თქვენ არ ეცნობით კონსტიტუციური სარჩელის/წარდგინების სრულ ვერსიას. სრული ვერსიის სანახავად, გთხოვთ, ვერტიკალური მენიუდან ჩამოტვირთოთ მიმაგრებული დოკუმენტი

1. სადავო ნორმატიული აქტ(ებ)ი

ა. საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი

2. სასარჩელო მოთხოვნა

3. საკონსტიტუციო სასამართლოსათვის მიმართვის სამართლებრივი საფუძვლები

საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი პუნქტი და 89-ე მუხლის პირველი პუნქტის ,,ვ” ქვეპუნქტი, ,,საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ” საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის ,,ე” ქვეპუნქტი, 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის ,,ა” ქვეპუნქტი, ,,საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ” საქართველოს კანონის მე-15 და მე-16 მუხლები.

4. განმარტებები სადავო ნორმ(ებ)ის არსებითად განსახილველად მიღებასთან დაკავშირებით

,,საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ" საქართველოს კანონის მე-18 მუხლის თანახმად, კონსტიტუციური სარჩელი ან კონსტიტუციური წარდგინება განსახილველად არ მიიღება, თუ:

ა) ფორმით ან შინაარსით არ შეესაბამება ამ კანონის მე-16 მუხლით დადგენილ მოთხოვნებს;

ბ) შეტანილი არ არის უფლებამოსილი პირის ან ორგანოს (სუბიექტის მიერ);

გ) მასში მითითებული არცერთი სადავო საკითხი არ არის საკონსტიტუციო სასამართლოს განსჯადი;

დ) მასში მითითებული ყველა სადავო საკითხი უკვე გადაწყვეტილია საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ, გარდა „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 21¹ მუხლით გათვალისწინებული შემთხვევებისა.

ე) მასში მითითებული არცერთი სადავო საკითხი არ არის გადაწყვეტილი საქართველოს კონსტიტუციით.

ვ) არასაპატიო მიზეზით დარღვეულია მისი შეტანის კანონით დადგენილი ვადა.

ზ) სადავო კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტის კონსტიტუციურობაზე სრულფასოვანი მსჯელობა შეუძლებელია ნორმატიული აქტების იერარქიაში მასზე მაღლა მდგომი იმ ნორმატიული აქტის კონსტიტუციურობაზე მსჯელობის გარეშე, რომელიც კონსტიტუციური სარჩელით გასაჩივრებული არ არის.

,,საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ" საქართველოს კანონის მე-16 მუხლის თანახმად:

1. კონსტიტუციური სარჩელი შედგენილი უნდა იყოს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ დამტკიცებული, შესაბამისი სასარჩელო სააპლიკაციო ფორმის მიხედვით. კონსტიტუციური სარჩელი ხელმოწერილი უნდა იყოს მოსარჩელის (მოსარჩელეთა) მიერ (თუ მოსარჩელე საქართველოს პრეზიდენტი ან საქართველოს პარლამენტის წევრთა ჯგუფია, მისი/მათი ხელმოწერები დამოწმებული უნდა იყოს ამ კანონის მე-12 მუხლის პირველი პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტით განსაზღვრული წესით) და მასში აღნიშნული უნდა იყოს:

ა) საკონსტიტუციო სასამართლოს დასახელება;

ბ) მოსარჩელისა და მოპასუხის დასახელებები და მისამართები;

გ) სადავო სამართლებრივი აქტის დასახელება, მისი მიმღების/გამომცემის დასახელება და მიღების/გამოცემის თარიღი;

დ) საქართველოს კონსტიტუციის დებულებანი, რომლებსაც, მოსარჩელის აზრით, არ შეესაბამება ან არღვევს სადავო სამართლებრივი აქტი ან რომელთა დარღვევითაც იქნა მიღებული/გამოცემული, ხელმოწერილი, გამოქვეყნებული ან ამოქმედებული საქართველოს საკანონმდებლო აქტი ან საქართველოს პარლამენტის დადგენილება;

ე) მტკიცებულებანი, რომლებიც, მოსარჩელის აზრით, ადასტურებს კონსტიტუციური სარჩელის საფუძვლიანობას;

ვ) მოთხოვნის არსი;

ზ) საქართველოს კონსტიტუციის, „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონისა და ამ კანონის დებულებანი, რომლებიც მოსარჩელეს აძლევს კონსტიტუციური სარჩელის შეტანის უფლებას;

თ) კონსტიტუციურ სარჩელზე დართული საბუთების ჩამონათვალი, აგრეთვე იმ პირთა სია და მისამართები, რომლებიც, მოსარჩელის აზრით, უნდა გამოიძახოს საკონსტიტუციო სასამართლომ;

ი) მოთხოვნა საქმის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვის შესახებ, თუ მოსარჩელე მოითხოვს საქმის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვას.

2. ამ მუხლის პირველ პუნქტში აღნიშნულ კონსტიტუციურ სარჩელს უნდა ერთვოდეს:

ა) სადავო სამართლებრივი აქტის ტექსტი;

ბ) მოსარჩელის წარმომადგენელთა და ინტერესების დამცველთა უფლებამოსილების დამადასტურებელი საბუთი მათი მისამართების მითითებით;

გ) საბანკო დაწესებულების საბუთი სახელმწიფო ბაჟის გადახდის შესახებ.

დ) კონსტიტუციური სარჩელის ელექტრონული ვერსია.

საკონსტიტუციო სასამართლო მიუთითებს “საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ” საქართველოს ორგანული კანონის 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის “ა” ქვეპუნქტზე, რომლის შესაბამისად, “ნორმატიული აქტის ან მისი ცალკეული ნორმების კონსტიტუციურობის თაობაზე კონსტიტუციური სარჩელის შეტანის უფლება აქვთ... საქართველოს მოქალაქეებს... თუ მათ მიაჩნიათ, რომ დარღვეულია ან შესაძლოა უშუალოდ დაირღვეს საქართველოს კონსტიტუციის მე-2 თავით აღიარებული მათი უფლებანი და თავისუფლებანი”. ორგანული კანონის ამ დებულებიდან გამომდინარე, სასამართლო მიიჩნევს, რომ უშუალოდ ნორმატიული აქტები უნდა იწვევდეს კონსტიტუციურ უფლებათა შესაძლო დარღვევას. (საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 16 მაისის #1/3/417 განჩინება საქმეზე მოქალაქე რუბენ ბანძელაძე საქართველოს მთავრობისა და საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს წინააღმდეგ).

