ჯემალ დუმბაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ
დოკუმენტის ტიპი | კონსტიტუციური სარჩელი |
ნომერი | N1458 |
კოლეგია/პლენუმი | I კოლეგია - , , |
ავტორ(ებ)ი | ჯემალ დუმბაძე |
თარიღი | 30 ოქტომბერი 2019 |
თქვენ არ ეცნობით კონსტიტუციური სარჩელის/წარდგინების სრულ ვერსიას. სრული ვერსიის სანახავად, გთხოვთ, ვერტიკალური მენიუდან ჩამოტვირთოთ მიმაგრებული დოკუმენტი
1. სადავო ნორმატიული აქტ(ებ)ი
ა. საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი
2. სასარჩელო მოთხოვნა
სადავო ნორმა | კონსტიტუციის დებულება |
---|---|
საქართველოს სისხლის სამართლის პროცესის 1998 წლის 20 თებერვლის რედაქციის(რომელიც ახლა ძალადაკარგულია) მე-10 მუხლის მე-3 პუნქტის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც იძლევა ირიბი ჩვენების საფუძველზე გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის შესაძლებლობას. | საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-7 პუნქტი, რომლის მიხედვითაც : „დადგენილება ბრალდებულის სახით პირის პასუხისგებაში მიცემის შესახებ უნდა ემყარებოდეს დასაბუთებულ ვარაუდს, ხოლო გამამტყუნებელი განაჩენი − უტყუარ მტკიცებულებებს. ყოველგვარი ეჭვი, რომელიც ვერ დადასტურდება კანონით დადგენილი წესით, უნდა გადაწყდეს ბრალდებულის სასარგებლოდ“. |
3. საკონსტიტუციო სასამართლოსათვის მიმართვის სამართლებრივი საფუძვლები
საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტი და მე-60 მუხლის მე-4 მუხლის ,,ა“ ქვეპუნქტი, ,,საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის ,,ე“ ქვეპუნქტი, 31-ე მუხლი, 311-ე მუხლი და 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის ,,ა“ ქვეპუნქტი;
4. განმარტებები სადავო ნორმ(ებ)ის არსებითად განსახილველად მიღებასთან დაკავშირებით
არსებობს საქართველოს მოქალაქის ჯემალ დუმბაძის კონსტიტუციური სარჩელის საკონსტიტუციო სასამართლოში არსებითად განსახილველად არმიღების და განმაწესრიგებელ სხდომაზე განჩინებით სადავო ნორმის ძალადაკარგულად ცნობის საფუძვლები.
ა)სარჩელი ფორმით შეესაბამება ამ კანონის მე-16 მუხლით დადგენილ მოთხოვნებს;
ბ) სარჩელი შეტანილია უფლებამოსილი პირის მიერ:
ბათუმის საქალაქო სასამართლოს 2009 წლის 9 სექტემბრის განჩინებით, ჯემალ დუმბაძე ცნობილ იქნა დამნაშავედ საქართველოს 180-ე მუხლის მეოთხე ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით და სასჯელის სახით განესაზღვრა თავისუფლების აღკვეთა 8 წლის ვადით; დამატებითი სასჯელის სახით კი დაენიშნა ჯარიმა 4000 ლარის ოდენობით.
ქუთაისის სააპელაციო სასამართლომ 2017 წლის 28 ნოემბერის განჩინებით(იხილეთ დანართი) სისხლის სამართლის საქმეთა პალატამ დაუშვებლად ცნო მსჯავრდებულ ჯემალ დუმბაძის შუამდგომლობა, ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო განაჩენის გადასინჯვის თაობაზე.
ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს მოტივაციას წარმოადგენდა შემდეგი გარემოება, რომ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის გადაწყვეტილებით არაკონსტიტუციურად არის ცნობილი საქართველოს კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტთან მიმართებით: ა) საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-13 მუხლის მე-2 ნაწილის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ითვალისწინებს ამავე კოდექსის 76-ე მუხლით განსაზღვრული(2013 წლის 14 ივნისის რედაქცია) მტკიცებულების - ირიბი ჩვენების საფუძველზე გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის შესაძლებლობას; ბ) საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 169-ე მუხლის პირველი ნაწილის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ითვალისწინებს ამავე კოდექსის 76-ე მუხლით განსაზღვრული მტკიცებულებების- ირიბი ჩვენების საფუძველზე პირის ბრალდებულად ცნობის შესაძლებლობას.
აქედან გამომდინარე, ვინაიდან საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო 2015 წლის 22 იანვრის გადაწყვეტილებით ირიბ ჩვენებებთან დაკავშირებით არაკონსტიტუციურად იქნა ცნობილი მხოლოდ მოქმედი სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის შესაბამისი ნორმები, ხოლო 1998 წლის 20 თებერვლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის შესაბამისი ნორმა სასამართლოს არ უცვნია არაკონსტიტუციურად და იმის გათვალისწინებით, რომ მოცემულ საქმეში მსჯავრდებულ ჯემალ დუმბაძის მიმართ, საქმე წარმართულია 1998 წლის 20 თებერვლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით, სააპელაციო პალატა მიიჩნევს, რომ საკონსტიტუციო სასამართლოს აღნიშნული გადაწყვეტილება არ წარმოადგენს კოდექსის 310-ე მუხლის „დ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ განაჩენის გადასინჯვის ახლად გამოვლენილ გარემოებას.
სააპელაციო სასამართლოს არგუმენტაცია გაიზიარა უზენაესმა სასამართლომ 2018 წლის 27 აპრილის განჩინებით და არ დააკმაყოფილა ჯემალ დუმბაძის საცივარი.(იხილეთ დანართი).
