საქართველოს მოქალაქე ილია ჭანტურაია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ
დოკუმენტის ტიპი | კონსტიტუციური სარჩელი |
ნომერი | 558 |
ავტორ(ებ)ი | ილია ჭანტურაია |
თარიღი | 24 ივნისი 2013 |
თქვენ არ ეცნობით სარჩელის სრულ ვერსიას. სრული ვერსიის სანახავად, გთხოვთ, ვერტიკალური მენიუდან ჩამოტვირთოთ სარჩელის დოკუმენტი
განმარტებები სადავო ნორმის არსებითად განსახილველად მიღებასთან დაკავშირებით
თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო კოლეგიის მოსამართლე ელისო ტუკვაძის თავმჯდომარეობით განსახილველ საქმეში, მოსარჩელეს წარმოადგენდა ივეტა მკრტიჩიანი, ხოლო მოპასუხეს - ინესა შუმილინა. ივეტა მკრტიჩიანის ინტერესებს სასამართლოში იცავდა ადვოკატი ილია ჭანტურაია. სხდომის ოქმიდან ირკვევა, რომ მოსარჩელე ილია ჭანტურაიამ ჩაიდინა სასამართლოს მიმართ უპატივცემულობა, რაც გამოიხატებოდა სასამართლო სხდომაზე დაგვიანებით გამოცხადებაში. თბილისის საქალაქო სასამართლომ იხელმძღვანელა სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის ნორმებით და ადგილზე თათბირით მიიღო დადგენილება, რომლითაც ილია ჭანტურაიას დააკისრა ჯარიმა 50 ლარის ოდენობით.
ამგვარად, ,,საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ” საქართველოს ორგანული კანონის 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის ,,ა” ქვეპუნქტის თანახმად, სადავო ნორმებმა უშუალოდ შეულახეს მოსარჩელეს საქართველოს კონსტიტუციით აღიარებული სამართლიან სასამართლოზე უფლება. შესაბამისად, არ არსებობს აღნიშნული საკონსტიტუციო სარჩელის განსახილველად არ მიღების ,,საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ” საქართველოს კანონის მე-18 მუხლით დადგენილი რომელიმე პირობა. |
მოთხოვნის არსი და დასაბუთება
1) სამართლიანი სასამართლოს უფლებასაქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ საქმეზე ვახტანგ მასურაშვილი და ონისე მებონია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ მიღებულ გადაწყვეტილებაში მოგვცა იმ სამართლებრივი სიკეთეების ჩამონათვალი, რომლებიც ექცევიან საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი პუნქტის დაცვის სფეროში. ამ ნორმის სიტყვა-სიტყვითი განმარტება ერთი შეხედვით, ისეთი დასკვნის გამოტანის შესაძლებლობას გვაძლევს, რომ ეს კონსტიტუციური დებულება მხოლოდ სასამართლოსათვის მიმართვის შესაძლებლობას იცავს. თუმცა საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, ეს ნორმა გაცილებით უფრო მრავლისმომცველია, ვიდრე მისი დავიწროება ინდივიდის სასამართლოზე წვდომით. როგორც საკონსტიტუციო სასამართლომ საქმეში ვახტანგ მასურაშვილი და ონისე მებონია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ მიღებული გადაწყვეტილების II თავის პირველ პარაგრაფში აღნიშნა: ,,ეს უფლება არა მხოლოდ სასამართლოსადმი მიმართვის (სარჩელის შეტანის) შესაძლებლობას გულისხმობს, არამედ უზრუნველყოფს ადამიანის სრულყოფილ სამართლებრივ დაცვას. სამართლიანი სასამართლოს უფლება, პირველ რიგში, ნიშნავს სახელმწიფო ხელისუფლების ყველა იმ გადაწყვეტილების (ქმედების) სასამართლოში გასაჩივრებას და სამართლებრივ შეფასებას, რომელიც ადამიანის უფლებებს არღვევს. ამასთან, იმისათვის რომ შედგეს კონკრეტული დავის სამართლიანი განხილვა და მიღებულ იქნეს ობიექტური გადაწყვეტილება, ეს