თქვენ არ ეცნობით კონსტიტუციური სარჩელის/წარდგინების სრულ ვერსიას. სრული ვერსიის სანახავად, გთხოვთ, ვერტიკალური მენიუდან ჩამოტვირთოთ მიმაგრებული დოკუმენტი

1. სადავო ნორმატიული აქტ(ებ)ი

ა. საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსი.

ბ. საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი.

გ. „ამნისტიის შესახებ“ საქართველოს კანონი..

2. სასარჩელო მოთხოვნა

3. საკონსტიტუციო სასამართლოსათვის მიმართვის სამართლებრივი საფუძვლები

საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის 1-ლი პუნქტი; 60-ე მუხლის მე-4 პუნქტის ,,ა” ქვეპუნქტი; საქართველოს ,,საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ” საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის 1-ლი პუნქტის ,,ე” ქვეპუნქტი; 31-31¹- ე მუხლები, 39-ე მუხლის 1-ლი პუნქტის ,,ა” ქვეპუნქტი.

4. განმარტებები სადავო ნორმ(ებ)ის არსებითად განსახილველად მიღებასთან დაკავშირებით

სარჩელის მიმართ არ არსებობს „საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ ორგანული კანონის 31³ მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებული რომელიმე გარემოება:

- სარჩელი შეესაბამება ამ კანონის 31^​1 მუხლით დადგენილ მოთხოვნებს.

- შეტანილია უფლებამოსილი პირის მიერ.

- სარჩელში მითითებული ყველა სადავო საკითხი არის საკონსტიტუციო სასამართლოს განსჯადი;

- სარჩელში მითითებული ყველა სადაო საკითხი არ არის გადაწყვეტილი საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ.

- კანონით არ არის დადგენილი სასარჩელო ხანდაზმულობის ვადა და შესაბამისად, არც მისი არასაპატიო მიზეზით გაშვების საკითხი დგება დღის წესრიგში;

- სადავო კანონქვემდებარე ნორმატიულ აქტის კონსტიტუციურობაზე სრულფასოვანი მსჯელობა შესაძლებელია ნორმატიული აქტების იერარქიაში, მასზე მაღლა მდგომი იმ ნორმატიული აქტის კონსტიტუციურობაზე მსჯელობის გარეშე, რომელიც კონსტიტუციური სარჩელით გასაჩივრებული არ არის.

მოსარჩელე ბადრი ბეჟანიძე ქობულეთის რაიონული სასამართლოს 2007 წლის 27 ივლისის განაჩენით ცნობილი იქნა დამნაშავედ საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 109-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ე“ და მე-3 ნაწილის „ა“, „ბ“ და „ე“ ქვეპუნქტებით და მიესაჯა უვადო თავისუფლების აღკვეთა. ამავე კოდექსის 59-ე მუხლის თანახმად, ბოლო განაჩენით დანიშნულ სასჯელს დაემატა ქობულეთის რაიონული სასამართლოს 2006 წლის 1 სექტემბრის განაჩენით დანიშნული სასჯელი- 3 წლით თავისუფლების აღკვეთა, რომელიც ჩათვლილი ჰქონდა პირობით და ბადრი ბეჟანიძეს საბოლოოდ განესაზღვრა უვადო თავისუფლების აღკვეთა, რომლის ათვლა დაეწყო 2007 წლის 11 იანვრიდან.

ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის 2007 წლის 22 ნოემბრის განაჩენით ქობულეთის რაიონული სასამართლოს 2007 წლის 27 ივლისის განაჩენი შეიცვალა. კერძოდ, ბადრი ბეჟანიძეს გასაჩივრებული განაჩენიდან ამოერიცხა საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 109-ე მუხლის მე-3 ნაწილის „ე“ ქვეპუნქტი. განაჩენი ბადრი ბეჟანიძის მიმართ სხვა ნაწილში დარჩა უცვლელად.

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის 2008 წლის 5 ნოემბრის განჩინებით ბადრი ბეჟანიძის ქმედება საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 109-ე მუხლის მე-3 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტიდან გადაკვალიფიცირდა ამავე მუხლის მე-3 ნაწილის „ე“ ქვეპუნქტზე. გასაჩივრებული განაჩენი ბადრი ბეჟანიძის მიმართ სხვა ნაწილში დარჩა უცვლელად.

ბათუმის საქალაქო სასამართლოს 2013 წლის 20 თებერვლის განჩინებით ბადრი ბეჟანიძეს „ამნისტიის შესახებ“ საქართველოს 2012 წლის 28 დეკემბრის, კანონის საფუძველზე ¼-ით შეუმცირდა საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 109-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ე“ და მე-3 ნაწილის „ბ“, „ე“ ქვეპუნქტით დანიშნული სასჯელი და საბოლოოდ მიესაჯა უვადო თავისუფლების აღკვეთა.

აღნიშნული განჩინება საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის 2013 წლის 26 აპრილის განჩინებით შეიცვალა, კერძოდ: ბადრი ბეჟანიძე გათავისუფლდა ქობულეთის რაიონული სასამართლოს 2006 წლის 1 სექტემბრის განაჩენით საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 236-ე მუხლის პირველი და მე-2 ნაწილებით დანიშნული სასჯელის 3 წლით თავისუფლების აღკვეთის მოხდისაგან. გასაჩივრებული განჩინება სხვა, მათ შორის საბოლოო სასჯელის ნაწილში დარჩა უცვლელად.

ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის 2015 წლის 06 აპრილის განჩინებით, ბადრი ბეჟანიძის შუამდგომლობა ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს 2007 წლის 22 ნოემბრის განაჩენის და საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2008 წლის 05 ნოემბრის განაჩენის გადასინჯვის შესახებ, ცნობილი იქნა დაუშვებლად. (ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო კანონიერ ძალაში შესული განაჩენისა და განჩინების გადასინჯვის შუამდგომლობას საფუძვლად დაედო საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის გადაწყვეტილება, რომლითაც არაკონსტიტუციურად იქნა ცნობილი საქართველოს კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტთან მიმართებით: ა) საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-13 მუხლის მე-2 ნაწილის მე-2 წინადადების ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ითვალისწინებს ამავე კოდექსის 76-ე მუხლით განსაზღვრული (2013 წლის 14 ივნისის რედაქცია) მტკიცებულების- ირიბი ჩვენების საფუძველზე გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის შესაძლებლობას, ბ) საქართველოს სისხლის სამართლოს საპროცესო კოდექსის 169-ე მუხლის პირველი ნაწილის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ითვალისწინებს ამავე კოდექსის 76-ე მუხლით განსაზღვრული (2013 წლის 14 ივნისის რედაქცია) მტკიცებულების- ირიბი ჩვენების საფუძველზე პირის ბრალდებულად ცნობის შესაძლებლობას.

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის 2015 წლის 5 ნოემბრის განჩინების თანახმად, ჩვენი საკასაციო საჩივრის საფუძველზე, მოცემულ საქმეზე საქმის წარმოება შეჩერებული იქნა და პალატამ კონსტიტუციური წარდგინებით მიმართა საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს, რათა არაკონსტიტუციურად ეცნო საქართველოს 1998 წლის 20 თებერვლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-10 მუხლის მე-3 ნაწილის სიტყვების „გამამტყუნებელი განაჩენი და ყველა სხვა საპროცესო გადაწყვეტილება უნდა ემყარებოდეს მხოლოდ უტყუარ მტკიცებულებებს“ საქართველოს კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტთან მიმართებით, იმ ნორმატიული შინაარსის, რომელიც იძლევა „ირიბი ჩვენების“ საფუძველზე გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის შესაძლებლობას.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმის 2016 წლის 29 სექტემბრის გადაწყვეტილებით, ბადრი ბეჟანიძის საქმეზე და სხვა მსგავსი კონსტიტუციური წარდგინებები (სულ 11 წარგინება) არ მიიღო წარმოებაში.

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სიხლის სამართლის საქმეთა პალატის 2016 წლის 28 ოქტომბრის განჩინებით, ბადრი ბეჟანიძის საკასაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა და უცვლელად დარჩა ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს 2015 წლის 06 აპრილის განჩინება.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2019 წლის 20 სექტემბრის გადაწყვეტილებით დაკმაყოფილდა ბადრი ბეჟანიძის კონსტიტუციური სარჩელი და არაკონსტიტუციურად იქნა ცნობილი „საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსში ცვლილებებისა და დამატებების შეტანის შესახებ“ საქართველოს 2007 წლის 04 ივლისის #5196-რს კანონის მე-2 მუხლი, საქართველოს კონსტიტუციის მე-11 პუქნტის პირველ ნაწილთან და 31-ე პუნქტის მე-9 ნაწილის მე-2 წინადადებასთან მიმართებით.

2019 წლის 16 ოქტომბერს მსჯავრდებულმა ბადრი ბეჟანიძემ და მისმა ადვოკატებმა შუამდგომლობით მიმართა ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს სისლხის სამართლის საქმეთა პალატას, ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო მსჯავრდებულ ბადრი ბეჟანიძის მიმართ დადგენილი განაჩენის გადასინჯვის შესახებ.

ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის 2020 წლის 13 თებერვლის განაჩენით ბადრი ბეჟანიძის და მისი ადვოკატების შუამდგომლობა ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო განაჩენის გადასინჯვის თაობაზე დაკმაყოფილდა ნაწილობრივ.

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2008 წლის 5 ნოემბრის განჩინება (ამავე სასამართლოს 2013 წლის 26 აპრილის განჩინების გათვალისწინებით) შეიცვალა. კერძოდ: ბადრი ბეჟანიძეს მსჯავრდებიდან ამოერიცხა საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 109-ე მუხლის მე-3 ნაწილის „ე“ ქვეპუნქტი და იგი ცნობილ იქნა დამნაშავედ დანაშაულთა ერთობლიობით და მიესაჯა:

საქართველოს სისხლის სამართლოს კოდექსის 109-ე მუხლის მე-3 ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით (თემურ ბეჟანიძის მკვლელობის ეპიზოდი) უვადო თავისუფლების აღკვეთა, რაც „ამნისტიის შესახებ“ საქართველოს 2012 წლის 28 დეკემბრის კანონის საფუძველზე, ¼-დით შეუმცირდა და განესაზღვა უვადო თავისუფლების აღკვეთა.

საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 109-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ე“ ქვეპუნქტით (გიორგი ბეჟანიძის მკვლელობის ეპიზოდი) თავისუფლების აღკვეთა 16 წლით, რაც „ამნისტიის შესახებ“ საქართველოს 2012 წლის 28 დეკემბრის კანონის საფუძველზე ¼-დით შეუმცირდა და განესაზღვრა თავისუფლების აღკვეთა 12 წლით.

საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 59-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, უფრო მკაცრმა სასჯელმა შთანთქა ნაკლებად მკაცრი სასჯელი და საბოლოოდ, ბადრი ბეჟანიძეს განესაზღვა უვადო თავისუფლების აღკვეთა.

საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 67-ე მუხლის მე-5 ნაწილის შესაბამისად, გაუქმდა ქობულეთის რაიონული სასამართლოს 2006 წლის 1 სექტემბრის განაჩენით დანიშნული პირობითი მსჯავრი და ბადრი ბეჟანიძე „ამნისტიის შესახებ“ საქართველოს 2012 წლის 28 დეკემბრის კანონის საფუძველზე გათავისუფლდა ამავე განაჩენით საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 236-ე მუხლის პირველი და მე-2 ნაწილებით დანიშნული სასჯელის- 3 წლით თავისუფლების აღკვეთისაგან.

სხვა ნაწილში საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2008 წლის 5 ნოემბრის განჩინება ბადრი ბეჟანიძის მიმართ დარჩა უცვლელად.

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის 2020 წლის 30 სექტემბრის განაჩენით, არ დაკმაყოფილდა ბადრი ბეჟანიძის საკასაციო საჩივრის მოთხოვნა და ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის 2020 წლის 13 თებერვლის განაჩენი დატოვებული იქნა უცვლელად, იმ მოტივით, რომ ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო განაჩენის გადასინჯვის დროს სისხლის სამართლოს კოდექსის მე-3 მუხლის მე-2 ნაწილით, სასამართლო შეზღუდულია სასჯელის ნაწილში შეიტანოს ცვლილება, თუ წინა განაჩენით დანიშნული სასჯელის ზომა შეესაბამება კანონში შეტანილ ცვლილებებში მითითებულ სანქციას.

5. მოთხოვნის არსი და დასაბუთება

1. როგორც ვხედავთ, მოსარჩელე ბადრი ბეჟანიძის მიმართ სამართლიანობა, მიუხედავად საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს არაერთი გადაწყვეტილებისა დღემდე ვერ იქნა აღდგენილი და საბოლოოდ, მას როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ საქართველოს უზენაესმა სასამართლომ სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის 2020 წლის 30 სექტემბრის (საქმე #28აგ-20. ბეჟანიძე ბადრი 28აგ-20) განჩინებით, საკასაციო საჩივრის მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე უარი უთხრა, იმ საფუძვლით, რომ საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის მე-3 მუხლის მე-2 ნაწილით ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო განაჩენის გადასინჯვისას სასამართლო არ არის უფლებამოსილი იმსჯელოს გადასასინჯი გადაწყვეტილების სამართლიანობაზე, საპროცესო კოდექსის ამ მოთხოვნებიდან და სისხლის სამართლის კოდექსის მე-3 მუხლის მე-2 ნაწილიდან გამომდინარე, მსჯავრდებულს უნდა შეუმცირდეს სასჯელი იმ შემთხვევაში, როდესაც მისთვის დანიშნული სასჯელის ზომა აღემატება ახალი კანონით დადგენილი სასჯელის ზომის მაქსიმუმს. აღნიშნულიდან გამომდიანრე, თუ კი დანიშნული სასჯელი ახალი კანონის სანქციის ფარგლებშია, ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო განაჩენის გადასინჯვისას სასამართლო არ არის უფლებამოსილი, შეამციროს მისი ზომა და შესაბამისად იმსჯელოს დანიშნული სასჯელის მსჯავრდებულის პიროვნებასა და მის მიერ ჩადენილი დანაშაულის სიმძიმესთან შესაბამისობის თაობაზე და მიგვითითა უზენაესი სასამართლოს პრაქტიკაზე: (2012 წელი 19 სექტემბერი საქმე #39აგ-12).

პალატამ ასევე მიუთითა: პალატა ვერ გაიზიარებს კასატორის მტკიცებას, რომ სააპელაციო სასამართლომ გადაწყვეტილების მოტივაციაში არასწორად მიუთითა საქართველოს სსკ-ის მე-3 მუხლის მე-2 ნაწილი, ვინაიდან საქართველოს სსკ-ის მე-3 მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, თუ ახალი სისხლის სამართლის კანონი ამსუბუქებს სასჯელს ქმედებისათვის, რომლის გამოც დამნაშავე მას იხდის, ეს სასჯელი უნდა შემცირდეს ამ სისხლის სამართლის კანონის სანქციის ფარგლებში. მოცემულ შემთხვევაში ბადრი ბეჟანიძეს მსჯავრდებიდან ამოერიცხა არაერთგზის ჩადენილი მკვლელობა და მისი ქმედებები შეფასდა დამოუკიდებელ ეპიზოდებად, რომლებიც დაკვალიფიცირდა საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 109-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ე“ ქვეპუნქტითა და ამავე კოდექსის 109-ე მუხლის მე-3 ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით. საქართველოს სსკ-ის 109-ე მუხლის მე-3 ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით დანიშნული სასჯელი- უვადო თავისუფლების აღკვეთა, რომელიც კასატორებს უსამართლოდ მიაჩნიათ, ექცევა ახალი კანონის სანქციის ფარგლებში, რისი გათვალისწინებითაც, სააპელაციო სასამართლომ ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო განაჩენის გადასინჯვისას მართებულად არ შეამცირა მისი ზომა და შესაბამისად არ იმსჯელა დანიშნული სასჯელის მსჯავრდებულის პიროვნებასა და მის მიერ ჩადენილი დანაშაულის სიმძიმესთან შესაბამისობაზე.

როგორც ვხედავთ, უზენაესი სასამართლოს პალატა ასცდა საკასაციო საჩივრის მოთხოვნებს და მისი დასაბუთება წინააღმდეგობრივია. კერძოდ: ჩვენ მოვითხოვდით საქართველოს სსკ-ის 59-ე მუხლის პირველი ნაწილის გამოყენებას, რადგანაც საკონსტიტუციო სასამართლოს 2019 წლის 20 სექტემბრის გადაწყვეტილების საფუძველზე, როცა სააპელაციო პალატამ ბადრი ბეჟანიძეს სსკ-ის 109-ე მუხლის მე-3 ნაწილიდან ამოურიცხა „ე“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული (არაერთგზისობა) დანაშაული, სახეზე დარჩა დანაშაულთა ერთობლიობა საქ. სსკ-ის 109-ე მუხლის მე-3 ნაწილის „ბ“ქვეპუნქტით (მკვლელობის პირველი ეპიზოდი) და საქართველოს სსკ-ის 109-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ე“ ქვეპუნქტი (მკვლელობის მეორე ეპიზოდი) მანამდე კი ორივე მკვლელობა ერთიან დანაშაულად იყო განხილული და ერთი სასჯელი ქონდა შეფარდებული. ამდენად, სასამართლომ ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო მკვლელობის მეორე ეპიზოდი დააკვალიფიცირა საქართველოს სსკ-ის 109-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ე“ ქვეპუნქტით და სასჯელის ზომად განუსაზღვრა 16 წლით თავისუფლების აღკვეთა, მკვლელობის პირველ ეპიზოდში დანიშნული სასჯელი უვადო თავისუფლების აღკვეთა „ამნისტიის შესახებ“ კანონის თანახმად, შეუმცირა ¼-დით და უვადო თავისუფლების აღკვეთა უცვლელად დაუტოვა. იმის ნაცვლად, რომ 59-ე მუხლის პირველი ნაწილის მოთხოვნათა თანახმად (დანაშაულთა ერთობლიობის დროს სასჯელი ინიშნება თითოეული დანაშაულისათვის) მკვლელობის პირველ ეპიზოდზე სასჯელი ცალკე დაენიშნა, აღნიშნულზე საერთოდ არ უმსჯელია სააპელაციო პალატას და ასეთზე მსჯელობას საკასაციო პალატამ გვერდი საერთოდ აუარა. ამდენად, საკასაციო პალატას უნდა ემსჯელა სსკ-ის 59-ე მუხლის პირველ ნაწილზე და არა სსკ-ის მე-3 მუხლის მე-2 ნაწილზე მკვლელობის პირველ ეპიზოდში. (თუმცა ყოველივე აღნიშნულს ინფორმაციული ხასიათი აქვს და მნიშვნელობა არ აქვს ჩვენს კონსტიტუციურ სარჩელთან დაკავშირებით).

სსკ-ის მე-3 მუხლის მე-2 ნაწილით, თუ ახალი სისხლის სამართლის კანონი ამსუბუქებს სასჯელს ქმედებისათვის, რომლის გამოც დამნაშავე მას იხდის, ეს სასჯელი უნდა შემცირდეს ამ სისხლის სამართლის კანონის სანქციის ფარგლებში.

დასახელებული ნორმის შინაარსიდან სჩანს, რომ თუ ახალი სისხლის სამართლის კანონი ამსუბუქებს სასჯელს ქმედებისათვის, რომლის გამოც დამნაშავე მას იხდის, ეს სასჯელი უნდა შემცირდეს ამ სისხლის სამართლის კანონის სანქციის ფარგლებში. როგორც ვხედავთ, კანონმდებელი უშვებს სასჯელის შემცირებას, მაგრამ იგი პირდაპირ არ მიუთითებს, რომ სასჯელი უნდა შემცირდეს ახალი კანონის მაქსიმუმამდე. ასევე, დღეს მოქმედი სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 27-ე თავის 310-314-ე მუხლები (ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო განაჩენის გადასინჯვის წესი) არ უკრძალავს სასამართლოს, რომ იმსჯელოს სასჯელის ნაწილში, ან ახალი კანონის სანქციის მაქსიმუმი უნდა შეუფარდოს მსჯავრდებულს. უფრო მეტიც, საპროცესო კოდექსის 314-ე მუხლის თანახმად, საქმის არსებითი განხილვა ტარდება სააპელაციო სასამართლოში საქმის არსებითი განხილვის მოქმედი ნორმების შესაბამისად. სააპელაციო სასამართლო უფლებამოსილია საქმე განიხილოს ზეპირი მოსმენის გარეშე. საქმის არსებითი განხილვის შედეგად სასამართლო ან უცვლელად ტოვებს განაჩენს, ან ცვლის მას, ან აუქმებს მას და ადგენს ახალ განაჩენს, სასამართლოს არც საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 25-ე და 30-ე თავის ნორმები (აპელაცია, კასაცია) არ უზღუდავს სასჯელზე მსჯელობას, პირიქით სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 298-ე და 307-ე მუხლები აძლევს უფლებას ცვლილება შეიტანოს დადგენილ განაჩენში, ხოლო სსსკ-ის 297-ე მუხლი მიუთითებს, რომ სააპელაციო საჩივარი განიხილება პირველი ინსტანციის სასამართლოში საქმის არსებითი განხილვისათვის მოქმედი ნორმების შესაბამისად.

მიუხედავად ზემოთ ჩამოთვლილი სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის ნორმების მოთხოვნისა, სისხლის სამართლის კოდექსის მე-3 მუხლის მე-2 ნაწილი ბუნდოვანი და გაუგებარია, მისი შინაარსი სასამართლოს საშუალებას აძლევს მათი შეხედულებით გაიგონ და განმარტონ ამ ნორმის შინაარსი. ამის მაგალითია ჩვენი შემთხვევა, როცა როგორც სააპელაციო, ისე საკასაციო სასამართლომ ჩვენი შუამდგომლობა სასჯელის ნაწილში არ დააკმაყოფილა და მიგვითითა, რომ დღეს მოქმედი სისხლის სამართლის კოდექსის მე-3 მუხლის მე-2 ნაწილით ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო კანონიერ ძალაში შესული განაჩენის გადასინჯვისას, უფლებამოსილება არ გააჩნია იმსჯელოს კანონიერ ძალაში შესული განაჩენით დადგენილ სასჯელზე, თუ სასჯელის ზომა, ახალი კანონის სასჯელის ფარგლებშია მოქცეული, რაც წინააღმდეგობაში მოდის, როგორც საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-7 პუნქტის მე-2 წინადადებასთან- კანონს, თუ იგი არ ამსუბუქებს ან არ აუქმებს პასუხისმგებლობას უკუძალა არ აქვს. ასევე, წინააღმდეგობაში მოდის „ნორმატიული აქტების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 24-ე მუხლის მე-2 ნაწილთან-რომლის თანახმად, ნორმატიულ აქტს, რომელიც ადგენს ან ამძიმებს პასუხისმგებლობას, უკუძალა არ აქვს. საქართველოს კონსტიტუციისა და ორგანული კანონის დასახელებული ნორმები კატეგორიულად და ცალსახად მიუთითებს, რომ კანონი, რომელიც არ აუქმებს ან არ ამსუბუქებს პასუხისმგებლობას უკუძალა არ აქვს, რაშიც იგულისხმება არა მარტო კვალიფიკაცია, არამედ სასჯელის სახე და ზომა და დასახელებული ნორმები რაიმე დათქმას სასამართლოსთვის უფლებამოსილების შეზღუდვის, ან რომელიმე ნორმატიულ აქტზე მითითებას არ ითვალისწინებს. და ასეთი მითითება არც შეიძლება იყოს, რადგანაც იგი ეწინააღმდეგება სამართლიანობის იდეას, მით უმეტეს სასამართლო ერთად ერთი ორგანოა, რომელიც სასამართლო ხელისუფლებას და მართლმსაჯულებას ახორციელებს და კანონის ბრალდებულის ან მსჯავრდებულის მიმართ შემსუბუქების შემთხვევაში, სასამართლოს შეზღუდვა იმსჯელოს სასჯელის ზომაზე ეწინააღმდეგება ხელისუფლების დანაწილების ფუნდამენტურ პრინციპებს.

ახალი, უფრო ლმობიერი კანონის უკუძალა არ არის შემოფარგლული იმ საქმეებით, რომელზედაც დადგენილი განაჩენი შესულია კანონიერ ძალაში და მისი გადასინჯვა ხდება ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო, არამედ იგი შეეხება როგორც გამოძიებაში, ისე სასამართლოში განსახილველად არსებულ საქმეებს და იმ საქმეებს, რომლებზედაც მიღებულია დაუსწრებელი განაჩენი მსჯავრდებულის ძებნის გამო. დასახელებულ საქმეებზე, გამოძიების დამთავრებას, სასამართლოში განხილვის დროს და დაუსწრებელ განაჩენებზე მსჯავრდებულების და ძებნის შემთხვევაში, ზემდგომი ინსტანციის სასამართლოში მტკიცებულებათა თავიდან, სრულად გამოკვლევის შემთხვევაში მაღალი ალბათობა არსებობს, რომ ერთი და იგივე კატეგორიის დანაშაულის ჩამდენ პირებს, ერთი და იგივე საშეღავათო გარემეობების არსებობის შემთხვევაში რადიკალურად განსხვავებული სასჯელი ზომა განესაზღვროთ. ე.ი. გამოდის, რომ იმ პირებს, რომელთა მიმართაც ახალი ლმობიერი კანონის მიღების შემდეგ გამოძიება და სასამართლო განხილვა არაა დასრულებული და მიღებული განაჩენი კანონიერ ძალაში არ არის შესული, ერთი და იგივე პირობების არსებობისას უფრო დაბალი სასჯელი განესაზღვროთ, მათ შორის ახალი კანონის სანქციის მინიმუმი, ხოლო ვის მიმართაც განაჩენი კანონიერ ძალაშია შესული, მათ უფრო მაღალი სასჯელის ზომა შეეფარდათ იმის გამო, რომ მათ კანონიერ ძალაში შესული განაჩენით ახალი კანონის სანქციის ფარგლებში შეფარდებული აქვთ სასჯელის ზომა, მათ შორის ახალი კანონის სანქციის მაქსიმუმი- რაც პირდაპირ წინააღმდეგობაში მოდის საქართველოს კონსტიტუციის მე-11 მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებულ თანასწორობის უფლებასთან, რომლის თანახმად, ყველა ადამიანი სამართლის წინაშე თანასწორია და გამორიცხავს დისკრიმინაციას.

სადავო ნორმის ასეთი გაგება და მიდგომა ფაქტობრივად-ახალი, ლმობიერი კანონის მიღების შემთხვევაში, თუ წინა განაჩენით განსაზღვრული სასჯელი ახალი ლმობიერი კანონით გათვალისწინებული სანქციის ფარგლებშია მოქცეული- გამორიცხავს პირის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 310-ე მუხლის „დ“ და „ე“ ნაწილებით გათვალისწინებული უფლებების გამოყენებას, რაც პირდაპირ წინააღმდეგობაში მოდის საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან, რომლის თანახმად ყოველ ადამიანს აქვს უფლება თავის უფლებათა დასაცავად მიმართოს სასამართლოს, საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლება უზრუნველყოფილია. როგორ უნდა გამოიყენო კონსტიტუციის დასახელებული ნორმით მინიჭებული უფლება, როცა იცი სასამართლო, რომელმაც შენი უფლება უნდა დაიცვას სადავო ნორმით შეზღუდულია პირთა მიმართ განახორციელოს კანონის ფარგლებში, ლმობიერი კანონით გათვალისწინებული შეღავათები.

ამდენად, დღეს მოქმედი სისხლის სამართლის კოდექსის მე-3 მუხლის მე-2 ნაწილის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ზღუდავს სასამართლოს ახალი კანონის მიღების დროს, რომელიც ამსუბუქებს პასუხისმგებლობას ან სასჯელს თავისუფლად იმსჯელოს ახალი სასჯელის დანიშვნის თაობაზე, არაკონსტიტუციურად უნდა იქნეს ცნობილი, რადგანაც ასეთი გაგება წინააღმდეგობაში მოდის საქართველოს კონსტიტუციის მე-11 მუხლის პირველ პუნქტთან, საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ და მე-9 პუნქტებთან, მით უმეტეს ჩვენს შემთხვევაში კანონის შემსუბუქებით დანაშაულთა ერთობლიობის მოცემულობა წარმოიშვა და საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 59-ე მუხლის პირველი ნაწილით სასამართლო ვალდებულია დანაშაულთა ერთობლიობის დროს ცალ-ცალკე განსაზღვროს სასჯელი და დაასაბუთოს იგი. რაზედაც სასამართლოს საერთოდ არ უმსჯელია.

2. „ამნისტიის შესახებ“ საქართველოს 2012 წლის 28 დეკემბრის კანონის მე-16 მუხლში მითითებულია: ერთი მეოთხედით შეუმცირდეს დანიშნული სასჯელი პირს, რომელზედაც არ ვრცელდება ამ კანონის პირველი-მე-15 მუხლების მოქმედება. კანონის აღნიშნული ნორმა ცალსახად და კატეგორიულად, ყოველგვარი დათქმის გარეშე ადგენს ¼-დით შემცირდეს დანიშნული სასჯელი, მიუხედავად ჩადენილი დანაშაულის სიმძიმისა და მიუხედავად შეფარდებული სასჯელის სახისა და ზომისა. ნორმაში არ არის მითითება იმის თაობაზე, რომ იმ პირებს, რომელთაც სასჯელის ზომად დანიშნული აქვთ უვადო თავისუფლების აღკვეთა, მათზე არ უნდა გავრცელდეს დასახელებული ნორმის მოთხოვნა.