ამდენად, ის გარემოება, რომ საქართველოს სისხლის სამართლის პროცესის 1998 წლის 20 თებერვლის რედაქციის(რომელიც ახლა ძალადაკარგულია) მე-10 მუხლის მე-3 პუნქტის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც იძლევა ირიბი ჩვენების საფუძველზე გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის შესაძლებლობას არაკონსტიტუციურად არ არის ცნობილი, მოსარჩელეს უზღუდავს უფლებას სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 310-ე მუხლის „დ“ ქვეპუნქტის საფუძველზე მიმართოს სასამართლოს და გადახედოს მის საქმეს ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო( საკონსტიტუციო სასამართლომ 2015 წლის გადაწყვეტილება) .
გ) სარჩელში მითითებული სადავო საკითხი არის საკონსტიტუციო სასამართლოს განსჯადი;
დ) სარჩელში მითითებული სადავო საკითხი გადაწყვეტილია საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ 2015 წლის 22 იანვრის N1/1/548 გადაწყვეტილებით საქმეზე საქართველოს მოქალაქე ზურაბ მიქაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ.
,,საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 25-ე მუხლის მე-4 პრიმა მუხლის თანახმად, არსებობს განმაწესრიგებელ სხდომაზე ამ სარჩელის არსებითად განსახილველად მიუღებლობის და განჩინებით სადავო ნორმის ძალადაკარგულად ცნობის საფუძველი.
საკონსტიტუციო სასამართლომ „დამძლევი ნორმის“ ტესტი ჩამოაყალიბა 2014 წლის 24 ივნისის განჩინებაში საქმეზე „ავსტრიის მოქალაქე მათიას ჰუტერი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“. კერძოდ: „სადავო ნორმის „დამძლევ ნორმად“ მიიჩნევა და მისი არსებითი განხილვის გარეშე არაკონსტიტუციურად ცნობა, ნორმათა შორის არსებითი შინაარსობრივი მსგავსების შემთხვევაშია დასაშვები, როდესაც სადავო ნორმა სასამართლოს მიერ არაკონსტიტუციურად ცნობილი ნორმის მსგავსად, იწვევს იმავე კონსტიტუციური უფლების შეზღუდვას, შეიცავს უფლების მზღუდავ მსგავს სამართლებრივ საშუალებებს და იდენტურ სამართლებრივ შედეგს იწვევს. ამასთან, არ არსებობს სხვა ფაქტობრივი ან სამართლებრივი გარემოებები, რომლებიც სადავო ნორმის ხელახალი შეფასების საფუძველს / წინაპირობას შექმნიდა“.
1.1. იწვევს იმავე კონსტიტუციური უფლების შეზღუდვას
ზურაბ მიქაძის საქმეში საკონსტიტუციო სასამართლომ არაკონსტიტუციურად ცნო ა)საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-13 მუხლის მე-2 ნაწილის მე-2 წინადადების ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ითვალისწინებს ამავე კოდექსის 76-ე მუხლით განსაზღვრული (2013 წლის 14 ივნისის რედაქცია) მტკიცებულების - ირიბი ჩვენების საფუძველზე გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის შესაძლებლობას; ბ)საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 169-ე მუხლის პირველი ნაწილის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ითვალისწინებს ამავე კოდექსის 76-ე მუხლით განსაზღვრული (2013 წლის 14 ივნისის რედაქცია) მტკიცებულების - ირიბი ჩვენების საფუძველზე პირის ბრალდებულად ცნობის შესაძლებლობას. გადაწყვეტილების მიხედვით, აღნიშნული ნორმატიული შინაარსი ეწინააღმდეგებოდა საქართველოს კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტს.
2016 წლის 29 სექტემბრის წარდგინებაში უზენაესმა სასამართლომ მიუთითა, რომ 1998 წლის 20 თებერვლის საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი არ ითვალისწინებს ირიბი და პირდაპირი ჩვენების ცნებებს. ამასთან, ხსენებული კოდექსები ცალსახად მოიაზრებს არათუ „ირიბი ჩვენების“ მტკიცებულებად წარდგენის შესაძლებლობას, არამედ უშვებს მის საფუძველზე გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის შესაძლებლობასაც, თუ იგი გადალახავს მტკიცებულებათა დასაშვებობის ეტაპს.[1]
შესაბამისად, სადავო ნორმატიული შინაარსი იდენტურია იმ ნორმატიული შინაარსისა, რომელიც საკონსტიტუციო სასამართლომ ზურაბ მიქაძის საქმეში ცნო არაკონსტიტუციურად. ასევე მოსარჩელე მიიჩნევს, სადავო ნორმატიული აქტი ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-7 პუნქტს, რომელიც იმავე უფლებას იცავს, რასაც იცავდა 2018 წლის 16 დეკემბრამდე მოქმედი რედაქციის მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტი. შესაბამისად, სადავო ნორმატიული შინაარსი იწვევს იმავე კონსტიტუციური უფლების შეზღუდვას.
1.2. შეიცავს უფლების შეზღუდვის მსგავს საშუალებას და იწვევს მსგავს სამართლებრივ შედეგს.
1998 წლის 20 თებერვლის მე-10 მუხლის მე-3 პუნქტიც და ზურაბ მიქაძის საქმეშიც გაუქმებული ნორმატიული შინაარსი იწვევდა უფლების შეზღუდვას მსგავსი საშუალებით. კერძოდ, ორივე შემთხვევაში, ირიბი ჩვენების საფუძველზე, შესაძლებელი იყო გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანა. იგივეა იყო სამართლებრივი შედეგიც, რაც შესაძლოა პირის გამამტყუნებელ განაჩენის გამოტანას შეიძლებოდა მოჰყოლოდა.
