თქვენ არ ეცნობით კონსტიტუციური სარჩელის/წარდგინების სრულ ვერსიას. სრული ვერსიის სანახავად, გთხოვთ, ვერტიკალური მენიუდან ჩამოტვირთოთ მიმაგრებული დოკუმენტი

1. სადავო ნორმატიული აქტ(ებ)ი

ა. საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსი

2. სასარჩელო მოთხოვნა

3. საკონსტიტუციო სასამართლოსათვის მიმართვის სამართლებრივი საფუძვლები

საქართველოს კონსტიტუციის მუხლი 60.4.“ა“ : „საკონსტიტუციო სასამართლო ორგანული კანონით დადგენილი წესით: ა) ფიზიკური პირის, იურიდიული პირის ან სახალხო დამცველის სარჩელის საფუძველზე იხილავს ნორმატიული აქტის კონსტიტუციურობას კონსტიტუციის მეორე თავით აღიარებულ ადამიანის ძირითად უფლებებთან მიმართებით“;

"საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ" ორგანული კანონის მუხლი 19.1.“ე“ : „საკონსტიტუციო სასამართლო კონსტიტუციური სარჩელის ან კონსტიტუციური წარდგინების საფუძველზე უფლებამოსილია განიხილოს და გადაწყვიტოს: ე) საქართველოს კონსტიტუციის მეორე თავის საკითხებთან მიმართებით მიღებული ნორმატიული აქტების კონსტიტუციურობის საკითხი“;

"საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ" ორგანული კანონის მუხლი 39.1.“ა“: „საკონსტიტუციო სასამართლოში ნორმატიული აქტის ან მისი ცალკეული ნორმების კონსტიტუციურობის თაობაზე კონსტიტუციური სარჩელის შეტანის უფლება აქვთ: (ა) საქართველოს მოქალაქეებს, სხვა ფიზიკურ პირებს და იურიდიულ პირებს, თუ მათ მიაჩნიათ, რომ დარღვეულია ან შესაძლებელია უშუალოდ დაირღვეს საქართველოს კონსტიტუციის მეორე თავით აღიარებული მათი უფლებანი და თავისუფლებანი“.

"საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ" ორგანული კანონის 31-ე და 31¹ მუხლები.

4. განმარტებები სადავო ნორმ(ებ)ის არსებითად განსახილველად მიღებასთან დაკავშირებით

სარჩელის მიმართ არ არსებობს „საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ ორგანული კანონის 31³ მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებული რომელიმე გარემოება:

(ა) სარჩელი შეესაბამება ამ კანონის 31^​1 მუხლით დადგენილ მოთხოვნებს.

(ბ) შეტანილია უფლებამოსილი პირის მიერ.

ეფრაიმ გური 2012 წლამდე გახლდათ რამდენიმე უძრავი ქონების მესაკუთრე საქართველოში. 2012 წლის 16 იანვარს თბილისის საქალაქო სასამართლოს მიერ გამოტანილი დაუსწრებელი გადაწყვეტილებით, მოხდა იპოთეკით დატვირთული ეფრაიმ გურის კუთვნილი უძრავი ქონების რეალიზაცია. ეფრაიმ გურისათვის არ ყოფილა ცნობილი სასამართლოში საქმის მიმდინარეობის შესახებ, ვინაიდან მას თბილისის საქალაქო სასამართლომ საქმის მასალები არც კი გაუგზავნა.

საბოლოოდ, ეფრაიმ გურის იპოთეკით დატვირთული ქონება აუქციონზე გასხვისდა ისე, რომ იგი არც კი ყოფილა სათანადო წესით ინფორმირებული სასამართლოში მის წინააღმდეგ საქმის არსებობის თაობაზე. სახელმწიფომ უხეშად დაარღვია მისი საკუთრების უფლება და სამართლიანი სასამართლოს უფლება, რადგან სრულიად უკანონო პროცედურით გაუყიდა ქონება. 2018 წლის მარტში ეფრაიმ გურმა მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს დაუსწრებელი გადაწყვეტილების გაუქმების მოთხოვნით, მას შემდეგ რაც მას მიღებული ჰქონდა ინფორმაცია იმ უკანონო პროცესის შესახებ რაც წარმოებულ იქნა.

ამჟამად, თბილისის სააპელაციო სასამართლო განიხილავს 2012 წლის 16 იანვრის დაუსწრებელი გადაწვეტილების გაუქმების საკითხს. ეფრაიმ გურის განცხადების დაკმაყოფილების უმთავრესი დაბრკოლება შესაძლოა გახდეს, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 426-ე მუხლის მე-4 ნაწილი, რომელიც კრძალავს საქმეში არსებული მხარის მიმართ გამოტანილი გადაწყვეტილების გაუქმებას გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლიდან 5 წლის გასვლის შემდეგ. როგორც აღვნიშნეთ, განცხადება ეფრაიმ გურის მხრიდან წარდგენილ იქნა 2018 წლის მარტში.

შესაბამისად, ეფრაიმ გურს აქვს პირდაპირი ინტერესი მოითხოვს იმ ნორმის გაუქმება კონსტიტუციასთან წინააღმდეგობის მოტივით, რომელიც მას ხელს უშლის გააუქმოს პირველი ინსტანციის სასამართლოს სრულიად უკანონო დაუსწრებელი გადაწყვეტილება. თბილისის საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილება გახდა მისთვის ქონების წართმევის საფუძველი და დარღვეულ იქნა სამართლიანი სასამართლოს უფლება, საკუთრების უფლებასთან ერთად.

წინამდებარე სარჩელს წარმოვადგენთ ეფრაიმ გურის სახელით, მისი უფლებამოსილი წარმომადგენლები.

