თქვენ არ ეცნობით კონსტიტუციური სარჩელის/წარდგინების სრულ ვერსიას. სრული ვერსიის სანახავად, გთხოვთ, ვერტიკალური მენიუდან ჩამოტვირთოთ მიმაგრებული დოკუმენტი

1. სადავო ნორმატიული აქტ(ებ)ი

ა. საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსი

2. სასარჩელო მოთხოვნა

3. საკონსტიტუციო სასამართლოსათვის მიმართვის სამართლებრივი საფუძვლები

საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტი და მე-60 მუხლის მეოთხე პუნქტის ,,ა” ქვეპუნქტი, ,,საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ” საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის ,,ე” ქვეპუნქტი, 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის ,,ა” ქვეპუნქტი, 31-ე და და 31¹ მუხლები

4. განმარტებები სადავო ნორმ(ებ)ის არსებითად განსახილველად მიღებასთან დაკავშირებით

არ არსებობს წინამდებარე კონსტიტუციური სარჩელის „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 31³ -ე მუხლით გათვალისწინებული, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოში არსებითად განსახილველად არმიღების საფუძვლები.

ა) თავისი ფორმითა და შინაარსით სარჩელი შეესაბამება „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 31¹ მუხლით დადგენილ მოთხოვნებს;

ბ) სარჩელი შეტანილია უფლებამოსილი პირების მიერ:

ელენე გეგეშიძე იყო მისი გარდაცვლილი შვილის უფლებამონაცვლე. სისხლის სამართლის საქმე შეწყდა სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 105-ე მუხლის 1(ა) ნაწილის საფუძველზე. ელენე გეგეშიძემ შეწყვეტილი სისხლის სამართლის საქმის მასალების მიღების მიზნით მიმართა შინაგან საქმეთა სამინისტროს, რომლისგანაც უარი მიიღო. მან დაიწყო წარმოება თბილისის საქალაქო სასამართლოში, სადაც სასამართლომ არ დააკმაყოფილა მოთხოვნა. ელენე გეგეშიძის მიერ სასამართლო წარმოება მისთვის წარუმატებლად დასრულდა სააპელაციო და საკასაციო ინსტანციებშიც. სასამართლოებმა განმარტეს მოსარჩელის მიერ სადავოდ გახდილი ნორმა და მიუთითეს, რომ ამ ნორმის საფუძველზე მას უფლება ერთმევა მიიღოს სისხლის სამართლის შეწყვეტილი საქმის მასალები.

სააპელაციო და საკასაციო სასამართლოების განმარტებით „„მოცემულ შემთხვევაში მოსარჩელის მიერ, საქართველოს მთავარი პროკურტურიდან მოთხოვნილი, 2016 წლის 09 თებერვალს გამოძიების შეწყვეტის შესახებ სისხლის სამათლის #0007780414 საქმის მასალები მიეკუთვნება ისეთ დოკუმენტთა კატეგორიას, რომლებზეც მიმდინარეობდა სისხლის სამართლის საქმის წარმოება და შესაბამისად წარმოებისათვის დადგენილი ცალკეული მოქმედებების განხორციელების სამართლებრივი საფუძველი იყო საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსი და საქართველოს სისხლის სამართლის საროცესო კოდექსი. ამრიგად, ზემოაღნიშნული დანაწესიდან გამომდინარე, მითითებულ შემთხვევაში არ შეიძლება გავრცელდეს საქართველოს ზოგადი ადმინისრაციული კოდექსის მოქმედება.“

ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, ელენე გეგეშიძეს შეეზღუდა სახელმწიფო ორგანოებიდან ინფორმაციის მიღების უფლება სწორედ სადავო ნორმის საფუძველზე. შესაბამისად, სადავო ნორმის მოქმედება მასზე უკვე გავრცელდა ნეგატიურად, რაც მას აქცევს კონსტიტუციური სარჩელის წარდგენის უფლების მქონე სუბიექტად.

დ) სარჩელში მითითებულ საკითხზე სასამართლოს არ უმსჯელია;

ე) სადავო ნორმა ექცევა კონსტიტუციის მე-18 მუხლის მეორე პუნქტით დაცულ სფეროში, რის შესახებ მსჯელობა წარმოდგენილია მოთხოვნის დასაბუთების ქვეთავში.

ვ) ნორმატიული აქტების იერარქიაში არ არსებობს გასაჩივრებულ ნორმატიულ აქტზე მაღლა მდგომი, სადავო საკითხის მარეგულირებელი, სამართლებრივი აქტი.

ზ) კანონით არ არის დადგენილი სასარჩელო ხანდაზმულობის ვადა და შესაბამისად, არც მისი არასაპატიო მიზეზით გაშვების საკითხი დგება დღის წესრიგში;

5. მოთხოვნის არსი და დასაბუთება

1. სადავო ნორმის ანალიზი

საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-3 მუხლი განსაზღვრავს ამავე კოდექსის მოქმედების სფეროს. ამავე მუხლის მესამე ნაწილის თანახმად „ამ კოდექსის მოქმედება ვრცელდება ამ მუხლის მე-2 ნაწილში აღნიშნული ორგანოების და ამ ორგანოთა თანამდებობის პირების იმ საქმიანობაზე, რომელიც დაკავშირებულია ადმინისტრაციული ფუნქციის განხორციელებასთან.“ შესაბამისად, ადმინისტრაციული ორგანოების ნებისმიერი საქმიანობა, რომელიც დაკავშირებულია მათი ადმინისტრაციული ფუნქციის განხორციელებასთან ექცევა ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის (მათ შორის ინფორმაციის თავისუფლების ნაწილში) რეგულირების სფეროში. ამავე მუხლის მე-4(ა) ნაწილი ადგენს საგამონაკლისო შემთხვევას და მიუთითებს, რომ:

„ამ კოდექსის მოქმედება არ ვრცელდება აღმასრულებელი ხელისუფლების ორგანოთა იმ საქმიანობაზე, რომელიც დაკავშირებულია:

ა) დანაშაულის ჩადენის გამო პირის სისხლისსამართლებრივ დევნასთან და სისხლის სამართლის საქმის წარმოებასთან;“

შესაბამისად, ზემოთხსენებული ტესტიდან გამონაკლისი შემთხვევაა (1) სისხლისსამართლებრივი დევნა და (2) სისხლის სამართლის საქმის წარმოება. ამ დროს აღმასრულებელი ხელისუფლების ორგანოები იყენებენ არა ზოგად ადმინისტრაციულ კანონმდებლობას, არამედ, შესაბამისად, სპეციალურ კანონს - სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსს.