1.3. არ არსებობს ფაქტობრივი და სამართლებრივი გარემოებები, რომლებიც ნორმის ხელახალი შეფასების საფუძველს/წინაპირობას შექმნიდა.
მოსარჩელეს მიაჩნია, რომ არ არსებობს ისეთი ფაქტობრივი და სამართლებრივი გარემოებები, რომლებიც ნორმის ხელახალი შეფასების საფუძველს ან წინაპირობას შექმნიდა.
ამდენად, გასაჩივრებული ნორმატიული შინაარსი „დამძლევი ნორმის“ ინსტიტუტის გამოყენებით, არსებითი განხილვის გარეშე არაკონსტიტუციურად უნდა იქნეს ცნობილი საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-7 პუნქტთან მიმართებით.
ე) სარჩელში მითითებული სადავო საკითხი არის გადაწყვეტილი საქართველოს კონსტიტუციით;
ვ) არ არის დარღვეული შეტანის კანონით დადგენილი ვადა;
ზ) არ არსებობს სადავო აქტზე მაღლა მდგომი სხვა კანონი, რომლის კონსტიტუციურობასთან დაკავშირებით მსჯელობა იქნებოდა საჭირო.
[1] საქართველოს უზენაესი სასამართლოს კონსტიტუციური წარდგინებები საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის (1998 წლის 20 თებერვლის კანონი) მე-10 მუხლის მე-3 ნაწილის კონსტიტუციურობის თაობაზე, II-22.
5. მოთხოვნის არსი და დასაბუთება
სადავო ნორმა
მოსარჩელეს არაკონსტიტუციურად მიაჩნია საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის (1998 წლის 20 თებერვლის კანონი) მე-10 მუხლის მე-3 ნაწილის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც იძლევა ირიბი ჩვენების საფუძველზე გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის შესაძლებლობას საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-7 პუნქტთან მიმართებით.
საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის XXVII-ე თავი ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო განაჩენის გადასინჯვის წესებს განსაზღვრავს. 310-ე მუხლი ჩამოთვლის ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო განაჩენის გადასინჯვის საფუძვლებს, ხოლო მისი „დ“ ქვეპუნქტის მიხედვით ახლად გამოვლენილ გამოვლენილ გარემოებად ჩაითვლება შემთხვევა, როცა :“არსებობს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება, რომელმაც არაკონსტიტუციურად სცნო ამ საქმეში გამოყენებული სისხლის სამართლის ნორმა.
საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის გადაწყვეტილებით არაკონსტიტუციურად იქნა ცნობილი საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ირიბი ჩვენების საფუძველზე გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანისა და პირის ბრალდებულად ცნობის შესაძლებლობას ითვალისწინებდა.
მოსარჩელემ, ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს მიმართა რომელიც, ითხოვდა მის მიმართ გამოტანილი განაჩენის გადასინჯვას საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 310-ე მუხლის „დ“ ქვეპუნქტით, რადგან თვლიდა რომ არსებობდა ახლად გამოვლენილი გარემოება - საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის გადაწყვეტილება. მოსარჩელის არგუმენტაციით, მის მიმართ გამოტანილი გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანა მოხდა ირიბი მტკიცებულების საფუძველზე, რაც ეწინააღმდეგება საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებას.
აღნიშნულ განჩინების მიხედვით „ სააპელაციო პალატა აღნიშნავს, რომ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის გადაწყვეტილებით არაკონოსტიტუციურად არის ცნობილი საქართველოს კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტთან მიმართებით : ა) საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-13 მუხლის მე-2 ნაწილის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ითვალისწინებს ამავე კოდექსის 76-ე მუხლით განსაზღვრული(2013 წლის 14 წლის ივნისის რედაქცია) მტკიცებულებების - ირიბი ჩვენების საფუძველზე გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის შესაძლებლობას; ბ) საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 169-ე მუხლის პირველი ნაწილის იმ ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ითვალისწინებს ამავე კოდექსის 76-ე მულით განსაზღვრული მტკიცებულებების - ირიბი ჩვენების საფუძველზე ბრალდებულად ცნობის შესაძლებლობას.
აქედან გამომდინარე, ვინაიდან საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის გადაწყვეტილებით ირიბ ჩვენებასთან დაკავშირებით არაკონსტიტუციურად იქნა ცნობილი მხოლოდ მოქმედი სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის(2009 წლის 9 ნოემბრის კანონი) შესაბამისი ნორმები, ხოო 1998 წლის 20 თებერვლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის შესაბამისი ნორმა სასამართლოს არ უცვნია არაკონსტიტუციურად და იმის გათვალისწინებით, რომ მოცემულ საქმეში მსჯავრდებულ ჯემალ დუმბაძის მიმართ, საქმე წარმოებულია 1998 წლის 20 თებერვლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით, სააპელაციო პალატა მიიჩნევს, რომ საკონსტიტუციო სასამართლოს აღნიშნული გადაწყვეტილებით მოცემულ საქმესთან მიმართებაში არ წარმოადგენს კოდექსის 310-ე მუხლის „დ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ განაჩენის გადასინჯვის ახლად გამოვლენილ გარემოებას.
ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სააპელაციო პალატამ დაუშვებლად სცნო ჯემალ დუმბაძის შუამდგომლობა.
ამის შემდგომ საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2018 წლის 27 აპრილის განჩინებით უზენასი სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატამ არ დააკმაყოფილა ჯემალ დუმბაძის საჩივარი. განჩინებაში აღნიშნულია: „საკასაციო სასამართლოს მიაჩნია, რომ ჯემალ დუმბაძის საკასაციო საჩივარი არ უნდა დაკმაყოფილდეს, ხოლო სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება მისივე შუამდგომლობის დაუშვებლად ცნობის შესახებ კანონიერი და დასაბუთებულია, რომლის გაუქმების ან შეცვლის სამართლებრივი საფუძველი არ არსებობს, რის გამოც იგი უნდა დარჩეს უცვლელად.
