შინაგან საქმეთა სამინისტროს გენერალური ინსპექციის 2013 წლის 9 აგვისტოს წერილიდან ირკვევა (იხილეთ დანართი) ის, რომ მოსარჩელე ედიშერ გოდუაძე 2007 წლის 31 ოქტომბერს ფოთის საქალაქო სასამართლომ ცნო ადმინისტრაციულ სამართალდამრღვევად ადმინისტრაციულ სამართალდართვევათა კოდექსის 45-ე მუხლით გათვალისწინებული სამართალდარღვევის ჩადენისათვის (ექიმის რეცეფტის გარეშე ნარკოტიკული საშუალების მოხმარება). ედიშერ გოდუაძის განცხადებიდან (იხილეთ დანართი) ირკვევა, რომ სახდელის დადებიდან ხუთი წლის გასვლის შემდეგ, მოსარჩელე მოხსნილი იქნა ნარკოლოგიური აღრიცხვიდან, რასაც საფუძვლად დაედო სათანადო ნარკოლოგიური გამოკვლევები. ამავე განცხადებიდან ასევე დგინდება, რომ შინაგან საქმეთა სამინისტროს ერთიან საინფორმაციო ბანკში კვლავ რჩება ინფორმაცია მოსარჩელისათვის ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის დაკისრების თაობაზე.

ეს გარემოება ასევე დასტურდება საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს ადმინისტრაციის იურიდიული სამმართველოს უფროსის ზვიად ოქროპირიძის 2013 წლის 19 აგვისტოს #1661882 წერილით (იხილეთ დანართი).  ამ წერილით ედიშერ გოდუაძეს უარი ეთქვა ერთიანი საინფორმაციო ბანკიდან ინფორმაციის ამოღების მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე. შსს-ს ადმინისტრაციის იურიდიული სამმართველოს უფროსი თავის წერილში მიუთითებს: ,,საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროში ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა ერთიანი აღრიცხვის, საინფორმაციო ბანკის ფუნქციონირებისა და სააღრიცხვო-ანალიტიკური საქმიანობის შესახებ ინსტრუქციის დამტკიცების თაობაზე" საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრის 2006 წლის 1 მარტის #271 ბრძანების მე-15 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა ერთიან საინფორმაციო ბანკში, ელექტრონულ ფორმატში ჩანაწერები ინახება მუდმივად, შესაბამისად არ არსებობს თქვენი (ედიშერ გოდუაძის)  მოთხოვნის დაკმაყოფილების სამართლებრივი საფუძველი."

სადავო ნორმა არღვევს ედიშერ გოდუაძის პირადი ცხოვრების უფლებას - რაც მოიცავს ადამიანის შესაძლებლობას, მის შესახებ არსებული პერსონალური მონაცემები ადმინისტრაციული სახდელის დაკისრების შესახებ არ იყოს მუდმივად შენახული. ამგვარად, შინაგან საქმეთა მინისტრის კანონქვემდებარე ნორმატიულმა აქტმა უშუალოდ დაარღვია ედიშერ გოდუაძის კონსტიტუციის მე-16, მე-20 მუხლის პირველი პუნქტით და 41-ე მუხლის მე-2 პუნქტით აღიარებული უფლება, განსაზღვრული დროის გასვლის შემდეგ, სახელმწიფო დაწესებულებაში დაცული პერსონალური მონაცემების განადგურების თაობაზე. ამგვარად, დაცულია ,,საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ” საქართველოს კანონის მე-18 მუხლის მოთხოვნები და არ არსებობს აღნიშნული სარჩელის არსებითად განსახილველად მიღებაზე უარის თქმის საფუძველი.   

I თავი

სადავო ნორმა ახდენს ადამიანის პირადი ცხოვრების უფლებაში ჩარევას, რაც გამოიხატება იმაში, რომ შინაგან საქმეთა სამინისტრო, უვადოდ, ადამიანის სიკვდილამდე ერთიან საინფორმაციო ბანკში ინახავს პირისათვის ადმინისტრაციული სახდელის დაკისრების შესახებ ინფორმაციას. პირადი ცხოვრების უფლება, თავისი არსით, ითხოვს სახელმწიფოსაგან იმას, რომ იმ პირის, ვისაც ეს ინფორმაცია ეხება (შემდგომში მონაცემთა სუბიექტი), მოთხოვნით წაშალოს მონაცემი გონივრული ვადის გასვლის შემდეგ. აქ საინტერესოა ის გარემოება, თუ ადამიანის პირადი ცხოვრების უფლების დამდგენი რომელი კონსტიტუციური დებულებით არის პირადი ცხოვრების უფლების ეს ასპექტი დაცული: ,,უნდა აღინიშნოს, რომ საქართველოს კონსტიტუციის სხვადასხვა მუხლებში გვხდება ჩამონათვალი ურთიერთობების, მოვლენების ან ქმედებების, რომლებიც პირად ცხოვრებას უკავშირდება. განსხვავებულია აღნიშნული მუხლებით დაცულ უფლებაში ჩარევის საფუძვლები და პირობები... „შეცდომა იქნებოდა პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლების მთელი შინაარსის მხოლოდ მე-20 მუხლით შემოფარგვლა. პირადი ცხოვრების შემადგენელი ცალკეული უფლებრივი კომპონენტები დაცულია საქართველოს კონსტიტუციის არაერთი მუხლით, როგორებიცაა: 41; 16; 17...." (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს განჩინება საქმეზე დავით სართანია და ალექსანდრე მაჭარაშვილი საქართველოს პარლამენტისა და იუსტიციის მინისტრის წინააღმდეგ მე-12 პარაგრაფი).

,,სასამართლო გადაწყვეტილებები იმაზე მიუთითებენ, რომ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო პირადი ცხოვრების განსხვავებულ ასპექტებს სხვადასხვა კონსტიტუციურ ნორმაში ხედავს (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს განჩინება საქმეზე დავით სართანია და ალექსანდრე მაჭარაშვილი საქართველოს პარლამენტი მე-15 პარაგრაფი)." პირადი ცხოვრების უფლების დამცველი ერთი რომელიმე კონსტიტუციური ნორმის გამოყენება, იმავდროულად, გამორიცხავს კონსტიტუციის სხვა ნორმის გამოყენების შესაძლებლობას (შეუძლებელია პირადი ცხოვრების ერთი და იმავე კომპონენტი კონსტიტუციის ერთზე მეტი მუხლით იყოს დაცული). საკონსტიტუციო სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალზე დაყრდნობით ქვემოთ წარმოდგენილი იქნება არგუმენტები კონსტიტუციის მე-16, მე-20 მუხლის და 41-ე მუხლის გამოყენების სასარგებლოდ. თუმცა საბოლოოდ საკონსტიტუციო სასამართლომ უნდა განმარტოს, რომელი კონსტიტუციური დებულების საფუძველზე უნდა მოხდეს სადავო ნორმატიული აქტის კონსტიტუციურობის შეფასება.

 

1) კონსტიტუციის მე-16 მუხლი

ამ ნორმით დაცული სფერო საკონსტიტუციო სასამართლომ ყველაზე ზუსტად განსაზღვრა საქმეზე ლევან ასათიანი, ირაკლი ვაჭარაძე, გოჩა გაბოძე და ბექა ბუჩაშვილი საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის წინააღმდეგ გადაწყვეტილებაში, რომლის 54-ე პარაგრაფის თანახმად, საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლის მიხედვით, ყველას აქვს საკუთარი პიროვნების თავისუფალი განვითარების უფლება, რაც, პირველ რიგში, გულისხმობს ადამიანის პიროვნული თვითგამორკვევისა და ავტონომიურობის უფლებას. ამავე გადაწყვეტილების 55-ე პარაგრაფში აღნიშნულია: ,,საკუთარი პიროვნების თავისუფალი განვითარების უფლება, უპირველეს ყოვლისა, გულისხმობს პიროვნების მოქმედების ზოგად თავისუფლებას. პიროვნების ავტონომიურობის, მისი თავისუფალი და სულყოფილი განვითარებისათვის განსაკუთრებული მნიშვნელობა  აქვს როგორც გარე სამყაროსთან ურთიერთობის დამოუკიდებლად განსაზღვრის თავისუფლებას, ასევე ... ადამიანთა გარკვეულ წრესთან პერსონალურ კავშირებს იმ ინტენსივობით, რაც აუცილებელია მისი პიროვნული სრულყოფისათვის.” პიროვნული განვითარების უფლება თავის თავში მოიცავს, სხვა პირებთან ურთიერთობის გზებისა და ფორმების არჩევის შესაძლებლობასაც (2/1/536-ე გადაწყვეტილების 56-ე პარაგრაფი).

გარესამყაროსთან ურთიერთობის დამოუკიდებლად განსაზღვრის თავისუფლება მოიცავს ასევე ადამიანის უფლებას, წერტილი დაუსვას, წარსულში მის მიმართ ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის გამოყენების თაობაზე სახელმწიფოს მიერ ინფორმაციის შემდგომი შენახვის შესაძლებლობას. დროის გასვლასთან ერთად, უნდა მცირდებოდეს, საჯარო მოხელეების მიერ ადამიანის კონკრეტულ ადმინისტრაციული სამართალდარღვევასთან გაიგივების შესაძლებლობაც. ადამიანს უნდა ჰქონდეს იმისი უფლებაც, რომ სახელმწიფოსთან ურთიერთობისას მისი პიროვნების განხილვა არ ხდებოდეს კონკრეტულ სამართალდარღვევასთან კავშირის ფორმით.

საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 4 თებერვლის 2/1/536 გადაწყვეტილებაში ასევე აღნიშნულია, რომ: ,,ამავდროულად, კონსტიტუციის მე-16 მუხლის მიზანია, დაუცველი არ დარჩეს საზოგადოებრივი ცხოვრების ის სფეროები, რომლებიც პიროვნებასთან დაკავშირებული კონკრეტული უფლებებით არ არის მოცული. კონსტიტუციის მე-16 მუხლი ქმნის კონსტიტუციური დაცვის გარანტიას ურთიერთობებისთვის, რომლებიც არ თავსდებიან კონსტიტუციის სხვა ნორმებში, თუმცა შეადგენს პიროვნების თავისუფალი განვითარების აუცილებელ კომპონენტს." (57-ე პარაგრაფი). თუკი დადგინდება, რომ ადამიანის უფლება - მოსთხოვოს სახელმწიფო ორგანოს ამ ინდივიდის შესახებ არსებული მონაცემის განადგურება განსაზღვრული დროის გასვლის შემდეგ, ექცევა კონსტიტუციის მე-20 მუხლის პირველ ან 41-ე მუხლის მე-2 პუნქტით დაცულ სფეროში, გამოირიცხება კონსტიტუციის მე-16 მუხლის გამოყენების შესაძლებლობა.

 

2) კონსტიტუციის მე-20 მუხლის პირველი პუნქტი

კონსტიტუციის მე-20 მუხლით ადამიანის პირადი ცხოვრების უფლების შეზღუდვა დასაშვებია სასამართლოს გადაწყვეტილებით. ამასთან დაკავშირებით საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ საქმეზე ეკატერინე ლომთათიძე და საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ მიღებული გადაწყვეტილების 24-ე პარაგრაფში აღნიშნა:

,,თავისთავად სასამართლო გადაწყვეტილების არსებობა აპრიორი უფლებაში თანაზომიერ ჩარევას არ გულისხმობს. იმისათვის, რომ უზრუნველყოფილი იყოს სასამართლო გადაწყვეტილების საფუძველზე უფლების პროპორციული შეზღუდვა, გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს შესაბამისი საკანონმდებლო გარანტიების შექმნას... კონსტიტუცია სასამართლო გადაწყვეტილებაში გულისხმობს მხოლოდ დასაბუთებულ და სწორ გადაწყვეტილებას. ბუნებრივია, ამის შესაძლებლობას, პირველ რიგში, ისევ კანონმდებლობა უნდა იძლეოდეს – ის იმდენად კონკრეტული, მკაფიო და ნათელი უნდა იყოს, რომ მოსამართლეს ჰქონდეს შესაძლებლობა მისი სწორად გამოყენებისა. გარდა ამისა, კანონმდებლობაში უნდა იყოს ამომწურავი პასუხი, რა საკითხებს უნდა მოიცავდეს თავად გადაწყვეტილების შინაარსი."

,,თუ კანონი არ იქნება საკმარისად ცხადი და კონკრეტული ყველა ზემოდასახელებული პარამეტრის მიხედვით და შესაბამისად, შეუძლებელი გახდება იმის გარკვევა, განჭვრეტა, რა შეიძლება ჩაითვალოს კანონის დარღვევად, ბუნებრივია, ასეთ კანონზე დაყრდნობით, სასამართლოსადმი მიმართვის უფლებაც სათუო გახდება."(საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 1/3/407 გადაწყვეტილების მე-14 პარაგრაფი)

ამგვარად, საკონსტიტუციო სასამართლომ კონსტიტუციის მე-20 მუხლში ამოიკითხა პირად ცხოვრებაში თვითნებური შეჭრის საწინააღმდეგო გარანტიები. კონსტიტუციის მე-20 მუხლის მოთხოვნას წარმოადგენს ის, რომ კანონში, ან მის საფუძველზე მიღებულ კანონქვემდებარე ნორმატიულ აქტში, მკაფიოდ იყოს ჩამოყალიბებული პირად ცხოვრებაში თვითნებური შეჭრისაგან დაცვის გარანტიები, მათ შორის ისეთი გარანტია, როგორიცაა პერსონალური მონაცემების შენახვის ვადა, რომლის კონტროლის შესაძლებლობაც სასამართლოს ექნება. ცხადია, თუკი პირად ცხოვრებაში სახელმწიფოს შეჭრა არ არის შეზღუდული განსაზღვრული, მკაფიდ გაწერილი ვადით, ასეთ შემთხვევაში სასამართლო კონტროლს ყოველგვარი აზრი დაეკარგებოდა.

ამგვარად, კონსტიტუციის მე-20 მუხლის პირველი პუნქტით შესაძლოა, ამოკითხული იქნას არა მხოლოდ სასამართლო კონტროლის შესაძლებლობა (რასაც აღნიშნული ნორმა პირდაპირ ითვალისწინებს), არამედ ასევე ის კრიტერიუმებიც, რომელსაც სასამართლო ხელისუფლება იყენებს თავისი საზედამხედველო უფლებამოსილების განხორციელებისას, მათ შორის ადამიანის პირადი ცხოვრების შესახებ მონაცემის შენახვის ვადაც.