უფლება მოიცავს შესაძლებლობათა შემდეგ მინიმუმს: პირის უფლებას, მიმართოს სასამართლოს, მოითხოვოს მისი საქმის სამართლიანი საჯარო მოსმენა, გამოთქვას თავისი მოსაზრებები და დაიცვას თავი პირადად ან დამცველის მეშვეობით, სასამართლო განხილვა მოხდეს გონივრულ, შემჭიდროებულ ვადებში და საქმე განიხილოს დამოუკიდებელმა, მიუკერძოებელმა სასამართლომ.” ამგვარად, პიროვნების უფლება - წარადგინოს საკუთარი მოსაზრებები - წარმოადგენს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებული დაცვის მინიმუმს. საკონსტიტუციო სასამართლო იმავე გადაწყვეტილებაში მიუთითებს ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალზე, იმის განსაზღვრისათვის, არის თუ არა სასამართლოს უპატივცემულობასთან დაკავშირებული პროცესი სისხლისსამართლებრივი და შესაბამისად, ვრცელდება თუ არა მასზე სამართლიანი სასამართლოს გარანტიები. “სისხლისსამართლებრივი ბრალდება” კონვენციის მნიშვნელობით ავტონომიური ხასიათისაა და გამოიყენება იმისგან დამოუკიდებლად, როგორია ამ ტერმინის განსაზღვრება კონკრეტული ქვეყნის ეროვნულ კანონმდებლობაში. inter alia, 1980 წლის 27 თებერვლის გადაწყვეტილებაში საქმეზე “დევეერი ბელგიის წინააღმდეგ” სასამართლომ განაცხადა, რომ სიტყვა “ბრალდებას” უნდა მიეცეს არსებითი და არა ფორმალური მნიშვნელობა, სასამართლომ უნდა გამოიძიოს, თუ რა არის გარეგნულ მხარეს იქით და გამოიძიოს მოცემული სამართალწარმოების რეალური ასპექტები (გადაწყვეტილების 44-ე პარაგრაფი). ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ საქმეზე გალციანი სომხეთის წინააღმდეგ მიღებულ გადაწყვეტილების 56-ე პარაგრაფში ხაზი გაუსვა იმ კრიტერიუმებს, რომლის არსებობის შემთხვევაში სასამართლო ბრალდებას ,,სისხლისსამართლებრივად” სცნობს. ეს კრიტერიუმებია: 1. ქმედება კონვენციის ხელშემკვრელი სახელმწიფოს კანონმდებლობით უნდა მიეკუთვნებოდეს სისხლის სამართალს; 2. ქმედება, ხელშემკვრელი სახელმწიფოს კანონმდებლობით არ მიეკუთვნება სისხლის სამართალს, მაგრამ თავისი ბუნებიდან გამომდინარე სისხლისსამართლებრივია; 3. ამა თუ იმ ქმედების ჩადენისათვის დაკისრებული სასჯელი უნდა იყოს საკმარისად მკაცრი; ამ ეტაპზე ყურადღებას გავამახვილებთ მესამე კრიტერიუმზე, კერძოდ, სასჯელის სიმკაცრეზე და მის ბუნებაზე. სადავო ნორმების შემთხვევაში სასჯელის ზომად გათვალისწინებულია ჯარიმა 50 ლარიდან 5 000 ლარამდე ოდენობით. ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ საქმეზე ზილიბერბერგი მოლდოვას წინააღმდეგ მიღებული გადაწყვეტილების 33-ე პარაგრაფში განაცხადა, რომ განმცხადებელს სასამართლომ დააკისრა ჯარიმა. ეს ღონისძიება მიზნად არ ისახავდა მიყენებული ქონებრივი ზიანის ანაზღაურებას, არამედ მას ჰქონდა სადამსჯელო და პრევენციული ფუნქცია. ჯარიმის სადამსჯელო ფუნქცია მისი სისხლისსამართლებრივი ბუნების ნიშანია. სადავო ნორმების შემთხვევაში სასამართლოს უპატივცემულობისათავის დაკისრებული ჯარიმა უკავშირდება არა პირის მიერ სასამართლოსათვის რაიმე ზიანის ანაზღაურებას, არამედ მის დასჯას სამართალდარღვევისათვის და მომავალში მსგავსი ქმედების პრევენციას. ამავე დროს სანქციის მაქსიმალური ზომა საკმარისად მძიმეა იმისათვის, რომ სისხლისსამართლებრივი სიმკაცრის ზღვარს მიაღწიოს. ამგვარად, მოცემულ შემთხვევაში აუცილებელია პირი სარგებლობდეს მინიმალური დაცვის გარანტიებით.