ამდენად, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ 2015 წლის 22 იანვრის გადაწყვეტილებით ირიბ ჩვენებასთან დაკავშირებით არაკონსტიტუციურად სცნო მხოლოდ 2009 წლის 9 ნოემბრის მოქმედი სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის ზემოაღნიშნული ნორმები, ხოლო 1998 წლის 20 თებერვლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის შესაბამისი ნორმა სასამართლოს არ უცვნია არაკონსტიტუციურად და იმის გათვალისწინებით, რომ მოცემულ საქმეში ჯემალ დუმბაძის მიმართ სისხლის სამართლის საქმის გამოძიება და სასამართლო განხილვა წარმართულია 1998 წლის 20 თებერვლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით, საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის გადაწყვეტილება მოცემულ საქმესთან მიმართებით არ წარმოადგენს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 310-ე მუხლის „დ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული განაჩენის გადასინჯვის ახლად გამოვლენილ გარემოებას და შუამდგომლობის დასაშვებად ცნობის საფუძველს.
აღნიშნული განჩინებებიდან ცალსახაა, რომ როგორც სააპელაციო სასამართლო, ასევე უზენაესი სასამართლო სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 310-ე მუხლის „დ“ ქვეპუნქტს თანმიმდევრულად კითხულობენ. კერძოდ, სასამართლოების შეფასებით, იმისთვის რომ 310-ე მუხლის „დ“ ქვეპუნქტის გამოყენების წინაპირობა არსებობდეს, საკონსტიტუციო სასამართლომ თავისი გადაწყვეტილებით სწორედ ის ნორმა უნდა სცნოს არაკონსტიტუციურად, რომლის მიხედვითაც წარიმართა საქმის გამოძიება და სასამართლო განხილვა, და შესაბამისად გამოტანილ იქნა განაჩენი. სწორედ ამის გამო არ მიიღეს მოსარჩელის შუამდგომლობები არც სააპელაციო სასამართლომ და არც საკასაციო სასამართლომ.
ამასთან, მნიშვნელოვანია, რომ საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის გადაწყვეტილების შემდეგ არაერთმა პირმა მიმართა სააპელაციო სასამართლოს ირიბი მტკიცებულებებზე დაყრდნობით გამოტანილი გამამტყუნებელი განაჩენის გადასინჯვის საკითხზე. სააპელაციო სასამართლომ კი დაუშვებლად სცნო იმ პირთა საჩივრები, რომლები 1998 წლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მიხედვით იყვნენ გასამართლებული. ამის შემდეგ დაუშვებლად ცნობილი საჩივრები უზენაეს სასამართლოში გასაჩივრდა.
მოსარჩელის წამომადგენლებმა თბილისის სააპელაციო სასამართლოსგან გამოითხოვეს საჯარო ინფორმაცია, რომელიც შეეხებოდა სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 310-ე მუხლის „დ“ ქვეპუნქტის საფუძველზე თბილისის სააპელაციო სასამართლოს მიერ 2015 წლის ივნისი-ოქტომბრის თვეებში გამოტანილ განჩინებებს. პასუხად მიღებული საქმეებიდან იკითხება თანმიმდევრული შინაარსი, რომელიც შემდეგში მდგომარეობს:
თბილისის სააპელაციო სასამართლოს 2015 წლის 4 ივნისის N1/ა.გ.112-15 საქმეზე აღნიშნა, რომ „პალატას მიაჩნია, რომ მსჯავრდებულ მ.ქ-ს და მისი ინტერესების დამცველს, ადვოკატ მ.ჩ-ს შუამდგომლობა არის დაუსაბუთებელი, ვინაიდან მასში არ არის მითითებული რაიმე ახლად გამოვლენილი გარემოება, რაც სსსკ-ის 310-ე მუხლის საფუძველზე, ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო განაჩენის გადასინჯვის საფუძველი გახდებოდა. შუამდგომლობის ავტორთა მითითება საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის N1/1/548 გადაწყვეტილებაზე ვერ მიიჩნევა განაჩენის გადასინჯვის საფუძვლად, ვინაიდან პალატა მიიჩნევს, რომ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს ხსენებული გადაწყვეტილება ეხება მხოლოდ მოქმედ სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსში არსებულ ნორმებს, ხოლო მსჯავრდებულ მ.ქ-ს მიმართ საქმის წარმოება მიმდინარეობდა ძველი(1998 წლის 20 თებერვლის კანონით) სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის შესაბამისად. ზემოაღნიშნული გარემოებიდან გამომდინარე, პალატა მიიჩნევს, რომ მსჯავრდებულ მ.ქ-ს და მისი ინტერესის დამცველის ადვოკატ მ.ჩ-ს შუამდგომლობა არა არის დაყენებული სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მოთხოვნათა შესაბამისად დაყენებული, რის გამოც იგი დაუშვებლად უნდა იქნეს ცნობილი.“(იხილეთ დანართი)
სსსკ-ის 310-ე მუხლის „დ“ ქვეპუნქტიდან იგივე ნორმატიული შინაარსი იკითხება თბილისის სააპელაციო სასამართლოს 2015 წლის 15 ივლისის N1/ა.გ-151-15 საქმეზეც, სადაც სასამართლომ განმარტა, რომ „პალატას მიაჩნია, რომ მსჯავრდებულ გ.გ-ს ინტერესების დამცველი ადვოკატის ვ.გ-ის შუამდგომლობა არის დაუსაბუთებელი, ვინაიდან არ არის მითითებული რაიმე ახალი გარემოება, რაც საქართველოს სსსკ-ის 310-ე მუხლის საფუძველზე, ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო განაჩენის გადასინჯვის საფუძველი გადებოდა. შუამდგომლობის ავტორის მითითება საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებაზე ვერ მიიჩნევა განაჩენის გადასინჯვის საფუძვლად, ვინაიდან პალატა აღნიშნავს, რომ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს ხსენებული 2015 წლის 22 იანვრის N1/1/548 გადაწყვეტილება ეხება მხოლოდ მოქმედ სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსში არსებულ ნორმებს, ხოლო მსჯავრდებულ გ.გ-ს მიმართ საქმის წარმოება მიმდინარეობდა ძველი(1998 წლის 20 თებერვლის კანონით) სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის შესაბამისად.“(იხილეთ დანართი)
