უფლებამოსილი სუბიექტი

სანამ უშაულოდ მოსარჩელის სუბიექტობის საკითხებზე ვიმსჯელებთ, მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ მოსარჩელეთა მიმართ გამოყენებულ იქნა „ტექნიკური საფრთხის კონტროლის შესახებ“ საქართველოს კანონის 23¹ მუხლი. თუმცა, აღნიშნული კანონი აღარ მოქმედებს, რადგან 2012 წელს მიღებულ იქნა პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსი, რომელშიც ძალაკარგული კანონის 23¹ მუხლის ჩანაწერი, ზუსტი სახით აისახა (46-ე მუხლი). შესაბამისად, ვინაიდან მოსარჩელების მიმართ, შესაძლოა, გამოყენებულ იქნას იგივე რეგულირება ახალი კანონის ფარგლებშუ, შესაბამისად, სადავო ნორმას სწორედ დასახელებული კანონის 46-ე მუხლის შესაბამისი ნაწილები წარმოადგენს.

მოსარჩელე შპს „ჯი ემ თი უძრავი ქონება“

1. მოსარჩელე შპს "ჯი-ემ-თი უძრავი ქონება" (შემდგომში მოსარჩელე ან მოსარჩელე მხარე) არის იურიდიული პირი, რომელსაც 2011 წლის 26 დეკემბრამდე გააჩნდა საკუთრების უფლება ქ. თბილისში, რუსთაველის გამზირი N7–ში მდებარე 51160 კვ.მ. მიწის ნაკვეთზე. მოსარჩელე გეგმავდა მიწის ნაკვეთზე მრავალფუნქციური შენობის მშენებლობას და ამ მიზნით, ჰქონდა ქ. თბილისის ურბანული დაგეგმარების საქალაქო სამსახურთან დადგენილი წესით შეთანხმებული (2008 წლის 02 ივნისის N 01/655 ბრძანება) არქიტექტურულო პროექტი და ამავე ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ 2008 წლის 17 ივნისს გაცემული მშენებლობის ნებართვა (სანებართვო მოწმობის N ნ/844–1), რომლითაც სამშენებლო სამუშაოების ბოლო ვადად განისაზღვრა 2011 წლის 19 ივნისი (ხოლო მომდევნო პერიოდში შესული ცვლილების მიხედვით, 2012 წლის 5 მარტი). საერთაშორისო ეკონომიკური კრიზისის გამო, რამაც მნიშვნელოვნად შეაფერხა უძრავი ქონების ბიზნესის განვითარება, მათ შორის კომპანიის ამერიკელი პარტნიორების მხრიდან პროექტის დაფინანსების პროცესი, კომპანიამ 2010 წლის 30 ნოემბერს კანონმდებლობით დადგენილი წესით მიიღო გადაწყვეტილება მშენებლობის დროებით, სამი წლის ვადით კონსერვაციის შესახებ. შესაბამისად, შეჩერდა სამშენებლო სამუშაოები. ამ დროისათვის შესრულებული იყო ტერიტორიის შემოღობვის და დარჩენილი გრუნტის სამუშაოების ეტაპები.
2. მიუხედავად სამშენებლო სამუშაოების კონსერვაციისა, 2011 წლის 21 სექტემბერს, ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურმა გამოსცა მითითება N001335. ზედამხედველობის სამსახურის მითითებაში აღნიშნულია, რომ მშენებლობის ნებართვით დადგენილ ვადაში არ არის დასრულებული სამშენებლო დოკუმენტაციით განსაზღვრული მშენებლობის ეტაპები. დარღვევის გამოსწორების მიზნით, კომპანიას დაევალა მითითებაში აღნიშნული სამშენებლო ეტაპების დასრულება ან სამშენებლო დოკუმენტაციის მოყვანა არსებულ სამშენებლო ეტაპებთან შესაბამისობაში. დარღვევის გამოსწორების ვადად განისაზღვრა 30 (ოცდაათი) კალენდარული დღე.
3. მითითებაში აღნიშნული სამშენებლო ეტაპების დასრულება 30–დღიან ვადაში იყო შეუძლებელი (საძირკვლის მოწყობის, ნულოვანი ციკლის დამთავრების, გადახურვის მოწყობის, ხუთ სართულამდე შენობის კარკასის მოწყობის, ხუთ სართულზე ზემოთ შენობის კარკასის მოწყობის, სახურავის მოწყობის და გარე კედლების მოწყობის ეტაპები), რაც იმთავითვე ნათელი იყო არა მხოლოდ კომპანიისთვის, არამედ ზედამხედველობის სამსახურისთვისაც, მით უფრო, რომ სამშენებლო სამუშაოები შეჩერებული იყო შესაბამისი კონსერვაციის აქტის საფუძველზე. აღნიშნულიდან გამომდინარე და N001335 მითითების შესაბამისად, 2011 წლის 20 ოქტომბერს კომპანიამ მიმართა სსიპ თბილისის არქიტექტურის სამსახურს იმ მიზნით, რომ სამშენებლო დოკუმენტაცია მოსულიყო არსებულ სამშენებლო ეტაპებთან შესაბამისობაში. კერძოდ, წერილში, რომელსაც თან ახლდა შესაბამისი დოკუმენტაცია, კომპანიამ მიუთითა, რომ სამუშაოებს განაახლებდა 2012 წლის 21 იანვრიდან, ხოლო სამშენებლო სამუშაოებს დაასრულებდა განახლებიდან 31 თვის ვადაში.
4. 2011 წლის 24 ოქტომბერს, იმ დროს, როდესაც ჯერ კიდევ არ იყო ცნობილი არქიტექტურის სამსახურის გადაწყვეტილება კომპანიის 2011 წლის 20 ოქტომბრის წერილზე, ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურმა გამოსცა შემოწმების აქტი N 001335. მასში აღნიშნულია, რომ კომპანიამ არ დაასრულა 2011 წლის 21 სექტემბრის მითითებით განსაზღვრული სამშენებლო ეტაპები და არც სამშენებლო დოკუმენტაცია მოიყვანა არსებულ სამშენებლო ეტაპებთან შესაბამისობაში. ამავე შემოწმების აქტში განმარტებულია ზედამხედველობის სამსახურის მომდევნო მოქმედებების განხორციელების პროცედურა, რაც, შემოწმების აქტის მიხედვით, გულისხმობდა ადმინისტრაციული წარმოების დაწყებას კომპანიისთვის ჯარიმის დაკისრების მიზნით. რამოდენიმე დღეში, 2011 წლის 31 ოქტომბერს, თბილისის არქიტექტურის სამსახურმა გამოსცა ბრძანება N4423, რომლითაც კომპანიას უარი ეთქვა სამშენებლო დოკუმენტაციაში ცვლილებების შეტანის შესახებ განცხადების დაკმაყოფილებაზე.
5. ასეთ ვითარებაში, კომპანიამ მიიღო გადაწყვეტილება მიწის ნაკვეთის გასხვისების თაობაზე. 2011 წლის 7 დეკემბერს კომპანიამ წერილით მიმართა თბილისის არქიტექტურის სამსახურს და მოითხოვა N ნ–844 მშენებლობის ნებართვისა და მშენებლობის სანებართვო მოწმობის (მასში შეტანილი ცვლილებების ჩათვლით) გაუქმება, იმ საფუძვლით, რომ: (ა) კომპანიამ მიიღო გადაწყვეტილება მიწის ნაკვეთის გასხვისების შესახებ და (ბ) მყიდველს სურდა მშენებლობის საკუთარი კონცეფციისა და პროექტის მიხედვით განხორციელება, შესაბამისად, მყიდველის მიერ არ ხდებოდა კომპანიისაგან არქიტექტურული პროექტის და სამშენებლო დოკუმენტაციიდან გამომდინარე უფლება–მოვალეობების შეძენა, რაც გამორიცხავდა ხსენებული პროექტის განხორციელების შესაძლებლობას.
6. 2011 წლის 22 დეკემბერს თბილისის არქიტექტურის სამსახურმა გამოსცა ბრძანება N5232, რომლითაც დაკმაყოფილდა კომპანიის განცხადება და ძალადაკარგულად გამოცხადდა ქ. თბილისის მერიის ურბანული დაგეგმარების საქალაქო სამსახურის 2008 წლის 02 ივნისის N 01/655 ბრძანება და 2008 წლის 17 ივნისს გაცემული მშენებლობის ნებართვა (სანებართვო მოწმობა N ნ/844–1).
7. კომპანიამ, 2011 წლის 26 დეკემბერს, ნასყიდობის ხელშეკრულების საფუძველზე გაასხვისა თბილისში, რუსთაველის გამზ. N7–ში მდებარე მიწის ნაკვეთი. რაიმე შეტყობინება ადმინისტრაციული ორგანოს მხრიდან ადმინისტრაციული წარმოების დაწყების თაობაზე კომპანიას არ მიუღია.

რატომ მივმართავთ სასამართლოს საკონსტიტუციო სარჩელით, ანუ რაში გამოიხატება ჩვენთვის სადავო ნორმებით მიყენებული ზიანი?