მსგავსი მიდგომა გააჩნია სტრასბურგის ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოს და ლუქსემბურგის მართლმსაჯულების ევროპულ სასამართლოსაც. როტარუ რუმინეთის წინააღმდეგ საქმეში, რომელიც ეხებოდა უსაფრთხოების სამსახურში დაცულ პერსონალურ მონაცემებს, ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ განაცხადა: იმისათვის, რომ მონაცემების შენახვის სისტემა შესაბამისობაში იყოს კონვენციის მე-8 მუხლთან, ის უნდა ითვალისწინებდეს უსაფრთხოების სამსახურის ზედამხედველობის გარანტიებსაც. აღნიშნული ზედამხედველობის პროცედურა უნდა პასუხობდეს დემოკრატიული საზოგადოების ღირებულებებს, რამდენადაც ეს შესაძლებელია. პირველ რიგში, ასეთ ღირებულებას წარმოადგენს კანონის უზენაესობა, რაც პირდაპირ განმტკიცებულია კონვენციის პრეამბულით. კანონის უზენაესობა მოიცავს იმას, რომ აღმასრულებელი ხელისუფლების ჩარევა ინდივიდის უფლებებში უნდა დაექვემდებაროს ეფექტურ ზედამხედველობას, რასაც, როგორც წესი, ახორციელებს სასამართლო ხელისუფლება, როგორც საკითხზე საბოლოო გადაწყვეტილების მიმღები ინსტიტუტი. სასამართლო კონტროლი გულისხმობს დამოუკიდებლობის, მიუკერძოებლობის და ჯეროვანი პროცედურის საუკეთესო გარანტიებს." (როტარუ რუმინეთის წინააღმდეგ 59-ე პარაგრაფი).

საქმეში ბი ბი საფრანგეთის წინააღმდეგ ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ არა მარტო იმიტომ არ დაადგინა კონვენციის მე-8 მუხლის დარღვევა, რომ ეროვნული კანონმდებლობით გათვალისწინებული იყო არასრულწლოვანის მიმართ სექსუალური დანაშაულის ჩამდენი პირის თაობაზე მონაცემის შენახვის ვადა, არამედ იმიტომაც რომ მონაცემების შემნახველ სახელმწიფო დაწესებულებაზე ხორციელდებოდა სასამართლო კონტროლი. როგორც ევროპულმა სასამართლომ განაცხადა: ,,რაც შეეხება ოცი ან ოცდაათი წლით ინფორმაციის მონაცემთა ბაზაში შენახვას, სასამართლო თვლის, რომ დროის აღნიშნული ხანგრძლივობა განპირობებულია ჩადენილი დანაშაულის სიმძიმით (ბი-ბი საფრანგეთის წინააღმდეგ 66-ე პარაგრაფი) სასამართლო ასევე მიუთითებს, რომ პირს შეუძლია, მიმართოს კომპეტენტურ ორგანოს, თუკი მასთან დაკავშირებული მონაცემების შენახვა აღარ არის აუცილებელი, დანაშაულის ხასიათის, ინდივიდის ასაკის, ქმედების ჩადენიდან გასული დროის და პირის შეცლილი ხასიათის გათვალისწინებით. უარი საჩივრდება პირველი ინსტანციის სასამართლოში, ხოლო ამ უკანასკნელის გადაწყვეტილება - ზემდგომ ინსტანციაში (ბი-ბი საფრანგეთის წინააღმდეგ 67-ე პარაგრაფი). 

ევროპული სასამართლო თვლის, რომ საფრანგეთში არსებობს დამოუკიდებელი ორგანო, რომელსაც ევალება სპეციფიკურ კრიტერიუმზე დაყრდნობით ინფორმაციის შემდგომი შენახვის დასაბუთებულობის შემოწმება (ბიბი საფრანგეთის წინააღმდეგ 68-ე პარაგრაფი).

მართლმსაჯულების ევროპულმა სასამართლომ თავის 2014 წლის 8 აპრილის გადაწყვეტილებაში საქმეზე ,,ციფრული უფლებები ირლანდიაში" ევროკავშირის ძირითად უფლებათა ქარტიის მე-7 (პირადი ცხოვრების უფლება) და მე-8 მუხლთან (პერსონალური მონაცემების დამუშავებისაგან დაცვის უფლება) შეუსაბამოდ ცნო ევროკავშირის 2006/24 დირექტივა, რომელიც მომსახურების მიმწოდებელს ავალდებულებდა ინტერნეტტრაფიკის მონაცემების განსაზღვრული პერიოდით შენახვას, იმისათვის, რომ საჭიროების შემთხვევაში ეს მონაცემი ხელმისაწვდომი გამხდარიყო კომპეტენტური სახელმწიფო ორგანოსათვის, დანაშაულის გამოძიების, გახსნის და პირის სისხლისსამართლებრივ პასუხისგებაში მიცემის მიზნით. ერთ-ერთი მიზეზი, რის გამოც ლუქსემბურგის სასამართლომ გააუქმა სადავო დირექტივა იყო შემდეგი: ,, დირექტივა არ ითხოვს იმას, რომ მონაცემები რომლებიც ინახება ევროკავშირში, წარმოადგენდეს დამოუკიდებელი ორგანოს კონტროლის საგანს, როგორც ამას ითხოვს ძირითად უფლებათა ქარტიის მე-8 მუხლის მე-3 პუნქტი. დამოუკიდებელმა ორგანომ უნდა შეამოწმოს მონაცემების უსაფრთხოება და დაცულობა. დამოუკიდებელი ორგანოს მხრიდან განხორციელებული კონტროლი არის პერსონალური მონაცემების დამუშავებისაგან ინდივიდების დაცვის არსებითი კომპონენტი ევროკავშირის სამართალში (გადაწყვეტილების 68-ე პარაგრაფი http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf;jsessionid=9ea7d2dc30d5472ecf2202c94521b327a7ec28ff3666.e34KaxiLc3qMb40Rch0SaxuObNr0?text=&docid=150642&pageIndex=0&doclang=EN&mode=req&dir=&occ=first&part=1&cid=504895).

 

3) კონსტიტუციის 41-ე მუხლის მეორე ნაწილი

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ კონსტიტუციის 41-ე მუხლის მე-2 პუნქტით დაცულ სფეროსთან დაკავშირებით საქმეზე საქართველოს სახალხო დამცველი და საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ  მიღებული გადაწყვეტილების მე-12 პარაგრაფში განაცხადა: ,,ეს არის ოფიციალურ ჩანაწერებში არსებული მონაცემები, რომლებიც შეეხება ისეთ კერძო საკითხებს, როგორიცაა ჯანმრთელობა, ფინანსები და ა.შ. ეს ინფორმაცია ავტომატურად გასაიდუმლოებულია ..." საკონსტიტუციო სასამართლომ ამავე გადაწყვეტილების მე-14 პარაგრაფში ასევე განაცხადა: ,,საქართველოს კონსტიტუციის 41-ე მუხლის პირველი პუნქტისაგან განსხვავებით, ამავე მუხლის მე-2 პუნქტის მთავარი სუბიექტი არის პირი, რომლის კერძო სფეროს მიკუთვნებული მონაცემებიც დაცულია ოფიციალურ წყაროებში. შესაბამისად, ამ პუნქტით დაცული სიკეთე არის პირის კერძო, პრივატული სფეროს ხელშეუხებლობა, პირადი მონაცემების საიდუმლოება. ეს ნორმა იცავს პირის ფუნდამენტურ უფლებას, მოითხოვოს სახელმწიფოსგან ოფიციალურ ჩანაწერებში არსებული, მის ჯანმრთელობასთან, ფინანსებთან ან სხვა კერძო საკითხებთან დაკავშირებული ინფორმაციის გამხელისაგან დაცვა. ამ უფლებას სახელმწიფოს შესაბამისი ვალდებულება შეესატყვისება – არ დაუშვას აღნიშნული მონაცემების ხელმისაწვდომობა, გარდა კონსტიტუციით განსაზღვრული გამონაკლისი შემთხვევებისა. საქართველოს კონსტიტუციის 41-ე მუხლის მე-2 პუნქტით დადგენილია ძირითადი უფლების პროპორციული შეზღუდვისთვის ტიპიურ პირობები -  შეზღუდვა კანონით უნდა იყოს განსაზღვრული და ამ პუნქტში ჩამოთვლილთაგან ერთერთ ლეგიტიმურ მიზანს მაინც უნდა ემსახურებოდეს."

შეიძლება ითქვას, რომ კონსტიტუციის 41-ე მუხლის მე-2 პუნქტი საგნობრივად ყველაზე მეტად მიემართება სადავო ნორმასთან. როგორც სადავო ნორმაში, ისევე კონსტიტუციის 41-ე მუხლის მე-2 პუნქტის რეგულირების ობიექტია სახელმწიფო დაწესებულებაში დაცული კერძო ინფორმაცია, ეს მაშინ როცა მე-16 და მე-20 მუხლით დაცულ სფეროში, შესაძლოა ხვდებოდეს ამ ინფორმაციის მოპოვების პროცესიც კი (მაგალითად, მე-20 მუხლით გათვალისწინებული ფარული მიყურადება, რაც ემსახურება პერსონალური მონაცემების მოპოვებას, ასევე იდენტობაზე დაფუძნებული შეზღუდვები, რაც ექცევა მე-16 მუხლის ფარგლებში და რაც თავის თავში მოიცავს, სახელმწიფოს შესაძლებლობას მოიპოვოს, ინფორმაცია ადამიანის სექსუალური ორიენტაციის ან იდენტობის სხვა ნიშნის თაობაზე). სადავო ნორმასთან საგნობრივი სიახლოვის მიუხედავად, კონსტიტუციის 41-ე მუხლის მე-2 პუნქტის ტექსტიდან პირდაპირ არ იკითხება სახელმწიფოს ვალდებულება, განსაზღვრული დროის გასვლის შემდეგ გაანადგუროს ადამიანის პერსონალური მონაცემი.

ამის მიუხედავად, საკონსტიტუციო სასამართლოს პრეცედენტული სამართალი იძლევა საკმარის რესურსს იმისათვის, რომ სადავო ნორმა მოექცეს კონსტიტუციის 41-ე მუხლის მე-2 პუნქტით დაცულ სფეროში. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ საქმეზე საქართველოს სახალხო დამცველი და საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ მიღებული გადაწყვეტილების მე-14 პარაგრაფში განაცხადა: ,,პირის ინტერესი, არ დაუშვას კერძო საკითხებთან დაკავშირებული ინფორმაციის გამჟღავნება და აკონტროლოს ამ ინფორმაციის გავრცელება, პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლების ერთერთი უმთავრესი ასპექტია." პირს ამგვარი კონტროლის უფლება გააჩნია არა მხოლოდ კერძო პირებთან მიმართებაში, არამედ იმ შემთხვევაშიც კი, როცა საჯარო მოხელეები, საკუთარი სამსახურებრივი მოვალეობის შესრულების მიზნით მოიპოვებენ და იყენებენ სახელმწიფო დაწესებულებაში დაცულ ადამიანის პერსონალურ მონაცემს. აშშ-ს უზენაესის სასამართლოს მოსამართლე ბრენანმა თავის ნაწილობრივ თანხვედრ აზრში ვალენი როის წინააღმდეგ საქმეში განაცხადა, რომ დიდი მოცულობის პერსონალური ინფორმაციის ბრუნვა საჯარო მოხელეების ხელში ცხადად მიუთითებს კონსტიტუციით დაცული პირადი ცხოვრების უფლებაში შეჭრაზე და სახელმწიფოს მოეთხოვება მწვავე ინტერესზე მითითება იმისათვის, რომ რომ გაამართლოს ამგვარი ქმედება. ამგვარად, პერსონალური ინფორმაციის დაცვის კონსტიტუციური უფლება გულისხმობს არა მხოლოდ სხვა კერძო პირებისაგან, არამედ სახელმწიფო მოსამსახურეებისაგან პერსონალურ მონაცემზე წვდომისაგან დაცვის უფლებასაც.  

თავად კონსტიტუციის 41-ე მუხლის მე-2 პუნქტი საუბრობს იმაზე, რომ სახელმწიფო დაწესებულებაში დაცული ინფორმაცია, თავად იმ პირის თანახმობის გარეშე, ვისაც ეს ინფორმაცია ეხება, არავისთვის (მათ შორის საჯარო მოხელეებისათვის) არ უნდა იყოს ხელმისაწვდომი გარდა კანონით დადგენილი შემთხვევებისა, როდესაც ეს აუცილებელია სახელმწიფო უშიშროების ან საზოგადოებრივი უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად, ჯანმრთელობის, სხვათა უფლებებისა და თავისუფლებების დასაცავად. ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის შესახებ ინფორმაციის მოგროვება და შენახვა წარმოადგენს კონსტიტუციის 41-ე მუხლის მე-2 პუნქტით დაცულ სფეროში ჩარევას, ვინაიდან შინაგან საქმეთა სამინისტროს თანამშრომლებს ან სხვა უფლებამოსილ ორგანოებს აქვთ წვდომა წარსულში ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ჩამდენი პირის შესახებ ინფორმაციაზე. ეს ჩარევა გამართლებული იქნება გონივრული ვადით, როდესაც შეიძლება არსებობდეს სამართალდარღვევის განმეორების და შესაბამისად, 41-ე მუხლის მე-2 პუნქტით გათვალისწინებული ლეგიტიმური მიზნების - საზოგადოებრივი უსაფრთხოების, სხვათა უფლებებისა და თავისუფლებების ხელყოფის საფრთხეც. ამ ვადის გასვლის შემდეგ, პერსონალური მონაცემების შენახვა აღარ იქნება ,,აუცილებელი" (როგორც ეს კონსტიტუციის 41-ე მუხლის მე-2 პუნქტშია აღნიშნული) და მონაცემთა სუბიექტის მოთხოვნით პერსონალურ მონაცემზე, როგორც ეს 41-ე მუხლის მე-2 პუნქტშია აღნიშნული, არავის, მათ შორის, არც სათანადო სახელმწიფო მოსამსახურეს (ამ შემთხვევაში შინაგან საქმეთა სამინისტროს თანამშრომელს) უნდა ჰქონდეს წვდომა. სახელმწიფო მოსამსახურის მიერ ადამიანის მონაცემზე წვდომის შეწყვეტის და შესაბამისად, 41-ე მუხლის მე-2 პუნქტში აღნიშნული ტერმინის ,,არავისთვის" დაკმაყოფილების ერთადერთ საშუალებას წარმოადგენს ის, რომ ეს მონაცემების წაიშალოს ელექტრონული მონაცემთა ბაზიდან.

ამგვარად, სადავო ნორმას აქვს მიმართება კონსტიტუციის 41-ე მუხლის მე-2 პუნქტთან.

4) სადავო ნორმის საკანონმდებლო საფუძველი

სადავო ნორმატიული აქტი გამოცემულია ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 270-ე მუხლის მე-2 პუნქტის საფუძველზე. ეს უკანასკნელი მიუთითებს იმაზე, რომ  ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევის ოქმის შემდგენი და საქმის განმხილველი ორგანოები ვალდებული არიან ამ კოდექსით გათვალისწინებულ ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა ოქმის შედგენიდან ან/და დადგენილების გამოტანიდან 10 დღის ვადაში აცნობონ საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს შესაბამის სტრუქტურულ ქვედანაყოფს (ერთიან საინფორმაციო ბანკს). ამავე მუხლის შენიშვნაში აღნიშნულია: საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს სისტემაში ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა ერთიანი აღრიცხვის წესს დაინტერესებულ სამინისტროებთან შეთანხმებით ამტკიცებს საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრი.

