კოლეგიის შემადგენლობა:

თეიმურაზ ტუღუში – სხდომის თავმჯდომარე;

ირინე იმერლიშვილი – წევრი, მომხსენებელი მოსამართლე;

მანანა კობახიძე - წევრი;

თამაზ ცაბუტაშვილი – წევრი.

სხდომის მდივანი: მარიამ ბარამიძე.

საქმის დასახელება: „შპს იუ-სი-ჯი გრინ ფაუერი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ.

დავის საგანი: ა) საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 151-ე მუხლის პირველი ნაწილის პირველი წინადადების, მე-2 და მე-3 ნაწილების და ამავე კოდექსის 152-ე მუხლის კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან მიმართებით; ბ) საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 154-ე მუხლის მე-2 ნაწილის კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველ და მე-3 პუნქტებთან მიმართებით.

საქმის განხილვის მონაწილეები: მოსარჩელის წარმომადგენელი - ქეთევან ბუაძე; მოპასუხის, საქართველოს პარლამენტის წარმომადგენლები − ქრისტინე კუპრავა, გიორგი ჩიფჩიური და თინათინ ერქვანია.

I
აღწერილობითი ნაწილი

1. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 4 ნოემბერს კონსტიტუციური სარჩელით (რეგისტრაციის №680) მომართა „შპს იუ-სი-ჯი გრინ ფაუერმა“. №680 კონსტიტუციური სარჩელი არსებითად განსახილველად მიღების საკითხის გადასაწყვეტად საკონსტიტუციო სასამართლოს მეორე კოლეგიას გადმოეცა 2015 წლის 5 ნოემბერს. 2015 წლის 24 ნოემბრის №2/8/680 საოქმო ჩანაწერით სარჩელი მიღებულ იქნა არსებითად განსახილველად სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება: ა) საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 151-ე მუხლის პირველი ნაწილის პირველი წინადადების მე-2 და მე-3 ნაწილების და ამავე კოდექსის 152-ე მუხლის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან მიმართებით; ბ) საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 154-ე მუხლის მე-2 ნაწილის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველ და მე-3 პუნქტებთან მიმართებით. №680 კონსტიტუციური სარჩელის არსებითად განხილვის სხდომა გაიმართა 2017 წლის 2 მარტს.

2. კონსტიტუციურ სარჩელში საკონსტიტუციო სასამართლოსთვის მიმართვის საფუძვლად მითითებულია: საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი პუნქტი, 89-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ვ“ ქვეპუნქტი; „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტი, 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტი; „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-15 და მე-16 მუხლები.

3. საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველი პუნქტი განამტკიცებს საკუთრების საყოველთაო უფლებას, ხოლო მისი მე-2 პუნქტით დადგენილია, რომ „აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროებისათვის დასაშვებია ამ მუხლის პირველ პუნქტში აღნიშნულ უფლებათა შეზღუდვა კანონით განსაზღვრულ შემთხვევებში და დადგენილი წესით, იმგვარად, რომ არ დაირღვეს საკუთრების უფლების არსი“. ამასთან, საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი და მე-3 პუნქტებით რეგლამენტირებულია სასამართლოსადმი მიმართვისა და დაცვის უფლებები.

4. საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის (შემდგომში - სსსკ) 151-ე მუხლის პირველი ნაწილის პირველი წინადადება განსაზღვრავს, რომ „სისხლის სამართლის საპროცესო იძულების ღონისძიების, ქონების შესაძლო ჩამორთმევის უზრუნველსაყოფად სასამართლოს შეუძლია მხარის შუამდგომლობის საფუძველზე ყადაღა დაადოს ბრალდებულის, მისი მოქმედებისათვის მატერიალურად პასუხისმგებელი პირის ან/და მასთან დაკავშირებული პირის ქონებას, მათ შორის, საბანკო ანგარიშებს, თუ არსებობს მონაცემები, რომ ქონებას გადამალავენ ან დახარჯავენ ან/და ქონება დანაშაულებრივი გზით არის მოპოვებული“. ამავე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, ამ კოდექსით გათვალისწინებულ ქონებაზე ყადაღის დადების გამოყენება შესაძლებელია საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 323-ე, 330-ე და 331¹ მუხლებით გათვალისწინებული ერთ-ერთი დანაშაულის ან სხვა განსაკუთრებით მძიმე დანაშაულის მომზადებისას, აგრეთვე მათი აღკვეთის უზრუნველსაყოფად, როდესაც არსებობს საკმარისი მონაცემები, რომ ეს ქონება გამოყენებული იქნება დანაშაულის ჩასადენად. საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 151-ე მუხლის მე-3 ნაწილი ადგენს, რომ „სასამართლოს შეუძლია ასევე ყადაღა დაადოს ქონებას, თუ არსებობს საკმარისი მონაცემები, რომ ეს კორუფციული, რეკეტული ან ქურდული სამყაროს წევრის ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე მუხლის მე-3 ნაწილის „გ“ ქვეპუნქტით მსჯავრდებული პირის ქონებაა ან/და ამ ქონების მიმართ ჩადენილია დანაშაული ან/და იგი დანაშაულებრივი გზით არის მოპოვებული“.

5. საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 152-ე მუხლის შესაბამისად, „ ქონებაზე ყადაღის დადება მესაკუთრეს ან მფლობელს უკრძალავს ქონების განკარგვას, ხოლო აუცილებლობის შემთხვევაში - აგრეთვე ქონებით სარგებლობას“. ხოლო, ამავე კოდექსის 154-ე მუხლის მე-2 ნაწილი შეეხება ქონებაზე ყადაღის დადების შესახებ შუამდგომლობის განხილვის წესს, რომლის თანახმადაც, „მოსამართლე შუამდგომლობისა და მისი განხილვისათვის საჭირო ინფორმაციის შესვლიდან არა უგვიანეს 48 საათისა ზეპირი მოსმენის გარეშე წყვეტს შუამდგომლობას. მოსამართლე უფლებამოსილია, შუამდგომლობა განიხილოს შუამდგომლობის დამყენებელი მხარის მონაწილეობით. ამ შემთხვევაში შუამდგომლობის განხილვისას გამოიყენება ამ კოდექსის 144-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული წესი“.