• ადმინისტრაციული აქტები, რომელთა საფუძველზე მიმდინარე სამშენებლო სამუშაოების განხორციელების პროცესშიც თბილისის მერიის ზედამხედველობის სამსახურის მიერ მიჩნეულ იქნა კომპანიის მხრიდან ამ სამუშაოების შესრულების ვადების დარღვევის არსებობა, ძალადაკარგულია. შესაბამისად, 2011 წლის 22 დეკემბრიდან კომპანიის ვალდებულება სამშენებლო სამუშაოების განხორციელებაზე აღარ არსებობს (მიწის ნაკვეთი, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, გასხვისებულია 2011 წლის 26 დეკემბერს);
• ზემოაღნიშნულის მიუხედავად, სადავო ნორმები ბუნდოვანია და იძლევა სხვადასხვა, მათ შორის, არაკონსტიტუციური ინტეპრეტაციის საშუალებას, მათ შორის, ვალდებულების არარსებობის მიუხედავად, კომპანიის მიმართ ფინანსური სანქციების გამოყენების შესაძლებლობას ადმინისტრაციული ორგანოს მხრიდან. კერძოდ, მოსარჩელეს, მერიის ზედამხედველობის სამსახურის მხრიდან ზეპირი ფორმით განემარტა, რომ გასხვისებულ ქონებაზე შესრულებული სამუშაოს ექსპლუატაციაში მიღების დროს, მანამდე გაცემული მითითებისთვის, შესაძლოა, კომპანიამ მაინც აგოს პასუხი, მიუხედავად იმისა, რომ ქონება გასხვისებულია, ანუ ვალდებულება მიჰყვება კომპანიას და არა თავად ქონებას.
• გარდა ამისა, მივუთითებთ, რომ ვინაიდან ჩვენ მიმართ უკვე გამოყენებული იყო სადავო ნორმა, რომელიც დღესაც მოქმედებს (სხვა კანონის ფარგლებში, ანალოგიური შინარსით) და, იმავდროულად, სადავო ნორმები ითვალისწინებს დარღვევასთან შედარებით შეუსაბამოდ მაღალი ფინანსური სანქციებს. მოსარჩელე მხარის შემთხვევაში - 43211,63 ლარი ყოველ ვადაგადაცილებულ დღეზე. მიგვაჩნია, რომ სადავო ნორმით გათვალისწინებული დარღვევა არ იყო იმ სახის, მოცულობის და ინტენსივობის სამართალდარღვევა, რაც ზიანს მიაყენებდა საზოგადოებრივ მართლწესრიგს, მესამე პირების უფლებას, ან საჯარო წესრიგს. ეს იყო დარღვევა, რომელიც გამოწვეული გახლდათ უპირველეს ყოვლისა ფინანსური სირთულეებით და ამ დროს სახელმწიფო ისედაც ფინანსურად შეჭირვებულ მეწარმეს დამატებით ბარიერებს და დაბრკოლებებს უქმნის უზარმაზარი და შეუსაბამოდ მაღალი საჯარიმო სანქციების დაწესებით. შესაბამისად, მოცემულ ქონებაზე რომც არ დაგვეკისროს სანქცია, ვფიქრობთ, რომ სამომავლოდ, ამგვარი არაკონსტიტუციური ჩანაწერის პირობებში, შესაძლოა, ჩვენი უფლებები კვლავაც დაირღვეს, რაც წარმოადგენს საკონსტიტუციო დავის მიმართ ჩვენს უპირველესს ინტერესს.

ამავდროულად, მივუთითებთ, რომ ქ.თბილისის მერიის ზედამხედველობის სამსახურმა, ჩვენთან კომუნიკაციისას, ზეპირო ფორმით, გააკეთა სადავო ნორმების განმარტება, რომლის მიხედვითაც, დასახელებული ადმინისტრაციული ორგანო, გასაჩივრებულ ნორმებს კითხულობს შემდეგნაირად:

1. ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის სამსახური, მიუხედავად 2011 წელს გამოცემული მითითებისა და შემოწმების აქტისა, არ იწყებს თავად ადმინისტრაციულ წარმოებას იმ მიზნით, რომ დადგინდეს დარღვევის აღმოფხვრის ფაქტი ან დარღვევის არარსებობა (ჩვენს შემთხვევაში, გამომდინარე იქიდან, რომ საპროექტო დოკუმენტაციასთან დაკავშირებით გამოცემული სანებართვო ადმინისტრაციული აქტები ძალადაკარგულია); დარღვევის არარსებობის შესახებ შეტყობინება უნდა მომდინარეობდეს თავად კომპანიისგან და ამგვარი მიმართვის შემთხვევაში, ზედამხედველობის სამსახური განახორციელებს ფინანსური სანქციის გამოანგარიშებას და კომპანიისთვის დაკისრებას. ამგვარი ფინანსური სანქცია კი ნებისმიერ შემთხვევაში (თავი რომ დავანებოთ საფუძვლიანობას) იქნება შეუსაბამოდ მაღალი – დღეში 43211,63 ლარი (ჩვენს შემთხვევაში ისიც დაუდგენელია, სადავო ნორმიდან გამომდინარე, თუ რა პერიოდზე დაითვლის ზედამხედველობის სამსახური ამგვარ ფინანსურ სანქციას);
2. მანამ, სანამ არ მოხდება აღნიშნული თანხის გადახდევინება (მათ შორის, საერთო სასამართლოებში დავის შემთხვევაში), იქამდე შესაძლოა გამოყენებულ იქნეს უზრუნველყოფის ღონისძიებები, რაც უკიდურესად შეზღუდავს კომპანიის საქმიანობას და მისი აქტივების განკარგვის თუ სხვაგვარად გამოყენების შესაძლებლობას. საერთო სასამართლოებში დავის განხილვას კი დაჭირდება რამდენიმე წელიწადი, რაც ბუნებრივია მთელი ამ პერიოდის განმავლობაში კომპანიის საქმიანობის შეზღუდავს საკუთარი აქტივების გამოყენება–განკარგვის და შესაბამისად, ზოგადად საქმიანობის (საინვესტიციო საქმიანობის ჩათვლით) განხორციელების კუთხით. ეს კი, თავის მხრივ, გაუმართლებელ და გამოუსწორებელ ზიანს მიაყენებს კომპანიას;
3. ფინანსური სანქციების გამოყენების შესახებ ადმინისტრაციული ორგანოს გადაწყვეტილების საერთო სასამართლოებში გასაჩივრების შემთხვევაშიც, კომპანიას დაეკისრება ფინანსური სანქცია ზემოაღნიშნული ოდენობით, ვინაიდან სასამართლო ვერ გამოიტანს კანონისაგან განსხვავებულ გადაწყვეტილებას და ძალაში დატოვებს ჯარიმას. ეს ლოგიკურიცაა, ვინაიდან სადავო ნორმები კონსტიტუციის საწინააღმდეგოდ ითვალისწინებს ადმინისტრაციული წარმოების დაწყების და ჯარიმის დაკისრების შესახებ გადაწყვეტილების მიღების ბუნდოვან და დისკრიმინაციულ წესს, ასევე, შეუსაბამოდ მაღალ ფინანსურ ჯარიმას, ხოლო კანონის კონსტიტუციასთან შესაბამისობის დადგენა შეუძლია მხოლოდ საკონსტიტუციო სასამართლოს და არა საერთო სასამართლოების რომელიმე ინსტანციას.

ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, მიგვაჩნია, რომ საკონსტიტუციო სამართალწარმოების მიზნებისთვის, შპს "ჯი-ემ-თი უძრავი ქონება" წარმოადგენს შესაბამის უფლებამოსილ სუბიექტს.

მოსარჩელე შპს „სიტი ემ“

8. მოსარჩელე არის იურიდიული პირი, რომელსაც 2006 წლის 31 ივლისს, საქართველოს პრეზიდენტის განკარგულებით ნომერი 428, პირდაპირი მიყიდვის ფორმით გადაეცა ქ. თბილისში, გუდიაშვილის ქუჩა ნომერ 3-ში მდებარე შენობა ნაგებობები და მათზე დამაგრებული მიწის ნაკვეთი. სანაცვლოდ, კომპანიას სახელმწიფოსათვის უსასყიდლოდ უნდა გადაეცა შეთანხმებული ოდენობისა და შეთანხმებული კონდიციების შესაბამისი ფართი;
9. 2011 წლის 24 ოქტომბერს, ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის მიერ გამოცემულ იქნა მითითება ნომრით: 001401. აღნიშნული მითითებით შ.პ.ს. „სიტი ემ“-ს დაუდგინდა დარღვევა. კერძოდ ის რომ: „სამშენებლო დოკუმენტაციით განსაზღვრულ ვადაში არ დასრულდა „ნულოვანი ციკლის დასრულება - სარდაფი-ს“ ეტაპი“. სხვაგვარად, საუბარია იმაზე, რომ კომპანიამ დროულად ვერ დაასრულა სარდაფის მშენებლობა. აღნიშნული ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტით კომპანიას მიეცა 15 კალენდარული (და არა სამუშაო) დღე დარღვევის გამოსასწორებლად;
10. 2011 წლის 09 ნოემბერს კი, (ზუსტად მეთქვსმეტე დღეს) ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის საქალაქო სამსახურის მიერ გამოცემულ იქნა შემოწმების აქტი ნომრით: 001401. აღნიშნულ აქტში მითითებულ იქნა რომ შემოწმებით დადგინდა: „შ.პ.ს. „სიტი ემ“-ის მიერ ნომერი 001401; 24.10.2011წ. მითითების პირობები არ შესრულდა. კერძოდ, არ დასრულდა მითითებაში აღნიშნული ეტაპი და არც სამშენებლო დოკუმენტაცია არ იქნა მოყვანილი ობიექტზე არსებულ მდგომარეობასთან შესაბამისობაში“.
11. 2012 წლის 20 მარტს, საქართველოს პრეზიდენტის განკარგულებით (N20/03/14) N428 განკარგულებაში შევიდა ცვლილებები და დანამატები. დაკონკრეტდა საინვესტიციო თანხის მოცულობა და დაზუსტდა მისი განხორციელების ვადა. შესაბამისი ხელშეკრულების მომზადება კი, დაევალა საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს.
12. 2012 წლის 26 აპრილს, გაფორმდა „ხელშეკრულება საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროსა და შ.პ.ს. „სიტი ემ“ს (“City M” LTD) შორის 2006 წლის 4 სექტემბერს დადებულ ნასყიდობის ხელშეკრულებაში ცვლილების შეტანის თაობაზე“. აღნიშნული ხელშეკრულებით, განისაზღვრა მშენებლობის ვადა (არაუგვიანეს 2014 წლის 01 მაისისა); სასარგებლო ფართობის გადაცემის ვალდებულება დანართი ნომერი 1-ის მიხედვით; ასევე 13 (ცამეტი) მილიონი ლარის ინვესტირების ვადებულება განწილვადებული წლების მიხედვით. ამასთან, ხელშეკრულების 4.2.2. პუნქტის მიხედვით, განისაზღვრა და მიეთითა პირგასამტეხლოს ოდენობა (0.1%), რაც დაეკისრებოდა შ.პ.ს. „სიტი ემ“ს ვალდებულებების სრულად შეუსრულებლობის შემთხვევაში;
13. 2015 წლის 15 იანვარს, საქართველოს მთავრობის N23 განკარგულებით შ.პ.ს. „სიტი ემ“ს:

• გადაუვადდა მშენებლობის ვადა და ის განისაზღვრა 2015 წლის 31 დეკემბრამდე ვადით;
• გაეზარდა საინვესტიციო ვალდებულების მოცულობა 15 (თხუთმეტი) მილიონი ლარით;
• დაევალა საბანკო გარანტიის წარდგენა 750000 (შვიდასორმოცდაათი ათასი) ლარის ოდენობით;
• ჩამოეჭრა დაკისრებული პირგასამტეხლოს ნაწილი, იმ პირობით რომ 2015 წლის 31 დეკემბრამდე დასრულდებოდა მშენებლობა;