როგორც ვხედავთ, საკანონმდებლო აქტში - ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსში - რომელიც წარმოადგენს გასაჩივრებული კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტის სამართლებრივ საფუძველს, არაფერია ნათქვამი მონაცემის უვადო შენახვაზე. სამართალდარღვევათა კოდექსი ადგენს იმას, რომ შინაგან საქმეთა სამინისტრომ უნდა აწარმოოს ერთიანი საინფორმაციო ბანკი კონკრეტული ლეგიტიმური მიზნის მისაღწევად. ამიტომ თავისთავად ამ ბანკის შექმნისა და წარმოების ვალდებულება არ მოდის წინააღმდეგობაში კონსტიტუციასთან. უზენაეს კანონს ეწინააღმდეგება მხოლოდ კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტით დადგენილი ჩანაწერი იმასთან დაკავშირებით, რომ ელექტრონულ ფორმით სამართალდარღვევის შესახებ მონაცემები უვადოდ ინახება. ამის უფლება შინაგან საქმეთა მინისტრისათვის კანონმდებელს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსითაც არ მიუცია. ამასთან, სამართალდარღვევათა კოდექსის 270-ე მუხლის შენიშვნა არის ნეიტრალური ხასიათის (და არა შემზღუდველი), ვინაიდან ნორმაში საუბარია იმის თაობაზე რომ შინაგან საქმეთა მინისტრმა უნდა დაადგინოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა აღრიცხვის წესი და ეს უნდა გააკეთოს სხვა სამინისტროებთან შეთანხმებით. ეს ნორმა თავისთავად არ არის შემზღუდველი ხასიათის. ნორმა მითითებითია და დამოუკიდებლად, შს მინისტრის ნორმატიული აქტის გამოცემის გარეშე, შინაგან საქმეთა სამინისტრო ვერ შეძლებს ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის შესახებ მონაცემების მოპოვებას და დამუშავებას. ამიტომ სამართალდარღვევათა კოდექსი ვერ იქნება გასაჩივრებული საკონსტიტუციო სასამართლოში.

აქვე უნდა ითქვას ისიც, რომ სადავო ნორმატიული აქტი შეიძლება წინააღმდეგობაში მოდიოდეს ,,პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ" კანონის სხვადასხვა ნორმებთან. რა თქმა უნდა, ამ საკითხის გადაწყვეტა პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის და საერთო სასამართლოს კომპეტენციას წარმაოდგენს, იმავდროულად, სადავო კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტის კანონთან წინააღმდეგობა არ გამორიცხავს საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ შს მინისტრის ბრძანების კონსტიტუციასთან შესაბამისობის გარკვევას და, სათანადო საფუძვლის არსებობის შემთხვევაში, ასეთი კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტის არაკონსტიტუციურად ცნობასაც. ეს მიდგომა დადასტურებულია საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკით.

2009 წლის 27 აგვისტოს გადაწყვეტილებაში საქმეზე სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო განიხილავდა ,,სოციალური დახმარების შესახებ" კანონის შესაბამისობას კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველ პუნქტთან. ზემოხსენებული კანონი კრძალავდა ცალკეულ საკითხზე, როგორც საერთო სასამართლოში, ისე საკონსტიტუციო სასამართლოში დავას. მოპასუხე მხარე აცხადებდა, რომ ,,საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ" ორგანული კანონი ინდივიდს აძლევდა იმ საკითხებზე სასამართლოში დავის შესაძლებლობას, რასაც ,,სოციალური დახმარების შესახებ" კანონი გამორიცხავდა. როდესაც ამ ორ კანონს შორის ხდებოდა კოლიზია, მოპასუხის აზრით, უპირატესობა ,,საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ" ორგანულ კანონს უნდა მინიჭებოდა. იერარქიულად მაღალი ნორმატიული აქტის, რომელიც კონსტიტუციის მოთხოვნებს შეესაბამებოდა, არსებობის გამო, მოპასუხის აზრით, ქვემდგომი ნორმატიული აქტის არაკონსტიტუციურობის პრობლემა ამოიწურებოდა.

მოპასუხის აღნიშნულ პოზიციას საკონსტიტუციო სასამართლო არ დაეთანხმა და გადაწყვეტილების მე-2 თავის მე-9 პარაგრაფში განაცხადა: ,,უდავოა, რომ სამართალგამოყენების პროცესში ნორმათა შორის კოლიზიისას სამართალშემფარდებელმა უნდა გამოიყენოს უფრო მეტი იურიდიული ძალის მქონე აქტი, მაგრამ ეს არ ნიშნავს, რომ ქვემდგომ აქტს იურიდიული ძალა არ აქვს. “ნორმატიული აქტების შესახებ” საქართველოს კანონის  მიხედვით, ნორმატიული აქტი ავტომატურად ძალას კარგავს მხოლოდ ორ შემთხვევაში: ა)თუ გავიდა ვადა, რომლითაც იგი იქნა მიღებული (50-ე მუხლის პირველი პუნქტის “ა” ქვეპუნქტი); ბ)იურიდიული ძალა არა აქვს ძალადაკარგულად გამოცხადებული საკანონმდებლო აქტის საფუძველზე მიღებულ (გამოცემულ) კანონქვემდებარე ნორმატიულ აქტს, მიუხედავად იმისა, არის თუ არა იგი გამოცხადებული ძალადაკარგულად (50-ე მუხლის მე-4 პუნქტი).  დანარჩენ შემთხვევებში, ნორმატიული აქტის ძალის დაკარგვისთვის აუცილებელია მისი საგანგებოდ ძალადაკარგულად გამოცხადება – ეს შეიძლება მოხდეს ზემდგომი ნორმატიული აქტით (50-ე მუხლის პირველი პუნქტის “Bბ” ქვეპუნქტი), ან უფლებამოსილი სახელმწიფო ორგანოს ან თანამდებობის პირის მიერ მიღებული გადაწყვეტილებით (50-ე მუხლის პირველი პუნქტის “გ” ქვეპუნქტი). მოცემულ შემთხვევაში, არცერთი ეს საფუძველი არ არსებობს, შესაბამისად, ითვლება, რომ სადავო ნორმას იურიდიული ძალა აქვს.

საკონსტიტუციო სასამართლო შეზღუდულია ნორმატიული აქტების კონსტიტუციურობის შეფასებით, რაც პრინციპულად განსხვავდება კანონიერების პრობლემის გადაწყვეტისგან. თუ საკონსტიტუციო სასამართლო ნორმატიული აქტების კონსტიტუციურობის პრობლემას გადაწყვეტს ზემდგომი, კონსტიტუციის შესაბამისი აქტის გამოყენებით და ნორმის კონსტიტუციასთან შესაბამისობის მტკიცებას საფუძვლად დაუდებს ზემდგომი, კონსტიტუციის შესაბამისი ნორმის არსებობას, ის პრაქტიკულად არ შეასრულებს თავის ფუნქციას და პირდაპირ დანიშნულებას.  კოლიზიის გადაწყვეტისას ზემდგომი აქტისთვის უპირატესობის მინიჭების გზით სადავო ნორმის კონსტიტუციურად აღიარების შემთხვევაში, სასამართლო არსებითად იმსჯელებს არა სადავო ნორმის შინაარსზე, არამედ მოუწევს ზემდგომი აქტის კონსტიტუციურობის შეფასება, წინააღმდეგ შემთხვევაში, ის ვერც ზემდგომი აქტის არსებობით გაამართლებს სადავო ნორმის კონსტიტუციასთან შესაბამისობას. ამით კი საკონსტიტუციო სასამართლო გასცდება სასარჩელო მოთხოვნის ფარგლებს – იმსჯელებს არა სადავო ნორმაზე, არამედ მის ზემდგომ ნორმაზე, რომლის კონსტიტუციურობის გარკვევას მოსარჩელე მას არ სთხოვს. გარდა ამისა, ასეთი პრაქტიკის დაშვების შემთხვევაში, საკონსტიტუციო სასამართლო დაივალდებულებს თავს, ყველა საქმეზე შეაფასოს სადავო ნორმის და განსაკუთრებით კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტების კანონიერება – ზემდგომ აქტებთან შესაბამისობა, რაც საერთო სასამართლოების კომპეტენციაა და შესაბამისად, გამოიწვევს კომპეტენციათა აღრევას."

ამგვარად, თუნდაც შინაგან საქმეთა მინისტრის გასაჩივრებული ბრძანება ეწინააღმდეგებოდეს ,,პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ" საქართველოს კანონს, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო, ერთი მხრივ, ვერ შეაფასებს აღნიშნული წინააღმდეგობის გარემოებას, მეორე მხრივ, ამის გამო, არ იტყვის უარს აღნიშნული კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტის უშუალოდ საქართველოს კონსტიტუციასთან შესაბამისობის დადგენაზე.

აქვე უნდა ითქვას ის, რომ კანონად ითვლება საკანონმდებლო საქმიანობის პროდუქტი (საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია და ეკატერინე ლომთათიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ საქმეზე მიღებული გადაწყვეტილების მე-2 თავის მე-11 პარაგრაფი). შინაგან საქმეთა მინისტრი არ ეწევა საკანონმდებლო საქმიანობას. მოცემულ შემთხვევაში კი შეზღუდვა არა კანონით, არამედ კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტით არის დაწესებული. თუკი სასამართლო დაადგენს, რომ სადავო ნორმატიულ აქტთან ურთიერთმიმართება აქვს კონსტიტუციის 41-ე მუხლის მე-2 პუნქტს და არა მე-20 მუხლის პირველ პუნქტს ან მე-16 მუხლს, მაშინ არ იქნება დაკმაყოფილებული ლეგალიზმის პრინციპი. კონსტიტუციის 41-ე მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, შეზღუდვა უნდა იყოს სწორედ კანონით გათვალისწინებული, რაც არ ხდება მოცემულ შემთხვევაში. ეს კი სრულიად საკმარისი პირობაა სადავო ნორმის არაკონსტიტუციურად ცნობისათვის შეზღუდვის ლეგიტიმური მიზნისა და პროპორციულობის შემდგომი შეფასების გარეშე. მიუხედავად ამისა, შემდგომ თავში დეტალულად იქნება მიმოხილული როგორც შეზღუდვის ლეგიტიმური მიზანი და პროპორციულობა, ასევე დაცული სფერო, უფლებაში ჩარევის ხასიათი და ინტენსივობა.

 

მეორე თავი

1) ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის შესახებ პერსონალური მონაცემი, როგორც პირადი ცხოვრების უფლებით დაცული სიკეთე

,,პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ" კანონის მე-2 მუხლის ,,ა" ქვეპუნქტის თანახმად, პერსონალური მონაცემი არის ნებისმიერი ინფორმაცია, რომელიც უკავშირდება იდენტიფიცირებულ ან იდენტიფიცირებად ფიზიკურ პირს. ამავე მუხლის ,,ბ" ქვეპუნქტის შესაბამისად, განსაკუთრებული კატეგორიის მონაცემად მიიჩნევა მონაცემი, რომელიც დაკავშირებულია ადმინისტრაციულ პატიმრობასთან. სწორედ აღნიშნული, როგორც ჩვეულებრივი, ისე განსაკუთრებული მონაცემების შენახვას ითვალისწინებს სადავო ნორმა შინაგან საქმეთა სამინისტროს ერთიან საინფორმაციო ბანკში ელექტრონული ფორმით.

ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ საქმეზე როტარუ რუმინეთის წინააღმდეგ მიღებული გადაწყვეტილების 43-ე პარაგრაფში განაცხადა: ,,1981 წლის 28 იანვრის პერსონალური მონაცემების ავტომატური დამუშავებისაგან ინდივიდის დაცვის ევროპულ კონვენციის მე-2 მუხლის თანახმად, პერსონალური მონაცემი განმარტებულია როგორც ნებისმიერი ინფორმაცია, რაც ეხება იდენტიფიცირებულ ან იდენტიფიცირებად ინდივიდს. უფრო მეტიც, საჯარო ინფორმაცია ექცევა პირადი ცხოვრების უფლების ფარგლებში, როდესაც ხდება ასეთი მონაცემის სისტემატური შეგროვება და შენახვა სახელმწიფო ორგანოს მიერ.  იგივე შემთხვევასთან გვაქვს საქმე, როდესაც ეს ინფორმაცია ეხება ადამიანის შორეულ წარსულს."

როტარუ რუმინეთის წინააღმდეგ მიღებული გადაწყვეტილების 44-ე პარაგრაფში ასევე აღნიშნულია: ,,მოცემულ შემთხვევაში, სასამართლო მხედველობაში იღებს იმ გარემოებას, რომ რუმინეთის უშიშროების სამსახურის 1990 წლის 19 დეკემბრის წერილი შეიცავს სხვადასხვა ტიპის ინფორმაციას მომჩივანის ცხოვრების, განსაკუთრებით კი მისი სწავლის, პოლიტიკური აქტივობისა და ნასამართლობის შესახებ. ეს მონაცემები შეგროვებული იქნა 50 წლის წინ. სასამართლოს აზრით, როდესაც სახელმწიფოს წარმომადგენელის მიერ მუდმივად გროვდება და ინახება ასეთი ტიპის ინფორმაცია ექცევა კონვენციის მე-8 მუხლის პირველი პუნქტით დაცულ სფეროში."

ემ ემი (MM) გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ საქმეში მომჩივანს 2000 წლის 10 ოქტომბერს პროკურატურის გადაწყვეტილებით მიეცა გაფრთხილება. ეს იყო სისხლისსამართლებრივი დევნის შეწყვეტის შედეგი. მომჩივანი დააკავეს და დაკითხეს საკუთარი შვილიშვილის 2 დღით გატაცებისათვის (მომჩივანმა ბავშვი უნებართვოდ წაიყვანა იმისათვის, რომ ამით ხელი შეეწყო ბავშვის მშობლების, თავისი ვაჟისა და მისი მეგობარი ქალის შერიგებისათვის. მომჩივანს არ სურდა ის, რომ მისი შვილის მეგობარ ქალს ბავშვთან ერთად დაეტოვებინა ქვეყანა და ამით შვილიშვილთან ურთიერთობა გაეწყვიტა). საქმის განმხილველმა პროკურორმა ჩათვალა, რომ არ არსებობდა სისხლისსამართლებრივი დევნის გაგრძელების საჯარო ინტერესი და ამის ნაცვლად გაფრთხილებით შემოიფარგლა. ამ ღონისძიებას უნდა ემოქმედა ხუთი წლის ვადით. 2006 წელს მომჩივანმა სცადა მუშაობის დაწყება სოციალურ სამსახურში. მას მოსთხოვეს ნასამართლობის ან მის მიმართ გაფრთხილების გამოყენების თაობაზე ცნობის წარდგენა, რაც ინახებოდა პოლიციის ნასამართლობის განყოფილების ერთიან კომპიუტერულ სისტემაში. პოტენციურმა დამსაქმებელმა პოლიციის ნასამართლობის განყოფილებიდან მიღებული ცნობის შემდეგ უარი თქვა მომჩივანის დასაქმებაზე. მომჩივანს ნასამართლობის განყოფილებიდან აცნობეს, რომ ბავშვთა მიმართ გაზრდილი კრიმინალის გამო ამ დანაშაულის ჩამდენი პირების, მათ შორის გაფრთხილების მიმღებთა შესახებ, მონაცემები ერთიან კომპიუტერულ სისტემაში ინახება უვადოდ და ამ მონაცემის სუბიექტის თანხმობით ხელმისაწვდომი ხდება დამსაქმებლისათვის (აღნიშნული გადაწყვეტილება იხილეთ http://hudoc.echr.coe.int/sites/eng/pages/search.aspx?i=001-114517).