2) გამარტივებული პროცედურის არსიაშშ-ს სასამართლომ საქმეზე სტივენ სუსმანი თანამეგობრობის წინააღმდეგ მიღებულ გადაწყვეტილებაში გამართლებულად ჩათვალა საქმის განმხილველი სასამართლოს მიერ იმ ადვოკატის დაჯარიმება, რომელმაც გამოავლინა სასამართლოს მიმართ უპატივცემულობა იმით, რომ არ დაემორჩილა მოსამართლის განკარგულებას და ხელახლა დასვა შეკითხვა, რაც მანამდე მოსამართლემ მოხსნა. აღნიშნულ საქმეში ზედა ინსტანციის სასამართლომ განაცხადა: ,,საქმის განმხილველი მოსამართლის მიერ აღნიშნული პირის დაჯარიმების უფლებამოსილება განუყოფელია სასამართლო ხელისუფლებისაგან. ასეთი პირი დაუყოვნებლივ უნდა დაისაჯოს, იმისათვის, რომ თავიდან იქნეს აცილებული სასამართლო ხელისუფლების დემორალიზაცია ან აღსრულდეს პროცესის ჩაშლის თავიდან აცილებისაკენ მიმართული სასამართლოს ბრძანება. სამართლიანი სასამართლოს უფლების ბევრი პრინციპი, რაც გამოიყენება სისხლის სამართლის საქმის არსებითი განხილვისას, ძალაშია სასამართლოს მიმართ უპატივცემულობის გამო მიმდინარე პროცედურასთან მიმართებაშიც. სასამართლოს უპატივცემულობის საქმის გამარტივებული განხილვა გამართლებულია მართლმსაჯულების სათანადოდ ადმინისტრირების საჯარო ინტერესით.” გამარტივებული (სუმარული) პროცედურის გამოყენებას მხარს უჭერს ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოც, იმ პირობით, თუკი შესაბამისი პირის მიმართ ძალაში დარჩება სამართლიანი სასამართლოს მინიმალური გარანტიები. ასეთ პირს უნდა ჰქონდეს უფლება მის წინააღმდეგ სასამართლოში წარდგენილ მტკიცებულებებთან და არგუმენტებთან მიმართებაში ჰქონდეს კომენტარის გაკეთების შესაძლებლობა (შეჯიბრებითი მართლმსაჯულების პრინციპი)(ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილებები საქმეებზე გალციანი სომხეთის წინააღმდეგ 78-ე პარაგრაფი, ვერმიულენი ბელგიის წინაარმდეგ 33-ე პარაგრაფი). სასამართლოს მიმართ უპატივცემულობის გამარტივებული წესით წარმოების შესაძლებლობა აღიარა საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომაც საქმეში ვახტანგ მაისურაშვილი და ონისე მებონია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ მიღებულ გადაწყვეტილებაში: ,,მიუხედავად ამისა, საკონსტიტუციო სასამართლო საჭიროდ მიიჩნევს, აღნიშნოს, რომ მსგავსი კატეგორიის საქმეებზე ე.წ. “გამარტივებული სამართალწარმოების” პროცედურა ფართოდაა გავრცელებული როგორც კონტინენტური, ისე საერთო სამართლის ქვეყნებში. ეს პროცედურა გულისხმობს, რომ სხდომის თავმჯდომარე (მოსამართლე) უფლებამოსილია, დაუყოვნებლივ მიიღოს ზომები სამართალდარღვევის აღსაკვეთად. ამ დროს დაცული უნდა იყოს შემდეგი პირობები: 1. საქმის განხილვის შეჩერება და მცირე დროის გამოყოფა, რათა პირი დაუფიქრდეს თავის ქცევას და გააანალიზოს იგი; 2. მოსამართლის ვალდებულება, დეტალურად ამცნოს პირს სამართალდარღვევის შინაარსისა და მისთვის