არ არსებობს "საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ" საქართველოს კანონის მე–18 მუხლით გათვალისწინებული რომელიმე საფუძველი, რომელიც სარჩელის განსახილველად არ მიღების წინაპირობა იქნებოდა. კერძოდ, სარჩელი შინაარსობრივად და ფორმალურად შეესაბამება საქართველოს კანონმდებლობის მოთხოვნებს, შეტანილია უფლებამოსილი სუბიექტის მიერ, საკითხი განსჯადია საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ.

შესაბამისად, არ არსებობს სარჩელზე განსახილველად არ მიღების საფუძვლები, რომლებიც გათვალისწინებულია საქართველოს კანონით "საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ". 

უპირველეს ყოვლისა უნდა აღინიშნოს, რომ ჩვენ სადავოდ არ ვხდით ნარკოტიკული საშუალებების მოხმარების აკრძალვის კონსტიტუციურობას. მოცემული კონსტიტუციური დავის ფარგლებში, ჩვენს მიზანს წარმოადგენს, რომ სახელმწიფომ მისი ცალსახად რეპრესიული ნარკოპოლიტიკა ჩაანაცვლოს უფრო მეტად დაბალანსებული პოლიტიკით. ნარკომომხმარებლების მიმართ უპირობო რეპრესია შეიცვალოს სამედიცინო კვლევებზე დაფუძნებული მიდგომებით. აქედან გამომდინარე, კონსტიტუციური თვალსაზრისით სადავოდ მიგვაჩნია როგორც საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლით დადგენილი სანქცია - ადმინისტრაციული პატიმრობა, ისე საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 273-ე მუხლით გათვალისწინებული ქმედების კრიმინალიზაცია.

საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლით გათვალისწინებული ქმედების შინაარსი.

საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლის შესაბამისად, „ნარკოტიკული საშუალების გასაღების მიზნის გარეშე, მცირე ოდენობით უკანონოდ შეძენა ან შენახვა ანდა ნარკოტიკული საშუალების ექიმის დანიშნულების გარეშე მოხმარება – გამოიწვევს დაჯარიმებას 500 ლარის ოდენობით ან, გამონაკლის შემთხვევაში, თუ საქმის გარემოებებისა და დამრღვევის პიროვნების გათვალისწინებით ამ ზომის გამოყენება არასაკმარისად იქნება მიჩნეული, – ადმინისტრაციულ პატიმრობას 15 დღემდე ვადით.“. ნორმის ზემოაღნიშნული რედაქცია ჩამოყალიბდა 2006 წლის 28 აპრილს. 2006 წლის შესაბამის ცვლილებამდე მუხლის დისპოზიცია იყო შემდეგი შინაარსის „ნარკოტიკულ საშუალებათა მცირე ოდენობით უკანონო შეძენა ან შენახვა გასაღების მიზნის გარეშე, ან ნარკოტიკულ საშუალებათა ხმარება ექიმის დანიშნულების გარეშე [...]“. ამგვარად, ძველ რედაქციაში საუბარი იყო „ნარკოტიკულ საშუალებათა“ „ხმარებაზე“, რაც ამ უკანასკნელი სიტყვის ლექსიკური მნიშვნელობიდან და „ნარკოტიკულ საშუალებათა“ მრავლობითი ფრომიდან გამომდინარე, მის არაერთჯერადობაზე, ერთგვარ სისტემატურ ხასითზე მიუთითებდა. 2006 წლის 28 აპრილის ცვლილებით კი, შეიცვალა დისპოზიციის ზუსტად ეს შინაარსი და იგი ჩამოყალიბდა, როგორც „ნარკოტიკული საშუალების ექიმის დანიშნულების გარეშე მოხმარება.“.

მიგვაჩნია, რომ ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლის თავდაპირველი რედაქცია უფრო მეტად იყო მიმართული ქმედების შინაარსზე, რაც ნარკოტიკულ საშუალებათა არაერთჯერად, ერთგვარ სისტემატურ მოხმარებაში გამოიხატებოდა. შესაბამისად, ნარკოტიკულ სამართალდარღვევათა სუბიექტის იდენტიფიცირებაც უფრო მეტად იყო დაკავშირებული კონკრეტული და ობიექტური ფაქტებისა და ინფორმაციის მოპოვების საჭიროებასთან. სამართალდამრღვევად განიხილებოდა ისეთი პიროვნება, რომელსაც ჰქონდა ნარკომომხმარებლის ერთგვარი კარიერა, მასზე, როგორც არაერთჯერად მომხმარებელზე უკვე არსებობდა პოლიციის გარკვეული დოსიე და ა.შ. ამგვარი მიდგომა პოლიციის მხრიდან მოითხოვდა უფრო მეტ ოპერატიულ მუშაობას, ნარკოტიკული საშუალებების არალეგალური ბრუნვის და ამ ბრუნვის მონაწილეთა ობიექტურ იდენტიფიცირებას. სხვა საკითხია, რამდენად ეფექტურად ახორციელებდა ამას პოლიცია.

მხედველობაშია მისაღები ის, რომ ნარკოტიკული საშუალებების ექიმის დანიშნულების გარეშე ხმარების სამართალდარღვევად ცნობის უმთავრეს მოტივაციას უნდა წარმოადგენდეს ზუსტად ნარკომანიის, როგორც სოციალური საფრთხის თავიდან აცილება და ნარკომომხმარებლის ნარკოტიკების არალეგალურ ბრუნვაში მონაწილეობის შეზღუდვა.

შეიძლება ითქვას, რომ კოდექსის 45-ე მუხლის დისპოზიციის თავდაპირველი შინაარსი უფრო მეტად იყო მიმართული თვითონ იმ პრობლემის წინააღმდეგ, რომელიც უკავშირდება ნარკოტიკული საშუალებების ავად მოხმარების თანმსდევ უარყოფით შედეგებს, არალეგალურ ბრუნვას და მასში მონაწილეობას, ვიდრე, მხოლოდ ნარკომომხმარებლის პიროვნების წინააღმდეგ. ზუსტად ამას ნიშნავს, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლის შენიშვნის პირველი ნაწილი, რომლის თავდაპირველი რედაქციის თანახმად, „პირი, ...რომელმაც ნებაყოფლობით მიმართა სამედიცინო დაწესებულებას ექიმის დანიშნულების გარეშე ნარკოტიკულ საშუალებათა ხმარებასთან დაკავშირებით მისთვის სამედიცინო დახმარების გასაწევად, თავისუფლდება ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობისაგან ამ მუხლით გათვალისწინებული ქმედობისათვის.“.