სასამართლოებმა კანონის მე-16 მუხლის სამართლებრივი შინაარსი გაიგეს და განმარტეს ისე, რომ უვადო თავისუფლების აღკვეთა შეფარდებულ პირების მიმართ „ამნისტიის შესახებ“ კანონის მე-16 მუხლი გამოყენებული უნდა იქნეს, მათ დანიშნული სასჯელი უნდა შეუმცირდეთ ¼-დით, მაგრამ უვადო თავისუფლების აღკვეთა უნდა დარჩეს უცვლელად. ე.ი. დანიშნული სასჯელის შემსუბუქების გარეშე შედეგი იგივე რჩება.

ამდენად, სადავოა „ამნისტიის შესახებ“ კანონის მე-16 მუხლის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც აძლევს საშუალებას სასამართლოებს დასახელებული ნორმა გამოიყენონ მსჯავრდებულთა მიმართ, მათ შეუმცირონ ¼-დით დანიშნული სასჯელი უვადო თავისუფლების აღკვეთა, მაგრამ დადგენილი განაჩენი, სასჯელის ზომის ნაწილში- უვადო თავისუფლების აღკვეთა უცვლელად დატოვონ. ასეთი გამოწვეულია ნორმის ბუნდოვანებიდან, რაც სასამართლოებს აძლევს თვითნებობის საშუალებას. რაც ჩვენი აზრით წინააღმდეგობაში მოდის საქართველოს კონსტიტუციის მე-9 მუხლთან, რომლის თანახმად ადამიანის ღირსება ხელშეუვალია და მას იცავს სახელმწიფო: დაუშვებელია ადამიანის წამება, არაადამიანური ან დამამცირებელი მოპყრობა.

უვადო თავისუფლება აღკვეთილი პირები ხომ განსაკუთრებულ პირობებში მყოფი მსჯავრდებულები არიან, ისინი ფაქტობრივად სასჯელს კი არ იხდიან, არამედ იციან, რომ სიცოცხლის ბოლომდე უნდა იყვნენ საზოგადოებისგან იზოლირებული და იმყოფებოდნენ პენიტენციურ დაწესებულებაში. ასეთ პირებს სასამართლო ეუბნება, შენზე ვრცელდება „ამნისტიის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-16 მუხლის მოთხოვნა (რაც სიმართლეა და მართლაც ვრცელდება), მაგრამ რადგანაც უვადოდ თავისუფლების აღკვეთა გაქვს შეფარდებული, შეფარდებული სასჯელი უცვლელად უნდა იქნეს დატოვებული. ე.ი. „გეხება, მაგრამ არ გეხება“, ვთვლით, რომ სასამართლოების მხრიდან ამ პირთა მიმართ ასეთი დამოკიდებულება დამამცირებელი მოქცევის და წამების ტოლფასია. სხვა გაგება და შეფასება არ არსებობს.

ასევე კანონის ასეთი გაგება წინააღმდეგობაში მოდის საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან, რომლის თანახმად, ყოველ ადამიანს აქვს უფლება თავის უფლებათა დასაცავად მიმართოს სასამართლოს, საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლება უზრუნველყოფილია. ჩვენს შემთხვევაში, როგორ უნდა მიმართო სასამართლოს, როცა წინასწარ ცნობილია შედეგი. ამდენად, დასახელებული ნორმით გარანტირებული უფლება მხოლოდ ფორმალურ ხასიათს ატარებს.

ასევე ფორმალურ ხასიათს ატარებს საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-9 პუნქტის მეორე წინადადებით გარანტირებული უფლება, რომ კანონს, თუ იგი არ ამსუბუქებს ან არ აუქმებს პასუხისმგებლობას, უკუძალა არა აქვს.

სადავო არ არის, რომ სადავო ნორმა „ამნისტიის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-16 მუხლი ყოველგვარი დათქმის გარეშე, ცალსახად და კატეგორიულად მიუთითებს, რომ „ერთი მეოთხედით შეუმცირდეს დანიშნული სასჯელი პირს, რომელზედაც არ ვრცელდება ამ კანონის პირველი-მე-15 მუხლების მოქმედება. სადავო არ არის, რომ სსკ-ის მე-40 მუხლის პირველი ნაწილის „თ“ ქვეპუნქტით და ამავე კოდექსის 51-ე მუხლის თანახმად, სასჯელის ერთ-ერთ სახეს წარმოადგენს უვადო თავისუფლების აღკვეთა. სადავო ნორმა კი როგორც აღვნიშნეთ დანიშნული სასჯელის ერთი მეოთხედით შემცირებას ადგენს.

სასამართლო კი ვალდებულია, კანონი მოიყვანოს სისრულეში და იგი შეუფარდოს მსჯავრდებულ პირებს, ყოველგვარი გამონაკლისისა და დათქმის გარეშე, ყველა პირის მიმართ, დანიშნული სასჯელისა და ზომის მიუხედავად. სასამართლოებმა კი შეგნებულად თუ შეუგნებლად რატომღაც სადავო ნორმაში გაიგეს ის ნორმატიული შინაარსი, რომ უვადო თავისუფლება აღკვეთილ პირებს მართალია ¼-დით უნდა შეუმცირდეს დანიშნული სასჯელი, მაგრამ უვადო თავისუფლების აღკვეთის ნაწილში ე.ი. სასჯელის ნაწილში განაჩენი უვლელად უნდა იქნეს დატოვებული, ნორმის ასეთმა გაგებამ მათ თვითნებობის უფლება მისცა, ზოგი პირის მიმართ გამოიყენეს სადავო ნორმა პირდაპირი გაგებით, ზოგის მიმართ არა, მათ შორის ბადრი ბეჟანიძის მიმართ მსჯავრდებულის საწინააღმდეგო გადაწყვეტილება მიიღეს. ჩვენს საქმეზე ბათუმის საქალაქო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა კოლეგიამ 2013 წლის 20 თებერვლის განჩინების სამოტივაციო და სარეზოლუციო ნაწილებში პირდაპირ მიუთითა, „ამდენად, მსჯავრდებულ ბადრი ბეჟანიძეს საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 109-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ე“ ქვეპუნქტით და მე-3 ნაწილის „ბ“ და „ე“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული დანაშაულის ჩადენისათვის დანიშნული სასჯელი უვადო თავისუფლების აღკვეთა უნდა შეუმცირდეს ერთი მეოთხედით და მოსახდელად დაურჩეს- უვადო თავისუფლების აღკვეთა“. აღნიშნულ საქმეზე უზენაესი სასამართლოს საკასაციო პალატამ ჩვენი საჩივარი ნაწილობრივ დააკმაყოფილა და იგი საქართველოს სსკ-ის 236-ე მუხლის პირველი და მე-2 ნაწილებით დანიშნული სასჯელისაგან გაათავისუფლა და ამასთან განმარტა, რომ „ამნისტიის შესახებ“ 2012 წლის 28 დეკემბრის კანონი არ ითვალისწინებს უვადო თავისუფლების აღკვეთის შეცვლას- აღნიშნული კანონით დადგენილი პირობებით უვადო თავისუფლების აღკვეთისაგან თავისუფლდებიან მხოლოდ სსკ-ის 260-ე მუხლით მსჯავრდებული პირები, მაშინ როცა კანონის მე-16 მუხლში ასეთი დათქმა არ არსებობს, რაც წინააღმდეგობაში მოდის საქართველოს კონსტიტუციის მე-11 მუხლის პირველი პუნქტით გარანტირებულ, სამართლის წინაშე ყველა ადამიანის თანასწორობის ფუნდამენტურ პრინციპთან.

სადავო ნორმის კონსტიტუციურობის საკითხი, ერთხელ საკონსტიტუციო სასამართლოს მსჯელობის საგანი უკვე იყო, სხვა მოსარჩელეებთან ერთად, ერთ-ერთი მოსარჩელე მსჯავრდებული ბადრი ბეჟანიძეც იყო (2016 წლის 15 სექტემბრის #828 კონსტიტუციური სარჩელი), მაგრამ ამ შემთხვევაში სულ სხვა კუთხით იყო დაყენებული. დასახელებული კონსტიტუციური სარჩელით მოსარჩელეები მოითხოვდნენ არა მთლიანად სადავო ნორმის „ამნისტიის შესახებ“ კანონის მე-16 მუხლის არაკონსტიტუციურად ცნობას, არამედ მისი მხოლოდ იმ ნაწილის არაკონსტიტუციურად ცნობას, რომელიც არ ითვალისწინებს უვადო სასჯელის მქონე მსჯავრდებულებისათვის შეღავათის მიცემას (მაშინ როცა სადავო ნორმა პირდაპირ მიუთითებს, რომ ყველას და მათ შორის უვადო თავისუფლება აღკვეთილ პირებს ¼-დით შეუმცირდეთ დანიშნული სასჯელი და ასეთს სასამართლო პრაქტიკაც ადასტურდებს).

აღნიშნულ კონსტიტუციურ სარჩელთან დაკავშირებით საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ 2018 წლის 19 ოქტომბრის #1/4/828 გადაწყვეტილებით არსებითად განსახილველად მიღებაზე უარი უთხრა, შემდეგი მოტივით:

მოსარჩელე მხარის მოთხოვნის თანახმად, სადავო ნორმა არაკონსტიტუციურად უნდა იქნეს ცნობილი იმგვარად, რომ რაიმე სახის შეღავათი გავრცელდეს იმ მსჯავრდებულებზე, რომელთაც სადავო ნორმის საფუძველზე, სასჯელი არ შეუმცირდათ ერთი მეოთხედით. მოსარჩელეები ასევე მოითხოვენ, რომ საკონსტიტუციო სასამართლომ სარჩელის დაკმაყოფილების შემთხვევაში მიუთითოს, თუ რა ფორმით უნდა აღმოიფხვრას განსხვავებული მოპყრობა და როგორ გავრცელდეს შეღავათები უვადოდ თავისუფლება აღკვეთილ პირებზე, რის შემდეგაც, საქართველოს პარლამენტი იძულებული გახდება, შეიმუშავოს რეგულირება, რომელიც უვადო თავისუფლების აღკვეთის სასჯელის მქონე პირებს დაუწესებს შესაბამის შეღავათს.

მყარად დამკვიდრებული პრაქტიკის თანახმად „საკონსტიტუციო სასამართლო უფლებამოსილია, მხოლოდ გააუქმოს სადავო ნორმა მთლიანად ან/და მისი რომელიმე ნაწილი/ნორმატიული შინაარსი, თუმცა მას არ შეუძლია დაადგინოს ახალი წესრიგი, გააფართოვოს სადავო ნორმის მოქმედება და ა.შ. ამდენად, საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება შეიძლება გამოიხატოს მხოლოდ სადავო ნორმის რომელიმე ნორმატიული შინაარსის არაკონსტიტუციურად ცნობაში, მის გაუქმებაში (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 10 ნოემბრის #3/6/642 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ლალი ლაზარაშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ ||-22).

მოცემულ შემთხვევაში, მოსარჩელეთა მოთხოვნა მიმართულია არა სადავო ნორმის რომელიმე ნორმატიული შინაარსის გაუქმებისაკენ, არამედ ახალი ნორმატიული შინაარსის შექმნისკენ. ფაქტობრივად, მოსარჩელე მხარე პრობლემურად საერთოდ არ მიიჩნევს სადავო ნორმით დადგენილ წესრიგს, კერძოდ, სადავო ნორმით გათვალისწინებულ პირთათვის ამნისტიით გათვალისწინებული შეღავათების მინიჭებას. მოსარჩელეები ითხოვენ, სადავო ნორმის შინაარსის ცვლილებას იმგვარად, რომ გაფართოვდეს ნორმის რეგულირების სფერო, გაიზარდოს ამნისტირებულ სუბიექტთა წრე და მისი მოქმედების ფარგლებში მოექცნენ მოსარჩელეები და მათ მდგომარეობაში მყოფი სხვა პირები. აღნიშნული მოთხოვნა შინაარსობრივად კანონმდებლობაში პოზიტიური ჩანაწერის შექმნის მოთხოვნის იდენტურია, რაც კანონშემოქმედებითი პროცესის ნაწილია და არა საკონსტიტუციო კონტროლის კომპეტენციის ფარგლებში გადასაწყვეტი საკითხი. შესაბამისად, ამგვარი სასარჩელო მოთხოვნის დაკმაყოფილება და სადავო ნორმის მოქმედების ფარგლების გაფართოება, ამნისტიის მიმღები პირების წრის გაზრდა სცილდება საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს კომპეტენციის ფარგლებს. საკონსტიტუციო სასამართლო ასევე არ არის უფლებამოსილი დაავალოს საქართველოს პარლამენტს შექმნას ისეთი საკანონმდებლო რეგულირება, რომელიც მოსარჩელეებს მოიაზრებდა აღნიშნული შეღავათის მიმღებ სუბიექტთა წრეში.

საკონსტიტუციო სასამართლოს 2018 წლის 19 ოქტომბრის #1/4/828 ანალოგიურ საქმეზე მიღებული გადაწყვეტილების ზემოთ ჩამოთვლილ დებულებებს ვეთანხმებით და აღვნიშნავთ, რომ კონსტიტუციური სარჩელით ჩვენ არ მოვითხოვთ, რომ სადავო ნორმა არაკონსტიტუციურად იმგვარად უნდა იქნეს ცნობილი, რომ რაიმე სახის შეღავათები გავრცელდეს უვადო თავისუფლება აღკვეთილ პირებზე, ჩვენ არ მოვითხოვთ სარჩელის დაკმაყოფილების შემთხვევაში საკონსტიტუციო სასამართლომ მიუთითოს, როგორ გავრცელდეს შეღავათები უვადო თავისუფლება აღკვეთილ პირებზე, რის შემდეგაც საქართველოს პარლამენტი იძულებული გახდება შეიმუშავოს რეგულირება, რომელიც უვადო სასჯელის მქონე პირებს დაუწესებს შესაბამის შეღავათს, ჩვენ არ მოვითხოვთ საკონსტიტუციო სასამართლომ დაადგინოს ახალი წესრიგი, გააფართოოს სადავო ნორმის მოქმედება, ჩვენ არ მოვითხოვთ ახალი ნორმატიული შინაარსის ნორმის შექმნას, ჩვენ არ მოვითხოვთ გაფართოვდეს ნორმის რეგულირების სფერო, გაიზარდოს ამნისტირებულ სუბიექტთა წრე და მისი მოქმედების ფარგლებში მოექცნენ მოსარჩელე და მათ მდგომარეობაში მყოფი პირები, ჩვენ არ მოვითხოვთ კანონმდებლობაში პოზიტიური ჩანაწერის შექმნას, ჩვენ არ მოვითხოვთ საკონსტიტუციო სასამართლომ დაავალოს საქართველოს პარლამენტს, შექმნას ისეთი საკანონმდებლო რეგულირება, რომელიც მოსარჩელეს მოიაზრებდა აღნიშნული შეღავათის მიმღებ სუბიექტთა წრეში.