გათვალისწინებული პასუხისმგებლობის ზომის თაობაზე; 3. პირის შესაძლებლობა, წარმოადგინოს განმარტებები მისი ქმედების შესახებ ან/და ბოდიში მოიხდოს; 4. იურიდიული წარმომადგენლობის საკითხის გადაწყვეტა; უნდა ითქვას, რომ სადავო ნორმა ამგვარ გარანტიებს გაწერს უხეშ უპატივცემულობასთან დაკავშირებით, როდესაც პირს შესაძლოა პატიმრობა შეეფარდოს. თუმცა სამართლიანი სასამართლოს დაცვის ამგვარი გარანტიები არ გვხვდება ,,მარტივ” უპატივცემულობასთან დაკავშირებით, როდესაც ადვოკატის მიმართ გამოიყენება გაძევება, საქმიდან ჩამოცილება ანდა დაჯარიმება. სტივენ სუსმანის საქმეში აშშ-ს სასამართლომ განაცხადა: ,,არ არსებობს სასამართლო დარბაზში სათანადო გარემოს შენარჩუნების ერთნაირი ფორმულა. უპატივცემულობასთან დაკავშირებით გამარტივებული პროცედურის წარმოებისას დელიკატურია და საჭიროა, სათანადო ყურადღების გამოჩენა, იმისათვის რომ თავიდან იქნეს აცილებული მოსამართლის მხრიდან თვითნებური და გადამეტებულად მკაცრი დასკვნების გამოტანა. როდესაც გამარტივებული პროცედურა გამოიყენება ადვოკატთა ასოციაციის წევრის წინააღმდეგ, რომელიც პირს სასამართლოში წარმოადგენს, ყურადღება უნდა მიექცეს იმას, რომ ადვოკატის მიერ პირის ენერგიული დაცვისათვის დასჯას არ ჰქონდეს გამყინავი ეფექტი.” ადვოკატის მიერ სასამართლოს უპატივცემულობის გამო გამარტივებული საქმისწარმოება განპირობებულია სასამართლოს ვალდებულებით, დაიცვას წესრიგი პროცესზე, მაშინ როდესაც ადვოკატი ენერგიულად იცავს თავისი დაცვის ქვეშ მყოფი პირის ინტერესებს. იმის განსაზღვრისას, საქმის გამარტივებული განხილვისას უნდა სარგებლობდეს თუ არა პირი სამართლიანი სასამართლოსათვის დამახასიათებელი დაცვის პროცედურული გარანტიებით, მხედველობაში უნდა მივიღოთ, ბრალდებულის ეფექტური დაცვის ინტერესი. სხვაგვარი მიდგომა გამყინავ ეფექტს მოახდენდა ადვოკატის გამბედაობაზე, სათანადო ძალისხმევის გამოჩენის გზით დაიცვას დაცვის ქვეშ მყოფი პირის ინტერესები. ამ დროს არარელევანტურია მიუკერძოებელი სასამართლოს დაცვის გარანტიები. ამ საკითხთან დაკავშირებით მოსამართლეთა აზრი გაიყო საქმეზე ვახტანგ მასურაშვილი და ონისე მებონია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ. აღნიშნულ საქმეში განიხილებოდა ,,აშკარა და უხეში უპატივცემულობის” პრობლემა, რაც თავის თავში მოიცავდა საქმის განმხილველი მოსამართლეთა პიროვნებაზე ვერბალურ და თვით ფიზიკურ თავდასხმასაც კი. ეს გარემოება მოსარჩელეთა აზრით, გამორიცხადა იმავე სასამართლოს მიერ საქმის განხილვის შესაძლებლობას, ვინაიდან საქმის განმხილველი მოსამართლე თავად იყო დაზარალებული და ვერ იქნებოდა მიუკერძოებელი გამარტივებული საქმისწარმოებისას. სადავო ნორმით გათვალისწინებული უპატივცემულობის ხარისხი გამორიცხავს მოსამართლეზე პერსონალურ თავდასხმას და ამის შედეგად, მის მიკერძოებას. შესაბამისად, ამ დროს არ არსებობს სასამართლოს მიუკერძოებლობის პრობლემა. ამიტომ არ არის აუცილებელი აღნიშნული საქმის განხილვა მოხდეს სხვა მოსამართლის მიერ, ისევე როგორც ეს აშკარა და უხეში უპატივისმცემლობის შემთხვევაში ხდება. სხვა მოსამართლის მიერ უპატივცემულობის საქმის განხილვა საქმის არსებითად განმხილველ სასამართლოს პრობლემებს შეუქმნიდა, ვინაიდან არასათანადო ქცევის ყველა ელემენტი სასამართლოს თვალწინ ხდება, სასამართლო თავად ხდება მის მიმართ უპატივცემულობის თვითმხილველი და დაუყოვნებლივი სასჯელი აუცილებელია საზოგადოების წინაშე სასამართლო ხელისუფლების დემორალიზაციის თავიდან ასაცილებლად. უხეში და აშკარა უპატივცემულობისაგან, განსხვავებით, როდესაც სასამართლოს შეურაცხყოფის მიზანი აშკარაა, პირი, სიტყვიერ და ფიზიკური შეურაცხყოფას აყენებს პროცესის მონაწილეს, ცდილობს პროცესის ჩაშლას, სადავო ნორმით გათვალისწინებული უპატივცემულობა, არც ასე ცალსახაა. შესაბამისად, სადავო ნორმით გათვალისწინებულ შემთხვევებში არანაკლებად არსებობს სამართლიანი სასამართლოს დაცვის გარანტიების გამოყენების აუცილებლობა, ვიდრე ეს აშკარა და უხეში უპატივცემულობის დროს იარსებებდა. როგორც სტივენ სუსმანის ზემოხსენებულ საქმეში სასამართლომ განაცხადა: ,,მოსამართლის განკარგულებისადმი დაუმორჩილებლობისას ან მსუბუქი უპატივცემულობისას, არ არის მარტივი დასადგენი სად მთავრდება ბრალდებულის ემოციური, ენერგიული დაცვის ფარგლები და სად იწყება სასამართლოს უპატივცემულობის შემთხვევა. მსგავსი სახის შეზღუდვების გამოყენებისას საქმის განმხილველ სასამართლოს განსაკუთრებული სიფრთხილე და სკურპულოზური გამოკვლევა მართებს, ვინაიდან ყოველ ჯარიმას გააჩნია გამყინავი ეფექტი დაცვის უფლების ეფექტურად განსახორციელებლად. ჯარიმის თავიდან ასაცილებლად ადვოკატმა შესაძლოა თავი შეიკავოს ბრალდებული პირის ენერგიულ დაცვაზე. როგორც სტივენ სუსმანის საქმეში ითქვა, თუკი ადვოკატი არ ემორჩილება დადგენილ პროცედურას, ჯიუტად აგრძელებს სასამართლოს მიერ მოხსნილი ერთი და იმავე შეკითხვის დასმას, სასამარლომ უნდა გააფრთხილოს პირი, შეწყვიტოს აღნიშნული შეკითხვის დასმა, წინააღმდეგ შემთხვევაში მოხდება მისი პასუხისგებაში მიცემა სასამართლოს მიმართ უპატივცემულობისათვის, გამარტივებული საქმისწარმოების გზით. სასამართლომ მიიჩია, რომ საყვედურისა და გაფრთხილების ვალდებულება არის შესაფერისი საშუალება მართლმსაჯულების ინტერესებსა და მხარის ენერგიულ დაცვას შორის ბალანსის დასამყარებლად. ამგვარი გაფრთხილება ეხმარება ადვოკატს საკუთარი ქმედების გააზრებასა და მის შესაბამის კორექციაში. აქვე უნდა ავღნიშნოთ, რომ სადავო ნორმით გათვალისწინებული სამართალდარღვევა არ არის იმდენად მძიმე, განსხვავებით უხეში და აშკარა დაუმორჩილებლობისაგან, რომ აღნიშნული ქმედების პირველივე გამოვლინებაზე, აუცილებლად იქნეს მიჩნეული პროცესის ჩაშლის თავიდან ასაცილებლად, ბრალდებულის