14. აღიშნული განკარგულების საფუძველზე  2015 წლის 30 მარტს გაფორმდა „ხელშეკრულება საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტროსა (უფლებამონაცვლე სსიპ - სახელმწიფო ქონების მართვის ეროვნული სააგენტო) და შ.პ.ს. “City M“-ს შორის 2006 წლის 4 სექტემბერს გაფორმებულ ნასყიდობის ხელშეკრულებაში ცვლილების შეტანის თაობაზე“. ხელშეკრულება დამოწმდა ნოტარიუს ციური ბერიძის მიერ (სანოტარო მოქმედების ინდივიდუალური ნომერი: 53204282201715, სანოტარო მოქმედების რეგისტრაციის ნომერი: 150305957). აღნიშნულ ხელშეკრულებაში აისახა 2015 წლის 15 იანვრის საქართველოს მთავრობის ნომერ 23-ე განკარგულება;
15. 2016 წლის 19 ოქტომბერს, საქართველოს მთავრობის განკარგულებით ნომერი 2230 2015 წლის 15 იანვრის 23-ე განკარგულებაში შევიდა შემდეგი ცვლილებები:

• მშენებლობის ვადა გაგრძელდა 2017 წლის 1 ოქტომბრამდე;
• საინვესტიციო ვალდებულება გაიზარდა თექვსმეტ მილიონ ლარამდე;
• შ.პ.ს. „სიტი ემ“ს დაევალა სსიპ „საქართველოს ეროვნული მუზეუმის“ ანგარიშზე 250000 (ორასორმოცდაათი ათასი) ლარის გადარიცხვა;
• შ.პ.ს. „სიტი ემ“ს ეპატია დარიცხული პირგასამტეხლო იმ პირობით, რომ ის შეასრულებდა ზემოაღნიშნულ ვალდებულებებს.

16. აღნიშნულ განკარგულებაზე დაყრდნობით 2017 წლის 12 იანვარს გაფორმდა „შეთანხმება ხელშეკრულებაში ცვლილების შეტანის შესახებ“, რომელიც დაამოწმა ნოტარიუსმა ციური ბერიძემ; სანოტარო მოქმედების რეგისტრაციის ნომერი: 170029407; სანოტარო მოქმედების ინდივიდუალური ნომერი: 73293520337417;
17. 2017 წლის 22 ნოემბერს საქართველოს მთავრობის მიერ გამოიცა ბოლო განკარგულება ნომრით: 2465. აღშნიშნული განკარგულებით განისაზღვრა შემდეგი პირობები:

• სახელმწიფოსათვის უძრავი ქონების გადაცემა განსაზღვრული პირობებითა და განსაზღვრული ოდენობით;
• ქონების გადაცემის საბოლოო ვადა - არაუგვიანეს 2018 წლის 31 ოქტომბრისა;
• საბანკო გარანტიის წარდგენის ვალდებულება.

18. აღნიშნულ განკარგულებაზე დაყრდნობით, 2017 წლის 26 დეკემბერს, გაფორმდა „შეთანხმება ხელშეკრულებაში ცვლილების შეტანის შესახებ“, რომელიც დაამოწმა ნოტარიუსმა ციური ბერიძემ; სანოტარო მოქმედების რეგისტრაციის ნომერი: 171495302; სანოტარო მოქმედების ინდივიდუალური ნომერი: 12785579997517. აღნიშნულ ხელშეკრულებაში აისახა განკარგულების დებულებები. მათ შორის ყველაზე მნიშვნელოვანი მოცემულ შემთხვევაში:

• „1.1. „ნასყიდობის ხელშერკულების 2.1. მუხლის „ბ“ და „გ“ ქვეპუნქტები ჩამოყალიბდეს შემდეგი რედაქციით:

„ბ) უზრუნველყოს ქონებაზე მრავალფუნქციური კომპლექსის აშენება არაუგვიანეს 2018 წლის 31 ოქტომბრისა“;

რატომ მივმართავთ სასამართლოს საკონსტიტუციო სარჩელით, ანუ რაში გამოიხატება ჩვენთვის სადავო ნორმებით მიყენებული ზიანი?

• კომპანიის მიერ სახელმწიფოს წინაშე აღებული ყველა ვალდებულება შესრულდა პირნათლად და აღნიშნული დასტურდება შესაბამისი აუდიტის დასკვნით;
• სადავო ნორმები ბუნდოვანია და იძლევა სხვადასხვა, მათ შორის, არაკონსტიტუციური ინტეპრეტაციის საშუალებას.
• სადავო ნორმები ითვალისწინებს დარღვევასთან შედარებით შეუსაბამოდ მაღალი ფინანსური სანქციებს, კერძოდ მოსარჩელე მხარის შემთხვევაში - 14784 ლარი ყოველ ვადაგადაცილებულ დღეზე. მიგვაჩნია, რომ სადავო ნორმით გათვალისწინებული დარღვევა არაა იმ სახის, მოცულობის და ინტენსივობის სამართალდარღვევა, რაც ზიანს აყენებს საზოგადოებრივ მართლწესრიგს, მესამე პირების უფლებას, ან საჯარო წესრიგს. ესაა დარღვევა, რომელიც გამოწვეულია უპირველეს ყოვლისა ფინანსური სირთულეებით და ამ დროს სახელმწიფო ისედაც ფინანსურად შეჭირვებულ მეწარმეს დამატებით ბარიერებს და დაბრკოლებებს უქმნის უზარმაზარი და შეუსაბამოდ მაღალი საჯარიმო სანქციების დაწესებით;
• სახელმწიფოსთვის ქონების გადაცემის ბოლო ვადაა 2018 წლის 31 ოქტომბერი. ბოლო ცვლილებების გაფორმების დროს, პირდაპირ იქნა გაცხადებული ქონების მართვის სამსახურის წარმომადგენლების მიერ რომ კიდევ ერთი გადავადება აღარ განხორციელდება. შესაბამისად, 2018 წლის 31 ოქტომბრამდე „მშენებლობის დასრულება“ ნიშნავს იმას, რომ მშენებარე ობიექტი უნდა ჩაბარდეს ქ. თბილისის მერიის ზედამხედველობის სამსახურს მითითებული ვადის გასვლამდე.

ამავდროულად, ქ.თბილისის მერიის ზედამხედველობის სამსახურმა, გააკეთა სადავო ნორმების ოფიციალური განმარტება, რომლის მიხედვითაც, დასახელებული ადმინისტრაციული ორგანო, გასაჩივრებულ ნორმებს კითხულობს შემდეგნაირად:

4. ობიექტის ექსპლოატაციაში მიღება საჭიროებს შპს „სიტი ემ“-ის მიერ სამსახურისათვის წერილობით მიმართვას;
5. წერილობითი მიმართვის შეტანისთანავე, ზედამხედველობის სამსახური დააჯარიმებს შპს „სიტი ემ“-ს რამდენიმე მილიონი (დაახლოებით საუბარია 12-13 მილიონ ლარზე) ლარით;
6. მანამ, სანამ არ მოხდება აღნიშნული თანხის გადახდევინება (მათ შორის, საერთო სასამართლოებში დავის შემთხვევაში), იქამდე ზედამხედველობის სამსახური არ მიიღებს ობიექტის ექსპლოატაციაში. საერთო სასამართლოებში დავის განხილვას კი დაჭირდება მინიმუმ 1-2 წელიწადი, რაც ბუნებრივია გადაცდება მთავრობის განკარგულებით განსაზღვრულ მშენებლობის დასრულების ვადას (2018 წლის 31 ოქტომბერი) და დამატებით გამოიწვევს შ.პ.ს. „სიტი ემ“სთვის ფინანსური სანქციების დაწესებას მილიონ ექვსასი ათასი ლარისა და მასზე დარიცხული საურავების ოდენობით;
7. გასაჩივრდეს საერთო სასამართლოებში გასაჩივრების შემთხვევაშიც, კომპანიას დაეკისრება ფინანსური სანქცია ზემოაღნიშნული ოდენობით, ვინაიდან სასამართლო ვერ გამოიტანს კანონისაგან განსხვავებულ გადაწყვეტილებას და ძალაში დატოვებს ჯარიმას. ეს ლოგიკურიცაა, ვინაიდან სადავო ნორმები კონსტიტუციის საწინააღმდეგოდ ითვალისწინებს შეუსაბამოდ მაღალ ფინანსურ ჯარიმას, ხოლო კანონის კონსტიტუციასთან შესაბამისობის დადგენა შეუძლია მხოლოდ საკონსტიტუციო სასამართლოს და არა საერთო სასამართლოების რომელიმე ინსტანციას.

ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, საკონსტიტუციო სამართალწარმოების მიზნებისთვის, შ.პ.ს. City M (იგივე შ.პ.ს. „სიტი ემ“). წარმოადგენს შესაბამის უფლებამოსილ სუბიექტს.

გარდა ამისა:

• კონსტიტუციური სარჩელი ფორმით და შინაარსით შეესაბამება „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-16 მუხლით დადგენილ მოთხოვნებს
• სარჩელით სადავოდ გამხდარი საკითხი „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტის მიხედვით არის საკონსტიტუციო სასამართლოს განსჯადი;
• სარჩელში მითითებული არცერთი სადავო საკითხი ჯერჯერობით არ არის გადაწყვეტილი საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ;
• სადავო საკითხი შეეხება საქართველოს კონსტიტუციის მე-2 თავით გათვალისწინებულ საკითხებს.
• კანონმდებლობა კონკრეტულ შემთხვევაში არ ითვალისწინებს ხანდაზმულობის ვადას სარჩელის წარსადგენად;

სადავო აქტი საკანონმდებლო აქტია და მის კონსტიტუციურობაზე სრულფასოვანი მსჯელობა შესაძლებელია ნორმატიული აქტების იერარქიაში მასზე მაღლა მდგომი იმ ნორმატიული აქტის კონსტიტუციურობაზე მსჯელობის გარეშე, რომელიც კონსტიტუციური სარჩელით გასაჩივრებული არ არის.