ამრიგად, იმ შემთხვევაში, როდესაც ნარკოტიკების მომხმარებელი გადადგამდა ნარკოტიკების ავად მოხმარებისაგან განკურნების და მათი არალეგალური ბრუნვიდან გამოსვლის პირველ ნაბიჯს - მიმართავდა სამედიციონო დაწესებულებას დამხარებისათვის - შესაბამისად, იგი გადიოდა სახელმწიფოს სადამსჯელო ინტერესიდან. 45-ე მუხლის შენიშვნის ამგვარი შინაარსი კიდევ უფრო ნათლად მიუთითებს, რომ ამ შემთხვევაში სახელმწიფოს მიერ დასჯის ლეგიტიმური მიზანი შესაძლოა ყოფილიყო, ქმედების შინაარსიდან გამომდინარე, მხოლოდ ისეთი პიროვნება, რომელიც თავისი მოქმედებებით არა მხოლოდ უკანონო ნარკოურთიერთობათა მონაწილეა, არამედ, იგი არ აპირებს ამგვარი უკანონო ურთიერთობებიდან ნებაყოფლობით გამოსვლას. სასჯელი, ნარკოტიკების უკანონო ხმარების შემთხვევაში, შეიძლება იყოს, მხოლოდ ერთგვარი უკიდურესი ღონისძიება, როდესაც სახელმწიფოს სხვა გზა არ რჩება, გარდა იძულებითი ღონისძიების განხორციელებისა.

ამრიგად, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლის თავდაპირველი რედაქცია სამართალშემფარდებელისაგან მოითხოვდა, რომ მას უფრო მეტად შეესწავლა სამართალდარღვევის სუბიექტის პიროვნება, მის მიერ განხორციელებული ქმედების შინაარსი და მისგან მომავალი სოციალური საფრთხის ინტენსივობის ხარისხი. სახელმწიფოს ანტინარკოტიკული კანონმდებლობის ძირითადი ინტერესი უნდა იყოს ნარკოტიკული საშუალებების არალეგალური ბრუნვის, კერძოდ, მათი მიწოდებისა და მათზე მოთხოვნის შემცირება, რაც მოითხოვს უფრო მეტად კვალიფიციურ ოპერატიულ საქმიანობას და (ძალოვან და სამედიცინო-სოციალურ ღონისძიებებს შორის) დაბალანსებულ მიდგომას.

როგორც უკვე ითქვა, 2006 წლის 28 აპრილს საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლში განხორციელდა მნიშვნელოვანი ცვლიელბა და მისი შინაარსი ჩამოყალიბდა შემდეგნაირად, „ნარკოტიკული საშუალების გასაღების მიზნის გარეშე, მცირე ოდენობით უკანონოდ შეძენა ან შენახვა ანდა ნარკოტიკული საშუალების ექიმის დანიშნულების გარეშე მოხმარება - გამოიწვევს დაჯარიმებას 500 ლარის ოდენობით ან, გამონაკლის შემთხვევაში, თუ საქმის გარემოებებისა და დამრღვევის პიროვნების გათვალისწინებით ამ ზომის გამოყენება არასაკმარისად იქნება მიჩნეული, - ადმინისტრაციულ პატიმრობას 15 დღის ვადით.“.

ამრიგად, ამ ცვლილებების საფუძველზე, დასჯადი გახდა „ნარკოტიკული საშუალების ექიმის დანიშნულების გარეშე მოხმარება“, როგორც ცალკეული, ერთჯერადი შემთხვევა, მიუხედავად ყოველი ქმედების თავისებურებისა და შესაბამისი სოციალური საფრთხის ინტენსივობის ხარისხისა. ცვლილებით, ნორმის სამიზნე გახდა უფრო მეტად პიროვნება, ვიდრე მის მიერ ჩადენილი საზოგადოებრივი საფრთხის შემცველი ქმედება. საზოგადოებრივი საფრთხის შემცველი ქმედების, როგორც სამართალდარღვევის შემადგენლობის გამოკვლევის საჭიროებამ მეორე პლანზე გადაიწია. შესაბამისი სახდელის დადებისას, მხედველობაში არ მიიღება ჩადენილი სამართალდარღვევის ხასიათი, დამრღვევის პიროვნება, მისი ბრალის ხარისხი.

ზემოაღნიშნულის თვალსაზრისით, საკმაოდ მნიშვნელოვანია ნარკოტიკული საშუალებების მოხმარებასთან დაკავშირებული ადმინისტრაციული სამართალდარღვევების დადგენის წესის და სახდელის შეფარდების პრაქტიკაში გამოყენების გაანალიზება.

ასე, მაგალითად, ბათუმის რაიონული სასამართლოს 2013 წლის 18 ნოემბრის #4-1654/13 დადგენილებაში აღნიშნულია: „სასამართლო, საქმეზე წარმოდგენილი მტკიცებულებების ერთობლივი ანალიზის შედეგად დადგენილად მიიჩნევს, რომ ჯ. კ.-ს მიერ ჩადენილ იქნა ადმინისტრაციული გადაცდომა, რაც შემდეგში გამოიხატა: 2013 წლის 15 ნოემბერს ჯ. კ. გადაყვანილი იქნა საქართველოს შსს საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის აჭარის მთავარი სამმართველოს საექსპერტო-კრიმინალისტიკურ სამსახურში. ჩატარებული შემოწმებით დაუდგინდა ნარკოტიკული საშუალების მოხმარების ფაქტი.“.