6. კონსტიტუციური სარჩელის თანახმად, თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2014 წლის 10 მარტის განჩინებით ყადაღა დაედო „შპს იუ-სი-ჯი გრინ ფაუერის“ უძრავ ქონებას სსსკ-ის 151-ე მუხლის მე-2 ნაწილის საფუძველზე, თუმცა აღნიშნული შპს არ წარმოადგენდა ბრალდებულს დასახელებულ სისხლის სამართლის საქმეზე და ის მიჩნეულ იქნა ბრალდებულ პირთან დაკავშირებულ პირად, მაშინ როდესაც საქმეში არ არსებობდა ბრალდებული. თბილისის სააპელაციო სასამართლოს 2014 წლის 21 მარტის განჩინებით, ძალაში დარჩა ზემოაღნიშნული გადაწყვეტილება და ყადაღის დადების საფუძვლად მიეთითა დასახელებული კოდექსის 151-ე მუხლის მე-2 და მე-3 ნაწილები.

7. კონსტიტუციური სარჩელის თანახმად, სსსკ-ის 152-ე მუხლი ზოგადად უთითებს მესაკუთრესა და მფლობელზე. სსსკ-ის 152-ე მუხლი ამავე კოდექსის 151-ე მუხლთან ერთობლიობაში იძლევა შესაძლებლობას ყადაღა დაედოს ნებისმიერი პირის ქონებას იმ ვითარებაში, როდესაც სისხლის სამართლის საქმეში არ არსებობს ბრალდებული. ამდენად, გასაჩივრებული რეგულაციით დადგენილი იძულების ღონისძიება შეიძლება გავრცელდეს სისხლის სამართლის პროცესში სტატუსის არმქონე პირის მიმართ, რომელსაც არ აქვს კავშირი ბრალდებულთან. მოსარჩელე სსსკ-ის 152-ე მუხლით დადგენილ ამგვარ ნორმატიულ შინაარსს ლეგიტიმური მიზნის არარსებობის საფუძვლით არაკონსტიტუციურად მიიჩნევს.

8. კონსტიტუციური სარჩელის შესაბამისად, სსსკ-ის 152-ე მუხლი ბუნდოვანია, ვინაიდან განუჭვრეტადია ქონების განკარგვის აკრძალვა მიემართება მხოლოდ მესაკუთრეს, თუ ასევე მფლობელს. ამასთან, მოსარჩელის პოზიციით მფლობელისათვის ქონების განკარგვის აკრძალვა სამართლებრივად შეუძლებელია, რადგან მფლობელს არ გააჩნია განკარგვის უფლება.

9. მოსარჩელე მხარე აღნიშნავს, რომ სსსკ-ის 152-ე მუხლი სცდება ყადაღის არსს, რომელიც, თავის მხრივ, ყადაღადადებული ქონების განკარგვის აკრძალვით უნდა შემოიფარგლებოდეს. მოსარჩელეს მიაჩნია, რომ სადავო ნორმით ხდება საკუთრების უფლებაში ინტენსიური ჩარევა, ვინაიდან ის მესაკუთრესა და მფლობელს უკრძალავს ქონების განკარგვას, აუცილებლობის შემთხვევაში კი - სარგებლობის უფლებას. კონსტიტუციური სარჩელის ავტორის მითითებით, მესაკუთრისა და მფლობელისათვის ქონებით სარგებლობის უფლების აკრძალვას არ გააჩნია ლეგიტიმური მიზანი.

10. ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, მოსარჩელის პოზიციით, სსსკ-ის 152-ე მუხლი არაკონსტიტუციურად უნდა იქნეს ცნობილი საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან მიმართებით.

11. მოსარჩელე მხარე თავისი არგუმენტაციის გასამყარებლად დამატებით იშველიებს სადავო საკითხთან დაკავშირებით არსებულ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოსა და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრაქტიკას.

12. საქმის არსებითი განხილვის სხდომაზე მოსარჩელემ შეამცირა სასარჩელო მოთხოვნა იმ ნაწილში, რომელიც შეეხებოდა სსსკ-ის 151-ე მუხლის პირველი ნაწილის პირველი წინადადების მე-2 და მე-3 ნაწილების, აგრეთვე, ამავე კოდექსის 154-ე მუხლის მე-2 ნაწილის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან და 42-ე მუხლის პირველ და მე-3 პუნქტებთან მიმართებით.

13. მოპასუხე მხარის მითითებით, სსსკ-ის 152-ე მუხლი უნდა განიმარტოს ამავე კოდექსის 151-ე მუხლთან ერთობლიობაში, რომელიც ყადაღის დადების მიზნებსა და საფუძვლებს განამტკიცებს. ამდენად, გასაჩივრებულ რეგულაციაში მითითებული მესაკუთრე და მფლობელ პირთა წრე ვერ გასცდება სსსკ-ის 151-ე მუხლით განსაზღვრულ სუბიექტებს. ამასთან, სადავო ნორმის განმარტების შედეგად, მფლობელს ვერ აეკრძალება ქონების განკარგვის შესაძლებლობა.

14. საქართველოს პარლამენტის წარმომადგენლის განმარტებით, ქონებით სარგებლობის აკრძალვა წარმოადგენს გამონაკლისს ზოგადი წესიდან. კანონმდებელი სარგებლობის აკრძალვას ახდენს არა ბლანკეტურად, არამედ მხოლოდ აუცილებლობის შემთხვევაში. აუცილებლობა კი ქონების ინდივიდუალური და გვაროვნული ნიშნების, მისი მდგომარეობისა და სხვა გარემოებების გათვალიწინებით დგინდება. დამატებით, მოპასუხის შეფასებით, სადავო ნორმაში მითითებული ტერმინის „აუცილებლობის“ შინაარსი, მათ შორის, მოიცავს მოსამართლის ვალდებულებას, შეაფასოს, ერთი მხრივ, ქონებაზე ყადაღის დადების და, მეორე მხრივ, ქონების მესაკუთრის/მფლობელის ინტერესი და ამ შეფასების საფუძველზე მიიღოს სარგებლობის აკრძალვის თაობაზე გადაწყვეტილება.