უფრო მეტი დამაჯერებლობისთვის და სასამართლოს მიერ 310-ე მუხლის „დ“ ქვეპუნქტის ინტერპრეტაციის თანმიმდევრულობის საჩვენებლად მოვიყვანთ კიდევ ერთ განჩინებას, რომელშიც თბილისის სააპელაციო სასამართლო იგივე ნორმატიულ შინაარსს ხედავს. თბილისის სააპელაციო სასამართლოს 2015 წლის 5 ივლისის N1/ა.გ-152-15 საქმეზე სასამართლო ადგენს, რომ „საქართველოს სსსკ-ის 310-ე მუხლის „დ“ ქვეპუნქტის თანახმად, განაჩენი ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო გადაისინჯება, თუ არსებობს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება, რომელმაც არაკონსტიტუციურად ცნო ამ საქმეში გამოყენებული სისხლის სამართლის კანონი. სასამართლო მიიჩნევს, რომ შუამდგომლობის ავტორის მითითება საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებაზე ვერ მიიჩნევა განაჩენის გადასინჯვის საფუძვლად, ვინაიდან, მსჯავრდებულ ნ.ჩ-ს მიმართ საქმის წარმოება მიმდინარეობდა 2006 წლის 31 მაისამდე მოქმედი კანონით. საკონსტიტუციო სასამართლომ კი 2015 წლის 22 იანვრის გადაწყვეტილებით არაკონსტიტუციურად ცნო ამჟამად მოქმედი სისხლის სამართლის კანონი.... სასამართლო აღნიშნავს, რომ ვინაიდან სსსკ-ის 310-ე მუხლის „დ“ ქვეპუნქტი ხაზგასმით მიუთითებს არსებული სისხლის სამართლის საქმეში გამოყენებულ სისხლის სამართლის კანონზე, ხოლო საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მითითებული გადაწყვეტილება ეხება ამჟამად მოქმედ სისხლისსამართლებრივ ნორმებს და არა მოცემულ სისხლის სამართლის საქმეში გამოყენებულ სისხლის სამართლის კანონს, შუამდგომლობის მოთხოვნა განაჩენის ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო ვერ იქნება დაკმაყოფილებული.“(იხილეთ დანართი)
310-ე მუხლის „დ“ ქვეპუნქტის ინტერპრეტაციის იგივე შინაარსი იკითხება ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს 2015 წლის 6 აპრილის N1/აგ-18-2015, 2015 წლის 8 აპრილის N1/აგ-19-2015, 2015 წლის 21 დეკემბრის N1/აგ-584-2015 საქმეებზე.(იხილეთ დანართი)
საქართველოს უზენაესმა სასამართლომ კასატორთა არგუმენტების გათვალისწინებით საქმის წარმოება შეაჩერა და კონსტიტუციური წარდგინებით მიმართა საკონსტიტუციო სასამართლოს. წარდგინებაში მოსამართლეები მოითხოვდნენ საქმის თავდაპირველად გამოყენებული 1960 და 1998 წლების საპროცესო კოდექსების იმ ნორმატიული შინაარსის კონსტიტუციურობას, რომელიც ირიბი ჩვენების საფუძველზე გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის საშუალებას იძლეოდა. საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმმა 2016 წლის 29 სექტემბრის განჩინებით არსებითად განსახილველად არ მიიღო აღნიშნული წარდგინება. სარჩელის დასაბუთებისთვის კი მნიშვნელოვანია განვიხილოთ განჩინების რამდენიმე დეტალი.
საკონსტიტუციო სასამართლომ 2016 წლის 29 სექტემბრის №3/3/ 685, 686, 687, 688, 689, 736, 737, 758, 793, 794, 820 წარდგინების განჩინებაში აღნიშნა, რომ „წარდგინებებში სადავოდ გამხდარი ნორმა წარმოადგენს არა გამოსაყენებელ კანონს, არამედ მათი არაკონსტიტუციურად ცნობა წარმოადგენს იმ ფაქტობრივ გარემოებას, რომლიც ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო, ხდება განაჩენის გადახედვის წარმოების დაწყების საფუძველი. ხოლო ამ წარმოების ფარგლებში გამოსაყენებელ სამართლებრივ წესრიგს სრულად ქმნის 2009 წლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი. მოცემული წარდგინებებით, უზენაესი სასამართლო ითხოვს, რომ საკონსტიტუციო სასამართლომ შექმნას ფაქტობრივი საფუძვლები საქმისწარმოების განახლებისათვის და არა იმ მარეგულირებელი წესების არაკონსტიტუციურად ცნობისათვის, რომელიც საქმის წარმოების განახლებას ზღუდავს.“[1]
აღნიშნულიდან გამოდინარე, საკონსტიტუციო სასამართლოც იმას ამბობს, რომ 1998 წლის მე-10 მუხლის მე-3 ნაწილის არაკონსტიტუციურად ცნობაა საჭიროა იმისათვის, რომ უზენაესმა სასამართლომ განიხილოს მის წინაშე დაყენებული შუამდგომლობები, რომლებიც ეხება განაჩენის გადახედვის საკითხს ახლად გამოვლენილი გარემოებების გამო, იმ პირთათვის, რომელთაც გამამტყუნებელი განაჩენი გამოეტანათ 1998 წლის სისხლის სამართლის კოდექსის საფუძველზე. შესაბამისად, თუკი საკონსტიტუციო სასამართლო სადავო ნორმას არაკონსტიტუციურად გამოაცხადებდა, უზენაეს სასამართლოს დაუდგენდა ფაქტობრივი გარემოებას - სსსკ-ის 310-ე მუხლის(მოქმედი რედაქცია) „დ“ ქვეპუნქტის საფუველზე იარსებებდა საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება, რომელმაც არაკონსტიტუციურად სცნობდა ირიბი ჩვენების საფუძველზე გამამტყუნებელი განაჩენის გამოყენების შესაძლებლობას იმ პირთა საქმეში, რომელთა განაჩენიც გამოტანილი იქნა 1998 წლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით, რაც გახდებოდა საქმის წარმოების გაგრძელების საფუძველი. საქმის წარმოება კი წარიმართებოდა სსსკ-ის 310-ე მუხლის მოქმედი რედაქციის მიხედვით.
