მიგვაჩნია, რომ სარჩელი აკმაყოფილებს „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-18 მუხლით დადგენილ მოთხოვნებს, კერძოდ:

1. სარჩელი ფორმალურად გამართულია და შეიცავს კანონით სავალდებულო ყველა რეკვიზიტს.

მასში მითითებულია:

ა) საკონსტიტუციო სასამართლოს დასახელება;

ბ) მოსარჩელისა და მოპასუხის დასახელება და მისამართები;

გ) სადავო სამართლებრივი აქტის დასახელება, მისი მიმღების დასახელება და მიღების თარიღი;

დ) საქართველოს კონსტიტუციის ნორმა, რომლებსაც ეწინააღმდეგება სადავო სამართლებრივი აქტი;

ე) მტკიცებულებანი, რომლებიც, ადასტურებს კონსტიტუციური სარჩელის საფუძვლიანობას;

ვ) მოთხოვნის არსი;

ზ) საქართველოს კონსტიტუციის, „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონისა და "საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ" საქართველოს კანონის ნორმები, რომლებიც გვაძლევს კონსტიტუციური სარჩელის შეტანის უფლებას;

თ) სარჩელს ერთვის "საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ" საქართველოს კანონის მე-16 მუხლით გათვალისწინებული ყველა დოკუმენტი.

2. სარჩელი შემოტანილია უფლებამოსილი პირების მიერ და სარჩელს ერთვის აღნიშნული პირის უფლებამოსილების დამადასტურებელი დოკუმენტი;

3. საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლის თანახმად, ყველა ადამიანი დაბადებით თავისუფალია და კანონის წინაშე თანასწორია განურჩევლად რასისა, კანის ფერისა, ენისა, სქესისა, რელიგიისა, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებებისა, ეროვნული, ეთნიკური და სოციალური კუთვნილებისა, წარმოშობისა, ქონებრივი და წოდებრივი მდგომარეობისა, საცხოვრებელი ადგილისა.

საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის თანახმად, საკუთრება და მემკვიდრეობის უფლება აღიარებული და ხელშეუვალია. დაუშვებელია საკუთრების, მისი შეძენის, გასხვისების ან მემკვიდრეობით მიღების საყოველთაო უფლების გაუქმება.

საქართველოს კონსტიტუციის 30-ე მუხლის მეორე ნაწილის პირველი წინადადების თანახმად, სახელმწიფო ვალდებულია ხელი შეუწყოს თავისუფალი მეწარმეობისა და კონკურენციის განვითარებას.

საქართველოს კონსტიტუციის 45-ე მუხლის თანახმად, კონსტიტუციაში მითითებული ძირითადი უფლებანი და თავისუფლებანი, მათი შინაარსის გათვალისწინებით, ვრცელდება აგრეთვე იურიდიულ პირებზე.

სადავო ნორმა ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის მითითებულ ნორმებს და კონკრეტულ პირს/პირებს აყენებს არათანაბარ, დისკრიმინაციულ მდგომარეობაში, არღვევს თანასწორობის კონსტიტუციურ ნორმას/პრინციპს და ხელყოფს მის საკუთრებას.

შესაბამისად, მიგვაჩნია, რომ სარჩელში მითითებული სადავო საკითხი საქართველოს კონსტიტუციის 89-ე მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად წარმოადგენს საკონსტიტუციო სასამართლოს განსჯად საკითხს;

4. სადავო საკითხთან დაკავშირებით არ არსებობს საკონსტიტუციო სასამართლოს სხვა გადაწყვეტილება;

5. სარჩელი შემოტანილია კანონით დადგენილი ვადების დაცვით;

6. ნორმატიული აქტების იერარქიაში, არ არსებობს სადავო აქტზე მაღლა მდგომი სხვა კანონი, რომლის კონსტიტუციურობაზე მსჯელობა იქნებოდა საჭირო სადავო აქტის კონსტიტუციურობაზე სრულფასოვანი მსჯელობის უზრუნველყოფის მიზნით.

ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, მიგვაჩნია, რომ არ არსებობს ჩვენი საკონსტიტუციო სარჩელის საკონსტიტუციო სასამართლოში არსებითად განსახილველად მიღებაზე უარის თქმის საფუძველი. 

საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 202-ე მუხლი ადგენს ქონებაზე გადასახადის განაკვეთს და დასაბეგრ ბაზას. ამ მუხლის 1.-3. ნაწილები ადგენს საწარმოს ქონების გადასახადის წლიურ განაკვეთს (რომელიც ანგარიშდება დასაბეგრი ქონების ღირებულებიდან) და დასაბეგრი ქონების ღირებულების განსაზღვრის წესს. მაშასადამე, საგადასახადო კოდექსის 202-ე მუხლის ხსენებული ნორმები ადგენს სავალდებულო წესს საწარმოებისთვის, რის საფუძველზეც ქონების გადასახადის გადამხდელი საწარმო ახდენს გადასახადის გამოანგარიშებას, გადასახადის დეკლარირებას და მის სახელმწიფო ბიუჯეტში გადახდას.

საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 202-ე მუხლის მეოთხე ნაწილის ნორმა, რომესაც სადავოა კონსტიტუაციასთან შესაბამისობის თვალსაზრისით, შემდეგნაირად არის ჩამოყალიბებული:

„4. საგადასახადო ორგანო უფლებამოსილია გადასახადის გადამხდელს, გარდა ამ მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული შემთხვევებისა, საგადასახადო შემოწმებისას დასაბეგრი ქონების ღირებულება განუსაზღვროს საბაზრო ფასით. თუ დასაბეგრი ქონების საბაზრო ფასი აღემატება მის საბალანსო ღირებულებას:

ა) პირს დასაბეგრი ქონების ღირებულების სხვაობაზე დაერიცხება ქონების გადასახადის ძირითადი თანხა. ამასთანავე, აღნიშნულ თანხაზე საურავი დაეკისრება მხოლოდ საგადასახადო მოთხოვნის ჩაბარების დღის შემდეგ 30-ე დღიდან, ხოლო აღნიშნული სხვაობა გადასახადის შემცირებად არ ჩაითვლება;

ბ) პირი ვალდებულია შესაბამისი დასაბეგრი ქონების მიმართ აღნიშნული საბაზრო ფასი გამოიყენოს შემდგომი 3 საგადასახადო წლის განმავლობაში.“

საგადასახადო კოდექსის ეს ნორმა ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუცის მე-14, 21-ე მუხლებს და 30-ე მუხლის მეორე ნაწილს.