(გ) წარმოდგენილი სარჩელი საკონსტიტუციო სასამართლოს განსჯადია. საკონსტიტუციო სასამართლოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 426-ე მუხლის მე-4 ნაწილის კონსტიტუციურობა შეფასებული აქვს ანალოგიურ საკითხზე. 426-ე მუხლის მე-4 ნაწილი შეფასებულ იქნა სამართლიანი სასამართლოს უფლების ჭრილში. საკონსტიტუციო სასამართლომ დარღვეულად ჩათვალა კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი პუნქტი (ძველი რედაქცია) 2013 წლის 05 ნოემბრის გადაწყვეტილებაში N3/1/531.

(დ) მითითებული ყველა საკითხი არ არის გადაწყვეტილი საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ.

(ე) გასაჩივრებული საკითხი წესრიგდება საქართველოს კონსტიტუციით, როგორც ეს გათვალისწინებულია საკონსტიტუციო სასამართლოს 2013 წლის 05 ნოემბრის გადაწყვეტილებაში N3/1/531. საკონსტიტუციო სასამართლომ დარღვეულად ჩათვალა კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი პუნქტი (ძველი რედაქცია). ის თუ რატომ არის დარღვეული კონსტიტუციის კონკრეტული ნორმები დეტალურად არის წარმოდგენილი მოთხოვნის დასაბუთებაში.

(ვ) მოსარჩელე არ იყო შეზღუდული ვადით წარმოედგინა წინამდებარე სარჩელი.

(ზ) არ არსებობს უფრო მაღლა მდგომი ნორმატიული აქტი, რომელზეც მსჯელობა აუცილებელია გასაჩივრებული ნორმის განხილვამდე.

5. მოთხოვნის არსი და დასაბუთება

მოთხოვნა:

არაკონსტიტუციურად იქნას ცნობილი საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 426-ე მუხლის მე-4 ნაწილის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც შეეხება საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 422-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ბ” ქვეპუნქტით გათვალისწინებული პირებისთვის გადაწყვეტილების ბათილად ცნობის მოთხოვნით საქმის წარმოების განახლების შესახებ განცხადების შეტანის დაუშვებლობას გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლიდან 5 წლის გასვლის შემდეგ, საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან და 19-ე მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან მიმართებით.

ფაქტობრივი გარემოებების მიმოხილვა:

მოსარჩელე ეფრაიმ გური ისრაელის მოქალაქეა და ცხოვრობს ისრაელში. მას საქართველოში ეკუთვნოდა უძრავი ნივთები, მათ შორის ქ. თბილისში აღმაშენებლის გამზირზე არსებული შემდეგი საკადასტრო კოდები: 01.13.08.007.041.02.515; 01.13.08.007.041.02.526; 01.13.08.007.041.02.532; 01.13.08.007.041.02.535; 01.13.08.007.041.02.536; 01.13.08.007.041.02.539; 01.13.08.007.041.02.540; 01.13.08.007.041.01.538; 01.13.08.007.027.

მოცემული უძრავი ნივთები 2010 წელს დაიტვირთა იპოთეკით შპს „კატრის“ კრედიტის უზრუნველყოფის მიზნით. 2011 წელს თბილისის საქალაქო სასამართლოს მიმართა სს „საქართველოს ბანკმა“ და მოითხოვა შპს „კატრისაგან“ კრედიტის დაფარვა, ასევე, იპოთეკით დატვირთული ქონების რეალიზაცია. სს „საქართველოს ბანკმა“ ეფრაიმ გურის მისამართად დაასახელა ისრაელი, რიშონ ლეციონი, ვინიკის N25, ბინა 10.

ჩვენი მხარისათვის გაუგებარი საეჭვო მიზეზების გამო, ეფრაიმ გურს სარჩელი და თანდართული დოკუმენტები არ გაგზავნია, ამასთან, იგი არც საქმის განხილვაში მონაწილეობის მისაღებად ყოფილა მიწვეული. სარჩელი გაუგზავნეს ვინმე გიორგი ჩხეიძეს, რომელიც 2009 წელს გარკვეული გარიგებების დადებაში ეხმარებოდა ეფრაიმ გურს. გიორგი ჩხეიძე 2010 წლიდან არანაირ შეხებაში არ ყოფილა ეფრაიმ გურთან. ამის შემდეგ, სასამართლომ საჯაროდ გამოაქვეყნა სარჩელი 2011 წლის 15 დეკემბერს და ამ ფორმით ჩათვალა სარჩელი ჩაბარებულად. სასამართლომ უხეშად დაარღვია სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 70-78 მუხლები, რომლებიც იმპერატიულად ადგენს, რომ მხარეს მისამართზე ორჯერ მაინც უნდა გაეგზავნოს სასამართლოდან დოკუმენტაცია.

2011 წლის 15 დეკემბრის საჯაროდ გამოქვეყნების განჩინებაში პირველ გვერდზე სასამართლო აღნიშნავს, რომ ეფრაიმ გურს სარჩელში მითითებულ მისამართზე გაეგზავნა სარჩელი და ვერ ჩაბარდა, რის გამოც ხდება საჯარო შეტყობინების განხორციელება. აღნიშნული წარმოადგენდა სიცრუეს და პირდაპირ კანონდარღვევას, რადგან ეფრაიმ გურის მისამართი სს „საქართველოს ბანკსაც’ ჰქონდა მითითებული და მასზე არანაირი გაგზავნის მცდელობა ერთხელაც კი არ ყოფილა. სარჩელი გაუგზავნეს ვინმე გიორგი ჩხაიძეს თბილისში, თანაც გაუგებარია საერთოდ საიდან აიღო მისი მისამართი თბილისის საქალაქო სასამართლომ და რა სტატუსი ჰქონდა ამ პირს დავაში.

2012 წლის 16 იანვარს თბილისის საქალაქო სასამართლომ საქმეზე N2/9073-11 გამოიტანა დაუსწრებელი გადაწყვეტილება ეფრაიმ გურისა და შპს „კატრის“ წინააღმდეგ. ცხადია, მოცემული გადაწყვეტილების შესახებ მოპასუხე მხარისათვის არავის უცნობებია. სასამართლომ დაუსწრებელი გადაწყვეტილება გაუგზავნა კვლავ გაუგებარ სუბიექტს გიორგი ჩხეიძეს. შემდეგ 2012 წლის 23 იანვარს დაუსწრებელი გადაწყვეტილებაც საჯაროდ გამოქვეყნდა.

