხლით გათვალისწინებულია სისხლისსამართლებრივი სასჯელები, რაც გულისხმობს, მათ შორის, შინაპატიმრობას ვადით ექვსი თვიდან ორ წლამდე ან თავისუფლების აღკვეთას სამ წლამდე. საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 359¹ მუხლის შესაბამისად, „საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით ან/და სხვა შესაბამისი ნორმატიული აქტებით განსაზღვრული საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის რეჟიმის დარღვევა (მათ შორის, „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ საკითხებთან დაკავშირებით დადგენილი იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევა, თუ ეს წესი საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის რეჟიმის ნაწილია), ჩადენილი ასეთი ქმედების ჩადენისათვის ადმინისტრაციულსახდელდადებული ან/და ამ მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის ნასამართლევი პირის მიერ, − ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით ექვს წლამდე, თუ საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით სხვა რამ არ არის დადგენილი“.

6. საქართველოს კონსტიტუციის მე-9 მუხლის პირველი პუნქტით გარანტირებულია ადამიანის ღირსების ხელშეუვალობა. აღნიშნული მუხლის მე-2 პუნქტით კი დაუშვებლად არის გამოცხადებული ადამიანის წამება, არაადამიანური ან დამამცირებელი მოპყრობა, არაადამიანური ან დამამცირებელი სასჯელის გამოყენება. საქართველოს კონსტიტუციის მე-13 მუხლის პირველი პუნქტით დაცულია ადამიანის თავისუფლება. აღნიშნული მუხლის მე-2 პუნქტის მიხედვით, თავისუფლების აღკვეთის ან თავისუფლების სხვაგვარი შეზღუდვის შეფარდება დასაშვებია მხოლოდ სასამართლოს გადაწყვეტილებით. ამავე მუხლის მე-3 პუნქტის თანახმად კი, ადამიანის დაკავება დასაშვებია კანონით განსაზღვრულ შემთხვევებში კანონით უფლებამოსილი პირის მიერ. დაკავებული პირი უნდა წარედგინოს სასამართლოს განსჯადობის მიხედვით არაუგვიანეს 48 საათისა. თუ მომდევნო 24 საათის განმავლობაში სასამართლო არ მიიღებს გადაწყვეტილებას დაპატიმრების ან თავისუფლების სხვაგვარი შეზღუდვის შესახებ, პირი დაუყოვნებლივ უნდა გათავისუფლდეს. საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-5 პუნქტით განმტკიცებულია ადამიანის უდანაშაულობის პრეზუმფცია. დასახელებული მუხლის მე-9 პუნქტის პირველი წინადადების მიხედვით კი, არავინ აგებს პასუხს ქმედებისათვის, რომელიც მისი ჩადენის დროს სამართალდარღვევად არ ითვლებოდა.

7. №1588 კონსტიტუციურ სარჩელში აღნიშნულია, რომ 2020 წლის 9 ნოემბერს მოსარჩელე მიწვეული იყო შპს „ტელეკომპანია პირველის“ გადაცემაში, რომლის ტრანსლაციაც მიმდინარეობდა საქართველოს პარლამენტის შენობის წინ. მოსარჩელის სახელზე გაცემული იყო ცნობა გადაცემაში მონაწილეობის შესახებ და გადაადგილდებოდა ავტოსატრანსპორტო საშუალებით, რომელზეც დაშვებული იყო ღამის საათებში გადაადგილების საშვი. იმდენად, რამდენადაც გაცემული ცნობიდან არ ირკვეოდა, რომ მოსარჩელე გადაცემაში მიწვეული იყო რუსთაველის გამზირზე, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის თანამშრომელმა, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლის საფუძველზე, საქართველოს მთავრობის 2020 წლის 23 მაისის №322 დადგენილებით დამტკიცებული იზოლაციისა და კარანტინის წესების მე-2 მუხლის 6¹ მუხლის დარღვევისათვის, რომლითაც იკრძალებოდა 22:00 საათიდან 05:00 საათამდე შუალედში პირთა გადაადგილება, მიიღო გადაწყვეტილება 2000 ლარიანი ჯარიმის სახით მოსარჩელისთვის ადმინისტრაციული სახდელის დაკისრების თაობაზე.

8. მოსარჩელე მხარის არგუმენტაციით, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ და 177¹⁵ მუხლები, ისევე, როგორც საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 248¹ და 359¹ მუხლები, იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის, აგრეთვე საგანგებო/საომარი მდგომარეობის რეჟიმის დარღვევისათვის, ადგენს ადმინისტრაციულ და სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობას ისე, რომ არც დასახელებული კოდექსები და არც „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონი არ აკონკრეტებს იზოლაციისა და კარანტინის წესის რეგულირების შინაარსსა და ფარგლებს. შესაბამისად, იზოლაციისა და კარანტინის წესის შინაარსისა და ფარგლების განსაზღვრა სრულად ექცევა ხელისუფლების აღმასრულებელი შტოს დისკრეციაში, რაც შეუძლებელს წინასწარ იმის განჭვრეტას, ქმედებათა რა კატეგორიამ შეიძლება გამოიწვიოს პირისათვის პასუხისმგებლობის დაკისრება.

9. ამავე დროს, მოსარჩელის მითითებით, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 177¹⁵ მუხლისა და საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 359¹ მუხლის მოქმედების ფარგლები გაცილებით ფართოა და მოიცავს არა მხოლოდ იზოლაციისა და კარანტინის წესის დარღვევას, არამედ ნებისმიერი სხვა შეზღუდვის შეუსრულებლობას, რომელიც გათვალისწინებულია საგანგებო/საომარი მდგომარეობის დროს საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით ან/და სხვა ნორმატიული აქტით. მოსარჩელის განმარტებით, საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის წინასწარ განუსაზღვრელი, არაორდინალური ბუნების გათვალისწინებით, შესაძლებელია, განსხვავებული იყოს საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის გამოცხადების საჭიროების განმაპირობებელი საფრთხეები, ისევე, როგორც დაწესებული შეზღუდვების შინაარსი და ინტენსივობა. საგანგებო მდგომარეობის რეჟიმის დარღვევად შესაძლებელია, მიჩნეულ იქნეს პირთა მხრიდან განსხვავებული, ფართო სპექტრის, მათ შორის, ნაკლები ან საერთოდ უმნიშვნელო სიმძიმის ქმედების ჩადენა. ამიტომ, კანონმდებლის მიდგომა, გაეთვალისწინებინა ბლანკეტური პასუხისმგებლობა საგანგებო მდგომარეობის რეჟიმის ნებისმიერი დარღვევისათვის, ყოველგვარი დამატებითი კრიტერიუმის, წინაპირობისა თუ დარღვევის სიმძიმის განსაზღვრის გარეშე, ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-9 პუნქტის პირველ წინადადებას. მოსარჩელის არგუმენტაციით, სადავო ნორმების მოქმედების ფარგლებს განუჭვრეტელს ხდის ისიც, რომ პირის პასუხისმგებლობას შესაძლოა, საფუძვლად დაედოს არა მხოლოდ საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტი, არამედ სხვა ნორმატიული აქტი, ისე, რომ განუსაზღვრელია, რომელ ორგანოს და რა ფარგლებში ენიჭება ამგვარი ნორმატიული აქტის გამოცემის უფლებამოსილება. ამასთანავე, მოსარჩელის მოსაზრებით, იმ სამართლებრივი აქტის დარღვევისათვის პასუხისმგებლობის წინასწარ ბლანკეტურად დაწესება, რომელიც ჯერ არ არის გამოცემული, და რომლის შინაარსიც დამოკიდებულია მრავალ ცვლად გარემოებაზე, უტოლდება აღმასრულებელი ხელისუფლებისათვის კარტ-ბლანშის მინიჭებას.

10. მოსარჩელე მხარე განმარტავს, რომ საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 248¹ და 359¹ მუხლები ემსახურება, ერთი მხრივ, საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის დაცვის, ხოლო, მეორე მხრივ, სახელმწიფო ხელისუფლების ნორმალური ფუნქციონირების ლეგიტიმური მიზნების რეალიზებას. ამავდროულად, სადავო ნორმები წარმოადგენს აბსტრაქტული საფრთხის დელიქტებს და კანონმდებელი იზოლაციისა და კარანტინის წესის, ისევე, როგორც საგანგებო/საომარი მდგომარეობის რეჟიმის დარღვევას აღიარებს თავისთავად საშიშროებად, იმისგან დამოუკიდებლად, აყენებს თუ არა კონკრეტული ქმედება ზიანს ადამიანის ჯანმრთელობას/სახელმწიფო ხელისუფლების ნორმალურ ფუნქციონირებას ან ქმნის თუ არა ამგვარი ზიანის დადგომის რეალურ საფრთხეს. მოსარჩელე მიიჩნევს, რომ სადავო ნორმებით გათვალისწინებული დანაშაულები შესაძლებელია, მოიაზრებდეს ღონისძიებათა ფართო სპექტრსა და სხვადასხვა სახის შეზღუდვებს, მათ შორის, მთელი რიგი პრევენციული ხასიათის ღონისძიებებს. აღნიშნული წესების ნებისმიერი დარღვევა კი ყოველთვის არ მიაღწევს საშიშროების იმ ხარისხს, რომელიც საკმარისია სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაკისრებისათვის. მართალია საგანგებო/საომარი რეჟიმის არსებობა ქვეყანაში, თავისთავად, მიუთითებს მისი დაცვის ზოგად ინტერესზე, თუმცა აღნიშნული ინტერესი ზედმეტად აბსტრაქტულია ქმედების სისხლის სამართლის დასჯადობის გასამართლებლად. მოსარჩელის მოსაზრებით, სახელმწიფოს ამა თუ იმ ღონისძიების შემოღების საჭიროების წარმოჩენასთან ერთად, მოეთხოვება მისი შეუსრულებლობისათვის სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაკისრების აუცილებლობის დასაბუთების ვალდებულებაც. სადავო ნორმების საფუძველზე, პირი შესაძლოა, დადგეს სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის წინაშე, მათ შორის, ფორმალური და უმნიშვნელო დარღვევის განმეორებით ჩადენისათვის. სადავო ნორმების განუჭვრეტელი ბუნების გათვალისწინებით კი, რთულია იმის პროგნოზირება, რამდენად გაამართლებს კონკრეტული ქმედების საშიშროება მისთვის გათვალისწინებულ სანქციას. გარდა ამისა, მოსარჩელე მიიჩნევს, რომ სადავო ნორმების ბლანკეტურობიდან გამომდინარე, შეუძლებელია სამართალშემფარდებლის მხრიდან სახელმძღვანელო პრინციპების ამოკითხვა, რომლებიც საფუძვლად დაედება, ინდივიდუალური გარემოებების გათვალისწინებით, სასჯელის კონკრეტული ზომის შეფარდებას. ამგვარად, მოსარჩელე თვლის, რომ არ არსებობს, ერთი მხრივ, იზოლაციისა და კარანტინის წესების ან/და საგანგებო/საომარი მდგომარეობის რეჟიმის დარღვევისათვის სასჯელის სახით თავისუფლების აღკვეთის დაკისრების უკიდურესი აუცილებლობა, ხოლო, მეორე მხრივ, აღნიშნული ქმედებების სისხლისსამართლებრივად დასჯადად გამოცხადების გონივრულობა.

11. საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ და 177¹⁵ მუხლების შენიშვნებისა და „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-11 მუხლის 1¹ პუნქტის პირველი წინადადების კონსტიტუციურობის თაობაზე, მოსარჩელე განმარტავს, რომ იზოლაციისა და კარანტინის წესის დარღვევისათვის პირის შესაბამის სივრცეში მოთავსების უფლებამოსილება ეწინააღმდეგება თავისუფლების დაცულობის უფლებას. მოსარჩელის მითითებით, სახელმწიფოს მხრიდან პირის იძულებით განთავსება საამისოდ სპეციალურად გამოყოფილ დახურულ სივრცეში მინიმუმამდე ზღუდავს ადამიანის ნების თავისუფლებას და აფერხებს ან სრულად გამორიცხავს მის მიერ სხვა უფლებებითა და თავისუფლებებით სარგებლობას. ამასთანავე, იზოლაციაში მყოფი პირი ექვემდებარება შესაბამისი სახელმწიფო ორგანოების მხრიდან კონტროლს და იზოლაციის პირობების დარღვევის შემთხვევაში, ეკისრება ადმინისტრაციული სანქცია 2000 ლარიანი ჯარიმის სახით, ხოლო განმეორების შემთხვევაში, სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობა. ამგვარად, მოსარჩელე მიიჩნევს, რომ პირის შესაბამის სივრცეში მოთავსების, ისევე, როგორც იზოლაციის ან/და კარანტინის დავალდებულების დროს პირის თავისუფლების შეზღუდვა იმდენად ინტენსიურია, რომ ექცევა საქართველოს კონსტიტუციის მე-13 მუხლით დაცულ სფეროში.

12. მოსარჩელის მითითებით, ადამიანის ფიზიკური თავისუფლების დაცვის უფლების ეფექტიანი რეალიზების უმნიშვნელოვანეს წინაპირობას აღნიშნულ უფლებაში ჩარევის საფუძვლების საკანონმდებლო დონეზე დეტალური განსაზღვრა წარმოადგენს. ამ მხრივ, მოსარჩელე მხარე მიიჩნევს, რომ ზედმეტად ფართოა პირის თავისუფლების უფლებაში ჩარევის საფუძველი, რამდენადაც იზოლაციისა და კარანტინის წესი მოიცავს არა მარტო პირის იზოლაციის/კარანტინის ვალდებულებას, არამედ მთელ რიგ სხვა შეზღუდვებს. ამასთანავე, რამდენადაც განუსაზღვრელია იზოლაციისა და კარანტინის წესის შინაარსი და ფარგლები, ვერც ამ წესის დარღვევაზე მითითება ჩაითვლება პირის თავისუფლების შეზღუდვის ნათელ და მკაფიო კანონისმიერ საფუძვლად. მოსარჩელის მოსაზრებით, სადავო ნორმები არ განსაზღვრავს თავისუფლების უფლების შეზღუდვის ინტენსივობას, ხანგრძლივობასა და სამართლებრივ შედეგებს. ამრიგად, ერთი მხრივ, კანონმდებელი ვერ უზრუნველყოფს აღმასრულებელი ხელისუფლების მოქმედების არეალის მკაფიოდ განსაზღვრას, ხოლო, მეორე მხრივ, არ აძლევს ნორმის ადრესატს ნორმის მოქმედებით გამოწვეული შედეგების განჭვრეტის შესაძლებლობას. შესაბამისად, სადავო ნორმა ვერ აკმაყოფილებს ფორმალური კონსტიტუციურობის კრიტერიუმს და ქმნის უფლების თვითნებური და მომეტებული შეზღუდვის საფრთხეს.

13. მოსარჩელის პოზიციით, იზოლაციისა და კარანტინის წესის, საგანგებო მდგომარეობის რეჟიმის დარღვევისათვის პირის შესაბამის სივრცეში მოთავსების უფლებამოსილების დამდგენი ნორმების არაკონსტიტუციურობას განაპირობებს ის გარემოებაც, რომ ისინი ვერ აკმაყოფილებს საქართველოს კონსტიტუციის მე-13 მუხლით განმტკიცებული უფლების ისეთ პროცედურულ გარანტიას, როგორიცაა ავტომატური სასამართლო კონტროლი. მოსარჩელე მიიჩნევს, რომ აღნიშნული მოთხოვნის დასაკმაყოფილებლად საკმარისად ვერ ჩაითვლება „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით თავისუფლებაშეზღუდული პირისათვის თავისუფლების შეზღუდვის შესახებ მიღებული გადაწყვეტილების გასაჩივრების შესაძლებლობის არსებობა. პირის თავისუფლების შეზღუდვის შესახებ გადაწყვეტილება გადაიხედება მხოლოდ გასაჩივრების შემთხვევაში, რაც, ერთი მხრივ, გაუმართლებელ ტვირთს აკისრებს თავისუფლებაშეზღუდულ პირს, მეორე მხრივ, კი ვერ უზრუნველყოფს პირის თავისუფლების შეზღუდვის შესახებ თითოეული გადაწყვეტილების სასამართლო წესით გადასინჯვას.

14. მოსარჩელე არაკონსტიტუციურად მიიჩნევს, აგრეთვე იზოლაციისა და კარანტინის წესისა და საგანგებო მდგომარეობის რეჟიმის დარღვევის შესახებ აღმასრულებელი ხელისუფლების ორგანოების მიერ საქმის ადგილზე განხილვისა და სახდელის ადგილზე დადების მომწესრიგებელ ნორმებს. მოსარჩელის პოზიციით, დასახელებული ადმინისტრაციული სამართალდარღვევებისათვის ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის დაკისრება აღმასრულებელი ხელისუფლების ორგანოების მიერ და არა ჯეროვანი პროცედურების გავლით სასამართლოს გადაწყვეტილებით, ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-5 პუნქტით გარანტირებულ უდანაშაულობის პრეზუმფციის პრინციპს. მოსარჩელის მითითებით, მართალია გასაჩივრებული ნორმები ითვალისწინებს პირისათვის ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის დაკისრებას, თუმცა უდანაშაულობის პრეზუმფცია ვრცელდება, მათ შორის, ისეთ სამართალდარღვევებზე, რომლებიც, თავიანთი ბუნებისა და სანქციიდან გამომდინარე, ატარებს სისხლის სამართლის დანაშაულის ხასიათს და რომელთა განმეორებით ჩადენაც სისხლის სამართლის დანაშაულს წარმოადგენს.

15. მოსარჩელე მხარე, საკუთარი არგუმენტაციის გასამყარებლად, მიუთითებს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოსა და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრაქტიკაზე.

II
სამოტივაციო ნაწილი

1. №1588 კონსტიტუციური სარჩელით სადავოდ არის გამხდარი, მათ შორის, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 209-ე მუხლის 2¹ ნაწილის (2022 წლის 20 იანვრამდე მოქმედი რედაქცია), 219-ე მუხლის მე-6 ნაწილისა და 229⁷ მუხლის კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-5 პუნქტთან მიმართებით. მოსარჩელე მხარე არაკონსტიტუციურად მიიჩნევს სადავო ნორმების იმ ნორმატიულ შინაარსს, რომელიც საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსა და საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით ან/და საქართველოს მთავრობის დადგენილებით განსაზღვრულ შესაბამის ორგანოებს ანიჭებს საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42^​10 და 177^​15 მუხლებით გათვალისწინებული სამართალდარღვევების ადგილზე განხილვისა და ადმინისტრაციული სახდელის ადგილზე დადების უფლებამოსილებას, თუ შესაბამისი ადმინისტრაციული სამართალდარღვევა ადმინისტრაციულ გამოკვლევას არ საჭიროებს. მოსარჩელის პოზიციით, გასაჩივრებული ნორმების სადავო ნორმატიული შინაარსი ეწინააღმდეგება უდანაშაულობის პრეზუმფციას, ვინაიდან უშვებს პირისათვის პასუხისმგებლობის დაკისრებას აღმასრულებელი ხელისუფლების ორგანოების მიერ და არა სასამართლოს გადაწყვეტილებით ჯეროვანი სამართლებრივი პროცედურების საფუძველზე.

2. აღსანიშნავია, რომ „საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსში ცვლილების შეტანის შესახებ“ საქართველოს 2021 წლის 30 დეკემბრის №1347-VIIრს-Xმპ კანონის პირველი მუხლის მე-2 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის საფუძველზე, ცვლილება განხორციელდა საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 209-ე მუხლის 2¹ ნაწილში. კერძოდ, განხორციელებული ცვლილების შედეგად, თუ შესაბამისი ადმინისტრაციული სამართალდარღვევა ადმინისტრაციულ გამოკვლევას არ საჭიროებს, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს უფლებამოსილი პირის მიერ ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმის ადგილზე განხილვისა და სამართალდამრღვევი პირისათვის ადმინისტრაციული სახდელის ადგილზე დადების წესი გავრცელდა, მათ შორის, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 174¹⁸ მუხლით გათვალისწინებულ სამართალდარღვევაზე. ხსენებული კანონის მე-2 მუხლის შესაბამისად, მითითებული ცვლილება ამოქმედდა გამოქვეყნებიდან მე-15 დღეს – 2022 წლის 20 იანვარს ანუ №1588 კონსტიტუციური სარჩელის საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოში რეგისტრაციის შემდგომ, თუმცა ამავე სარჩელის არსებითად განსახილველად მიღების საკითხის გადაწყვეტამდე. შესაბამისად, განსახილველი მომენტისათვის, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 209-ე მუხლის 2¹ ნაწილი ძალადაკარგულია.

3. „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 29-ე მუხლის მე-2 პუნქტით დადგენილია, რომ „[...] საქმის განხილვის მომენტისათვის სადავო აქტის გაუქმება ან ძალადაკარგულად ცნობა იწვევს საკონსტიტუციო სასამართლოში საქმის შეწყვეტას, გარდა ამ მუხლის მე-7 პუნქტით გათვალისწინებული შემთხვევებისა“. აღნიშნული მუხლის მე-7 პუნქტის თანახმად კი, „საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ საქმის არსებითად განსახილველად მიღების შემდეგ, სადავო აქტის გაუქმებისას ან ძალადაკარგულად ცნობისას, თუ საქმე ეხება საქართველოს კონსტიტუციის მეორე თავით აღიარებულ ადამიანის უფლებებსა და თავისუფლებებს, საკონსტიტუციო სასამართლო უფლებამოსილია, გააგრძელოს სამართალწარმოება და გადაწყვიტოს გაუქმებული ან ძალადაკარგულად ცნობილი სადავო აქტის საქართველოს კონსტიტუციასთან შესაბამისობის საკითხი იმ შემთხვევაში, თუ მისი გადაწყვეტა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია კონსტიტუციური უფლებებისა და თავისუფლებების უზრუნველსაყოფად“.

4. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკის თანახმად, სარჩელის არსებითად განსახილველად მიღების საკითხის გადაწყვეტამდე, სადავო ნორმის/ნორმების გაუქმება a priori არ იწვევს სამართალწარმოების შეწყვეტას, თუ მოსარჩელე მხარე აფიქსირებს უწყვეტ ინტერესს საქმის წარმოების გაგრძელებასთან დაკავშირებით და ითხოვს ძალადაკარგული სადავო ნორმის/ნორმების იდენტური/არსებითად მსგავსი შინაარსის მქონე მოქმედი ნორმის/ნორმების არაკონსტიტუციურად ცნობას (იხ., საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2022 წლის 8 ივლისის №3/6/1547 საოქმო ჩანაწერი საქმეზე „ვახტანგი მიმინოშვილი, ინვერი ჩოკორაია და ჯემალი მარკოზია საქართველოს მთავრობის წინააღმდეგ“, II-10).

5. ამგვარად, კონსტიტუციური სარჩელის არსებითად განსახილველად მიღების საკითხის გადაწყვეტამდე, სადავო ნორმის ძალადაკარგულად გამოცხადებისას, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო სამართალწარმოებას გააგრძელებს იმ შემთხვევაში, თუ დადგინდება, რომ არსებობს საქმეზე სადავოდ გამხდარი ძალადაკარგული ნორმის იდენტური/არსებითად მსგავსი შინაარსის მქონე, მოსარჩელე მხარის ძირითადი უფლებებისა და თავისუფლებების შემზღუდველი მოქმედი ნორმა, რომელიც განაპირობებს მის ინტერესს სამართალწარმოების გაგრძელებაზე.