15. მოპასუხის პოზიციით, ყადაღის დადების, შესაბამისად, ქონებით სარგებლობის აკრძალვის მიზანს გამოძიებისათვის ხელის შეშლის თავიდან აცილება, დანაშაულთან ეფექტური ბრძოლა და მართლმსაჯულების აღსრულების უზრუნველყოფა წარმოადგენს. ამასთან, არსებობს შემთხვევები, როდესაც სარგებლობის აკრძალვა აუცილებლობას წარმოადგენს, რათა მიღწეულ იქნეს ყადაღის დადების მიზნები. მაგალითად, დანაშაულის აღკვეთის უზრუნველყოფისას, სარგებლობის არაკრძალვის პირობებში, შესაძლებელია დანაშაულებრივი ქმედება განხორციელდეს. ასევე, სარგებლობის აკრძალვა შეიძლება ემსახურებოდეს ქონების გადამალვის ან დახარჯვის საფრთხის განეიტრალებას.

16. ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, მოპასუხის მოსაზრებით, სსსკ-ის 152-ე მუხლი შესაბამისობაშია საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან.

17. მოპასუხე მხარე თავისი არგუმენტაციის გასამყარებლად დამატებით იშველიებს სადავო საკითხთან დაკავშირებით არსებულ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკასა და საერთაშორისოსამართლებრივ დოკუმენტებს.

II
სამოტივაციო ნაწილი

1. „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-13 მუხლის მე-2 პუნქტის შესაბამისად, „მოსარჩელეს უფლება აქვს შეამციროს მოთხოვნის მოცულობა, უარი თქვას სასარჩელო მოთხოვნაზე. სასარჩელო მოთხოვნაზე უარის თქმა [...] იწვევს საკონსტიტუციო სასამართლოში საქმის შეწყვეტას“. დასახელებული საკანონმდებლო დანაწესის თანახმად, საქმის განხილვისა და გადაწყვეტის ნებისმიერ ეტაპზე მოსარჩელის მიერ სასარჩელო მოთხოვნის მოცულობის შემცირება შემცირებულ სასარჩელო მოთხოვნასთან მიმართებით საქმის შეწყვეტის საფუძველია.

2. საქმის არსებითი განხილვის სხდომაზე მოსარჩელემ შეამცირა სასარჩელო მოთხოვნა იმ ნაწილში, რომელიც შეეხებოდა საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 151-ე მუხლის პირველი ნაწილის პირველი წინადადების, მე-2 და მე-3 ნაწილების, აგრეთვე, ამავე კოდექსის 154-ე მუხლის მე-2 ნაწილის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან და 42-ე მუხლის პირველ და მე-3 პუნქტებთან მიმართებით. ამდენად, სასარჩელო მოთხოვნის ხსენებულ ნაწილში საქმისწარმოება უნდა შეწყდეს. N680 კონსტიტუციური სარჩელის გადაწყვეტისას საკონსტიტუციო სასამართლო შეაფასებს საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 152-ე მუხლის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან მიმართებით.

3. საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველი პუნქტის შესაბამისად, „საკუთრება და მემკვიდრეობის უფლება აღიარებული და ხელშეუვალია. დაუშვებელია საკუთრების, მისი შეძენის, გასხვისების ან მემკვიდრეობით მიღების საყოველთაო უფლების გაუქმება“. საკუთრების უფლების გარეშე შეუძლებელია დემოკრატიული საზოგადოების არსებობა. საკონსტიტუციო სასამართლოს არაერთხელ განუმარტავს დასახელებული უფლების მიზანი და დანიშნულება. კერძოდ, „საკუთრების უფლება ადამიანის არა მარტო არსებობის ელემენტარული საფუძველია, არამედ უზრუნველყოფს მის თავისუფლებას, მისი უნარისა და შესაძლებლობების ადეკვატურ რეალიზაციას, ცხოვრების საკუთარი პასუხისმგებლობით წარმართვას. ყოველივე ეს კანონზომიერად განაპირობებს ინდივიდის კერძო ინიციატივებს ეკონომიკურ სფეროში, რაც ხელს უწყობს ეკონომიკური ურთიერთობების, თავისუფალი მეწარმეობის, საბაზრო ეკონომიკის განვითარებას, ნორმალურ, სტაბილურ სამოქალაქო ბრუნვას“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 2 ივლისის №1/2/384 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - დავით ჯიმშელეიშვილი, ტარიელ გვეტაძე და ნელი დალალიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-5).

4. ამასთან, „საკუთრების უფლება“ წარმოადგენს კონსტიტუციურ ტერმინს, რომელსაც ავტონომიური მნიშვნელობა აქვს. კერძოდ, „საკუთრებაში მოაზრებული უფლებამოსილებები მოიცავს, მათ შორის, არსებული ქონების (მათ შორის მოძრავი და უძრავი ქონება, საბანკო ანგარიშები, ქონებრივი უფლებები) განკარგვას [...] სარგებლობასა და მფლობელობასთან ერთად“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 18 აპრილის №2/1/631 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - თეიმურაზ ჯანაშია და გიული ალასანია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-6).

5. გასაჩივრებული სსსკ-ის 152-ე მუხლის მიხედვით, „ქონებაზე ყადაღის დადება მესაკუთრეს ან მფლობელს უკრძალავს ქონების განკარგვას, ხოლო აუცილებლობის შემთხვევაში - აგრეთვე ქონებით სარგებლობას“. მოსარჩელე მხარის მოსაზრებით, სადავო ნორმის არაკონსტიტუციურობას განაპირობებს სამი გარემოება: ა. მფლობელის/მესაკუთრის ქონებისათვის ყადაღის დადების შესაძლებლობა არსებობს, მათ შორის, სისხლის სამართლის საქმეში ბრალდებული პირის არარსებობისას; ბ. ბუნდოვანია ვის მიემართება საკუთრების განკარგვის აკრძალვა, მხოლოდ ქონების მესაკუთრეს, თუ ასევე მის მფლობელს; გ. მფლობელისათვის/მესაკუთრისათვის ქონებით სარგებლობის აკრძალვის შესაძლებლობა.