როგორც პირველი ინსტანციის სასამართლოს დადგენილების სამოტივაციო ნაწილშია აღნიშნული, კონკრეტული პირის ადმინისტრაციული გადაცდომა გამოიხატა მხოლოდ იმაში, რომ “მას შემოწმების შედეგად დაუდგინდა ნარკოტიკული საშუალების მოხმარების ფაქტი”. დადგენილებაში არაფერია ნათქვამი, როდის მოხდა ნარკოტიკული საშუალების მოხმარება, რა ვითარებაში, იყო თუ არა იგი ნარკოტიკული საშუალების ზემოქმედების ქვეშ დაკავების მომენტში. სასამართლო გადაწყვეტილებაში აღნიშნულიც კი არ არის, თუ რომელი ნარკოტიკული საშუალება იქნა მოხმარებული და განხორციელდა თუ არა სამართალდარღვევა საქართველოს ტერიტორიაზე. ეს უკანასკნელი საკმაოდ მნიშვნელოვანი გარემოებაა. როგორც სასამართლოს დადგენილებიდან ირკვევა, ადმინისტრაციულ სახდელდადებული პიროვნება არ წარმოადგენს საქართველოს მოქალაქეს და იგი დროებით იმყოფებოდა საქართველოს ტერიტორიაზე. იგი 2013 წლის 15 ნოემბერს იქნა წარდგენილი გამოკვლევაზე, საიდანაც განთავისუფლდა იმავე დღეს და მან განთავისუფლებისთანავე გადაკვეთა საქართველოს სახელმწიფო საზღვარი. მხდეველობაშია მისაღები საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის მე-9 მუხლი, რომლის პირველი წინადადების შესაბამისად, „ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ჩამდენმა პასუხი უნდა აგოს სამართალდარღვევის ჩადენის დროს და ადგილას მოქმედი კანონმდებლობის საფუძველზე.“.

მნიშვნელოვანია ის გარემოებაც, რომ კონსტიტუციურ სარჩელზე თანდართული, ოზურგეთის რაიონული სასამართლოს ნარკოტიკული საშუალების მოხმარებისათვის სახდელის დადების შესახებ დადგენილებების შინაარსი აბსოლიტურად იდენტურია, შეცვლილია მხოლოდ შესაბამისი პირების მაიდენტიფიცირებელი მონაცემები და დადგენილებაში მითითებული თარიღები.

პირველი ინსტანციის სასამართლოთა დადგენილებები კიდევ ერთხელ ადასტურებენ იმ გარემოებას, რომ სახდელის დადებისას მხედველობაში არ მიიღება ჩადენილი სამართალდარღვევის ხასიათი, დამრღვევის პიროვნება, მისი ბრალის ხარისხი და ა.შ. სასამართლოს ყველა დადგენილება ეფუძნება მხოლოდ ლაბორატორიული ნარკოლოგიური გამოკვლევების (ე.წ. სწრაფი ურინო-ტესტების) შედეგებს, რომლებიც შეიძლება ადასტურებდნენ, გამოსაკვლევ ბიოლოგიურ მასალაში, მხოლოდ გარკვეული ქიმიური რეაქციის (ნარკოტიკული ნივთიერების სავარაუდო) არსებობას და არა ნარკოტიკული ნივთერების, აუცილებლად, როგორც ნარკოტიკული საშუალების უკანონო მოხმარების ფაქტს.

უნდა აღინიშნოს, რომ ნარკოტიკული ნივთიერების შემცველი პრეპარატის ექიმის დანიშნულების გარეშე მიღება, შესაძლოა უკავშირდებოდეს, თუნდაც თვითნებურ, მაგრამ, მაინც სამკურნალო მიზნით მოხმარებას, დაავადების სიმპტომების შემსუბუქებას და ა.შ. იმისათვის, რომ გაიმიჯნოს, ერთი მხრივ, ნარკოტიკული საშუალების მიღება, როგორც ნარკომანია, ხოლო, მეორე მხრივ, ნარკოტიკული ნივთიერების შემცველი პრეპარატის ექიმის დანიშნულების გარეშე, მაგრამ, არა ნარკომანიის მიზნით მიღება, ადმინისტრაციული სახდელის ან სისხლისსამართლებრივი სასჯელის დაკისრებისას მხედველობაში უნდა იქნეს მიღებული, ზუსტად ჩადენილი ქმედების ხასიათი, ქმედების ჩამდენის პიროვნება, მისი ბრალის ხარისხი, პასუხისმგებლობის შემამსუბუქებელი და დამამძიმებელი სხვა გარემოებანი. “მაგალითად, სახელმწიფო შეიძლება ახდენდეს ცალკეულ მედიკამენტებზე თავისუფალი ხელმისაწვდომობის რეგულირებას, რათა ადამიანმა შეცდომით არ მიიღოს სამედიცინო პრეპარატი, რომელიც საბოლოოდ მას ზიანს მიაყენებს. თუმცა არ შეიძლება ადამიანი … პასუხისმგებლობის პირისპირ დადგეს იმის გამო, რომ, მაგალითად, არასწორი პრეპარატი დალია ექიმის დანიშნულების გარეშე ან გადაამეტა საჭირო დოზას. (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ბექა წიქარიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, პ. 82).

2006 წლის 28 აპრილის ცვლილებით კი, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლის სამიზნე, მათ შორის, გახდა ზუსტად ნებისმიერი ადამიანი, რომელმაც ექიმის დანიშნულების გარეშე მოიხმარა, არა მხოლოდ ნარკოტიკული საშუალება, არამედ ნარკოტიკული ან ფსიქოტროპული ნივთიერების შემცველი პრეპარატი, მიუხედავად ამ პრეპარატის მიღების მიზნისა. კოდექსის 45-ე მუხლით დასჯადი შეიძლება იყოს მხოლოდ იმგვარი განზრახი ქმედება, რომელიც გამოიხატება უშუალოდ ნარკოტიკული საშუალებების ექმის დანიშნულების გარეშე, ნარკომანიის მიზნით ხმარებაში. სახელმწიფოს მიზანი შეიძლება იყოს, ზუსტად ამ სოციალური საფრთხის შემცველი ქმდებების შემცირება და მათი პრევენცია. ძალოვანი სტრუქტურების მოქმედება შეიძლება იყოს მიმართული უშუალოდ ამგვარი ქმედებების გამოვლენისკენ, წინააღმდეგ შემთხვევაში ადგილი ექნება ადამიანის დასჯას მხოლოდ ობიექტური შერაცხვის საფუძველზე, რაც ეწინააღმდეგება სამართლის პრინციპებს. 45-ე მუხლით დასჯადი შეიძლება იყოს არა ადამიანის ბიოლოგიური მასალის ქიმიური შემადგენლობა - თუნდაც, მასში ნარკოტიკული ნივთიერების არსებობა, არამედ ის უკანონო ქმედება, რამაც განაპირობა აღნიშნული ქიმიური შემადგენლობის არსებობა - ანუ, სხვაგვარად, რომ ვთქვათ, ნარკოტიკული ნივთიერების, როგორც ნარკოტიკული საშუალებების უკანონო ხმარება.