ემ ემი გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ მიღებულ გადაწყვეტილებაში ევროპულმა სასამართლომ მიუთითა ბრიტანული სასამართლოების მიერ მიღებულ გადაწყვეტილებებზე და დაეთანხმა ეროვნული სასამართლოს მოსამართლეების მსჯელობას იმასთან დაკავშირებით, მოქმედებს თუ არ კონვენციის მე-8 მუხლი, მაშინ როცა ადამიანის შესახებ მონაცემების შენახვა ხდება. ლორდმა ჰოუპმა განაცხადა: ,,სტრასბურგის პრეცედენტული სამართლის შესაბამისად, მომჩივანის შესახებ ინფორმაცია, რომლის შეგროვება და არქივში შენახვაც ხდება, ექცევა პირადი ცხოვრების უფლებით დაცულ სფეროში (კონვენციის მე-8 მუხლის პირველი პუნქტი). თუ ეს მონაცემი გავრცელდება, მაშინაც გვექნება ჩარევა კონვენციის მე-8 მუხლით დაცულ სფეროში. გამამტყუნებელი განაჩენი საჯარო ინფორმაცია, ვინაიდან მისი დადგენა ხდება საჯარო სხდომაზე. აღნიშნული ინფორმაციის არქივში მუდმივი შენახვა, ნიშნავს იმას, რომ მისი გამჟღავნება შესაძლებელი გახდება, მას შემდეგ, რაც ყველამ, გარდა მსჯავრდებული პირისა, დაივიწყა ამ დანაშაულის შესახებ. ვინაიდან გამამტყუნებელი განაჩენი ადამიანის წარსულში რჩება, ის იქცევა ადამიანის პირადი ცხოვრების საიდუმლოდ, რაც დაცული უნდა იყოს გამხელისაგან ... ნასამართლობის ცნობის დამზადების მიზნით პოლიცია აგროვებს და იწერს ინფორმაციას სხვადასხვა წყაროდან, რომლის შესახებაც ფართო საზოგადოებას შესაძლოა, წარმოდგენაც კი არ ჰქონდეს. ნასამართლობის ცნობაში შესაძლოა შეიტანონ ინფორმაცია ისეთი დანაშაულის შესახებ, რაზედაც არ არსებობს საკმარისი მტკიცებულებები პირისათვის ბრალის წასაყენებლად. ნასამართლობის ცნობით შესაძლოა ისეთი რამეც გამჟღავნდეს, რაც დანაშაულის შემადგენლობას არც კი ქმნის.

ამის გამო სასამართლომ ჩათვალა, რომ  მიერ ნასამართლობისა და გაფრთხილების მონაცემის დამუშავება ექცევა კონვენციის მე-8 მუხლით დაცულ სფეროში. ამ უფლებაში ჩარევა მაშინ ხდება, როდესაც პოლიცია იწყებს მონაცემების შენახვას (ემ-ემ გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ 103-ე პარაგრაფი).

საბოლოოდ ემ ემის საქმეზე ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ დაადგინა, რომ ადმინისტრაციული წესით დაკისრებული გაფრთხილება, რაც გათანაბრებული იყო ნასამართლობასთან ჩაითვალა განსაკუთრებული კატეგორიის პერსონალურ მონაცემად (188-ე პარაგრაფი). იქვე ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ გაიზიარა ლორდი ჰოუპის მოსაზრება.

დანაშაულის მსგავსად, ადმინისტრაციული სამართალდარღვევისათვის დაკისრებული სახდელი (მათ შორის ადმინისტრაციული პატიმრობა) საჯარო ინფორმაციაა. აღნიშნული ღონისძიების გამოყენება, ძირითადად, ხდება ღია სასამართლო სხდომაზე. დანაშაულისაგან განსხვავებით, ადმინისტრაციული სამართალდარღვევა უფრო ადვილად და უფრო ადრე ავიწყდება საზოგადოებას, ამ ქმედების მცირე საშიშროების ხარისხის და ტრივიალურობის გამო. განსაზღვრული დროის გასვლის შემდეგ ამ ინფორმაციის შენახვა და, განსაკუთრებით, კი მისი გამოყენება ჩაითვლება ადამიანის პირადი ცხოვრების უფლებაში ჩარევად, ვინაიდან ყოფილ ადმინისტრაციულ სამართალდამრღვევს აქვს ღრმა წარსულში მომხდარი ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის შესახებ მონაცემის საიდუმლოების დაცვის გონივრული მოლოდინი, რაც ამ ადამიანის პირადი ცხოვრების უფლების შემადგენელი ნაწილია. თუკი პირს წარსულში დაეკისრა ადმინისტრაციული პატიმრობა, ამ განსაკუთრებული კატეგორიის მონაცემის უვადოდ შენახვა და გამოყენება ჩაითვლება ადამიანის პირად ცხოვრებაში კიდევ უფრო მძიმე ფორმით ჩარევად, ვინაიდან ამით ადამიანს არა მხოლოდ ახსენდება თავისი მძიმე წარსული, არამედ, იმავდროულად, ხდება საზოგადოებაში მისი სტიგმატიზება.

ლორდი ჰოუპისა და სტრასბურგის ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს ხაზი გააგრძელა ლუქსემბურგის მართლმსაჯულების ევროპულმა სასამართლომაც. გონსალესის საქმეზე 2014 წლის 13 მაისის გადაწყვეტილებაში მითითებულია, რომ ბატონი გონსალესი, ასევე ესპანეთისა და იტალიის მთავრობები თვლიან, რომ პირადი ცხოვრების უფლება მოიცავს ,,უფლებას იყო დავიწყებული.“ ეს პირადი ინტერესი ახდენს მონაცემის დამუშავების საჯარო ინტერესის გადაძალვას (გადაწყვეტილების 91 პარაგრაფი იხილეთ http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/HTML/?uri=CELEX:62012CJ0131&from=EN).

მართლმსაჯულების ევროპულმა სასამართლომ აღნიშნულ საქმეში შენიშნა, რომ google-ს საძიებო სისტემას გოსალესის სახელის შეყვანით ძიების შედეგად, გამოჰქონდა ინფორმაციის ნაკრები, რაც შეეხებოდა უძრავი ქონების აუქციონს, რომლიც ტარდებოდა გონსალესის სოციალური დაზღვევის დავალიანების დაფარვის მიზნით. მონაცემთა სუბიექტის პირადი ცხოვრების უფლებისათვის, აღნიშნული ინფორმაციის სენსიტიურობიდან და აგრეთვე იმ ფაქტიდან გამომდინარე, რომ აღნიშნული ინფორმაცია ინტერნეტ-მედიაში 16 წლის წინ გამოქვეყნდა, მონაცემთა სუბიექტს წარმოეშობა უფლება, რომ ეს ინფორმაცია აღარ იყოს მის სახელთან დაკავშირებული. აქედან გამომდინარე, ვინაიდან აღნიშნულ საქმეში არ არსებობს მიზეზები, რაც საზოგადოებრივი ინტერესების სახელით ამართლებს ძებნის მეშვეობით ინფორმაციაზე წვდომის შესაძლებლობას, კომპეტენტურმა ორგანოებმა, საქმის გარემობების გათვალისწინებით, უნდა მიიღონ გადაწყვეტილება სისტემიდან აღნიშნული მონაცემების ამოღების თაობაზე.

ამგვარად, მოვლენა რაც მოხდა წარსულში, სენსიტიურია ადამიანისათვის, ვინაიდან მტკივნეულ მოგონებასთან ასოცირდება. ეს გარემოება ანიჭებს მონაცემთა სუბიექტს უფლებას, მოსთხოვოს როგორც სახელმწიფო, ისე კერძო დაწესებულებას აღნიშნული მონაცემის წაშლა, თუკი ამ მოვლენიდან და შესაბამისად, ინფორმაციის პირველადი დამუშავებიდან დიდი დროა გასული და მონაცემების წაშლის კერძო ინტერესი ახდენს მისი შენახვის საჯარო ინტერესების გადაძალვას. ადამიანის უფლება - მისი სახელი არ იყოს დაკავშირებული წარსულში ამ ადამიანის მიერვე ჩადენილ ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევასთან, რაც ფართო საზოგადოებას უკვე აღარ ახსოვს, - ექცევა ადამიანის პირადი ცხოვრების უფლებით დაცულ სფეროში.

 

2) მონაცემის ავტომატური დამუშავება, როგორც პირად ცხოვრებაში ინტენსიური ჩარევის ფორმა

საინფორმაციო ბანკში ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის შესახებ მონაცემების ელექტრონული ფორმით შენახვა, რაც სადავო ნორმაშია გათვალისწინებული, წარმოადგენს აღნიშნული მონაცემის ავტომატურ დამუშავებას. ,,პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ" კანონის მე-2 მუხლის ,,ე" ქვეპუნქტის თანახმად, მონაცემთა ავტომატური დამუშავება ნიშნავს მონაცემთა ინფორმაციული ტექნოლოგიების გამოყენებით დამუშავებას. პერსონალურ მონაცემთა ამ მეთოდით დამუშავებით ყველაზე მარტივია ადამიანის პირად ცხოვრებაში შეჭრა, ადამიანის პირადი ცხოვრების შესახებ ყოვლისმომცველი სურათის შექმნა, ამის გამო მონაცემთა ავტომატური დამუშავებას გააჩნია პირად ცხოვრებაზე გამანადგურებელი ზემოქმედების გამოწვევის პოტენციალი და ამიტომ საკონსტიტუციო სასამართლომ განსაკუთრებული სიმკაცრე უნდა გამოიჩინოს ამ ფორმით ადამიანის პირად ცხოვრებაში ჩარევის შემოწმებისაგან.

პირადი ცხოვრების უფლებისათის პერსონალური მონაცემების ავტომატური დამუშავების საშიშროებაზე 1977 წელს მიღებულ გადაწყვეტილებაში ვალენი როის წინააღმდეგ ისაუბრა მოსამართლე ბრენანმა თავის ნაწილობრივ თანხვედრ აზრში (http://www.law.cornell.edu/supremecourt/text/429/589#writing-USSC_CR_0429_0589_ZC). ამ საქმეში განხილვის საგანს წარმოადგენდა შტატის მიერ ექიმის რეცეპტით გამოწერილი ნარკოტიკების მომხმარებელთა შესახებ მონაცემების შენახვა. ნიუ-იორკის შტატს კომპიუტერულ ბაზაში შეჰყავდა იმ ადამიანების სახელები და გვარები, აგრეთვე მისამართები, მათთვის გამოწერილი დოზების ოდენობა, რომლებიც ნარკოტიკულ საშუალებებს კანონიერად მოიხმარდნენ. ამ მონაცემებს ნიუ-იორკის შტატის ხელისუფლება რეცეპტის გამომწერი ექიმებისაგან იღებდა. მონაცემების შენახვის მიზანი იყო, ის რომ არ დაეშვა რამდენიმე ექიმის მიერ ერთი და იმავე პაციენტისათვის დასაშვებზე მეტი დოზის გამოწერა, ასევე ერთი ექიმის მიერ დაუდევრობით პაციენტისათვის დასაშვებზე მეტი დოზის გამოწერა ან ერთი და იმავე პაციენტზე ერთზე მეტი რეცეპტის გაცემა. ნარკოტიკული საშუალების კანონიერად მომხმარებლებს არ ჰქონდათ მათ შესახებ არსებული მონაცემების კონტროლის შესაძლებლობა, მათ შორის მონაცემების განადგურების მოთხოვნის უფლება.  

აშშ-ს უზენაესმა სასამართლომ აღნიშნულ საქმეში ერთსულოვნად დაადგინა, რომ ნიუ-იორკის კანონმდებლობა არ არღვევდა კონსტიტუციას. 9 მოსამართლიდან 7-მა განაცხადა (სასამართლოს გადაწყვეტილება მოსამართლე სტივენსმა დაწერა), რომ ადგილი ჰქონდა პირად ცხოვრებაში ჩარევა, თუმცა ჩარევის შესამოწმებლად გამოიყენა რაციონალური კავშირის ტესტი (სასამართლოს აზრით, სახელმწიფოს შერჩეული ღონისძიება მიზნის მისაღწევად რეალისტური და გონივრული საშუალება იყო და კანონმდებლის მიერ გაკეთებულ პოლიტიკურ არჩევანთან დაკავშირებით სასამართლო ხელისუფლება არ უნდა ჩარეულიყო). ერთმა მოსამართლემ (სტიურტი) განაცხადა, რომ მოცემულ შემთხვევაში პირადი ცხოვრების უფლებაში ჩარევას ადგილი საერთოდ არ ჰქონდა. კიდევ ერთმა მოსამართლემ, ბრენანმა გადაწყვეტილებასთან თანმხვედრ აზრში ნიუ-იორკის კანონის შესაფასებლად მკაცრი ტესტი გამოიყენა, თუმცა აღნიშნა, რომ ეს კანონი პასუხობდა მწვავე სახელმწიფო ინტერესებს და თანაც შეზღუდვა ვიწროდ იყო კონსტრუირებული.

მოსამართლე ბრენანმა მკაცრი შეფასების ტესტის გამოყენების მიზეზად ის დაასახელა, რომ შტატის ხელისუფლება ნარკოტიკების რეცეპტით მომხმარებლების შესახებ მონაცემებს ავტომატურად ანუ კომპიუტერული სისტემის მეშვეობით ამუშავებდა. ბრენანის თქმით:

,,სახელმწიფო მოხელეთა მიერ პერსონალური მონაცემების შენახვის სქემაში ყველაზე შემაშფოთებელია ის, რომ ხდება შეგროვებული მონაცემების ცენტრალურ კომპიუტერულ სისტემაში შენახვა. მართალია, ხელისუფლების მიერ მონაცემების შეგროვება და შენახვა თავისთავად არ არის არაკონსტიტუციური მხოლოდ იმიტომ, რომ სახელმწიფო ეფექტურად იყენებს თანამედროვე ტექნოლოგიას, ამის მიუხედავად, კონსტიტუცია ზღუდავს სახელმწიფოს არა მხოლოდ იმის მიხედვით, რა შინაარსის ინფორმაციას აგროვებს ის, არამედ იმის მიხედვითაც, რა მეთოდებს იყენებს ხელისუფლება პერსონალური ინფორმაციის შესაგროვებლად. შეგროვებული მონაცემების ცენტრალურ კომპიუტერულ სისტემაში შენახვა მნიშვნელოვნად ზრდის ამ ინფორმაციის ბოროტად გამოყენების რისკს. ვერ ვიტყვი, რომ ტექნიკის სამომავლოდ განვითარება არ დაგვანახებს სახელმწიფოსათვის ასეთი თანამედროვე ტექნილოგიის გამოყენებისას აღვირის ამოდების საჭიროებას."