აღნიშნული ნორმის მიზანს წარმოადგენს კონკრეტული ინდივიდის უფლების დაცვა ან მისი უფლებების აშკარა დარღვევის პრევენცია. სწორედ ამიტომ ფიზიკური პირი არის აღჭურვილი უფლებით, ეჭვქვეშ დააყენოს ნორმატიული აქტის კონსტიტუციურობა, თუ მიიჩნევს, რომ ასეთი აქტის მოქმედებით მან უშუალოდ განიცადა ზიანი ან ზიანის მიღების საფრთხე უშუალოდ მისთვის არის რეალური.(საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 1 მარტის #1/1/413 განჩინება საქმეზე საქართველოს მოქალაქეები - ალექსანდრე ბარამიძე, ირაკლი ყანდაშვილი და კომანდიტური საზოგადოება ”ანდრონიკაშვილი, საქსენ-ალტენბურგი, ბარამიძე და პარტნიორები” საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ)

,,საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ ორგანული კანონის 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის ,,ა“ ქვეპუნქტის თანახმად, საკონსტიტუციო სასამართლოში კონსტიტუციური სარჩელის შეტანის უფლება აქვს პირს, რომელსაც მიაჩნია, რომ დაირღვა ან შესაძლებელია უშუალოდ დაირღვეს საქართველოს კონსტიტუციის მეორე თავით აღიარებული მისი უფლებები და თავისუფლებები. აქედან გამომდინარე, მოსარჩელე უნდა წარმოადგენდეს კონსტიტუციური უფლების სუბიექტს, იმისთვის, რომ შესაძლებელი გახდეს აღნიშნული უფლების დარღვევაზე მსჯელობა.(საკონსტიტუციო სასამართლოს 2008 წლის 18 ივნისის #2/3/441 განჩინება საქმეზე საქართველოში თამბაქოს კონტროლის ჩარჩო კონვენციის იმპლემენტაციისა და მონიტორინგის ცენტრი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ)

,,საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 31-ე მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, კონსტიტუციურ სარჩელში აუცილებლად უნდა იყოს მოყვანილი მტკიცებულებები, რომლებიც ადასტურებენ მის საფუძვლიანობას. ანალოგიური მოთხოვნა მეორდება ,,საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-16 მუხლის პირველი პუნქტის ,,ე“ ქვეპუნქტში და გულისხმობს, რომ კონსტიტუციურ სარჩელში მოყვანილი მტკიცებულებები უნდა იყოს არა ფორმალური ხასიათის, არამედ საგნობრივი და მიანიშნებდეს სადავო ნორმის არაკონსტიტუციურობაზე.(საკონსტიტუციო სასამართლოს 2008 წლის 18 ივნისის #2/3/441 განჩინება საქმეზე საქართველოში თამბაქოს კონტროლის ჩარჩო კონვენციის იმპლემენტაციისა და მონიტორინგის ცენტრი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ)

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ არაერთხელ მოუთითა იმ მოთხოვნებზე, რასაც უნდა აკმაყოფილებდეს კონსტიტუციურ სარჩელში წარმოდგენილი მტკიცებულება. უპირველეს ყოვლისა, მოსარჩელის არგუმენტაცია უნდა იყოს სახეზე და ის უნდა შეეხებოდეს საქართველოს კონსტიტუციის შესაბამის ნორმას (განჩინება #2/3/412. II,8). მოსარჩელეს სწორად უნდა ჰქონდეს გაგებული საქართველოს კონსტიტუციის იმ ნორმების შინაარსი, რომლებთან მიმართებითაც ის აყენებს სადავო ნორმის კონსტიტუციურობის საკითხს (განჩინება #2/4/420. II,7).

ერთადერთი აქტი, რომლითაც ამ შემთხვევაში ხელმძღვანელობს საკონსტიტუციო სასამართლო ნორმის კონსტიტუციურობის შემოწმებისას, არის საქართველოს კონსტიტუცია და საკონსტიტუციო სასამართლოს ამოცანაა მოახდინოს კონსტიტუციის და არა საერთაშორისო ხელშეკრულებებისა და შეთანხმებების განმარტება. (გადაწყვეტილება #2/2-389. II,5)

ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს 2010 წლის 12 ნოემბრის გადაწყვეტილებით ალი იჰსან ორჰანის წარმომადგენლის მაგდანა მილორავას სარჩელი დაკმაყოფილდა. მოპასუხე ალექსანდრე ახალაძეს ალი იჰსან ორჰანის სასარგებლოდ დაეკისრა 26 500 აშშ დოლარის გადახდა.

მოსარჩელე ალექსანდრე ახალაძის შეგებებული სარჩელი 2008 წლის 22 სექტემბრის ვალის აღიარების ხელშეკრულების ბათილად ცნობის შესახებ არ დაკმაყოფილდა.

აღნიშნული საქმე რამდენჯერმე იქნა განხილული ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოსა და უზენაესი სასამართლოს მიერ. ბოლოს ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს 2012 წლის 5 დეკემბრის განჩინებით უცვლელად დარჩა ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს 2010 წლის 12 ნოემბრის გადაწყვეტილება.

ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს 2012 წლის 5 დეკემბრის განჩინებაზე ალექსანდრე ახალაძის საკასაციო საჩივარი, როგორც დაუშვებელი, განუხილველად დარჩა საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2013 წლის 7 მარტის განჩინებით.

ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს 2010 წლის 12 ნოემბრის გადაწყვეტილება ჯერ არ აღსრულებულა, თუმცა ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს 2016 წლის 25 ნოემბრის განჩინებით ალი იჰსან ორჰანის გარდაცვალების შემდეგ, მის უფლებამონაცვლედ ცნობილ იქნა ნური ორჰანი.

პარალელურად, ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს პოლიციის პირველ განყოფილებაში მიმდინარეობდა გამოძიება ალექსანდრე ახალაძის კუთვნილი ქონების თაღლითურად დაუფლების ფაქტზე, რის გამოც ბრალდებულის სახით სისხლის სამართლის პასუხისგებაში მიეცა ალი იჰსან ორჰანი. სისხლის სამართლის საქმის მასალებით დადგენილია ალი იჰსან ორჰანის ბრალეულობა, რომ მის მიერ სარჩელის საფუძვლად მითითებული 2008 წლის 22 სექტემბრის სესხის ხელწერილი არ შეესაბამება სინამდვილეს.

გამოძიებისას დადგინდა, რომ ვალის აღიარების დოკუმენტში მითითებული თანხა შეეხებოდა შპს-ს საქმიანობას და არა პირად ვალს, ეს არ იყო ნაღდი ფული, ეს იყო ჩამოტანილი დაზგა-დანადგარების თანხის ვალი, თუმცა დაზგა-დანადგარების თანხა გადახდილი იყო ალექსანდრე ახალაძის მიერ და ალი იჰსან ორჰანის წარმომადგენლის მაგდანა მილორავას მიერ სასამართლოში წარმოდგენილი საბუთი გაყალბებული იყო. გამოძიებით იქნა დადგენილი, რომ ალი იჰსან ორჰანს ალექსანდრე ახალაძისთვის ფული არ უსესხებია.

ქუთაისის რაიონული პროკურატურის 2016 წლის 25 ოქტომბრის წერილის თანახმად, ქუთაისის საქალაქო სამმართველოს პოლიციის პირველი განყოფილების წარმოებაში გახლდათ, სისხლის სამართლის №041100915 საქმე, ალი იჰსან ორჰანის მიმართ, ალექსანდრე ახალაძის ფულადი თანხის თაღლითურად დაუფლების ფაქტზე, საქართველოს სსკ-ის 180-ე მუხლის მესამე ნაწილით. 2013 წლის 14 მარტს აღნიშნული საქმე გადაიგზავნა სასამართლოში. 2013 წლის 19 მარტს წინასასამართლო სხდომაზე სისხლის სამართლის საქმე გადაეცა არსებითად განსახილველად, ვინაიდან არსებობდა ურთიერთშეთავსებად და დამაჯერებელ მტკიცებულებათა ერთობლიობა, რომელიც საკმარისი იყო ვარაუდის მაღალი ხარისხისთვის, რომ მოცემულ საქმეზე გამოტანილი იქნებოდა გამამტყუნებელი განაჩენი. 2016 წლის 21 სექტემბერს ბრალდებულ ალი იჰსან ორჰანის მიმართ შეწყდა სისხლისსამართლებრივი დევნა ამ უკანასკნელის გარდაცვალების გამო.

ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს 2016 წლის 21 სექტემბრის საოქმო განჩინების თანახმად, პროკურორის შუამდგომლობა დაკმაყოფილდა. ბრალდებულ ალი იჰსან ორჰანის მიმართ შეწყდა სისხლისსამართლებრივი დევნა ამ უკანასკნელის გარდაცვალების გამო.

განჩინების მიღებისას სასამართლომ იხელმძღვანელა საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 105-ე მუხლის მეორე ნაწილის ,,გ“ ქვეპუნქტით, 107-ე მუხლით და 191-ე მუხლის პირველი ნაწილით.

საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 191-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის თანახმად: ,,როდესაც არსებობს ამ კოდექსით დადგენილი საფუძველი, საქმის არსებითად განმხილველი სასამართლო მხარის შუამდგომლობით წყვეტს სისხლისსამართლებრივ დევნას. ამასთანავე, სასამართლო აუქმებს გამოყენებულ აღკვეთის ღონისძიებას, აგრეთვე წყვეტს ამ კოდექსით გათვალისწინებულ სხვა საკითხს“.

სისხლისსამართლებრივი დევნის შესაწყვეტად საკმარისია გარდაცვალების ფაქტის დადგომა და მხარის შუამდგომლობა, ხოლო დაზარალებულის ნება მხედველობაში არ მიიღება, რის გამოც დაკმაყოფილების გარეშე რჩება დაზარალებულის ინტერესი.

მსგავს შემთხვევაში გამოირიცხება სამართლიანობის აღდგენის შესაძლებლობა. სამართლიანობა მოითხოვს, რომ ქმედება, რომლის ჩადენით ზიანი(ფიზიკური, ქონებრივი თუ მორალური) მიადგა დაზარალებულს ადეკვატური რეაგირების გარეშე არ დარჩეს. სამართლიანობის აღდგენა ნიშნავს დანაშაულებრივი ქმედებით შელახული ადამიანის ინტერესის აღდგენას. აღდგენის ხასიათი კი შესაძლებელია სხვადასხვა იყოს: მიყენებული მატერიალური ზიანი უნდა ანაზღაურდეს ექვივალენტური თანხით, ან დანაშაულებრივი გზით მიღებული ქონების ჩამორთმევით და ა.შ.

ამასთან სახელმწიფო ვალდებულია შექმნას სამართლიანობის აღდგენის სამართლებრივი მექანიზმები, ისე რომ დაზარალებულს თვითონ არ მოუწოს საკუთარი შელახული ინტერესის აღდგენა.

ბრალდებულის გარდაცვალებისას მხარის შუამდგომლობის საფუძველზე, დაზარალებულის თანხმობის გარეშე წყდება სისხლისსამართლებრივი დევნა, რაც გამორიცხავს დაზარალებულის ინტერესების დაკმაყოფილებას. მოცემულ შემთხვევაში გამოირიცხება ალი იჰსან ორჰანის მიერ დანაშაულებრივი გზით მიღებული(მისაღები) ქონების უკან დაბრუნება და დანაშაულის შედეგად მიყენებული ზიანის ანაზღაურება.

ზემოაღნიშნულის ანალიზიდან გამომდინარე შეიძლება შემდეგი დასკვნის გაკეთება, რომ არ არსებობს ,,საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ" საქართველოს კანონის მე-18 მუხლით გათვალისწინებული არცერთი საფუძველი, რაც დააბრკოლებდა სარჩელის წარმოებაში მიღებას.

5. მოთხოვნის არსი და დასაბუთება

საქმის მოკლე ისტორია:

მოგახსენებთ, რომ ალექსანდრე ახალაძის ბიზნეს-პარტნიორმა ალი იჰსან ორჰანმა, თითქოსდა თურქეთში მისი პირადი მოვალეების გარკვეული დროით გასაჩერებლად, ალექსანდრე ახალაძეს მოსთხოვა ე.წ. საჩვენებელი წერილი, რომლის განადგურება მაშინვე მოსთხოვა ალექსანდრე ახალაძემ, ალი იჰსან ორხანმა თითქოსდა დახია და დაწვა ეს წერილი, მაგრამ სინამდვილეში თაღლითურად შეინახა და წლების შემდეგ მოითხოვა თითქოსდა არსებული ვალის გადახდა.

ამ ფურცლის დახევასა და დაწვას ესწრებოდა ალი იჰსანის ცოლის ბიძაშვილი მუნურ გულთეკინი, რომელმაც გამოძიებასა და სასამართლოს მისცა ჩვენებები იმის დასტურად, რომ ალი იჰსანმა ჩაიდინა დანაშაული და რომ ალი იჰსანს ალექსანდრე ახალაძისგან არავითარი ფული არ ერგება!

პირველად, 6 (ექვსი) თვის განმავლობაში ალი იჰსან ორჰანის მხარე ამტკიცებდა, რომ ალი იჰსან ორჰანმა ალექსანდრე ახალაძეს ასესხა ნაღდი ფული 30000 ა.შ.შ. დოლარი, ხოლო შემდეგ დაიწყეს მტკიცება, რომ ეს თანხა თითქოს ალი იჰსანის მიერ დაზგა-დანადგარების შეძენაშია გადახდილი.

ალი იჰსანმა იცოდა რა, რომ კომპანია "სკამი +" ში დაზგა-დანადგარები ჩამოიტანა თურქეთის ფირმამ "ბორჩხალილარმა", ჩავიდა და თხოვა მათ წერილი, რომ თითქოს დაზგა-დანადგარების ფული მან გადაიხადა. როდესაც ფირმა "ბორჩხალილარის" დირექტორმა ალი იჰსანს არ მისცა მისთვის სასურველი შინაარსის წერილი, ალი იჰსანმა გ ა ა ყ ა ლ ბ ა დირექტორის-ხასან აიდინის ხელმოწერა და ეს ყალბი წერილი ჩამოიტანა საქართველოში, რომელიც მისი ადვოკატის მეშვეობით მისცა გამოძიებას !!!

აღნიშნულ გაყალბების ფაქტთან დაკავშირებით, ალი იჰსანმა ,(რომელსაც დაუპირისპირდა ხასან აიდინი, რომელმაც უთხრა, რომ ეს მისი ხელმოწერა არ იყო და გაყალბება მოახდინა ალი იჰსანმაო) - გამოძიებას მისცა ა ღ ი ა რ ე ბ ი თ ი ჩვენება, რომ დირექტორის მაგივრად მის თვალწინ, სხვამ მოაწერა ხელი წერილს მიმგვანებულად და მან ჩამოიტანა ქუთაისში გამოძიებისათვის გადასაცემად !!! ( იხილეთ დაკითხვის ოქმი 08.05.2011 წელი).