სადავო ნორმების შინაარსი, დანიშნულება და მიზანმიმართულება

საქართველოს კანონის „პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის“ პირველი მუხლის „თ“ ქვეპუნქტის თანახმად, დასახელებული კოდექსის ერთერთი მიზანია, „სამშენებლო საქმიანობის განხორციელების უზრუნველყოფა სამშენებლო სფეროს ტექნიკური რეგლამენტებითა და საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი მოთხოვნების სრული დაცვით“, რაც ერთმნიშვნელოვნად ღირებულ საჯარო ლეგიტიმურ მიზანს წარმოადგენს.

აღნიშნული მიზნის მიღწევის ერთერთ საშუალებად, სადავო კანონი განსაზღვრავს პასუხისმგებლობას თვითმმართველი ერთეულის მიერ განსაზღვრულ ზონაში (ზონებში) სამშენებლო სამუშაოების ან მშენებლობის ეტაპის მშენებლობის ნებართვით დადგენილ ვადაში დაუსრულებლობისთვის (სადავო ნორმა). კერძოდ, სადავო ნორმა ქმნის სამართლებრივ საფუძველს, რათა კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის, სარეკრეაციო ტერიტორიების განვითარებისა და დასახლებათა სივრცით-ტერიტორიული დაგეგმვის ხელშეწყობის მიზნით განსაზღვრულ ზონაში (ზონებში), ისევე როგორც, ქ.თბილისში არსებულ განსაკუთრებული სამშენებლო რეგულირების ზონაში სამშენებლო სამუშაოებთან დაკავშირებული წესების დარღვევების შემთხვევაში, სახელმწიფოს ჰქონდეს ქმედითი ბერკეტები, დასახელებული სამართალდარღვევის აღმოსაფხვრელად.

მოცემულ შემთხვევაში, მოსარჩელე მხარისთვის რელევანტურია სადავო ნორმის ის ასპექტი, რომელიც გულისხმობს ქ.თბილისში, განსაკუთრებული სამშენებლო რეგულირების ზონაში განხორციელებულ სამშენებლო სამუშაოების დარღვევის ფაქტებზე რეაგირების სადავო ნორმით გათვალისწინებულ მექანიზმებს. თავის მხრივ, სადავო კანონის თანახმად, განსაკუთრებული სამშენებლო რეგულირების ზონა არის საქართველოს დედაქალაქის ადმინისტრაციულ საზღვრებში არსებული ტერიტორიების ის ნაწილები, რომლებიც განისაზღვრება საქართველოს მთავრობის დადგენილებით.

იმ შემთხვევაში, თუ აღნიშნულ ზონაში სამშენებლო სამუშაო ან მშენებლობის კონკრეტული ეტაპი შესაბამისი ნებართვით დადგენილ ვადაში არ დასრულდება, უფლებამოსილ ადმინისტრაციულ ორგანოს, შეუძლია, დამრღვევის მიმართ გასცეს მითითება, განუსაზღვროს მას გონივრული ვადა დარღვევის აღმოსაფხვრელად, ხოლო თუ დარღვევა არ აღმოიფხვრება მითითებულ დროში, პირს დააკისროს ჯარიმა ყოველ ვადაგადაცილებულ დღეზე შემოწმების აქტის შედგენის დღისთვის არსებული სამშენებლო პროექტით გათვალისწინებული ასაშენებელი (სადემონტაჟო) შენობა-ნაგებობის საერთო ფართობის თითოეულ კვადრატულ მეტრზე 0,1 ლარიდან 0,5 ლარის ფარგლებში.

ქ.თბილისის შემთხვევაში, სადავო ნორმის პრაქტიკული რეალიზების მიზნით, მოქმედებს 2014 წლის 30 დეკემბრის, ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის საკრებულოს დადგენილება №20-98 „ქ. თბილისის მუნიციპალიტეტის ცალკეულ ტერიტორიებზე სამშენებლო სამუშაოების მშენებლობის ნებართვით დადგენილ ვადაში დაუსრულებლობისათვის ჯარიმის ოდენობის განსაზღვრის თაობაზე“.

აღნიშნული დადგენილების თანახმად კი, შესაბამისი დარღვევისთვის, პასუხისმგებლობის ზომად განსაზღვრულია ჯარიმა, ყოველ ვადაგადაცილებულ დღეზე შემოწმების აქტის შედგენის დღისთვის, არსებული სამშენებლო პროექტით გათვალისწინებული ასაშენებელი (სადემონტაჟო) შენობა-ნაგებობის საერთო ფართობის თითოეულ კვადრატულ მეტრზე – 0,5 ლარის ოდენობით.

იმავდროულად, იმ შემთხვევაში, თუ სამართალდამრღვევი აღმოფხვრის შესაბამის დარღვევას, იგი ვალდებულია, უფლებამოსილ ადმინისტრაციულ ორგანოს წერილობით შეატყობინოს აღნიშნულის თაობაზე, რაც იწვევს ჯარიმის დარიცხვის შეწყვეტას, იმ შემთხვევაში, თუ დარღვევის აღმოფხვრა დადასტურდება დასახელებული ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ. ჯარიმის საბოლოო ოდენობის გამოანგარიშებაც დამოკიდებულია იმ გარემოებაზე, თუ როდის დადასტურდა სამართალდარღვევის აღმოფხვრა.

თუმცა, მოსარჩელე მხარეს სურს, სასამართლოს ყურადღება გაამახვილოს იმ გარემოებაზე, რომ სადავო კანონის 25-ე მუხლის მე-7 ნაწილის თანახმად,თუ მითითება დროულად არ შესრულდა, მაგრამ სამართალდარღვევა გამოსწორდა დადგენილების მიღებამდე, დამრღვევი თავისუფლდება პასუხისმგებლობისაგან, ხოლო სამართალდარღვევის საქმის წარმოება წყდება.

მიგვაჩნია, რომ სადავო ნორმისა და კანონის 25-ე მუხლის მე-7 ნაწილის ერთობლივი, სისტემური წაკითხვა, შესაძლებელს უნდა ხდიდეს, რომ მოსარჩელეს საერთოდ არ დაეკისროს ჯარიმა იმ სამართალდარღვევისთვის (განსაზღვრულ ვადაში არ დასრულდა „ნულოვანი ციკლის დასრულება - სარდაფი-ს“ ეტაპი“), რომელიც მართალია, წინასწარ დადგენილ ვადაში (15 კალენდარული დღე) არ აღმოფხვრილა, თუმცა ფაქტობრივად აღმოფხვრილია დადგენილების მიღებამდე (შპს სიტი ემ-ის შემთხვევაში) ან აღარ არსებობს მისი აღმოფხვრის ვალდებულება (შპს ჯი ემ თი უძრავი ქონების შემთხვევაში).

აღნიშნულის საპირისპიროდ, უფლებამოსილი ადმინისტრაციული ორგანოს განმარტებით, სადავო ნორმის თანახმად, მოსარჩელე მხარის და მის მდგომარეობაში მყოფი პირების მიმართ წარმოება არ შეწყდება და აუცილებლად დაჯარიმდებიან, მიუხედავად იმისა, რომ წარსულში ჩადენილი სამართალდარღვევა სრულად აღმოფხვრილია (შპს სიტი ემ-ის შემთხვევაში) ან აღარ არსებობს (შპს ჯი ემ თი უძრავის ქონების შემთხვევაში) შესაბამისი ადმინტრაციულ-სამართლებრივი აქტის შედგენამდე და დაჯარიმებამდე.

მოსარჩელე მხარის აზრით, სადავო ნორმის ამგვარი წაკითხვა და პრაქტიკაში გამოყენება, სადავო ნორმით განსაზღვრული საჯარო ლეგიტიმური მიზნების მიღწევის არაპროპორციულ საშუალებას წარმოადგენს და იმაზე მეტად ზღუდავს მოსარჩელის კონსტიტუციურ უფლებებს, ვიდრე ეს საჭიროა შესაბამისი საჯარო ლეგიტიმური მიზნების მისაღწევად.

სადავო ნორმის მოსარჩელისეული და ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ წაკითხვა, დიამეტრალურად განსხვავდება ერთმანეთისგან, რაც ნორმის ბუნდოვანებაზე მიუთითებს და არ აკმაყოფილებს განსაზღვრულობისა და განჭვრეტადობის კონსტიტუციურ-სამართლებრივ სტანდარტებს. შესაბამისად, საკუთრების უფლებით სარგებლობის პროცესში, ისევე როგორც, სამეწარმეო საქმიანობის განხორციელებისას, მოსარჩელე მხარისთვის გაუგებარი ხდება, თუ როდის და რა პირობებში ეკისრება მას პასუხისმგებლობა სადავო ნორმის საფუძველზე და როდის - არა და საერთოდ უნდა დაეკისროს თუ არა მას ამგვარი პასუხისმგებლობა მაშინ, როდესაც იგი აღმოფხვრის შესაბამის სამართალდარღვევას ან ამგვარი სამართალდარღვევა აღარ არსებობს.

დაბოლოს, სადავო ნორმით განსაზღვრული სახდელი (ჯარიმის ოდენობა), ცალკე აღებულია, არის ჩადენილი სამართალდარღვევაზე რეაგირებისთვის შეუსაბამოდ მძიმე სანქცია და, თავისი ბუნებით, წარმოადგენს არაჰუმანურ სასჯელს, რისი დაწესებითაც, ირღვევა მოსარჩელის კონსტიტუციური უფლებები.

ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, მიგვაჩნია, რომ სადავო ნორმები არაკონსტიტუციურია, შემდეგ მიზეზთა გამო:

1. სადავო ნორმების საფუძველზე, მოსარჩელე მხარის და მის მდგომარეობაში მყოფი პირების მიმართ წარმოება წყდება და ისინი ჯაირმდებიან, მიუხედავად იმისა, რომ წარსულში ჩადენილი სამართალდარღვევა სრულად აღმოფხვრილია (შპს სიტი ემ-ის შემთხვევაში) ან აღარ არსებობს (შპს ჯი ემ თი უძრავის ქონების შემთხვევაში) შესაბამისი ადმინტრაციულ-სამართლებრივი აქტის შედგენამდე და დაჯარიმებამდე, რაც მატერიალური შინაარსით ეწინააღმდეგება კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებს და 30-ე მუხლის მე-2 პუნქტის პირველ წინადადებას.
2. სადავო ნორმებით გათვალისწინებული ქმედებისთვის დაწესებული სახდელი (ჯარიმის ოდენობა), ცალკე აღებული, წარმოადგენს არაჰუმანურ სასჯელს და ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის მე-17 მუხლის მე-2 პუნქტს ან, ალტერნატიულად, კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებს და 30-ე მუხლის მე-2 პუნქტის პირველ წინადადებას.