6. მეორე მხრივ, რამდენადაც საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2022 წლის 8 ივლისის №3/6/1547 საოქმო ჩანაწერით დადგენილი სამართალწარმოების გაგრძელების წესი ემსახურება დროული და ეფექტიანი მართლმსაჯულების მიზნების რეალიზებას, იმ შემთხვევაში, როდესაც არსებობს გასაჩივრებული ძალადაკარგული ნორმის არსებითად განსახილველად მიღებაზე უარის თქმის საფუძველი, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო წყვეტს საქმეზე წარმოებას, მიუხედავად იმისა, არსებობს თუ არა კანონმდებლობაში ძალადაკარგული ნორმის იდენტური/მსგავსი შინაარსის მქონე დებულება. აზრს მოკლებულია მოსარჩელის პოზიციის გადამოწმება საქმის წარმოების გაგრძელების ინტერესთან დაკავშირებით მაშინ, როდესაც არსებობს კონსტიტუციური სარჩელის არსებითად განსახილველად მიუღებლობის საკონსტიტუციო სამართალწარმოების მომწესრიგებელი კანონმდებლობით გათვალისწინებული ერთ-ერთი საფუძველი (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2022 წლის 4 ნოემბრის №3/15/1462 განჩინება საქმეზე „ა(ა)იპ „ერთობა 2013“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-8). შესაბამისად, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო, მათ შორის, შეაფასებს, რამდენად არსებობს სასარჩელო მოთხოვნის ზემოაღნიშნულ ნაწილში კონსტიტუციური სარჩელის არსებითად განსახილველად მიღებაზე უარის თქმის საფუძველი.

7. კონსტიტუციური სარჩელი არსებითად განსახილველად მიიღება, თუ იგი აკმაყოფილებს კანონმდებლობით დადგენილ მოთხოვნებს. „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 31-ე მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, „კონსტიტუციური სარჩელი ან კონსტიტუციური წარდგინება დასაბუთებული უნდა იყოს“. აღნიშნული კანონის 31¹ მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტით კი განისაზღვრება კონსტიტუციურ სარჩელში იმ მტკიცებულებათა წარმოდგენის ვალდებულება, რომლებიც ადასტურებენ მოთხოვნის საფუძვლიანობას. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს დადგენილი პრაქტიკის თანახმად, „კონსტიტუციური სარჩელის დასაბუთებულად მიჩნევისათვის აუცილებელია, რომ მასში მოცემული დასაბუთება შინაარსობრივად შეეხებოდეს სადავო ნორმას“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 5 აპრილის №2/3/412 განჩინება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები – შალვა ნათელაშვილი და გიორგი გუგავა საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-9). იმავდროულად, „კონსტიტუციური სარჩელის არსებითად განსახილველად მიღებისათვის აუცილებელია, მასში გამოკვეთილი იყოს აშკარა და ცხადი შინაარსობრივი მიმართება სადავო ნორმასა და კონსტიტუციის იმ დებულებებს შორის, რომლებთან დაკავშირებითაც მოსარჩელე მოითხოვს სადავო ნორმების არაკონსტიტუციურად ცნობას“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 10 ნოემბრის №1/3/469 განჩინება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე კახაბერ კობერიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-1). წინააღმდეგ შემთხვევაში, კონსტიტუციური სარჩელი ან სასარჩელო მოთხოვნის შესაბამისი ნაწილი ჩაითვლება დაუსაბუთებლად და არ მიიღება არსებითად განსახილველად.

8. საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 209-ე მუხლის 2¹ ნაწილით (2022 წლის 20 იანვრამდე მოქმედი რედაქცია), 219-ე მუხლის მე-6 ნაწილითა და 229⁷ მუხლით, როგორც აღინიშნა, დადგენილია საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსა და საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით ან/და საქართველოს მთავრობის დადგენილებით განსაზღვრული შესაბამისი ორგანოების მიერ, მათ შორის, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ და 177¹⁵ მუხლებით გათვალისწინებული ადმინისტრაციული სამართალდარღვევების ჩადენის შემთხვევაში, აღნიშნული ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმეების ადგილზე განხილვისა და სამართალდამრღვევის მიმართ ადმინისტრაციული სახდელის დაკისრების შესახებ გადაწყვეტილების ადგილზე მიღების უფლებამოსილება, თუ შესაბამისი ადმინისტრაციული სამართალდარღვევა ადმინისტრაციულ გამოკვლევას არ საჭიროებს.

9. მოსარჩელე მხარე არაკონსტიტუციურად მიიჩნევს იზოლაციისა და კარანტინის წესის, აგრეთვე საგანგებო რეჟიმის დარღვევისათვის ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის დაკისრებას აღმასრულებელი ხელისუფლების, კერძოდ კი – საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროსა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შესაბამისი ორგანოების მიერ, სასამართლოს გადაწყვეტილების გარეშე. მოსარჩელის პოზიციით, საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-5 პუნქტის მოთხოვნაა, რომ პირის დამნაშავედ ცნობა და პასუხისმგებლობის დაკისრება მოხდეს ჯეროვანი პროცედურების მეშვეობით, სასამართლოს გამამტყუნებელი გადაწყვეტილების საფუძველზე.

10. ამდენად, მოსარჩელისათვის პრობლემას წარმოშობს ის ფაქტი, რომ, საქართველოს კანონმდებლობის საფუძველზე, ცალკეულ ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევებთან მიმართებით, რომლებიც თავისი სერიოზულობითა და საპასუხო სანქციების გათვალისწინებით, სისხლისსამართლებრივ ხასიათს ატარებს, საქმეს განიხილავს და გადაწყვეტილებას იღებს არა სასამართლო, არამედ, მათ შორის, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროსა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შესაბამისი ორგანოები.

11. ამ მხრივ, გასათვალისწინებელია, რომ საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 209-ე მუხლის 2¹ ნაწილითა (2022 წლის 20 იანვრამდე მოქმედი რედაქცია) და ამავე კოდექსის 219-ე მუხლის მე-6 ნაწილით დადგენილია, რომ საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროსა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შესაბამისი სამსახურის უფლებამოსილი პირი ადგილზე განიხილავს ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმეს და სამართალდამრღვევს ადგილზევე ადებს ადმინისტრაციულ სახდელს იმ შემთხვევაში, თუ შესაბამისი სამართალდარღვევა ადმინისტრაციულ გამოკვლევას არ საჭიროებს. მაშასადამე, აღნიშნული ნორმებით განსაზღვრულია, როდის და რა გარემოებების არსებობის შემთხვევაში არის შესაძლებელი ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმის ადგილზე განხილვა და სამართალდამრღვევისათვის ადმინისტრაციული სახდელის ადგილზე შეფარდება.

12. ხსენებული სადავო ნორმების შინაარსი ზემოაღნიშნული საკითხის მოწესრიგებით ამოიწურება და მათი რეგულირების სფეროს არ განეკუთვნება საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროსა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შესაბამისი ორგანოებისათვის მოსარჩელის მიერ იდენტიფიცირებული ადმინისტრაციული სამართალდარღვევების განხილვისა თუ გადაწყვეტის უფლებამოსილების მინიჭება. აღნიშნულ საკითხს არეგულირებს, ერთ შემთხვევაში, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 209-ე მუხლის პირველი ნაწილი, ხოლო, მეორე შემთხვევაში – ამავე კოდექსის 219-ე მუხლის პირველი და მე-2 ნაწილები. კერძოდ, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 209-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, საქართველოს შინაგან საქმეთა ორგანოები განიხილავენ ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა საქმეებს, რომლებიც გათვალისწინებულია, მათ შორის, აღნიშნული კოდექსის 42¹⁰ და 177¹⁵ მუხლებით. საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 219-ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად კი, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შესაბამისი ორგანოები განიხილავენ ამ კოდექსის 42¹⁰ და 177¹⁵ მუხლებით გათვალისწინებულ ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა საქმეებს. ამავე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, აღნიშნული მუხლებით გათვალისწინებული ადმინისტრაციული სამართალდარღვევებისათვის საქმეების განხილვის და ადმინისტრაციული სახდელის დადების უფლება აქვთ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შესაბამისი სამსახურის უფლებამოსილ პირებს. მაშასადამე, ნათელია, რომ სადავო ნორმების მოწესრიგების სფერო ამოიწურება საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროსა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსათვის, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის სხვა ნორმების საფუძველზე განსაზღვრული უფლებამოსილების სამართალდარღვევის ადგილზევე გამოყენების შესაძლებლობის მინიჭებით.

13. რაც შეეხება საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 229⁷ მუხლის შინაარსს, აღნიშნული ნორმით დადგენილია, რომ ხსენებული კოდექსის 42¹⁰ და 177¹⁵ მუხლებით გათვალისწინებული ადმინისტრაციული სამართალდარღვევების ჩადენის შემთხვევაში, ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმის განხილვა და შესაბამისი ოქმის შედგენა, აგრეთვე, თუ აღნიშნული ადმინისტრაციული სამართალდარღვევა ადმინისტრაციულ გამოკვლევას არ საჭიროებს, ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმის ადგილზე განხილვა და ადმინისტრაციული სახდელის ადგილზევე დადება, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შესაბამისი ორგანოების გარდა, შესაძლოა, განახორციელოს საქართველოს მთავრობის დადგენილებით ან/და საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით განსაზღვრულმა შესაბამისმა ორგანოებმა.

14. მაშასადამე, აღნიშნული სადავო ნორმა, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლთან მიმართებით – საქართველოს მთავრობას, ხოლო, ამავე კოდექსის 177¹⁵ მუხლთან მიმართებით, საქართველოს მთავრობას ან/და საქართველოს პრეზიდენტს აძლევს იმ ორგანოების განსაზღვრის უფლებამოსილებას, რომლებიც, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროსა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შესაბამისი ორგანოების მსგავსად, განიხილავენ და გადაწყვეტენ შესაბამისი ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმეებს. ბუნებრივია, სადავო ნორმაში საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროსა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შესაბამისი ორგანოების გამოყოფა არ არის შემთხვევითი და განპირობებულია იმ გარემოებით, რომ, როგორც აღინიშნა, ამ ორგანოებს, მოსარჩელის მიერ იდენტიფიცირებული სამართალდარღვევების განხილვისა და გადაწყვეტის უფლებამოსილება უკვე აქვთ მინიჭებული საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის შესაბამისი ნორმებით. ამდენად, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროსა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შესაბამისი ორგანოების უფლებამოსილება, განიხილონ და გადაწყვიტონ კონკრეტულ სამართალდარღვევებთან დაკავშირებული საქმეები არც საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 229⁷ მუხლიდან გამომდინარეობს. გარდა ამისა, სადავო ნორმით საერთოდ არ არის განსაზღვრული აღმასრულებელი ხელისუფლების კონკრეტული ორგანოები, რომლებსაც საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტის ან/და საქართველოს მთავრობის დადგენილების საფუძველზე, ენიჭება მოსარჩელის მიერ გამოყოფილი სამართალდარღვევების განხილვისა და გადაწყვეტის უფლებამოსილება. საქმის განმხილველი კონკრეტული ორგანოს იდენტიფიცირების გარეშე კი, შეუძლებელია, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ იმსჯელოს ამ ორგანოსათვის გადაწყვეტილების მიღების უფლებამოსილების მინიჭებით, მოსარჩელის მიერ იდენტიფიცირებული კონსტიტუციური უფლების დარღვევის თაობაზე.

15. შედეგად, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ წინამდებარე სასარჩელო მოთხოვნის ფარგლებში, მოსარჩელე მხარის მიერ სადავო ნორმების არაკონსტიტუციურად ცნობის მოთხოვნა ემყარება სადავო ნორმების შინაარსის არასწორ აღქმას. სხვა მხრივ კი, სადავო ნორმების საფუძველზე უდანაშაულობის პრეზუმფციის შეზღუდვასთან მიმართებით, მოსარჩელე მხარეს დასაბუთებული არგუმენტაცია არ წარმოუდგენია.

16. ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 209-ე მუხლის 2¹ ნაწილის (2022 წლის 20 იანვრამდე მოქმედი რედაქცია), 219-ე მუხლის მე-6 ნაწილისა და 229⁷ მუხლის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-5 პუნქტთან მიმართებით, №1588 კონსტიტუციური სარჩელი დაუსაბუთებელია და არსებობს მისი არსებითად განსახილველად მიღებაზე უარის თქმის „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 31¹ მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტით და 31³ მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული საფუძველი.