6. მოსარჩელის განმარტებით, სადავო ნორმა სსსკ-ის 151-ე მუხლთან ერთობლივად ქმნის საფუძველს, ყადაღა დაედოს ქონებას, მათ შორის იმ პირობებში, როდესაც სისხლის სამართლის საქმეში არ არსებობს ბრალდებული. აღნიშნულ არგუმენტთან დაკავშირებით, უპირველეს ყოვლისა, უნდა აღინიშნოს, რომ სსსკ-ის 152-ე მუხლი არ განსაზღვრავს ყადაღის დადების დასაშვებ შემთხვევებს ან იმ პირთა წრეს, რომელთა მიმართაც შესაძლოა გამოყენებულ იქნეს ხსენებული ღონისძიება. სადავო ნორმის რეგულირება შემოიფარგლება თავად ყადაღის, როგორც სისხლისსამართლებრივი ღონისძიების შინაარსის, ამ ღონისძიების საფუძველზე უფლების შეზღუდვის ფარგლების და არა მისი გამოყენების წინაპირობების განსაზღვრით. ყადაღის გამოყენების წინაპირობებსა და პირთა წრეს, რომლის მიმართაც შეიძლება გამოყენებული იქნეს იგი, არეგულირებს სსსკ-ის 151-ე მუხლი. სწორედ ეს ნორმა დაედო საფუძვლად მოსარჩელის მიმართ ყადაღის გამოყენებას საერთო სასამართლოების მიერ. ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სასამართლო მოკლებულია შესაძლებლობას, სსსკ-ის 152-ე მუხლის შეფასების ფარგლებში იმსჯელოს იმ პირთა წრის განსაზღვრის საკითხის, თუ ვის მიმართ შეიძლება გამოყენებულ იქნეს ყადაღა, ანდა მისი გამოყენების საფუძვლების კონსტიტუციურობაზე.

7. კონსტიტუციურ სარჩელში სადავო ნორმის არაკონსტიტუციურად ცნობა ასევე მოთხოვნილია მისი განუსაზღვრელობის გამო. კერძოდ, მოსარჩელის მითითებით, ბუნდოვანია ქონების განკარგვის აკრძალვა მიემართება მხოლოდ მესაკუთრეს, თუ ასევე მფლობელს. ამასთან, მოსარჩელის შეფასებით, მფლობელისათვის განკარგვის უფლების აკრძალვა სამართლებრივად შეუძლებელია.

8. ბუნდოვანი კანონმდებლობის მიღებისგან თავის შეკავება წარმოადგენს სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპიდან მომდინარე კანონმდებლის ვალდებულებას. საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, „კონსტიტუციური უფლების შინაარსის კონსტიტუციით დასაშვებ ფარგლებში განსაზღვრისათვის კანონმდებელი ვალდებულია, მიიღოს ზუსტი, მკაფიო, არაორაზროვანი, განჭვრეტადი კანონმდებლობა (ნორმები), რომელიც პასუხობს კანონის განსაზღვრულობის მოთხოვნებს. [...] კანონმდებლის ასეთი ვალდებულება სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპიდან მომდინარეობს“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 26 დეკემბრის გადაწყვეტილება №1/3/407 საქმეზე „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია და საქართველოს მოქალაქე ეკატერინე ლომთათიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-11).

9. ამავე დროს აღსანიშნავია, რომ სადავო ნორმა არ წარმოადგენს პასუხისმგებლობის დამდგენ წესს. იგი სასამართლოს უფლებამოსილების განმსაზღვრელი დებულებაა და, შესაბამისად, მოსარჩელე ვერ იდავებს მის განუჭვრეტელობაზე იმ საფუძვლით, რომ იგი ვერ ახერხებს თავისი ქცევა შეუსაბამოს კანონის მოთხოვნებს. მოსარჩელე არ მიუთითებს, რომ კანონის შინაარსის ვერგაგება მის მიმართ პასუხისმგებლობის ზომის გამოყენების ანდა სხვა მზღუდავი ეფექტის მქონე ღონისძიების გატარების საფუძველი შეიძლება გახდეს. ამდენად, მსგავსი ხასიათის ნორმები არაკონსტიტუციური შეიძლება იყოს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ კეთილსინდისიერი განმარტების პირობებში მისი რომელიმე ინტერპრეტაცია (ნორმატიული შინაარსი) უფლების დარღვევას იწვევს. მოცემულ შემთხვევაში სადავო ნორმის არაკონსტიტუციურობის მოთხოვნისას მოსარჩელე მხარე ვალდებულია, მიუთითოს არა მის ზოგად ბუნდოვანებაზე, არამედ იმ ნორმატიულ შინაარსზე, რომელიც მისი უფლების დარღვევას იწვევს.

10. აღნიშნულიდან გამომდინარე, მოსარჩელის მიერ მხოლოდ მფლობელისათვის ქონების განკარგვის აკრძალვის შეუძლებლობაზე მითითება არ გამოდგება სადავო ნორმის არაკონსტიტუციურობის სამტკიცებელ არგუმენტად. თუ მსგავსი აკრძალვა შეუძლებელია, მაშინ ვერც საერთო სასამართლო ვერ გამოიყენებს ყადაღას მფლობელის მიმართ და, შესაბამისად, არც უფლების ამ ფორმით შეზღუდვა იქნება დასაშვები გასაჩივრებული დანაწესის საფუძველზე. ამდენად, მოსარჩელის ხსენებული არგუმენტაცია არ მიემართება სადავო ნორმის რომელიმე ნორმატიული შინაარსის არაკონსტიტუციურობის მტკიცებას.