გარდა ამისა, სასამართლო უნდა იყოს ის უმთავრესი ინსტანცია, რომელიც გამიჯნავს სოციალური საფრთხის შემცველ ქმედებას, ამგვარი საფრთხის არ მქონე - უბრალო, ადამიანური წინდაუხედავობისგან. „...ამისთვის, პირველ რიგში, კანონმდებელმა უნდა უზრუნველყოს სასამართლო საკმარისი ბერკეტებით, რათა მან შეძლოს, აწიოს სამართლიანი მართლმსაჯულების ტვირთი. კანონმა უნდა აღჭუროს სასამართლო როგორც საკმარისი, ეფექტური პროცესუალური გარანტიებით, ისე - მატერიალური ნორმებით...“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ბექა წიქარიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, პ. 29). „წინააღმდეგ შემთხვევაში, სასჯელი თავად გახდება მიზანი, მაშინ როდესაც სასჯელი არის კონკრეტული ლეგიტიმური მიზნების მიღწევის ყველაზე უკიდურესი საშუალება. შედეგად, ნებისმიერი უსაფუძვლო, მიზანზე არაორიენტირებული ან არაპროპორციული სასჯელი თავად გადაიქცევა მიზნად, რაც დაუშვებელია და გაუმართლებელი დემოკრატიულ და სამართლებრივ სახელმწიფოში.“ (წიქარიშვილი, 39 პ.). „ადამიანის დასჯა სასჯელის მიზნების მიღმა, ამ მიზნების მიღწევის აუცილებლობის გარეშე ან მათ არაადეკვატურად, თავად დასჯას აქცევს სახელმწიფოს მიზნად და მთავარ ფუნქციად, შედეგად არარად აქცევს სამართლებრივი სახელმწიფოს იდეას.“ (წიქარიშვილი, 40 პ.)

საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლის შინაარსმა და, მხოლოდ, სამედიცინო-ლაბორატორიული კვლევის საფუძველზე სამართალდარღვევის დადგენის წესმა, განაპირობა 45-ე მუხლის გავრცელება ნარკოტიკული ნივთიერების შემცველი პრეპარატის ექიმის დანიშნულების გარეშე მიღების ნებისმიერ შემთხვევაზე, მიუხედავად ამგვარი ქმედების მიზნისა. შესაბამისად, იმდენად გაიზარდა კოდექსის ამ მუხლის გამოყენების შესაძლებლობა, რომ მისი მოქმედების ქვეშ მოექცა ნებისმიერი ადამიანი, რომელსაც თუნდაც ერთხელ, ექიმის დანიშნულების გარეშე მოუხმარია, არა თუ ნარკოტიკული საშუალება, არამედ, ამგვარი ნივთიერების, თუნდაც მცირე ოდენობით შემცველი ნებისმიერი სამედიცინო პრეპარატი, ნებისმიერი მიზნით. კონკრეტული სამართალდარღვევის ასეთი ფართო ინტერპრეტაციის შესაძლებლობა, შესაბამისი სამართალდარღვევის ჩადენის ეჭვის ქვეშ აქცევს ადამიანის ნებისმიერ არასტანდარტულ ქცევას, გარკვეული სოციალური ჯგუფის წევრობას, არასტანდარტულ, განსხვავებულ მსოფლმხედველობას ან გარეგნობას. შესაბამისი სამართალდარღვევის ჩადენის ეჭვის საფუძვლად იქცა არა ობიექტურად იდენტიფიცირებადი, გარკვეული სოციალური საფრთხის შემცველი ქმდება, არამედ, საზოგადოებრივი საფრთხის არ მქონე - უბრალო, ადამიანური წინდაუხედაობა, ადამიანის გარკვეული ფსიქო-ტიპი და ა.შ.

გასათვალისწინებელია ის, რომ 2006 წლის 28 აპრილის ცვილებებით, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლის შენიშვნას დაემატა მე-2 ნაწილი, რომლის თანახმად, „პოლიციელი საქართველოს შინაგან სამქეთა მინისტრის მიერ საამისოდ უფლებამოსილ პირს გამოკვლევის მიზნით წარუდგენს იმ პირს, რომლის მიმართაც არსებობს საფუძვლიანი ეჭვი, რომ მან ნარკოტიკული საშუალება ექიმის დანიშნულების გარეშე მოიხმარა.“.

საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლის თავდაპირველი მიზნის ზემოაღნიშნულ ცვლილებას ადასტურებს „პოლიციის შესახებ“ საქართველოს 2013 წლის 4 ოქტომბრის კანონის მე-17 მუხლის მე-2 პუნქტის „დ“ ქვეპუნქტის შინაარსიც, რომლის შესაბამისად, პოლიციელი, „თუ არსებობს საკმარისი საფუძველი ვარაუდისთვის, რომ პირმა ნარკოტიკული ნივთიერება მოიხმარა, მას გამოკვლევის მიზნით წარადგენს საამისოდ უფლებამოსილ პირთან;“.

ამრიგად, პოლიციის მიერ შესაბამისი პირის ნარკოლოგიური გამოკვლევის მიზნით წარდგენის საფუძველს წარმოადგენს არა მხოლოდ ნარკოტიკულ საშუალებათა ნარკომანიის მიზნით ხმარება, არამედ, ნარკოტიკული ნივთიერების შემცველი სამედიცინო პრეპარატის ექიმის დანიშნულების გარეშე, ნებისმიერი მიზნით, ცალკეული მოხმარების ყველა შემთხვევა.