გაძევება ან დაჯარიმება. აღნიშნული ტიპის ქმედებით შეუძლებელია პროცესის ჩაშლა და ამავე დროს ქმედება, თავისი ხასიათით, არც აშკარა და უხეშ დაუმორჩილებლობას წარმოადგენს. თუმცა სადავო ნორმა ქმედების ჩადენის პირველსავე ეპიზოდში ითვალისწინებს ამგვარი ღონისძიების გამოყენების შესაძლებლობას. ამგვარი გაფრთხილების მიცემა განსაკუთრებით გამართლებულია შეჯიბრებითი პროცესის დროს მოწმის დაკითხვისას. არ იცის რა, სად გადის ზღვარი, ერთი მხრივ, ამგვარი დაკითხვის დროს მოწმის იმპიჩმენტს, ძლიერი არგუმენტის ემოციურად წარმოთქმასა და, მეორეს მხრივ, სასამართლოს უპატივცემულობას შორის, ამგვარი გაფრთხილებით, შესაძლებელი ხდება, ადვოკატი დროულად დაემორჩილოს სასამართლოს მითითებას და შეწყვიტოს უკანონობის შემცველი ქმედებები. როგორც ავღნიშნეთ, სადავო ნორმით გათვალისწინებულ აკრძალვასა და ბრალდებულის დასაშვებ ენერგიულ დაცვას შორის ზღვარის გავლება ხშირად რთულია. ადვოკატს, რომელიც გააფრთხილეს უპატივცემულობის შესახებ, შესაძლოა ჰქონდეს არგუმენტები იმის ასახსნელად, რომ მისი მხრიდან ადგილი ჰქონდა არა უპატივცემულობას, არამედ მარწმუნებლის ინტერესების სათანადო ტაქტიკის გამოყენებას. ამ დროს განსაკუთრებულ მნიშვნელობას იძენს, გამარტივებულ საქმისწარმოებაში საკუთარი თავის დაცვის შესაძლებლობა, კერძოდ, ის, რომ ადვოკატმა წარუდგინოს სასამართლოს საწინააღმდეგო მოსაზრებები სასამართლოს უპატივცემულობის ბრალდებასთან დაკავშირებით. როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, ადამიანის შესაძლებლობა, დაიცვას თავი მის წინააღმდეგ ინიცირებულ პროცესში, რაც გამოიხატება ,,ბრალდების” გაბათილებაში, მისი გამომრიცხველი მტკიცებულებებისა და არგუმენტების წარდგენი გზით, მოცულია სამართლიანი სასამართლოს უფლების ისეთი კომპონენტით, როგორიცაა შეჯიბრებითი პროცესი. სადავო ნორმის არაკონსტიტუციურობა მდგომარეობს იმაში, რომ მოსამართლეს უფლება აქვს, დააჯარიმოს, გააძევოს და საქმეს ჩამოაცილოს ადვოკატი უპატივცემულობის გამო მისთვის თავის დაცვის საშუალების მიცემის, მისი მოსაზრებების მოსმენის გარეშე. რაც დაცვის უფლებისა და სამართლიანი სასამართლოზე უფლების სერიოზულ დარღვევას წარმოადგენს (სტივენ სუსმანი თანამეგობრობის წინააღმდეგ, ასევე საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე ვახტანგ მასურაშვილი და ონისე მებონია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ). სადავო ნორმით, ადვოკატი თავს ვერ იმართლებს იმასთან დაკავშირებით, რომ მისი გამონათქვამებით და ქმედებებით ადგილი არ ჰქონია სასამართლოს მიმართ უპატიცემულობას. სასამართლოს უფლებამოსილება, რასაც სადავო ნორმები განამტკიცებენ, გააძევოს, საქმეს ჩამოაცილოს ანდა დააჯარიმოს ადვოკატი მისი განმარტებების მოსმენის უფლების გარეშე, შეუთავსებელია, როგორც სამართლიანი სასამართლოს, ისე დაცვის უფლებასთან.