თბილისის საქალაქო სასამართლომ 2012 წლის 16 იანვარს, უკვე გასცა სააღსრულებო ფურცელი სს „საქართველოს ბანკის“ სასარგებლოდ. ამ დოკუმენტის საფუძველზე სს „საქართველოს ბანკს“ შეეძლო დაეწყო აღსრულების ბიუროს მეშვეობით ქონების გაყიდვის პროცესი.

შესაბამისად, თბილისის საქალაქო სასამართლომ კანონმდებლობის დარღვევითა და პროცესუალური ნორმებით მანიპულირების გზით, ეფრაიმ გურს დაუსწრებლად გამოუტანა გადაწყვეტილება და ამის შესახებ არც კი შეატყობინა მას სათანადო წესით. უფრო მეტიც, თბილისის საქალაქო სასამართლომ ისიც კი არ სცადა, რომ გაეგზავნა მასალები ანდა სასამართლოს გამოცემული გადაწყვეტილებები მისამართზე, რომელიც სწორად ჰქონდა ჩაწერილი სს „საქართველოს ბანკს“ სარჩელში.

2012 წელს წარიმართა აღსრულების პროცესი, რომლის ფარგლებშიც აუქციონში მონაწილეობა მიიღო სს „საქართველოს ბანკმა“. სწორედ სს „საქართველოს ბანკს“ ჰქონდა განზრახული ეფრაიმ გურის ქონების მითვისება უკანონო დაუსწრებელი გადაწყვეტილების საფუძველზე.

სს „საქართველოს ბანკმა“ გაიმარჯვა სსიპ აღსრულების ეროვნული ბიუროს აუქციონებში და დაუსწრებელ გადაწყვეტილებაში ასახული ეფრაიმ გურის ყველა ქონება შეიძინა. აღნიშნულიც პირდაპირ წარმოაჩენს ბანკის სურვილს ეფრაიმ გურის ქონებას თავად დაუფლებოდა. აღსრულების ეროვნულმა ბიურომ გამოსცა 2 განკარგულება 2012 წლის 20 ივლისს. მოცემული განკარგულებები სს „საქართველოს ბანკმა“ წარადგინა სსიპ საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოში და საკუთრებაში დაირეგისტრირა ეფრიამ გურის უძრავი ნივთები. ამ გზით სს „საქართველოს ბანკმა“ სახელმწიფოს უკანონო მოქმედებების საფუძველზე მიისაკუთრა ქონება.

მთელი აღნიშნული პროცესი წარიმართა იმგვარად, რომ ეფრაიმ გურს არანაირი ინფორმაცია არ მიუღია საკუთარ ქონებაზე სასამართლო გადაწყვეტილების გამოტანის და შემდეგ ქონების რეალიზაციის შესახებ. შესაბამისად, მისი საკუთრების უფლება და სამართლიანი სასამართლოს უფლება უხეშად იქნა დარღვეული.

მოსარჩელემ 2018 წლის მარტში შეიტყო საკუთარი უფლებების დარღვევის შესახებ და მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს დაუსწრებელი გადაწყვეტილების გაუქმების მოთხოვნით. მოცემული განცხადება წარდგენილ იქნა 2018 წლის 28 მარტს.

2018 წლის 10 აპრილს ეფრაიმ გურის განცხადება 2012 წლის 16 იანვრის დაუსწრებელი გადაწყვეტილების გაუქმების შესახებ დარჩა განუხილველი დაუშვებლობის გამო. მოცემული განჩინება ეფრაიმ გურის სახელით გავასაჩივრეთ თბილისის სააპელაციო სასამართლოში. თბილისის სააპელაციო სასამართლომ 2018 წლის 10 სექტემბერს გამოსაკვლევად დაუბრუნა საქმე პირველი ინსტანციის სასამართლოს.

2019 წლის 22 იანვარს თბილისის საქალაქო სასამართლომ გამოიტანა განჩინება 2012 წლის 16 იანვრის დაუსწრებელი გადაწყვეტილების გაუქმების შესახებ და საქმის განახლების შესახებ. მოცემული განჩინება 2019 წლის თებერვალში გაასაჩივრა სს „საქართველოს ბანკმა“ იმაზე აპელირებით, რომ ეფრაიმ გურს არ აქვს დაცული კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილების გაუქმების მოთხოვნის 5 წლიანი ვადა.

შესაბამისად, ეფრაიმ გური თბილისის სააპელაციო სასამართლოში არის იმ რისკის წინაშე, რომ 2012 წლის 16 იანვრის დაუსწრებელი გადაწყვეტილება დარჩება ძალაში მისი გაუქმების მოთხოვნის 5 წლიანი ხანდაზმულობის გაშვების გამო. სს „საქართველოს ბანკის“ პოზიციით, ხანდაზმულობა გავიდა 2017 წლის იანვარში, მაშინ როდესაც ეფრაიმ გურმა გადაწყვეტილების ბათილად ცნობა მოითხოვა 2018 წლის მარტში.

მოცემული საქმის გამო, ეფრაიმ გურს აქვს პირდაპირი ინტერესი გაუქმდეს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის ნორმა, რომელიც მას უზღუდავს გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლიდან 5 წლის გასვლის შემდეგ გააუქმოს უკანონო გადაწყვეტილება. შესაბამისად, არსებობს რეალური საშიშროება, რომ სასამართლო დაუშვებლად ცნობს განცხადებას საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 426-ე მუხლის მე-4 ნაწილის საფუძველზე.

ამის შემდეგ, ეფრაიმ გურს არ დარჩება არანაირი მექანიზმი საკუთარი უფლებების დასაცავად, რადგან საქართველოს ბანკს მითვისებული ექნება მისი ქონება სახელმწიფოს უკანონო მოქმედებების საფუძველზე, ხოლო რაიმე კომპენსაციის მიღების უფლება კანონით დადგენილი არ არის.