11. გასაჩივრებული ნორმის მიხედვით, ყადაღის დადებისას, ქონების განკარგვასთან ერთად, შეიძლება აღნიშნული ქონებით სარგებლობაც აიკრძალოს. აღსანიშნავია, რომ მოსარჩელე სადავოდ არ ხდის ზოგადად ყადაღის ინსტიტუტის არსებობას, როგორც ზემოთ აღინიშნა, ის ყადაღის გამოყენების კონკრეტული შემთხვევის, ქონებით სარგებლობის აკრძალვის შესაძლებლობის კონსტიტუციურობაზე დავობს. ამდენად, განსახილველ საქმეზე სასამართლოს მიერ გადასაწყვეტი საკითხი შემოიფარგლება სადავო ნორმის საფუძველზე ქონებით სარგებლობის აკრძალვის საკითხის კონსტიტუციურობის შეფასებით.

12. საკუთარი ქონებით სარგებლობის შესაძლებლობა წარმოადგენს საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლით დაცულ უმნიშვნელოვანეს უფლებრივ კომპონენტს. სადავო ნორმა კი ზღუდავს ქონების მესაკუთრის შესაძლებლობას, საკუთარი სურვილისამებრ გამოიყენოს მისი ქონება. ამდენად, ყადაღადადებული ქონებით სარგებლობის აკრძალვის შესაძლებლობის დადგენით, სადავო ნორმა ზღუდავს საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლით დაცულ საკუთრების უფლებას და საჭიროებს სათანადო კონსტიტუციურსამართლებრივ შემოწმებას.

13. საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლით განმტკიცებული საკუთრების უფლება არ არის აბსოლუტური ხასიათის და ის შესაძლებელია დაექვემდებაროს თანაზომიერ ჩარევას. საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის მე-2 პუნქტი თავად განსაზღვრავს საკუთრების უფლებაში ჩარევის ფორმალურ და მატერიალურ საფუძვლებსა და ფარგლებს. უფრო კონკრეტულად, საკუთრების უფლების შეზღუდვა დასაშვებია აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროებისათვის კანონით განსაზღვრულ შემთხვევაში და დადგენილი წესით, ისე, რომ არ დაირღვეს საკუთრების უფლების არსი.

14. საქართველოს კონსტიტუცია არ შეიცავს ტერმინ „აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროებისათვის“ დეფინიციას. ამ ცნების ქვეშ პოლიტიკურ-ეკონომიკური თუ სოციალური მოცემულობების გათვალისწინებით შეიძლება მოექცეს საჯარო ინტერესების სხვადასხვა სპექტრი. „მოქმედება აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროებისათვის არ ნიშნავს, რომ ის არის მიმართული საზოგადოებისათვის გარკვეული და გარდაუვალი უარყოფითი შედეგების თავიდან ასაცილებლად. კანონმდებელი „აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროებისათვის“ შეიძლება მოქმედებდეს, როდესაც მას ამოძრავებს საზოგადოებისათვის ან მისი ნაწილისათვის დადებითი შედეგების მომტანი მიზნები. ამასთანავე, არ არის აუცილებელი, რომ კანონმდებელმა კონკრეტულად მიუთითოს ნორმაში, თუ რა „აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროებისათვის“ იღებს მას. „აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროების“ არსებობა შეიძლება გაირკვეს ნორმის ანალიზის, მისი განმარტების შედეგად“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 18 მაისის №2/1-370,382,390,402,405 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - ზაურ ელაშვილი, სულიკო მაშია, რუსუდან გოგია და სხვები და საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-15). აღნიშნულიდან გამომდინარე, აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროების ქვეშ ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში შეიძლება მოაზრებული იქნეს საჯარო ინტერესები, რომლის დაცვასაც სადავო ნორმა ემსახურება.

15. ამავე დროს, აღსანიშნავია, რომ მნიშვნელოვანი საჯარო ინტერესის არსებობა, თავისთავად, ვერ ამართლებს უფლების შეზღუდვას. საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, „კონსტიტუციური უფლებების, მათ შორის საკუთრების უფლების, შეზღუდვის შეფასების საზომი თანაზომიერების პრინციპია. აღნიშნული პრინციპი წარმოადგენს ადამიანის უფლებების შეზღუდვისას კანონმდებლის შებოჭვის მექანიზმს და, შესაბამისად, კონსტიტუციური კონტროლის ელემენტს. თანაზომიერების პრინციპის მოთხოვნაა, რომ უფლების მზღუდავი საკანონმდებლო რეგულირება უნდა წარმოადგენდეს ღირებული საჯარო (ლეგიტიმური) მიზნის მიღწევის გამოსადეგ და აუცილებელ საშუალებას. ამავე დროს, უფლების შეზღუდვის ინტენსივობა მისაღწევი საჯარო მიზნის პროპორციული, მისი თანაზომიერი უნდა იყოს. დაუშვებელია ლეგიტიმური მიზნის მიღწევა განხორციელდეს ადამიანის უფლების მომეტებული შეზღუდვის ხარჯზე“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2012 წლის 26 ივნისის გადაწყვეტილება №3/1/512 საქმეზე „დანიის მოქალაქე ჰეიკე ქრონქვისტი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-60). ამდენად, საკონსტიტუციო სასამართლომ მოცემულ შემთხვევაში უნდა დაადგინოს, რა ლეგიტიმურ მიზანს ემსახურება სადავო რეგულაცია და რამდენად დაცულია თანაზომიერების პრინციპი.