საერთო სასამართლოების უახლესი პრაქტიკის თანახმად, წარმოებით შეწყვეტილი და ადმინისტრაციული ორგანოს უწყებრივ არქივში შენახული სისხლის სამართლის საქმის მასალები, სადავო ნორმის საფუძველზე, არ ექცევა ადმინისტრაციული კოდექსის მოქმედების სფეროში. შესაბამისად, მასზე არ ვრცელდება საჯარო ინფორმაციის თემასთა დაკავშირებული ნორმები. სასამართლოებმა მიიჩნიეს, რომ დასრულებული საქმის მასალების არქივში შენახვა წარმოადგენს აღმასრულებელი ხელისუფლების ისეთ საქმიანობას, რომელიც დაკავშირებულია სისხლის სამართლის საქმის წარმოებასთან. რაც იმას ნიშნავს, რომ მასზე უნდა გავრცელედეს არა ადმინისტრაციული, არამედ სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი.

აღნიშნული მსჯელობა გამოიყენა სამივე ინსტანციის სასამართლომ, საქმეში, სადაც გარდაცვლილი დაზარალებულის უფლებამონაცვლეები (მისი მშობლები), საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროსა და შინაგან საქმეთა სამინისტროს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის ქ. თბილისის მთავარი სამმართველოს საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევათა საგამოძიებო სამსახურისგან (შემდგომში - საგამოძიებო სამსახური) ითხოვდნენ შესაბამისი შეწყვეტილი სისხლის სამართლის საქმის მასალების, როგორც ადმინისტრაციული კოდექსის III თავით გათვალისწნიებული საჯარო ინფორმაციის გადაცემას. აღნიშნულ სისხლის სამართლის საქმეზე წარმოება იმ დროისთვის, როგორც აღინიშნა, უკვე უკვე შეწყვეტილი იყო და საქმის მასალები ინახებოდა უწყებრივ არქივში. მოთხოვნის საპასუხოდ საერთო სასამართლოებმა, სამივე ინსტანციამ განმარტა, რომ სისხლის სამართლის საქმის მასალების უწყებრივი ქვემდებარეობის შესაბამისად დაარქივება არ არის ადმინისტრაციული ფუნქციის შესრულება, აღმასრულებელი ხელისუფლების საქმიანობის ის ტიპი, რომელიც დაკავშირებულია ადმინისტრაციული ფუნქციების განხორციელებასთან, ამიტომაც მასზე არ ვრცელდება ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსით დადგენილი წესები (თბილისი საქალაქო სასამართლოს 2017 წლის 19 აპრილის N3/6706/-16 გადაწყვეტილება; საქართველოს სააპელაციო სასამართლოს 2017 წლის 21 ნოემბრის N 3ბ/1543-17 განჩინება და საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2018 წლის 19 აპრილის N ბს-101-101(კ-18) განჩინება).

ხაზგასასმელია ის ფაქტი, რომ ზემოაღნიშნული განმარტებით შეიცვალა სააპელაციო და საკასაციო სასამართლოების მიერ დადგენილი სტანდარტი. მანამ, სანამ საერთო სასამართლოები მიიღებდნენ ზემოაღნიშნულ გადაწვეტილებას, სააპელაციო და საკასაციო ინსტანციების განმარტება სხვაგვარ სტანდარტს გვთავაზობდა. კერძოდ, სასამართლომ შეწყვეტილი სისხლის სამართლის საქმე მიიჩნია საჯარო ინფორმაციად. აღნიშნულს საფუძვლად დაუდო მსჯელობა, რომლის მიხედვითაც შეწყვეტილი სისხლის სამართლის საქმესთან მიმართებით საქართველოს პროკურატურა მხოლოდ მისი, როგორც საარქივო დოკუმენტის შენახვასა და დაცვას უზრუნველყოფს, რაც წარმოადგენს პროკურატურის არა კონსტიტუციური და სპეციალური კანონების საფუძველზე მინიჭებულ ფუნქიას (სისხლისსამართლებრივ დევნას/სისხლის სამართლის საქმის წარმოებას), არამედ მარტივ ადმინისტრაციულ ფუნქციას, რაც გამოხატულია სხვადასხვა სახის ორგანიზაციული საკითხების გადაწყვეტაში და შესაბამისად ექცევა დაწესებულების ადმინისტრირების სფეროში (თბილისის სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტინება N3ბ.1328; უზენაესი სასამართლოს 2003 წლის 3 დეკემბრის Nბს-377-505(კ-03) გადაწყვეტილება საქმეზე გაზეთი „ალია“ საქართველოს გენერალური პროკურატურის წინააღმდეგ“)

შესაბამისად, საერთო სასამართლოებმა გადაუხვიეს ზემოთგანხილულ სტანდარტს და ადმინისტრაციული კოდექსის მიერ დასახელებულ „სისხლის სამართლებრივი დევნასა“ და „სისხლის სამართლის საქმის წარმოებაში“ მოიაზრეს ისეთი სისხლისსამართლებრივი საქმეც, რომელზეც დევნაცა და წარმოებაც შეწყვეტილია, ინახება არქივში. ხოლო, ამ მსჯელობაზე დაყრდნობით კი ის ექცევა საგამონაკლისო შემთხვევაში და მასზე არ ვრცელდება ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მესამე თავი, რომელიც არეგულირებს ინფორმაციის საჯაროობის საკითხებს.

მას შემდეგ, რაც დგინდება სადავო ნორმის შინაარსი, მნიშვნელოვანია განვიხილოთ ნორმათა/კანონთა მოქმედების სტრუქტურა ინფორმაციის მიღების ნაწილში, მათი მოქმედების სფერო და მიზნები. როგორც ზემოთ აღინიშნა, სისხლისსამართლებრივი დევნასა და სისხლის სამართლის საქმის წარმოებასთან დაკავშირებულ საქმიანობას არეგულირებს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი, რომელიც inter alia ეხება ამ საქმიანობის ფარგლებში არსებული ინფორმაციის გაცემის ასპექტსაც. ინფორმაციის თავისუფლების ნაწილში ადმინისტრაციული კოდექსის გავრცელების შეზღუდვა სისხლისსამართლებრივ დევნასა და სისხლის სამართლის საქმის წარმოებაზე განპირობებულია თავად სისხლის სამართლის ბუნებითა და სპეციფიკით. ინფორმაცია, რომელიც არსებობს და პერმანენტულად გროვდება მთელი პროცესის განმავლობაში გამორჩეულია თავისი არსით. აღსანიშნავია ის ფაქტიც, რომ ინფორმაციის თავისუფლების შეზღუდვის ზოგადი საფუძვლების გარდა, სისხლის სამართლის საქმის წარმოების ეტაპზე შემოდის სახელმწიფოს მაღალი ინტერესი, რომელიც ყველაზე მეტად გამოძიების (მტკიცებულებათა შეგროვების) ეტაპზე იჩენს თავს. მოცულობით ახსნას არ საჭიროებს ის ფაქტი, რომ გამოძიების მიმდინარეობა და მის ფარგლებში მოპოვებული ინფორმაცია, ასევე, სისხლის სამართლის საქმის წარმოების სხვა ეტაპზე არსებული ინფორმაცია განსაკუთრებულ „მოფრთხილებას“ საჭიროებს და ამ ინტერესების დასაცავად ინფორმაციის თავისუფლების შეზღუდვა დასაშვებია. სისხლის სამართლის პროცესის სპეციფიკა და ის მიზნები, რომელსაც სამართლის ეს კონკრეტული დარგი ზოგადად ემსახხურება, ხშირად ხდება კონსტიტუციური უფლებების შეზღუდვის საფუძველი. თუმცა, აღსანიშნავია, რომ აღნიშნული ყოველთვის პროცესის მიმდინარეობას, მის ფარგლებში საქმის სრულყოფილ და ობიექტურ გამოკვლევასა და დასრულებას და საბოლოო ჯამში კი საქმეზე მართლმსაჯულების განხორციელების მიზანს ემსახურება.