17. ამავდროულად, რამდენადაც საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 209-ე მუხლის 2¹ ნაწილთან (2022 წლის 20 იანვრამდე მოქმედი რედაქცია) მიმართებით არსებობს კონსტიტუციური სარჩელის არსებითად განსახილველად მიღებაზე უარის თქმის საფუძველი, და, ამასთან ერთად, სადავო ნორმა ძალადაკარგულია, „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 29-ე მუხლის მე-2 პუნქტის საფუძველზე, №1588 კონსტიტუციურ სარჩელზე, ზემოაღნიშნული სასარჩელო მოთხოვნის ნაწილში, საქმე უნდა შეწყდეს.

18. №1588 კონსტიტუციური სარჩელის ფარგლებში, სადავოდ არის გამხდარი, აგრეთვე საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლის სიტყვების „„საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ საკითხებთან დაკავშირებით დადგენილი იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევა გამოიწვევს ფიზიკური პირის დაჯარიმებას 2 000 ლარით“, ამავე კოდექსის 177¹⁵ მუხლის სიტყვების „საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით ან/და სხვა შესაბამისი ნორმატიული აქტებით განსაზღვრული საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის რეჟიმის დარღვევა, მათ შორის, „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ საკითხებთან დაკავშირებით დადგენილი იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევა, თუ ეს წესი საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის რეჟიმის ნაწილია, − გამოიწვევს ფიზიკური პირის დაჯარიმებას 3 000 ლარით ..., თუ საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით სხვა რამ არ არის დადგენილი.“, საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 248¹ მუხლის სიტყვების „„საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ საკითხებთან დაკავშირებით დადგენილი იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევა, ჩადენილი საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლით გათვალისწინებული ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ჩადენისათვის ადმინისტრაციულსახდელდადებული ან/და ამ მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის ნასამართლევი პირის მიერ, − ისჯება შინაპატიმრობით ვადით ექვსი თვიდან ორ წლამდე ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით სამ წლამდე.“ და ამავე კოდექსის 359¹ მუხლის სიტყვების „საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით ან/და სხვა შესაბამისი ნორმატიული აქტებით განსაზღვრული საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის რეჟიმის დარღვევა (მათ შორის, „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ საკითხებთან დაკავშირებით დადგენილი იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევა, თუ ეს წესი საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის რეჟიმის ნაწილია), ჩადენილი ასეთი ქმედების ჩადენისათვის ადმინისტრაციულსახდელდადებული ან/და ამ მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის ნასამართლევი პირის მიერ, − ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით ექვს წლამდე, თუ საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით სხვა რამ არ არის დადგენილი.“ კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-9 პუნქტის პირველ წინადადებასთან მიმართებით.

19. მოსარჩელე მხარის განმარტებით, სადავო ნორმების შინაარსი ბუნდოვანია. მოსარჩელის მოსაზრებით, უშუალოდ კანონი არ აკონკრეტებს ამ ნორმებში გამოყენებული ტერმინების შინაარსს, არ ითვალისწინებს იმ ქმედებების განსაზღვრის სახელმძღვანელო კრიტერიუმებს, რომლის ჩადენის შემთხვევაშიც, პირს შესაძლოა, დაეკისროს ადმინისტრაციული თუ სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობა და ბლანკეტურად ადგენს სასჯელებს იზოლაციისა და კარანტინის წესების, ასევე საგანგებო მდგომარეობის რეჟიმის ნებისმიერი დარღვევისათვის, ყოველგვარი დამატებითი კრიტერიუმის, წინაპირობისა თუ დარღვევის სიმძიმის განსაზღვრის გარეშე. მოსარჩელის არგუმენტაციით, სადავო ნორმების ბუნდოვანების გამო, მათი შინაარსისა და ფარგლების განსაზღვრა მთლიანად აღმასრულებელი ხელისუფლების დისკრეციაშია მოქცეული, რაც არ იძლევა წინასწარ იმის განჭვრეტის შესაძლებლობას, ქმედებათა რა კატეგორიამ შეიძლება გამოიწვიოს პირისათვის პასუხისმგებლობის დაკისრება.

20. აღსანიშნავია, რომ მოსარჩელე მხარის მიერ სადავოდ გამხდარი ნორმები, ერთი მხრივ, განსაზღვრავს ადმინისტრაციულსამართლებრივი და სისხლისსამართლებრივი წესით დასჯადი ქმედებების შემადგენლობას (დისპოზიციას), ხოლო, მეორე მხრივ, ითვალისწინებს პასუხისმგებლობის კონკრეტულ ზომას, სანქციას აღნიშნული ქმედების ჩადენისათვის.

21. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკის თანახმად, „საქართველოს კონსტიტუციის სულისკვეთება მოითხოვს, რომ თითოეული უფლების დაცული სფერო შესაბამის კონსტიტუციურ დებულებებში იქნეს ამოკითხული“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის №3/2/588 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები – სალომე ქინქლაძე, ნინო კვეტენაძე, ნინო ოდიშარია, დაჩი ჯანელიძე, თამარ ხითარიშვილი და სალომე სებისკვერაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-12). ამასთანავე, „ბუნებრივია, ერთი და იგივე სამართლებრივი ურთიერთობა შესაძლოა, კონსტიტუციის სხვადასხვა მუხლით დაცულ სფეროში მოექცეს ისევე, როგორც კონსტიტუციის სხვადასხვა მუხლებით დაცული სფეროები გარკვეულწილად ფარავდეს (მოიცავდეს) ერთმანეთს. თუმცა, კონსტიტუციის განსხვავებული ნორმებით დაცული უფლებების ფარგლების ხელოვნური გაფართოება, უფლებებს შორის კონსტიტუციით გავლებული ზღვრის წაშლა, ვერც უფლების დაცვას მოემსახურება და ვერც კონსტიტუციით დადგენილ წესრიგს უზრუნველყოფს“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2013 წლის 20 დეკემბრის №1/7/561,568 საოქმო ჩანაწერი საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე იური ვაზაგაშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-11).

22. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკითვეა დადგენილი, რომ პასუხისმგებლობის დამდგენი ნორმის დისპოზიცია შესაძლებელია, ზღუდავდეს იმ მატერიალურ უფლებას, რომლის განხორციელების თავისუფლებაც კონკრეტული კონსტიტუციური ნორმით არის განმტკიცებული, ხოლო კონკრეტული სანქციის/სასჯელის კონსტიტუციურობის შეფასების სტანდარტები დადგენილია საქართველოს კონსტიტუციის მე-9 მუხლის მე-2 პუნქტით, რომელიც გამორიცხავს სახელმწიფო ხელისუფლების მიერ „არაადამიანური ან დამამცირებელი“ სასჯელის გამოყენების შესაძლებლობას. სწორედ აღნიშნული კონსტიტუციური ნორმა განსაზღვრავს საზოგადოებრივად საშიში ქმედებისათვის სასჯელის/სანქციის დაწესების სახელმწიფოს უფლებამოსილების ფარგლებს და ადგენს მის სიმკაცრესთან დაკავშირებულ სპეციალურ მოთხოვნებს (იხ., საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2024 წლის 7 ივნისის №3/1/740,764 გადაწყვეტილება საქმეზე „გიორგი უგულავა, ნუგზარ კაიშაური, დავით წიფურია, გიზო ღლონტი, გიორგი ლობჟანიძე და არჩილ ალავიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-18-24). რაც შეეხება, საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-9 პუნქტის პირველ წინადადებას, იგი „ადგენს პირის პასუხისგებაში მიცემის საფუძვლებს, განამტკიცებს გარანტიას, რომ ნებისმიერი დანაშაული და სასჯელი მკაფიოდ უნდა იყოს განსაზღვრული სისხლის სამართლის კანონში“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2011 წლის 11 ივლისის №3/2/416 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, II-38).

23. საგულისხმოა, რომ სადავო ნორმებით გათვალისწინებული სანქციების საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-9 პუნქტის პირველ წინადადებასთან მიმართების წარმოსაჩენად, მოსარჩელეს რაიმე არგუმენტაცია არ წარმოუდგენია. ზოგადად, მოსარჩელე მხარე არ აპელირებს სადავო ნორმებით გათვალისწინებული სანქციების ბუნდოვანების პრობლემაზე, არამედ დავობს მხოლოდ საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის გასაჩივრებული ნორმებით გათვალისწინებული სასჯელების არაპროპორციულობაზე. ამა თუ იმ სასჯელის პროპორციულობა კი, როგორც უკვე აღინიშნა, შეფასებადია საქართველოს კონსტიტუციის მე-9 მუხლის მე-2 პუნქტთან მიმართებით.

24. რაც შეეხება სადავო ნორმებით გათვალისწინებული ქმედებების შემადგენლობის (დისპოზიციის) განჭვრეტადობის პრობლემას, უპირველეს ყოვლისა, უნდა აღინიშნოს, რომ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკა არ გამორიცხავს საკანონმდებლო ორგანოს მიერ პასუხისმგებლობის დამდგენი ნორმების ზოგადი და ინტერპრეტირებადი ან/და ტექნიკური ტერმინების, ისევე, როგორც კომპლექსური ფორმულირებების გზით ჩამოყალიბებას. საკანონმდებლო ორგანოს არ მოეთხოვება პასუხისმგებლობის დამდგენი ნორმების კონკრეტიკის აბსოლუტური ხარისხით შემუშავება. ამგვარი მიდგომა ეფუძნება იმ გარემოებას, რომ პასუხისმგებლობის დამდგენი ნორმები ურთიერთობათა საკმაოდ ფართო, წინასწარ არაიდენტიფიცირებადი, ცვალებადი და დინამიკური სპექტრის მიმართ ან/და ტექნიკურ და სპეციფიკურ სფეროში ურთიერთობების მოსაწესრიგებლად გამოიყენება (იხ., საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2021 წლის 15 ივლისის №2/1/1289 გადაწყვეტილება საქმეზე „გიორგი ბერუაშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-11).

25. იმავდროულად, „ზოგადი ნორმების კონსტიტუციურობის შემოწმებისას მოსარჩელის მითითება, რომ სადავო ნორმა მის მიმართ პოტენციურად შესაძლოა არაგანჭვრეტადი შინაარსით იყოს გამოყენებული, საკონსტიტუციო სასამართლოსათვის ვერ იქნება რელევანტური არგუმენტი. აღნიშნულის საპირისპიროდ, ნორმის განჭვრეტადობის პრობლემის წარმოსაჩენად უნდა გამოიკვეთოს, რომ სახეზეა მისი არაგანჭვრეტადი შინაარსით ავტორიტეტული განმარტების/გამოყენების ფაქტი“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2024 წლის 7 ივნისის №3/1/740,764 გადაწყვეტილება საქმეზე „გიორგი უგულავა, ნუგზარ კაიშაური, დავით წიფურია, გიზო ღლონტი, გიორგი ლობჟანიძე და არჩილ ალავიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-36).

26. ამასთან ერთად, აღსანიშნავია, რომ პასუხისმგებლობის დამდგენი ნორმების განმარტების, სამართლის შეფარდების პროცესში განსაკუთრებული როლი საერთო სასამართლოებს ეკისრება (იხ., საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2013 წლის 14 მაისის №2/2/516,542 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები – ალექსანდრე ბარამიძე, ლაშა ტუღუში, ვახტანგ ხმალაძე და ვახტანგ მაისაია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-36). სწორედ საერთო სასამართლოები განეკუთვნებიან სახელმწიფო ხელისუფლების იმ შტოს, რომლის ექსკლუზიური კონსტიტუციური კომპეტენცია სამართლის ნორმის ფაქტობრივი გარემოებისადმი მისადაგება და სამართლის პრაქტიკაში აღსრულებაა (იხ., საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 4 მარტის №1/2/552 გადაწყვეტილება საქმეზე „სს „ლიბერთი ბანკი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-16). ამგვარად, პასუხისმგებლობის დამდგენი ნორმის განჭვრეტადობის უზრუნველყოფის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი მექანიზმი საერთო სასამართლოების ერთგვაროვანი პრაქტიკაა. თუ კონკრეტული ნორმა სასამართლოს პრაქტიკაში ერთგვაროვნად განიმარტება და გამოიყენება (და პირისათვის პასუხისმგებლობის დაკისრება სადავო ნორმის ზედმეტად ფართო, წინასწარ განუსაზღვრელი განმარტების შედეგი არ არის), ბუნებრივია, ეს ნორმის შინაარსის განჭვრეტადობის უმთავრესი ინდიკატორია (იხ., საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2021 წლის 15 ივლისის №2/1/1289 გადაწყვეტილება საქმეზე „გიორგი ბერუაშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-23).