შეიძლება ითქვას, რომ 1977 წელს მოსამართლე ბრენანის მიერ გამოთქმული შიშები რეალური გახდა. ჩვენს დროში ახალი ტექნოლოგიების განვითარებამ, სახელმწიფოს მიერ მისმა მზარდმა გამოყენებამ ადამიანის პირადი ცხოვრების უფლება ადვილად მოწყვლადი გახადა.  ამიტომ აუცილებელია სახელმწიფოსათვის სამართლებრივი ,,აღვირის ამოდება" მაშინ როდესაც ლეგიტიმური ამოცანების მისაღწევად კონკრეტული ინდივიდების შესახებ მონაცემების შეგროვება ელექტრონული ტექნოლოგიების მეშვეობით ხდება. მონაცემთა ავტომატური დამუშავების შეზღუდვის საჭიროება აღიარებულია ევროპის საბჭოს ფარგლებში მიღებული ინსტრუმენტებით.

როტარუ რუმინეთის წინააღმდეგ გადაწყვეტილების 43-ე პარაგრაფში აღნიშნულია: ,,ევროპულმა სასამართლომ უკვე დაამკვიდრა კონვენციის მე-8 მუხლის ფართო ინტერპრეტაციის შესაბამისობა 1981 წლის 28 იანვრის პერსონალური მონაცემების ავტომატური დამუშავებისაგან ინდივიდის დაცვის ევროპულ კონვენციასთან. ეს ინსტრუმენტი ძალაში შევიდა 1985 წლის 1 ოქტომბერს. ამ კონვენციის მიზანია, დაიცვას ყველა ინდივიდის ძირითადი უფლებები და თავისუფლებები, განსაკუთრებით კი პირადი ცხოვრების უფლება, რაც დაკავშირებულია ინდივიდის პერსონალური მონაცემის ავტომატურ დამუშავებასთან."

ავტომატური დამუშავებისაგან ინდივიდების დაცვის თაობაზე ევროპის საბჭოს 1981 წლის კონვენციის მე-5 მუხლის თანახმად, პერსონალური მონაცემი ავტომატურად მუშავდება მხოლოდ შემდეგ შემთხვევაში : ა) პერსონალური მონაცემი მოპოვებული და დამუშავებულია სამართლიანად და კანონიერად, ინახება სპეციფიკური და ლეგიტიმური მიზნების მისაღწევად; ბ) ეს მონაცემები არ შეიძლება გამოყენებული იქნას აღნიშნული მიზნების საწინააღმდეგოდ; გ) მონაცემები არის იმ მიზნების ადეკვატური, რელევანტური და არა გადამეტებული, რისთვისაც ხდება მათი დამუშავება; დ) ინახება იმ ფორმით, რაც იძლევა სუბიექტის იდენტიფიცირების შესაძლებლობას იმ მიზნების მიღწევისათვის, რისთვისაც ხდება ამ მონაცემის შენახვა. კონვენციის მე-6 მუხლი ეხება განსაკუთრებული კატეგორიის მონაცემებს. ამ მონაცემებს შორის არის ინფორმაცია ნასამართლობის თაობაზე. ამ კატეგორიის მონაცემის ავტომატური დამუშავება დაუშვებელია თუ ქვეყნის შიდა კანონმდებლობა არ შეიცავს დაცვის გარანტიებს (ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილება ემ ემი გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ 123-ე პარაგრაფი).

ევროპის საბჭოს მინისტრთა კომიტეტმა მიიღო რეკომენდაცია (87)15, რომელიც ეხება საპოლიციო სექტორში პერსონალური მონაცემების გამოყენებას. საპოლიციო სექტორში მონაცემების დაცვა ემსახურება მონაცემთა დაცვის კონვენციის ადაპტირებას პოლიციის სპეციფიკურ საჭიროებებთან. განმარტებით მემორანდუმში მოცემულია რეკომენდაციის მიღების მიზეზები. კერძოდ, მე-4 პუნქტში აღნიშნულია:

იმის გათვალისწინებით, რომ ადამიანის ცხოვრებაში პოლიციის მოქმედების არეალი გაიზარდა, რაც გამოიწვია ტერორიზმის საფრთხემ, ნარკოტიკებთან დაკავშირებულმა დანაშაულმა და ზოგადად კრიმინალის ზრდამ, აუცილებელი გახდა საპოლიციო სექტორში ნათელი ინსტრუქციების ჩამოყალიბება. სათანადო ბალანსი უნდა იყოს დადგენილი ჩვენს საზოგადოებაში ინდივიდის უფლებების დაცვის ინტერესსა და ლეგიტიმურ საპოლიციო საქმიანობას შორის, განსაკუთრებით მაშინ, როცა ამ უკანასკნელის შედეგად ხდება მონაცემთა დამუშავების სპეციალური ტექნიკის გამოყენება (ემ ემი გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ 125-ე პარაგრაფი).

მონაცემთა დაცვის კონვენციის შემუშავება დააჩქარეს, თითქმის ყველა სექტორში, განსაკუთრებით მწვავედ კი საპოლიციო სექტორში, მონაცემების ავტომატური დამუშავების წუხილებმა. სწორედ მონაცემთა ავტომატური დამუშავებით ხდება ყველაზე მეტად კონვენციით გათვალისწინებული ძირითადი პრინციპების დარღვევა (ემ-ემ გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ 126-ე პარაგრაფი).

ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ ემ ემის საქმეში ჩამოაყალიბა ის მკაცრი კრიტერიუმები, რომელსაც უნდა პასუხობდეს კანონმდებლობა, რომელიც ნებას აძლევს სახელმწიფოს, ავტომატურად დაამუშავოს ადამიანის პერსონალური მონაცემები. როგორც ევროპულმა სასამართლომ განაცხადა: ,,სასამართლო არსებითად მიიჩნევს ნასამართლობის მონაცემის შენახვისას, ისევე როგორც სატელეფონო საუბრის ჩაწერისას, ფარული თვალთვალისას, საიდუმლო სადაზვერვო ინფორმაციის შეგროვებისას ნათელი, დეტალური წესებით ხელმძღვანელობას და ასეთივე ღონისძიებების გამოყენებას. ძალაუფლების გადამეტების და თვითნებობის რისკის თავიდან ასაცილებლად კანონმდებლობით დადგენილი უნდა იქნეს შემდეგი მინიმალური გარანტიები: მონაცემების შენახვის ხანგრძლივობა, მისი გამოყენება, მესამე პირის მხრიდან მონაცემებზე წვდომა, მონაცემების სისწორისა და კონფიდენციალობის დაცვის პროცედურა, მონაცემების განადგურების პროცედურა(გადაწყვეტილების 195-ე პარაგრაფი)." ეს კრიტერიუმები იქნება გამოყენებული სადავო ნორმის პროპორციულობის შეფასებისას.

 

3) პერსონალური მონაცემების შენახვა და გამოყენება, როგორც პირად ცხოვრებაში ჩარევის მეთოდები

ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ ემ ემი გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ მიღებული გადაწყვეტილების 195-ე პარაგრაფში ასევე განაცხადა: ,,არსებობს სხვადასხვა მნიშვნელოვანი ეტაპი, როდესაც მე-8 მუხლით გათვალისწინებული გარანტიები შეიძლება იყოს გამოყენებული, ეს ეტაპებია: მონაცემების შეგროვება, შენახვა, გამოყენება, გამჟღავნება. მონაცემის დამუშავების თითოეულ ეტაპზე, უნდა იყოს გამოყენებული მოქმედი საერთაშორისო ინსტრუმენტებით გათვალისწინებული შესაფერისი და ადეკვატური დაცვის გარანტიები. ამით თავიდან იქნება აცილებული თვითნებური და არაპროპორციული ჩარევა კონვენციის მე-8 მუხლით გათვალისწინებულ უფლებაში (195-ე პარაგრაფი)."

ამგვარად, პირადი ცხოვრების უფლების დაცვის გარანტია მოქმედებას იწყებს და ამ უფლებაში შეჭრა დამთავრებულია იმ მომენტიდან, როდესაც სახელმწიფო შეაგროვებს და შეინახავს ადამიანის პერსონალური მონაცემს. პირადი ცხოვრების უფლებაში სრულყოფილი შეჭრისათვის არავითარი მნიშვნელობა არა აქვს იმას, იყენებს თუ არა სახელმწიფო ადამიანის პერსონალურ მონაცემს - გადასცემს თუ არა პერსონალურ ინფორმაციას სხვა კერძო პირს თუ საჯარო მოსამსახურეს თუ ავრცელებს საჯაროდ. მონაცემის საიდუმლოდ შენახვა, თუ ის არ არის გამართლებული ლეგიტიმური მიზნით და პროპორციულობის პრინციპით, საკმარისია პირადი ცხოვრების უფლების დარღვევის დასადგენად. ამისათვის აღარ არის აუცილებელი ის, რომ უფლების სუბიექტმა მიუთითოს იმაზე, რომ სახელმწიფო არა მარტო არამართლზომიერად ინახავდა, არამედ იყენებდა ან ავრცელებდა პერსონალურ მონაცემს. ამის შესახებ პირდაპირ განაცხადა ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ საქმეზე ესი და მარპერი გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ (ეს საქმე ეხება ბრიტანეთის მთავრობის მიერ უდანაშაულო ადამიანის თითის ანაბეჭდებისა და დნმ ნიმუშების, მათ შორის ერთიანი კომპიუტერული სისტემის გამოყენებით უვადო შენახვას): ,,ინდივიდის პირად ცხოვრებასთან დაკავშირებული მონაცემის უბრალო შენახვაც კი წარმოადგენს კონვენციის მე-8 მუხლით დაცულ სფეროში ჩარევას. ამ შედეგს არ ცვლის ის, თუ შემდგომში როგორ გამოიყენებს სახელმწიფო მის მიერ შენახულ ინფორმაციას." (გადაწყვეტილების 67-ე პარაგრაფი).

პირად ცხოვრებაში ჩარევა კიდევ უფრო მძიმდება მაშინ, როცა სახელმწიფო დაუსაბუთებლად შენახულ ინფორმაციას იყენებს მონაცემთა სუბიექტის საზიანოდ. ემ ემი გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ საქმეზე სასამართლომ პირდაპირ განაცხადა: ,,ინდივიდის პირად ცხოვრებასთან დაკავშირებული ინფორმაციის შენახვა და ამგვარი ინფორმაციის გამოყენება ექცევა კონვენციის მე-8 მუხლით დაცულ სფეროში"(გადაწყვეტილების 187-ე პარაგრაფი). როგორ შეიძლება მოხდეს ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ჩამდენი პირის თაობაზე არსებული მონაცემის გამოყენება სახელმწიფოს მიერ მონაცემთა სუბიექტის საზიანოდ? ამასთან დაკავშირებით გვსურს წარმოვადგინოთ საჯარო სამსახურში დასაქმების მსურველი პირის შემთხვევა.

ნარკოტიკული საშუალების უკანონოდ მოხმარება წარმოადგენს საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლით გათვალისწინებულ ქმედებას. ,,საჯარო სამსახურის შესახებ" საქართველოს კანონის მე-18 მუხლის მე-4 პუნქტის და 24-ე მუხლის პირველი პუნქტის ,,ე" ქვეპუნქტის თანახმად, საჯარო სამსახურში ინტერესთა შეუთავსებლობისა და კორუფციის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებული  თანამდებობების დაკავების მსურველმა პირმა უნდა წარადგინოს ნარკოლოგიური მომსახურების მიმწოდებელი ან შესაბამისი უფლებამოსილების მქონე დაწესებულების მიერ გაცემული ცნობა, რომლითაც დასტურდება საქართველოში სპეციალურ კონტროლს დაქვემდებარებულ ნივთიერებათა I და II სიაში შეტანილი ნივთიერებების მიმართ დამოკიდებულების ნიშნებისა და ამ ნივთიერებათა ექიმის დანიშნულების გარეშე მოხმარების ფაქტის არარსებობა; ამგვარად, კანონი მიუთითებს იმაზე, რომ თუკი პირს სურს, დაიკავოს განსაზღვრული სახელმწიფო თანამდებობა, მან კომპეტენტური ორგანოსგან უნდა წარადგინოს ცნობა, რომ არასოდეს მოუხმარია განსაზღვრული ნარკოტიკული საშუალება. ამის შესახებ მონაცემი კი ინახება ერთადერთ ადგილას - შინაგან საქმეთა სამინისტროს საინფორმაციო ბანკში. თუ ადამიანი არ არის ნარკოტიკზე დამოკიდებული, მაგრამ, მაგალითად, 15 წლის წინ მან მოიხმარა პირველ და მეორე სიაში შეტანილი ნარკოტიკული საშუალება, ამისათვის დაეკისრა ადმინისტრაციული სახდელი (მათ შორის ადმინისტრაციული პატიმრობა), ეს ინფორმაცია ინახება შსს-ს საინფორმაციო ბანკში. თუკი ამ პირს სურს, დაიკავოს განსაზღვრული თანამდებობა, ნარკოტიკის მოხმარებიდან 15 წლის გასვლის შემდეგ, ის ამას ვერ შეძლებს, ვინაიდან საინფორმაციო ბანკიდან ვერ წარადგენს ცნობას ნარკოტიკული საშუალების მოხმარების ფაქტის არარსებობის თაობაზე. ამით ადამიანი ვერ დაიკავებს მისთვის სასურველ თანამდებობას, თუნდაც არ იყოს ნარკოტიკზე დამოკიდებული და მის მიერ საჯარო სამსახურში თანამდებობის დაკავება შესაძლოა არავითარ რისკებთან არ იყოს დაკავშირებული.

ემ ემი გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ მოახდინა ლორდი ჰოუპის შემდეგი მოსაზრების ციტირება: ,,მართალია, ადამიანი თავისუფალია განაცხადი არ გააკეთოს თანამდებობაზე, რომლის დასაკავებლადაც განსაზღვრული საბუთის წარდგენა მოეთხოვება, მაგრამ რეალურად, ასეთ ადამიანს თავისუფალი არჩევანი არა აქვს. ინდივიდი მოკლებულია საკუთარი პროფესიით დასაქმების შესაძლებლობას, თუკი დამსაქმებელი მისგან მოითხოვს ნასამართლობის დოკუმენტს. შესაბამისი მოწმობის წარდგენით ფაქტობრივად წყდება ის, თუ რა შედეგი ექნება დასაქმების მაძიებლის მიერ ვაკანტურ თანამდებობასთან დაკავშირებით გაკეთებულ განცხადებას. აღნიშნული მოწმობის შედეგი იქნება ის, რომ ადამიანი ვერასოდეს დასაქმდება თანამდებობაზე, რაზედაც მას მომზადება აქვს გავლილი და გამოცდილება აქვს მიღებული. არის შემთხვევები, როდესაც ინდივიდი სამუდამოდ კარგავს იმ ერთადერთ სამუშაოსაც კი, რისი შესრულებაც მას შეუძლია. პირის მიერ გამოხატული თანხმობა მნიშვნელოვანი ელემენტია, თუმცა ასეთ შემთხვევაში ინდივიდმა უნდა მიიღოს თავისი პირადი ცხოვრების დაცვის გარანტია (ემ ემ გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ 106-ე პარაგრაფი).