სადავო ნორმების შესაბამისობა კონსტიტუციის 21-ემუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან და 30-ე მუხლის მე-2 პუნქტის პირველ წინადადებასთან მიმართებით.

• კონსტიტუციის 21-ე მუხლით დაცული უფლების სფერო

საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, „საკუთრება და მემკვიდრეობის უფლება აღიარებული და ხელშეუვალია. დაუშვებელია საკუთრების, მისი შეძენის, გასხვისების ან მემკვიდრეობით მიღების საყოველთაო უფლების გაუქმება“. საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველი პუნქტი განამტკიცებს საკუთრების, მისი შეძენის, გასხვისების ან მემკვიდრეობით მიღების საყოველთაო უფლებას. საკუთრების უფლება ბუნებითი უფლებაა, რომლის გარეშე შეუძლებელია დემოკრატიული საზოგადოების არსებობა. „საკუთრების უფლება ადამიანის არა მარტო არსებობის ელემენტარული საფუძველია, არამედ უზრუნველყოფს მის თავისუფლებას, მისი უნარისა და შესაძლებლობების ადეკვატურ რეალიზაციას, ცხოვრების საკუთარი პასუხისმგებლობით წარმართვას. ყოველივე ეს კანონზომიერად განაპირობებს ინდივიდის კერძო ინიციატივებს ეკონომიკურ სფეროში, რაც ხელს უწყობს ეკონომიკური ურთიერთობების, თავისუფალი მეწარმეობის, საბაზრო ეკონომიკის განვითარებას, ნორმალურ, სტაბილურ სამოქალაქო ბრუნვას“[1].

სასამართლოსვე განმარტებით, „იმისათვის, რომ პირმა შეძლოს საკუთრების უფლებით პრაქტიკული სარგებლობა, არ არის საკმარისი მისთვის აბსტრაქტული საკუთრებითი გარანტიის მინიჭება. მან ასევე უნდა ისარგებლოს იმგვარი სამოქალაქო, კერძოსამართლებრივი წესრიგით, რომელიც შესაძლებელს გახდის საკუთრების უფლებით შეუფერხებელ სარგებლობას და, შესაბამისად, სამოქალაქო ბრუნვის განვითარებას. საკუთრების კონსტიტუციურ-სამართლებრივი გარანტია მოიცავს ისეთი საკანონმდებლო ბაზის შექმნის ვალდებულებას, რომელიც უზრუნველყოფს საკუთრებითი უფლების პრაქტიკულ რეალიზებას და შესაძლებელს გახდის საკუთრების შეძენის გზით ქონების დაგროვებას“ [2].

ამასთანავე, აღნიშნული მუხლის მე-2 პუნქტის მიხედვით, აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროებისათვის დასაშვებია ამ მუხლის პირველ პუნქტში აღნიშნულ უფლებათა შეზღუდვა კანონით განსაზღვრულ შემთხვევებში და დადგენილი წესით, იმგვარად, რომ არ დაირღვეს საკუთრების უფლების არსი.

სასამართლო ერთმნიშვნელოვნად მიუთითებს, რომ „საკუთრების კონსტიტუციური უფლების შეზღუდვისთვის საჭიროა საზოგადოებრივი საჭიროებით განპირობებული შეზღუდვის წესის კანონით რეგლამენტირება. სწორედ საზოგადოებრივი საჭიროების არსებობა იძლევა საკუთრების უფლების შეზღუდვის კონსტიტუციურ-სამართლებრივ ლეგიტიმაციას. ამასთანავე, საკუთრების უფლების შეზღუდვისას კანონმდებელმა საჯარო ინტერესის შემადგენელი კომპონენტები თითოეულ შემთხვევაში ნათლად და მკაფიოდ უნდა ჩამოაყალიბოს. მხოლოდ ამგვარი მიდგომის შედეგად არის შესაძლებელი ჩარევის თანაზომიერების დაცვა. დაუშვებელია უფლების უფრო მეტად შეზღუდვა, ვიდრე ამას თითოეულ, ცალკე აღებულ შემთხვევაში მოითხოვს საჯარო ინტერესი“[3] .

იმავდროულად, „კონსტიტუცია არ იძლევა „აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროების“ მკაცრ დეფინიციას. ამ ცნების შინაარსის განსაზღვრა ცალკეულ შემთხვევაში დემოკრატიულ სახელმწიფოში კანონმდებლის პრეროგატივას წარმოადგენს და მისი შინაარსი ცვალებადია აქტუალური პოლიტიკური თუ სოციალურ-ეკონომიკური გამოწვევების შესაბამისად. ამასთანავე, „მოქმედება “აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროებისათვის” არ ნიშნავს, რომ ის არის მიმართული საზოგადოებისათვის გარკვეული და გარდაუვალი უარყოფითი შედეგების თავიდან ასაცილებლად. კანონმდებელი “აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროებისათვის” შეიძლება მოქმედებდეს, როდესაც მას ამოძრავებს საზოგადოებისათვის ან მისი ნაწილისათვის დადებითი შედეგების მომტანი მიზნები. ამასთანავე, არ არის აუცილებელი, რომ კანონმდებელმა კონკრეტულად მიუთითოს ნორმაში, თუ რა “აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროებისათვის” იღებს მას. “აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროების” არსებობა შეიძლება გაირკვეს ნორმის ანალიზის, მისი განმარტების შედეგად“[4].

• სადავო ნორმების შემხებლობა კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან

პირველ რიგში, აღსანიშნავია, რომ სადავო ნორმა წარმოადგენს პასუხისმგებლობის დამდგენ რეგულირებას. აღნიშნულზე მიუთითებს როგორც გასაჩივრებული ნორმის სათაური, ასევე მისი შინაარსი, დანიშნულება და მიზანმიმართულება. სადავო ნორმით გათვალისწინებულია პასუხისმგებლობა კონკრეტული სამართლდარღვევისთვის, შესაბამისი სახდელით (ჯარიმის ოდენობით).

იმავდროულად, სადავო ნორმა მჭიდრო კავშირშია საკუთრების უფლებასთან, ვინაიდან გასაჩივრებული დებულებები არეგულირებს პასუხისმგებლობის საკითხებს თვითმმართველი ერთეულის მიერ განსაზღვრულ ზონაში (ზონებში) სამშენებლო სამუშაოების ან მშენებლობის ეტაპის მშენებლობის ნებართვით დადგენილ ვადაში დაუსრულებლობისთვის. შესაბამისად, მას შემდეგ, რაც მოსარჩელე და მის მსგავს სიტუაციაში მყოფი პირები იძენენ საკუთრების უფლებას კონკრეტული ტიპის ქონებაზე (მოცემულ შემთხვევაში, უძრავი ქონება) და ახორციელებენ სამშენებლოს სამუშაოებს, ისინი ექცევიან კონსტიტუციის 21-ე მუხლით დაცული უფლების სფეროში.

კანონმდებლობით განსაზღვრული წესით, შესაბამისი ნებართვით განხორციელებული მშენებლობა, პირდაპირ კავშირშია პირის საკუთრების უფლებასთან. განსახილველი საქმის შემთხვევაში, შპს სიტი ემ-ს დღესაც აქვს საკუთრებაში კონკრეტული მიწის ნაკვეთი, რომელზეც აწარმოებს სამშენებლო საქმიანობას, ხოლო შპს ჯი ემ თი უძრავის ქონების შემთხვევაში, მოსარჩელის საკუთრებაში იყო მითითებული ქონება, იგი განკარგავდა ამ ქონებას და მასზე აწარმოებდა შესაბამის სამშენებლო სამუშაოებს.

აქედან გამომდინარე, უდავოა, რომ სადავო ნორმით გათვალისწინებული რეგულირება, თავისი შინაარსით, შემხებლობაშია კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან, არის შემზღუდველი ხასიათის და საჭიროებს კონსტიტუციურ-სამართლებრივ შემოწმებას აღნიშნულ დებულებასთან მიმართებით.

• საკუთრების უფლებაში ჩარევა და პროპორციულობა

როგორც უკვე აღინიშნა, საკუთრების უფლება არ არის აბსოლუტური უფლება და, შესაძლოა, შეიზღუდოს აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროებისთვის, აღნიშნული საჭიროებისთვის აუცილებელი და შემზღუდველი ღონისძიების პროპორციული საშუალებით. იმავდროულად, ჩარევა განსაზღვრული უნდა იყოს კანონით.

კონსტიტუციის მოთხოვნა, რომ საკუთრების უფლებაში ჩარევა უნდა იყოს განსაზღვრული კანონით, გულისხმობს, რომ კანონი ფორმალური და მატერიალური შინაარსით შეესაბამებოდეს კონსტიტუციის მოთხოვნებს. მოსარჩელე მხარე მიუთითებს, რომ ფორმალური შესაბამისობის კუთხით, სახეზეა შემზღუდველი საკანონმდებლო ნორმები, რომელიც იწვევს ჩარევას მოსარჩელე მხარის საკუთრების უფლებაში.

თუმცა, მატერიალური შინაარსით სადავო ნორმების განხილვისას, ზემოთ უკვე მივუთითეთ, რომ ნორმა არ გამოირჩევა კონკრეტიკის მაღალი ხარისხით, არის ერთვარად ბუნდოვანი და ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ მისი განმარტების შედეგად, მოსარჩელე მხარეს ეკისრება პასუხისმგებლობა მაშინაც კი, როდესაც, ამგვარი პასუხისმგებლობა საერთოდ არ უნდა ეკისრებოდეს.

კერძოდ, მოსარჩელე მხარე მიუთითებს, სადავო ნორმას აღმოაჩნდა რესურსი, რომ იგი უფლებამოსილი ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ იმგვარად განიმარტოს, რომ ნორმის ადრესატისთვის (მოსარჩელისთვის) დიამეტრალურად შეიცვალოს კანონის მოთხოვნათა აღქმა, ის თუ რა არის აკრძალული და რა ზომის პასუხისმგებლობა მოჰყვება მის მიერ აკრძალული ქმედების, ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ჩადენას.