27. აღსანიშნავია, რომ წინამდებარე კონსტიტუციური სარჩელის ფარგლებში, მოსარჩელე მხარე არ დავობს გასაჩივრებული ნორმების ფორმალურ კონსტიტუციურობაზე, არამედ მიუთითებს, რომ, სადავო ნორმების საფუძველზე, ქმედება, რომელიც იწვევს ადმინისტრაციულ თუ სისხლისსამართლებრივ პასუხისმგებლობას, დადგენილია კანონით, თუმცა თავად კანონის ხარისხობრივი სტანდარტებია შეუსაბამო საქართველოს კონსტიტუციის მოთხოვნებთან. კერძოდ, მოსარჩელე აპელირებს სადავო ნორმებში გამოყენებული ტერმინების განუსაზღვრელ ხასიათზე და აღმასრულებელი ხელისუფლების მხრიდან მათი ფართო, წინასწარ განუჭვრეტელი შინაარსით გამოყენების შესაძლებლობაზე. ამ მხრივ, სადავო ნორმების განუჭვრეტელი შინაარსით გამოყენების შესაძლებლობაზე მოსარჩელე მსჯელობს მხოლოდ დაშვებებით, თეორიულად. კონსტიტუციურ სარჩელში, ისევე, როგორც საქმეზე თანდართულ მასალებში, არ არის წარმოდგენილი მტკიცებულებები ან/და ავტორიტეტული ორგანოს განმარტებები სადავო ნორმების არაერთგვაროვანი, ურთიერთსაპირისპირო ან წინასწარ განუსაზღვრელი შინაარსით გამოყენების თაობაზე.

28. სხვა გასაჩივრებული ნორმებისაგან განსხვავებით, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლის განუსაზღვრელი შინაარსის საილუსტრაციოდ, მოსარჩელე მხარე აპელირებს შემთხვევაზე, სადაც იგი, დასახელებული ნორმის საფუძველზე, საპატრულო პოლიციის თანამშრომელმა დააჯარიმა 2000 ლარით იზოლაციისა და კარანტინის წესის დარღვევის გამო, რაც გამოწვეული იყო ღამის საათებში გადაადგილებისთვის გაცემულ შესაბამის საშვში მონაცემების არასრულად მითითებით, თუმცა, აღსანიშნავია, რომ, მოსარჩელე მხარეს არც ამ შემთხვევასთან მიმართებით წარმოუდგენია რაიმე სახის ოფიციალური დოკუმენტი ან ავტორიტეტული ორგანოს ოფიციალური განმარტება, რომელიც წარმოაჩენდა სასარჩელო მოთხოვნის საფუძვლიანობას, გამოკვეთდა სადავო ნორმის ბუნდოვანების ნიშნებს, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მისცემდა, შესაბამისი საქმის შესწავლის საფუძველზე, სადავო ნორმიდან კონკრეტული ნორმატიული შინაარსის ამოკითხვის შესაძლებლობას და დაარწმუნებდა სადავო ნორმის განსაზღვრულობის შემოწმების მოთხოვნის საფუძვლიანობაში.

29. ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლის სიტყვების „„საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ საკითხებთან დაკავშირებით დადგენილი იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევა გამოიწვევს ფიზიკური პირის დაჯარიმებას 2 000 ლარით“, ამავე კოდექსის 177¹⁵ მუხლის სიტყვების „საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით ან/და სხვა შესაბამისი ნორმატიული აქტებით განსაზღვრული საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის რეჟიმის დარღვევა, მათ შორის, „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ საკითხებთან დაკავშირებით დადგენილი იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევა, თუ ეს წესი საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის რეჟიმის ნაწილია, − გამოიწვევს ფიზიკური პირის დაჯარიმებას 3 000 ლარით ..., თუ საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით სხვა რამ არ არის დადგენილი.“, საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 248¹ მუხლის სიტყვების „„საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ საკითხებთან დაკავშირებით დადგენილი იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევა, ჩადენილი საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლით გათვალისწინებული ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ჩადენისათვის ადმინისტრაციულსახდელდადებული ან/და ამ მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის ნასამართლევი პირის მიერ, − ისჯება შინაპატიმრობით ვადით ექვსი თვიდან ორ წლამდე ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით სამ წლამდე.“ და ამავე კოდექსის 359¹ მუხლის სიტყვების „საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით ან/და სხვა შესაბამისი ნორმატიული აქტებით განსაზღვრული საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის რეჟიმის დარღვევა (მათ შორის, „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ საკითხებთან დაკავშირებით დადგენილი იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევა, თუ ეს წესი საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის რეჟიმის ნაწილია), ჩადენილი ასეთი ქმედების ჩადენისათვის ადმინისტრაციულსახდელდადებული ან/და ამ მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის ნასამართლევი პირის მიერ, − ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით ექვს წლამდე, თუ საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით სხვა რამ არ არის დადგენილი.“ კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-9 პუნქტის პირველ წინადადებასთან მიმართებით, №1588 კონსტიტუციური სარჩელი დაუსაბუთებელია და არსებობს მისი არსებითად განსახილველად მიღებაზე უარის თქმის „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 31¹ მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტით და 31³ მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული საფუძველი.

30. №1588 კონსტიტუციური სარჩელის ფარგლებში, მოსარჩელე მხარე, სადავოდ ხდის, აგრეთვე საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 248¹ მუხლის სიტყვების „„საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ საკითხებთან დაკავშირებით დადგენილი იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევა, ჩადენილი საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლით გათვალისწინებული ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ჩადენისათვის ადმინისტრაციულსახდელდადებული ან/და ამ მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის ნასამართლევი პირის მიერ, − ისჯება შინაპატიმრობით ვადით ექვსი თვიდან ორ წლამდე ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით სამ წლამდე.“ და 359¹ მუხლის სიტყვების „საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით ან/და სხვა შესაბამისი ნორმატიული აქტებით განსაზღვრული საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის რეჟიმის დარღვევა (მათ შორის, „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ საკითხებთან დაკავშირებით დადგენილი იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევა, თუ ეს წესი საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის რეჟიმის ნაწილია), ჩადენილი ასეთი ქმედების ჩადენისათვის ადმინისტრაციულსახდელდადებული ან/და ამ მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის ნასამართლევი პირის მიერ, − ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით ექვს წლამდე, თუ საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით სხვა რამ არ არის დადგენილი.“ კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-9 მუხლთან მიმართებით.

31. მოსარჩელე მხარის განმარტებით, აღნიშნული მუხლებით გათვალისწინებული სამართალდარღვევებისათვის სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაკისრება, ერთი მხრივ, ეწინააღმდეგება ადამიანის ღირსების ხელშეუვალობას, ხოლო, მეორე მხრივ, სადავო ნორმებით განსაზღვრული ქმედებებისათვის სასჯელის სახით თავისუფლების აღკვეთის/შინაპატიმრობის დადგენა წარმოადგენს არაპროპორციულ და არაჰუმანურ სასჯელს. მოსარჩელე მხარის პოზიციით, საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 248¹ და 359¹ მუხლები ემსახურება, ერთი მხრივ, საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის დაცვის, ხოლო, მეორე მხრივ, სახელმწიფო ხელისუფლების ნორმალური ფუნქციონირების ლეგიტიმური მიზნების რეალიზებას. ამავდროულად, მოსარჩელე მხარე მიიჩნევს, რომ სადავო ნორმებით გათვალისწინებული დანაშაულები შესაძლებელია, მოიაზრებდეს ღონისძიებათა ფართო სპექტრსა და სხვადასხვა სახის შეზღუდვებს, მათ შორის, მთელი რიგი პრევენციული ხასიათის ღონისძიებებს. მსგავსი წესების ნებისმიერი დარღვევა კი ყოველთვის არ მიაღწევს საშიშროების იმ ხარისხს, რომელიც საკმარისია სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაკისრებისათვის. გარდა ამისა, მოსარჩელე აცხადებს, რომ, სადავო ნორმების ბლანკეტურობიდან გამომდინარე, შეუძლებელია სამართალშემფარდებლის მხრიდან იმ სახელმძღვანელო პრინციპების ამოკითხვა, რომლებიც საფუძვლად დაედება, ინდივიდუალური გარემოებების გათვალისწინებით, სასჯელის კონკრეტული ზომის შეფარდებას.

32. საქართველოს კონსტიტუციის მე-9 მუხლის პირველი პუნქტის შესაბამისად, ადამიანის ღირსება ხელშეუვალია და მას იცავს სახელმწიფო. საქართველოს საკონსტიტუციოს სასამართლოს განმარტებით, საქართველოს კონსტიტუციის მე-9 მუხლით დაცული ღირსების ხელშეუვალობის უფლება წარმოადგენს იმ ფუნდამენტურ კონსტიტუციურ პრინციპს, რომელსაც ეყრდნობა და უკავშირდება ძირითადი კონსტიტუციური უფლებები (იხ., საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 24 ოქტომბრის №1/4/592 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ბექა წიქარიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-16). ადამიანის ღირსების უფლების ერთ-ერთი პრაქტიკული გამოხატულება ადამიანის, როგორც თავისუფალი ინდივიდის და ძირითადი უფლებების მქონე სუბიექტად მიჩნევაში მდგომარეობს. კერძოდ, „აღნიშნული უფლების თანახმად, სახელმწიფოსთვის ადამიანი უნდა იყოს მთავარი ფასეულობა, კონსტიტუციური უფლებების სუბიექტი და არა მიზნის მიღწევის საშუალება“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 28 ოქტომბრის №2/5/560 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ნოდარ მუმლაური საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-10). შესაბამისად, „ადამიანის ღირსების პატივისცემა და დაცვა გამორიცხავს სახელმწიფოს მხრიდან ადამიანის შიშველ ობიექტად განხილვას, მის ინსტრუმენტალიზაციას. სახელმწიფოს ეკრძალება იმგვარი ზომების მიღება, რომელიც ფუნდამენტურად კითხვის ნიშნის ქვეშ აყენებს ინდივიდს, როგორც თავისთავად ღირებულებას და პატივს არ სცემს მის სამართალსუბიექტობას არსებულ კონსტიტუციურ წესრიგში. შედეგად, სახელმწიფო საქართველოს კონსტიტუციის მე-9 მუხლის პირველ პუნქტს არღვევს მაშინ, როდესაც ადამიანს განიხილავს მიზნის მიღწევის საშუალებად ან/და მისი ფაქტობრივი ქმედება ასეთ შედეგს გარდაუვლად იწვევს“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2021 წლის 5 ივლისის №1/2/1248 გადაწყვეტილება საქმეზე „ანა ფირცხალაშვილი საქართველოს პარლამენტისა და საქართველოს ენერგეტიკისა და წყალმომარაგების მარეგულირებელი ეროვნული კომისიის წინააღმდეგ“, II-20).

33. საქართველოს კონსტიტუციის მე-9 მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად კი, „დაუშვებელია ადამიანის წამება, არაადამიანური ან დამამცირებელი მოპყრობა, არაადამიანური ან დამამცირებელი სასჯელის გამოყენება“. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, „აშკარად არაპროპორციულ სასჯელებს, რომლებიც არ შეესაბამებიან დანაშაულის ხასიათს და სიმძიმეს, არა მარტო აქვთ მიმართება ... [არაადამიანური და დამამცირებელი სასჯელის გამოყენების] კონსტიტუციურ აკრძალვასთან, არამედ არღვევენ კიდეც ამ კონსტიტუციურ დანაწესს“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 24 ოქტომბრის №1/4/592 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ბექა წიქარიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-25).