ზემოაღნიშნულ დასკვნას ადასტურებს, როგორც სისხლის სამართლის საპროცესო ისე მატერიალური კოდექსების დანაწესები. სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის ლოგიკა და მასში ინფორმაციის თავისუფლებაზე, ან თუნდაც გამოხატვის თავისუფლებაზე დაწესებული შეზღუდვები ნათლად მიუთითებენ, რომ შეზღუდვების მიზანი პროცესის დაცვაა, რადგან ისინი სწორედ მიმდინარე საქმის ფარგლებში ვრცელდება. აღნიშნულის მაგალითად თუნდაც ის ფაქტი გამოდგება, რომ სისხლის სამართლის მასალებზე წვდომა შეზღუდული აქვს თვით დაზარალებულსაც კი. სსსსკ-ს 57-ე მუხლის 1(თ) მუხლის მიხედვით „მიიღოს ინფორმაცია გამოძიების მიმდინარეობის შესახებ და გაეცნოს სისხლის სამართლის საქმის მასალებს, თუ ეს არ ეწინააღმდეგება გამოძიების ინტერესებს“. საქმის წარმოებისა დაცვისა და მასზე ეფექტური მართლმსაჯულების განხორციელების მიზანზე მიუთითებს სხდომის დახურვის დანაწესიც. სახეზეა ასევე ამავე კოდექსის 104-ე მუხლი, რომელიც სწორედ გამოძიებისა და საქმის წარმოების დაცვის მიზნით უფლებას ანიჭებს პროკურორსა და გამომძიებელს შეუზღუდონ გამოხატვის თავისუფლება პროცესის ნებისმიერ მონაწილეს. იმავე უფლებით სარგებლობს მოსამართლეც. სისხლის სამართლის მატერიალური ნაწილის 374-ე მუხლით კი დასჯადია სპეციალურად გაფრთხილებული პირის მიერ გამოძიების მონაცემების გამჟღავნება.

საკანონმდებლო ტექნიკის თვალსაზრისით ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსისა და სისხლის სამართლის კანონმდებლობის ურთიერთმიმართება შემდეგნაირია: ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსი არის ის ნორმატიული აქტი, რომელიც არეგულირებს ინფორმაციის თავისუფლების ზოგად სტანდარტებს და განსაზღვრავს ადმინისტრაციული ორგანოების ვალდებულებას პირების მიერ ამ უფლებით სარგებლობის ნაწილში. რომ არ არსებობდეს სხვა სპეციალური კანონები, რომლებიც მათი მოქმედების სფეროს სპეციფიკის გათვალისწინებით აწესებენ გარკვეულ შეზღუდვებს, ინფორმაციის თავისუფლების სფერო მთლიანად მოწესრიგებული იქნებოდა ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსით. თუმცა, გამომდინარე იქიდან, რომ სამართლის თითოეულ მიმართულებას თან სდევს განსაკუთრებული სპეციფიკა, ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსი უშვებს საგამონაკლისო შემთხვევებს და ინფორმაციის თავისუფლების დარეგულირების საკითხს, იმ კონკრეტული სამართლის დარგისათვის სრულად ან ნაწილობრივ გადაანდობს სხვა რელევანტურ კანონმდებლობას. მოცემულ შემთხვევაშიც, სადავო ნორმა აწესებს ზოგად შეზღუდვას, რომ ინფორმაციის თავისუფლებაზე არსებული სტანდარტები არ ვრცელდება სისხლისსამართლებრივ დევნასა და სისხლის სამართლის საქმის წარმოებაზე. ცხადია, სზაკი ამ შემთხვევაში იღებს ზოგად ფორმულას, რომელიც მომდინარეობს სისხლისსამართლებრივი საქმის წარმოების სპეციფიკიდან და ერთიანი, ბაზისური სტანდარტის სახით გადმოსცემს აღნიშნულს სადავო ნორმაში. მაშასადამე, ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსი გვთავაზობს მხოლოდ ზოგად ფორმულას, ხოლო სისხლის სამართლის საქმის წარმოების ეტაპზე ინფორმაციის თავისუფლებასთან დაკავშირებული სტანდარტების ჩამოყალიბებას გადაანდობს სხვა რელევანტურ კანონმდებლობას - სისხლის სამართლის საპროცესო და მატერიალურ კოდექსებს (შესაძლოა არსებობდეს სხვა ვიწრო-სპეციფიკური კანონებიც). შესაბამისად, აღნიშნული შეზღუდვის მიზნებიც სწორედ სისხლის სამართლის კანონმდებლობაში უნდა ამოვიკითხოთ, რადგან ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მიერ დაწესებული შეზღუდვაც, თავის თავში, სისხლის სამართლის მართლმსაჯულების ინტერესების დაცვას ემსახურება, ამიტომ, შეუძლებელია ის არ გამომდინარეობდეს თავად სისხლის სამართლის კანონმდებლობის ლოგიკისგან.

სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მიხედვით სისხლისსამართლებრივი დევნისა და სისხლის სამართლის საქმის წარმოების შეწყვეტის ორი საფუძველი არსებობს: (1) სასამართლოს განაჩენი; (2) უფლებამოსილი პირების/ორგანოების მიერ საქმის შეწყვეტა ამავე კოდექსის 105-ე და 106-ე მუხლების მიხედვით. თუ სახეზეა ორიდან ერთ-ერთი სისხლისსამართლებრივი დევნა და შესაბამისად საქმის წარმოებაც შეწყვეტილია. სისხლისსამართლებრივი საქმის შეწყვეტის შემდგომ კი ცხადია, იმ კონკრეტულ საქმესთან მიმართებით სრულდება პროკურატურისა და საგამოძიებო ორგანოების კონსტიტუციური ვალდებულების/ფუნქციის მოქმედება და ამ საქმესთან მიმართებით აღარ არსებობს სისხლის სამართლის ის სპეციფიკური ასპექტები, რომელიც საქმის წარმოების ეტაპზე დგას.

შეწყვეტილი სისხლის სამართლის საქმის მასალების შენახვა და მათი უსაფრთხოების შესაბამისი ზომებით უზრუნველყოფა თავისი არსით წარმოადგენს ადმინისტრაციულ ფუნქციას, რადგან ქმედება პირდაპირ ადმინისტრირებას უზრუნველყოფს. აღნიშნული მტკიცდება სხვა აქტებითაც, მაგალითად: საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საინფორმაციო-ანალიტიკური დეპარტამენტის დებულების მე-11(გ) მუხლის მიხედვით, ოპერატიული აღრიცხვის და არქივის განყოფილება „საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით უზრუნველყოფს სამინისტროს საგამოძიებო ქვემდებარეობას მიკუთვნებული შეწყვეტილი სისხლის სამართლის საქმეების, სამინისტროს ყოფილ მოსამსახურეთა პირადი საქმეების, სამინისტროს დანაყოფებში შექმნილი და საარქივო შენახვას დაქვემდებარებული საქმისწარმოების დოკუმენტური მასალების მიღებას/დამუშავებას, საარქივო რეგისტრაციას, შენახვას/გაცემას, აღნიშნულ მასალებზე საძიებო-საცნობარო კომპიუტერული ბაზის შექმნას/წარმოებას“. აღნიშნულ ფუნქციას კავშირი არ აქვს არც სისხლისსამართლებრივ დევნასთან, არც სისხლის სამართლის წარმოების სხვა ნებისმიერ ეტაპთან, შესაბამისად ის არ ეხება იმ მიზნებს, რომელსაც სისხლის სამართლის საქმის წარმოების ეტაპზე ინფორმაციის თავისუფლების შეზღუდვა მოყვება შედეგად და კავშირში არ არის სამართალდამცავი ორგანოების იმ კონსტიტუციური ვალდებულების განხორციელებასთან, რომელიც თავისი ბუნებით არ არის ადმინისტრაციული ხასიათის.

ნაცვლად იმისა, რომ აქცენტი გაკეთებულიყო ორგანოს ქმედებაზე, საქმიანობაზე, სასამართლომ ყურადღება მიაქცია დოკუმენტების ტიპს. სააპელაციო სასამართლო აღნიშნავს, რომ „მოცემულ შემთხვევაში მოსარჩელის მიერ, საქართველოს მთავარი პროკურტურიდან მოთხოვნილი, 2016 წლის 09 თებერვალს გამოძიების შეწყვეტის შესახებ სისხლის სამათლის #0007780414 საქმის მასალები მიეკუთვნება ისეთ დოკუმენტთა კატეგორიას, რომლებზეც მიმდინარეობდა სისხლის სამართლის საქმის წარმოება და შესაბამისად წარმოებისათვის დადგენილი ცალკეული მოქმედებების განხორციელების სამართლებრივი საფუძველი იყო საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსი და საქართველოს სისხლის სამართლის საროცესო კოდექსი. ამრიგად, ზემოაღნიშნული დანაწესიდან გამომდინარე, მითითებულ შემთხვევაში არ შეიძლება გავრცელდეს საქართველოს ზოგადი ადმინისრაციული კოდექსის მოქმედება.“ (თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის 2017 წლის 21 ნოემბრის #3ბ/1543-17 გადაწვეტილება, გვ. 15). იდენტური მსჯელობა გაიზიარა საკასაციო სასამართლომაც. შესაბამისად, სასამართლომ ყურადღება მხოლოდ იმას მიაქცია, რომ ინფორმაცია შექმნილია ისეთ ვითარებაში, როდესაც ორგანო არ ახორციელებს ადმინისტრაციულ ფუნქციას, რაც კონსტიტუციურობის შემოწმებამდე ეწინააღმდეგება თავად სზაკის დანაწესსაც, რომელიც ინფორმაციის საჯაროდ დაკვალიფიცირებისათვის მისი შექმნის ვითარებას მხოლოდ ერთ-ერთ ალტერნატიულ კრიტერიუმად ასახელებს. თავად სადავო ნორმაც კი საქმიანობაზე უსვამს ხაზს - „დაკავშირებულია ისეთ საქმიანობასთან.“ სასამართლომ ასევე უგულებელყო ის ფაქტი, რომ შესაძლოა ინფორმაციის შექმნის მომენტში საქმიანობა საგამონაკლისო შემთხვევასთან იყო დაკავშირებული, მაგრამ იმ მომენტში, როდესაც საგამონაკლისო შემთხვევა ოფიციალურად წარმოებაშეწყვეტილია, შესაბამისი ორგანოების მიერ ამ ინფორმაციის შენახვა (შესაბამისად საქმიანობა არის შენახვა) აღარ არის დაკავშირებული სისხლისსამართლებრივ დევნასა და სისხლის სამართლის საქმის წარმოებასთან.

ზემოაღნიშნული მსჯელობის მიუხედავად, საერთო სასამართლოების უახლესი პრაქტიკით ნორმას შესძინეს ისეთი ნორმატიული შინაარსი, რომლის მიხედვითაც სისხლის სამართლის შეწყვეტილი საქმის შენახვა არ განეკუთვნება ისეთ საქმიანობას, რომელიც დაკავშირებულია ადმინისტრაციული ფუნქციის განხორციელებასთან და მასზე არ ვრცელდება ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსი.

აშშ-სა და კანადის საკანონმდებლო მოწესრიგება

„საჯარო ხელისუფლება საჯაროდ ხელმისაწვდომი ინფორმაციის ან მისი დაუფლების შესაძლებლობის გარეშე ფარისევლობის ან ტრაგედიის (ან ორივესი ერთად) წინაპირობაა. ცოდნა ყოველთვის მართავს უცოდინრობას, ხოლო ხალხი, რომლებსაც სურთ, რომ იყვნენ თავიანთი თავების მმართველები, აღჭურვილნი უნდა იყვნენ ამ ცოდნით.“[1]

ამერიკის შეერთებულ შტატებში საჯარო ინფორმაციაზე ხელმისაწვდომობის უფლებას აწესრიგებს ფედერალური ხელისუფლების მიერ რეგლამენტირებული „ინფორმაციის თავისუფლების აქტი“, რომელიც განსაზღვრავს საჯარო ინფორმაციის მოპოვებასთან დაკავშირებულ საგნობრივ, ფორმალურ და პროცედურულ მახასიათებლებს.