16. საქართველოს პარლამენტის წარმომადგენლის განმარტებით, ყადაღის დადების, შესაბამისად, ქონებით სარგებლობის აკრძალვის მიზანს გამოძიებისათვის ხელის შეშლის თავიდან აცილება, დანაშაულთან ეფექტური ბრძოლა და მართლმსაჯულების აღსრულების უზრუნველყოფა წარმოადგენს. ამასთან, არსებობს შემთხვევები, როდესაც სარგებლობის აკრძალვა აუცილებელია, რათა მიღწეულ იქნეს ყადაღის დადების მიზნები. საკონსტიტუციო სასამართლოს არაერთხელ განუმარტავს, რომ დასახელებული მიზნები წარმოადგენს კონსტიტუციით დაცულ სიკეთეებს და მათ მისაღწევად უფლებათა შეზღუდვა დასაშვებია. სხვაგვარად, „ეჭვგარეშეა, რომ დანაშაულთან ეფექტური ბრძოლა და მართლმსაჯულების ჯეროვანი განხორციელების ხელშეწყობა სახელმწიფოს ერთ-ერთი ძირითადი ამოცანაა. სისხლის სამართლის საქმეთა გამოძიების შეუფერხებელი განხორციელება, დანაშაულის შედეგად მიყენებული ზიანის ანაზღაურების უზრუნველყოფა და დანაშაულებრივი საქმიანობის აღკვეთა უმნიშვნელოვანესი საჯარო ინტერესებია“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამარლოს 2014 წლის 23 მაისის №3/2/574 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე გიორგი უგულავა საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-26). ამასთან, სადავო არ არის ის გარემოება, რომ სადავო ნორმით გათვალისწინებული ღონისძიება წარმოადგენს შესაბამისი მიზნის მიღწევის გამოსადეგ საშუალებას. მაგალითად, სარგებლობის აკრძალვის პირობებში ქონების მესაკუთრე/მფლობელი მოკლებულია შესაძლებლობას, ყადაღადადებული ქონება გამოიყენოს დანაშაულის ჩასადენად, რაც იძლევა დანაშაულებრივი საქმიანობის აღკვეთის საშუალებას.

17. თანაზომიერების პრინციპის მოთხოვნების დასაკმაყოფილებლად, უფლების შემზღუდველი ღონისძიება, გამოსადეგთან ერთად, ასევე უნდა წარმოადგენდეს ლეგიტიმური მიზნის მიღწევის აუცილებელ საშუალებას. კერძოდ, არ უნდა არსებობდეს ამავე ლეგიტიმური მიზნის ნაკლებად მზღუდველი საშუალებით მიღწევის გონივრული შესაძლებლობა.

18. მოსარჩელის შეფასებით, სადავო ნორმით ხდება საკუთრების უფლებაში ინტენსიური ჩარევა, ვინაიდან ის მესაკუთრესა და მფლობელს აუცილებლობის შემთხვევაში უკრძალავს ქონებით სარგებლობას. კონსტიტუციური სარჩელის ავტორის განმარტებით, ყადაღის მიზნები მიიღწეოდა მარტოოდენ განკარგვის აკრძალვის შემთხვევაშიც, სარგებლობის უფლების ხელშეუხებლობის პირობებში.

19. აღნიშნულთან მიმართებით მოპასუხემ მიუთითა, რომ არსებობს შემთხვევები, როდესაც სარგებლობის აკრძალვა აუცილებლობას წარმოადგენს, რათა მიღწეულ იქნეს ყადაღის დადების მიზნები. მაგალითად, დანაშაულის აღკვეთის უზრუნველყოფისას ქონებით სარგებლობის აკრძალვის გარეშე შესაძლებელია დანაშაულებრივი ქმედება განხორციელდეს. ასევე, სარგებლობის აკრძალვა შეიძლება ემსახურებოდეს ქონების გადამალვის ან დახარჯვის საფრთხის განეიტრალებას.

20. საკონსტიტუციო სასამართლო განმარტავს, რომ სადავო ნორმა არ ადგენს ქონებით სარგებლობის თვითმიზნური აკრძალვის შესაძლებლობას. რიგ შემთხვევებში, ქონებაზე ყადაღის მიზნები (გამოძიებისათვის ხელის შეშლის თავიდან აცილება, დანაშაულთან ეფექტური ბრძოლა და მართლმსაჯულების აღსრულების უზრუნველყოფა) მიუღწეველი/განუხორციელებელი დარჩება სარგებლობის აკრძალვის გარეშე, რადგან ზოგჯერ, მარტოოდენ განკარგვის აკრძალვა შეიძლება არ იყოს ეფექტური მექანიზმი. სარგებლობის აკრძალვის საჭიროება შესაძლებელია წარმოშვას მრავალმა გარემოებამ, მათ შორის, დასაყადაღებელი ქონების როლმა და დანიშნულებამ დანაშაულის ჩადენის/მომზადების პროცესში. სსსკ-ის 151-ე მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად, „ამ კოდექსით გათვალისწინებულ ქონებაზე ყადაღის დადება ასევე გამოიყენება საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 323-ე-330-ე და 331¹ მუხლებით გათვალისწინებული ერთ-ერთი დანაშაულის ან სხვა განსაკუთრებით მძიმე დანაშაულის მომზადებისას, აგრეთვე მათი აღკვეთის უზრუნველსაყოფად, თუ არსებობს საკმარისი მონაცემები, რომ ეს ქონება გამოყენებული იქნება დანაშაულის ჩასადენად“. გარკვეულ შემთხვევებში, სარგებლობის აკრძალვა შესაძლოა აუცილებელი იყოს ქონებიდან მიღებული შემოსავლით დანაშაულებრივი საქმიანობის დაფინანსების აღსაკვეთად და ა.შ.

21. ამასთან, სარგებლობის აკრძალვის საჭიროება შესაძლოა გამოიწვიოს დასაყადაღებელი ქონების ბუნებამ/თავისებურებამ. კერძოდ, შესაძლებელია მხედველობაში იყოს მისაღები ის გარემოება, ქონებით სარგებლობა ხომ არ იწვევს მის მნიშვნელოვან ცვეთას, შესაბამისად, გაუფასურებას ან იმდენად შემცირებას, რაც შემდგომში ნაკლებად ეფექტურს გახდის ქონების ჩამორთმევის მექანიზმს.

22. ზემოაღნიშნული გარემოებების გათვალისწინებით, საკონსტიტუციო სასამართლოს შეფასებით, მართალია, მხოლოდ განკარგვის უფლების აკრძალვა საკუთრების უფლების ნაკლებად მზღუდავი საშუალებაა, თუმცა მას არ აქვს რესურსი ყველა შემთხვევაში უზრუნველყოს ყადაღის დადების მიზნების მიღწევა და გარკვეულ პირობებში აუცილებლობას წარმოადგენს ასევე ქონებით სარგებლობის აკრძალვაც. წინააღმდეგ შემთხვევაში, იქმნება საფრთხე, ყადაღის ინსტიტუტი იქცეს არაეფექტურ, ილუზორულ მექანიზმად, რაც მნიშვნელოვნად შეაფერხებდა, ზოგადად, დანაშაულის წინააღმდეგ ბრძოლას.