ალი იჰსანმა და მისმა ადვოკატმა ეს სიყალბეც არ იკმარეს და ამ ფაქტიდან დაახლოებით ექვს თვეში უკვე სასამართლოს წარუდგინეს წერილების დასტა (დაახლოებით 10 წერილი), რომელთა სიყალბეც საგამოძიებო ორგანოებმა იოლად დაადგინეს იმ მარტივი გარემოების გამო, რომ აშკარა შეუსაბამობა იყო წერილში მითითებული ტვირთის ღირებულებასა და საზღვარზე გადმოტანილი ტვირთის საბაჟო დეკლარაციებს შორის, ანუ თითქოს ალის იჰსან ორხანის მიერ შეძენილი და გადმოტანილი იყო 30000 ა.შ.შ. დოლარის დანადგარები, მაშინ როცა საბაჟო დეკლარაციებით დასტურდება საზღვარზე შემოტანილი დაახლოებით 9600 ა.შ.შ. დოლარის ტვირთი !!!

თუ ალი იჰსანის სასამართლოსთვის მიწოდებულ წერილებს დავეყრდნობით, მას უნდოდა ემტკიცებინა, რომ თითქოს შეიძინა და ქუთაისში ჩამოიტანა 30000 ა.შ.შ. დოლარის ტვირთი, რომელიც გადასცა ალექსანდრე ახალაძეს, მაგრამ საბაჟო დეკლარაციების არარსებობამ იგი შეიყვანა ჩიხში და იძულებული იქნა ეღიარებინა, რომ თითქოს დაახლოებით 22400 ა.შ.შ. დოლარის ტვირთი მან დატოვა თურქეთში. ცხადია აქ გამოძიებას გაუჩნდა ლოგიკური შეკითხვა - დავუშვათ ტვირთი შეიძინე და თურქეთში დატოვე, მაგრამ თუ ახალაძესათვის არ ჩამოგიტანია, მის ღირებულებას ალექსანდრე ახალაძეს რატომ თხოვო?

სწორედ ეს დადასტურებული და თვით ალი იჰსანის მიერ ნაღიარები ჩვენებები გახდა ალი იჰსანის დაკავების საბაბი. გამოძიების მიერ მოპოვებული მტკიცებულებების საფუძველზე ალი იჰსან ორხანს შეეფარდა აღკვეთის ღონისძიება, ჩატარდა წინასასამართლო სხდომა და დაიწყო საქმის არსებითი განხილვა !!!

სამწუხაროდ, სასამართლო პროცესის მიმდინარეობის დროს ალი იჰსან ორჰანი გ ა რ დ ა ი ც ვ ა ლ ა და საქმე შეწყდა გარდაცვალების გამო.

მიუხედავად იმისა, რომ საქმეში არის უამრავი აშკარა მტკიცებულებები, ალი იჰსანის მიერ დოკუმენტების შეგნებულად გაყალბებისა, რითაც იგი ცდილობდა გაემართლებინა მის მიერ თაღლითური გზით მოპოვებული წერილი და არის აღიარებითი ჩვენებაც, რომელსაც გარდა ალი იჰსანისა ხელს აწერენ ადვოკატი და თარჯიმანი, საქმე შეწყდა და დაზარალებულ ალექსანდრე ახალაძეს წაერთვა უფლება დაამტკიცოს ჭეშმარიტება.

დასაბუთება:

ა) საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 191-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის ის ნორმატიული შინაარსი, რომლის თანახმად, საქმის არსებითად განმხილველი სასამართლო ბრალდებულის გარდაცვალებისას, მხარის შუამდგომლობის საფუძველზე, დაზარალებულის თანხმობის გარეშე, წყვეტს სისხლისსამართლებრივ დევნას.

სადავო ნორმის შინაარსის მიმართება საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლთან:

საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლი „ადგენს კანონის წინაშე თანასწორობის ფუნდამენტურ კონსტიტუციურ პრინციპს. მისი მიზანია, არ დაუშვას არსებითად თანასწორის უთანასწოროდ მოპყრობა ან პირიქით“.(საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2011 წლის 18 მარტის #2/1/473 გადაწყვეტილება).

აღნიშნული გულისხმობს ადმიანების სამართლებრივი დაცვის თანაბარი პირობების გარანტირებას, „მე-14 მუხლის არსის გაგებისთვის პრინციპული მნიშვნელობა აქვს კანონის წინაშე თანასწორობის განსხვავებას გათანაბრებისგან. ამ პრინციპის ფარგლებში სახელმწიფოს ძირითადი მიზანი და ფუნქცია ადამიანების სრული გათანაბრება ვერ იქნება, რადგან ეს თავად თანასწორობის იდეასთან, უფლების არსთან მოვიდოდა წინააღმდეგობაში. თანასწორობის იდეა ემსახურება შესაძლებლობების თანასწორობის უზრუნველყოფას, ანუ ამა თუ იმ სფეროში ადამიანების თვითრეალიზაციისთვის ერთნაირი შესაძლებლობების გარანტირებას“.(საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2010 წლის 27 დეკემბრის #1/1/493

გადაწყვეტილება, II.პ.1,2;)

,,კანონის წინაშე თანასწორობის უფლება არ გულისხმობს, ბუნებისა და შესაძლებლობების განურჩევლად, ყველა ადამიანის ერთსა და იმავე პირობებში მოქცევას. მისგან მომდინარეობს მხოლოდ ისეთი საკანონმდებლო სივრცის შექმნის ვალდებულება, რომელიც ყოველი კონკრეტული ურთიერთობისათვის არსებითად თანასწორთ შეუქმნის თანასწორ

შესაძლებლობებს, ხოლო უთანასწოროებს პირიქით“.(საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2011 წლის 18 მარტის #2/1/473 გადაწყვეტილება, II.პ.2;)

კონსტიტუციის მე-14 მუხლით დაცულ უფლებაში ჩარევის დასადგენად უპირველეს კრიტერიუმს წარმოადგენს ის, თუ რამდენად არიან კანონის საფუძველზე დიფერენცირებულ მდგომარეობაში მყოფი პირები არსებითად თანასწორნი ან თანაბარ სამართლებრივ სიტუაციაში მყოფი პირები რამდენად არიან არსებითად არათანასწორები კონკრეტული ურთიერთობაში. ამგვარად, უნდა არსებობდეს დიფერენცირების ფაქტი არსებითად თანასწორ პირებს შორის ან არსებითად არათანასწორ პირებს სახელმწიფო ერთნაირად უნდა ეპყრობოდეს.

„საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლი ადგენს არა მხოლოდ კანონის წინაშე თანასწორობის ძირითად უფლებას, არამედ კანონის წინაშე თანასწორობის ფუნდამენტურ კონსტიტუციურ პრინციპს ... ამ მუხლში არსებული ნიშნების ჩამონათვალი, ერთი შეხედვით, გრამატიკული თვალსაზრისით, ამომწურავია, მაგრამ ნორმის მიზანი გაცილებით უფრო მასშტაბურია, ვიდრე მხოლოდ მასში არსებული შეზღუდული ჩამონათვალის მიხედვით დისკრიმინაციის აკრძალვა. ... მხოლოდ ვიწრო გრამატიკული განმარტება გამოფიტავდა საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლს და დააკნინებდა მის მნიშვნელობას კონსტიტუციურ-სამართლებრივ სივრცეში. აღნიშნულიდან გამომდინარე, კონსტიტუციის მე-14 მუხლით იცავს ადამიანებს ნებისმიერი საფუძვლით დისკრიმინაციისაგან, ჩამოთვლილი ნიშნები არ არის ამომწურავი.