“ინფორმაციის თავისუფლების აქტის“ მე-7 მუხლის „ბ“ პუნქტის მე-7 ქვეპუნქტში ჩამოთვლილია საფრთხეები, რომელთა პრევენციის მიზნებისთვისაც ლეგიტიმურია საჯარო დაწესებულებებში არსებულ ინფორმაციაზე წვდომის შეზღუდვა. ესენია:

ა) კანონის აღსრულებისთვის ხელის შეშლა

ბ) პირის სამართლიან სასამართლოზე ხელმისაწვდომობის უფლების შელახვა

გ) პირის პირადი ცხოვრების შელახვა

დ) კონფიდენციალური ინფორმაციის წყაროს გამჟღავნების შესაძლებლობა.

ე) საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელებასთან თუ სისხლისსამართლებრივ დევნასთან დაკავშირებული იმგვარი ინფორმაციის გამჟღავნება, რომელიც საფრთხეს უქნის კანონის აღსრულებას ან პირის სიცოცხლესა და უსაფრთხოებას. [2]

ნორმის ანალიზიდან გამომდინარე ცხადია, რომ ამერიკის შეერთებულ შტატებში საჯარო ინფორმაციაზე ხელმისაწვდომობის უფლების შეზღუდვისთვის ამოსავალია ხელშესახები საფრთხისა და დაცვის ღირსი ინტერესის არსებობა. ნორმის „ე“ პუნქტი ცალსახად მიანიშნებს, რომ სისხლისამართლებრივი დევნის თაობაზე ინფორმაციის გამჟღავნების შეზღუდვა მხოლოდ კანონის აღსრულებასთან ან პირის სიცოცხლესა და უსაფრთხოებასთან დაკავშირებული საფრთხეების პრევენციას შეიძლება ემსახურებოდეს.

კანადაში ოფიციალურ დოკუმენტებზე წვდომის უფლება გარანტირებულია „ინფორმაციაზე წვდომის აქტით“ (1985), რომლის მიზანიც არის ფედერალური ხელისუფლების ანგარიშვალდებულებისა და გამჭვირვალობის ხარისხის ზრდა , ღია და დემოკრატიული საზოგადოების ფორმირებისთვისა და სახელისუფლებო ინსტიტუტებზე საჯარო დისკუსიების წარმოებისთვის[3]

აქტის მე-4 მუხლის თანახმად, კანადის მოქალაქეს ან მუდმივ რეზიდენტს აქვს სახელისუფლებო ორგანოს მიერ შენახულ დოკუმენტზე წვდომის უფლება, ხოლო „სახელისუფლებო ორგანო“ განმარტებულია, როგორც კანადის ხელისუფლების ნებისმიერი განყოფილება , სამინისტრო ან ორგანო.

ამდენად, როგორც კანადის, ასევე აშშ-ს ნორმატიული მოწესრიგებისთვის, საჯარო სამართლის იურიდიული პირის ხელთ არსებული ნებისმიერი ინფორმაცია წარმოადგენს „ოფიციალურ დოკუმენტს“ რომელზე წვდომაც კანონით არის გარანტირებული.

3. სადავო ნორმის მიმართება საქართველოს კონსტიტუციის მე-18 მუხლის მე-2 პუნქტთან

საქართველოს კონსტიტუციის მე-18 მუხლის მე-2 პუნქტის მიხედვით „ ყველას აქვს უფლება კანონით დადგენილი წესით გაეცნოს საჯარო დაწესებულებაში მასზე არსებულ ან სხვა ინფორმაციას ან ოფიციალურ დოკუმენტს, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც იგი შეიცავს კომერციულ ან პროფესიულ საიდუმლოებას ან დემოკრატიულ საზოგადოებაში აუცილებელი სახელმწიფო ან საზოგადოებრივი უსაფრთხოების ან სამართალწარმოების ინტერესების დასაცავად კანონით ან კანონით დადგენილი წესით აღიარებულია სახელმწიფო საიდუმლოებად“

აღსანიშნავია, რომ ინფორმაციის საჯაროობის თვალსაზრისით კონსტიტუციური ცვლილებები სტანდარტების დონეზე აღნიშნულ უფლებას არ შეხებია, ამიტომაც რელევანტურია საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკის გამოყენება კონსტიტუციის აქამდე მოქმედი რედაქციის 41-ე მუხლთან დაკავშირებით.