ჩვენ ვთვლით, რომ სადავო ნორმით ცალსახად და კატეგორიულად განსაზღვრულია იმ პირთა წრე, რომელთაც ეხება სადავო ნორმა. მათ შორისაა უვადო თავისუფლება აღკვეთილი პირები და ამას ადასტურებს როგორც ქვემდგომი სასამართლოების, ისე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილებები. ყველა მიღებულ გადაწყვეტილებაში სასამართლოები ასაბუთებენ, რომ უვადო თავისუფლება აღკვეთილ პირებს შეფარდებული სასჯელი უნდა შეუმცირდეთ ¼-დით. უფრო მეტიც, თუ ქვემდგომმა სასამართლომ ასეთი არ გამოიყენა, უზენაეს სასამართლოს ცვლილება შეაქვს ქვემდგომი სასამართლოს მიერ მიღებულ გადაწყვეტილებაში და სადავო ნორმის გამოყენებით ¼-დით უმცირებს სასჯელს უვადო თავისუფლება აღკვეთილ პირებს, მაგრამ სასჯელის ზომას, უვადო თავისუფლების აღკვეთას უცვლელად ტოვებს. ამდენად, ანალოგიური საკითხის ჩვენს მიერ დაყენება, ვთვლით, რომ ჩვენი საწინააღმდეგო მოთხოვნა იქნება. ჩვენ რატომ უნდა მოვითხოვოთ სუბიექტთა წრის გაზრდა ან სადავო ნორმით გათვალისწინებული არეალის გაფართოვება, მაშინ როცა კიდევ ერთხელ ავღნიშნავთ, სადავო ნორმაში ცალსახად და კატეგორიულად მითითებულია, რომ ¼-დით უნდა შეუმცირდეთ დანიშნული სასჯელი იმ პირებს, რომელთა მიმართაც კანონის პირველი-მე-15 მუხლები არ იქნა გავრცელებული. კიდევ ერთხელ ავღნიშნავთ „ამნისტიის შესახე“ კანონის მე-16 მუხლში არ არის მითითება ან დათქმა, რომ ეს მოთხოვნა არ უნდა შეეხოს ვადიან თუ უვადო თავისუფლება აღკვეთილ პირებს.

ამდენად, ჩვენ სადავო ნორმის არაკონსტიტუციურად ცნობას იმ კუთხით კი არ ვითხოვთ, რომლითაც უვადო თავისუფლება აღკვეთილი პირების მიმართ დადგენილი იქნას ¼-დით შეუმცირდეთ დანიშნული სასჯელი, რასაც სასამართლო იყენებს უპირობოდ და ამ კატეგორიის პირების მიმართ, უპირობოდ იყენებს საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-9 პუნქტის მე-2 წინადადებით გარანტირებულ უფლებას, კანონის უკუძალის ფუნდამენტურ პრინციპს, რამაც სასამართლო გარკვეული დილემისა და პასუხისმგებლობის წინაშე დააყენა, რომ დადგა საკითხი 75-80 უვადო თავისუფლება აღკვეთილი პირის მიმართ უვადი თავისუფლების აღკვეთის ვადიანი თავისუფლების აღკვევით შეცვლის შესახებ, არამედ ჩვენ სადავოდ ვხდით სადავო ნორმის იმ ნორმატიულ შინაარსს, რომლითაც სასამართლომ საკანონმდებლო ორგანოს მიერ უვადო თავისუფლება აღკვეთილ პირთა სასარგებლოდ დაშვებული შეცდომის გადაფარვისა და გამოსავლის პოვნის მიზნით განმარტა, რომ მართალია ამ კატეგორიის პირთა მიმართ უნდა გავრცელდეს „ამნისტიის შესახებ“ კანონის მე-16 მუხლის მოთხოვნა, მაგრამ რადგანაც კანონმდებელმა არ განმარტა და დააწესა მისი გამოყენების წესი, ამიტომ დანიშნული სასჯელი- უვადო თავისუფლების აღკვეთა უცვლელად უნდა იქნეს დატოვებული, რითაც თვით სასამართლო მის მიერ მიღებულ გადაწყვეტილებებში პირდაპირი გაგებით ჩიხში მოექცა და წინააღმდეგობაში აღმოჩნდა კონსტიტუციის დასახელებულ ნორმასთან.

მაშინ როცა სასამართლოს ქონდა სამართლებრივი და პროცესუალური არეალი, რათა მიეღო მტკიცე გადაწყვეტილება და გადაედგა გაბედული ნაბიჯი მართლმსაჯულების განხორციელების და პრაქტიკის მიზნით, რაც მისი პირდაპირი მოვალეობაა, მაგრამ სასამართლომ აირჩია მოკლე და სხვისთვის საამებელი გზა, უვადო თავისუფლება აღკვეთილ პირთა სასჯელის ხარჯზე. რითაც შეეცადა დაეფარა პარლამენტის მიერ უვადო თავისუფლება აღკვეთილ პირთა სასარგებლოდ დაშვებული შეცდომა, რომლის გამოსწორება დღეს შეუძლებელია. კერძოდ:

ამა თუ იმ კანონის გამოყენების წესი განსაზღვრულია საპროცესო კანონმდებლობით, სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-2 მუხლის მე-3 პუნქტით საქართველოს კანონმდებლობაში ხარვეზის არსებობისას დასაშვებია სისხლის სამართლის საპროცესო ნორმის ანალოგიით გამოყენება, თუ ამით არ იზღუდება საქართველოს კონსტიტუციითა და საერთაშორისო ხელშეკრულებით გათვალისწინებული ადამიანის უფლებები და თავისუფლებები.

„ნორმატიული აქტების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-5 მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტების თანახმად, კანონით პირდაპირ გათვალისწინებული კერძოსამართლებრივი ურთიერთობის მოსაწესრიგებლად გამოიყენება ყველაზე უფრო მსგავსი ურთიერთობის მარეგულირებელი სამართლის ნორმა (კანონის ანალოგია), საჯაროსამართლებრივ ურთიერთობებში კანონის ანალოგია გამოიყენება მხოლოდ კანონით პირდაპირ გათვალისწინებულ შემთხვევებში და დადგენილი წესით. კანონის ანალოგიის გამოყენების შესაძლებლობისას კერძო სამართლებრივი ურთიერთობა უნდა მოწესრიგდეს სამართლის მთელი სისტემის და ზოგადი პრინციპების საფუძვლეზე (სამართლის ანალოგია).

გარდა ანალოგიის პრინციპის გამოყენებისა სასამართლოს ქონდა და აქვს უფლება, თუ მას ამის ან კანონის პატივისცემისა და მართლმსაჯულების განხორციელების ძირითადი ფუნდამენტალური პრინციპის განხორციელების-გამოყენების სურვილი ქონდა, შეეძლო საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 72¹ მუხლით განაჩენის გადასინჯვის დაწესებული ვადა ან ამავე კოდექსის 73-ე მუხლით დაწესებული ვადები ¼-დით შეემცირებინა, ან გამოეყენებინა ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტული გადაწყვეტილებები (რასაც დღეს ჩვენი სასამართლო აღიარებს), დაედგინა ახალი სასამართლო პრაქტიკა უვადო თავისუფლება აღკვეთილ პირთა მიმართ სადავო ნორმის გამოყენებით, ამდენად სასამართლომ უარი თქვა ყველა ზემოთ აღნიშნულით ამ ნაწილში მართლმსაჯულების განხორციელებაზე, ამოეფარა სადავო ნორმის მისდა სასარგებლო ნორმატიულ შინაარსს, რისი საშუალებაც სადავო ნორმამ მისცა და მიიღო უვადო თავისუფლება აღკვეთილ პირთა საწინააღმდეგო გადაწყვეტილებები, რაც დღესაც გრძელდება.

სადავო ნორმის ასეთი მნიშვნელობით გამოყენება გარკვეულწილად არათანასწორ მდგომარეობაში აყენებს უვადო თავისუფლება აღკვეთილ პირებს, რომელთა მიმართ განაჩენი შესულია კანონიერ ძალაში და დანაშაული ჩადენილი აქვთ 2012 წლის 2 ოქტომბრამდე, იმ პირებთან მიმართებაში, რომელთაც ჩადენილი აქვთ ანალოგიური დანაშაული, ანალოგიურ პირობებში და მათ მიმართ ჯერ კიდევ საქმე გამოძიებაში არაა დასრულებული, სასამართლოებში შეჩერებულია ან გამოტანილია დაუსწრებელი განაჩენი, რადგანაც ბუნებრივია სადავო ნორმის არსებობისას ამ პირებს უმეტეს შემთხვევაში სასამართლოები არ დაუდგენენ სასჯელის სახით უვადო თავისუფლების აღკვეთას.

ვთვლით, რომ თუ საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ, ამ ნაწილში ჩვენი კონსტიტუციური სარჩელის დაკმაყოფილების შემთხვევაში სასამართლოსათვის ერთ-ერთი ხელის შემშლელი და შემზღუდავი ნორმა გახდება თავისუფალი მოქმედებისათვის საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 55-ე მუხლის ბოლო წინადადება, რომლითაც სასამართლოს უფლება აქვს ამ კოდექსის შესაბამისი მუხლით დაწესებული სასჯელის ზომის უმდაბლეს ზღვარზე ნაკლები სასჯელი ან სხვა, უფრო მსუბუქი სასჯელი დანიშნოს, თუ მხარეებს შორის დადებულია საპროცესო შეთანხმება.

დასახელებული ნორმის შინაარსის ბოლო წინადადება ფაქტობრივად გამორიცხავს სასამართლოს უფლებას გამოიყენოს დაწესებული სასჯელის უმდაბლეს ზღვარზე ნაკლები სასჯელი ან სხვა, უფრო მსუბუქი სახის სასჯელი, რადგანაც ბოლო წინადადების დათქმით ამის უფლება სასამართლოს არ გააჩნია, თუ არ მოხდება მხარეებს შორის საპროცესო შეთანხმება. სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 209-210-ე მუხლების თანახმად, საპროცესო შეთანხმების გაფორმება ხდება ბრალდებისა და დაცვის მხარეს შორის, მასში სასამართლო საერთოდ არ მონაწილეობს, ამავე კოდექსის 211-213-ე მუხლების თანახმად, სასამართლოს მიერ ხდება მხარეებს შორის მიღწეული საპროცესო გარიგების დამტკიცება. ე.ი. სასამართლო, რომელიც ქვეყანანაში მართლმსაჯულების განმახორციელებელი ერთად ერთი ორგანოა, ამ შემთხვევაში იგი დამოკიდებულია პროკურორის კეთილ ნებაზე, თუ პროკურორი გამოხატავს კეთილ ნებას და მხარესთან დადებს საპროცესო გარიგებას, სასამართლო გამონაკლისი შემთხვევების გარდა ვალდებულია დაამტკიცოს დადებული გარიგება, მხარეებს შორის მიღწეული შეთანხმების თანახმად. ე.ი. ამ შემთხვევაში სასამართლოს ჩარევა ფორმალურ ხასიათს ატარებს და მისი ფუნქცია ფაქტობრივად არაფრის მთქმელია. სასამართლოს მისი არსიდან გამომდინარე, შეუზღუდავად უნდა ქონდეს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 55-ე მუხლით გათვალისწინებული შეღავათების გავრცელების უფლება, როგორც მას კანონით 2004 წლის თებერვლის ცვლილებამდე გააჩნდა. დასახელებული მუხლის ასეთი შეზღუდვა პირდაპირ ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მოთხოვნებს, რომ ყოველ ადამიანს აქვს უფლება თავის უფლებათა დასაცავად მიმართოს სასამართლოს. საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლება უზრუნველყოფილია. ასევე ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის მე-11 მუხლის მოთხოვნებს, რომ ყველა ადამიანი სამართლის წინაშე თანასწორია. სსკ-ის 55-ე მუხლით დაწესებული შეზღუდვით პროკურორზეა დამოკიდებული, თუ ვისთან უნდა გააფორმოს საპროცესო გარიგება, ე.ი. ვის მიმართ გავრცელდეს შეღავათები, პრაქტიკაში კი ბრალდების მხარის მიერ უმეტეს შემთხვევაში დარღვეულია ეს მოთხოვნა. ვისაც ეკუთვნის შეღავათები მასთან არ იდება საპროცესო გარიგება, ხოლო ვისაც არ ეკუთვნის მასთან ფორმდება საპროცესო გარიგება.

ამდენად, ვთვლით, რომ „ამნისტიის შესახებ“ კანონის მე-16 მუხლი გაუგებარი და ბუნდოვანია, მაშინ როცა დასახელებული ნორმა კატეგორიულად მოითხოვს „ამნისტიის შესახებ“ კანონი შეეხოს ყველა მსჯავრდებულს, რომელთა მიმართაც არ ვრცელდება კანონის პირველი-მე-15 მუხლების მოთხოვნა, ¼-დით შეუმცირდეთ სასჯელი, რასაც სასამართლო პრაქტიკაც ცხადყოფს, რომ იყენებს სასამართლო უვადო თავისუფლება აღკვეთილი პირების მიმართ, მაგრამ სასჯელის ნაწილში განაჩენს კანონიერ ძალაში ტოვებს და აძლევს სასამართლოებს თვითნებობის საშუალებას და თვლიან, რომ განაჩენი სასჯელის ნაწილში უცვლელად უნდა იქნეს დატოვებული. ამდენად, დასახელებული ნორმის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ზღუდავს სასამართლოს უვადო თავისუფლება აღკვეთილ პირთა მიმართ „ამნისტიის შესახებ“ კანონის მე-16 მუხლის გამოყენებისას შეფარდებული სასჯელი უცვლელად უნდა იქნეს დატოვებული არაკონსტიტუციურია და იგი ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის მე-9 მუხლს, საქართველოს კონსტიტუციის მე-11 მუხლის პირველ პუნქტს და საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ და მე-9 პუნქტების მოთხოვნებს.