34. ამავდროულად, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ დადგენილი სტანდარტების შესაბამისად, სასჯელის პოლიტიკის განსაზღვრის სფეროში კანონმდებელს საკმაოდ ფართო მიხედულების ფარგლები გააჩნია. „კანონმდებელი უფლებამოსილია, ქვეყნის კრიმინოგენური მდგომარეობის, დანაშაულთან ბრძოლის სფეროში არსებული გამოწვევების შესაბამისად შეიმუშაოს სასჯელის პოლიტიკა და დააწესოს ამა თუ იმ დანაშაულის საზოგადოებრივი საშიშროების შესატყვისი სასჯელის ზომები. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო აფასებს სასჯელის პროპორციულობას მხოლოდ იმ უკიდურეს შემთხვევაში, როდესაც აშკარაა დისპროპორცია სასჯელის ზომასა და დანაშაულის სიმძიმეს შორის“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2019 წლის 2 აგვისტოს №1/6/770 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-12).

35. სადავო ნორმებით, როგორც აღინიშნა, ერთი მხრივ, დადგენილია დანაშაულად მიჩნეული ქმედებების შემადგენლობები, ხოლო, მეორე მხრივ, ამ ქმედებებისთვის გათვალისწინებული სასჯელის სახე და ზომა. კერძოდ, საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 248¹ მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულის ჩადენის შემთხვევაში, რომელიც უკავშირდება იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევას, სასჯელის ზომად გათვალისწინებულია შინაპატიმრობა ვადით ექვსი თვიდან ორ წლამდე ან თავისუფლების აღკვეთა ვადით სამ წლამდე, ხოლო, საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 359¹ მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულის ჩადენის შემთხვევაში, რომელიც დაკავშირებულია საგანგებო ან საომარი რეჟიმის დარღვევასთან, სასჯელის სახედ განსაზღვრულია თავისუფლების აღკვეთა ვადით ექვს წლამდე, თუ საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით სხვა რამ არ არის დადგენილი.

36. როგორც უკვე აღინიშნა, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკის თანახმად, პასუხისმგებლობის დამდგენი ნორმის დისპოზიცია შესაძლებელია, ზღუდავდეს იმ მატერიალურ უფლებას, რომლის განხორციელების თავისუფლებაც კონკრეტული კონსტიტუციური ნორმით არის განმტკიცებული, ხოლო, კონკრეტული სანქციის/სასჯელის კონსტიტუციურობის შეფასების სტანდარტები დადგენილია საქართველოს კონსტიტუციის მე-9 მუხლის მე-2 პუნქტით, რომელიც გამორიცხავს სახელმწიფო ხელისუფლების მიერ „არაადამიანური ან დამამცირებელი“ სასჯელის გამოყენების შესაძლებლობას. სწორედ აღნიშნული კონსტიტუციური ნორმა განსაზღვრავს საზოგადოებრივად საშიში ქმედებისათვის სასჯელის/სანქციის დაწესების სახელმწიფოს უფლებამოსილების ფარგლებს და ადგენს მის სიმკაცრესთან დაკავშირებულ სპეციალურ მოთხოვნებს (იხ., საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2024 წლის 7 ივნისის №3/1/740,764 გადაწყვეტილება საქმეზე „გიორგი უგულავა, ნუგზარ კაიშაური, დავით წიფურია, გიზო ღლონტი, გიორგი ლობჟანიძე და არჩილ ალავიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-18–24).

37. წინამდებარე კონსტიტუციური სარჩელის ფარგლებში, მოსარჩელე მხარე, ზოგადად, აპელირებს იმაზე, რომ სადავო ნორმებით გათვალისწინებული ქმედებების კრიმინალიზება და სისხლისსამართლებრივი წესით დასჯადად გამოცხადება ღირსების შემლახველია, თუმცა, აღნიშნული მოსაზრების გასამყარებლად, არ წარმოუდგენია არგუმენტაცია, რომელიც წარმოაჩენდა, რატომ იწვევს, ზოგადად, სადავო ნორმებით გათვალისწინებული ქმედებების დანაშაულად გამოცხადება ღირსების უფლების შელახვას. ამავდროულად, გარდა უფლების დარღვევაზე ზოგადი მითითებისა, კონსტიტუციურ სარჩელში მოსარჩელე არ გამოყოფს სადავო ნორმის რეგულირების სფეროში მოქცეულ კონკრეტულ შემთხვევებს (ქმედების შემადგენლობას), რომელთა კრიმინალიზებაც ღირსების შემლახველ მოპყრობად შეიძლება ჩაითვალოს. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს დამკვიდრებული პრაქტიკის თანახმად, სადავო ნორმების უფლებაშემზღუდველ ბუნებაზე მითითება, თავისთავად, არ არის საკმარისი საქართველოს კონსტიტუციის მე-9 მუხლით გარანტირებულ უფლებასთან შინაარსობრივი მიმართების წარმოსაჩენად. თითოეული პოტენციური უფლებაშემზღუდველი რეგულაციის კონსტიტუციურობა, რომელიც, გარკვეული სახით, შესაძლოა, იწვევდეს დისკომფორტს და არასასიამოვნო იყოს მისი ადრესატებისათვის, იმთავითვე, არ იქნება საქართველოს კონსტიტუციის მე-9 მუხლით გარანტირებულ უფლებასთან შეფასებადი. სადავო ნორმების ღირსების ხელშეუვალობის უფლებასთან კონსტიტუციურობის შეფასებისათვის აუცილებელია დასაბუთდეს, რომ აღნიშნული ნორმებით გათვალისწინებული წესი ადამიანს განიხილავს სამართლის ობიექტად, მიზნის მიღწევის საშუალებად (იხ., საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2023 წლის 22 თებერვლის №1/5/1616 განჩინება საქმეზე „ნიკოლოზ ლომიძე საქართველოს პარლამენტისა და საქართველოს იუსტიციის მინისტრის წინააღმდეგ“, II-5).

38. მოსარჩელე მხარე, აგრეთვე დავობს გასაჩივრებული ნორმებით გათვალისწინებული სასჯელების არაპროპორციულობაზე, თუმცა, მოცემულ შემთხვევაშიც, არ გამოყოფს სადავო ნორმების კონკრეტულ ნორმატიულ შინაარსებს, ამ ნორმებით მოცულ კონკრეტულ ქმედებებს, რომლებთან მიმართებითაც დაასაბუთებდა გათვალისწინებული სასჯელების არაპროპორციულობას და სისასტიკეს. შესაბამისად, მოსარჩელე მხარე ითხოვს სადავო ნორმების მთლიანად არაკონსტიტუციურად ცნობას. ამავდროულად, მოსარჩელე, ერთი მხრივ, იზიარებს, რომ გასაჩივრებული ნორმები მოიცავს ურთიერთობათა ფართო სპექტრს და არ უარყოფს, რომ სადავო ნორმებით დაწესებული შეზღუდვა ემსახურება მნიშვნელოვანი ლეგიტიმური მიზნების მიღწევას, თუმცა, მეორე მხრივ, ყურადღებას ამახვილებს ამ ნორმების ბუნდოვანებაზე და, კონკრეტული შემთხვევების გამოყოფის გარეშე, განმარტავს, რომ სადავო ნორმების განუსაზღვრელი ხასიათიდან გამომდინარე, მათში ექცევა ისეთი უმნიშვნელო სამართალდარღვევებიც, რომლებთან მიმართებითაც, მათგან მომდინარე ზიანისა და საფრთხის ხარისხის გათვალისწინებით, არაპროპორციულია ისეთი სასჯელების გამოყენება, როგორიცაა თავისუფლების აღკვეთა ან თუნდაც შინაპატიმრობა.

39. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო განმარტავს, რომ დანაშაულად მიჩნეული ქმედების დამდგენი ნორმის ბუნდოვანებაზე მითითება, თავისთავად, ვერ გამოდგება ამ ნორმით გათვალისწინებული სასჯელის არაპროპორციულობის სამტკიცებლად. მეტიც, თუ მოსარჩელისთვის ბუნდოვანია დანაშაულად გამოცხადებული ქმედების შემადგენლობის შინაარსი და ვერ აიდენტიფიცირებს კონკრეტულ ქმედებებს, რომლებიც აღნიშნული ნორმის ფარგლებში დასჯადად არის გამოცხადებული, გაუგებარია, როგორ უნდა დაასაბუთოს მან ამგვარი ქმედებისთვის გათვალისწინებული კონკრეტული სასჯელის არაპროპორციულობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-9 მუხლის მე-2 პუნქტთან მიმართებით. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ, როდესაც დანაშაულის შემადგენლობის განმსაზღვრელ ნორმას აქვს მკაფიოდ გამოხატული ლეგიტიმური მიზანი და, ამავდროულად, იგი ფარავს ურთიერთობათა ფართო სპექტრს, იმისათვის, რომ შესაძლებელი იყოს სადავო ნორმით გათვალისწინებული სასჯელის პროპორციულობაზე მსჯელობა, მოსარჩელემ უნდა მოახდინოს ამ ნორმიდან კონკრეტული ნორმატიული შინაარსის იდენტიფიცირება და მასთან მიმართებით დაასაბუთოს სასჯელის აშკარა არაპროპორციულობა. საპირისპიროდ, მოსარჩელეს, სადავო ნორმების კონკრეტულ ნორმატიულ შინაარსთან, სადავო ნორმებით დასჯად ქმედებებთან მიმართებით, სასჯელის პროპორციულობაზე მსჯელობა არ განუვითარებია.

40. გარდა ამისა, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო განმარტავს, რომ სისხლის სამართალში ინდივიდის მიმართ სასჯელის ისეთი სახეების გამოყენება, როგორიცაა თავისუფლების აღკვეთა და შინაპატიმრობა, თუნდაც სადავო ნორმებით გათვალისწინებული ვადებით, თავისთავად ღირსების შემლახველ მოპყრობად ან/და არაადამიანურ სასჯელად არ განიხილება. წინამდებარე კონსტიტუციური სარჩელის ფარგლებში, არც მოსარჩელე მხარე დავობს იმის თაობაზე, რომ, თავად სადავო ნორმებით გათვალისწინებული სასჯელის სახე და ზომა არის საქართველოს კონსტიტუციის მე-9 მუხლით დაცულ უფლებებთან წინააღმდეგობაში. მოსარჩელე, აგრეთვე არ დავობს საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 359¹ მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულის ჩადენის შემთხვევაში, პრეზიდენტის დეკრეტით პირისათვის განსხვავებული სასჯელის შესაძლო დაკისრების კონსტიტუციურობაზე.

41. სადავო ნორმებთან მიმართებით, მოსარჩელე მხარე მიუთითებს, რომ სისხლის სამართლის კანონმდებლობა უნდა ითვალისწინებდეს ინდივიდუალიზებული სასჯელის დაკისრების შესაძლებლობას დანაშაულის სიმძიმის, დამნაშავის ბრალისა და დანაშაულის შედეგად გამოწვეული ზიანის, დამნაშავის პერსონალური მახასიათებლებისა და საქმის კონკრეტული გარემოებების გათვალისწინებით. მოსარჩელე მხარის განმარტებით, სადავო ნორმის საფუძველზე, მოსამართლე, ერთი მხრივ, მოკლებულია შესაძლებლობას, კონკრეტულ შემთხვევებში, ინდივიდუალური გარემოებების გათვალისწინებით, გამოიყენოს ნაკლებად მძიმე სანქცია, ხოლო, მეორე მხრივ, მას ენიჭება ფართო დისკრეცია იმისა, რომ სადავო ნორმებით გათვალისწინებული სანქციის ფარგლებში თავისი შეხედულებისამებრ განსაზღვროს სასჯელის მოცულობა, ყოველგვარი დამატებითი სახელმძღვანელო კრიტერიუმის გარეშე, რაც ზრდის არაერთგვაროვანი და სუბიექტური გადაწყვეტილებების მიღების რისკებს.

42. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო მიუთითითებს, რომ მსგავსი მსჯელობა დაუსაბუთებელი და წინააღმდეგობრივია. სადავო ნორმების რეგულირების სფეროს გათვალისწინებით, გაუგებარია, როგორ ზღუდავს სადავო ნორმები მოსამართლეს, მოახდინოს სასჯელის ინდივიდუალიზაცია, კონკრეტული საქმის გარემოებებზე დაყრდნობით, მით უფრო, იმ პირობებში, თუ სასჯელის შეფარდებისას, მოსამართლეს, როგორც მოსარჩელე მხარე აღნიშნავს, ფართო დისკრეცია გააჩნია. მოსარჩელის ვარაუდი, რომ სადავო ნორმების ფორმულირება წარმოშობს მოსამართლის მიერ არაერთგვაროვანი და სუბიექტური გადაწყვეტილების მიღების რისკებს, არ არის გამყარებული კონკრეტული არგუმენტაციითა და მაგალითებით. ამასთანავე, დაუსაბუთებელია, რა მიმართება აქვს აღნიშნულ საკითხებს ღირსების უფლების შელახვასთან ან/და სასტიკი და არაპროპორციული სასჯელის გამოყენების აკრძალვასთან.

43. ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება, საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 248¹ მუხლის სიტყვების „„საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ საკითხებთან დაკავშირებით დადგენილი იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევა, ჩადენილი საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლით გათვალისწინებული ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ჩადენისათვის ადმინისტრაციულსახდელდადებული ან/და ამ მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის ნასამართლევი პირის მიერ, − ისჯება შინაპატიმრობით ვადით ექვსი თვიდან ორ წლამდე ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით სამ წლამდე.“ და 359¹ მუხლის სიტყვების „საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით ან/და სხვა შესაბამისი ნორმატიული აქტებით განსაზღვრული საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის რეჟიმის დარღვევა (მათ შორის, „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ საკითხებთან დაკავშირებით დადგენილი იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევა, თუ ეს წესი საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის რეჟიმის ნაწილია), ჩადენილი ასეთი ქმედების ჩადენისათვის ადმინისტრაციულსახდელდადებული ან/და ამ მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის ნასამართლევი პირის მიერ, − ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით ექვს წლამდე, თუ საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით სხვა რამ არ არის დადგენილი.“ კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-9 მუხლთან მიმართებით, №1588 კონსტიტუციური სარჩელი დაუსაბუთებელია და არსებობს მისი არსებითად განსახილველად მიღებაზე უარის თქმის „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 31¹ მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტით და 31³ მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული საფუძველი.

44. №1588 კონსტიტუციური სარჩელის ფარგლებში, მოსარჩელე მხარე, სადავოდ ხდის, აგრეთვე საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლის შენიშვნის პირველი ნაწილის პირველი წინადადების, 177¹⁵ მუხლის შენიშვნისა და „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-11 მუხლის 1¹ პუნქტის პირველი წინადადების კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-13 მუხლის პირველ, მე-2 და მე-3 პუნქტებთან მიმართებით.

45. საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლის შენიშვნის პირველი ნაწილის პირველი წინადადების შესაბამისად, ამ მუხლით გათვალისწინებული იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევის შემთხვევაში საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს უფლებამოსილ პირს შეუძლია სამართალდამრღვევი ფიზიკური პირი, „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-11 მუხლის 1​¹ პუნქტის თანახმად, გონივრულ ვადაში გადაიყვანოს შესაბამის სივრცეში მოსათავსებლად. აღნიშნული კოდექსის 177¹⁵ მუხლის შენიშვნის თანახმად, ამ მუხლით გათვალისწინებული იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევის შემთხვევაში მოქმედებს აგრეთვე ამ კოდექსის 42​¹⁰ მუხლის შენიშვნის ნორმები. „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-11 მუხლის 1¹ პუნქტის პირველი წინადადების მიხედვით კი – იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევის შემთხვევაში საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს უფლებამოსილი პირი უფლებამოსილია სხვისი სიცოცხლის ან/და ჯანმრთელობის დასაცავად გამოიყენოს სამართალდამრღვევი ფიზიკური პირის შესაბამის სივრცეში მოსათავსებლად გონივრულ ვადაში გადაყვანა, როგორც პრევენციული ღონისძიება.

46. მოსარჩელე მხარე განმარტავს, რომ იზოლაციისა და კარანტინის წესის დარღვევისათვის პირის შესაბამის სივრცეში მოთავსება ეწინააღმდეგება თავისუფლების დაცულობის უფლებას. მოსარჩელის მითითებით, სახელმწიფოს მხრიდან პირის იძულებით განთავსება, საამისოდ სპეციალურად გამოყოფილ დახურულ სივრცეში, მინიმუმამდე ზღუდავს ადამიანის ნების თავისუფლებას და აფერხებს ან სრულად გამორიცხავს მის მიერ სხვა უფლებებითა და თავისუფლებებით სარგებლობას. ამასთანავე, იზოლაციაში მყოფი პირი ექვემდებარება შესაბამისი სახელმწიფო ორგანოების მხრიდან კონტროლს და, იზოლაციის პირობების დარღვევის შემთხვევაში, ეკისრება ადმინისტრაციული სანქცია, ჯარიმის სახით 2000 ლარის ოდენობით, ხოლო განმეორების შემთხვევაში – სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობა. ამგვარად, მოსარჩელე მიიჩნევს, რომ პირის შესაბამის სივრცეში მოთავსების, ისევე, როგორც იზოლაციის ან/და კარანტინის დავალდებულების დროს პირის თავისუფლების შეზღუდვა იმდენად ინტენსიურია, რომ ექცევა საქართველოს კონსტიტუციის მე-13 მუხლით დაცულ სფეროში.

47. ამასთანავე, მოსარჩელე მხარე ყურადღებას ამახვილებს იმ გარემოებაზე, რომ პირის შესაბამის სივრცეში გადაყვანის საფუძველია არა ინფიცირებულ პირთან კონტაქტის/შესაძლო კონტაქტის დადგენა, როგორც ეს „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით განსაზღვრული იზოლაციის/კარანტინის შემთხვევაშია, არამედ ზოგადად „იზოლაციისა და კარანტინის წესის“ დარღვევა. იზოლაციისა და კარანტინის წესი კი, თავის მხრივ, მოიცავს სხვადასხვა სახის რეგულაციებს. შესაბამისად, სადავო ნორმებით განსაზღვრული პრევენციული ღონისძიება შესაძლებელია გამოყენებული ყოფილიყო მოსარჩელის წინააღმდეგ, რომელმაც დაარღვია იზოლაციისა და კარანტინის წესით განსაზღვრული ღამის საათებში გადაადგილების აკრძალვა. მოსარჩელის აზრით, სადავო ნორმის არაკონსტიტუციურობას განაპირობებს, მათ შორის, მისი ბუნდოვანება, რამდენადაც უცნობია, რა დაწესებულება იგულისხმება შესაბამის სივრცეში, ისევე, როგორც სადავო ნორმებით განსაზღვრული არ არის ამ სივრცეში განთავსების ხანგრძლივობა და პირობები.

48. უპირველეს ყოვლისა, აღსანიშნავია, რომ საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 177¹⁵ მუხლის შენიშვნა მითითებას აკეთებს აღნიშნული კოდექსის 42¹⁰ მუხლის შენიშვნაზე, რომელიც, თავის მხრივ, შინაარსობრივად აწესრიგებს ამავე კოდექსის 177¹⁵ მუხლით გათვალისწინებული იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევის შემთხვევაში საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს უფლებამოსილი პირის შესაძლებლობას, სამართალდამრღვევი ფიზიკური პირი გადაიყვანოს შესაბამის სივრცეში მოსათავსებლად. ამგვარად, სადავო ნორმის მოწესრიგების სფერო ამოიწურება მარტოოდენ საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 177¹⁵ მუხლით გათვალისწინებული სამართალდარღვევის შემთხვევებთან მიმართებით ამავე კოდექსის 42¹⁰ მუხლის შენიშვნით განსაზღვრული მექანიზმის გამოყენების შესაძლებლობაზე მითითებით. შესაბამისად, სადავო ნორმას გააჩნია მიმთითებელი ხასიათი. შესაბამისად, მოსარჩელე მხარისათვის პრობლემის წარმოშობის წყარო შეიძლება იყოს არა მიმთითებელი ნორმა, არამედ უშუალოდ ის რეგულირება, რომელიც შინაარსობრივი თვალსაზრისით, განსაზღვრავს საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს უფლებამოსილი პირის შესაძლებლობას, სამართალდამრღვევი ფიზიკური პირი გადაიყვანოს შესაბამის სივრცეში მოსათავსებლად.

49. ამავდროულად, საქართველოს კონსტიტუციის მე-13 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, ადამიანის თავისუფლება დაცულია. ამავე მუხლის მე-2 პუნქტი ადგენს, რომ თავისუფლების აღკვეთის ან თავისუფლების სხვაგვარი შეზღუდვის შეფარდება დასაშვებია მხოლოდ სასამართლოს გადაწყვეტილებით, ხოლო მე-3 პუნქტი ითვალისწინებს დასახელებული წესიდან გამონაკლისს, კერძოდ, გადაუდებელი აუცილებლობის შემთხვევაში პირის დაკავებას, თუმცა დაკავებული პირი უნდა წარედგინოს სასამართლოს განსჯადობის მიხედვით, არა უგვიანეს 48 საათისა. თუ მომდევნო 24 საათის განმავლობაში სასამართლო არ მიიღებს გადაწყვეტილებას დაპატიმრების ან თავისუფლების სხვაგვარი შეზღუდვის შესახებ, პირი დაუყოვნებლივ უნდა გათავისუფლდეს. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკის თანახმად, საქართველოს კონსტიტუციის მე-13 მუხლით დაცული უფლება გულისხმობს „ფიზიკურ თავისუფლებას, პირის უფლებას, თავისუფლად გადაადგილდებოდეს ფიზიკურად, თავისი ნების შესაბამისად, იმყოფებოდეს ან არ იმყოფებოდეს რომელიმე ადგილზე“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 6 აპრილის №2/1/415 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-2).

50. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, „საქართველოს კონსტიტუციის მე-13 მუხლით დაცული უფლების შეზღუდვის დადგენისას ყურადღება უნდა მიექცეს მრავალ ასპექტს, მათ შორის, რა მიზნით ხდება პირისთვის კონკრეტული ადგილის დატოვების აკრძალვა, როგორია მის ნებაზე ზემოქმედების ფარგლები, რამდენად ეზღუდება ამ სივრცეში მოქმედების თავისუფლება, როგორია უფლებაშეზღუდული პირის სამართლებრივი სტატუსი, რა შედეგის დადგომას ისახავს მიზნად ამგვარი შეზღუდვა და სხვა. შემზღუდველი ღონისძიების საქართველოს კონსტიტუციის მე-13 მუხლის რეგულირების ქვეშ მოქცევას, უმთავრესად, ადამიანის თავისუფლებაში ჩარევის, მის ნებაზე ზემოქმედების ხარისხი განაპირობებს. ამასთანავე, მხოლოდ ის გარემოება, თუ რა ვადით ხდება კონკრეტული ადგილის დატოვების აკრძალვა, ვერ გამოდგება პირის ფიზიკური თავისუფლების შეზღუდვის წარმოსაჩენ თვითკმარ არგუმენტად. ის, თუ რა ვადით ეკრძალება პირს განსაზღვრული ადგილის დატოვება, მნიშვნელოვანი, თუმცა არა გადამწყვეტი ფაქტორია. გამორიცხული არ არის შესაძლებლობა, რომ შესაბამის გარემოებებში, განსაზღვრული ადგილის დატოვების მხოლოდ ერთსაათიანი აკრძალვაც კი ფიზიკური თავისუფლების შეზღუდვად იყოს მიჩნეული თავისუფლებაში ჩარევის მაღალი ინტენსიურობის გამო, ხოლო რამდენიმე დღიანი აკრძალვა - მხოლოდ მიმოსვლის თავისუფლების შეზღუდვად, მაგალითად, ისეთ პირობებში, როდესაც ადგილის დატოვების აკრძალვას თან არ ახლავს რაიმე სახის სხვა სოციალური ქცევის შეზღუდვა“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2021 წლის 11 თებერვლის №1/1/1505,1515,1516,1529 გადაწყვეტილება საქმეზე „პაატა დიასამიძე, გიორგი ჩიტიძე, ედუარდ მარიკაშვილი და ლიკა საჯაია საქართველოს პარლამენტის და საქართველოს მთავრობის წინააღმდეგ“, II-16).