მხედველობაშია მისაღები ის გარემოება, რომ, როგორც საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის, ისე „პოლიციის შესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამის ნორმებში, ნარკოლოგიურ გამოკვლევაზე წარდგენის და შესაბამისი ადმინისტრაციული, თუ სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაკისრების საფუძვლად, მითითებულია არა ნარკოტიკული საშუალების ზემოქმედების ქვეშ ყოფნის (ნარკოტიკული სიმთვრალის), არამედ ერთჯერადი მოხმარების თაობაზე ეჭვი ან ვარაუდი. უნდა აღინიშნოს, რომ, განსაკუთრებით, ერთჯერადი მოხმარების ეჭვი ან ვარაუდი საკმაოდ ფართო ცნებაა და იგი არ არის აუცილებლად დაკავშირებული ნარკოტიკული სიმთვრალის მდგომარეობაში ყოფნის კონკრეტულ ფაქტთან, ისევე, როგორც ნარკომანიასთან. ნარკოტიკული საშუალების ან ამგვარი ნივთიერების შემცველი პრეპარატის მოხმარება, სამედიცინო-ტოქსიკოლოგიური გამოკვლევით, შეიძლება დადასტურდეს უშუალო მოხმარებიდან რამოდენიმე დღის, ან თვეების შემდეგაც კი. გასათვალისწინებელია ის, რომ ნარკოტიკული საშუალების მოხმარება, ძირითადად, ხდება ფარულად, შესაბამისად, თუ სახეზე არ არის, მაგალითად, ნარკოტიკული სიმთვრალის ძალზედ თვალნათელი კლინიკური ნიშნები, საკმაოდ რთულია მოხმარების ფაქტის ობიექტურად იდენტიფიცირება, განსაკუთრებით კი, არაპროფესიონალი (არანარკოლოგი) პირის მიერ. ამდენად, ნარკოტიკული საშუალების მხოლოდ მოხმარების ფაქტის არსებობის ვარაუდი, როგორც უფლებამოსილი პირის მიერ კონკრეტული იძულების ღონისძიების გამოყენების სამართლებრივი საფუძველი, თავიდანვე შეიცავს თვითნებობის საკმაოდ მაღალ საფრთხეს.

შესაბამისად, ე.წ. „საფუძვლიანი ეჭვის“ ან „ვარაუდის“ ქვეშ მოექცა არა მხოლოდ ნარკომანიის, როგორც გარკვეული სოციალური საფრთხის შემცველი ქმედების ჩამდენი პიროვნება, არამედ, ნებისმიერი ადამიანი, რომელიც შეიძლება წარმოადგენდეს ექიმის დანიშნულების გარეშე ნარკოტიკული ნივთიერების შემცველი პრეპარატის, პოლიციელის აზრით, სავარაუდო მოხმარების რისკ-ჯგუფს. ყოველ შემთხვევაში, საქართველოს შესაბამისი კანონმდებლობა არ ითვალისწინებს ზემოაღნიშნული „საფუძვლიანი ეჭვის“ ან „ვარაუდის“ ობიექტურობის სამართლებრივი კონტროლის მექანიზმს. სასამართლომდე მიდის პოლიციის მიერ განხორციელებული ადამიანის პირადი თავისუფლებისა და პირადი სფეროს ხელშეუხებლობის შემზღუდავი არა ყველა მოქმედება, არამედ, მხოლოდ შინაგან საქმეთა მინისტრის უფლებამოსილი პირის მიერ ჩატარებული ნარკოლოგიური შემოწმების შედეგად, შესაბამისი პიროვნების ბიოლოგიური მასალის ნიმუშში სავარაუდოდ აღმოჩენილი ნარკოტიკული ნივთიერების გამო შედგენილი სამართალდარღვევის ოქმები. სასამართლო, მოცემულ შემთხვევაში, გადაწყვეტილების მიღებისას, შეზღუდულია საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მიერ განსაზღვრული, ნარკოტიკული და ფსიქოტროპული საშუალებების მოხმარებასთან დაკავშირებული ადმინისტრაციული სამართალდარღვევების დადგენის წესით.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ 2006 წლის 28 აპრილის ცვლიელბებით, შეიცვალა საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლით გათვალისწინებული ქმედების შინაარსი, სამართადარღვევის მაკვალიფიცირებელი ნიშნები. შესაბამისად, ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლით, სამართალდარღვევად ჩაითვალა, მათ შორის, ისეთი ქმედებაც, რომელიც, თავისი შინაარსით, ნაკლები საფრთხის მატარებელი, ვინაიდან, იგი, შესაძლოა, საერთოდ არ უკავშირდებოდეს ნარკომანიას. ამრიგად, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლით გათვალისწინებული სამართლებრივი პასუხისმგებლობა, განსაკუთრებით კი - ადმინისტრაციული პატიმრობა, რომელიც მიმართულია „ნარკოტიკული საშუალების ექიმის დანიშნულების გარეშე მოხმარების“ ყველა ცალკეული შემთხვევის წინააღმდეგ, „[...] ლეგიტიმაციას არ იღებს ქმედებისგან, მას არ ამართლებს პირის ქმედებიდან მომდინარე საშიშროება.“ (წიქარიშვილი, პ. 83).

საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართადარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლის ზემოაღნიშნულ შინაარსს ადასტურებს, როგორც კონსტიტუციურ სარჩელზე თანდართული პირველი ინსტანციის სასამართლოთა დადგენილებები, ისე, ამ სამართალდარღვევის დადგენის წესი, რომელიც ეფუძნება, მხოლოდ ნარკოლოგიური ურინო-ტესტირების (ე.წ. სწრაფი ტესტების) შედეგებს. შეიძლება ითქვას, რომ ნარკოტიკული საშუალების მოხმარებასთან დაკავშირებული სამართალდარღვევის დადგენის დასახელებული წესი (ე.წ. ურინ-ტესტირება და მისი შედეგები) განპირობებულია ზუსტად ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლის 2006 წლის 28 აპრილის ცვლილებით გათვალისწინებული განუსაზღვრელი შინაარსით, რომლის თანახმად, სამართალდარღვევას წარმოადგენს არა ზოგადად ნარკომანია, არამედ, ნარკოტიკული ნივთიერების შემცველი პრეპარატის ექიმის დანიშნულების გარეშე მოხმარების ყველა ცალკეული შემთხვევა, მიუხედავად მოხმარების მიზნისა.