3. ბადრი ბეჟანიძის მიმართ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის გადაწყვეტილება, რომლის თანახმად „არაკონსტიტუციურად იქნა ცნობილი საქართველოს კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტთან მიმართებით ა) საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-13 მუხლის მე-2 ნაწილის მე-2 წინადადების ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ითვალისწინებს ამავე კოდექსის 76-ე მუხლით განსაზღვრული (2013 წლის 14 ივნისის რედაქცია) მტკიცებულების- ირიბი ჩვენების საფუძველზე გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის შესაძლებლობას: ბ) საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 169-ე მუხლის პირველი ნაწილის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ითვალისწინებს ამავე კოდექსის 76-ე მუხლით განსაზღვრული (2013 წლის 14 ივნისის რედაქცია) მტკიცებულების- ირიბი ჩვენების საფუძველზე პირის ბრალდებულად ცნობის შესაძლებლობას, სასამართლოს მიერ არ იქნა გამოყენებული შემდეგ გარემოებათა გამო:

საკონსტიტუციო სასამართლოს დასახელებული გადაწყვეტილების საფუძველზე, ბადრი ბეჟანიძემ მიმართა შუამდგომლობით ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატას, რათა ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო მომხდარიყო მის მიმართ კანონიერ ძალაში შესული განაჩენის გადასინჯვა, რადგანაც თვლიდა და დღესაც თვლის, რომ გამამტყუნებელი განაჩენი, განსაკუთრებით პირველ ეპიზოდში გამოტანილია მხოლოდ ირიბი ჩვენებების-მტკიცებულების საფუძველზე. ერთად ერთი მტკიცებულება პირველ ეპიზოდში არის მხოლოდ მისი ბრალის აღიარებით გამოცხადების დროს მიცემული ჩვენება, რომელიც გამორიცხავს საქართველოს სსკ-ის 109-ე მუხლის მე-3 ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით ჩადენილ დანაშაულის შემადგენლობას.

ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის 2015 წლის 6 აპრილის განჩინებით, ჩვენი შუამდგომლობა კანონიერ ძალაში შესული განაჩენის გადასინჯვის თაობაზე ცნობილი იქნა დაუშვებლად. პალატამ შუამდგომლობის დაუშვებლად ცნობის განჩინებას საფუძვლად მიუთითა, რომ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ 2015 წლის 22 იანვრის გადაწყვეტილებით არაკონსტიტუციურად სცნო საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 2013 წლის 14 ივნისს მოქმედი ის ნორმები, რომელიც ეხება ირიბი ჩვენებების საფუძველზე პირის ბრალდებულად ცნობის შესაძლებლობას, ამდენად მოცემულ შემთხვევაში საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებით არაკონსტიტუციურად არ ყოფილა ცნობილი ამ საქმეში გამოყენებული სისხლის სამართლის კანონი. ე.ი. 1998 წლის 20 თებერვლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის ნორმები.

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატამ 2016 წლის 05 ნოემბრის განჩინებით დაადგინა, რომ უნდა მიემართა კონსტიტუციური წარდგინებით საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 1998 წლის 20 თებერვლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-10 მუხლის მე-3 ნაწილის სიტყვების „გამამტყუნებელი განაჩენი და ყველა სხვა საპროცესო გადაწყვეტილება უნდა ემყარებოდეს მხოლოდ უტყუარ მტკიცებულებებს“ საქართველოს კონსტიტუციის მე-40 მუხის მე-3 პუნქტთან შესაბამისობის დადგენის თაობაზე იმ ნორმატიული შინაარსის, რომელიც იძლევა „ირიბი ჩვენების“ საფუძველზე გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის შესაძლებლობას და საქმის წარმოება შეჩერებული იქნა, საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ აღნიშნული საკითხის გადაწყვეტამდე.

და იმავე დღეს 2015 წლის 05 ნოემბერს, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატამ კონსტიტუციური წარდგინებით მიმართა საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს, რომლითაც მოითხოვა- სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-10 მუხლის მე-3 ნაწილის (1998 წლის 20 თებერვლის რედაქცია) სიტყვების „გამამტყუნებელი განაჩენი და ყველა სხვა საპროცესო გადაწყვეტილება უნდა ემყარებოდეს მხოლოდ უტყუარ მტკიცებულებებს“ იმ ნორმატიული შინაარსის არაკონსტიტუციურად ცნობა, რომელიც იძლევა „ირიბი ჩვენების“ საფუძველზე გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის შესაძლებლობას- საქართველოს კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტთან არაკონსტიტუციურად ცნობა.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმის 2016 წლის 29 სექტემბრის გადაწყვეტილებით, არ იქნა არსებითად განსახილველად მიღებული როგორც ჩვენს მიმართ, ისე სხვათა მიმართ უზენაესი სასამართლოს კონსტიტუციური წარდგინებები (სულ 11 საქმეზე).

საკონსტიტუციო სასამართლომ თავისი განჩინება დაასაბუთა იმით, რომ: კონსტიტუციური წარდგინებით საკასაციო სასამართლო მოითხოვს 1998 წლის 20 თებერვლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-10 მუხლის მე-3 ნაწილის იმ ნორმატიული შინაარსის არაკონსტიტუციურად ცნობას, რომელიც უშვებს „ირიბი ჩვენებების“ საფუძველზე გამამტყუნებელი განაჩენის დადგენას, მაშინ როცა სასამართლოს არ სჭირდება ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო კანონიერ ძალაში შესული განაჩენის გადასინჯვის დასაშვებობის საკითხის გადასაწყვეტად 1998 წლის 20 თებერვლის კანონის გამოყენება, რადგანაც სასამართლო კანონიერ ძალაში შესული განაჩენის გადასინჯვისას ხელმძღვანელობს მოქმედი სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 310-ე მუხლის „დ“ ქვეპუნქტით და ამავე კოდექსის 311-313-ე მუხლებით და იგი ამ კუთხით შეზღუდული არ არის.

საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმის 2016 წლის 29 სექტემბრის განჩინების საფუძველზე, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სისხლის სამართლის საკასაციო პალატამ 2016 წლის 27 ოქტომბრის განჩინებით განაახლა საქმის წარმოება და იმავე წლის 28 ოქტომბრის განჩინებით ჩვენი საკასაციო საჩივარი არ დააკმაყოფილა და უცვლელად დატოვა სააპელაციო პალატის 2015 წლის 06 აპრილის განჩინება, რომლითაც ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო კანონიერ ძალაში შესული განაჩენის გადასინჯვის შუამდგომლობა დაუშვებლად იყო ცნობილი.

საკასაციო პალატამ ჩვენი საკასაციო საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის განჩინებაში მიუთითა შემდეგი: ვინაიდან, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის გადაწყვეტილებით ირიბ ჩვენებებთან დაკავშირებით არაკონსტიტუციურად იქნა ცნობილი მხოლოდ მოქმედი სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის (საუბარია 2013 წლის 14 ივნისის რედაქციაზე) ზემოთ აღნიშნული ნორმები, ხოლო 1998 წლის 20 თებერვლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის შესაბამისი ნორმა საკონსტიტუციო სასამართლოს არ უცვნია არაკონსტიტუციურად და იმის გათვალისწინებით, რომ მოცემულ საქმეში მსჯავრდებულის მიმართ საქმე ნაწარმოებია 1998 წლის 20 თებერვლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით- საკასაციო პალატა მიიჩნევს, რომ საკონსტიტუციო სასამართლოს ნახსენები გადაწყვეტილება მოცემულ საქმესთან მიმართებით არ წარმოადგენს საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 310-ე მუხლის „დ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ განაჩენის გადასინჯვის ახლად გამოვლენილ გარემოებას და შუამდგომლობის დასაშვებად ცნობის საფუძველს.

ამდენად, საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმის 2016 წლის 29 სექტემბრის გადაწყვეტილებით და საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა საკასაციო პალატის 2016 წლის 28 ოქტომბრის გადაწყვეტილებით, ორი ერთმანეთისგან განსხვავებული მოცემულობის წინაშე აღმოვჩნდით. საკონსტიტუციო სასამართლო თავის გადაწყვეტილებაში მიუთითებს, რომ ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო განაჩენის გადასინჯვისას სასამართლომ უნდა იხელმძღვანელოს ახალი, მოქმედი საპროცესო კოდექსის ნორმებით, მას არ სჭირდება ადრე მოქმედი საპროცესო ნორმებით ხელმძღვანელობა, ამდენად იგი შეზღუდული არ არის მოახდინოს მოქმედი საპროცესო ნორმების გამოყენებით ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო კანონიერ ძალაში შესული განაჩენის გადასინჯვა.

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა საკასაციო პალატა თავის გადაწყვეტილებაში მიუთითებს, რომ ბადრი ბეჟანიძის მიმართ გამამტყუნებელი განაჩენი დადგენილი იქნა 1998 წლის 20 თებერვლის საპროცესო კოდექსის ნორმებით, რომელიც უშვებდა და უშვებს ირიბი ჩვენებების საფუძველზე დადგენილიყო გამამტყუნებელი განაჩენი. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის გადაწყვეტილებით არაკონსტიტუციურად იქნა ცნობილი 2013 წლის 14 ივნისს მოქმედი საპროცესო კოდექსის ნორმების ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც უშვებდა ირიბი ჩვენებების საფუძველზე გამამტყუნებელი განაჩენის დადგენას.

სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 310-ე მუხლის „დ“ ქვეპუნქტით განაჩენი ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო გადაისინჯება, თუ არსებობს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება, რომელმაც არაკონსტიტუციურად ცნო ამ საქმეში გამოყენებული სისხლის სამართლის კანონი.

საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის გადაწყვეტილებით, არც ერთი სისხლის სამართლის ნორმა არაკონსტიტუციურად არ უცვნია, რომელიც გამოყენებული იყო ბადრი ბეჟანიძის მიმართ გამამტყუნებელი განაჩენის დადგენის დროს და ასეთ მსჯელობაში საკონსტიტუციო სასამართლო არც კი შესულა, რადგანაც ამ კუთხით საკითხი კონსტიტუციურ წარდგინებაში არც კი იდგა.

ამასთან, ამავე გადაწყვეტილების სამოტივაციო ნაწილის მე-13 დებულებაში (აბზაცში) საკონსტიტუციო სასამართლომ მიუთითა ზემოთ ხსენებული მსჯელობა, რა თქმა უნდა, არ ეხება პირების მიერ საკუთარი უფლებების დასაცავად საკონსტიტუციო სასამართლოში ამა თუ იმ ნორმის გასაჩივრების საკითხებს: „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის მე-2 პუნქტი (2015 წლის 22 იანვრის რედაქცია) ვერ შეზღუდავს პირის შესაძლებლობას, იდავოს იმ ნორმის კონსტიტუციურობაზე, რომელმაც მას უფლება დაურღვია ან პრინციპულად შეიძლება დაურღვიოს.

ზემოთ დასახელებული საკონსტიტუციო და საერთო სასამართლოების გადაწყვეტილებების საფუძველზე, მივიღეთ შემდეგი სახის რეალური სურათი:

ის პირები, რომელთა მიმართ სისხლის სამართლის საქმეთა წარმოება წარიმართა 2009 წლის 9 ოქტომბერს მიღებული და 2010 წლის 01 ოქტომბერს ამოქმედებული სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით (მნიშვნელობა არ აქვს, საქმე წინასწარ გამოძიებაშია, სასამართლოშია, შეჩერებულია განხილვის სტადიაშია, დაუსწრებელი განაჩენია გამოტანილი, თუ პირი ძებნაშია, საქმე დასრულებულია და განაჩენი კანონიერ ძალაშია შესული) სარგებლობენ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის გადაწყვეტილებით, რომლითაც არაკონსტიტუციურად იქნა ცნობილი საქართველოს კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტთან მიმართებით: ა) საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-13 მუხლის მე-2 ნაწილის მე-2 წინადადების ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ითვალისწინებს ამავე კოდექსის 76-ე მუხლით განსაზღვრული (2013 წლის 14 ივნისის რედაქცია) მტკიცებულების-ირიბი ჩვენების საფუძველზე გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის შესაძლებლობას; ბ) საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 169-ე მუხლის პირველი ნაწილის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ითვალისწინებს ამავე კოდექსის 76-ე მუხლით განსაზღვრული (2013 წლის 14 ივნისის რედაქცია) მტკიცებულების-ირიბი ჩვენების საფუძველზე პირის ბრალდებულად ცნობის შესაძლებლობას.

ხოლო ის პირები, რომლებიც მსჯავრდებულნი არიან 1998 წლის 20 თებერვლის და 1960 წლის 30 დეკემბრის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის ნორმების საფუძველზე (მნიშვნელობა არ აქვს მათ მიმართ საქმე გამოძიებაშია, შეჩერებულია, დაუსწრებელი განაჩენია დადგენილი, ძებნაშია თუ სხვა), სკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის გადაწყვეტილებით ვერ სარგებლობენ და მათი შუამდგომლობები ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო კანონიერ ძალაში შესული განაჩენების გადასინჯვა არ მოხდა დაუშვებლად ცნობის გამო, რადგანაც საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის გადაწყვეტილებით არ მომხდარა 1998 წლის 20 თებერვლის და 1960 წლის 30 დეკემბრის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის შესაბამისი მუხლების იმ ნორმატიული შინაარსის არაკონსტიტუციურად ცნობა, რომელიც უშვებდა და უშვებს ირიბი ჩვენებების საფუძველზე გამამტყუნებელი განაჩენის დადგენას. მაშინ როცა, დღეს მოქმედი სსსკ-ის 310-ე მუხლის „დ“ ქვეპუნქტით განაჩენი ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო გადაისინჯება, თუ: არსებობს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება, რომელმაც არაკონსტიტუციურად ცნო ამ საქმეში გამოყენებული სისხლის სამართლის კანონი.

ფაქტია, რომ ბადრი ბეჟანიძის მიმართ გამამტყუნებელი განაჩენის დადგენის დროს გამოყენებული იქნა 2010 წლის 01 ოქტომბრამდე მოქმედი 1998 წლის 20 თებერვლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის ის ნორმები, რომელიც უშვებდა და უშვებს დღესაც ირიბი ჩვენების საფუძველზე გამამტყუნებელი განაჩენის დადგენას.

ე.ი. გამოდის, რომ პირები, რომელთა მიმართ სისხლის სამართლის საქმის წარმოება განხორციელდა 2010 წლის 01 ოქტომბერს ამოქმედებული ახალი სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით, მათ ისარგებლენ ან ისარგებლებენ საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის გადაწყვეტილებით. ე.ი. მათ მიმართ ირიბი ჩვენება არ შეიძლება გამოყენებული იქნეს მტკიცებულებად, თუ გამოყენებული იქნა, მათი საქმეების გადახედვა მოხდა ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო, ან გადაიხედება მათი შუამდგომლობის საფუძველზე, ხოლო ის პირები რომელთა მიმართ სისხლის სამართლის საქმეთა წარმოება განხორციელდა 2010 წლის 01 ოქტომბრამდე მოქმედი სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის (1960 წლის 30 დეკემბრის და 1998 წლის 20 თებერვლის კოდექსები) იმ ნორმებით, რომელიც უშვებდა და უშვებს ირიბი ჩვენების საფუძველზე გამამტყუნებელი განაჩენის დადგენას, ასეთი განაჩენი დადგენილი იქნა, ან შესაძლებელია დადგეს შემდეგში (ძებნილი პირის დადგენა-დაკავებისას) მოკლებული არიან შესაძლებლობას ასეთი უფლებით ისარგებლონ, რადგანაც მათ მიმართ განაჩენის დადგენისას გამოყენებული არის ის საპროცესო ნორმები, რომელიც უშვებდა ირიბი ჩვენების საფუძველზე გამამტყუნებელი განაჩენის დადგენას და ეს ნორმები ცნობილი არ არის არაკონსტიტუციურად.