23. თანაზომიერების პრინციპის მოთხოვნებიდან გამომდინარე, აუცილებელთან ერთად მზღუდავი საშუალება ასევე უნდა იყოს ვიწროდ პროპორციული, ანუ დაცული სიკეთე უნდა აღემატებოდეს უფლების შეზღუდვის შედეგად შელახულ ინტერესს. ამდენად, დასადგენია სადავო რეგულაცია რამდენად უზრუნველყოფს საჯარო და კერძო ინტერესებს შორის გონივრული ბალანსის დაცვას. დაუშვებელია ქონებით სარგებლობის აკრძალვა გამოყენებულ იქნეს იმ პირობებში, როდესაც ამ ღონისძიების შედეგად დაცული სიკეთე არ აღემატება მოწინააღმდეგე მხარისათვის მიყენებულ ზიანს. „კანონის ნორმა, რომელიც მოსამართლეს ავალდებულებს“, აკრძალოს ქონებით სარგებლობა, „მათ შორის, იმ შემთხვევაში“, როდესაც ქონების მესაკუთრის/მფლობელისათვის „მიყენებული ზიანი მნიშვნელოვნად აღემატება“ სარგებლობის აკრძალვით „დაცულ სიკეთეს, ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტების მოთხოვნებს“ (Mutatis Mutandis, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 30 სექტემბრის №1/5/675,681 გადაწყვეტილება საქმეზე „„შპს სამაუწყებლო კომპანია რუსთავი 2“ და „შპს ტელეკომპანია საქართველო“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-62). ამდენად, უნდა შეფასდეს უზრუნველყოფილია თუ არა საპროცესო იძულების ღონისძიების გამოყენება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როდესაც დაცული ინტერესი აღემატება უფლების შეზღუდვის შედეგად დამდგარ ზიანს.

24. საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, კანონმდებლის მიმართ მოთხოვნები ჩარევის ინტენსივობის პროპორციულად მატულობს. „სამართლებრივ სახელმწიფოში კანონზომიერია მოლოდინი, რომ კერძო და საჯარო ინტერესების ურთიერთმიმართება სამართლიანი იქნება. რაც უფრო მეტად ერევა ხელისუფლება ადამიანის თავისუფლებაში, მით მაღალია მოთხოვნები ჩარევის გამართლებისათვის“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 2 ივლისის №1/2/384 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - დავით ჯიმშელეიშვილი, ტარიელ გვეტაძე და ნელი დალალიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-19). ქონებაზე ყადაღის დადებით საკუთრების უფლებაში ჩარევის ინტენსივობის შეფასებისას გასათვალისწინებელია მრავალი ფაქტორი, მათ შორის, საკუთრების უფლების შეზღუდვის ფორმა. ცხადია, ქონების განკარგვასთან ერთად სარგებლობის უფლების აკრძალვა ქონების მესაკუთრეს/მფლობელს ართმევს შესაძლებლობას ქონება გამოიყენოს სამოქალაქო ბრუნვაში და მიიღოს მისგან სარგებელი. ამდენად, ქონებით სარგებლობის აკრძალვა საკუთრების უფლებაში ინტენსიური ხასიათის ჩარევას წარმოადგენს და მისი გამართლება მხოლოდ უმნიშვნელოვანესი ლეგიტიმური ინტერესების არსებობის პირობებში არის შესაძლებელი.

25. სადავო ნორმის შესაბამისად, ქონებით სარგებლობის აკრძალვა ხდება მხოლოდ აუცილებლობის შემთხვევაში. ამავე დროს, როგორც უკვე აღინიშნა, ქონებით სარგებლობის აკრძალვა, ისევე როგორც ზოგადად ყადაღის გამოყენება, ემსახურება კონკრეტულ მიზნებს, კერძოდ, სსსკ-ის 151-ე მუხლში მითითებული ღონისძიებების უზრუნველყოფას, მაგალითად, როგორიცაა უკანონოდ მოპოვებული ქონების ჩამორთმევა, სისხლის სამართლის კოდექსის 323-ე–330-ე და 331¹ მუხლებით გათვალისწინებული დანაშაულის ან სხვა განსაკუთრებით მძიმე დანაშაულის აღკვეთას და ა.შ. აღნიშნულიდან გამომდინარე, ქონებაზე ყადაღის დადების ინსტიტუტი ემსახურება ჩადენილ დანაშაულზე ეფექტური რეაგირების მოხდენას ან მძიმე დანაშაულის პრევენციას. სწორედ ამ მიზნების მისაღწევად, აუცილებლობის პირობით არის დასაშვები სადავო ნორმის საფუძველზე ქონებით სარგებლობის აკრძალვის გამოყენება.

26. ტერმინი „აუცილებლობის შემთხვევაში“ გულისხმობს სარგებლობის აკრძალვის დასაშვებობას მხოლოდ იმ ვითარებაში, როდესაც ის საფრთხეები, რომლის აღსაკვეთადაც ხდება ყადაღის გამოყენება, ვერ იქნება მიღწეული მხოლოდ განკარგვის აკრძალვის შემთხვევაში. ამდენად, გარემოება, თუ რაში გამოიხატება აუცილებლობა, საჭიროებს ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში დაკონკრეტებასა და დასაბუთებას (იხ., მაგალითად, თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2015 წლის 30 აპრილის №12/1486 განჩინება). ამდენად, მიუხედავად საკუთრების უფლებაში ინტენსიური ჩარევისა, სარგებლობის აკრძალვა დაიშვება საგამონაკლისო წესით, მხოლოდ აუცილებლობისას, შესაბამისად, ყადაღის დადებისას სარგებლობის აკრძალვისათვის დადგენილია შედარებით მაღალი დასაბუთებულობის სტანდარტი, ვიდრე ეს არის განკარგვის აკრძალვის შემთხვევაში.