ინფორმაციის საჯაროობა მხოლოდ თავისთავადი სიკეთე არ არის და, იმავდროულად, უზრუნველყოფს დემოკრატიული პროცესების გაჯანსაღებას, კერძოდ, „სახელმწიფოს ოფიციალურ დოკუმენტებში დაცულ ინფორმაციაზე ხელმისაწვდომობის უფლება უზრუნველყოფს მოქალაქეთა ეფექტურ მონაწილეობას ხელისუფლების განხორციელების პროცესში, რაც წარმოადგენს დემოკრატიული და სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპის უმთავრეს მოთხოვნას“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 27 მარტის №1/4/757 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე გიორგი კრავეიშვილი საქართველოს მთავრობის წინააღმდეგ“, II-4). ამ კონსტიტუციური დებულების „ყურადღების ცენტრშია სუბიექტი, რომელიც დაინტერესებულია ინფორმაციის მიღებით ოფიციალური წყაროებიდან“ ((საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2008 წლის 30 ოქტომბრის №2/3/406,408 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი და საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-13). აღნიშნული უფლება არა მხოლოდმ მოქალაქის ვიწრო ინტერესების დასაკმაყოფილებელი გარანტიაა, არამედ შესაძლოა გვექცეს საჯარო დაწესებულებათა საზოგადოებრივი კონტროლის უმნიშვნელოვანეს ბერკეტად. „სახელმწიფოს ოფიციალურ დოკუმენტებზე ხელმისაწვდომობა დაინტერესებულ პირს შესაძლებლობას აძლევს, გამოიკვლიოს მისთვის საინტერესო საჯარო მნიშვნელობის საკითხები, დასვას კითხვები, განიხილოს, რამდენად ადეკვატურად ხორციელდება საჯარო ფუნქციები და თავად იყოს საზოგადოებრივი მნიშვნელობის მქონე გადაწყვეტილებების მიღებისა და იმპლემენტაციის პროცესის აქტიური მონაწილე. ინფორმაციის ღიაობა ხელს უწყობს სახელმწიფო დაწესებულებების ანგარიშვალდებულების ამაღლებასა და საქმიანობის ეფექტიანობის ზრდას. ღია მმართველობის პირობებში სახელმწიფო ორგანოებს/თანამდებობის პირებს აქვთ მოლოდინი, რომ შესაძლოა, მათი საქმიანობა გადამოწმდეს ნებისმიერი დაინტერესებული პირის მიერ და გადაცდომების აღმოჩენის შემთხვევაში დაექვემდებარონ როგორც სამართლებრივ, ისე პოლიტიკურ პასუხისმგებლობას. შესაბამისად, სახელმწიფო დაწესებულებებში დაცული საჯარო ინფორმაციის ღიაობა წარმოადგენს სახელმწიფო ორგანოების საქმიანობაზე ეფექტიანი საზოგადოებრივი კონტროლის მნიშვნელოვან წინაპირობას“(საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 27 მარტის №1/4/757 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე გიორგი კრავეიშვილი საქართველოს მთავრობის წინააღმდეგ“, II-5). საზოგადოებრივი კონტროლის კრიტიკულ მნიშვნელობაზე, საკონსტიტუციო სასამართლომ დეტალურად ისაუბრა სასამართლო ხელისუფლების განხორციელების ნაწილში. „დემოკრატიულ სახელმწიფოში განუზომლად დიდია მართლმსაჯულების განხორციელებაზე და, განსაკუთრებით, სასამართლოს მიერ მიღებულ აქტებზე საზოგადოებრივი ზედამხედველობის მნიშვნელობა. ეს უკანასკნელი უზრუნველყოფს საზოგადოების თითოეული წევრის შესაძლებლობას, განახორციელოს სასამართლო ხელისუფლების საზოგადოებრივი კონტროლი. ხალხს უნდა შეეძლოს ფართო საზოგადოებრივი განხილვის საგნად აქციოს და შეაფასოს სასამართლოს თითოეული გადაწყვეტილება, მასში გაკეთებული განმარტება და დადგენილება. საზოგადოებრივი კონტროლი ხელისუფლების იმ შტოს მიმართ, რომელიც სხვა შტოებისგან დამოუკიდებლად ახორციელებს საქმიანობას, განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია. საზოგადოების ინფორმირების საშუალებით შესაძლებელია, თავიდან იქნეს აცილებული დახურულ კარს მიღმა მიკერძოებული გადაწყვეტილებების მიღება და სასამართლო, როგორც ხელისუფლების შტო, შესაბამისი კონსტიტუციური ჩარჩოების გათვალისწინებით, ანგარიშვალდებული იყოს საზოგადოების წინაშე.“ ((საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2019 წლის 7 ივნისის #1/4/693,857გადაწყვეტილება საქმეზე ა(ა)იპ „მედიის განვითარების ფონდი“ და ა(ა)იპ „ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ.) აღნიშნული გადაწყვეტილების ფარგლებში, სასარჩელო მოთხოვნა მიემართებოდა უშუალოდ სასამართლო ხელისუფლების კონტროლს, თუმცა, მიუხედავად იმისა, რომ სასამართლოც მხოლოდ ამ შტოს მიმართ არსებული ინტერესით შემოიფარგლა, უნდა აღინიშნოს ის ფაქტი, რომ გადაწყვეტილებაში მოცემულია უმნიშვნელოვანესი ზოგადი ფორმულები, რომლებიც ხაზს უსვამენ ხელისუფლების ქმედებებზე სახალხო კონტროლის მნიშვნელობას. ამ მხრივ, სასამართლო ხელისუფლება გამონაკლისი არ არის. მოსარჩელეს მიაჩნია, რომ საზოგადოებრივი ინტერესი და კონტროლის სურვილი მხოლოდ მართლმსაჯულების განხორციელების პროცესს და შესაბამისად მხოლოდ სასამართლო ხელისუფლებას არ მიემართება. საზოგადოებრივი ინტერესის საგანია ხელისუფლების ყველა შტოს საქმიანობა, რადგან არაკეთილსინდისიერი, არასამართლიანი ან თუნდაც უბრალო, ტექნიკური შეცდომის საფუძველზე გადადგმული ნაბიჯები ხელისუფლების ყველა შტოს საქმიანობაში გვხვდება. საზოგადოებას ისევე აქვს აღმასრულებელი ხელისუფლების საქმიანობის კონტროლის მოთხოვნილებაცა და უფლებაც, როგორც ეს სასამართლოს შემთხვევაში ხდება. თუკი ერთი მხრივ არსებობს ინტერესი დახურულ კარს მიღმა მიღებული გადაწყვეტილებების გასანეიტრალებლად, მეორე მხრივ საზოგადოებისათვის არანაკლებ მნიშვნელოვანია აღმასრულებელი ხელისუფლების ისეთი წარმომადგენლების საქმიანობა, როგორებიც არიან საქართველოს გენერალური პროკურატურა და შინაგან საქმეთა სამინისტრო. პროკურატურაცა და შს სამინისტროს საგამოძიებო ნაწილები არიან ის ორგანოები, რომლებიც, მათ შორის, კონსტიტუციის მიერ მინიჭებული ლეგიტიმაციით, განსაკუთრებული უფლებამოსილებით, მომეტებული ინტენსივობით ეხებიან ადამიანის უფლებებსა და თავისუფლებებს. კონსტიტუციური უფლებამოსილების, რომელიც თავისი არსით უფრო ძალაუფლებას ჰგავს, განხორციელების ნაწილში დიდია ამ ძალაუფლების ბოროტად ან არაპროფესიონალურად გამოყენების რისკები, რომელიც საბოლოო ჯამში შესაძლოა ადამიანებისათვის დამღუპველი შედეგებით დასრულდეს. ამიტომაც, ნათელია, რომ არსებობს მომეტებული საზოგადოებრივი ინტერესი აღმასრულებელი ხელისუფლების შესაბამისი ორგანოების კონტროლის ნაწილში, განსაკუთრებით კი მაშინ, როდესაც საქმე ეხება სისხლის სამართალს, რადგან ეს უკანასკნელი ყველაზე დიდი ინტენსივობით იჭრება ადამიანების უფლებებსა და თავისუფლებებში.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით საგამოძიებო ორგანოები წარმოადგენენს სახელმწიფო დაწესებულებებს საქართველოს კონსტიტუციის მე-18 მუხლის მიზნებისთვის:

„საქართველოს კონსტიტუციის მე-18 მუხლის მე-2 პუნქტი ადგენს სახელმწიფო დაწესებულებებში დაცული ოფიციალური დოკუმენტების გაცნობის უფლებას, შესაბამისად, სადავო ნორმა რომ შეფასდეს აღნიშნულ კონსტიტუციურ უფლებასთან მიმართებით, უპირველეს ყოვლისა, სახეზე უნდა იყოს „სახელმწიფო დაწესებულებაში“ არსებული ინფორმაცია. აღნიშნული მუხლის მიზნებისათვის საჯარო დაწესებულებად უნდა განვიხილოთ ორგანიზაცია, რომელიც ემსახურება სახელმწიფო ამოცანების შესრულებას, ახორციელებს საჯარო უფლებამოსილებას (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2008 წლის 30 ოქტომბრის №2/3/406,408 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი და საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია პარლამენტის წინააღმდეგ”, II-22).