ევროპული სასამართლოს ზემოხსენებულ გადაწყვეტილებაში ასევე ციტირებულია ლორდი ნიუბერგერის მოსაზრება. ეს უკანასკნელი ეთანხმება თავის კოლეგას იმასთან დაკავშირებით, რომ პოლიციის მიერ გაცემულ დოკუმენტებთან მიმართებაში, სადაც დატანილია ინფორმაცია პირისათვის წარსულში სასჯელისა და გაფრთხილების დაკისრების თაობაზე, უნდა გავრცელდეს კონვენციის მე-8 მუხლი. ნიუბერგერის თქმით: ,,ასეთ დოკუმენტებს დიდი გავლენა გააჩნიათ მონაცემთა სუბიექტზე. ამ დოკუმენტის წარდგენის ვალდებულება კანონმდებლობით ეკისრებათ სხვადასხვა პროფესიის და კვალიფიკაციის საჯარო მოხელეს, ამიტომ დოკუმენტი ადამიანისათვის წარსულში დაკისრებული სანქციის თაობაზე, სამუდამოდ უკეტავს დასაქმების შესაძლებლობას ძალიან ბევრ ადამიანს, რომელიც სპეციალიზირებულია საზოგადოებრივი ცხოვრების სხვადასხვა სფეროში (ემ ემი გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ გადაწყვეტილების 108-ე პარაგრაფი)."

ლორდმა ნიუბერგერმა ასევე განაცხადა: ,,იმ შემთხვევაშიც კი, როცა წარსულში ჩადენილი დარღვევისათვის მიცემული გაფრთხილება ან დაკისრებული სასჯელი შეადარებით მცირე მნიშვნელობისაა და დამსაქმებელიც ამის გამო თავს უსაფრთხოდ უნდა გრძნობდეს, დღევანდელი კულტურული და ისტორიული კონტექსტის გათვალისწინებით, დამსაქმებლები იმდენად რისკის მოძულენი და კრიტიკულად განწყობილნი არიან, რომ მზად არიან, ასეთი მცირე მნიშვნელობის დარღვევის მქონე პირის დასაქმების შესახებ განცხადებაც კი უარყონ." (ემ ემი გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ გადაწყვეტილების 109-ე პარაგრაფი). ჩვენს შემთხვევაში დამსაქმებელს არა აქვს ამგვარი არჩევანის შესაძლებლობა - წარდგენილი დოკუმენტის გათვალისწინებით თანხმობა გასცეს ან უარი თქვას კანდიდატს დასაქმებაზე. თუკი კანდიდატი ერთიანი საინფორმაციო ბანკიდან წარადგენს ცნობას იმის თაობაზე, რომ მან შორეულ წარსულში მოიხმარა ნარკოტიკული საშუალება, რისთვისაც დაეკისრა ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობა, კონკრეტულ თანამდებობაზე დანიშვნის უფლებამოსილების მქონე პირმა ან ორგანომ უარი უნდა განაცხადოს კანდიდატის საჯარო სამსახურში დასაქმებაზე, მიუხედავად იმისა, რომ კანონდარღვევა არ არის დანაშაული და მცირე საშიშროების შემცველი ქმედება - ადმინისტრაციული სამართალდარღვევაა.

ლორდმა ნიურბერგემა ასევე უარყო ის მოსაზრება, რომ პერსონალურ მონაცემთან დაკავშირებით ადგილი არ ჰქონდა პირადი ცხოვრების უფლების დარღვევას, მხოლოდ იმიტომ რომ ამ ინფორმაციის დამუშავებას თავად მონაცემთა სუბიექტი ითხოვდა.  ლორდმა ნიურბერგემა განაცხადა:

,,როდესაც ნორმათშემოქმედი ნორმატიულ შეზღუდვებს უწესებს ისეთ საზოგადოებრივ ურთიერთობას, როგორიცაა სამუშაოზე შერჩევის პროცესი და ეს ნორმატიული შეზღუდვა ზემოქმედებს კონვენციით გათვალისწინებულ უფლებაზე, ამგვარი ზემოქმედების თავიდან აცილება შეუძლებელი ხდება იმით, რომ ნორმატიული აქტი ითვალისწინებს ადამიანის თანხმობას ამგვარი შეზღუდვის გამოყენებაზე. ეს რომ ასე არ იყოს, ყოველთვის იარსებებდა იოლი პროცედურული მექანიზმი, რომლის გამოყენებითაც კანონმდებელი გვერდს აუვლიდა კონვენციით გათვალისწინებულ მოთხოვნას (ემ ემი გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ 110-ე პარაგრაფი)."

ლორდმა ნიუბერგერმა ასევე განაცხადა: ,,საქმეების უმრავლესობაში, წარსულში ჩადენილი დარღვევის შესახებ ინფორმაციამ შესაძლოა საზიანო ზემოქმედება მოახდინოს დასაქმების მაძიებელ პირზე. ეს ინფორმაცია იქნება სასიკვდილო დარტყმა იმ ადამიანის იმედებზე, რომელიც მიისწრაფვის კონკრეტული თანამდებობის დასაკავებლად" (ემ ემი გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ 111-ე პარაგრაფი).

 

4) ლეგიტიმური მიზანი

სადავო ნორმის მიზანს შეიძლება წარმოადგენდეს ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ან დანაშაულის (მაშინ როდესაც ერთი წლის განმავლობაში განმეორებით ხდება ნარკოტიკული საშუალების მოხმარება და ამით ქმედება იძენს დანაშაულის მიზნებს) პრევენცია, გახსნა, პირის სისხლისსამართლებრივ ან ადმინისტრაციულ პასუხისგებაში მიცემის გაადვილება. თანამედროვე ტექნოლოგიების გამოყენებით ამ ლეგიტიმური მიზნების რეალიზება საკმაოდ გაადვილებულია. ხშირად ადრე ჩადენილი ქმედების სწორი კვალიფიკაცია და სახდელის/სასჯელის განსაზღვრა დამოკიდებულია იმის ცოდნაზე, ჰქონდა თუ არა პირს დაკისრებული ადმინისტრაციული სახდელი. შინაგან საქმეთა სამინისტროს ერთიანი საინფორმაციო ბანკი ქმნის ინდივიდზე ამგვარი მონაცემის მოპოვებისა და სასამართლოსათვის (ადმინისტრაციული ორგანოსათვის) წარდგენის შესაძლებლობას.

გარდა ამისა, მონაცემთა უვადო შენახვას შესაძლებელია ჰქონდეს სხვა მიზანიც - დადგინდეს მოქალაქის შესაბამისობა საჯარო სამსახურში დასაკავებელ თანამდებობასთან. ეს ის ლეგიტიმური მიზანია, რაც განხილვის საგანი გახდა ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილებაში საქმეზე ემ ემი გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ. ეს საქმე ეხებოდა იმ ინდივიდისათვის ბავშვებთან შეხებაში მყოფი თანამდებობის დაკავების აკრძალვის უზრუნველყოფას, რომელსაც ადრე ჩადენილი ჰქონდა ბავშვის გატაცების ან არასრულწლოვანის წინააღმდეგ დანაშაული თუ სხვა სამართალდარღვევა. ასეთი ადამიანისათვის დაკისრებული გაფრთხილებისა და სასაჯელის მონაცემების უვადოდ შენახვა ამ აკრძალვის რეალიზებას და შესაბამისად, არასრულწლოვნების დაცვის ლეგიტიმური მიზნის მიღწევას ემსახურებოდა.

სადავო ნორმის შემთხვევაში მიზანი შეიძლება იყოს ნარკოდამოკიდებული პირისათვის მაღალი თანამდებობის დაკავების აკრძალვა. ნარკოტიკული საშუალებების მოხმარება, ,,საჯარო სამსახურის შესახებ" კანონის 98-ე მუხლის პირველი პუნქტის ,,ზ" ქვეპუნქტის თანახმად, პირის სამსახურიდან გათავისუფლების საფუძველია. თანამდებობის პირი, რომელსაც ევალება მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილების მიღება, გარეშე პირების მხრიდან ადვილად მანიპულირებადი შეიძლება გახდეს მაშინ, როდესაც ის ნარკოტიკზე არის დამოკიდებული. იმ საჯარო ინტერესისათვის ზიანის მიყენების თავიდან ასაცილებლად, რის დაკმაყოფილებასაც კონკრეტული საჯარო თანამდებობა ემსახურება, სახელმწიფოს გააჩნია ლეგიტიმური ინტერესი - საჯარო სამსახურის გარეთ იყვნენ დატოვებულნი ნარკოტიკზე დამოკიდებული პირები. ინფორმაციის შენახვა შსს-ში იძლევა იმის შესაძლებლობას, რომ საჯარო სამსახურში დასაქმებაზე უფლებამოსილი პირი ინფორმირებული იყოს კანდიდატის ნარკოდამოკიდებულების თაობაზე და არ დაუშვას ასეთი ადამიანის მოხვედრა საჯარო სამსახურში თუნდაც ერთი დღით. როგორც ემ ემის საქმეში ციტირებული ლორდი ვულფი აცხადებს: ,,ეჭვგარეშეა, რომ განსახილველი ინფორმაციის შენახვა და გამჟღავნება იყო კანონით გათვალისწინებული და აუცილებელი დემოკრატიულ საზოგადოებაში, ემსახურებოდა საზოგადოებრივ უსაფრთხოებას, დანაშაულის თავიდან აცილებას, სხვათა უფლებებისა და თავისუფლებების დაცვას. ამ სახელმწიფომ უნდა უზრუნველყოს პოტენციური დამსაქმებლისათვის ინფორმაციის ხელმისაწვდომობა, როდესაც დასაქმების ხასიათი გულისხმობს იმას, რომ ისინი ვინც მუშაობენ განსაზღვრული კატეგორიის ადამიანებისათვის, უნდა იყვნენ სანდონი."

ფაქტია, რომ სადავო ნორმას გააჩნია ლეგიტიმური მიზანი. ეს ნორმა ასევე პასუხობს თანამზომიერების პრინციპის პირველ მოთხოვნასაც - გამოსაყენებელი ღონისძიება ვარგისია. ელექტრონული ტექნოლოგია ეხმარება მოსამართლეს მოახდინოს პირის ქმედების სწორი კვალიფიკაცია და სწორად განსაზღვროს პირის სასჯელი, ჩანაწერები ეხმარება საგამოძიებო და სამართალდამცავ ორგანოებს ადვილად მიკვლიონ კონკრეტულ პირს და ამით გახსნან კონკრეტული ადმინისტრაციული სამართალდარღვევა ან დანაშაული. ამასთან სადავო ნორმა ეფექტურად გამორიცხავს ნარკოდამოკიდებულებს საჯარო სამსახურიდან. ამგვარად, სადავო ღონისძიება არა მხოლოდ პასუხობს ლეგიტიმური მიზნის მოთხოვნებს, არამედ არის ვარგისი და ხშირად ყველაზე ეფექტური საშუალებაც, როგორც მონაცემების ავტომატური დამუშავების ყველა სხვა მეთოდი. როგორც მართლმსაჯულების ევროპულმა სასამართლომ 2014 წლის 8 აპრილს მიღებულ გადაწყვეტილებაში განაცხადა: ,,იმის გამო, რომ ელექტრონული კომუნიკაციების შესაძლებლობები იზრდება, იუსტიციისა და შინაგან საქმეთა საბჭომ 2002 წლის 19 დეკემბერს დაასკვნა, რომ ელექტრონულ კომუნიკაციებთან დაკავშირებულ მონაცემს განსაკუთრებული მნიშვნელობა გააჩნია დანაშაულის წინააღმდეგ ბრძოლაში. განსაკუთრებით კი ეს ეხება ორგანიზებულ დანაშაულს (გადაწყვეტილების 43-ე პარაგრაფი).

სხვა საკითხია, რამდენად არის დაცული თანაზომიერების პრინციპის ორი დამატებითი მოთხოვნა - რამდენად არის მონაცემების უვადო შენახვა ყველაზე ნაკლებად შემზღუდველი ღონისძიება და რამდენად არის დაცული ბალანსი საჯარო და კერძო ინტერესებს შორის. მართლმსაჯულების ევროპული სასამართლოს წინა აბზაცში ციტირებული გადაწყვეტილების თანახმად: ,,საზოგადო ინტერესის ეფექტური დაკმაყოფილება დიდწილად დამოკიდებულია თანამედროვე საგამოძიებო ტექნიკაზე. მიუხედავად ამისა, რამდენადაც არსებითი არ უნდა იყოს ეს საზოგადო ინტერესი, ცალკე აღებული ის არ ამართლებს მონაცემების შენახვის ღონისძიებას. შენახვის ღონისძიება აუცილებელი უნდა იყოს დანაშაულთან ბრძოლის მიზნის წარმატებით განხორციელებისათვის (გადაწყვეტილების 51-ე პარაგრაფი).

 

5) ბლანკეტური ღონისძიება

საკონსტიტუციო სასამართლოს საკმაოდ მკაცრი მიდგომა გააჩნია ბლანკეტური ღონისძიების მიმართ (იხილეთ საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე ,,მოძრაობა ერთიანი საქართველოსათვის და სხვები საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ). იგივე შეიძლება ითქვას ამერიკის უზენაეს სასამართლოზეც. ამ უკანასკნელმა ნორმების კონსტიტუციურობის დადგენისათვის შეიმუშავა ე.წ. განსაკუთრებით ფართო (Overbroad) შეზღუდვების დოქტრინა. ამ შემზღუდვას ამერიკის უზენაესი სასამართლო ასევე უწოდებს ყოვლისმომველ (sweeping) ღონისძიებას. განსაკუთრებით ფართო შეზღუდვის დოქტრინა გულისხმობს იმას, როდესაც დაწესებული შეზღუდვა ვრცელდება არა მარტო იმ სფეროზე, სადაც სახელმწიფოს ამის გაკეთების კონსტიტუციური გამართლება გააჩნია, არამედ, იმავდროულად, მოიცავს იმ სფეროებსაც, სადაც ასეთი რეგულაცია გამართლებული არ არის, შეზღუდვა არაკონსტიტუციურად უნდა გამოცხადდეს.

განსაკუთრებით ფართო შეზღუდვის კლასიკური მაგალითია ამერიკის უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე ჩადი ქალაქი მაუნთ ეფრემის წინააღმდეგ (http://www.law.cornell.edu/supremecourt/text/452/61). ამ საქმეში მოზრდილების წიგნების მაღაზიას სანქცია დაეკისრა იმის გამო, რომ ყუთში ხურდა ფულის ჩაგდების შემდეგ  მაღაზიის კლიენტს შესაძლებლობა ეძლეოდა ეყურებინა მინის მიღმა შიშველი ადამიანის ცოცხალი ცეკვისათვის. ეს სანქცია მოზრდილების მაღაზიას დაეკისრა ქალაქის თვითმმართველობის საბჭოს ნორმატიული აქტით, რომელიც იმდენად ფართოდ იყო ფორმულირებული, რომ ითვალისწინებდა ქალაქში ნებისმიერი სახის სიშიშვლის დემონსტრირების აკრძალვას. ნორმატიული აქტი ვრცელდებოდა როგორც მაღაზიებში დემონსტრირებულ სიშიშვლეზე (სადაც ასეთი შეზღუდვა კონსტიტუციურად გამართლებულია), ასევე ითვალისწინებდა ქალაქში ტელევიზორით შიშველი ადამიანის ცეკვის ჩვენების აკრძალვას (ეს შეზღუდვა კონსტიტუციურად გაუმართლებელია), ნორმატიული აქტით დადგენილი სიშიშვლის შეზღუდვა ვრცელდებოდა როგორც საზოგადოებრივი თავშეყრის ადგილზე (კონსტიტუციურად გამართლებული შეზღუდვა), ასევე კერძო სახლებზე (კონსტიტუციურად გაუმართლებელი შეზღუდვა), ნორმატიული აქტი ერთნაირად კრძალავდა სიშიშვლეს, რასაც პოლიტიკური კონოტაცია ჰქონდა (პოლიტიკოსების კარიკატურები) და შესაბამისად, განსაკუთრებით დაცულია  სიტყვის თავისუფლების უფლებით, ასევე პორნოგრაფიაზე (რაც კონსტიტუციით არ არის დაცული). ნორმატიული აქტი, მისი ძალიან მაღალი ხარისხის ბლანკეტურობის გამო, არაკონსტიტუიურად სცნო ამერიკის უზენაესმა სასამართლომ სწორედ განსაკუთრებით ფართო შეზღუდვის დოქტრინაზე დაყრდნობით, მიუხედავად იმისა, რომ კონკრეტულად მაღაზიის მიმართ ნორმა მისი კონსტიტუციური შინაარსით გამოიყენეს.