საგადასახადო კოდექსის 202-ე მუხლის მეოთხე ნაწილის ანალიზი ცხადყოფს, რომ საგადასახადო ორგანოს მიერ ამ ნორმით მინიჭებული უფლების გამოყენების შემთხვევაში, რეალურად ხდება უგულვებელყოფა ამავე მუხლით გადასახადის გადამხდელებისთვის დადგენილი სავალდებულო წესისა და, მაშასადამე, გადასახადის გადამხდელის მიერ ხსენებული დანაწესის საფუძველზე განხორციელებული, შესაბამისად, სრულიად კანონიერი ქმედებისა (ქონების გადასახადის გამოანგარიშება და გადახდა). მეტი თვალსაჩინოებისთვის: გადასახადის გადამხდელი ქონებას იძენს ან თავად ქმნის. ასეთ შემთხვევაში, ბუნებრივია ქონება აღირიცხება გადასახადის გადამხდელის საკუთრებად და იმავდროულად აისახება მის ბალანსზე (შეძენის შემთხვევაში, იმ ღირებულებით რა ფასადაც იძენს, ხოლო შექმნის შემთხვევაში, ქონების შექმნაზე გაწეული დანახარჯების შესაბამისად გამოთვლილი ღირებულებით). ქონების შეძენისას გადასახადის გადამხდელის მიერ გადახდილი ფასი ბევრ გარემოებაზეა დამოკიდებული - ბაზრის კონიუნქტურაზე კონკრეტული დროისთვის; მყიდველის ინტერესზე, მოიპოვოს საკუთრება კონკრეტულ ქონებაზე (და ასეთ შემთხვევაში, მყიდველი, რომელიც შემდგომ ამ ქონებაზე გადასახადის გადამხდელი ხდება, შესაძლოა მზად იყოს გადაიხადოს ქონებაში უფრო მერი ვიდრე სხვა პოტენციურმა მყიდველმა); ან პირიქით, ქონების გამყიდველის ამა თუ იმ გარემოებით განპირობებულ ინტერესზე, რომ რაც შეიძლება დროულად გაყიდოს ქონება, თუნდაც იმაზე იაფად, ვიდრე ამას სხვა ვითარებასა და პირობებში შეძლებდა პოტენციურად (რაც ცხადია მყიდველს შესაძლოა აძლევდეს ქონების უფრო ნაკლებ ფასად შეძენისა და, აქედან გამომდინარე, საკუთარი საქმიანობის/ბიზნესის უკეთ დაგეგმვის თუ წარმართვის საშუალებას). ცხადია, ჩამოთვლილი გარემოებები, რომლებიც გავლენას ახდენს ქონების შეძენის მიზნით დადებული გარიგების ფასზე, არ არის ამომწურავი. შეძენილი ქონება გადასახადის გადამხდელის მიერ ბალანსზე აისახება შეძენაზე გაწეული ხარჯის (გადახდილი ფასის) შესაბამისად და სწორედ ეს გახლავთ ამ ქონების საბალანსო ღირებულებაც (რაც ბუნებრივია შესაძლოა მომდევნო პერიოდში შეიცვალოს, მაგალითად, გაიზარდოს მის გაუმჯობესებაზე გაწეული დანახარჯების შედეგად ან, პირიქით, შემცირდეს ქონების დაზიანების, ცვეთის, ამორტიზაციის საფუძველზე). ქონების გადასახადის გამოანგარიშების დროს გადასახადის გადამხდელი საგადასახადო კოდექსის 202-ე მუხლის 1.-3. ნაწილების შესაბამისად (იმისდა მიხედვით, თუ რომელი ნაწილი შეეხება მას) ხელმძღვანელობს სწორედ ქონების საბალანსო ღირებულებით (რადგან კანონი ამას ავალდებულებს მას), გამოიანგარიშებს ქონების გადასახადს, ახდენს დეკლარირებას და იხდის სახელმწიფო ბიუჯეტში. სწორედ კანონის ამ დანაწესს მთლიანად უგულვებელყოფს სადავო სამართლის ნორმით საგადასახადო ორგანოსთვის მინიჭებული უფლება, კერძოდ, მისი უფლება, გადასახადის გადამხდელის კანონიერი, კანონის საფუძველზე განხორციელებული ქმედების მიუხედავად, თავად განსაზღვროს დასაბეგრი ქონების ღირებულება და მის მიერ დადგენილი (და არა ნამდვილი - შეძენაზე გაწეული ხარჯების - შემდგომი გაუმჯობესების ან პირიქით ცვეთის გათვალისწინებით) ღირებულებიდან გამოითვალოს გადასახადის ოდენობა. მნიშვნელოვანია ისიც, რომ საგადასახადო ორგანო გადასახადის საკუთარი შეხედულებისამებ გაანგარიშებას ახდენს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუკი მის მიერ დადგენილი საბაზრო ფასი საბალანსოს აღემატება, რაც გადასახადის ოდენობას ანუ საგადასახადო ტვირთს ზრდის. ასევე მნიშვნელოვანია ის გარემოებაც, რომ სადავო ნორმის საფუძველზე საგადასახადო ორგანოს მიერ გამოანგარიშებული საბაზრო ფასით გადასახადის გადამხდელმა მომდევნო სამი წლის განმავლობაში უნდა იხელმძღვანელოს, რაც ასევე ზღუდავს გადასახადის გადამხდელის უფლებებს (თუ ქონების საბაზრო ღირებულებაზე ვსაუბრობთ, ის შესაძლოა მნიშვნელოვნად მერყეობდეს წლიდან წლამდე ან უფრო მცირე შუალედებითაც).

ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, ირღვევა:

1. საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლი - გადასახადის გადამხდელი, სადავო ნორმის შინაარსიდან გამომდინარე, არ არის კანონის წინაშე თანასწორი, კერძოდ: საგადასახადო ორგანოს უფლება აქვს მთლიანად უგულვებელყოს გადასახადის გადამხდელის მიერ კანონის საფუძველზე განხორციელებული მოქმედება და თვითნებურად დაუდგინოს მას სხვა გადასახადის გადამხდელთაგან განსხვავებული საგადასახადო ტვირთი; სადავო მუხლის დებულებით იმპერატიულად არ არის განსაზღვრული საგადასახადო ორგანოს ქმედება, არამედ საუბარია საუბარია უფლებამოსილებაზე და არა ვალდებულებაზე, რაც არათანაბარ პირობებში აყენებს გადასახადის გადამხდელებს. გარდა იმისა, რომ საგადასახადო შემოწმებები არ მოიცავს საწარმოთა ას პროცენტს, ანუ არ ხდება ყველა გადასახადის გადამხდელის შემოწმება, იმავდროულად საგადასახადო ორგანოს, მისთვის მინიჭებული დისკრეცის ფარგლებში, შეუძლია ერთი გადამხდელის მიმართ გამოიყენოს საბაზრო ფასი, ხოლო მეორე გადამხდელის მიმართ - არ გამოიყენოს. შედეგად, საგადასახადო ტვირთი განსხვავებულია სხვადასხვა გადამხდელისთვის.