51. გასაჩივრებული ნორმების ერთობლივი წაკითხვის შედეგად დგინდება, რომ იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევის შემთხვევაში, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს უფლებამოსილ პირს, სხვისი სიცოცხლის ან/და ჯანმრთელობის დასაცავად, შეუძლია სამართალდამრღვევი ფიზიკური პირი გონივრულ ვადაში გადაიყვანოს შესაბამის სივრცეში მოსათავსებლად. გადაყვანა უნდა განხორციელდეს საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს უფლებამოსილი პირის თანხლებით, თუ ეს შესაძლებელია.

52. აშკარაა, რომ სადავო ნორმა არეგულირებს იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დამრღვევი პირის გადაყვანის პროცესს. ამ მხრივ, სადავო ნორმის მიზანია, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს უფლებამოსილი პირი აღჭუროს იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დამრღვევი პირის შესაბამის სივრცეში გადაყვანის უფლებით. ამავდროულად, აღნიშნული უფლების განხორციელებას „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონის გასაჩივრებული ნორმა შემოზღუდავს სხვისი სიცოცხლის ან/და ჯანმრთელობის დაცვის მოტივით. სადავო ნორმებით სწორედ გადაყვანის პროცესის რეგულირებაზე მიანიშნებს ის დათქმაც, რომ თუ შესაძლებელია, გადაყვანა უნდა მოხდეს საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს უფლებამოსილი პირის თანხლებით. რაც შეეხება პირის მიმართ იზოლაციისა და საკარანტინო ღონისძიებების გამოყენებას, აღნიშნული საკითხი სადავო ნორმებით არ არის მოწესრიგებული. „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-11 მუხლის მე-3 პუნქტი თავად ადგენს, რომ „გადაწყვეტილებას ადამიანის იზოლაციის ან/და მის მიმართ საკარანტინო ღონისძიებების გამოყენების შესახებ იღებს საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის სამსახური „ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის“ ევროპული კონვენციის პრინციპების დაცვით“.

53. შესაბამისად, სადავო ნორმების საფუძველზე, ადამიანის თავისუფლების შეზღუდვის დასასაბუთებლად, მოსარჩელეს უნდა წარმოედგინა არგუმენტაცია უშუალოდ სამართალდამრღვევი პირის გადაყვანის პროცესთან მიმართებით. მოსარჩელეს უნდა ემსჯელა თავად გადაყვანის პროცესის თავისუფლების უფლებასთან შეუთავსებლობაზე და, ამ პროცესში, მისი ნების თავისუფლების შეზღუდვის ფარგლებზე. აღნიშნულის საპირისპიროდ, ერთი მხრივ, მოსარჩელე თავისუფლების უფლების შეზღუდვის დასადასტურებლად აპელირებს იმ შეზღუდვებზე, რომელსაც განიცდის იზოლაციის/კარანტინის წესებს დამორჩილებული პირი, რაც საერთოდ არ წარმოადგენს სადავო ნორმების რეგულირების საგანს, ხოლო, მეორე მხრივ, დავობს პირის შესაბამის სივრცეში მოთავსების ინტენსივობაზე ისე, რომ არ განმარტავს რას გულისხმობს შესაბამის სივრცეში პირის მოთავსება ან როგორი ხანგრძლივობითა და ინტენსივობით თავსდება პირი ამ სივრცეში, რითაც შეუძლებელი ხდება იმის წარმოჩენა, აქვს თუ არა ადგილი თავისუფლების შეზღუდვას.

54. მოსარჩელე, ასევე ყურადღებას ამახვილებს ნორმების ბუნდოვანებაზე და აღმასრულებელი ხელისუფლების წარმომადგენლების მხრიდან ამ ნორმებში გამოყენებული ტერმინების ფართოდ განმარტების შესაძლებლობაზე. მოსარჩელის აზრით, სადავო ნორმების საფუძველზე, პირი იძულებით გადაყვანას შესაძლოა, დაექვემდებაროს იზოლაციისა და კარანტინის წესის ნებისმიერი დარღვევის შემთხვევაში, მაშინაც კი, როდესაც არ არსებობს მისი მხრიდან სხვა პირების ინფიცირების რისკი. ამ მხრივ, უპირველეს ყოვლისა, საყურადღებოა უშუალოდ „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონის გასაჩივრებულ დებულებაში გაკეთებული დათქმა, რომლის თანახმად, კანონით გათვალისწინებულ სუბიექტს შესაბამის სივრცეში მოსათავსებლად პირის გადაყვანის უფლებამოსილება ენიჭება მხოლოდ სხვისი სიცოცხლის ან/და ჯანმრთელობის დასაცავად. აშკარაა, რომ აღნიშნული პრევენციული ღონისძიების მიზანია იმ პირის იზოლაცია, რომელიც ატარებს კონკრეტული დაავადების/ინფექციის სხვა პირებზე გავრცელების საფრთხეს. შესაბამისად, ლოგიკურია ვარაუდი, რომ გადაყვანის ღონისძიებები განხორციელდება იმ პირთა მიმართ, რომლებიც პოტენციურად შესაძლოა დაექვემდებარონ საკარანტინო სივრცეში ან თვითიზოლაციაში მოთავსებას. აღმასრულებელი ხელისუფლების ორგანოების ან საერთო სასამართლოების მხრიდან სადავო ნორმის განსხვავებული/საპირისპირო განმარტების/გამოყენების მაგალითები, №1588 კონსტიტუციურ სარჩელში წარმოდგენილი არ ყოფილა.

55. მოსარჩელის მიერ სადავო ნორმის აღმასრულებელი ხელისუფლების ორგანოების მხრიდან ზედმეტად ფართო, ბოროტად გამოყენების შესაძლებლობაზე აპელირების მიუხედავად, წინამდებარე კონსტიტუციური სარჩელის ფარგლებში არ ყოფილა დასახელებული არც ერთი კონკრეტული შემთხვევა, რომელიც დაადასტურებდა შესაბამის სივრცეში მოსათავსებლად იზოლაციისა და კარანტინის წესის დამრღვევი პირის მიმართ გადაყვანის ღონისძიების გაუმართლებელ გამოყენებას და, ამ გზით, თავისუფლების უფლებაში ჩარევას. ამ თვალსაზრისით, სადავო ნორმების არაკონსტიტუციურობის წარმოსაჩენად, მოსარჩელე აპელირებს იმაზე, რომ გადაყვანის პრევენციული ღონისძიება, მისი ბუნდოვანებიდან გამომდინარე, შესაძლებელია, გამოყენებული ყოფილიყო მის წინააღმდეგ, რომელმაც დაარღვია იზოლაციისა და კარანტინის წესით განსაზღვრული ღამის საათებში გადაადგილების აკრძალვა, თუმცა, რეალურად, ის ფაქტი, რომ მოსარჩელის მიმართ ამგვარი ღონისძიება არ გამოყენებულა, მხოლოდ მოსარჩელის არგუმენტაციის საპირისპიროდ მეტყველებს.

56. ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლის შენიშვნის პირველი ნაწილის პირველი წინადადების, 177¹⁵ მუხლის შენიშვნისა და „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-11 მუხლის 1¹ პუნქტის პირველი წინადადების კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-13 მუხლის პირველ, მე-2 და მე-3 პუნქტებთან მიმართებით, №1588 კონსტიტუციური სარჩელი დაუსაბუთებელია და არსებობს მისი არსებითად განსახილველად მიღებაზე უარის თქმის „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 31¹ მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტით და 31³ მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული საფუძველი.

III
სარეზოლუციო ნაწილი

საქართველოს კონსტიტუციის მე-60 მუხლის მე-4 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის, „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტის, 21-ე მუხლის მე-2 პუნქტის, 27¹ მუხლის მე-2 პუნქტის, 29-ე მუხლის მე-2 პუნქტის, 31-ე მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტების, 31¹ მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტების, 31² მუხლის მე-8 პუნქტის, 31³ მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის, 31⁵ მუხლის პირველი, მე-3, მე-4 და მე-7 პუნქტების, 31⁶ მუხლის მე-2 პუნქტის, 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის, 43-ე მუხლის პირველი, მე-2, მე-5, მე-7, მე-8, მე-10 და მე-13 პუნქტების საფუძველზე,

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო
ა დ გ ე ნ ს:

1. არ იქნეს მიღებული არსებითად განსახილველად №1588 კონსტიტუციური სარჩელი („რუსუდან გოცირიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“) სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება:

(ა) საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლის სიტყვების „„საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ საკითხებთან დაკავშირებით დადგენილი იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევა გამოიწვევს ფიზიკური პირის დაჯარიმებას 2 000 ლარით“ და 177¹⁵ მუხლის სიტყვების „საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით ან/და სხვა შესაბამისი ნორმატიული აქტებით განსაზღვრული საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის რეჟიმის დარღვევა, მათ შორის, „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ საკითხებთან დაკავშირებით დადგენილი იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევა, თუ ეს წესი საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის რეჟიმის ნაწილია, − გამოიწვევს ფიზიკური პირის დაჯარიმებას 3 000 ლარით ..., თუ საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით სხვა რამ არ არის დადგენილი.“ კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-9 პუნქტის პირველ წინადადებასთან მიმართებით;

(ბ) საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლის შენიშვნის პირველი ნაწილის პირველი წინადადების, 177¹⁵ მუხლის შენიშვნისა და „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-11 მუხლის 1¹ პუნქტის პირველი წინადადების კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-13 მუხლის პირველ, მე-2 და მე-3 პუნქტებთან მიმართებით;

(გ) საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 248¹ მუხლის სიტყვების „„საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ საკითხებთან დაკავშირებით დადგენილი იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევა, ჩადენილი საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლით გათვალისწინებული ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ჩადენისათვის ადმინისტრაციულსახდელდადებული ან/და ამ მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის ნასამართლევი პირის მიერ, − ისჯება შინაპატიმრობით ვადით ექვსი თვიდან ორ წლამდე ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით სამ წლამდე.“ და 359¹ მუხლის სიტყვების „საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით ან/და სხვა შესაბამისი ნორმატიული აქტებით განსაზღვრული საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის რეჟიმის დარღვევა (მათ შორის, „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ საკითხებთან დაკავშირებით დადგენილი იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევა, თუ ეს წესი საგანგებო ან საომარი მდგომარეობის რეჟიმის ნაწილია), ჩადენილი ასეთი ქმედების ჩადენისათვის ადმინისტრაციულსახდელდადებული ან/და ამ მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის ნასამართლევი პირის მიერ, − ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით ექვს წლამდე, თუ საქართველოს პრეზიდენტის დეკრეტით სხვა რამ არ არის დადგენილი.“ კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-9 მუხლთან და 31-ე მუხლის მე-9 პუნქტის პირველ წინადადებასთან მიმართებით;

(დ) საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 219-ე მუხლის მე-6 ნაწილისა და 229⁷ მუხლის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-5 პუნქტთან მიმართებით.

2. შეწყდეს საქმე №1588 კონსტიტუციურ სარჩელზე („რუსუდან გოცირიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“) სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 209-ე მუხლის 2¹ ნაწილის (2022 წლის 20 იანვრამდე მოქმედი რედაქცია) კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-5 პუნქტთან მიმართებით.

3. განჩინება საბოლოოა და გასაჩივრებას ან გადასინჯვას არ ექვემდებარება.

4. განჩინება გამოქვეყნდეს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს ვებგვერდზე 15 დღის ვადაში, გაეგზავნოს მხარეებს და „საქართველოს საკანონმდებლო მაცნეს“.

კოლეგიის შემადგენლობა:

ვასილ როინიშვილი

ევა გოცირიძე

გიორგი თევდორაშვილი

გიორგი კვერენჩხილაძე