მხედველობაშია მისაღები, ასევე საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართადარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლის შენიშვნის პირველი ნაწილის შინაარსი, რომლის შესაბამისად, „პირი [...] რომელიც ნებაყოფლობით მიმართავს სამედიცინო დაწესებულებას ნარკოტიკული საშუალების ექიმის დანიშნულების გარეშე მოხმარებასთან დაკავშირებით მისთვის სამედიცინო დახმარების გასაწევად, თავისუფლდება ამ მუხლით გათვალისწინებული ქმედებებისთვის განსაზღვრული ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობისაგან.“ გასათვალისწინებელია ის, რომ ზემოაღნიშნული შენიშვნის შინაარსი, რომლის თანახმად, საუბარია „ნარკოტიკული საშუალების“ ერთჯერად მოხმარებაზე, ასევე განისაზღვრა 2006 წლის 28 აპრილის ცვლიელბებით. აღნიშნულ ცვლილებამდე, შენიშვნა იყო შემდეგი შინაარსის: „პირი [...] რომელმაც ნებაყოფლობით მიმართა სამედიცინო დაწესებულებას ექიმის დანიშნულების გარეშე ნარკოტიკულ საშუალებათა ხმარებასთან დაკავშირებით მისთვის სამედიცინო დახმარების გასაწევად, თავისუფლდება ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობისაგან ამ მუხლით გათვალისწინებული ქმედობისათვის.“.

ამრიგად, ეს უკანასკნელი შემთხვევაც ადასტურებს საკანონმდებლო ნების არსებით ცვლილებას, რომელიც განხორციელდა 2006 წლის 28 აპრილს და, რომლითაც ასევე შეიზღუდა კოდექსის 45-ე მუხლის დასახელებული შენიშვნის მოქმედების სფეროც. კერძოდ, თუკი ძველი რედაქცია გულისხმობდა ნარკოტიკულ საშუალებათა ხმარებასთან, როგორც ნარკომანიასთან დაკავშირებულ სამედიცინო დახმარებას, ახალი რედაქციის შესაბამისად, საუბარია ნარკოტიკული საშუალების მოხმარებასთან დაკავშირებული სამედიცინო დახმარების გაწევაზე. ამ ცვლიელბამ იმდენად შეავიწროვა შენიშვნის მნიშვნელობა, რომ აზრი დაუკარგა კოდექსის 45-ე მუხლის შენიშვნის პირველი ნაწილის თავდაპირველ მიზანს, წაეხალისებინა ნარკომანიის მკურნალობა, ვინაიდან, ახალი რედაქციით, პასუხისმგებლობისაგან განთავისუფლების ერთადერთ შემთხვევად განიხილება, მხოლოდ, უშუალოდ ნარკოტიკული საშუალების მოხმარების შემდეგ სამედიცინო დაწესებულებისადმი დასახმარებლად მიმართვა, რაც, ფაქტიურად შეუძლებელს ხდის მის გამოყენებას.

უნდა აღინიშნოს, რომ ნარკომანიისაგან განკურნება საკმაოდ სერიოზული და ხანგძლივი პროცესია და იგი არ არის დაკავშირებული მხოლოდ ერთჯერად დეტოკსიკაციასთან. ასევე, მნიშვნელოვანია ის, რომ სახელმწიფო, პირიქით, უნდა ახალისებდეს და ხელს უწყობდეს ნარკომომხმარებელს, რათა მან მიმართოს სამკურნალო დაწესებულებას, ზუსტად ამაში მდგომარეობს ე.წ. დაბალანსებული ნარკოპოლიტიკის არსი. რეალურად კი, სახელმწიფო ნარკომომხმარებელს ამ მხირვ არ უტოვებს ელემენტარულ ალტერნატივასაც კი.

ამრიგად, შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართადარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლის დისპოზიციის ის შინაარსი, რომლის თანახმად, ადმინისტრაციული პატიმრობით დასჯადია „[...] ნარკოტიკული საშუალების ექიმის დანიშნულების გარეშე მოხმარება“, მიზნად ისახავს არა იმდენად ნარკომანიის, როგორც სოციალური საფრთხის თავიდან აცილებას, ნარკომომხმარებლის განკურნებას და მის რესოციალიზაციას, არამედ, მხოლოდ რეპრესიას, თანაც ისეთი მოქმედებისათვის, რომელიც, თავისი შინაარსით, შესაძლოა საერთოდ არ იყოს რაიმენაირი სოციალური საფრთხის მატარებელი.

ამასთან ერთად, მითუმეტეს მიუღებელია ამგვარი ქმედებისათვის გათვალისწინებული სანქციის სიმკაცრე, რომელიც 15 დღემდე ადმინისტრაციულ პატიმრობაში გამოიხატება.