აღნიშნული მსჯელობიდან გამომდინარე, ნათელია, რომ საერთო სასამართლოების თანმიმდევრული პრაქტიკის მიხედვით, იმისათვის რომ მოსარჩელის განაჩენის გადაიხედოს 310-ე მუხლის „დ“ ქვეპუნქტის საფუძველზე, საჭიროა ფაქტობრივი გარემოების არსებობა - 1998 წლის სსსკ-ის მე-10 მუხლის მე-3 პუნქტის იმ ნორმატიული შინაარსის არაკონსტიტუციურად ცნობა, რომელიც შესაძლებელს ხდის ირიბი ჩვენების საფუძველზე გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის შესაძლებლობას. ამასთან, რადგან საკონსტიტუციო სასამართლომ ირიბი ჩვენებების საფუძველზე გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის შესაძლებლობა არაკონსტიტუციურად სცნო, ხოლო მოსარჩელეს სწორედ ირიბი ჩვენების გამო სასჯელის მოხდა მიაჩნია არაკონსტიტუციურად. მოსარჩელე მიიჩნევს, რომ სწორედ აღნიშნული სადავო ნორმა უნდა იქნეს არაკონსტიტუციურად ცნობილი, რათა არაკონსტიტუციურმა ნორმატიულმა შინაარმა მისი უფლება აღარ შეზღუდოს.
რაც შეეხება იმას, აქვს თუ არა 1998 წლის სსსკ-ის მე-10 მუხლის მე-3 პუნქტს აღნიშნული ნორმატიული შინაარსი, ზემოთ დასახელებულ 2016 წლის 29 სექტემბრის წარდგინებაში უზენაესმა სასამართლომ მიუთითა, რომ 1998 წლის 20 თებერვლის საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი არ ითვალისწინებს ირიბი და პირდაპირი ჩვენების ცნებებს. ამასთან, ხსენებული კოდექსები ცალსახად მოიაზრებს არათუ „ირიბი ჩვენების“ მტკიცებულებად წარდგენის შესაძლებლობას, არამედ უშვებს მის საფუძველზე გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის შესაძლებლობასაც, თუ იგი გადალახავს მტკიცებულებათა დასაშვებობის ეტაპს.
ამდენად, მოსარჩელე იდავებს სსსკ-ის 1998 წლის მე-10 მუხლის მე-3 პუნქტის იმ ნორმატიულ შინაარსზე, რომელიც ირიბი ჩვენების საფუძველზე იძლევა გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის შესაძლებლობას საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-7 პუნქტთან მიმართებით.
ძალადაკარგული ნორმის კონსტიტუციურობის საკითხი
საკონსტიტუციო სასამართლოს დადგენილი პრაქტიკის მიხედვით, მოსარჩელეს მხოლოდ იმ სადავო ნორმაზე შეუძლია კონსტიტუციური დავის წარმოება, რომელიც ძალაშია. წინააღმდეგ შემთხვევაში, სასამართლო საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ მე-18 მუხლი მე-3 პუნქტის „გ“ ქვეპუნქტზე დაყრდნობით გამოსცემს განჩინებას სარჩელის არსებითად განსახილველად არ მიღების თაობაზე.
მაგალითისთვის:
საკონსტიტუციო სასამართლოს 2012 წლის 13 ივნისის №1/1/521 განჩინებაში მოსარჩელე, ავთანდილ კახნიაშვილი სადავოდ ხდიდა საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 117-ე მუხლის პირველი ნაწილის კონსტიტუციურობას.
სასამართლომ პირველ რიგში აღნიშნა, რომ კონსტიტუციის 89-ე(2018 წლის 16 დეკემბრამდე მოქმედი რედაქცია) მუხლის პირველი პუნქტის „ვ“ ქვეპუნქტი და „საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 39-ე მუხლი კონსტიტუციური სარჩელის ავტორს მხოლოდ მოქმედი ნორმატიული აქტების კონსტიტუციურობის საკითხის შემოწმების შესაძლებლობას აძლევს. აღნიშნული ფორმალური მოთხოვნის გამართლებად სასამართლო აღნიშნავს, რომ „ნორმატიული აქტი, რომელიც აღარ მოქმედებს, ვერ შეფასდება როგორც ადამიანის უფლების შემზღუდველი ნორმა. ამასთან, საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, „მხოლოდ მოქმედი ნორმა შეიძლება წარმოშობდეს ადამიანის კონსტიტუციით გარანტირებული უფლების დარღვევის რისკს.[2]
შესაბამისად, ვინაიდან ავთანდილ კახნიაშვილი იმ სადავო ნორმის არაკონსტიტუციურად ცნობას ითხოვდა, რომელიც კონსტიტუციური სარჩელის დარეგისტრირების მომენტისთვის უკვე აღარ მოქმედებდა, სასამართლომ არსებითად არ მიიღო აღნიშნული კონსტიტუციური სარჩელი.