დასაბუთება 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით :

სადავო სამართლებრივი ნორმა (სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 426.4 მუხლი) არაპროპორციულად და არაგონივრულად უზღუდავს სასამართლოსთვის მიმართვის უფლებას ისეთ პროცესუალურ მხარეს, რომელმაც არ იცოდა მის წინააღმდეგ არსებული დავის შესახებ და იმის შესაძლებლობასაც კი არ აძლევს, რომ სასამართლომ გამოიკვლიოს, რამდენად კანონიერად მოხდა მისი დავის შესახებ ინფორმირება. სადავო მუხლი აპრიორი ადგენს, რომ სასამართლომ არც კი უნდა განიხილოს შემოსული განცხადება მხოლოდ და მხოლოდ იმ მიზეზით, რომ 5 წლიანი ვადაა გასული კანონიერ ძალაში შესვლიდან.

სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის (სსსკ) 426-ე მუხლის მე-4 ნაწილი ერთხელ უკვე გახდა საკონსტიტუციო სასამართლოს მსჯელობის საგანი [საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2013 წლის 5 ნოემბრის N3/1/531 გადაწყვეტილება], სადაც არაკონსტიტუციურად იქნა ცნობილი საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 426-ე მუხლის მე-4 ნაწილის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც შეეხება საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 422-ე მუხლის პირველი ნაწილის „გ” ქვეპუნქტით გათვალისწინებული პირებისთვის გადაწყვეტილების ბათილად ცნობის მოთხოვნით საქმის წარმოების განახლების შესახებ განცხადების შეტანის დაუშვებლობას გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლიდან 5 წლის გასვლის შემდეგ.

ამ გადაწყვეტილებაში ნიშანდობლივია, რომ, სასარჩელო მოთხოვნის შეზღუდული ფარგლებიდან გამომდინარე, საკონსტიტუციო სასამართლომ ვერ იმსჯელა სსსკ 422-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ პირებზე, კერძოდ, პროცესუალურ მხარეზე (მოპასუხე), თუმცა ამავე გადაწყვეტილებაში საუბარია, რომ სსსკ 422-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ბ“ და „გ“ ქვეპუნქტებით განსაზღვრული პირები არიან „დაინტერესებული პირები“, რომელთაც ზოგადად შეუძლიათ მოითხოვონ გადაწყვეტილების ბათილად ცნობა.

თუ ყურადღებას გავამახვილებთ სსსკ 422-ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისი ქვეპუნქტების ფორმულირებაზე, მხარეებისა და პროცესის სხვა მონაწილეების სხვადასხვა ქვეპუნქტებში განთავსება განპირობებულია მხოლოდ მათ შორის სახელობითი განსხვავების აუცილებლობით, ხოლო უფლებრივი შინაარსი ორივე მათგანისთვის იდენტური რჩება. მაშასადამე, გონივრულია ვივარაუდოთ, რომ თუკი გადაწყვეტილების ბათილად ცნობის 5 წლიანი ხანდაზმულობის ვადა არაგონივრულია „გ“ ქვეპუნქტით განსაზღვრულ პროცესის სხვა მონაწილეთათვის, იგი ასევე არაგონივრული იქნება „ბ“ ქვეპუნქტით განსაზღვრული პროცესუალური მხარისთვისაც.

2013 წლის საქმეში ხაზგასასმელია ასევე მოპასუხე საქართველოს პარლამენტის პოზიციაც, კერძოდ, მოპასუხის წარმომადგენელმა აღნიშნა: „ჩვენ კონსტიტუციურ სარჩელს ვცნობთ იმ ნაწილში, რომელიც ეხება 422-ე მუხლის პირველი ნაწილის ,,გ” ქვეპუნქტს... ამასთანავე, ჩვენ აუცილებლად ვიმუშავებთ იმ მიმართულებით, რათა ნორმა ჩამოყალიბდეს ისე, რომ გათვალისწინებულ იქნეს სუბიექტური სისტემა. ანუ ვადების ათვლა დაიწყოს კონკრეტული ფაქტის შეტყობინებიდან... მთავარი არგუმენტი არის ის, რომ ნორმის გააზრების თვალსაზრისით, ზუსტად მოსარჩელის პრობლემის დანახვით, ჩვენ მივედით იმ დასკვნამდე, რომ ისეთ პირებს, რომლებსაც არ ეცნობათ მათი უფლების დარღვევის შესახებ და არც ჰქონდათ შესაძლებლობა, სცოდნოდათ ამის შესახებ, 42-ე მუხლით სარგებლობის უფლება ესპობათ”.

2013 წლის საქმეში მოპასუხის წარმომადგენელმა ასევე არაერთგზის ხაზგასმით აღნიშნა, რომ ასეთი პირებისთვის უფლების დაცვის სხვა საშუალება არ არსებობს. პარლამენტის წარმომადგენლის განმარტებით, მოსარჩელის მსგავს მდგომარეობაში მყოფ პირებს არც კომპენსაციის მოთხოვნის უფლება აქვთ, რადგან ვიდრე კანონიერ ძალაში არსებობს კონკრეტული გადაწყვეტილება, ამ გადაწყვეტილებით გამოწვეული სამართლებრივი შედეგები ვერ შეიცვლება. შესაბამისად, ეფრაიმ გური სადავო ნორმის გამო ვერც ქონების წარმთევიდან გამომდინარე ზიანის ანაზღაურებაზე იდავებს.

საგულისხმოა, რომ კანონმდებელმა მისი განცხადების მიუხედავად, მაინც ვერ უზრუნველყო ნორმაში სუბიექტური სისტემის გათვალისწინება და მხედველობიდან გამორჩა 422-ე მუხლის პირველი ნაწილის ,,ბ” ქვეპუნქტით განსაზღვრული საპროცესო მხარის უფლებრივი მდგომარეობა და მისი სუბიექტური აღქმა. თუკი საქმეში პირი დასახელებულია მოპასუხედ და მან არც კი იცის სასამართლოში მის მიმართ საქმის არსებობის თაობაზე, მისი დიფერენცირება „გ“ ქვეპუნქტში გათვალისწინებული სუბიექტისაგან ვერც მოხდება.