შეიძლება ითქვას, რომ სადავო ნორმა მსგავსად ბლანკეტურია. იმის გათვალისწინებით, რომ არსებობს უამრავი ერთმანეთისაგან თვისობრივად და საშიშროების თვალსაზრისით განსხვავებული ადმინისტრაციული სამართლადარღვევა, ყველა სამართალდარღვევის მიმართ ერთნაირი შეზღუდვის გამოყენება სხვა არაფერია თუ არა განასაკუთრებით ფართო შეზღუდვა. თუკი კონსტიტუციურად შეიძლება გამართლებული იყოს, ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლით (ექიმის დანიშნულების გარეშე ნარკოტიკული საშუალების მოხმარება) გათვალისწინებული სამართალდარღვევის ჩადენისათვის სახდელის დადების შესახებ ინფორმაცია დიდი ხნით შენახვა, სანამ ადამიანი არ განიკურნება ნარკოტიკულ საშუალებაზე ფსიქიკური და ფიზიკური დამოკიდებულებისაგან (რათა არ დაუშვას ასეთი პირის დასაქმება საჯარო სამსახურში), კონსტიტუციურად არანაირად გამართლებული არ არის, სახელმწიფო, სახდელის აღსრულებისათვის აუცილებელ ვადაზე მეტხანს, ინახავდეს ინფორმაციას ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 130-ე მუხლით (ტრანსპორტში უბილეთოდ მგზავრობა) გათვალისწინებული სამართალდარღვევის შესახებ. ნორმა არა მხოლოდ ბლანკეტურია სამართალდარღვევის ტიპების მიმართ, არამედ თვით ერთი და იმავე სამართალდარღვევის ჩამდენი სხვადასხვა სუბიექტის მიმართ. ,,ნარკოტიკული საშუალებების, ფსიქოტროპული ნივთიერებების, პრეკურსორებისა და ნარკოტიკული დახმარების შესახებ" კანონი ერთმანეთისაგან განასხვავებს ნარკომანიით დაავადებულ პირს და უკანონო მომხმარებელს. აღნიშნული კანონის მე-3 მუხლის ,,ჰ 24" პუნქტის თანახმად: ,,ნარკომანიით დაავადებულია პირი, რომელსაც შესაბამისმა სამედიცინო დაწესებულებამ დაუსვა სპეციალურ კონტროლს დაქვემდებარებულ ნივთიერებაზე დამოკიდებულების დიაგნოზი; ზემოხსენებული კანონის ,,ჰ 25" პუნქტის თანახმად, უკანონო მომხმარებელია პირი, რომელიც ექიმის დანიშნულების გარეშე მოიხმარს I, II ან III სიაში შეტანილ სპეციალურ კონტროლს დაქვემდებარებულ ნივთიერებას, მაგრამ არა აქვს ჩამოყალიბებული მასზე დამოკიდებულება; კონსტიტუციურად თუ გამართლებულია დაავადებული პირის მონაცემების შენახვა განკურნებამდე (რამაც შესაძლოა, ცალკეულ შემთხვევაში და არა ყოველთვის, მუდმივადაც კი შეიძლება გასტანოს), ამგვარი კონსტიტუციური გამართლება არ გააჩნია უკანონო მომხმარებლის შესახებ მონაცემის შენახვას, არადა ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლით გათვალისწინებული სამართალდარღვევის სუბიექტია როგორც ნარკომანიით დაავადებული პირი, ისე უკანონო მომხმარებელი. მონაცემების შენახვის შეწყვეტის თვალსაზრისით არანაირი მნიშვნელობა არც იმ გარემოებას გააჩნია, რომ პირი განიკურნა ნარკოტიკზე დამოკიდებულებისაგან და სრულიად შესაფერისია საჯარო სამსახურში შესაბამისი თანამდებობის დასაკავებლად.

ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ ემ ემი გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ საქმეზე მიუთითა ევროპის საბჭოს მინისტრთა კომიტეტის (87)15 რეკომენდაციაზე, რომელიც ეხება საპოლიციო სექტორში პერსონალური მონაცემების გამოყენებას. აღნიშნული რეკომენდაციის მეორე პრინციპი გამორიცხავს მონაცემების ყოვლისმომცველ და არადიფერენცირებულ დამუშავებას პოლიციის მიერ (გადაწყვეტილების 196-ე პარაგრაფი). ეს რეკომენდაცია ასევე ადგენს საპოლიციო მონაცემების შენახვის ხანგრძლივობის განსაზღვრის შემდეგ კრიტერიუმებს: პირის რეაბილიტაცია, ნასამართლობის გაქარწყლება, მონაცემთა სუბიექტის ასაკი, ასევე შენახული ინფორმაციის შინაარსი.

ემ ემი გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ საქმეში საპოლიციო სექტორში არასისხლისსამართლებრივი მონაცემების შენახვა არ ხდებოდა ზემოხსენებული პრინციპების დაცვით. ჩრდილოეთ ირლანდიის ხელისუფლება ახდენდა მონაცემების ყოვლისმომცველად და არადიფერენცირებულად დამუშავებას. სახელმწიფო ისე ინახავდა არასისხლისსამართლებრივი გაფრთხილების შესახებ ინფორმაციას, რომ მხედველობაში არ იღებდა სამართალდარღვევის ჩადენიდან გასულ დროს, სამართალდამრღვევის რებილიტაციისა და მისი გამოსწორების ფაქტს, მის ასაკს, ინფორმაციის შინაარსს. როგორც ევროპულმა სასამართლომ აღნიშნა: ,,სასამართლო მხედველობაში იღებს იმ გარემოებას, რომ ჩრდილოეთ ირლანდიაში მონაცემების შენახვის სისტემა მოიცავს არა მხოლოდ პირის სისხლისსამართლებრივი ნასამართლობის შესახებ ინფორმაციას, არამედ ასევე არასისხლისსამართლებრივ ღონისძიებებსაც - გაფრთხილებასა და შენიშვნასაც ... ასეთი მონაცემების ჩაწერა და მისი შენახვა ავტომატური ხასიათისაა. საპოლიციო ინსტრუქციებიდან იკვეთება პრეზუმფცია არქივში დაცული ისეთი მონაცემის შენახვის სასარგებლოდ, თუკი ამ მონაცემების უზუსტობა არ დასტურდება. ასევე ყველა შემთხვევაში ინახება მონაცემი, სანამ მისი სუბიექტი არ მიაღწევს 100 წლის ასაკს ან არ გარდაიცვლება. აქედან გამომდინარე, ნათელია, რომ ინფორმაციის შენახვისა და მისი გამჟღავნების ფარგლები და გამოყენების წესი საკმაოდ ფართო და ყოვლისმომცველია. (ემ ემი გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ გადაწყვეტილების 198-ე პარაგრაფი)."

ამის შემდეგ ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლო აცხადებს შემდეგს: ,,სასამართლო აღიარებს, რომ გაფრთხილების, გამამტყუნებელი განაჩენების, შენიშვნების, გამამართლებელი განაჩენების და ასევე სხვა დამატებითი ინფორმაციის შენახვის საჭიროებას. ამის მიუხედავად, ნასამართლობის მონაცემის არადიფერენცირებული და ყოვლისმომცველი  მოგროვება ვერ მოდის შესაბამისობაში კონვენციის მე-8 მუხლთან, თუკი არ იქნება ნათელი და დეტალური საკანონმდებლო რეგულაციები. კანონმა უნდა დაადგინოს, რა გარემოების არსებობისას უნდა იქნეს მონაცემები შეგროვებული, რა ვადით უნდა მოხდეს მისი შენახვა, რისთვის უნდა იყოს ეს მონაცემები გამოყენებული და რა გარემოებების არსებობის შემთხვევაში უნდა მოხდეს მათი განადგურება (ემ ემ გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ გადაწყვეტილების 199-ე პარაგრაფი)."

,,რამდენადაც ყოვლისმომცველია მონაცემების დამუშავების სისტემა და შესაბამისად, დიდია შენახული ინფორმაციის მოცულობა და სენსიტიურობა, იმდენად მნიშვნელოვანია იმ დაცვის გარანტიების შინაარსი, რაც გამოყენებული უნდა იქნეს მონაცემების შემდგომი დამუშავების სხვადასხვა ეტაპზე. ევროპული სასამართლო თვლის, რომ ხელისუფლებას, რომელიც პასუხისმგებელია ნასამართლობის მონაცემების შენახვისა და გაცემისათვის, ეკისრება ადამიანის პირადი ცხოვრების პატივისცემის ვალდებულება. ეს მოთხოვნა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია მაშინ, როცა შენახული მონაცემის შინაარსის გათვალისწინებით, მონაცემთა სუბიექტს შეიძლება მიადგეს გამანადგურებელი დარტყმა ინფორმაციის გამჟღავნების შედეგად." ამის დასადასტურებლად ევროპული სასამართლო ეთანხმება ბრიტანელი მოსამართლეების პოზიციას: ,,ლორდი ნიუბერგერი მიუთითებს იმაზე, რომ თუნდაც დოკუმენტი მიუთითებდეს მცირე მნიშვნელობის დარღვევაზე ან წარსულში ჩადენილ დანაშაულს, რომელსაც შესასრულებელ სამუშაოსთან კავშირის არა აქვს, პოტენციური დამსაქმებელი თავს მაინც თავისუფლად გრძნობს, უარი უთხრას ადამიანს დასაქმებაზე. ევროპული სასამართლო ეთანხმება, ლორდი ნიუბერგერის დასკვნას იმასთან დაკავშირებით, რომ უარყოფითი ნასამართლობის დოკუმენტი ხშირად სასიკვდილო დარტყმას წარმოადგენს ადამიანის იმედისათვის, დაიკავოს ის თანამდებობა, რისკენაც მიისწრაფვის და რისთვისაც მოითხოვება დოკუმენტი წარსულში კანონდარღვევის ჩადენის თაობაზე." (ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე ემ ემ გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ მე-200 პარაგრაფი).

მონაცემების არადიფერენცირებული და ბლანკეტური დამუშავების გარემოება გახდა გადამწყვეტი იმისათვის, რომ 2014 წლის 8 აპრილს ლუქსემბურგის მართლმსაჯულების ევროპულ სასამართლოს ძალადაკარგულად გამოეცხადებინა 2006/24 დირექტივა ,,ციფრული უფლებები ირლანდიაში" საქმეზე. დირექტივა ელექტრონული კომუნიკაციიის სფეროში მომსახურების მიმწოდებელ კომპანიებს ავალებდა ინტენეტტრაფიკისა და მომხმარებლების ადგილმდებარეობის შესახებ ინფორმაციის შენახვას და, მოთხოვნის არსებობის შემთხვევაში, ამ მონაცემების სამართალდამცავი ორგანოებისათვის გადაცემას იმისათვის მძიმე დანაშაულის გამოძიება, გახსნა, დანაშაულის ჩამდენი პირის სისხლისსამართლებრივ პასუხისგებაში მიცემა მომხდარიყო. ლუქსემბურგის სასამართლომ დაადგინა, რომ 2006/24 დირექტივა არღვევდა ევროკავშირის ძირითად უფლებათა ქარტიის მე-7 (პირადი ცხოვრების უფლება) და მე-8 მუხლებს (პერსონალური მონაცემზე უფლება).

მართლმსაჯულების ევროპულმა სასამართლომ ღონისძიების აუცილებლობის შემოწმებისას ხაზი გაუსვა მონაცემების შენახვის ბლანკეტურ ხასიათს. სასამართლომ განაცხადა: ,,რამდენად არის 2006/24 დირექტივით ჩარევა მკაცრად აუცილებელი? დირექტივა ითხოვს ყველა ტიპის ტრაფიკის მონაცემების შენახვას იმის მიუხედავად ისინი ეხება ფიქსირებულ ტელეფონს, ინტერნეტს, იმეილებს, ინტერნეტტელეფონს. ამის გამო ეს წესი ეხება ყველა ტიპის ელექტრონულ კომუნიკაციას, რომელიც ფართო და მზარდ გამოყენებას ჰპოვებს ინდივიდის ყოველდღიურ ცხოვრებაში. გარდა ამისა, დირექტივა მოიცავს ყველა მომხმარებელს. ამგვარად, ჩარევა მიმართულია მთელი ევროპული მოსახლეობის წინააღმდეგ." (გადაწყვეტილების 56-ე პარაგრაფი).

,,ამასთან დაკავშირებით უნდა აღინიშნოს, ღონისძიება გენერალიზებულია (ზოგადი ხასიათისაა) მოიცავს ყველა კატეგორიის პირსა და ყველა კატეგორიის ელექტრონული საშუალებით წარმოებული ტრაფიკის მონაცემებს, ყოველგვარი დიფერენციაციის, შეზღუდვის და გამონაკლისის გარეშე. ასეთი გენერალიზებული შეზღუდვით კანონმდებელი მიზნად ისახავს დანაშაულის წინააღმდეგ ბრძოლას (გადაწყვეტილების 57-ე პარაგრაფი)."

,,დირექტივაში არ გვხდება რაიმე მითითება შენახულ მონაცემსა და იმ სერიოზული საფრთხის კავშირზე, რის გამოც ხდება მონაცემის შენახვა. მონაცემების შენახვა არ არის შეზღუდული განსაკუთრებული დროის პერიოდით, გეოგრაფიული ზონით ან ადამიანთა ჯგუფით, რომელთან მიმართებაშიც შესაძლოა არსებობდეს ეჭვი დანაშაულის ჩადენასთან დაკავშირებით, ან იმ ადამიანის მონაცემით, რომლესაც შეუძლია, განსხვავებული საფუძვლით, წვლილი შეიტანოს სერიოზული დანაშაულის პრევენციაში, გახსნაში და პირის სისხლისსამართლებრივ პასუხისგებაში მიცემაში (გადაწყვეტილების 59-ე პარაგრაფი)."