როგორც აღნიშნული განჩინებიდან იკითხება, საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ ძალადაკარგული ნორმის არსებითად განსახილველად არ მიღების ერთადერთ საფუძველს წარმოადგენს ის, რომ თუკი ნორმა ძალადაკარგულია, მას არ შეიძლება ჰქონდეს უფლების შემზღუდველი ეფექტი, რადგან მხოლოდ მოქმედი ნორმა ქმნის რეალურ შედეგს აწმყოში არსებული ურთიერთობებისთვის და ამიტომ უფლების დარღვევის რისკიც მხოლოდ მის მოქმედებას შეიძლება გააჩნდეს.
გასაგებია საკონსტიტუციო სასამართლო მოტივაცია, რომ მხოლოდ ისეთი ნორმის კონსტიტუციურობა შეამოწმოს, რომელიც უფლების შეზღუდვას შეიძლება ახდენდეს. აღნიშნული ნორმებიდან კი გამორიცხულია ძალადაკარგული ნორმები. თუმცა, მოსარჩელის პოზიციით, ძალადაკარგულ ნორმასაც შესაძლოა ჰქონდეს აწმყოში მოქმედ ურთიერთობებზე შედეგი, რომელიც ძალადაკარგული მოქმედების დროს წარმოიშვა და დღემდე გრძელდება. აღნიშნული კი საერთოდ არ ეწინააღმდეგება სასამართლოს მოტივაციას - შეამოწმოს მხოლოდ ის ნორმატიული აქტი, რომელიც შესაძლოა კონსტიტუციით გარანტირებული უფლების დარღვევის რისკს ქმნიდეს. სასამართლომ აღნიშნული მოტივაცია ფორმალურ განსჯაზე არ უდნა დააყრდნოს და მიუხედავად იმისა სადავო ნორმა მოქმედი რედაქციისაა თუ ძალადაკარგულია, მან უნდა შეაფასოს მისი კონსტიტუციურობის საკითხი, თუკი ის კონსტიტუციით გარანტირებული უფლებას არღვევს ან ქმნის მისი დარღვევის რისკს. სხვა სიტყვებით, სასამართლომ იმისდა მიუხედავად ნორმა ძალადაკარგულია თუ მოქმედი რედაქციის, ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში უნდა შეამოწმოს კონსტიტუციურ სარჩელში სადავოდ გამხდარი ნორმა არღვევს თუ არა უფლებას ან ქმნის თუ არა მისი დარღვევის რისკს.
ზემოთ განხილული მსჯელობა შეიძლება ამოვიკითხოთ ასევე საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 29 დეკემბერის გადაწყვეტილების სასამართლოს წევრების ირინე იმერლიშვილის, გიორგი კვერენჩხილაძის, მაია კოპალეიშვილისა და თამაზ ცაბუტაშვილის განსხვავებულ აზრში, სადაც განსხვავებული აზრის მქონე მოსამართლეებმა არ გამორიცხეს ის გარემოება, რომ სადავო ნორმის კონსტიტუციასთან შესაბამისობის შემოწმების უფლებამოსილება მოიცავდეს ისეთი ნორმის შეფასებას, რომელიც მისი შეცვლისა თუ გაუქმების მიუხედავად, წარმოადგენს, მოქმედ, გამოსაყენებელ ნორმატიულ აქტს და ამგვარად ზემოქმედებდეს მხარის კონსტიტუციურ უფლებაზე.[3]
შესაბამისად, ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში უნდა შეფასდეს საკონსტიტუციო სასამართლოს წინაშე არსებული სადავო ნორმა მიუხედავად იმისა ფორმალურად ძალადაკარგულია იგი თუ მოქმედი, აწმყოში არსებულ ურთიერთობებზე ახდენს თუ არა გავლენას და ამგვარად ახდენს თუ არა კონსტიტუციით გარანტირებული უფლებებში ჩარევას. რის შემდეგაც პროპორციულობის ტესტის ფარგლებში უნდა შემოწმდეს არის თუ არა უფლებაში ჩარევა თანაზომიერი.
კონსტიტუციური დავის ფარგლებში სადავოდ გამხდარი ნორმა 1998 წელსაა მიღებული და შესაბამისად ძალადაკარგულია. თუმცა, მიუხედავად იმისა, რომ ის ძალადაკარგულია, მისი არსებობა არღვევს მოსარჩელის უფლებას. კერძოდ, მანამ ის არაკონსტიტუციურად არ გამოცხადდება, მოსარჩელეს არ აქვს შესაძლებლობა ახალი საპროცესო კოდექსის 310-ე მუხლის „დ“ ქვეპუნქტის მიხედვით, სააპელაციო სასამართლოს მიმართოს შუამდგომლობით რათა მოხდეს მისი საქმის გადახედვა. რეალურად, საკონსტიტუციო სასამართლომ არაკონსტიტუციურად სცნო ირიბი ჩვენების გამო პირის გამამტყუნებელ განაჩენად გამოტანის შესაძლებლობა, თუმცა მოსარჩელეს, რომელიც თვლის, რომ განაჩენი სწორედ ირიბ ჩვენებაზე დაყრდნობით მიესაჯა, მხოლოდ იმის გამო, რომ ფორმალურად აღნიშნული ნორმატიული შინაარსის არაკონსტიტუციურად ცნობა არ მომხდარა 1998 წლის ძალადაკარგულ კოდექსშიც, ერღვევა ისეთი საპროცესო უფლება, რომელიც კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-7 პუნქტითაა გათვალისწინებული.