„საქართველოს კონსტიტუციის მე-18 მუხლის მიზნებისათვის საგამოძიებო ორგანოები წარმოადგენენ სახელმწიფო დაწესებულებებს, რომლებში არსებულ ინფორმაციაზე ხელმისაწვდომობაც დაცულია საქართველოს კონსტიტუციის მე-18 მუხლის მე-2 პუნქტით.“[4]

კონსტიტუციის აღნიშნული მუხლი თავად მიუთითებს იმ საფუძვლების ამომწურავ ჩამონათვალს, რომლის დაცვის მიზნითაც შესაძლოა შეიზღუდოს ინფორმაციის მიღების უფლება. სადავო ნორმის ჰიპოთეტური ლეგიტიმური მიზანი შესაძლოა იყოს გამოძიების ინტერესების დაცვა, კერძოდ, სისხლის სამართლის მასალების გაცემაზე უარით, კანონმდებელი უზრუნველყოფს, რომ გამოძიების პროცესში პირის სისხლისსამართლებრივ დევნასთან, სისხლის სამართლის საქმის წარმობასთან, ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობასთან დაკავშირებით ინფორმაციის საჯაროობამ ხელი არ შეუშალოს სისხლის სამართლებრივი საქმის სრულ, ყოველმხრივ და ობიექტურ გამოძიებას და შემდგომ მართლმსაჯულების აღსრულებას. თუმცა, აღნიშნული ლეგიტიმური მიზანი რელევანტურია მხოლოდ მიმდინარე სისხლის სამართლის საქმესთან მიმართებით. მოცემულ შემთხვევაში, საქმე ეხება, სადავო ნორმის მხოლოდ იმ ნორმატიულ შინაარსს, რომლის თანახმადაც, სადავო ნორმის მოქმედება ვრცელდება წარმოებაშეწყვეტილ სისხლის სამართლის საქმეზეც, არ მოიაზრებს მას ისეთ საქმიანობად, რომელიც დაკავშირებულია ადმინისტრაციული ფუნქციის განხორციელებასთან და მასზე არ ავრცელებს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მოქმედებას.

ცალკეულ შემთხვევებში, შესაძლოა, წარმოებაშეწყვეტილი სისხლის სამართლის მასალების გაცემაზე უარის ლეგიტიმურ ინტერესს წარმოადგენდეს მასალებში მითითებული პირების პერსონალური მონაცემების დაცვაც. საქართველოს კონსტიტუციის მე-18 მუხლის მე-2 პუნქტით გარანტირებულ უფლებაში ჩარევა სახეზეა მაშინაც, როდესაც იზღუდება სახელმწიფო დაწესებულებაში დაცულ ინფორმაციაზე, მათ შორის, სხვა პირის შესახებ ინფორმაციაზე ხელმისაწვდომობა (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2019 წლის 7 ივნისის #1/4/693,857გადაწყვეტილება საქმეზე ა(ა)იპ „მედიის განვითარების ფონდი“ და ა(ა)იპ „ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ.) ამავე დროს, „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „რ“ ქვეპუნქტი იცნობს მონაცემთა დეპერსონალიზაციის ცნებას, რაც გულისხმობს მონაცემთა იმგვარ მოდიფიკაციას, რომ შეუძლებელი იყოს მათი დაკავშირება მონაცემთა სუბიექტთან ან ასეთი კავშირის დადგენა არაპროპორციულად დიდ ძალისხმევას, ხარჯებსა და დროს საჭიროებდეს (იქვე). შესაბამისად, იმ შემთხვევაშიც კი თუ სადავო ნორმის ლეგიტიმური მიზანი, სწორედ პერსონალურ მონაცემთა დაცვაა, კანონმდებელს, მონაცემთა დაშტრიხვის სახით, ბევრად უფრო მარტივი და ნაკლებადმზღუდავი საშუალებით შეუძლია დასახელებული მიზნის მიღწევა.

გამოდის, რომ სადავო ნორმის ზოგადი ლეგიტიმური მიზანი, როგორც ნორმის ანალიზის თავში იყო ნახსენები, არის სისხლის სამართლის წარმოების მიმდინარეობის დაცვა, რაშიც შესაძლოა მოიაზრებოდეს, როგორც გამოძიების, ისე უშუალოდ სასამართლო მართლმსაჯულების ინტერესები, რათა საქმეზე მოხდეს გარემოებების სრულყოფილი და ობიექტური გამოკვლევა, ხელი არ შეეშალოს, საფრთხე არ შეექმნას მართლმსაჯულების პროცესს, დადგეს სამართლიანი შედეგი. შეწყვეტილ სისხლის სამართლის საქმეზე აღნიშნული საფრთხეები აღარ არსებობს და შესაბამისად შემთხვევა გამოდის სისხლის სამართლის სპეციფიკური სპექტრიდან. შესაბამისად, თუკი აღარ გვაქვს ისეთი სპეციალური შემთხვევა, რომელიც სისხლის სამართლის მართლმსაჯულების ინტერესებთან არის დაკავშირებული, აღარც საკითხის სპეციალური წესით დარეგულირების საჭიროება არსებობს. სახეზე აღარ არის ის ლეგიტიმური მიზნები, რომელთა დასაცავადაც ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსი აღარ ვრცელდება.

რათქმაუნდა აღნიშნული ფაქტი არ გამორიცხავს იმას, რომ სისხლის სამართლის შეწყვეტილი საქმის მასალების გადაცემა შესაძლოა მაინც დაექვემდებაროს შეზღუდვებს კონსტიტუციით გათვალისწინებული ლეგიტიმური მიზნების დასაცავად, თუმცა ამ შემთხვევაში მასზე გავრცელდება ზოგადი სტანდარტი, კონსტიტუციური სტანდარტი, რომელიც კონსტიტუციურ ნორმათა არაპირდაპირი ჰორიზონტალური ეფექტის[5] მეშვეობით საქართველოს ზოგად ადმინისტრაციულ კოდექსშია ინკორპორირებული.