მოცემულ შემთხვევაში დაზარალებული და ბრალდებული განსხვავებული სამართლებრივი სტატუსის მატარებელი პირები არიან, რომლებსაც არ უნდა მოექცნენ თანასწორად.

საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის თანახმად, დაზარალებული არის სახელმწიფო, ფიზიკური ან იურიდიული პირი, რომელსაც მორალური, ფიზიკური თუ ქონებრივი ზიანი მიადგა უშუალოდ დანაშაულის შედეგად.

დაზარალებულს აქვს კანონიერი ინტერესი, მის მიმართ ჩადენილი დანაშაული სწორად იქნეს გამოძიებული და დაკვალიფიცირებული, დამნაშავე სწორად იდენტიფიცირებული, ამასთან, საბოლოოდ მიღებული იქნეს სწორი და სამართლიანი გადაწყვეტილება, რაც მათ შორის დამნაშავის მიმართ პასუხისმგებლობის პროპორციული ზომის გამოყენებასაც გულისხმობს.

ამავე კოდექსის თანახმად, ბრალდებულია პირი, რომლის მიმართაც არსებობს დასაბუთებული ვარაუდი, რომ მან ჩაიდინა საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსით გათვალისწინებული დანაშაული.

შესაბამისად, თავისი სტატუსიდან გამომდინარე ისინი წარმოადგენენ არსებითად უთანასწორო პირებს. ამასთან, ბრალდებულის გარდაცვალების შემთხვევაში სისხლისსამართლებრივი დევნის შეწყვეტა, როგორც ბრალდებულისთვის ასევე დაზარალებულისთვის ერთნაირ შედეგს იწვევს, რაც გაუმართლებელია.

სადავო ნორმის შინაარსის მიმართება საქართველოს კონსტიტუციის მე-17 მუხლის 1-ლ პუნქტთან:

ადამიანის ღირსება ყველა ძირითადი უფლების საფუძველია. ადამიანის უფლებათა ბუნებითი წარმოშობის აღიარება სწორედ ადამიანის ღირსების აღიარებას გულისხმობს. ადამიანს რომ ღირსება აქვს, ამიტომაც გააჩნია სიცოცხლის, თავისუფლების, თანასწორობის, ბედნიერების და ღირსეული სიცოცხლის უფლებები. სწორედ ადამიანის ღირსებაში ძევს უფლებათა ლეგიტიმურობის საფუძველი.

ადამიანის ღირსების ასეთი ფართო და ფუნდამენტური გაგება უდევს საფუძვლად სამართლებრივი სახელმწიფოს უმთავრეს პრინციპს – ადამიანის უფლებებით სახელმწიფოს ბოჭვას, ისევე როგორც, საზოგადოდ, წარმომადგენლობით დემოკრატიას, რომელიც

გონიერი, თავისუფალი ნებისა და პასუხისმგებლობის მქონე ინდივიდთა ერთობლივ მმართველობას გულისხმობს. სწორედ ამიტომაა, რომ თავისუფალი პიროვნება და მისი ღირსება საქართველოს კონსტიტუციის უზენაესი ღირებულებაა.

ადამიანის ღირსება უპირველეს ყოვლისა იმას ნიშნავს, რომ ყველა ადამიანი, მხოლოდ იმიტომ რომ ადამიანად არის გაჩენილი, პატივდებულ, ეთიკურ მოპყრობას იმსახურებს ყველასაგან. ადამიანი, როგორც გონიერი, დამოუკიდებელი და თავისუფალი მოცემულობა, არასოდეს უნდა იქცეს „მიზნის მიღწევის საშუალებად”, იგი ყოველთვის „მიზანი” უნდა იყოს.

ადამიანის ღირსების დაცვის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი წინაპირობაა სამართლიანობის დაცვა, უსამართლო კანონი თუ სახელმწიფოს ნებისმიერი თვითნებობა ადამიანის ღირსებას ლახავს. საქართველოს მოქალაქეები ცხოვრობენ დემოკრატიულ სახელმწიფოში და გააჩნიათ ლეგიტიმური მოლოდინი სამართლის უზენაესობის დაცვისა, მოლოდინი იმისა, რომ სამართლიანი კანონები სამართლიანად და ადეკვატურად იქნება მათ მიმართ გამოყენებული

და ისინი არ გახდებიან ხელისუფლების თვითნებობის მსხვერპლი.

ქვეყანაში დამკვიდრებული სამართლებრივი სისტემა მოქალაქეებს არ უნდა უქმნიდეს

დაუცველობის განცდას, რომლიც უიმედობასა და სასოწარკვეთას იწვევს. ადამიანს უნდა ჰქონდეს რწმენა, რომ მისი უფლებები და ინტერესები არ შეილახება უკანონოდ და უსამართლოდ, ხოლო ასეთის შემთხვევაში მის განკარგულებაში იქნება სამართლებრივი დაცვის საშუალებანი, რომლებსაც ის გამოიყენებს თავისი დარღვეული უფლებების აღდგენა-გამოსწორებისათვის. ამავე ჭრილში განიხილება პასუხისმგებლობისა და სასჯელის თანაზომიერებისა და ინდივიდუალიზაციის პრინციპებიც.

მოცემულ შემთხვევაში სადავო ნორმის ნორმატიული შინაარსი გამორიცხავს სამართლიანობის დაცვას, რადგან დაზარალებულს რომელსაც დანაშაულის ჩადენის შედეგად მიადგა ქონებრივი და მორალური ზიანი, სისხლისსამართლებრივი დევნის შეწყვეტის შედეგად ერთმევა სამართლიანობის დაცვით, საკუთარი ღირსების დაცვის შესაძლებლობა.

სადავო ნორმის შინაარსის მიმართება საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის 1-ლი პუნქტის სიტყვებთან ,,საკუთრება...აღიარებული და ხელშეუვალია“:

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, კონსტიტუცია აღიარებს საკუთრების უფლებას, მიუხედავად მისი გამოვლინებისა.

კონსტიტუციის 21‑ე მუხლის პირველი პუნქტით, საკუთრების უფლების მოქმედება მხოლოდ პირსა და სახელმწიფოს ურთიერთობის რეგულირებით არ შემოიფარგლება. კონსტიტუციის 21‑ე მუხლის გარანტიები ასევე ვრცელდება კერძო სამართლებრივ „პირთა შორის” ურთიერთობებზე.(საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2001 წლის 7 ივნისის გადაწყვეტილება № 1/1/103,117,137, 147-48,152-53 საქმეზე).

კონსტიტუციის 21‑ე მუხლიდან გამომდინარეობს სახელმწიფოს ნეგატიური ვალდებულება, თავი შეიკავოს ისეთი მოქმედებებისაგან, რომელიც გამოიწვევს საკუთრების უფლებაში ჩარევას. ამავე დროს იგი პოზიტიურადაა ვალდებული, შექმნას ისეთი სამართლებრივი სისტემა, რომელიც უზრუნველყოფს სამართლიან ბალანსს საზოგადოების წევრებს შორის. საკუთრების უფლების დასახელებული ფუნქციების გარდა, 21‑ე მუხლიდან გამომდინარეობს სახელმწიფოს

დაცვის ვალდებულება, რომელიც სახელმწიფოს გარკვეული ქმედებების შესრულებას ავალდებულებს.