2. კონსტიტუციის 30-ე მუხლის მე-2 ნაწილის პირველი წინადადება. საგადასახადო ორგანოს ქმედების თავისუფლება იძლევა საგადასახადო კანონმდებლობის სხვადასხვაგვარი ინტერპრეტაციის საშუალებას, რაც, კონსტიტუციის მე-14 მუხლით განმტკიცებული თანასწორობის პრინციპთან ერთად, არღვევს თავისუფალი მეწარმეობისა და კონკურენციის განვითარების ფუნდამენტურ, კონსტიტუციურ პრინციპსაც (კონსტიტუციის 30-ე მუხლის თანახმად, სახელმწიფო ვალდებულია ხელი შეუწყოს თავისუფალი მეწარმეობის და კონკურენციის განვითარებას) და აზიანებს მეწარმეებისთვის არსებულ თანაბარპირობებიან გარემოს. გარდა მეწარმეთათვის არათანაბარი საგადასახადო ტვირთის დაწესებისა, სადავო ნორმა, თავისი არსითა და შინაარსით:

(ა) იძლევა სხვადასხვაგვარი ინტერპრეტაციის შესაძლებლობას - საბაზრო ფასი არასოდეს არ არის ზუსტი ან მხოლოდ ერთი, საბაზრო ფასი ერთსა და იმავე დროს ერთი და იგივე სახის ქონების მიმართ განსხვავდება და ხშირად ასეთი განსხვავება მნიშვნელოვანია. გარდა ამისა, საბაზრო ფასი ხშირად მერყეობს. ამიტომაც მნიშვნელოვანია სწორედ ის, თუ რა დაუჯდა კონკრეტულ გადასახადის გადამხდელს ამა თუ იმ ქონების შეძენა ან შექმნა და, შესაბამისად, რა ღირებულებით არის ის გადასახადის გადამხდელის ბალანსზე აღრიცხული (ამავე პრინციპს განამტკიცებს საგადასახადო კოდექსის 202-ე მხულის 1.-3. ნაწილები).

(ბ) ხელს უშლის ბიზნესის ნორმალურად ფუნქციონირებას - შეუძლებელია საწარმომ განსაზღვროს საფასო პოლიტიკა (საქონლის და მომსახურების სარეალიზაციო ფასები), რადგანაც შეუძლებელია დაგეგმოს საწარმოს ბიუჯეტი საგადასახადო ხარჯის/ტვირთის გაურკვევლობის გამო (განსაკუთრებით იმის გათვალისწინებით, რომ საგადასახადო ორგანო სადავო ნორმით განსაზღვრული უფლებამოსილების გამოყენების შედეგად ცვლის, კერძოდ კი, ზრდის საწარმოს საგადასახადო ტვირთს და, ასევე, ავალდებულებს გადასახადის გადამხდელს სწორედ საგადასახადო ორგანოს მიერ განსაზღვრული საბაზრო ფასი გამოიყენოს დასაბეგრ ბაზად მომდევნო სამი წლის განმავლობაში, მიუხედავად იმისა, თუ რამდენად იცვლება - იზრდება ან მცირდება საბაზრო ფასი ამ მომდევნო სამწლიან პერიოდში (მნიშვნელოვანია ისიც, რომ საგადასახადო ორგანო მის მიერვე დადგენილ ქონების საბაზრო ფასს უკვე გასულ საგადასახადო წლებთან მიმართებაშიც იყენებს შემოწმების ჩატარებისას და საბაზრო ფასს განსაზღვრავს არა მხოლოდ მიმდინარე საგადასახადო წლისთვის, რაც თავისთავად არაკონსტიტუციაურია ზემოთ მითითებულის გამო, არამედ წინა საგადასახადო პერიოდისთვისაც სწორედ ამ მიმდინარე წლისთვის გამოთვლილ საბაზრო ფასს იყენებს);

(გ) ხელს უშლის მეწარმეს დაგეგმოს და განახორციელოს სწორი საინვესტიციო პოლიტიკა, რაც აფერხებს ქვეყნის მდგრად ეკონომიკურ განვითარებას.

3. საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლი - გადასახადის გადამხდელს ადგება ქონებრივი ზიანი, რადგან უწევს გადასახადის თანხის გადახდა, რომელიც გაანგარიშებულია არა კანონით დადგენილი წესით, არამედ საგადასახადო ორგანოს შეხედულების საფუძველზე.