სასამართლოს ყურადღებას კიდევ ერთხელ გავამახვილებთ წინამდებარე საქმეში არსებულ ფაქტობრივ გარემოებებზე, კერძოდ, თბილისის საქალაქო სასამართლოს სს „საქართველოს ბანკის“ მიერ წარედგინა სარჩელი ეფრაიმ გურის მიმართ, რომელშიც მოპასუხის ძირითად მისამართად მართებულად მიეთითა ისრაელი, ვინკის ქ. #25 ბ. 10. სარჩელს თან ერთვოდა ეფრაიმ გურის მიერ გიორგი ჩხეიძეზე 2009 წლის 1 სექტემბერს გაცემული მინდობილობა 1 წლის ვადით, რომლის ვადაც გასული იყო, ამასთან, მინდობილობა გარიგებების დადებას ეხებოდა და არანაირ კავშირში არ იყო სასამართლოში წარმომადგენლობასთან. სარჩელის შეტანისას მინდობილობა უკვე ვადაგასული იყო.

სსსკ 70-78 მუხლების თანახმად, სარჩელი ეფრაიმ გურის მისამართზე (ისრაელი, ვინკის ქ. #25, ბ.10) ორჯერ მაინც უნდა ყოფილიყო გაგზავნილი, თუმცა კანონმდებლობის დარღვევითა და პროცესუალური ნორმებით მანიპულირების გზით, სასამართლომ სარჩელი გააგზავნა გიორგი ჩხეიძის მისამართზე, ანუ პირის, რომელიც არც კი იყო ეფრაიმ გურის წარმომადგენელი და საბოლოოდ, საჯარო პუბლიკაციის გზით ეფრაიმ გურისთვის სარჩელი ჩაბარებულად ცნო.

სახელმწიფომ ფაქტობრივად მონაწილეობა მიიღო ეფრაიმ გურისათვის ქონების წართმევაში, რაც დაუშვებელია დემოკრატიულ სახელმწიფოში. ამის შემდეგ, საკუთრების ფუნდამენტური უფლებისა და სამართლიანი სასამართლოს უფლება შეილახა ისე, რომ ეფრაიმ გურს 2018 წლამდე არ ჰქონდა შესაძლებლობა რამენაირად მოეხდინა უფლებების რეალიზება. მან არ იცოდა საკუთარი უფლებების შელახვის თაობაზე. ეფრაიმ გურმა საკუთარი უფლებების რეალიზება შეძლო 2018 წელს, როდესაც გაიგო უკანონო დაუსწრებელი გადაწყვეტილების შესახებ და შეიტანა განცხადება გადაწყვეტილების გაუქმების მოთხოვნით.

სამართლიანი სასამართლოს უფლება გულისხმობს იმას, რომ პირს შეეძლება სასამართლო წესით დაიცვას საკუთარი ხელყოფილი უფლებები. სასამართლო თანამედროვე დემოკრატიულ და სამართლებრივ სახელმწიფოში უფლების დაცვის რეალური გარანტიაა. სასამართლო უზრუნველყოფს პირთა შორის და პირთა და სახელმწიფოს შორის ურთიერთობების დარეგულირებას არსებული სამართლის გამოყენებით. პირს, რომელსაც მიაჩნია, რომ მისი უფლება ან კანონიერი ინტერესი დაირღვა, შეუძლია მიმართოს სასამართლოს და მოითხოვოს სამართლიანობის აღდგენა. აღნიშნული „შესაძლებლობა“ არის უნიკალური იმ თვალსაზრისით, რომ იგი არის ერთადერთი და, სასამართლოს გარდა, დარღვეული უფლების დაცვის სხვა უფრო მაღალი ინსტანცია არ არსებობს.

ამ შემთხვევაში, ეფრაიმ გურის უფლებაა გადაწყვეტილების გაუქმების შესახებ განცხადების წარდგენით დაიცვას საკუთარი უფლებები და არ დაუშვას სს „საქართველოს ბანკის“ მხრიდან ქონების მითვისება, რომელიც ბანკს მიტაცებული აქვს 2012 წლიდან.

ხანდაზმულობა არის სამართლიანი სასამართლოს უფლების შეზღუდვის ფორმა, რომელიც აუცილებლად გონივრულად უნდას გამოყენებული და ამართლებდეს ამ უფლებაში ჩარევას.

პროპორციულობის ტესტში საქართველოს პარლამენტმა შესაძლებელია წარმოადგინოს განმარტება იმაზე, რომ არსებობს ლეგიტიმური მიზანი ეს ნორმა არსებობდეს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსში. თუმცა, მიგვაჩნია რომ ამგვარი განმარტება არ იქნება სწორი.

ზოგადად, საპროცესო ვადების და ხანდაზმულობის დადგენა აიხსნება საჯარო მიზნებით, კერძოდ, დაცული უნდა იყოს სამართლებრივი სტაბილურობა და კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილება არ შეიძლება გახდეს ნებისმიერ დროს უკუქცევადი. ხანდაზმულობის არსებობის აუცილებლობა მოდავე მხარეთა ინტერესების ბალანსის დაცვითაცაა გამოწვეული, რადგან დროთა განმავლობაში მათი პოზიციების დამადასტურებელი მტკიცებულებები შეიძლება გაქრეს და მხარეებმა ვეღარ უზრუნველყონ თავის დაცვა, თანაც, მუდმივი გაურკვევლობა და პოტენციური საფრთხე, რომ გადაწყვეტილება გაუქმდება, მხარეებს ხანგრძლივ პერსპექტივაში გათვლილი ნაბიჯების გადადგმისაგან თავს შეაკავებინებს, რაც სამართლებრივი სახელმწიფოსთვის არასასურველია.