სახელმწიფოს დაცვის ვალდებულება ირღვევა მისი უმოქმედობისას. ასეთი ვალდებულების შეუსრულებლობის დადგენა დამოკიდებულია შემდეგზე: როდესაც ნათელია, რომ საკუთრების ძირითადი უფლების დასაცავად კანონმდებლის მიერ შერჩეული საშუალება სრულად გამოუსადეგი და აშკარად არასაკმარისია მიზნის მისაღწევად, ასეთ შემთხვევებში, განსხვავებით დარღვევის კლასიკური შემოწმებისაგან, საუბარია არა უფლების დაცულ სფეროში ჩარევაზე და ზომაზე მეტად ჩარევის აკრძალვის მოთხოვნაზე (თანაზომიერების პრინციპი), როგორც ეს ნეგატიური ფუნქციის მქონე ძირითად უფლებებთან გვხვდება, არამედ, სახელმწიფოს მიერ ძირითადი უფლებების დაცვის ვალდებულების ზომაზე, აუცილებელზე ნაკლებად შესრულებაზე.

სადავო ნორმატიული შინაარსის მიხედვით, სახელმწიფოს მიერ საკუთრების უფლების დაცვისთვის შერჩეული მექანიზმი არაეფექტურია, რადგან ბრალდებულის გარდაცვალების შემთხვევაში შეუძლებელია დანაშაულის ჩადენის შედეგად ბრალდებულის მიერ დაუფლებული ქონების უკან დაბრუნება.

სადავო ნორმის შინაარსის მიმართება საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის 1-ლ პუნქტთან:

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს სამართალწარმოების პრაქტიკის მიხედვით, კონსტიტუციის 42–ე მუხლის პირველი პუნქტით განსაზღვრული სამართლიანი სასამართლოს უფლება უკავშირდებოდა სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპს და მნიშვნელოვანწილად

განსაზღვრავდა მის არსს.( საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2006 წლის 15 დეკემბრის #1/3/393,397 გადაწყვეტილება, პ.I;)

საკონსტიტუციო სასამართლომ სხვა საქმეში დააკონკრეტა აღნიშნული დებულება: „ვინაიდან სამართლებრივი სახელმწიფოს პირველადი ფუნქციაა ადამიანის უფლება-თავისუფლებების

სრული რეალიზაცია და ადეკვატური დაცვა, სამართლიანი სასამართლოს უფლება, როგორც სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპის განხორციელების ერთგვარი საზომი, გულისხმობს ყველა იმ სიკეთის სასამართლოში დაცვის შესაძლებლობას, რომელიც თავისი არსით უფლებას

წარმოადგენს. “... კონკრეტული ინტერესის უფლებად განსაზღვრის შედეგი არის სწორედ ის, რომ მისი ხელყოფის ან შესაძლო ხელყოფის შემთხვევაში, უფლების სუბიექტს შეუძლია მოითხოვოს ხელყოფის საფრთხისგან დაცვა ან მიყენებული ზიანის ანაზღაურება”(საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2010 წლის 28 ივნისის #1/466 გადაწყვეტილება,

II.პ.14;)

საკონსტიტუციო სასამართლომ სამართლიანი სასამართლოს უფლება განმარტა როგორც ინდივიდს და სახელმწიფოს ან ინდივიდთა შორის ურთიერთობების მომწესრიგებელი ინსტიტუტი, ასევე დამატებით ხაზი გაუსვა მის როლს კონსტიტუციური უფლებების ეფექტურ რეალიზაციის და უფლებებში გაუმართლებელი ჩარევისგან პრევენციის პროცესში.(საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2008 წლის 19 დეკემბრის #1/1/403,427 გადაწყვეტილება საქმეზე კანადის მოქალაქე ჰუსეინ ალი და საქართველოს მოქალაქე ელენე კირაკოსიანი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, II.პ.1;)

დამატებით საკონსტიტუციო სასამართლომ განაცხადა: „უფლებებისა და თავისუფლებების არსებობისა და ეფექტური რეალიზებისთვის გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს მათი სამართლებრივი დაცვის საშუალებების არსებობას... „უფლება“ ვერ იქნება პირის ლეგიტიმური ინტერესების დაცვის რეალური გარანტია, ის იქნება მხოლოდ თეორიული და ფიქციური, თუ მას არ ახლავს სასამართლო წესით მისი დაცვის შესაძლებლობა.“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 10 ნოემბრის #1/3/421,422

გადაწყვეტილება, II.პ.1;)

სამართლიანი სასამართლოს უფლება არ გულისხმობს მხოლოდ ფორმალურ ან ნომინალურ შესაძლებლობას მიმართო სასამართლოს. აუცილებელია ეფექტური ღონისძიების არსებობა, როდესაც გვხვდება შესაბამისი უფლება და ამ შემთხვევაში პირს უნდა ჰქონდეს ფაქტზე რეაგირების ეფექტური, ქმედითი და არა ილუზორული მექანიზმი.(საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2010 წლის 28 ივნისის #1/466 გადაწყვეტილება,

II.პ.14;)

საქმეში ,,მოქალაქე ხათუნა შუბითიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“(2016 წლის 30 სექტემბერი №1/8/594 გადაწყვეტილება) საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ განმარტა სამართლიანი სასამართლოს უფლების ფარგლები დაზარალებული პირისთვის:

დაზარალებული არის პირი, რომელსაც დანაშულის შედეგად მიადგა ფიზიკური, მორალური თუ ქონებრივი ზიანი. ის საკუთარ თავზე განიცდის ამა თუ იმ დანაშაულის მავნე/უარყოფით შედეგებს - ზიანი ადგება მის ჯანმრთელობას, საკუთრებას, ღირსებას ან შესაძლოა მისი ოჯახის წევრი გახდა მკვლელობის მსხვერპლი და სხვა. მაშასადამე, დაზარალებული მთელი სიმწვავით განიცდის კონკრეტული დანაშაულის შედეგად ფიზიკურ, მორალურ, ფსიქოლოგიურ სტრესს, განსაცდელს, ტკივილს ან/და მატერიალურ დანაკარგს. შესაბამისად, პირველ რიგში, სწორედ დარღვეული უფლებების (სიცოცხლის, ჯანმრთელობის, ღირსების, საკუთრების და სხვა უფლებების) აღდგენის, დაცვის, ზიანის ანაზღაურების ინტერესი აქცევს დაზარალებულს სამართლიანი სასამართლოს უფლების სუბიექტად.