ე.ი. დავდექით ისეთი ფაქტის წინაშე, რომ ის მსჯავრდებული პირები, რომლებიც 2009 წლის 9 ოქტომბრის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის ნორმათა საფუძველზე, ირიბი ჩვენებით იქნენ მსჯავრდებულნი, გამართლებული იქნენ, ან შეეცვალათ კვალიფიკაცია, უფრო სწორად მოხდა მათ მიმართ გამოტანილი განაჩენების გადახედვა-გადასინჯვა ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო, ხოლო ანალოგიურ მდგომარეობაში მყოფი პირები, რომელთა მიმართ გამამტყუნებელი განაჩენის დადგენა ირიბი ჩვენებების საფუძველზე მოხდა 2010 წლის 01 ოქტომბრამდე მოქმედი საპროცესო ნორმებით, მათ შესაძლებლობა არ მიეცათ მომხდარიყო მათ მიმართ დადგენილი განაჩენების გადახედვა-გადასინჯვა და მათი შუამდგომლობები დასაშვებადაც არ იქნა ცნობილი. ამდენად, სახეზეა ასეთი მოცემულობა, ირიბი ჩვენების საფუძველზე ერთი ჯგუფი იხდის სასჯელს, მეორე ჯგუფი კი არა, ისინი გამართლებულნი იქნენ და მათ მიმართ დადგენილი განაჩენების გადახედვა-გადასინჯვა მოხდა, რაც წინააღმდეგობაში მოდის საქართველოს კონსტიტუციის მე-11 მუხლის პირველ პუნქტთან, რითაც ირღვევა „ყველა ადამიანის სამართლის წინაშე თანასწორობის“ ფუნდამენტალური პრინციპი და ისინი დისკრიმინაციულ მდგომარეობაში აღმოჩნდნენ. ასევე, ამ პირთა მიმართ დარღვეულია საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი და მე-7 პუნქტით მინიჭებული უფლებები, რომ ყოველ ადამიანს აქვს უფლება თავის უფლებათა დასაცავად მიმართოს სასამართლოს, საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლება უზრუნველყოფილია; რომ დადგენილება ბრალდებულის სახით პირის პასუხისგებაში მიცემის შესახებ უნდა ემყარებოდეს დასაბუთებულ ვარაუდს, ხოლო გამამტყუნებელი განაჩენი-უტყუარ მტკიცებულებებს, ყოველგვარი ეჭვი, რომელიც ვერ დადასტურდება კანონით დადგენილი წესით, უნდა გადაწყდეს ბრალდებულის სასარგებლოდ.

როგორც ზემოთ აღინიშნა, ბადრი ბეჟანიძის მიმართ გამამტყუნებელი განაჩენის დადგენისას გამოყენებული იქნა 1998 წლის 20 თებერვლის საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის ნორმები. კერძოდ: სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-10 მუხლის მე-3 ნაწილი, რომლის თანახმად დადგენილება ბრალდებულად სისხლის სამართლის პასუხისგებაში მიცემის შესახებ, საბრალდებო დასკვნა, გამამტყუნებელი განაჩენი და ყველა სხვა საპროცესო გადაწყვეტილება უნდა ემყარებოდეს მხოლოდ უტყუარ მტკიცებულებებს, სსსკ-ის 496-ე მუხლის პირველი მე-2 და მე-3 ნაწილები, რომლის თანახმად, სასამართლოს განაჩენი უნდა იყოს კანონიერი, დასაბუთებული და სამართლიანი: სასამართლოს განაჩენი კანონიერია, თუ იგი გამოტანილია საქართველოს კონსტიტუციის, ამ კოდექსისა და სხვა კანონების მოთხოვნათა დაცვით, რომელთა ნორმებიც გამოყენებული იყო სისხლის სამართლის საქმის განხილვისა და გადაწყვეტის დროს: სასამართლოს განაჩენი დასაბუთებულია, თუ მისი დასკვნები ემყარება სასამართლო სხდომაზე განხილულ უტყუარ მტკიცებულებათა ერთობლიობას და ეს მტკიცებულებები საკმარისია სისხლის სამართლის საქმეზე ჭეშმარიტების დასადგენად. განაჩენში ჩამოყალიბებული ყველა დასკვნა და გადაწყვეტილება დასაბუთებული უნდა იყოს: სსკ-ის 503-ე მუხლის მე-2 ნაწილი, რომლის თანახმად გამამტყუნებელ განაჩენს არ შეიძლება საფუძვლად დაედოს ვარაუდი. იგი დგინდება მხოლოდ იმ პირობით, თუ სასამართლო განხილვის დროს დამტკიცდა განსასჯელის მიერ დანაშაულის ჩადენა უტყუარ მტკიცებულებათა საფუძველზე.

სსსკ-ის 110-ე მუხლის პირველი და მეორე ნაწილები, რომლის თანახმად მტკიცებულებებია, კანონით გათვალისწინებული წყაროებიდან და წესით მიღებული ცნობები, რომელთა საფუძველზედაც მხარეები იცავენ თავიანთ უფლებებსა და კანონიერ ინტერესებს, ხოლო გამომძიებელი, პროკურორი და სასამართლო ადგენენ, არსებობს თუ არა მოვლენა ან ქმედება, რომლის გამოც ხორციელდება სისხლის სამართლის პროცესი, ჩაიდინა თუ არა ეს ქმედება გარკვეულმა პირმა, დამნაშავეა თუ არა იგი, აგრეთვე საქმის სწორად გადაწყვეტისათვის მნიშვნელობის მქონე სხვა გარემოებას; და მტკიცებულებად სისხლის სამართლის პროცესში დასაშვებია: ეჭვმიტანილის ჩვენება, ბრალდებულის ჩვენება, განსასჯელის ჩვენება, დაზარალებულის ჩვენება, მოწმის ჩვენება, და სხვა. და რომლის ნორმატიული შინაარსი უშვებდა და უშვებს ირიბი ჩვენების საფუძველზე გამამტყუნებელი განაჩენის დადგენას.

ბადრი ბეჟანიძის მიმართ გამამტყუნებელი განაჩენის დადგენისას გამოყენებული 1998 წლის 20 თებერვლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის ზემოთ დასახელებული ნორმები თავისი შინაარსით იძლევა იმის საშუალებას და შესაძლებლობას, რომ ირიბი ჩვენებების საფუძველზე გამოტანილი და დადგენილი იქნეს გამამტყუნებელი განაჩენი, ამის მაგალითია ბადრი ბეჟანიძის მიმართ დადგენილი გამამტყუნებელი განაჩენი, მკვლელობის პირველ ეპიზოდში.

მართალია 1998 წლის 20 თებერვლის საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი არ ითვალისწინებს ირიბი ჩვენების ცნებას და უფრო მეტიც, ამ კოდექსის არც ერთი მუხლი არ მიუთითებს მოწმის ჩვენების და ზოგადად ჩვენების დიფერენციაციაზე მოცემული ნიშნით. აღსანიშნავია, რომ კანონი არც პირდაპირი მტკიცებულების ცნებას განსაზღვრავს და ყველა სახის ჩვენებას ერთ ნიშნულზე მოიაზრებს, ამაზე მიუთითებს შესაბამისი ჩანაწერები სხვადასხვა მუხლში. კერძოდ, მოწმის ჩვენება არის შეტყობინება ფაქტობრივი მონაცემების შესახებ, რომლებიც უნდა დადგინდეს სისხლის სამართლის საქმეზე (მუხლი 117 ნაწილი პირველი). დაზარალებულის ჩვენება არის შეტყობინება ფაქტობრივ გარემოებათა შესახებ, რომლებიც უნდა დადგინდეს სისხლის სამართლის საქმეზე, აგრეთვე შეტყობინება ეჭვმიტანილთან (ბრალდებულთან) ურთიერთობის შესახებ (მუხლი 116). ბრალდებულის ჩვენება არის დაკითხვის ან სხვა საგამოძიებო მოქმედების ჩატარებისას მის მიერ მიცემული ინფორმაცია, რომელიც უარყოფს ან ადასტურებს ბრალდებას, აგრეთვე ინფორმაცია სისხლის სამართლის საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე მისთვის ცნობილ სხვა გარემოებათა შესახებ- ასევეა ეჭვმიტანილის ჩვენება (მუხლი 114-115). ნიშანდობლივია ისიც, რომ 1998 წლის 20 თებერვლის საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი ჩვენების სხვაგვარ დეფინიციას არ შეიცავს, იგი განსასჯელის ჩვენების დეფინიციასაც არ გვთავაზობს. მიუხედავად იმისა, რომ მას მტკიცებულებათა ჩამონათვალში ცალკე კატეგორიად განიხილავს. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ის ფაქტი, რომ 1998 წლის 20 თებერვლის საპროცესო კოდექსი არც ირიბი ჩვენების არსებობის/გამოყენების აკრძალვას შეიცავს და თუ აღნიშნული კოდექსის საფუძველზე განხილულ საქმეებს გადავხედავთ, კერძოდ კი ამ საქმეებზე გამოყენებულ მოწმეთა ჩვენებებს- ცალსახაა მოქმედი სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 76-ე მუხლის პირველ ნაწილში მითითებული ჩვენებების იდენტურობა, განხილულ საქმეებში მითითებულ მოწმეთა ჩვენებებთან, რომლებიც თავის მხრივ სწორედ სხვა პირთა მიერ გავრცელებულ ინფორმაციას იყენებენ საკუთარი ჩვენების წყაროდ.

ამასთან, კატეგორიულად უნდა ითქვას, რომ 1998 წლის 20 თებერვლის საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი ცალსახად იზიარებს არათუ ირიბი ჩვენების მტკიცებულებად წარდგენის შესაძლებლობას, არამედ უშვებს მის საფუძველზე გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის შესაძლებლობასაც, თუ იგი გადალახავს მტკიცებულებათა დასაშვებობის სტადიას. მართალია 1998 წლის 20 თებერვლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი პირდაპირ არ მიუთითებს ირიბ ჩვენებებზე, მაგრამ სამართლის დოქტრინებში პირდაპირ ხდებოდა ჩვენებების დაყოფა ირიბ და პირდაპირ მტკიცებულებებად და მისი გამოყენება სასამართლო პრაქტიკაში.

1998 წლის 20 თებერვლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-10 მუხლი მე-3 ნაწილის შესაბამისად, დადგენილება ბრალდებულად სისხლის სამართლის პასუხისგებაში მიცემის შესახებ, საბრალდებო დასკვნა, გამამტყუნებელი განაჩენი და ყველა სხვა საპროცესო გადაწყვეტილება უნდა ემყარებოდეს მხოლოდ უტყუარ მტკიცებულებებს, ამასვე მიუთითებს სსსკ-ის 496-ე მუხლის მე-3 ნაწილი, რომ სასამართლოს განაჩენი დასაბუთებულია, თუ მისი დასკვნები ემყარება სასამართლო სხდომაზე განხილულ უტყუარ მტკიცებულებათა ერთობლიობას და ეს მტკიცებულებები საკმარისია სისხლის სამართლის საქმეზე ჭეშმარიტების დასადგენად. სსსკ-ის 503-ე მუხლის მე-2 ნაწილით გაგამტყუნებელ განაჩენს არ შეიძლება საფუძვლად დაედოს ვარაუდი, იგი დგინდება მხოლოდ იმ პირობით თუ სასამართლო განხილვის დროს დამტკიცდა განსასჯელის მიერ დანაშაულის ჩადენა უტყუარ მტკიცებულებათა საფუძველზე. დასახელებული ნორმები განჭვრეტადი არ არის, მოცემული ტიპის ჩვენებების გამოყენებასთან მიმართებით და მათი უტყუარობის კონტექსტში შეფასებას მხოლოდ მოსამართლეთა დისკრეციის სფეროში მოიაზრებს. ცალსახა კრიტერიუმების (წესის) არ არსებობის პირობებში კი შეფასება „თვითნებობის“ „ბუნდოვანი სამართლის“ დამკვიდრების, სასამართლოსადმი ნდობის დაქვეითების საფრთხეს ქმნის.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ 2015 წლის 22 იანვარს მიღებული გადაწყვეტილებიდან გამომდინარე, რომლის საფუძველზეც, თვის მხრივ საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატამ მოქმედი სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით განხილულ საქმეებზე დაადგინა პრაქტიკა, რომლის მიხედვითაც სასამართლო მოკლებულია შესაძლებლობას გამოიყენოს ირიბი ჩვენება მტკიცებულების სახით მანამ, სანამ საკანონმდებლო ორგანო სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსში მომავალში არ შეიტანს შესაბამის ცვლილებებს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებიდან გამომდინარე. სწორედ დასახელებული საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებიდან გამომდინარე 1998 წლის 20 თებერვლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-10 მუხლის მე-3 ნაწილის სიტყვები „გამამტყუნებელი განაჩენი და ყველა სხვა საპროცესო გადაწყვეტილება უნდა ემყარებოდეს მხოლოდ უტყუარ მტკიცებულებებს“ სსსკ-ის 496-ე მუხლის მე-3 ნაწილის სიტყვები „სასამართლოს განაჩენი დასაბუთებულია, თუ მისი დასკვნები ემყარება სასამართლო სხდომაზე განხილულ უტყუარ მტკიცებულებათა ერთობლიობას და ეს მტკიცებულებები საკმარისია სისხლის სამართლის საქმეზე ჭეშმარიტების დასადგენად“, სსსკ-ის 503-ე მუხლის მე-2 ნაწილის სიტყვები „გამამტყუნებელი განაჩენს არ შეიძლება საფუძვლად დაედოს ვარაუდი, იგი დგინდება მხოლოდ იმ პირობით თუ სასამართლო განხილვის დროს დამტკიცდა განსასჯელის მიერ დანაშაულის ჩადენა უტყუარ მტკიცებულებათა საფუძველზე“-ის ნორმატიული შინაარსი იძლევა „ირიბი ჩვენების“ საფუძველზე გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის შესაძლებლობას, რაც საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის გადაწყვეტილების საფუძველზე განსხვავებულ სამართლებრივ მდგომარეობაში აყენებს 1998 წლის 20 თებერვლის საპროცესო კოდექსის საფუძველზე მსჯავრდებულ პირებს.

საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 329-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, (2009 წლის 9 ოქტომბრის რედაქცია) ამ კოდექსის ამოქმედებისთანავე ძალადაკარგულად იქნა ცნობილი საქართველოს 1998 წლის 20 თებერვლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი. ამავე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად, ამ კოდექსის ამოქმედებამდე მიღებულ საპროცესო გადაწყვეტილებებს უნარჩუნდება კანონიერი ძალა. ამავე მუხლის მე-3 ნაწილის თანახმად, ამ კოდექსის ამოქმედებამდე დაწყებულ სისხლისსამართლებრივი დევნის საქმეებზე სისხლის სამართლის პროცესი გრძელდება საქართველოს 1998 წლის 20 თებერვლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით დადგენილი წესით, გარდა ამავე კოდექსის 168¹ და 168² მუხლებით გათვალისწინებული განრიდების გამოყენების შემთხვევებისა (ძალადაკარგულია ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც კრძალავს ამავე კოდექსით გათვალისწინებული წინასასამართლო სხდომამდე ბრალდებულად ყოფნის მაქსიმალური 9 თვიანი ვადის გამოყენების შესაძლებლობას ამ კოდექსის ამოქმედებამდე დაწყებულ სისხლის სამართლებრივი დევნის საქმეებზე (გადავადდეს 2015 წლის 01 მაისამდე) ძალადაკარგულია ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც კრძალავს ამავე კოდექსით გათვალისწინებულ ნაფიც მსაჯულთა მონაწილეობით საქმის განხილვის შესაძლებლობას ამ კოდექსის ამოქმედებამდე დაწყებულ სისხლის სამართლებრივი დევნის საქმეებზე).

როგორც დასახელებული ნორმის შინაარსიდან ჩანს 1998 წლის 20 თებერვლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი დღესაც მოქმედებს ზოგიერთი ნორმის გამოკლებით.

ბადრი ბეჟანიძის მიმართ გამამტყუნებელი განაჩენი დადგენილია 1998 წლის 20 თებერვლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის ნორმებით და მიღებულ საპროცესო გადაწყვეტილებებს შენარჩუნებული აქვს კანონიერი ძალა. სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის (2009 წლის 9 ოქტომბრის რედაქცია) 310-ე მუხლის „დ“ პუნქტის თანახმად, განაჩენი ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო გადაისინჯება, თუ: არსებობს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება, რომელმაც არაკონსტიტუციურად ცნო ამ საქმეში გამოყენებული სისხლის სამართლის კანონი.

უდავოდ დადგენილია, რომ ბადრი ბეჟანიძის საქმეში სსსკ-ის 310-ე მუხლის „დ“ პუნქტის მოთხოვნათა შინაარსიდან გამომდინარე დღეს მოქმედი საპროცესო კოდექსის ნორმები გამოყენებული არ არის, ამდენად სააპელაციო სასამართლომ ბადრი ბეჟანიძის და სხვათა მიმართ 1998 წლის 20 თებერვლის საპროცესო კოდექსის ნორმებით გამოტანილი გამამტყუნებელი განაჩენის გადასინჯვას საფუძვლად ჩვენი შუამდგომლობა დაუშვებლად სცნო. რაც ასევე გაიზიარა უზენაესი სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატამ. ამდენად, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის გადაწყვეტილების შესაბამისად, როგორც ზემოთ ავღნიშნეთ ერთი და იგივე მდგომარეობაში მყოფი მსჯავრდებულები სხვადასხვა სამართლებრივ სივრცეში აღმოჩნდნენ ვინც 2009 წლის 9 ოქტომბრის საპროცესო კოდექსით იქნენ მსჯავრდებულნი, მათ საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილებით ისარგებლეს, ხოლო იმ მსჯავრდებულებმა რომელთა მიმართ გამოყენებული იყო და არის 1998 წლის 20 თებერვლის საპროცესო კოდექსი და 1960 წლის 28 დეკემბრის საპროცესო კოდექსის ნორმები, ვერ ისარგებლეს 2015 წლის 22 იანვრის საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილების შეღავათებით, უფრო სწორად მათ არ მიეცათ იმის საშუალებაც კი, რომ მათ მიმართ ირიბი ჩვენებების საფუძველზე მიღებული გამამტყუნებელი განაჩენების გადასინჯვა მომხდარიყო. მათ შუამდგომლობებზე, დასაშვებობის სტადიაზევე უარი ეთქვათ.

ამდენად 1998 წლის 20 თებერვლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-10 მუხლის მე-3 ნაწილის, 110-ე მუხლის პირველი და მეორე ნაწილების, 496-ე მუხლის მე-3 ნაწილის, 503-ე მუხლის მე-2 ნაწილის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც აძლევს და აძლევდა შესაძლებლობას სასამართლოს ირიბი ჩვენების საფუძველზე გამამტყუნებელი განაჩენის დადგენის, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმის 2015 წლის 22 იანვრის გადაწყვეტილების საფუძველზე წინააღმდეგობაში მოდის საქართველოს კონსტიტუციის მე-11 მუხლის პირველ პუნქტთან, საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ, მე-7 და მე-9 პუნქტებთან მიმართებაში.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ კონსტიტუციის მე-11 მუხლის პირველ ნაწილთან მიმართებაში, თანასწორობისა და დისკრიმინაციის აკრძალვასთან დაკავშირებით, არა ერთ საქმეზე განმარტა, რომ კონსტიტუციის მე-11 მუხლის პირველი ნაწილი ადგენს (ძველი რედაქციის მე-14 მუხლი) არ დაუშვას არსებითად თანასწორ პირთა უთანასწოროდ მოპყრობა და პირიქით, ამდენად კონსტიტუციის მე-11 მუხლის პირველი ნაწილი კრძალავს როგორც პირდაპირ, ისე არაპირდაპირ დისკრიმინაციას, რასაც ადასტურებს კიდეც პრაქტიკა. თანასწორობის უფლების განმარტებისას, საკონსტიტუციო სასამართლო თანმიმდევრულად აღნიშნავს, რომ ამ უფლების მიზანია არა პირთა უპირობო გათანაბრება, ან აბსოლუტური თანასწორობა, რაც პირიქით წინააღმდეგობაში მოვიდოდა უფლების არსთან, არამედ არსებითად თანასწორი პირებისადმი თანასწორი მოპყრობის უზრუნველყოფა (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 14 თებერვლის #2/1/536 გადაწყვეტილება). საკონსტიტუციო სასამართლომ 2010 წლის 27 დეკემბრის #1/1/493 გადაწყვეტილებაში აღნიშნა „დიფერენცირებული მოპყრობისას ერთმანეთისგან უნდა განვასხვავოთ დისკრიმინაციული დიფერენციაცია და ობიექტური გარემოებებით განპირობებული დიფერენციაცია. განსხვავებული მოპყრობა თვითმიზანი არ უნდა იყოს. დისკრიმინაციას ექნება ადგილი, თუ დიფერენციაციის მიზეზები აუხსნელია, მოკლებულია გონივრულ საფუძველს. მაშასადამე დისკრიმინაცია არის მხოლოდ თვითმიზნური, გაუმართლებელი დიფერენციაცია, სამართლის დაუსაბუთებელი გამოყენება კონკრეტულ პირთა წრისადმი განსხვავებული მიდგომით. 2013 წლის 11 აპრილის #1/1/539 საქმეზე საკონსტიტუციო სასამართლომ აღნიშნა, სახელმწიფოს ყველგან მოეთხოვება დისკრიმინაციის აღკვეთა და თანასწორობის უზრუნველყოფა. საკონსტიტუციო სასამართლომ 2014 წლის 13 ნოემბრის გადაწყვეტილებაში (საქმე #1/4.557. 571. 576) აღნიშნა, სადაც დავა ეხებოდა საპროცესო სამართლის ნორმას, რომლის მიხედვითაც ბრალდებულები, რომელთა მიმართაც დევნა დაიწყო 2010 წლის 01 ოქტომბრამდე და ბრალდებულები, რომელთა მიმართაც დევნა დაიწყო ამ თარიღის შემდეგ, განსხვავებული საპროცესო კოდექსების რეგულირების ქვეშ ხვდებოდნენ და შესაბამისად, განსხვავებული საპროცესო გარანტიებით სარგებლობდნენ. სასამართლომ მიუთითა, რომ იდენტური საპროცესო მდგომარეობის (სტატუსის) მქონე პირები, ანუ ბრალდებულები არსებითად თანასწორად უნდა მიჩნეულიყვნენ (დევნის დაწყების თარიღის მიუხედავად).

ჩვენს საქმესთან დაკავშირებით საინტერესოა საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 13 ნოემბრის გადაწყვეტილება (საქმე 1/4/557, 571, 576) სადაც მოსარჩელეები დავობდნენ, რომ 2010 წლის 01 ოქტომბრამდე დაწყებულ სისიხლისსამართლებრივი დევნის საქმეებზე არ ვრცელდებოდა ახალი, სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის ცალკეული ხელსაყრელი ინსტიტუტები და ეს წარმოადგენდა მათ მიმართ დისკრიმინაციას. სასამართლომ ამ საქმეზე არ გაიზიარა მოპასუხის პოზიცია, რომ 1999 წლის და 2009 წლის კოდექსები განსხვავებულ წესებს და პროცედურებს ითვალისწინებდნენ და პირები, რომლებიც ერთის და მეორის მოქმედების სფეროში ხვდებოდნენ თავისთავად ვერ იქნებოდნენ თანასწორნი. სასამართლომ დაადგინა, რომ განსხვავებულ დროს მოქმედი წესების განსხვავებულობა არ იყო რელევანტური. მე-14 მუხლის (ძველი რედაქცია) ამოქმედებისათვის მთავარი იყო ის, რომ ნებისმიერ დროს ბრალდებული პირები არსებითად თანასწორნი იყვნენ მათი საპროცესო სტატუსის გამო. ვერც თავისთავად დროის ფაქტორი და ვერც სხვადასხვა დროს მოქმედი განსხვავებული საპროცესო წესები ვერ გამოიწვევს ბრალდებული (მსჯავრდებული) პირების განსხვავებულობას, ვინაიდან პირთა არსებითად მსგავსებას ან განსხვავებას განაპირობებს არა მათდამი მოპყრობა, არამედ მათი მდგომარეობა, სტატუსი პროცესში.

საერთოდ, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკის თანახმად, თანასწორობის კონსტიტუციური უფლება უზრუნველყოფს, რომ არსებითად თანასწორი პირები არ იქნენ განხილული უთანასწოროდ და პირიქით. შესაბამისად, კონსტიტუცია კრძალავს, როგორც პირდაპირ ისე არაპირდაპირ დისკრიმინაციას.

საკონსტიტუციო სასამართლომ ნორმის ბუნდოვანებასთან და განჭვრეტადობასთან დაკავშირებით სხვადასხვა გადაწყვეტილებებში არა ერთი განმარტება გააკეთა. კერძოდ:

„კანონმდებელი ვალდებულია, მიიღოს მკაფიო, არაორაზროვანი, განჭვრეტადი კანონმდებლობა (ნორმები), რომელიც პასუხობს კანონის განსაზღვრულ მოთხოვნას. ეს გარემოება ერთ–ერთი გადამწყვეტი კრიტერიუმია ნორმის კონსტიტუციურობის შეფასებისას. კანონმდებლის ასეთი ვალდებულება სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპიდან მომდინარეობს.

ნორმის ბუნდოვანება გულისხმობს მისი სხვადასხვაგვარად წაკითხვისა და გამოყენების შესაძლებლობას.... ნორმის ბუნდოვანობის პრობლემა განმარტების გზით უნდა იქნეს გადაწყვეტილი.... როგორც ზოგადი, ასევე სპეციალური ნორმები უნდა გამომდინარეობდეს კონსტიტუციიდან... ნორმის ბუნდოვანება, რომელიც ხელმისაწვდომობისა და განჭვრეტადობის კრიტერიუმებით ფასდება, არსებით გავლენას ახდენს, თანაზომიერების პრინციპზე დაყრდნობით, ნორმის კონსტიტუციურობის დადგენაზე... კანონი არ უნდა იძლეოდეს შესაძლებლობას, რომ აღმასრულებელმა ხელისუფლებამ დამოუკიდებლად დაადგინოს საკუთარ ქმედებათა დიაპაზონი... სახელმწიფო ხელისუფლების კონსტიტუციით დადგენილ ფარგლებში განხორციელების უზრუნველყოფისთვის (კონსტიტუციის მე–5 მუხლის პირველი პუნქტი), ნორმა იმდენად ნათელი უნდა იყოს, რომ გამოირიცხოს მისი სურვილისამებრ ან სუბიექტურად განმარტების ალბათობა... ნორმის ბუნდოვანება მისი არაკონსტიტუციურობის ზღვარზე არ გადის მანამ, სანამ მისი გონივრული განმარტება იურიდიული მეთოდოლოგიით შესაძლებელია ისე, რომ საკმარისი დამაჯერებლობით ცხადი და თვალსაჩინო გახდეს ამ ნორმით მოწესრიგებული ურთიერთობების ნამდვილი არსი. ამ თვალსაზრისით ნორმის კონსტიტუციურობის შესაფასებლად, პირველ რიგში უნდა გაირკვეს მისი შინაარსი. ამისთვის აუცილებელია ნორმის განმარტება.,, კანონად შეიძლება ჩაითვალოს საკანონმდებლო საქმიანობის მხოლოდ ის პროდუქტი, რომელიც პასუხობს კანონის ხარისხის მოთხოვნებს. ეს უკანასკნელი კი გულისხმობს კანონის შესაბამისობას სამართლის უზენაესობისა და სამართლებრივი უსაფრთხოების პრინციპებთან. ამ პრინციპების რეალური დაცვისთვის პრაქტიკული და გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს კანონის ხელმისაწვდომობასა და განჭვრეტადობას. კანონის ხარისხი მოითხოვს, რომ საკანონმდებლო რეგულაცია იყოს იმდენად მკაფიო, რომ პირმა, რომლის უფლებაში ჩარევაც ხდება, შესძლოს სამართლებრივი მდგომარეობის ადეკვატურად შეცნობა და საკუთარი ქმედების შესაბამისად წარმართვა (2007 წლის 26 დეკემბრის გადაწყვეტილება საქმეზე, „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია და საქართველოს მოქალაქე ეკატერინე ლომთათიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“)“.

„კანონი უნდა იყოს ხელმისაწვდომი, წინასწარგანჭვრეტადი და ზუსტად განსაზღვრული, აგრეთვე უნდა შეიცავდეს სხვა გარანტიებს თვითნებობის რისკისაგან დასაცავად“ (საქართველოს მოქალაქეები– ვახტანგ მასურაშვილი და ონისე მებონია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ. #1/3/393,397, 16 დეკემბერი 2006).