ამ არგუმენტებს მოცემულ შემთხვევაში ვერ გამოვიყენებთ. ნორმა შესაძლებლობას იძლევა სასამართლო და საქმეში ჩართული მხარე აცნობიერებდნენ, რომ მეორე მხარის ინტერესები ილახება. ამგვარად მოქმედი სახელმწიფოს ანდა ასეთი მხარის დაცვა შეუძლებელია იყოს კანონის მიზანი. ამასთან, არ ილახება მესამე პირების ინტერესები, რადგან გადაწყვეტილება 2 მხარეს შორის დავის განმაპირობებელია. ამასთან, თუკი სადავო ქონება განკარგულია, კეთილსინდისიერების საფუძველზე მესამე პირები დაიცავენ საკუთარ თავს.

მოცემულ სიტუაციაში ზუსტად ზემოაღნიშნული შემთხვევა მოხდა. სს „საქართველოს ბანკისთვის“ იმთავითვე ცნობილი იყო ეფრაიმ გურის რეალური მისამართი, რომელსაც თავად უთითებდა, და ასევე ისიც, რომ კორესპონდენციის გაგზავნა ხდებოდა საქართველოში გაუგებარ მისამართზე. საკუთარ უკანონო მოქმედებას კარგად აცნობიერებდა სასამართლოც. სს „საქართველოს ბანკის“ მიზანი ეფრაიმ გურის ქონების მისაკუთრება იყო, რაც განახორციელა კიდეც და 2012 წლის ივლისში ეფრაიმ გურის უკლებლივ ყველა ნივთი შეიძინა.

აღნიშნულის გათვალისწინებით, კანონმდებელი ვალდებულია შეიმუშაოს ისეთი ნორმატიული აქტი, რომელიც შესაბამისობაში მოვა კონსტიტუციით განმტკიცებულ სამართლიანი სასამართლოს უფლებასთან და პირს არ დაუკარგავს სასამართლოსთვის მიმართვის უფლებას. მიუხედავად იმისა, რომ ეს უფლება არ არის აბსოლუტური, მისი შეზღუდვა მხოლოდ გონივრული და პროპორციული სახით უნდა იყოს შესაძლებელი.

პროპორციულობის ტესტი პირდაპირ არის დარღვეული გამოსადეგობის, აუცილებლობის და თანაზომიერების (ვიწრო გაგებით) კომპონენტშიც.

საქართველოს კანონმდებლობაში არსებობს აბსურდული სიტუაცია, როდესაც გადაწყვეტილების აღსრულების ვადა არის 10 წელი, ხოლო გადაწყვეტილების გაუქმება კანონიერ ძალაში შესვლიდან მხოლოდ 5 წლის განმავლობაში დაიშვება. სამოქალაქო კოდექსის 142-ე მუხლის პირველი პუნქტი პირდაპირ ადგენს, რომ სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილებით დადასტურებული მოთხოვნის ხანდაზმულობის ვადაა ათი წელი. ეს მოცემულობა უდიდეს რისკებთან არის დაკავშირებული სამართლიანი სასამართლოს უფლების რეალიზაციის თვალსაზრისით.

შესაძლებელია პირის სასარგებლოდ სამოქალაქო საქმეზე გამოვიდეს გადაწყვეტილება, რომელიც 422-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტს პირდაპირ არღვევს. ამის შემდეგ, მოგებულმა მხარემ შესაძლებელია დაიცადოს 6 წელი და შემდეგ დაიწყოს აღსრულება მოპასუხის წინააღმდეგ. მოპასუხე ვერაფერს ვერ გააკეთებს და გადაწყვეტილება დაუბრკოლებლად აღსრულდება, რადგან გასული იქნება კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილების გაუქმების 5 წლიანი ვადა.

აღნიშნული პრობლემის ნათელსაყოფად წარმოგიდგენთ ჰიპოთეტურ მაგალითს: 2010 წელს მოსარჩელის სასარგებლოდ უკანონოდ გამოვიდა გადაწყვეტილება და მოპასუხეს დაეკისრა თანხის გადახდა. გადაწყვეტილება შევიდა კანონიერ ძალაში 2010 წელსვე, თუმცა, დარღვეული იყო 422-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტი და მოპასუხე არ იყო მოწვეული საქმეში, უფრო მეტიც მას სარჩელი არც კი გაგზავნია. მოსარჩელემ 2018 წელს შეიტანა აღსრულების ბიუროში საქმე და დაიწყო აღსრულების პროცესი. მოპასუხემ გაიგო აღსრულების დაწყების შესახებ, თუმცა, მისთვის შეუძლებელია გადაწყვეტილების გაუქმება, რადგან 2010 წლიდან როდესაც კანონიერ ძალაში შევიდა გადაწყვეტილება გასულია 5 წლის ვადა. შესაბამისად მას არ აქვს არანაირი მექანიზმი თავისი უფლებები დაიცვას.

სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მოქმედი რედაქცია შესაძლებლობას იძლევა მსგავსი პარადოქსული სიტუაცია იქნას გათამაშებული. იგი აღნიშნულ კატასტროფულ შედეგს ვერანაირად ვერ აზღვევს და შესაძლებელია მოპასუხე დარჩეს სამართლიანი სასამართლოს უფლების რეალიზაციის გარეშე გაუგებარი 5 წლიანი ხანდაზმულობის გამო. შესაბამისად, დაუშვებელია ამგვარი ნორმა დატოვებულ იქნას სამოქალაქო საპროცესო კოდექსში.

ამასთან, ნორმა არაკონსტიტუციურია იმის გამო, რომ იგი არ ახდენს დიფერენცირებას იმ პირებს შორის, რომლებმაც იციან სასამართლოში მათ წინააღმდეგ საქმის მიმდინარეობის შესახებ და რომლებსაც ასეთი ინფორმაციაც კი არ აქვთ. იმ შემთხვევებში, როდესაც პირს მაგალითად სარჩელი ჩაბარდა და შემდეგ სხდომაზე მოწვევის გარეშე მის მიმართ გამოტანილი იქნა გადაწყვეტილება, შესაძლებელია, ამ პირის მიმართ წაყენებულ იქნას არგუმენტი, რომ მას 5 წლის განმავლობაში უნდა მოეკითხა საკუთარი საქმე სასამართლოში და დაინტერესებულიყო ხომ არ განიხილა მოსამართლემ დავა.