,,დირექტივაში ცხადად ობიექტური კრიტერიუმებიც კი არ არის გაწერილი, რომლითაც მოხდება უფლებამოსილი ორგანოს მიერ მონაცემებზე წვდომის შეზღუდვა და შესაბამისი დანაშაულის პრევენციის, გახსნის ან პირის სისხლისსამართლებრივი დევნის მიზნებისათვის მონაცემების გამოყენების შეზღუდვა. ქარტიის მე-7 და მე-8 მუხლებში ჩარევის სერიოზულობისა და ფარგლების გათვალისწინებით, ამ შეზღუდვების გამოკვეთა გაამართლებდა ჩარევას. (60-ე პარაგრაფი)." მსგავს გარემოებასთან გვაქვს საქმე სადავო ნორმის შემთხვევაშიც, შინაგან საქმეთა მინისტრის ბრძანებით არ არის შეზღუდული საინფორმაციო ბანკის წარმოებაზე პასუხისმგებელი პირი, რომ ბანკის მონაცემები გამოყენებული იყოს მხოლოდ და მხოლოდ დანაშაულის ან ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის აღკვეთის ან პრევენციის ან თუნდაც პირის საჯარო სამსახურში დასაკავებელ თანამდებობასთან შესაბამისობის შემოწმების მიზნისათვის და არა სხვა მიზნით. ასევე შსს მინისტრის სადავო ბრძანება ამომწურავად არ განსაზღვრავს იმ ადმინისტრაციული ორგანოების წრეს, რომელსაც შეიძლება გადაეცეს ეს ინფორმაცია.

2006/24 დირექტივა არის ყოვლისმომცველი და განსაკუთრებით მძიმე ჩარევა იმ უფლებაში, რომელსაც ძირითადი მნიშვნელობა გააჩნია ევროკავშირის სამართლებრივ წესრიგში. ჩარევა არ არის მკაცრად შემოსაზღვრული სამართლის ნორმებით იმისათვის, რომ უზრუნველყოფილი ყოფილიყო შეზღუდვა, რაც მართლაც მკაცრად აუცილებელი იქნებოდა (გადაწყვეტილების 65-ე პარაგრაფი).

შსს- მინისტრის ბრძანებით ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევასთან დაკავშირებული ყველანაირი მონაცემების განურჩეველი და ბლანკეტური შენახვა განუსაზღვრელი ვადით არ შეიძლება ყველაზე ნაკლებად მკაცრი და ნაკლებშემზღუდველი ღონისძიება ლეგიტიმური მიზნის მისაღწევად. ამავე დროს ვერ ვიტყვით იმასაც, რომ მონაცემების უვადოდ შენახვით დაცულია ბალანსი ადამიანის პირად ცხოვრების უფლებასა და იმ საჯარო ინტერესს შორის, რომლის გამოც ხდება ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის შესახებ ინფორმაციის ავტომატური დამუშავება.

 

6) პერიოდული გადასინჯვის შესაძლებლობა

ზემოთ აღვნიშნეთ, რომ თანაზომიერების მოთხოვნის დაკმაყოფილებისათვის ნორმა უნდა იყოს ყველაზე ნაკლებ შემზღუდველი ღონისძიება, რითაც ლეგიტიმური მიზნის მიღწევა შესაძლებელი იქნება. მონაცემის პირველადი ავტომატური დამუშავებიდან განსაზღვრული პერიოდის (მაგალითად, 6 წლის გასვლის შემდეგ, როგორც ეს გაერთიანებულ სამეფოშია) გასვლის ან, თავად მონაცემთა სუბიექტის მოთხოვნით, შინაგან საქმეთა სამინისტროს მიერ იმ გარემოების შესწავლა, რამდენად განაგრძობს არსებობას ის საფრთხეები, რის გამოც ელექტრონული მონაცემების საინფორმაციო ბანკში შეტანა მოხდა, ან მონაცემთა სუბიექტის ნარკოდამოკიდებულებისაგან განკურნების თუ სხვაგვარი რეაბილიტაციის (1 წლის გასვლის შემდეგ პირი აღარ ითვლება ადმინისტრაციულ პასუხისგებაში მიცემულად) გამო რამდენად აუცილებელია ამ მონაცემების შემდგომი შენახვა. განსაზღვრული დროის გასვლის შემდეგ ზემოხსენებული საკითხების შესწავლა არის პერიოდული გადასინჯვის მექანიზმი. ეს პროცედურა არ არის გათავლისწინებული შინაგან საქმეთა მინისტრის სადავო ბრძანებაში. ეს მექანიზმი რომ არსებულიყო, მონაცემთა სუბიექტს შესაძლებლობას მისცემდა, მის შესახებ არსებული უვადოდ შენახული მოანცემები წაშლილიყო პერიოდული გადასინჯვის პროცედურის მეშვეობით. ამისათვის შინაგან საქმეთა სამინისტრო უნდა დარწმუნებულიყო იმაში, რომ აღარ არსებობდა ის საფრთხეები ან საჭიროებები, რის გამოც მონაცემების თავდაპირველი დამუშავება მოხდა. ამ პროცედურის არსებობის შემთხვევაში პირად ცხოვრებაში ჩარევა, მოქმედ ღონისძიებასთან (როდესაც მონაცემი უვადოდ ინახება ყოველგვარი პერიოდული გადასინჯვის გარეშე) შედარებით, ყველაზე ნაკლებ მტკივნეული და ნაკლებად მძიმე იქნებოდა.

 

პერიოდული გადასინჯვის აუცილებლობაზე საუბრობს როგორც სტარასბურგის სასამართლო.

ემ ემი გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ საქმეში მოყვანილია გაერთიანებული სამეფოს უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილება ერთ-ერთ საქმეზე: პირი დამნაშავედ იქნა ცნობილი სექსუალური ხასიათის დანაშაულის ჩადენის გამო და შეეფარდა 30 თვით პატიმრობა. ამის შემდეგ კანონმდებლობა პირს აკისრებდა ვალდებულებას, დარეგისტრირებულიყო პოლიციაში სექსუალურ მოძალადედ და მთელი ცხოვრების განმავლობაში, პერიოდულად, პოლიციისათვის ეცნობებინა საკუთარი ცხოვრებისა და მოგზაურობის განრიგი. ეს ვალდებულება არ ექვემდებარებოდა გადასინჯვას. სწორედ გადასინჯვის უფლების არ არსებობა გახდა დავის საგანი სასამართლოში. კერძოდ, სასამართლოს უნდა გადაეწყვიტა, შეტყობინების ვალდებულების გადასინჯვის შეუძლებლობა რამდენად იყო ლეგიტიმური მიზნის მიღწევის პროპორციული კონვენციის მე-8 მუხლის მიხედვით.

როგორც სასამართლომ განაცხადა: აღნიშნული საქმე ეხება პროპორციულობის პრობლემას. საერთო წესის თანახმად, შეტყობინების ვალდებულება იჭრება დამნაშავის მე-8 მუხლით დაცულ სფეროში. ეს შეჭრა ხორციელდება კანონის საფუძველზე და ემსახურება დანაშაულის თავიდან აცილებისა და სხვათა უფლებების დაცვის ლეგიტიმურ მიზნებს. აღნიშნული დავის საგანს წარმოადგენს შეტყობინების მოთხოვნა, მისი გადასინჯვის მოთხოვნის უფლების გარეშე, რამდენად პროპორციულია ლეგიტიმური მიზნის მისაღწევად, რამდენად ღირებულია შეტყობინება ლეგიტიმური მიზნის მისაღწევად, რამდენად დაეკარგება შეტყობინების ვალდებულებას ეს ღირებულება პერიოდული გადასინჯვის არსებობის შემთხვევაში. მოპასუხე ამტკიცებს, რომ გადასინჯვის გარეშე შეტყობინების ვალდებულება არ შეიძლება იყოს პროპორციული. საჩივარი არ ეხებოდა იმას, გადასინჯვის მექანიზმის არარსებობის პირობებში შეტყობინების ვალდებულების ცალკეული ასპექტები ხომ არ დააწვებოდა კომპეტენტურ ორგანოს ადმინისტრაციულ ტვირთად. (ემ ემი გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ 118-ე პარაგრაფი).  

ბრიტანეთის უზენაესმა სასამართლომ (ლორდი ფილიპსი) განაცხადა: ,,არ იქნა წარმოდგენილი არავითარი მტკიცებულება იმასთან დაკავშირებით, რომ შეუძლებელია სერიოზული დანაშაულის ჩამდენი პირების წრიდან იმ პირების გამორჩევა, რომლებიც მათი ცხოვრების რაღაც ეტაპზე მაინც აღარ ქმნიან დანაშაულის განმეორებით ჩადენის რისკს. ასევე არც ამის საწინაარმდეგო მოსაზრების დამადასტურებელი მტკიცებულება იქნა წარმოდგენილი. ეს ბუნებრივია, ვინაიდან არავითარი კვლევა არ ჩატარებულა, რომლის მეშვეობითაც ცნობილი გახდებოდა არაორაზროვანი დასკვნები აღნიშნულ საკითხზე. თუ ეს საკითხი გაურკვეველია, შეიძლება კი მთელი ცხოვრების განმავლობაში შეტყობინების ვალდებულება ჩაითვალოს პროპორციულად? ვფიქრობთ რომ არა.

ნათელია ის, რომ უნდა არსებობდეს განსაზღვრული გარემოებები, რომლის არსებობის შემთხვევაში უფლებამოსილი სასამართლო დამაჯერებლად დაადგენს, რომ ადამიანისაგან აღარ მომდინარეობს კანონდარღვევის განმეორებით ჩადენის საფრთხე და შესაბამისად, შეტყობინების ვალდებულების გაგრძელება აღარ არის გამართლებული. საკანონმდებლო ორგანოს აქვს თავისუფლება, დაადგინოს მტკიცებულებათა მაღალი სტანდარტები ამგვარი განხილვის ჩასატარებლად... გადასინჯვის მექანიზმი სულაც არ არის არაეფექტური. ამის გამო სასამართლო თვლის, რომ შეტყობინების ვალდებულება წარმოადგენს კონვენციის მე-8 მუხლით დაცულ უფლებაში არაპორპორციულ ჩარევას, ვინაიდან არ არის დადგენილი ინდივიდუალური გადასინჯვის მექანიზმი (ემ ემი გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ 120-ე პარაგრაფი).

ემ ემი გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ საქმეზე ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ მიუთითა საპოლიციო სექტორში პერსონალური მონაცემების გამოყენების თაობაზე ევროპის საბჭოს მინისტრთა კომიტეტის (87)15 რეკომენდაციაზე, სადაც აღნიშნულია, რომ პოლიციამ უნდა ჩაატაროს საქმეების პერიოდული შემოწმება იმისათვის, რომ გაიწმინდოს ზედმეტი და არასწორის მონაცემებისაგან და განაახლოს ეს მონაცემები. 7.1. პრინციპი ჩამოთვლის კრიტერიუმებს, რაც მხედველობაში უნდა იქნეს მიღებული, როდესაც წყდება საკითხი იმის თაობაზე, კიდევ არის თუ არა აუცილებელი მონაცემი დანაშაულის პრევენციისა და აღმოფხვრისათვის, ასევე საზოგადოებრივი წესრიგის დასაცავად. მათ შორის არის ცალკეული მონაცემის შემდგომი შენახვის აუცილებლობის გარკვევა (ემ ემ გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ 139-ე პარაგრაფი).

 

ემ ემის საქმეზე ადამიანის უფლებათა სასამართლოს პოზიცია იყო შემდეგი:

,,ევროპული სასამართლო ასევე მიუთითებს ბრიტანეთის უზენაესი სასამართლოს მიერ მიღებულ გადაწყვეტილებაზე, რომლითაც აღიარებული იქნა უფლება პერიდულ გადასინჯვაზე სექსუალური დანაშაულის ჩამდენი პირის მიმართ დადგენილი შეტყობინების ვალდებულებაზე. ამ საქმეში ლორდმა ფილიპსმა განაცხადა, რომ სასამართლოსათვის არ წარუდგენიათ არავითარი მტკიცებულება, რომელიც დაადასტურებდა, რომ შეუძლებელია სერიოზული დანაშაულის ჩამდენ პირთა წრეში, ისეთი ადამიანების იდენტიფიცირება, რომლებიც მათი ცხოვრების გარკვეულ ეტაპზე აღარ ქმნიან დანაშაულის განმეორებით ჩადენის საფრთხეს. ამ გაურკვევლობის გამო, სასამართლომ ჩათვალა, რომ შეტყობინების ვალდებულების დაკისრება მთელი ცხოვრების განმავლობაში იყო არაპორპორციული ღონისძიება. ევროპული სასამართლო თვლის, რომ იმავე მიდგომა უნდა იყოს გამოყენებული ადამიანის მიერ წარსულში კანონდარღვევის ჩადენის შესახებ ინფორმაციის შენახვის და მისი პოტენციური დამსაქმებლისათვის გადაცემისას." (გადაწყვეტილების 197-ე პარაგრაფი).

ბი ბი საფრანგეთის წინააღმდეგ საქმეში არასრულწლოვანის მიმართ სექსუალური დანაშაულის ჩამდენის შესახებ მონაცემები წაიშლებოდა 30 წლის გასვლის შემდეგ. ამ საქმეში კონვენციის მე-8 მუხლის დარღვევის არდადგენის არგუმენტი იყო პერიოდული გადასინჯვის მექანიზმის არსებობა, სანამ ეს 30 წლიანი ვადა ამოიწურებოდა: ,,როგორც მთავრობა აცხადებს, ეს არის მაქსიმალური ვადები. რაც მნიშვნელოვანია ამ საქმეში, არის ის, რომ 30 წლის გასვლის შემდეგ მონაცემი წაშლა გამართლებული იქნება. როცა ეს ვადა ამოიწურება, პირის საწინააღმდეგოდ მიღებული გადაწყვეტილების ყველა უარყოფითი შედეგი შეწყვეტს არსებობას. სასამართლო ასევე მიუთითებს, რომ პირს შეუძლია, მიმართოს კომპეტენტურ ორგანოს, თუკი მასთან დაკავშირებული მონაცემების შენახვა აღარ არის აუცილებელი, დანაშაულის ხასიათის, ინდივიდის ასაკის, ქმედების ჩადენიდან გასული დროის და პირის შეცლილი ხასიათის გათვალისწინებით (გადაწყვეტილების 67-ე პარაგრაფი)."

საქმეზე დართული მასალები ადასტურებს იმას, რომ ედიშერ გოდუაძემ მოითხოვა მის შესახებ არსებული მონაცემების წაშლა. ამის მიუხედავად, პერიოდული გადასინჯვის მექანიზმის არ არსებობის გამო მას უარი ეთქვა მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე. შინაგან საქმეთა სამინისტრომ მონაცემების უვადოდ შენახვის ნორმა განმარტა იმგვარად, რომ მას არ ევალებოდა, მონაცემების შემდგომი შენახვის აუცილებლობის შემოწმება.

ამგვარად, სადავო ნორმა არ აკმაყოფილებს პროპორციულობის მოთხოვნებს იმის გამო, რომ ადგენს მონაცემების ყოვილისმომცველ და არადიფერენცირებულ შენახვას და პერიოდული გადასინჯვის მექანიზმის არსებობის შემთხვევაში დასახული ლეგიტიმური მიზანი ნაკლებად შემზღუდველი ღონისძიებით იქნებოდა მიღწეული. ამგვარად, სადავო ნორმა არაკონსტიტუციურია.