გარდა ამისა, დანაშაულმა მსხვერპლში შესაძლოა დაუცველობის, საზოგადოებისაგან იზოლაციის, შიშისა და აგრესიის შეგრძნება აღძრას. ამიტომ, ბუნებრივია, დაზარალებულს სჭირდება ამ განცდების დასაძლევად თავის დაცვა და ამ პროცესში სახელმწიფოს დახმარება. მას არ უნდა გაუჩნდეს შეგრძნება, რომ მისი პრობლემა დარჩება რეაგირების გარეშე, ესა თუ ის უფლება/ინტერესი შეუქცევადად დარღვეული იქნება, ამასთან, სახელმწიფომ დაზარალებულს თავიდან უნდა ააცილოს შიში, რომ სამომავლოდაც ის შეიძლება დადგეს იგივე/ახალი პრობლემის პირისპირ. ყველა ადამიანს სჭირდება განცდა, იმედი და გარანტია, რომ სახელმწიფო არის ეფექტური და ქმედითი მისი უფლებების დარღვევის თავიდან ასაცილებლად, მისი კანონიერი ინტერესების დასაცავად. ამიტომ ნებისმიერი დაზარალებულის ინტერესია, მოითხოვოს სახელმწიფოსგან მის მიმართ ჩადენილი დანაშაულის გახსნა, ამ მიზნისთვის ეფექტური გამოძიება, დანაშაულის სწორი კვალიფიკაცია, დამნაშავე პირის უტყუარად იდენტიფიცირება და კანონით გათვალისწინებული პასუხისმგებლობის დაკისრება. ამასთან, არ შეიძლება იმ ფაქტის უგულებელყოფა, რომ დაზარალებული არის ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი სისხლისსმართლებრივი პროცედურების დაწყებისა და მას ობიექტურად აქვს ყველაზე დიდი ინტერესი მართლმსაჯულების შედეგების მიმართ.

მაშასადამე, დაზარალებულის ინტერესია, მის მიმართ ჩადენილი სავარაუდო დანაშაული იქნეს გამოძიებული, რეალური დამნაშავე იდენტიფიცირებული, დანაშაული სწორად დაკვალიფიცირებული და, საბოლოოდ, საქმეზე სამართლიანი გადაწყვეტილება იქნეს მიღებული. ეს, ერთი მხრივ, ხელს უწყობს კონკრეტული დანაშულის შედეგად მიყენებული ზიანის ეფექტურ, ადეკვატურ ანაზღაურებას, ხოლო, მეორე მხრივ, სამართლიანობის განცდის დაკმაყოფილებას იმ გაგებით, რომ მის მიმართ ჩადენილი დანაშული არ დარჩება რეაგირების გარეშე, რომ სახელმწიფო არ არის გულგრილი და ინდიფერენტული მისი პრობლემის მიმართ და რომ სწორედ სახელმწიფო წარმოადგენს გარანტიას მისი ინტერესების დაცვისთვის და უფლებების დარღვევის პრევენციისთვის. ადამიანს არ უნდა დარჩეს დაუცველობის განცდა ან შეგრძნება, რომ სახელმწიფო არ არის მონდომებული, მოტივირებული და ეფექტური ადამიანის უფლებების დაცვისა და უფლებების დარღვევის თავიდან აცილების უმთავრესი ფუნქციის შესრულებისას.“

სწორედ დაზარალებულის ზემოაღნიშნული კანონიერი ინტერესები მნიშვნელოვანწილად განაპირობებს სისხლის სამართლის პროცესში მისი (დაზარალებულის) სამართლიანი სასამართლოს უფლების ფარგლებს, თვისებრიობას.

ზოგადად, სამართლიანი სასამართლოს უფლებით სარგებლობის ფარგლებში, დაზარალებულის მიერ დასაცავი ინტერესი არის დარღვეული უფლების (სიცოცხლის, ჯანმრთელობის, ღირსების, საკუთრების) აღდგენა, ზიანის ანაზღაურება. სახელმწიფო ვალდებულია, როგორც მთლიანად საზოგადოების დაცულობისა და ჰარმონიული, მშვიდი განვითარებისთვის, ისე დაზარალებულის სამომავლო საფრთხეებისგან დაცვისთვის, იმავდროულად, დაუცველობის განცდის დასაძლევად, ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში გამოიყენოს პასუხისმგებლობის ადეკვატური, პროპორციული და საკმარისი ზომები.

სახელმწიფოს კონსტიტუციური ვალდებულებაა სისხლისსამართლებრივი დევნის, გამოძიებისა და მართლმსაჯულების მიზნობრივი, ეფექტური და სამართლიანი განხორციელება. საამისოდ ის მიხედულების შესაბამისი ფარგლებით არის აღჭურვილი. ამ მიზნისთვის სახელმწიფო უფლებამოსილია, არჩევანი შეაჩეროს ეფექტურ, ადეკვატურ მოდელზე. თუმცა, იმავდროულად, მიხედულების ფარგლები პირობადებულია ვალდებულებით, გამოძიებისა და მართლმსაჯულების განხორციელებისთვის შერჩეული სისტემა/მოდელი უზრუნველყოფდეს საჯარო ინტერესებს, ამასთან იცავდეს ამ პროცესში ყველა აქტორის უფლებებს - როგორც კონკრეტულ პირებს იცავდეს უსაფუძვლო ბრალდებისა და მსჯავრდებისაგან, ისე ადეკვატურად პასუხობდეს დაზარალებული პირის კანონიერ ინტერესებს.

„ბუნებრივია, რომ პირი უზრუნველყოფილი უნდა იყოს შესაძლებლობით, რომ დანაშაულის შედეგად მისთვის მიყენებული ზიანის სრულად ანაზღაურების მოთხოვნით მიმართოს სასამართლოს. საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი პუნქტიდან გამომდინარეობს სახელმწიფოს ვალდებულება, შექმნას ქმედითი სამართლებრივი მექანიზმები, რომლებიც დაზარალებულს ასეთ შესაძლებლობას მისცემს, განურჩევლად დამნაშავისთვის შერაცხული ბრალისა ან დაკისრებული სასჯელის სიმძიმისა...“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2008 წლის 19 დეკემბრის გადაწყვეტილება №1/1/403, 427 საქმეზე „კანადის მოქალაქე ჰუსეინ ალი და საქართველოს მოქალაქე ელენე კირაკოსიანი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”, II-4).

სადავო ნორმატიული შინაარსის თანახმად, ბრალდებულის გარდაცვალებისას მხარის შუამდგომლობის საფუძველზე სასამართლო წყვეტს სისხლისსამართლებრივ დევნას დაზარალებულის ნების გათვალისწინების გარეშე, რაც შემდგომში გამორიცხავს დანაშაულის ჩადენის შედეგად დაუფლებული ქონების უკან დაბრუნებაზე და დანაშაულის შედეგად მიყენებულ ზიანზე სასამართლოში დავას.

ასევე უსაფუძვლოდ იზღუდება სამოქალაქო/ადმინისტრაციული სამართალწარმოების ფარგლებში კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილების გადასინჯვის შესაძლებლობა ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო, რადგან დაზარალებულის ნების გაუთვალისწინებლობის შემთხვევაში, სისხლის სამართლის საქმე დასრულდება განაჩენის გამოტანის გარშე, რაც თავის მხრივ ახლად აღმოჩენილი გარემოება ვერ იქნება.

დაზარალებულს აქვს კანონიერი ინტერესი, მის მიმართ ჩადენილი დანაშაული სწორად იქნეს გამოძიებული და დაკვალიფიცირებული, დამნაშავე სწორად იდენტიფიცირებული, ამასთან, საბოლოოდ მიღებული იქნეს სწორი და სამართლიანი გადაწყვეტილება, სადავო ნორმატიული შინაარსი კი არ იძლევა დაზარალებულის კანონიერი ინტერესის დაკმაყოფილების შესაძლებლობას.