ამდენად, მიუხედავად იმისა, რომ მოსარჩელე სადავოდ ხდის ძალადაკარგულ ნორმას, საკონსტიტუციო სასამართლომ მისი კონსტიტუციურობის საკითხი მაინც უნდა განიხილოს, რადგან სადავო ნორმა აწმყოში უფლებას ურღვევს მოსარჩელეს.
სადავო ნორმის მიმართება კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-7 პუნქტთან მიმართებით
1. უფლებით დაცული სფერო
(საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-7 პუნქტთან მიმართებით მსჯელობისას დავეყრდნობი საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკას 2018 წლის 16 დეკემბრამდე მოქმედი კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტთან მიმართებით)
საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-7 პუნქტის მიხედვით, დადგენილება ბრალდებულის სახით პირის პასუხისგებაში მიცემის შესახებ უნდა ემყარებოდეს დასაბუთებულ ვარაუდს, ხოლო გამამტყუნებელი განაჩენი - უტყუარ მტკიცებულებებს. ამასთან, ყოველგვარი ეჭვი, რომელიც ვერ დადასტურდება კანონით დადგენილი წესით, უნდა გადაწყდეს ბრალდებულის სასარგებლოდ.
საკონსტიტუციო სასამართლოს დადგენილი პრაქტიკის მიხედვით: „ აღნიშნული კონსტიტუციური დებულება წარმოადგენს სამართლებრივი სახელმწიფოს ერთ-ერთ საფუძველს, განამტკიცებს უდანაშაულო პირის მსჯავრდების თავიდან აცილების მნიშვნელოვან, საყოველთაოდ აღიარებულ პრინციპს - „in dubio pro reo“, რომლის თანახმად, დაუშვებელია პირის მსჯავრდება საეჭვო ხასიათის ბრალდებების საფუძველზე და, ამდენად, სისხლისსამართლებრივი დევნის პროცესში ადამიანის უფლებების დაცვის მნიშვნელოვან გარანტიას ქმნის. მხოლოდ უტყუარი მტკიცებულებების საფუძველზე პასუხისმგებლობის დაკისრების პრინციპი წარმოადგენს იმის გარანტიას, რომ სახელმწიფო მოხელეთა თვითნებობისა თუ შეცდომების შედეგად არ მოხდეს უდანაშაულო პირის მსჯავრდება. სამართლებრივი სახელმწიფო გულისხმობს ისეთი სამართლებრივი სისტემის არსებობას, რომლის პირობებშიც პირის წინააღმდეგ განხორციელებული მართლმსაჯულების ღონისძიებები - ბრალდება და პასუხისმგებლობის დაკისრება უნდა განხორციელდეს ადეკვატური სტანდარტების შესაბამისად.“[4]
„პირისათვის პასუხისმგებლობის დაკისრების პროცესში უაღრესად დიდი მნიშვნელობა ენიჭება სამართლიანი სასამართლოს უფლებითა და საპროცესო გარანტიებით სრულყოფილ სარგებლობას. პასუხისმგებლობის დაკისრებისას ინდივიდი არ უნდა წარმოადგენდეს სამართალწარმოების ობიექტს და უნდა აღიჭურვოს დაცვის იმ მექანიზმებით, რასაც სამართლიანი სასამართლოს უფლება მოითხოვს“[5]
კონსტიტუციური დავის ფარგლებში უნდა შეფასდეს რამდენად პასუხობს ირიბი ჩვენების საფუძველზე გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის შესაძლებლობა იმ კონსტიტუციურ პრინციპს, რომელიც იმპერატიულად გამორიცხავს პირისთვის საეჭვო ბრალდებების საფუძველზე პასუხისგებაში მიცემის შესაძლებლობას.
[1] საქართველოს უზენაესი სასამართლოს №3/3/ 685, 686, 687, 688, 689, 736, 737, 758, 793, 794, 820 კონსტიტუციური წარდგინებები საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის(1998 წლის 20 თებერვლის კანონი) მე-10 მუხლის მე-3 ნაწილის კონსტიტუციურობის თაობაზე, II-9.
[2] საკონსტიტუციო სასამართლოს 2012 წლის 13 ივნისის №1/1/521 განჩინება საქმეზე, საქართველოს მოქალაქე ავთანდილ კახნიაშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, II-3.
[3] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 29 დეკემბერის გადაწყვეტილების განსხვავებული აზრი 99.
[4] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის №1/1/548 გადაწყვეტილება საქმეზე, საქართველოს მოქალაქე ზურაბ მიქაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, II-2.
[5] (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 24 დეკემბრის №3/3/601 გადაწყვეტილება საქართველოს უზენაესი სასამართლოს კონსტიტუციურ წარდგინებაზე საქართველოს 1998 წლის 20 თებერვლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 546-ე მუხლის და ამავე კოდექსის 518-ე მუხლის პირველი ნაწილის კონსტიტუციურობის თაობაზე, II-11.
6. კონსტიტუციური სარჩელით/წარდგინებით დაყენებული შუამდგომლობები
შუამდგომლობა სადავო ნორმის მოქმედების შეჩერების თაობაზე: არა
შუამდგომლობა პერსონალური მონაცემების დაფარვაზე: არა
შუამდგომლობა მოწმის/ექსპერტის/სპეციალისტის მოწვევაზე: არა
შუამდგომლობა/მოთხოვნა საქმის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვის თაობაზე: არა
კანონმდებლობით გათვალისწინებული სხვა სახის შუამდგომლობა: კი