„სასამართლომ აღნიშნა, რომ არსებობს სამართლებრივი სახელმწიფოს ელემენტები, რომლებიც შეიძლება პირდაპირ არ იყოს გათვალისწინებული კონსტიტუციის რომელიმე ნორმით, მაგრამ არანაკლები დატვირთვა მიენიჭოთ, რადგანაც მათ გარეშე შეუძლებელია სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპის ამგვარ ელემენტს წარმოადგენს ე.წ. „განჭვრეტადობის პრინციპი“, თუმცა მის სრულყოფილად აღსანიშნავად უფრო ტერმინი „განსაზღვრულობის პრინციპია შესატყვისი. „განჭვრეტადობა“ ნორმის სამართლებრივი შედეგების პროგნოზირების შესაძლებლობაზე ორიენტირებული ტერმინია და სრულად ვერ ასახავს სამართლებრივი სახელმწიფოს დატვირთვას.

აუცილებელია, ნორმის შინაარსობრივი სიზუსტე, არაორაზროვნება. ნორმა უნდა იყოს საკმარისად განსაზღვრული არა მხოლოდ შინაარსის, არამედ რეგულირების საგნის, მიზნისა და მასშტაბების მიხედვით, რათა ადრესატმა მოახდინოს კანონის სწორი აღქმა და თავისი ქცევის განხორციელება მის შესაბამისად, განჭვრიტოს ქცევის შედეგი, განსაზღვრულობის მასშტაბი ზოგად დადგენას არ ექვემდებარება, არამედ დამოკიდებულია კონკრეტული შემთხვევის თავისებურებაზე. საკანონმდებლო რეგულირებისას, რა თქმა უნდა, იმთავითვე ვერ იქნება აცილებული ყველა გაურკვევლობა და ეჭვი, მაგრამ აუცილებელია, რომ კანონმდებელმა, სულ ცოტა, ძირითადი იდეა, თავისი საკანონმდებლო ნება და მიზანი, სრულიად გარკვევით ჩამოაყალიბოს“. (საქართველოს სახალხო დამცველი და საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ. #2/3/406, 408, 30 ოქტომბერი 2008).

„თავის მხრივ, „განსაზღვრულობის პრინციპი“ სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპთან დაკავშირებული სამართლებრივი უსაფრთხოების პრინციპის ერთ–ერთ შემადგენელ ნაწილს წარმოადგენს. განსაზღვრულობის მოთხოვნები დაკმაყოფილებულია მაშინ, თუ კეთილსინდისიერი განმარტების პირობებში შეუძლებელი იქნება ნორმის თვითნებური და ადამიანის უფლებებისათვის საზიანო გამოყენება“. (საქართველოს სახალხო დამცველი და საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ. #2/3/406,408 30 ოქტომბერი 2008).

„ადამიანის ფიზიკურ თავისუფლებაში ჩარევის საფუძვლების საკანონმდებლო დონეზე დეტალიზების გარეშე, რეალურად, აზრს კარგავს მე-18 მუხლით გათვალისწინებული გარანტიები. ნათელი უნდა იყოს უფლების შეზღუდვის მიზნები, მისი საფუძვლები, ასევე განჭვრეტადი უნდა იყოს ის შედეგებიც, რომლებიც შესაძლებელია უფლებაში ჩარევას მოჰყვეს. უფლებაშემზღუდველი ნორმა საკმარისად ცხადი უნდა იყოს, რათა არ გამოიწვიოს უფლების იმაზე მეტად შეზღუდვა, ვიდრე ეს აბსოლუტურად აუცილებელია ლეგიტიმური მიზნის მისაღწევად. ნებისმიერი ქმედება, რომელიც პირად თავისუფლებაში ჩარევას უკავშირდება, მკაფიოდ ფორმულირებული საკანონმდებლო ნორმების საფუძველზე, კონსტიტუციით გათვალისწინებული მოთხოვნების სრული დაცვით უნდა განხორციელდეს“. (საქართველოს მოქალაქეები, ლევან იზორია და დავით-მიხეილი შუბლაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ #1/2/503.513. 11 აპრილი 2013).

„სამართალშემოქმედი კონკრეტული საზოგადოებრივი ურთიერთობის მოწესრიგებისას ვალდებულია, ნათლად და გარკვევით ჩამოაყალიბოს ნორმის იურიდიული შინაარსი, ნორმის რაციონალური განმარტება უნდა გამორიცხავდეს მისი არაკონსტიტუციური შინაარსით წაკითხვის შესაძლებლობას. სამართალშემოქმედის მიზანი, მოახდინოს რაციონალური შეზღუდვის დაწესება, ადეკვატურად უნდა იქნეს ასახული. წინააღმდეგ შემთხვევაში, იქმნება უფლების დარღვევის მაღალი საფრთხე, ხოლო სამართალშემფარდებლის მიერ თუნდაც სწორად ჩამოყალიბებული პრაქტიკა, ვერ იქნება საკმარისი აღნიშნული საფრთხის პრევენციისთვის“. (საქართველოს მოქალაქეები– ლევან ასათიანი, ირაკლი ვაჭარაძე, ლევან ბერიანიძე, ბექა ბუჩაშვილი და გოგა გაბოძე საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის წინააღმდეგ. #2/1/536 4 თებერვალი 2004).

„ზოგადად, კანონმდებელს მოეთხოვება, რაც შეიძლება კონკრეტულად და ცხადად მოახდინოს ნებისმიერი უფლების შეზღუდვის რეგლამენტაცია, თუმცა ეს, რა თქმა უნდა, არ გამორიცხავს ზოგადი ნორმების არსებობის საჭიროებას. ადამიანთა ყოფა–ცხოვრების დინამიკურმა ხასიათმა შეიძლება განაპირობოს ახალი, წინასწარ განჭვრეტადი საფრთხის წარმოშობა ან გააქროს გარკვეული რისკები, რომლებიც წარსულში არსებობდა. უაღრესად ძნელი და დიდი ალბათობით, შეუძლებელია იმ ნივთების ჩამონათვალის ამომწურავად განსაზღვრა, რომლებიც ადამიანთა დასაზიანებლად გამოიყენება დღეს, ან შესაძლებელია ასეთი გამოყენება შეიძინოს მომავალში. აღნიშნულიდან გამომდინარე, კანონს, ხშირ შემთხვევებში, მოეთხოვება, იყოს ზოგადი ხასიათის, თუმცა ამავე დროს იგი არ უნდა ტოვებდეს ადამიანის უფლებების დამრღვევი განმარტების შესაძლებლობას“. (პოლიტიკური გაერთიანება „თავისუფალი საქართველო“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ. #1/3/538, 24 ივნისი 2014).

„კანონმდებელი ვალდებულია მოსამართლეს მაქსიმალურად ნათლად დაუდგინოს სამოქმედო ფარგლები, თუმცა აღნიშნული არ გულისხმობს კანონმდებლის ვალდებულებას ყველა ტერმინის უპირობოდ ერთ აქტში განმარტებაზე. წინააღმდეგ შემთხვევაში უნდა დაისვას ბლანკეტური დისპოზიციის მქონე სამართლებრივი ნორმების აკრძალვის და მსგავსი შინაარსის სამართლებრივი ინსტიტუტების არაერთ სამართლებრივ აქტში დუბლირების საკითხი, რაც სამართლებრივი ტექნიკის თვალსაზრისით გაუმართლებელია. ნორმა უნდა იძლეოდეს იმ ინსტიტუტების და ცნებების განმარტებას, რომლებიც ან შესაბამისი სამართლებრივი აქტისთვის არის მხოლოდ დამახასიათებელი ან რომლებსაც შესაბამისი სამართლებრივი აქტის მიზნებისათვის სხვა ნორმატიულ აქტებში მოცემულისგან განსხვავებული მნიშვნელობა ენიჭება. საკონსტიტუციო სასამართლომ ზემოთ მითითებულ გადაწყვეტილებაში ყურადღება გაამახვილა სწორედ შესაბამისი აქტით დადგენილი ნორმებით განსაზღვრული უფლება–მოვალეობების გამოყენების წინაპირობების წესის და ფარგლების განჭვრეტადობის და სიცხადის საკითხზე, თუმცა არ და ვერ დაავალდებულებდა/ ვერ განუსაზღვრავდა კანონმდებელს სამართლებრივი ტექნიკის რომელი მიდგომა გამოიყენოს ამა თუ იმ აქტის შემუშავებისას, თუ მასში მოცემული კონსტიტუციური უფლებების შემზღუდველი ინსტიტუტის გამოყენების წესი, წინაპირობა, საფუძველი და პროცედურა მკაფიოდ არის გაწერილი. სხვაგვარი მიდგომა გამოიწვევდა სასამართლოს მხრიდან პოზიტიური კანონმდებლის ფუნქციებში შეჭრას“. (საქართველოს მოქალაქეები თეიმურაზ ჯანაშია და გიული ალასანია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ. #2/1/631, 18 აპრილი 2016).

„საქართველოს კონსტიტუციით გარანტირებული სამართლებრივი სახელმწიფოსა და სამართლებრივი უსაფრთხოების კონსტიტუციური პრინციპები ადგენენ კანონის ხარისხობრივ მოთხოვნებს. აღნიშნული პრინციპების რეალური დაცვისთვის პრაქტიკული და გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს კანონის განჭვრეტადობას“. (გიგა ბარათაშვილი და კარინე შახპარონიანი საქართველოს თავდაცვის მინისტრის წინააღმდეგ. #1/4/614, 616, 30 სექტემბერი 2016).

„კანონმდებელი ვალდებულია, საჯარო ხელისუფლებას მაქსიმალურად ნათელი, მკაფიო სამოქმედო ფარგლები დაუდგინოს, აღნიშნული ვალდებულება, პირველ რიგში, გულისხმობს, რომ თავად კანონი დეტალურად, სიცხადის საკმარისი ხარისხით განსაზღვრავდეს კონკრეტულ სფეროში საჯარო ხელისუფლების უფლებამოსილებას, შესაბამისად, კანონი არ უნდა იძლეოდეს შესაძლებლობას, რომ აღმასრულებელმა ხელისუფლებამ დამოუკიდებლად დაადგინოს საკუთარ ქმედებათა დიაპაზონი. თუ უფლებაში ჩარევაზე უფლებამოსილ პირს ზუსტად და კონკრეტულად არ ეცოდინება თავისი შესაძლო მოქმედების ფარგლები, ერთი მხრივ, უნებლიედ გაიზრდება რისკი უფლებაში არასწორი, გადამეტებული ჩარევისა, ხოლო, მეორე მხრივ, ცდუნებაც უფლების შეგნებულად ბოროტად გამოყენებისა, რისი კანონზომიერი შედეგიც არის უფლების დარღვევა“. (გიგა ბარათაშვილი და კარინე შახპარონიანი საქართველოს თავდაცვის მინისტრის წინააღმდეგ. #1/4/614, 616, 30 სექტემბერი 2016).

ყოველივე ზემოთ თქმულიდან გამომდინარე ვთვლით, რომ:

1: ა. საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის მე-3 მუხლის მე-2 ნაწილის (მოქმედი რედაქცია)- თუ ახალი სისხლის სამართლის კანონი ამსუბუქებს სასჯელს ქმედებისათვის, რომლის გამოც დამნაშავე მას იხდის, ეს სასჯელი უნდა შემცირდეს ამ სისხლის სამართლის კანონის სანქციის ფარგლებში- ის ნომრატიული შინაარსი, რომელიც ზღუდავს სასამართლოს, სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 310-ე მუხლის „დ“ და „ვ“ ქვეპუნქტებით ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო თავიდან იმსჯელოს სასჯელის ვადისა და ზომის შეფარდებაზე არაკონსტიტუციურად უნდა იქნეს ცნობილი საქართველოს კონსტიტუციის მე-11 მუხლის პირველ პუნქტთან და საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ და მე-9 პუნქტთან მიმართებაში.

ბ. საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 55-ე მუხლის ბოლო წინადადება (მოქმედი რედაქცია)- „თუ მხარეებს შორის დადებულია საპროცესო შეთანხმება“, რომელიც ზღუდავს სასამართლოს დამოუკიდებლად, საპროცესო გარიგების დადების გარეშე განუსაზღვროს პირს სასჯელის სახე და ზომა, შესაბამისი მუხლით დაწესებული სასჯელის ზომის უდაბლეს ზღვარზე ნაკლები ან სხვა უფრო მსუბუქი სახის სასჯელი, არაკონსტიტუციურად იქნეს ცნობილი საქართველოს კონსტიტუციის მე-11 მუხლის პირველ პუნქტთან და საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებაში.

2. „ამნისტიის შესახებ“ 2012 წლის 28 დეკემბრის საქართველოს კანონის მე-16 მუხლის- ერთი მეოთხედით შეუმცირდეს დანიშნული სასჯელი პირს, რომელზედაც არ ვრცელდება ამ კანონის პირველი-მე-15 მუხლების მოქმედება- ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ზღუდავს სასამართლოს საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის (მოქმედი რედაქცია) 310-ე მუხლის „დ“ და „ვ“ პუნქტებით ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო განაჩენის გადასინჯვის დროს იმსჯელოს სასჯელის ზომაზე და შედეგზე, არაკონსტიტუციურად იქნეს ცნობილი საქართველოს კონსტიტუციის მე-9 მუხლთან, საქართველოს კონსტიტუციის მე-11 მუხლის პირველ პუნქტთან და საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ და მე-9 პუნქტებთან მიმართებაში.

3. 1998 წლის 20 თებერვლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის (ნაწილობრივ ძალადაკარგულია 2009 წლის 9 ოქტომბრის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 329-ე მუხლით და საქართველოს კონსტიტუციის 2014 წლის 13 ნოემბრის გადაწყვეტილებით) მე-10 მუხლის მე-3 ნაწილის, სსსკ-ის 110-ე მუხლის პირველი, მეორე ნაწილების, სსსკ-ის 496-ე მუხლის მე-3 ნაწილის და 503-ე მუხლის მე-2 ნაწილის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც აძლევდა და აძლევს შესაძლებლობას სასამართლოს ირიბი ჩვენებების საფუძველზე დაედგინა და დაადგინოს გამამტყუნებელი განაჩენი და საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 310-ე მუხლის „დ“ და „ე“ ქვეპუნქტებით და საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის გადაწყვეტილების საფუძველზე ზღუდავს სასამართლოს ახლად გამოვლენილ გარემოებათა გამო განაჩენის გადასინჯვისას გამოიყენოს კანონის უკუძალის პრინციპი, არაკონსტიტუციურად იქნეს ცნობილი საქართველოს კონსტიტუციის მე-11 მუხლის პირველ პუნქთან, საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ, მე-7 და მე-9 პუნქტებთან მიმართებაში.

6. კონსტიტუციური სარჩელით/წარდგინებით დაყენებული შუამდგომლობები

შუამდგომლობა სადავო ნორმის მოქმედების შეჩერების თაობაზე: არა

შუამდგომლობა პერსონალური მონაცემების დაფარვაზე: არა

შუამდგომლობა მოწმის/ექსპერტის/სპეციალისტის მოწვევაზე: არა

შუამდგომლობა/მოთხოვნა საქმის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვის თაობაზე: არა

კანონმდებლობით გათვალისწინებული სხვა სახის შუამდგომლობა: არა