საქართველოს საკონსიტტუციო სასამართლოს N1/3/1312 გადაწყვეტილებაში, რომელიც შეეხებოდა დაზარალებულის უფლებამონაცვლისთვის სისხლის სამართლის საქმის მასალების გადაცემის აკრძალვის კონსტიტუციურობის საკითხს, სასამრთლომ განმარტა, რომ საქმის მასალების გადაცემის მიზანშეწონილობისა თუ ლეგიტიმურობის განსაზღვრისთვის ფუნდამენტური მნიშვნელობისაა დროის ფაქტორი და მასთან დაკავშირებული დაცვის ღირსი ინტერესების შელახვის რეალური საფრთხე:

„შეზღუდვისას მხედველობაში არ არის მიღებული დროის ფაქტორი. კერძოდ, შეზღუდვა შენარჩუნებულია ისეთ პირობებშიც, როდესაც, მაგალითად, გამოძიება მიაღწევს იმ სტადიას, როდესაც შესაძლო დამნაშავე სუბიექტისათვის ცნობილი გახდება მისი მიმდინარეობის შესახებ ან როდესაც კონკრეტული ინფორმაციის ფარულობის დაცვა, მიზეზთა გამო, დაკარგავს რელევანტურობას. ამდენად, ცალსახაა, რომ გარკვეული დროის გასვლის შემდგომ ყველა სახის დოკუმენტი თუ ინფორმაცია, მათი გამჟღავნების/გაცემის შემთხვევაში არ იქნება გამოძიებისათვის ერთნაირად საფრთხის შემცველი. უფრო მეტიც, შესაძლოა, ცალკეული ინფორმაცია გარკვეულ ეტაპზე საერთოდ აღარ იყოს იმ მნიშვნელობის მატარებელი, რაც მისი შემცველი დოკუმენტის ასლის დაზარალებულისათვის გადაცემაზე ანდა მის გასაჯაროებაზე უარს გაამართლებდა. ამასთან, შესაძლებელია, მოვლენების გარკვეულმა განვითარებამ სრულიად გააქარწყლოს ინფორმაციის გამჟღავნებით სავარაუდო ზიანის დადგომის რისკები. მაგალითად, მასალების დაცვის ინტერესი საერთოდ არ იარსებებს ისეთ შემთხვევებში, როდესაც გამოძიების ორგანო თავად ახდენს მათ გასაჯაროებას ან ინფორმაცია საჯარო ხდება სხვა წყაროების (მასმედიის, დაცვის მხარის) მეშვეობით. აღნიშნულის მხედველობაში მიუღებლობის პირობებში, სადავო ნორმა სრულიად გამორიცხავს ინფორმაციის შემცველი დოკუმენტების გაცემის შესაძლებლობას მათი დიფერენცირებისა და კატეგორიზაციის საფუძველზე. შესაბამისად, ნაცვლად შეზღუდვის მხოლოდ და მხოლოდ აუცილებლობის პირობებში დაშვებისა, იმის უზრუნველყოფით, რომ უფლებაში ჩარევა, ჩარევის ფორმისა და ინტენსიურობის გათვალისწინებით, ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში წარმოადგენდეს ლეგიტიმური მიზნის მიღწევისაკენ ვიწროდ მიმართულ ღონისძიებას, კანონმდებლობით დადგენილი მიდგომით, სასწორი ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში a priori შეზღუდვის სასარგებლოდ არის გადახრილი.“[6]

დროის ფაქტორი სისხლის სამართლის საქმის მასალების საჯარო ინფორმაციის სახით გაცემისგან მომდინარე საფრთხეებს განსაკუთრებით ამცირებს, როდესაც საქმე ეხება შეწყვეტილ სისხლის სამართლის საქმეს. ნორმატიული პრეზუმფცია საზოგადოებისთვის ამგვარი ტიპის ოფიციალურ დოკუმენტზე წვდომის უფლებას უნდა მოიაზრებდეს, ხოლო საჯარო ფუნქციების განმახორციელებელმა ორგანომ დაცვის ღირსი ლეგიტიმური ინტერესების შელახვის საფრთხის არსებობის შემთხვევაში ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში უნდა დაასაბუთოს შეწყვეტილ სისხლის სამართლის საქმეზე წვდომის უფლების შეზღუდვის ლეგიტიმურობა.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სახეზეა ნორმატიული შინაარსიშინაარსი, რომლის მიხედვითაც სისხლის სამართლის შეწყვეტილი საქმის შენახვა არ განეკუთვნება ისეთ საქმიანობას, რომელიც დაკავშირებულია ადმინისტრაციული ფუნქციის განხორციელებასთან და მასზე არ ვრცელდება ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსით დადგენილი სტანდარტი. აქედან გამომდინარე, მასზე ლეგიტიმური მიზნის დაცვის საჭიროების გარეშე ვრცელდება მკაცრი შეზღუდვები, რომელიც თავისი არსით აკრძალვას უტოლდება. ანუ, პირი არათუ შეზღუდულად სარგებლობს ამ ინფორმაციაზე წვდომისას, არამედ საერთოდ არ აქვს საქართველოს კონსტიტუციის მე-18 მუხლის მე-2 პუნქტით დაცული სფეროთი მოცული შეწყვეტილი საქმის მასალების, როგორც საჯარო ინფორმაციის მიღების უფლება.

[1] Branzburg v. Hayes, 408 U.S. 665, 723 (1972) (Douglas, J., dissenting) (quoting James Madison, to W.T. Barry, Aug. 4, 1822, 9 Writings of James Madison 103 (G. Hunt ed., 1910)).

[2] Freedom Of Information Act 5 U.S.C. § 552, Article 7

[3] Access to information Act, R.S.C., 1985, c. A-1, article 2

[4]საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2020 წლის 18 დეკემბრის N1/3/1312 გადაწყვეტილება, პარ,19

[5] Mark Tushnet, The issue of state action/horizontal effect in comparative constitutional law, Oxford University Press and New York University school of law 2003.

[6] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2020 წლის 18 დეკემბრის N1/3/1312 გადაწყვეტილება, პარ, 47

6. კონსტიტუციური სარჩელით/წარდგინებით დაყენებული შუამდგომლობები

შუამდგომლობა სადავო ნორმის მოქმედების შეჩერების თაობაზე: არა

შუამდგომლობა პერსონალური მონაცემების დაფარვაზე: არა

შუამდგომლობა მოწმის/ექსპერტის/სპეციალისტის მოწვევაზე: არა

შუამდგომლობა/მოთხოვნა საქმის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვის თაობაზე: არა

კანონმდებლობით გათვალისწინებული სხვა სახის შუამდგომლობა: არა