სადავო ნორმის შინაარსის მიმართება საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-3 პუნქტთან:

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკის თანახმად, „დაცვის უფლების არსი იმაში მდგომარეობს, რომ პირს, რომლის მიმართაც გარკვეული პროცესუალური ზომები ტარდება, უნდა გააჩნდეს შესაბამის პროცედურასა და მის შედეგზე ეფექტური ზეგავლენის მოხდენის შესაძლებლობა“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2013 წლის 11 აპრილის №1/2/503,513 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - ლევან იზორია და დავით-მიხეილი შუბლაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-55). „საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-3 პუნქტის თანახმად, პირს უნდა ჰქონდეს საკუთარი თავის დასაცავად პოზიციის პირადად გამოხატვის ან/და დამცველით უზრუნველყოფის უფლება. [...] ამასთან, აუცილებლად გასათვალისწინებელია შემდეგი გარემოება: დაცვით უზრუნველყოფა გულისხმობს არა მხოლოდ ფიზიკურად დამცველის ყოლას, არამედ დაცვისთვის ადეკვატურად მომზადების შესაძლებლობასაც. ამიტომ კანონმდებლობა უნდა ითვალისწინებდეს მინიმალურ, ამასთან გონივრულ, საკმარის დროს იმისათვის, რომ პირს ჰქონდეს შესაძლებლობა, დაიცვას თავი პირადად ან დამცველის მეშვეობით“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2006 წლის 15 დეკემბრის გადაწყვეტილება №1/3/393,397 საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები ონისე მებონია და ვახტანგ მასურაშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II).

დაზარალებულს, ერთი მხრივ, უნდა ჰქონდეს დანაშაულის შედეგად დარღვეული უფლებების (ჯანმრთელობის, სიცოცხლის, საკუთრების, ღირსების და სხვა) აღდგენის, დაცვის საკმარისი ბერკეტები. მეორე მხრივ, დაზარალებულს აქვს ინტერესი, სისხლის სამართლის საქმეზე მიღებულ იქნეს სწორი გადაწყვეტილება, რაც, მათ შორის, მნიშვნელოვანია მიყენებული ზიანის ადეკვატური ანაზღაურებისთვის. ამიტომ, ამ თვალსაზრისით, დაზარალებულის ინტერესია, მონაწილეობა მიიღოს გამოძიებასა თუ სასამართლო პროცესში იმ ფორმითა და დოზით, რაც ობიექტურად აუცილებელი და საკმარისია საქმეზე სწორი გადაწყვეტილების ხელშეწყობისთვის.

ამასთან, დაზარალებულს უნდა ჰქონდეს ბერკეტები სახელმწიფოზე ზემოქმედებისათვის, მისი კონტროლისთვის, რათა თავიდან აიცილოს სახელმწიფოს მხრიდან თვითნებობა, დაუდევრობა, შეცდომა, რაც შეუძლებელს გახდის დაზარალებულის კანონიერი ინტერესების დაცვას, დაკმაყოფილებას.

დაზარალებულმა, ერთი მხრივ, არ უნდა ჩაანაცვლოს ბრალდების მხარე და, შედეგად, სახელმწიფო, თუმცა, მეორე მხრივ, გარანტირებული უნდა ჰქონდეს შესაძლებლობა, ხელი შეუწყოს ამ პროცესში სახელმწიფოს ფუნქციის გამართულად შესრულებას, უნდა შეეძლოს, მიაწოდოს ყველა საჭირო ინფორმაცია, რომელსაც ფლობს და რომელსაც ობიექტურად შეუძლია დანაშაულის გახსნაზე გავლენის მოხდენა, ამასთან, აღჭურვილი უნდა იყოს საკმარისი გარანტიებით, გამორიცხოს ბრალდების მხარის (სახელმწიფოს) გულგრილობის, დაუდევრობის, არაკომპეტენტურობის, შეცდომის თუ კანონდარღვევის შედეგად საქმეზე არასწორი, უსამართლო გადაწყვეტილების მიღების რისკები.

სამართლებრივი სახელმწიფო ვალდებულია, განსაკუთრებული ყურადღება დაუთმოს დანაშაულის მსხვერპლს და მისცეს მას მართლმსაჯულების განხორციელების პროცესში მისი ინტერესების რეალიზაციის შესაძლებლობა. მართალია, სახელმწიფო ვალდებული არ არის, დაზარალებულის ნებისმიერი მოთხოვნა და სურვილი დააკმაყოფილოს, მაგრამ მან, იმავდროულად, უნდა აღჭურვოს დაზარალებული მისი ინტერესებისა და უფლებების დაცვის საკმარისი და ეფექტური ბერკეტებით..

„ბუნებრივია, რომ პირი უზრუნველყოფილი უნდა იყოს შესაძლებლობით, რომ დანაშაულის შედეგად მისთვის მიყენებული ზიანის სრულად ანაზღაურების მოთხოვნით მიმართოს სასამართლოს. საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი პუნქტიდან გამომდინარეობს სახელმწიფოს ვალდებულება, შექმნას ქმედითი სამართლებრივი მექანიზმები, რომლებიც დაზარალებულს ასეთ შესაძლებლობას მისცემს, განურჩევლად დამნაშავისთვის შერაცხული ბრალისა ან დაკისრებული სასჯელის სიმძიმისა...“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2008 წლის 19 დეკემბრის გადაწყვეტილება №1/1/403, 427 საქმეზე „კანადის მოქალაქე ჰუსეინ ალი და საქართველოს მოქალაქე ელენე კირაკოსიანი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”, II-4).

დაზარალებული თავისი ინტერესით ბუნებრივად არის უფრო მეტი, ვიდრე უბრალოდ მოწმე, რაც, თავისთავად, მოითხოვს მის სათანადო და საკმარის ჩართულობას პროცესში.... დანაშაულის მსხვერპლს, როგორც წესი, აქვს სურვილი და მისწრაფება, სისხლის სამართლის პროცესში მოისმინონ მისი ისტორია, განიხილონ და მხედველობაში მიიღონ მისი პოზიცია. დაზარალებულმა თავი უნდა იგრძნოს დაკმაყოფილებულად, ვინაიდან ის არის დანაშაულის ყველაზე პირდაპირი, უშუალო ობიექტი.

ბრალდებულის გარდაცვალებისას, მხარის შუამდგომლობის საფუძველზე სასამართლო წყვეტს სისხლისსამართლებრივ დევნას დაზარალებულის ნების გათვალისწინების გარეშე, რის შედეგად დაზარალებულს არ აქვს მართლმსაჯულების განხორციელების პროცესში მისი ინტერესების რეალიზაციის შესაძლებლობა.

6. კონსტიტუციური სარჩელით/წარდგინებით დაყენებული შუამდგომლობები

შუამდგომლობა სადავო ნორმის მოქმედების შეჩერების თაობაზე: არა

შუამდგომლობა პერსონალური მონაცემების დაფარვაზე: არა

შუამდგომლობა მოწმის/ექსპერტის/სპეციალისტის მოწვევაზე: არა

შუამდგომლობა/მოთხოვნა საქმის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვის თაობაზე: არა

კანონმდებლობით გათვალისწინებული სხვა სახის შუამდგომლობა: არა