საკონსტიტუციო სასამართლოსთვის უცხო არ არის სადავო ნორმის ნორმატიულ შინაარსად იმ შინაარსის მიჩნევა, რასაც გასაჩივრებულ რეგულირებას ადმინისტრაციული ორგანო ანიჭებს. კერძოდ, საქმეზე საქართველოს მოქალაქე ტრისტან მამაგულაშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ (N1/3/534) სასამართლომ მხედველობაში მიიღო და დაეყრდნო სწორედ შესაბამისი ადმინისტრაციული ორგანოს განმარტებას სადავო ნორმასთან მიმართებით, ისევე როგორც, საქმეზე ,,საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია და საქართველოს მოქალაქე _ ეკატერინე ლომთათიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ” (N1/3/407) სასამართლომ დეტალურად იმსჯელა კანონმდებლისა და კანონის ნებაზე და სამართალშემფარდებლის მხრიდან ნორმის გამოყენების პრაქტიკაზე.

ამავდროულად, აღსანიშნავია ისიც, რომ ქართულ კონსტიტუციურ-სამართლებრივ სივრცეში საკონსტიტუციო სასამართლოს როლის და დანიშნულების, ისევე როგორც, საკონსტიტუციო სამართალწარმოების მოქმედი კანონმდებლობის გათვალისწინებით, აუცილებელ მოთხოვნას არ წარმოადგენს პრეიუდიციის დაცვა, რაც გულისხმობს იმას, რომ სადავო ნორმის ნორმატიული შინაარსის გასარკვევად, აუცილებელი არაა, იგი განხილულ იქნას საერთო სასამართლოების მიერ.

მეტიც, მთელ რიგ შემთხვევებში, სწორედ საკონსტიტუციო სასამართლო არის უფლების დაცვის ის ეფექტური მექანიზმი, რომელიც უზრუნველყოფს, რომ სამართალშემფარდებელმა სადავო ნორმა არ გამოიყენოს კონსტიტუციის საწინააღმდეგოდ, მას არ მიანიჭოს ის შინაარსი, რაც თავსებადი და შესაბამისი არაა კონსტიტუციის მოთხოვნებთან.

მართალი საერთო სასამართლოებთან მიმართებით, თუმცა სასამართლომ ერთმნიშვნელოვნად მიუთითა, რომ „იმ შემთხვევაში, როდესაც საერთო სასამართლოების მიერ ნორმის განმარტება უშუალოდ დაუპირისპირდება კანონმდებლის ნებას და დაადგენს ახალი დანაშაულის შემადგენლობას ანდა ამა თუ იმ დანაშაულისთვის გათვალისწინებული სასჯელისგან განსხვავებულ სასჯელს განსაზღვრავს, საფრთხე ექმნება ხელისუფლების დანაწილების პრინციპს. მნიშვნელოვანია იმის გათვითცნობიერება, რომ, ზოგადად, დემოკრატიისა და კონსტიტუციით გათვალისწინებული ადამიანის ძირითადი უფლებების დაცვის ერთ-ერთ მთავარ გარანტორს საქართველოს კონსტიტუციით განმტკიცებული ხელისუფლების დანაწილების პრინციპი წარმოადგენს, რომლის დანიშნულებაა, არ მოხდეს ძალაუფლების კონცენტრაცია მხოლოდ ერთ სახელისუფლებლო შტოში და გამოირიცხოს ამა თუ იმ ორგანოს მიერ მისთვის კონსტიტუციით მიუნიჭებელი ფუნქციების განხორციელება“[5].

მოსარჩელე მიუთითებს, რომ არ არსებობს საერთო სასამართლოს რომელიმე ინსტანციის პრეცედენტი, რომელიც მოშველიებულ იქნებოდა სადავო ნორმის განმარტების საილუსტრაციოდ. შესაბამისად, მოსარჩელე მხარეს მიაჩნია, რომ ამგვარ შემთხვევებში, როდესაც არ არსებობს სავალდებულო პრეიუდიციის მოთხოვნა და არ მოიძებნება პრაქტიკაში საერთო სასამართლოების განმარტება, საკონსტიტუციო სასამართლო უნდა დაეყრდნოს ადმინისტრაციული ორგანოს, კერძოდ ქ.თბილისის მერიის ზედამხედველობის სამსახურის მიერ გაკეთებულ განმარტებას სადავო ნორმასთან მიმართებით. მართალია, აღნიშნული განმარტება მოსარჩელე მხარეს ზეპირი ფორმით მიეწოდა, თუმცა საკონსტიტუციო სამართალწარმოების ფარგლებში, შესაძლებელი იქნება, დასახელებული ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ ნორმის განმარტების მოწოდება და განხილვა.

კერძოდ, როგორც უკვე აღინიშნა, მოცემული განმარტების პირობებში, მოსარჩელე მხარისთვის გაუგებარი და ბუნდოვანია, თუ რას ითვალისწინებს სადავო ნორმით გათვალისწინებული ქმედების ჩადენისთვის დაკისრებული პასუხისმგებლობა, უფრო კონკრეტულად, როდის, რა წინაპირობების და საფუძვლების არსებობისას დგება აღნიშნული პასუხისმგებლობა და რა არის მისგან გათავისუფლების საფუძვლები.

მოსარჩელე მხარე, სადავო ნორმის კანონის სხვა ნორმებთან კავშირში წაკითხვისას და სისტემური განმარტების მეთოდის გამოყენებით, მიიჩნევდა, რომ მის მიერ ჩადენილი სამართალდარღვევისთვის პასუხისმგებლობა არ უნდა დაეკისროს იმ შემთხვევაში, თუ იგი აღმოფხვრის აღნიშნულ დარღვევას მანამ, სანამ შესაბამისი ადმინისტრაციული წარმოების ეტაპზე, მოხდება ჯარიმის დაკისრების თაობაზე დადგენილების გამოტანა შესაბამისი უფლებამოსილი ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ (შპს სიტი ემ-ის შემთხვევაში) ან თუ სამართალდარღვევა აღარ არსებობს (შპს ჯი ემ თი უძრავის ქონების შემთხვევაში).

როგორც ფაქტობრივი გარემოებებიდან ირკვევა, სწორედ ეს მოლოდინი ჰქონდა მოსარჩელე შპს სიტი ემ-ს და მან აღმოფხვრა კიდეც აღნიშნული სამართალდარღვევა შესაბამისი მშენებლობის დასრულებამდე და შენობის ექსპლოატაციაში მიღებამდე. თუმცა, აღნიშნულის საპირისპიროდ, მოსარჩელე აღმოჩნდა იმგვარი ნორმატიული და ფაქტობრივი რეალობის წინაშე, როდესაც სადავო ნორმის მოქმედი რედაქციის პირობებში, მას შესაძლოა, დაეკისროს პასუხისმგებლობა, მაშინ როდესაც აღნიშნული პასუხისმგებლობის დაკისრების კანონისმიერი საფუძველი არ უნდა ყოფილიყო.

ისევე როგორც, შპს ჯი ემ თი უძრავი ქონების შემთხვევაში, შესაძლოა, მოსარჩელეს კვლავ დაეკისროს პასუხისმგებლობა მიუხედავად იმისა, რომ მან გაასხვისა ქონება და აღნიშნულ ქონებასთან დაკავშირებული სამართლებრივი აქტები ძალადაკარგულია.

იმავდროულად, მიგვაჩნია, რომ სადავო ნორმით დადგენილი შემზღუდველი რეგულირება, ემსხურება იმ საზოგადოებრივ საჭიროებას, რომ კონკრეტული სამშენებლო საქმიანობა წარიმართოს კანონმდებლობით დადგენილი წესების თანახმად, მათ შორის, შესაბამისი ნებართვით განსაზღვრულ დროში. სადავო ნორმის შემოღების საჯარო ლეგიტიმურ მიზანს, შესაძლოა, წარმოადგენდეს ის, რომ სადავო ნორმებით განსაზღვრულ გეოგრაფიულ არეალებში განხორციელებული მშენებლობა მომეტებული საზოგადოებრივი ინტერესის საგანია, ამიტომ სახელმწიფოს უნდა ჰქონდეს შესაბამისი საკანონმდებლო ბაზა და ეფექტიანი მექანიზმები, რათა აკონტროლოს მშენებლობის მიმდინარეობა, კანონმდებლობით გათვალისწინებული მოთხოვნების დაცვა და აღნიშნული მოთხოვნების დარღვევის შემთხვევაში, გამოიყენოს რეპრესიული მექანიზმები, მათ შორის, ადმინისტრაციული სახდელის სახით.

ამავდროულად, სადავო ნორმები იმგვარადაა ჩამოყალიბებული, რომ ნებისმიერი მეწარმე სუბიექტის მიმართ ადმინისტრაციული ორგანო გამოსცემს მითითებას, ამოწმებს კონკრეტული ობიექტის მშენებლობას და იმ შემთხვევაში, თუ არ აღმოიფხვრა შესაბამისი სამართალდარღვევა (სამშენებლო რეგულირების ზონაში განსაზღვრულ ზონებში სამშენებლო სამუშაოების ან მშენებლობის ეტაპის მშენებლობის ნებართვით დადგენილ ვადაში დაუსრულებლობა), მაშინ მის მიმართ იყენებს შესაბამის სანქციებს.

თუმცა, მოსარჩელე მხარე მიიჩნევს, რომ აუცილებელ საზოგადოებრივი საჭიროება ვერ იქნება იმ შემთხვევაში, თუ შემოწმების შედეგად, შესაბამისი მითითების გაცემის შემდგომ, ნორმის ადრესატი ნებაყოფლობით აღმოფხვრის სამართალდარღვევას, ან ამგვარი სამართალდარღვევა აღარ იარსებებს, მის მიმართ მაინც გამოყენებულ იქნას შესაბამისი სანქცია და არაპროპორციულად შეიზღუდოს მისი საკუთრების უფლება.

მოსარჩელე მხარის აზრით, სადავო ნორმების ამგვარი წაკითხვის და პრაქტიკაში გამოყენების შედეგად, ვერ მიიღწევა დასახელებული საჯარო ლეგიტიმური მიზნები, ვინაიდან სადავო ნორმის მოქმედების მთავარი დანიშნულებაა, შესაბამისი სამშენებლო საქმიანობა წარიმართოს კანონის მოთხოვნათა დაცვით. ხოლო, იმ შემთხვევაში, თუ მეწარმე სუბიექტი მზადაა, ნებისმიერი ხარვეზი თუ სამართალდარღვევა ნებაყოფლობით აღმოფხვრას მანამ, სანამ მის მიმართ გამოყენებული იქნება კანონით გათვალისწინებული სანქცია, post-factum, მისთვის პასუხისმგებლობის დაკისრება იმ ქმედების გამო, რომლის შედეგებიც აღმოფხვრილია, არ დაზარალებულა საჯარო ინტერესი და არ არსებობს ზიანი, გაუმართლებლად ზღუდავს მოსარჩელე მხარის საკუთრების უფლებას.

ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, მოსარჩელე მხარე მიიჩნევს, რომ სადავო ნორმა იმ შინაარსით, რომლითაც მას ადმინისტრაციული ორგანო იყენებს და გულისხმობს პირისთვის პასუხისმგებლობის დაკისრებას იმ შემთხვევაში, თუ სამართალდარღვევა სრულად აღმოფხვრილია (შპს სიტი ემ-ის შემთხვევა) ან აღარ არსებობს (შპს ჯი ემ თი უძრავის ქონების შემთხვევა), არ შეესაბამება საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტებს.

• საქართველოს კონსტიტუციის 30-ე მუხლის მე-2 პუნქტის პირველი წინადადებით განსაზღვრული უფლების დაცული სფერო

მოცემული დებულების თანახმად, „სახელმწიფო ვალდებულია ხელი შეუწყოს თავისუფალი მეწარმეობისა და კონკურენციის განვითარებას“. სასამართლოს დამკვიდრებული პრაქტიკით, ამ სიტყვებში იგულისხმება, რომ ,,აღნიშნული ვალდებულებებით სახელმწიფო მხარს უჭერს თავისუფალი ეკონომიკის პრინციპს, რომელშიც არა მარტო მეწარმეობის ასპარეზია თავისუფალი ნებისმიერი ქმედუნარიანი სუბიექტისათვის, არამედ, თავად მეწარმეობაა თავისუფალი“[6].

მოცემული განმარტების მიხედვით, კონსტიტუციის 30-ე მუხლის შესაბამისი ჩანაწერი იცავს პირის უფლებას, თავისუფლად და დაბრკოლებების გარეშე განახორციელოს სამეწარმეო საქმიანობა. სასამართლოს მიერ გაკეთებულ ამ განმარტებაში იკვეთება სახელმწიფოს ორი, კუმულაციური ვალდებულება: (1) მისცეს პირებს საწარმოების (იურიდიული პირების) თავისუფლად დაფუძნების საშუალება; (2) მისცეს მათ თავისუფალი კონკურენციის პირობებში მოქმედებისა და განვითარების საშუალება. სამეწარმეო საქმიანობა მოიცავს როგორც დაარსების, ისე განვითარების ეტაპებს. შესაბამისად, სახელმწიფო ვალდებულია, უზრუნველყოს ორივე ეტაპი. წინააღმდეგ შემთხვევაში, საწარმოს დაფუძნება აზრს დაკარგავს.

სამწუხაროდ, საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკა საკმაოდ მწირია კონსტიტუციის 21-ე მუხლისა და 30-ე მუხლის მე-2 პუნქტის პირველი წინადადების გამიჯვნის საკითხებთან მიმართებით. შესაბამისად, რთული განსასაზღვრია სადავო ნორმებით გათვალისწინებულ ზონებში სამშენებლო საქმიანობის წარმოება შემხებლობაშია მხოლოდ 21-ე მუხლთან თუ 30-ე მუხლის მე-2 პუნქტის პირველ წინადადებასთან თუ ორივე უფლებასთან ერთდროულად.

თუმცა, მოსარჩელე მხარე არის მეწარმე სუბიექტი, რომელიც შესაბამისი ნებართვის საფუძველზე აწარმოებს (შპს სიტი ემ) და აწარმებდა (შპს ჯი ემ თი უძრავი ქონება) სამშენებლო სამუშაოებს თავის საკუთრებაში არსებულ მიწის ნაკვეთზე. შესაბამისად, მიგვაჩნია, რომ სადავო ნორმებს თანაბრად აქვთ შემხებლობს როგორც კონსტიტუციის 21-ე მუხლით დაცულ საკუთრების უფლებასთან, ასევე 30-ე მუხლით დაცულ მეწარმეობის თავისუფლებასთან.

• მეწარმეობის თავისუფლებაში ჩარევა და პროპორციულობა

იმ შემთხვევაში, თუ სასამართლო გაიზიარებს ჩვენს მსჯელობას, რომ სადავო ნორმას თანაბრად აქვს შემხებლობა როგორც საკუთრების უფლებასთან, ასევე მეწარმეობის თავისუფლებასთან, მაშინ უფლების ჩარევის და პროპორციულობის შეფასებისას, მოსარჩელე იხელმძღვანელებს ანალოგიური არგუმენტაციით, რაც წარმოდგენილია 21-ე მუხლის კონტექსტში. კერძოდ, მიგვაჩნია, სადავო ნორმა იმ შინაარსით, რომლითაც მას ადმინისტრაციული ორგანო იყენებს და გულისხმობს პირისთვის პასუხისმგებლობის დაკისრებას იმ შემთხვევაში, თუ სამართალდარღვევა სრულად აღმოფხვრილია (შპს სიტი ემ-ის შემთხვევა) ან აღარ არსებობს (შპს ჯი ემ თი უძრავის ქონების შემთხვევა), ასევე არ შეესაბამება კონსტიტუციის 30-ე მუხლის მე-2 პუნქტის პირველ წინადადებას.

სადავო ნორმების შესაბამისობა კონსტიტუციის მე-17 მუხლის მე-2 პუნქტთან მიმართებით.

საქართველოს კონსტიტუციის მე-17 მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, დაუშვებელია ადამიანის წამება, არაჰუმანური, სასტიკი ან პატივისა და ღირსების შემლახველი მოპყრობა და სასჯელის გამოყენება. საკონსტიტუციო სასამართლო სასჯელის კონსტიტუციურობის შეფასების შესახებ მიუთითებს, რომ „ქმედების სამართალდარღვევად განსაზღვრა, სახდელის დაწესება და მისი სიმძიმის განსაზღვრა სახელმწიფოს (კანონმდებლის) ექსკლუზიურ კომპეტენციას წარმოადგენს ...“ [7]

 ამავდროულად, პარლამენტს სასჯელის პოლიტიკის წარმართვისას მოქმედების ფართო არეალი გააჩნია. „ბუნებრივია, სახელმწიფოს აქვს ფართო მიხედულების ზღვარი სისხლის სამართლის პოლიტიკის განსაზღვრის დროს. სამართლებრივი სახელმწიფო ემსახურება რა თავისუფალი და დაცული ადამიანის უზრუნველყოფას, ამ მიზნის მისაღწევად ის აღჭურვილი უნდა იყოს შესაბამისი და საკმარისი, ეფექტური ბერკეტებით. ამ თვალსაზრისით, მძლავრ და მნიშვნელოვან ინსტრუმენტს სახელმწიფოს ხელში წარმოადგენს დანაშაულთან ბრძოლა და ამ გზით საზოგადოებრივი წესრიგის, სახელმწიფო უსაფრთხოების, სხვა ლეგიტიმური კონსტიტუციური მიზნების დაცვა და, შედეგად, ადამიანის უფლებების და თავისუფლებების დარღვევის თავიდან აცილება, პრევენცია“[8].

სასამართლოს მიერ დამკვიდრებული პრაქტიკის თანახმად, „აშკარად არაპროპორციულ სასჯელებს, რომლებიც არ შეესაბამებიან დანაშაულის ხასიათს და სიმძიმეს, არა მარტო აქვთ მიმართება სასტიკი, არაადამიანური და დამამცირებელი მოპყრობისა და სასჯელის კონსტიტუციურ აკრძალვასთან, არამედ არღვევენ კიდეც ამ კონსტიტუციურ დანაწესს“ [9].

სასამართლო კონკრეტული სასჯელის) შეფასებისას, იყენებს ტესტს, რომლის მიხედვითაც, 1) მოწმდება აშკარა არაპროპორციულობა დანაშაულის სიმძიმესა და მისთვის გათვალისწინებულ სასჯელს შორის - კანონმდებლობით ამა თუ იმ ქმედებისთვის დაკისრებული სასჯელი გონივრულ და პროპორციულ დამოკიდებულებაში უნდა იყოს კონკრეტული დანაშაულით გამოწვევად ზიანთან, რომელიც ადგება/შეიძლება მიადგეს პირებს/საზოგადოებას. სასჯელი ჩაითვლება აშკარად არაპროპორციულად და არაადამიანურ, სასტიკ სასჯელად, თუ მისი ხანგრძლივობა მკვეთრად, უხეშად დისპროპორციულია ქმედების უმართლობის ხარისხთან, გამოწვევად საფრთხეებთან; 2) კანონი უნდა იძლეოდეს შესაძლებლობას, მოსამართლემ სასჯელის დაკისრებისას გაითვალისწინოს კონკრეტული საქმის გარემოებები, ქმედებით გამოწვეული ზიანი, დამნაშავის ბრალეულობის ხარისხი და სხვა, რათა ფაქტობრივად გამოირიცხოს ყოველ ინდივიდუალურ შემთხვევაში ყველა რელევანტური ფაქტორის/გარემოების გაუთვალისწინებლად არაპროპორციული სასჯელის შეფარდება“ [10].

აღნიშნული ტესტის გამოყენებამდე, მნიშვნელოვანია დადგინდეს, სადავო ნორმით გათვალისწინებული ადმინისტრაციული სახდელი უნდა ჩაითვალოს თუ არა „სასჯელად“ მე-17 მუხლის მე-2 პუნქტის მიზნებისთვის?

მართალია, საკონსტიტუციო სასამართლოს აქამდე არ უმსჯელია ცალკე აღებული ადმინისტრაციული სახდელზე, როგორც „სასჯელზე“ კონსტიტუციის მე-17 მუხლის მე-2 პუნქტის კონტექსტში, თუმცა მოსარჩელე მხარე მიიჩნევს, რომ გარკვეულ შემთხვევებში, მიუხედავად იმისა, რომ კონკრეტული პასუხისმგებლობის ზომა შეიძლება ადმინისტრაციულ კანონმდებლობაში იყოს მოცემული, იგი, შესაძლოა, მაინც მიჩნეულ იქნას სასჯელად კონსტიტუციის დასახელებული დებულების მიზნებისთვის.

კერძოდ, მოსარჩელე თვლის, რომ იმისთვის რომ კონკრეტული ადმინისტრაციული სახდელი განხილულ იქნას სასჯელად კონსტიტუციის მიზნებისთვის, გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს არა იმას, თუ რომელ საკანონმდებლო აქტშია იგი მოთავსებული, არამედ რამდენად პროპორციულია იმ ქმედებისთვის, რომლის დარღვევისთვისაც განსაზღვრულია აღნიშნული სახდელი და, ასევე, სახდელის სიმძიმე, ცალკე აღებული ,რომელმაც შეიძლება მიაღწიოს არაჰუმანური სასჯელის ინტენსივობას.