3) გასაჩივრები უფლება2005 წლის 17 მარტის გადაწყვეტილებაში საქმეზე “ოლეგ სვინტრაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ” (აღნიშნული საქმე ეხებოდა აღკვეთის ღონისძიების სააპელაციო ინსტანციაში გასაჩივრების საკითხს, რაც გამარტივებული პროცესის ნაირსახეობას წარმოადგენს) საკონსტიტუციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ “საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი პუნქტი მოიცავს არა მარტო პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ საქმის განხილვის, არამედ ზემდგომ ინსტანციებში საჩივრის შეტანის უფლებასაც. აღნიშნული მუხლი მართლმსაჯულების ხელმისაწვდომობის გარანტიას წარმოადგენს. სასამართლოს მიაჩნია, რომ თავისუფლების ნებისმიერ შეზღუდვას, მათ შორის კანონიერი საფუძვლების არსებობის დროსაც, უნდა დაუპირისპირდეს ზემდგომ სასამართლოში გასაჩივრების უფლება”. როგორც ავღნიშნეთ, ჩვენს მიერ სადავოდ ქცეულ ნორმებში მითითებული სამართალდარღვევა, არ ექვემდებარება გასაჩივრებას. გარდა იმისა, რომ სასამართლო ჯარიმას აკისრებს ადვოკატს, დასაცავ პირს ტოვებს მის მიერ შერჩეული ადვოკატის გარეშე, ისეთი ქმედებისათვის, რომლის დაცვის ეფექტურად განხორციელებისაგან გამიჯვნა ყოველთვის მკაფიო არ არის და არსებობს შეცდომის - დაცვის უფლების დაუსაბუთებული შეზღუდვის - დაშვების მაღალი რისკი. ამის თავიდან ასაცილებლად საჭიროა საქმის ფაქტობრივი და სამართლებრივი გარემოებების დამატებით შეფასება, ისეთი მოსამართლისაგან, რომელიც არ იყო შემთხვევის თვითმხილველი და ნაკლებად შეიძლება იყოს დამცველის ემოციური ქმედების შთაბეჭდილების ქვეშ მოქცეული, ვიდრე ის მოსამართლე, რომელმაც პირველად გამოიყენა ადვოკატის მიმართ ჯარიმა ან გაძვება. როგორც საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ საქმეში ვახტანგ მაუსრაშვილი და ონისე მებონია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ საქმეში გერმანიის საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილების ციტირებისას აღნიშნა: ,,გასაჩივრების უფლება სამართალწარმოებაში დაშვებული შესაძლო შეცდომის გამოსწორების შესაძლებლობას იძლევა.” საკონსტიტუციო სასამართლომ შპს ,,უნისერვისი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ” მიღებულ გადაწყვეტილებაში განაცხადა, რომ გამარტივებული წესით (საცხოვრებელი სახლის, სათავსოს ჩხრეკა და ამოღების კანონიერებასთან დაკავშირებით) პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ მიღებული დადგენილების გასაჩივრება შესაძლოა გამართლებულია იმით, რომ პირი, რომლის მიმართაც პირველი ინსტანციის სასამართლომ მიიღო ჩხრეკის გადაწყვეტილება, შესაძლოა არ ესწრებოდეს სასამართლო პროცესს და არ ჰქონდეს თავისი