კონსტიტუციური სარჩელის მიზნებისათვის, ასევე მნიშვნელოვანია იმის განსაზღვრა, თუ რა სამართლებრივ ინტერესს, ან სიკეთეს იცავს საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლით გათვალისწინებული ქმედებისათვის სანქციის სახით დადგენილი ადმინისტრაციული პატიმრობა. საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლი განეკუთვნება კოდექსის მე-5 თავს, რომელიც მოიცავს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევებს შრომის, ჯამრთელობისა და სოციალური დაცვის სფეროებში. ამრიგად, კოდექსის 45-ე მუხლის, ისევე, როგორც მისი სანქციის მიზანს წარმოადგენს ადამიანის ჯამრთელობის დაცვა. 45-ე მუხლის თავდაპირველი შინაარსი მიმართული იყო ნარკოტიკულ საშუალებათა ბრუნვის წინააღმდეგ, კერძოდ, მასზე მოთხოვნის შემცირებისკენ, რაც, თავის მხრივ, გამოიხატებოდა ნარკოტიკულ საშუალებათა გასაღების მიზნის გარეშე (პირადი მოხმარებისათვის), მცირე ოდენობის შეძენისა და შენახვის, ასევე, ექიმის დანიშნულების გარეშე ხმარების წინააღმდეგ. ძირითად მიზანს წარმოადგენდა ზუსტად შესაბამისი ნარკოტიკული საშუალებების უკანონო ბრუნვიდან ამოღება და ნარკომომხმარებლის იძულება ემკურნალა, რისთვისაც კანონი ითვალისწინებდა, ერთგვარ დაბალანსებულ მიდგომას, რომლის მიხედვით, შესაბამის პირს პასუხისმგებლობა დაეკისრებოდა მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ იგი ნებაყოფლობით არ ჩააბარებდა (მაშასადამე, ნებაყოფლობით არ ამოიღებდა ბრუნვიდან) შეძენილ, ან შენახულ ნარკოტიკულ საშუალებას. ანალოგიურად დაბალანსებული მიდგომა იყო გათვალისწინებული ნარკოტიკული საშუალებების ხმარებასთან მიმართ.

2006 წლის 28 აპრილს მიღებულმა ცვლილებებმა კი, ამგვარი, შედარებით დაბალანსებული მიდგომა ცალსახად რეპრესიული მიდგომის სასარგებლოდ შეცვალა და კოდექსის 45-ე მუხლის დისპოზიციისა და შენიშვნის შინაარსის ცვლილებით, შეცვალა ამ მუხლის ლეგიტიმური მიზანი. თუკი სადავო ნორმის დავდაპირველი რედაქციის მიზანი უფრო მეტად იყო ადამიანთა ჯანმრთელობის დაცვა, რისთვისაც სამართლებრივი პასუხისმგებლობა მხოლოდ უკიდურეს შემთხვევაში, როგორც ultima ratio გამოიყენებოდა, 2006 წლის ცვლილებების საფუძველზე, ნორმის მიზნად ცალსახად იქცა მხოლოდ ადამიანის დასჯა ისე, რომ ამ უკანასკნელს, ფაქტიურად აღარ რჩება სამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაკისრების სანაცვლოდ სამკურნალოდ მიმართვის მინიმალური შესაძლებლობაც კი. მიზნის ამგვარ ცვლილებას, ასევე ადასტურებს საქართველოში წლების განმავლობაში არსებული პრაქტიკა, როდესაც ნარკოტიკული საშუალებით ინტოკსიკაციის, ან ზედოზირების შემთხვევებში სასწრაფო სამედიცინო დახმარების სამსახური ვალდებული იყო ამის თაობაზე საქმის კურსში ჩაეყენებინა პოლიცია, რამაც, საკმაოდ ბევრი ადამიანის სისცოცხლე იმსხვერპლა.ამრიგად, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლის გასაჩივრებული სანქციის - ადმინისტრაციული პატიმრობის - ძირითად მიზანს წარმოადგენს ადამიანებისათვის მხოლოდ სამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაკისრება, მიუხედავად კონკრეტული ადამიანისაგან მომდინარე სოციალური საფრთხისა. სადავო ნორმის შინაარსიდან არც ის გამომდინარეობს, რომ მის მიზანს ადამიანის ჯანმრთელობაზე ზრუნვა წარმოადგენს. თუ გავითვალისწინებთ ამგვარი სამართალდარღვევებისათვის გათვალისწინებული ჯარიმების ოდენობას, თუნდაც, მხოლოდ, აქტიურ ნარკომომხმარებლებთან მიმართებით, იქმნება შთაბეჭდილება, რომ პირიქით, სახელმწიფო აბსოლიტურად ამორალური ფორმით „პარაზიტირებს“ ამ სერიოზულ სოციალურ პრობლემასა და ადამიანურ ტრაგედიაზე.

„ნარკოტიკული საშუალების ექიმის დანიშნულების გარეშე მოხმარებისათვის“ გათვალისწინებული ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის სისხლისსამართლებრივი ბუნება. შემდეგი საკითხს, რომელიც, ჩვენი აზრით, მნიშვნელოვანია კონსტიტუციური სარჩელის მიზნებისათვის წარმოადგენს ნარკოტიკული საშუალების მოხმარებისათვის, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლით გათვალისწინებული პასუხისმგებლობის კონსტიტუციურ-სამართლებრივი ბუნების გარკვევა.

საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლის თანახმად, ნარკოტიკული საშუალების მოხმარებისათვის შესაბამის პირს შეიძლება დაეკისროს 500 ლარიანი ჯარიმა „[...] ან, გამონაკლის შემთხვევაში, თუ საქმის გარემოებებისა და დამრღვევის პიროვნების გათვალისწინებით ამ ზომის გამოყენება არასაკმარისად იქნება მიჩნეული [...]“ ადმინისტრაციული პატიმრობა 15 დღემდე ვადით.

ფორმალური თვალსაზრისით კოდექსის 45-ე მუხლით გათვალისწინებული შესაბამისი ქმედება წარმოადგენს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევას. მიუხედავად ამისა, მიგვაჩნია, რომ ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლით, ნარკოტიკული საშუალების მოხმარებისათვის გათვალისწინებული ორივე სანქცია, როგორც 500 ლარიანი ჯარიმა, ისე ადმინისტრაციული პატიმრობა, საქართველოს კონსტიტუციის მიზნებისათვის, თავისი სამართლებრივი ბუნებით წარმოადგენენ სისხლისსამართლებრივ „სასჯელს“.