მოცემულ შემთხვევაში, სადავო ნორმის საფუძველზე, უფლებამოსილ ადმინისტრაციულ ორგანოს, შეუძლია, პირს დააკისროს ჯარიმის გადახდა იმ შემთხვევაში, თუ იგი არღვევს ქ.თბილისში არსებულ განსაკუთრებული სამშენებლო რეგულირების ზონაში სამშენებლო სამუშაოებთან დაკავშირებულ წესებს. მოსარჩელე შპს სიტი ემ-ის შემთხვევაში, იმის გამო, რომ მან დადგენილ ვადაში ვერ მოახერხა ნულოვანი ციკლის, სარდაფის ეტაპის დროულად დასრულება, მიეცა მითითება და მიუხედავად იმისა, რომ აღნიშნული სამართალდარღვევა ფაქტობრივი მდგომარეობით აღმოფხვრილია, თითოეულ ვადაგადაცილებულ დღეზე, მოსარჩელე მხარეს კვლავ ერიცხება ჯარიმა 14,784 ლარის ოდენობით, რაც სარჩელის წარმოდგენის მომენტისთვის, ჯამურად შეადგენს დაახლოებით 13 მილიონ ლარს. ხოლო, მოსარჩელე შპს ჯი ემ თი უძრავი ქონების შემთხვევაში, თუ მას დაეკისრება პასუხისმგებლობა, მიუხედავად იმისა, თუ საიდან მოხდება ჯარიმის დარიცხვის თარიღის ათვლა, ყოველ ვადაგადაცილებულ დღეზე იგი შეადგენს 43211,63 ლარს, რაც აშკარად, ჩადენილი სამართალდარღვევის არაპროპორციულია.

მოქმედი კანონმდებლობით, დადგენილი ჯარიმის ოდენობა არ განისაზღვრება დარღვევის სიმძიმისა და გამოწვეული ზიანის პროპორციულად. ქ.თბილისის საკრებულოს სადავო ნორმატიული აქტით დადგენილია, რომ ნებისმიერი სამართალდარღვევა, რომელსაც სადავო ნორმით განსაზღვრულ საქმიანობის დროს პირი ჩაიდენს, გამოიწვევს მის დაჯარიმებას შენობა-ნაგებობის საერთო ფართობის თითოეულ კვადრატულ მეტრზე 0,5 ლარის ოდენობით. შესაბამისად, მიუხედავად სამართალდარღვევის სიმძიმის, მის აღმოსაფხვრელად გაწეული სამუშაოს და კონკრეტული პირის მიერ სამართალდარღვევის გამომწვევი მიზეზებისა, ნებისმიერი სამართალდამრღვევს ბლანკეტურად, ერთნაირად, ეკისრება ქმედების უმართლობის ხარისხთან და გამოწვევად საფრთხეებთან აშკარად დისპროპორციული სანქცია ჯარიმის სახით.

გარდა ამისა, სადავო ნორმის მოქმედების პირობებში, მართალია პირს შეუძლია იდავოს სასამართლოს წესით დაკისრებული ჯარიმის კანონიერებაზე, თუმცა თავად ჯარიმის მოცულობა არის მკაფიოდ განსაზღვრული კანონით (და შესაბამისი სადავო კანონქვემდებარე აქტით), რითიც, ფაქტობრივად, მოსამართლეს ერთმევა შესაძლებლობა, სამართალდარღვევის ფაქტის დადასტურების შემთხვევაში, ინდივიდუალურად, დარღვევის სიმძიმის, გამოწვეული თუ მიყენებული ზიანის ან/და ყოველი კონკრეტული საქმის გარემოებების, რელევანტური ფაქტორის გათვალისწინებით,  ადეკვატური და პროპორციული სასჯელი დააკისროს პირს.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, მოსარჩელე მიიჩნევს, რომ:

1.  სადავო ნორმებით გათვალისწინებული ადმინისტრაციული სახდელი, განხილულ უნდა იქნას როგორც სასჯელი მე-17 მუხლის მე-2 პუნქტის მიზნებისთვის და;
2. ვინაიდან სადავო ნორმებით გათვალისწინებული ადმინისტრაციული სახდელი აშკარად არაპროპორციულია ჩადენილ ქმედებასთან მიმართებით, ისევე, როგორც, სასამართლოს არ უტოვებს შესაძლებლობას იმსჯელოს კონკრეტულ გარემოებებზე, იგი წარმოადგენს არაჰუმანურ სასჯელს და ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის მე-17 მუხლის მე-2 პუნქტს.

ალტერნატიულად, სადავო ნორმების (სახდელის ნაწილში) შესაბამისობა კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტთან და 30-ე მუხლის მე-2 პუნქტთან

იმ შემთხვევაში, თუ საკონსტიტუციო სასამართლო არ გაიზიარებს ჩვენს მსჯელობს კონსტიტუციის მე-17 მუხლის მე-2 პუნქტთან მიმართებით და სადავო ნორმებით გათვალისწინებულ სახდელის ზომას არ მიიჩნევს სასჯელად კონსტიტუციის ხსენებული დებულების მიზნებისთვის, ამ შემთხვევაში, მიგვაჩნია, რომ უნდა ვიხელმძღვანელოთ სასამართლოს მიერ დამკვიდრებული პრაქტიკით, კერძოდ, სასამართლომ კონსტიტუციის 24-ე მუხლზე მსჯელობისას, მიუთითა: მიუხედავად იმისა, რომ სახელმწიფოს აქვს ფართო დისკრეცია, თუ რას მიიჩნევს სამართალდარღვევად და რა სახის, მოცულობის და ზომის პასუხისმგებლობას (სასჯელს) დააწესებს ამ კონკრეტული სამართალდარღვევის ჩადენისთვის, ასეთი ფართო დისკრეცია უსაზღვრო არ არის და იშვიათ შემთხვევებში კონკრეტული ქმედებისთვის დაწესებული სასჯელი შეიძლება გახდეს მსჯელობის საგანი საკონსტიტუციო სასამართლოში.

„... მიუხედავად იმისა, რომ ადმინისტრაციული სახდელის ზომის, მოცულობისა და სიმძიმის დადგენისას კანონმდებელი ფართო მიხედულებით სარგებლობს, მისი დისკრეციული უფლებამოსილება არ არის უსაზღვრო. კონკრეტული სახის ადმინისტრაციული სახდელის განსაზღვრისას კანონმდებელი ვალდებულია, მოქმედებდეს პროპორციულობის პრინციპის დაცვით. კანონით გათვალისწინებული ადმინისტრაციული სახდელი არ უნდა იყოს აშკარად არაგონივრული და არაპროპორციული საშუალება კანონმდებლის მიერ დასახული მიზნის მიღწევისა და, შესაბამისად, არ უნდა იწვევდეს პირის კონსტიტუციური უფლებებისა და თავისუფლებების დარღვევას. მართალია, კანონმდებლის ძალისხმევა ყოველთვის მიმართული უნდა იყოს იმისკენ, რომ მან ადეკვატურად მიუსადაგოს თითოეული ადმინისტრაციული სახდელი იმ ქმედებას, რაც არღვევს სხვათა უფლებებს და ზიანს აყენებს საზოგადოებას, სასამართლოს მიერ ადმინისტრაციული სახდელის ზომა შეფასების საგანი მხოლოდ განსაკუთრებულ შემთხვევაში შეიძლება გახდეს ... საკონსტიტუციო სასამართლო მხოლოდ იმ შემთხვევაში დაინახავს პირის კონსტიტუციით გარანტირებულ უფლებასთან ადმინისტრაციული სახდელის მიმართებას, თუ ეს უკანასკნელი კანონმდებლის მიზნის მიღწევისა და კონსტიტუციური უფლებით დაცულ სფეროში ჩარევის აშკარად არაგონივრულ და არაპროპორციულ ზომას წარმოადგენს“ [11].

მოცემულ შემთხვევაში, კანონმდებლობით განსაზღვრული წესით მშენებლობის განხორციელება, წარმოადგენს მოსარჩელე მხარის კონსტიტუციით გარანტირებული საკუთრების უფლებითა და მეწარმეობის თავისუფლებით სარგებლობის პროცესს. შესაბამისად, ამ პროცესში, კანონმდებლობა იმგვარად უნდა იყოს ჩამოყალიბებული, რომ კონკრეტულ გადაცდომებსა და თუ სამართალდარღვევებზე, სახელმწიფოს რეაგირება ერთი მხრივ, ემსახურებოდეს საჯარო ლეგიტიმური მიზნების (მაგალითად, სამშენებლო საქმიანობის განხორციელების უზრუნველყოფა სამშენებლო სფეროს ტექნიკური რეგლამენტებითა და საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი მოთხოვნების სრული დაცვით და სხვ) მიღწევას და, ამავდროულად, წარმოადგენდეს ამ მიზნის მიღწევის ეფექტიან და, რაც მთავარია, პროპორციულ საშუალებას. 

აღნიშნულისგან განსხვავებით, როგორც მე-17 მუხლთან მსჯელობისას გამოიკვეთა, სადავო ნორმებით გათვალისწინებული სახდელი (ჯარიმა), ცალკე აღებული, წარმოადგენს დადგენილი სამართალდარღვევის სიმძიმისა და გამოწვეული ზიანის საპასუხოდ არსებულ არაპროპორციულ საშუალებას, რაც, მეწარმე სუბიექტისთვის, ფაქტობრივად, აზრს უკარგავს კონკრეტული საქმიანობის განხორციელებას, შესაბამისად, საკუთრების უფლებითა და სამეწარმეო თავისუფლებით სარგებლობას.

სადავო ნორმებით დაწესებული სახდელის ოდენობა იმდენად არაპროპორციულია შესაბამისი სამართალდარღვევისთვის და იმდენად მძიმე ტვირთს წარმოადგენს მოსარჩელე მხარისა და მის მსგავს მდგომარეობაში მყოფი პირებისთვის, რომ მისი გამოყენება, კანონმდებლის მიზნის მიღწევისა და კონსტიტუციური უფლებით დაცულ სფეროში ჩარევის აშკარად არაგონივრულ და არაპროპორციულ ზომას წარმოადგენს.