თუმცა, ეფრაიმ გურის შემთხვევაში, მან საერთოდ ისიც კი არ იცოდა, რომ მის წინააღმდეგ საქმე მიმდინარეობდა სასამართლოში. საქართველოს პარლამენტის წარმომადგენელი 2013 წელს თავადვე ამახვილებდა ყურადღებას იმაზე, რომ სუბიექტურ მომენტს უდიდესი მნიშვნელობა აქვს.

ეფრაიმ გურთან მიმართებით, თბილისის საქალაქო სასამართლომ იმგვარად მოახდინა პროცესის წარმართვა, რომ ეფრაიმ გურს სარჩელიც კი არ გაგზავნია, არათუ ჩაბარებია. ამის შემდეგ, მის წინააღმდეგ გამოვიდა დაუსწრებელი გადაწყვეტილება და არც ეს გადაწყვეტილება გაეგზავნა მას. დაუშვებელია სახელმწიფო მოქალაქეებს თხოვდეს იმას, რომ ისინი ელოდნენ მათ წინააღმდეგ სასამართლო დავას. უამრავი ადამიანი ისე ცხოვრობს, რომ საერთოდ არც კი უნახავს სასამართლო დარბაზი და არასოდეს ყოფილა სასამართლოში. ამიტომ, მოქალაქისათვის იმის დავალდებულება, რომ იგი მიხვდეს მის წინააღმდეგ სასამართლოში საქმის არსებობას, სამართლებრივად სრულიად დაუშვებელია. კიდევ ერთხელ ვიმეორებთ, რომ არსებითად განსხვავებულ სიტუაციაში არიან პირები, რომლებმაც იციან რომ მათი საქმე სასამართლოში განიხილება და შესაძლოა მათ კანონმდებელმა დააკისროს საქმის შედეგის გადამოწმების ვალდებულება.

ეფრაიმ გური თითქმის არ განსხვავდება იმ პირებისაგან, რომლებიც 422-ე მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით „გ“ ქვეპუნქტში არიან გათვალისწინებული. ასეთ პირებზე სასამართლო არ ავრცელებს 5 წლიან ვადას, რადგან სასამართლოს ისინი არ ყოლია დაბარებული და მათ არ აქვთ ცნობები სასამართლოში საქმის მიმდინარეობის შესახებ. ეფრაიმ გურსაც ასევე არანაირი ინფორმაცია არ ჰქონდა სასამართლოში საქმის მიმდინარეობის შესახებ, რადგან მას არც კი გაუგზავნა თბილისის საქალაქო სასამართლომ სარჩელი. შესაბამისად, საკონსტიტუციო სასამართლომ პირდაპირ უნდა გააუქმოს 422-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტთან მიმართებაში 5 წლიანი ხანდაზმულობა.

ამასთან, სადავო ნორმით არც თანაზომიერების კრიტერიუმი არის დაკმაყოფილებული, ვინაიდან, დაუშვებელია სამართლიანი სასამართლოს უფლების პირობებში ბანკი ითვისებდეს ქონებას სასამართლოს აქტიური მონაწილეობით, სასამართლოში თავის დაცვის შესაძლებლობა არ ჰქონდეს იმ პირს ვის ქონებასაც ითვისებენ, ამ პირს სასამართლომ არც კი შეატყობინოს საქმის მიმდინარეობის შესახებ და შემდეგ 5 წლიანი ვადის გამო მას უფლებების დაცვა შეეზღუდოს.

შეუძლებელია დემოკრატიულ და ცივილიზებულ სახელმწიფოში სამართლიანი სასამართლოს უფლება მოიაზრებდეს, რომ მსგავს შემთხვევებში პირმა საკუთარი ინტერესი ვერანაირად ვერ უნდა დაიცვას. როგორც აღინიშნა, კანონი არც რაიმე კომპენსაციის მიცემის საკითხს აწესრიგებს, რადგან ითვლება რომ პირის მიმართ დამდგარია კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილება.

შესაბამისად, მიგვაჩნია, რომ ისევე როგორც სსსკ 422-ე მუხლის პირველი ნაწილის „გ“ ქვეპუნქტის შემთხვევაში იქნა დადგენილი სამართლიანი სასამართლოს უფლების დარღვევა, საკონსტიტუციო სასამართლო ამ შემთხვევაშიც იგივე შედეგამდე უნდა მივიდეს.

დასაბუთება 19-ე მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან მიმართებით:

სადავო ნორმა არღვევს მოსარჩელის საკუთრების უფლებასაც. შესაბამისად, ნორმას ვასაჩივრებთ 19-ე მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან მიმართებით.

საკუთრების უფლების ნაწილში ხელყოფა უნდა დადგინდეს, ვინაიდან, სამოქალაქო კოდექსის 144-ე მუხლიდან გამომდინარე პირის ქონების მიმართ ვრცელდება აღსრულების ხანდაზმულობის ვადები. როგორც ზემოთ ვისაუბრეთ, კანონიერ ძალაში შესული აღსრულების ვადა გახლავთ 10 წელი, მაშინ როდესაც გადაწყვეტილების გაუქმების ვადა მხოლოდ 5 წელია.

პირს შესაძლოა არანაირი ბრალი არ მიუძღოდეს და იცოდეს საკუთარი ქონების სამართლებრივი ბედი. ამის მიუხედავად, მის წინააღმდეგ შეიძლება წარადგინონ კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილება, რომელიც 5 წელზე მეტი ხნის წინ არის გამოტანილი და მას არანაირი მექანიზმი არ ექნება საკუთრების უფლება დაიცვას.