მოსაზრებების წარდგენის შესაძლებლობა. როგორც აღინიშნა, ადვოკატს, რომელსაც აჯარიმებს სასამართლო, არა აქვს საკუთარი მოსაზრებების წარდგენის შესაძლებლობა. ამიტომ ზედა ინსტანციამ სანქცირებული ადვოკატის მოსაზრების მოსმენის გზით ქვედა ინსტანციის მიერ დაშვებული შეცდომის გამოსწორების ფუნქციაც უნდა იკისროს. რა თქმა უნდა, გასაჩივრებისათვის უნდა არსებობდეს შემჭიდროებული ვადები. როგორც ზემოთ მივუთითეთ, გარდა გამონაკლისი შემთხვევებისა, სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 212-ე მუხლის მე-4 ნაწილით მხარის წარმომადგენელის გაძევების შესახებ განკარგულების მიღება ავტომატურად იწვევს სხდომის გადადებას და ადვოკატის გაძვების გასაჩივრება, ცალკე აღებული, ვერ გახდება პროცესისი გაჭიანურების მიზეზი. კონსტიტუციურ-სამართლებრივად გამართლებული იქნება, თუკი ადვოკატის საქმიდან ჩამოცილების შეხებ გასაჩივრების ყოველგვარი მექანიზმი ამოწურული იქნება იმ დრომდე, ვიდრე გადადებული პროცესი განახლდება. ნებისმიერ შემთხვევაში, პროცესის მცირედი შეფერხება არ შეიძლება გასაჩივრების უფლების შეზღუდვის საფუძველი გახდეს. როგორც საკონსტიტუციო სასამართლომ განაცხადა: ,,ზოგადი ადმინისტრაციული ხასიათის სირთულეები, რასაც შესაძლებელია ადგილი ჰქონდეს გასაჩივრების შემთხვევაში, არ შეიძლება გახდეს სასამართლოსადმი მიმართვის უფლების შეზღუდვის საფუძველი.”(,,უნისერვისი” საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ გადაწყვეტილების მე-2 პარაგრაფი) საკონსტიტუციო სასამართლო იქვე მიუთითებს, რომ აღნიშნული საკითხის გადაწყვეტა განეკუთვნება საქართველოს პარლამენტის კომპეტენციას. რომელმაც უნდა განსაზღვროს და დააწესოს გასაჩივრების ისეთი მექანიზმი, რაც, ერთი მხრივ, არ დაარღვევს მართლმსაჯულების განხორციელების ძირითად პრინციპებს, ხოლო, მეორე მხრივ, მაქსიმალურად დაიცავს პირის საქართველოს კონსტიტუციით აღიარებულ უფლებებსა და თავისუფლებებს. როგორც აღვნიშნეთ, სადავო ნორმით გათვალისწინებული სამართალდარღვევის დადგენისას სასამართლო შეცდომის დაშვების შესაძლებლობა საკამაოდ მაღალია. ამიტომ სასამართლო შეცდომისა და მასთან დაკავშირებული უარყოფითი შედეგების გამოსარიცხად, აუცილებელია ერთჯერადად მაინც ადვოკატის გაძევებასა და დაჯარიმებასთან დაკავშირებით მიღებული გადაწყვეტილების გასაჩივრება, რასაც გამორიცხავს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 85-ე მუხლის მე-14 პუნქტი.
|
სარჩელით დაყენებული შუამდგომლობები
შუამდგომლობა სადავო ნორმის მოქმედების შეჩერების თაობაზე: არა
შუამდგომლობა პერსონალური მონაცემების დაფარვაზე: არა
შუამდგომლობა მოწმის/ექსპერტის/სპეციალისტის მოწვევაზე: არა
კანონმდებლობით გათვალისწინებული სხვა სახის შუამდგომლობა: არა