27. ზოგადად, საკუთრების უფლების შეზღუდვისას საჯარო და კერძო ინტერესებს შორის ბალანსის დადგენა კანონმდებელმა შეიძლება მიანდოს საქმის განმხილველ სასამართლოს. ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში სწორედ ინდივიდუალური საქმის განმხილველმა მოსამართლემ შეიძლება ყველაზე კარგად შეაფასოს, მიუხედავად იძულების ღონისძიების გამოყენების აუცილებლობისა, ხომ არ არსებობს მეორე მხარის მომეტებული ინტერესი, რომელიც უფლების შეზღუდვის პროპორციულობას გამორიცხავს. თუმცა საერთო სასამართლოს მოსამართლისათვის მსგავსი დისკრეციის მინიჭების საჭიროება არ არსებობს, როდესაც იძულების ღონისძიების გამოყენების შედეგად დაცული საჯარო ინტერესი ყველა შემთხვევაში გადაწონის ქონებაზე ყადაღის დადების შედეგად შეზღუდული მესაკუთრის ინტერესს. მსგავს შეთხვევებში შესაძლებელია, კანონმდებელმა პოტენციური ინტერესების შეჯერება მიანდოს არა სასამართლოს, არამედ ამ ინტერესებს შორის ბალანსი თავად გადაწყვიტოს იმთავითვე ყადაღის მიზნების სასარგებლოდ.

28. როგორც აღინიშნა, სადავო ნორმის საფუძველზე ქონებით სარგებლობის აკრძალვა ხდება იმ შემთხვევაში, როდესაც იგი გარდაუვლად საჭიროა დანაშაულის წინააღმდეგ ეფექტური ბრძოლისათვის და, ამასთან, ამოწურულია ყველა სხვა საშუალება/მექანიზმი ყადაღის მიზნების მისაღწევად (მაგალითად, არსებობს დასაბუთებული ვარაუდი, რომ ქონების ექსპლუატაციის შედეგად მიღებული შემოსავლით უნდა დაფინანსდეს ტერორისტული აქტი. ცხადია, ამ შემთხვევაში დანაშაულის პრევენციისათვის მხოლოდ განკარგვის აკრძალვა არ არის საკმარისი და სახეზეა, ასევე, სარგებლობის აკრძალვის მომეტებული საჭიროება). ამავე დროს, სადავო ნორმა მიემართება უკანონოდ, დანაშაულებრივად მოპოვებულ ქონებას ან/და იმ ქონებას, რომლის გამოყენების საფრთხეც არსებობს მძიმე დანაშაულის ჩასადენად. კერძო პირის ინტერესი, ისარგებლოს საკუთარი ქონებით, ვერ გადაწონის საზოგადოებრივი უსაფრთხოების და დანაშაულის თავიდან აცილების საჯარო ინტერესებს იმ შემთხვევაში, როდესაც არსებობს დასაბუთებული ვარაუდი, რომ ქონების სარგებლობით შეიძლება მოხდეს მძიმე დანაშაულის ჩადენა და სარგებლობის აკრძალვა აუცილებელია აღნიშნულის პრევენციისათვის. ასევე არ არსებობს ინტერესი, რომელიც გაამართლებდა დანაშაულებრივად მოპოვებული ქონებით სარგებლობის დაშვებას მაშინ, როდესაც სარგებლობის აკრძალვა ამ ქონების ჩამორთმევის უზრუნველყოფის, ანუ მართლმსაჯულების ეფექტურად განხორციელების აუცილებელი წინაპირობაა.

29. ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სადავო ნორმით გათვალისწინებული ქონებით სარგებლობის აკრძალვა უკავშირდება ისეთ სპეციფიკურ შემთხვევებს, როდესაც დანაშაულთან ეფექტური ბრძოლის, მართლმსაჯულების ჯეროვანი აღსრულების საჯარო ინტერესები იმთავითვე გადაწონის ქონებით სარგებლობის კერძო ინტერესს. შესაბამისად, სადავო ნორმა არ ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტებით დადგენილ მოთხოვნებს.

III
სარეზოლუციო ნაწილი

საქართველოს კონსტიტუციის 89-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ვ“ ქვეპუნქტის და მე-2 პუნქტის, „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტის, 21-ე მუხლის მე-2 პუნქტის, 25-ე მუხლის პირველი, მე-2 და მე-3 პუნქტების, 27-ე მუხლის მე-5 პუნქტის, 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის, 43-ე მუხლის პირველი, მე-2, მე-4, მე-7, მე-8, მე-11 და მე-13 პუნქტების, „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-7 მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტების, მე-13 მუხლის მე-2 და მე-6 პუნქტების, 24-ე მუხლის მე-4 პუნქტის, 30-ე, 31-ე, 32-ე და 33-ე მუხლების საფუძველზე,

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო
ადგენს:

1. არ დაკმაყოფილდეს კონსტიტუციური სარჩელი №680 („„შპს იუ-სი-ჯი გრინ ფაუერი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“) სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში რომელიც შეეხება საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 152-ე მუხლის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან მიმართებით.

2. შეწყდეს საქმე კონსტიტუციურ სარჩელზე №680 („„შპს იუ-სი-ჯი გრინ ფაუერი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“) სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება: ა) საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 151-ე მუხლის პირველი ნაწილის პირველი წინადადების, მე-2 და მე-3 ნაწილების კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან მიმართებით; ბ) საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 154-ე მუხლის მე-2 ნაწილის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველ და მე-3 პუნქტებთან მიმართებით.

3. გადაწყვეტილება ძალაშია საკონსტიტუციო სასამართლოს ვებგვერდზე გამოქვეყნების მომენტიდან.

4. გადაწყვეტილება საბოლოოა და გასაჩივრებას ან გადასინჯვას არ ექვემდებარება.

5. გადაწყვეტილების ასლი გაეგზავნოს მხარეებს, საქართველოს პრეზიდენტს, საქართველოს უზენაეს სასამართლოს და საქართველოს მთავრობას.

6. გადაწყვეტილება დაუყოვნებლივ გამოქვეყნდეს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს ვებგვერდზე და გაეგზავნოს „საქართველოს საკანონმდებლო მაცნეს“.

კოლეგიის შემადგენლობა:

თეიმურაზ ტუღუში

ირინე იმერლიშვილი

მანანა კობახიძე

თამაზ ცაბუტაშვილი