როდესაც ჩვენ ვსაუბრობთ ხანდაზმულობის ვადებზე, მხედველობაში უნდა მივიღოთ მათი ლეგიტიმური მიზანი. ამ მხრივ სხვადასხვა ხანდაზმულობის ვადას აქვს სხვადასხვა ფუნქცია და ეფექტი. მაგალითად, სამოქალაქო კოდექსის 129-ე მუხლის მიხედვით სახელშეკრულებო ხანდაზმულობის ვადა არის 3 წელი. ეს ნიშნავს იმას, რომ პირმა ხელშეკრულების დარღვევიდან გამომდინარე სარჩელი ამგვარი დარღვევიდან 3 წელში უნდა წარადგინოს. აქ განსაკუთრებით მნიშნველოვანია სუბიექტური ფაქტორი. პირმა იცის რომ მას დადებული აქვს ხელშეკრულება, ამიტომ, იცის რა ტიპის შესრულებას უნდა მოელოდეს ამ გარიგებიდან. თუკი 3 წელი მას ხელშეკრულების მიმართ პრეტენზია არ აქვს, სარჩელის წარუდგენლობა არის მისი გააზრებული კოგნიტური გადაწყვეტილება.

სამოქალაქო კანონმდებლობა ასევე იცნობს ხანდაზმულობის ვადებს ზედა ინსტანციებში გასაჩივრებისათვის. ამ შემთხვევაშიც, პირს ბარდება სასამართლო გადაწყვეტილება და მან იცის, რომ აქვს კონკრეტული ვადა სასამართლო გადაწყვეტილება გააპროტესტოს.

გადაწყვეტილების ბათილად ცნობისას, როდესაც პირის მიმართ განხორციელდა უკანონოდ გადაწყვეტილების გამოტანა, პირის მხრიდან ინფორმირების შემთხვევაში მასზე მოქმედებს ხანდაზმულობის 1 თვიანი ვადა, რათა გაასაჩივროს გადაწყვეტილება. განცხადება გადაწყვეტილების ბათილად ცნობისა და ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლების შესახებ შეტანილ უნდა იქნეს ერთი თვის განმავლობაში და ამ ვადის გაგრძელება არ დაიშვება. 426-ე მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, ვადის დენა იწყება იმ დღიდან, როდესაც მხარისათვის ცნობილი გახდა გადაწყვეტილების ბათილად ცნობისა და ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლების საფუძვლების არსებობა.

შესაბამისად, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსი არეგულირებს გადაწყვეტილების უკანონობის შეტყობის სუბიექტური ცოდნის მომენტიდან ხანდაზმულობის საკითხს. აღნიშნული ვადა ეფრაიმ გურმა დაიცვა და შეტყობიდან 1 თვეში წარადგინა განცხადება სასამართლოში.

სსსკ 426-ე მუხლის მე-4 ნაწილში არსებული 5 წლიანი ხანდაზმულობა ამავე ფუნქციას არ ასრულებს, იგნორირებას უკეთებს სუბიექტურ მომენტს და დაზარალებულმა მხარემ შესაძლოა ვერანაირად ვერ შეიტყოს მისი უფლების დარღვევის შესახებ.

წინამდებარე სარჩელის ერთ-ერთი საფუძველი არის ის, რომ გადაწყვეტილების ბათილად ცნობისას საქმე გვაქვს უკანონოდ გამოტანილ გადაწყვეტილებასთან, შესაბამისად, არსებობს ალბათობა, რომ ჩადენილია სამსახურებრივი გულგრილობა სასამართლოს მოხელეების მხრიდან. ამასთან, საქმეში არსებული სხვა მხარეები, რომლებიც პროცესში მონაწილეობდნენ აცნობიერებენ იმას, რომ საქმეში არსებული მხარის ინფორმირება არ მომხდარა. მათ აქვთ წვდომა საქმის მასალებთან, ასევე, მათ შორის შეუძლიათ სხდომაზე დააზუსტონ მეორე მხარის ინფორმირების საკითხი.

ასეთ პირობებში, გაუმართლებელია პირი, რომელმაც არ იცოდა სასამართლოში საქმის არსებობის შესახებ დაზარალდეს უკანონო სასამართლო გადაწყვეტილებით.

სასამართლო გადაწყვეტილებას შეუძლია უზარმაზარი შედეგები მოახდინოს პირის საკუთრების უფლებაზე. სასამართლო გადაწყვეტილებით მათ შორის ხდება ერთი პირისაგან მეორე პირზე საკუთრების უფლების გადაცემა. შესაბამისად, სასამართლო აქტი არის დოკუმენტი, რომელიც პოტენციურად შეიძლება ლახავდეს საკუთრების უფლებას.

ამასთან, ის კანონები, რომლებიც უკანონო სასამართლო აქტებისაგან დაცვის ეფექტურ შესაძლებლობას არ იძლევა, ასევე არღვევს საკუთრების უფლებას და ეწინააღმდეგება კონსტიტუციას.

სსსკ 426-ე მუხლის მე-5 პუნქტი არ იძლევა ამგვარი დაცვის ეფექტურ შესაძლებლობას. მოცემული ნორმა არ ახდენს იმ სუბიექტების დიფერენცირებას, რომლებმაც იციან სასამართლოში საქმის მიმდინარეობის შესახებ და რომლებსაც სასამართლომ არ შეატყობინა დავის არსებობაზე. ამასთან, ნორმის ვადა უფრო ნაკლებია ვიდრე სამოქალაქო საქმეზე გადაწყვეტილების აღსრულებისათვის დადგენილი ვადა. შესაბამისად, დარღვევა არსებობს კონსტიტუციის მე-19 მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან მიმართებითაც.

6. კონსტიტუციური სარჩელით/წარდგინებით დაყენებული შუამდგომლობები

შუამდგომლობა სადავო ნორმის მოქმედების შეჩერების თაობაზე: კი

შუამდგომლობა პერსონალური მონაცემების დაფარვაზე: არა

შუამდგომლობა მოწმის/ექსპერტის/სპეციალისტის მოწვევაზე: არა

შუამდგომლობა/მოთხოვნა საქმის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვის თაობაზე: არა

კანონმდებლობით გათვალისწინებული სხვა სახის შუამდგომლობა: არა