 

ნარკოტიკული საშუალების მოხმარებისთვის გათვალისწინებული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი პასუხისმგებლობის „სასჯელისათვის“ დამახასიათებელ ბუნებაზე მეტყველებს ასევე ის გარემოება, რომ ამგვარი პასუხისმგებლობის დაკისრების შემთხვევაში, ეს ინფორმაცია ხვდება ადმინისტრაიცულ სამართალდარღვევათა საერთო ბანკში და ინახება მუდმივად. ამის თაობაზე მიუთითებს ,,საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროში ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა ერთიანი აღრიცხვის, საინფორმაციო ბანკის ფუნქციონირებისა და სააღრიცხვო-ანალიტიკური საქმიანობის შესახებ ინსტრუქციის დამტკიცების თაობაზე" საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრის 2006 წლის პირველი მარტის #271-ე ბრძანების მე-15 მუხლი. გასათვალისწინებელია ისიც, რომ ამგვარი ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის შესახებ არსებული ინფორმაცია, უმეტეს წილად, გამოიყენება ისევ პოლიციის მიერ (რომელთაც აქვთ შეუზღუდავი წვდომა ამ საინფორმაციო ბაზებზე), შესაბამისი პირის ნარკოლოგიურ შემოწმებაზე განმეორებითი გადაყვანის საფუძვლად, ანუ, ამ პირის შემდგომი სამართლებრივი დევნისათვის.

შემდეგ გარემოებას, რომელიც მეტყველებს ამ ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის სისხლისსამართლებრივ ბუნებაზე, წარმოადგენს კოდექსის 45-ე მუხლით გათვალისწინებული სანქციის უკიდურესი ზომა - ადმინისტრაციული პატიმრობის 15 დღიანი ვადა. ასე, მაგალითად, ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ თავის ერთ-ერთ გადაწყვეტილებაში რუსეთის წინააღმდეგ (Sergey Zolotukhin vs. Russia, p. 49), სანქციის სახით 15 დღიანი ადმინისტრაციული პატიმრობის შეფარდების შესაძლებლობა (მიუხედავად იმისა, რომ განმცხადებელს რეალურად შეეფარდა ადმინისტრაციული პატიმრობა მხოლოდ 3 დღის ვადით), თავისი სიმძიმით, გაუთანაბრა სისხლის სამართლებრივ „სასჯელს“.

სტრასბურგის სასამართლოს პრეცენდენტული სამართლით განსაზღუვრულია სამი კრიტერიუმი - ე.წ. „ენგელის საქმის კრიტერიუმები“ (საქმე: Engel and others v. The Netherlands) - რომლებიც უნდა იქნენ გათვალისწინებულნი იმის დასადგენად, ჰქონდა თუ არა ადგილი სისხლისსამართლებრივ ბრალდებას. პირველი კრიტერიუმის შესაბამისად, მხედველობაში უნდა იქნეს მიღებული სამართალდარღვევის ეროვნული სამართლით განსაზღვრული კვალიფიკაცია; მეორე რკიტერიუმის თანახმად, მხედველობაში უნდა იქნეს მიღებული თვითონ სამართალდარღვევის ხასიათი, ხოლო, მესამე კრიტერიუმის შემთხვევაში კი - გათვალისწინებული სანქციის სიმკაცრე. უნდა აღინიშნოს, რომ სტრასბურგის სასამართლოს თანახმად, დასახელებული მეორე და მესამე კრიტერიუმების ერთობლივი, კუმულაციური არსებობა არ არის სავალდებულო იმისათვის, რომ საქმე მიჩნეულ იქნეს სისხლისამართლებრივად (Sergey Zolotukhin vs. Russia, პ. 53).

კიდევ ერთ მნიშვნელოვან გარემოებას, რომელიც მეტყველებს საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლით გათვალისწინებული სამართალდარღვევის სისხლისსამართლებრივ ბუნებაზე, წარმოადგენს ამ სამართალდარღვევის სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობისათვის ადმინისტრაციული პრეიუდიციის სახით გამოყენების შესაძლებლობა, სახდელის დაკისრებიდან ერთი წლის განმავლობაში, თუ შესაბამისი პირი განმეორებით მოიხმარს ნარკოტიკულ საშუალებას. ამდენად, ეს ადმინისტრაციული სამართალდარღვევა, თავისი ბუნებით და სამართლებრივი შედეგებით, ცალსახად უტოლდება სისხლისსამართლებრივ ბრალდებას.

ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს აზრით, რომელიც მან ჩამოაყალიბა ზემოაღნიშნულ (Sergey Zolotukhin vs. Russia, პ. 54) გადაწყვეტიელბაში, რუსეთისა და მსგავსი კანონმდებლობის მქონე ქვეყნების სამართლით, „ადმინისტრაციულ სამართლადარღვევებს“ განეკუთვნება ისეთი ქმედებები, რომლებიც, თავისი შინაარსით, წარმოადგენენ სისხლისსამართლებრივს (მისდიმინორებს), მაგრამ, მიყენებული ზიანის სიმცირის გამო, მათ ფორმალურად არ ითვალისწინებს შესაბამისი სისხლისსამართლებრივი კანონმდებლობა (ამ თვალსაზრისით, მხედველობაშია მისაღები, ევროპული სასამართლოს შესაბამისი საქმეები: „Menesheva v. Russia;“ “Galstyan v. Armenia;” “Ziliberberg v. Moldova” და სხვა).

მხედველობაშია მისაღები ისიც, რომ ამა თუ იმ სამართალდარღვევის სისხლისსამართლებრივისადმი მიკუთვნების საკითხის გადაწყვეტისას, ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლო განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ანიჭებს ქმედებისთვის გათვალისწინებული სანქციის ზედა ზღვარს, რომელიც, შეიძლება პოტენციურად იქნეს გამოყენებული შესაბამისი პირის მიმართ და არა იმას, თუ რა სანქცია იქნა რეალურად დაკისრებული (Sergey Zolotukhin vs. Russia, პ. 56). ამრიგად, საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლით გათვალისწინებული ქმედებისათვის დადგენილი პასუხისმგებლობა, მიუხედავად იმისა, კონკრეტულად რომელი სანქიცა იქნება გამოყენებული - 500 ლარიანი ჯარიმა, თუ ადმინისტრაციული პატიმრობა - საქართველოს კონსტიტუციის მიზნებისათვის, უტოლდება სისხლისსამართლებრივ პასუხისმგებლობას.

ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს ზემოაღნიშნული მიდგომები განაპირობებს ასკ-ის 45-ე მუხლით გათვალისწინებული ქმედებებისათვის პასუხისმგებლობის დაკისრებისას, ბრალდებულის მიერ კონვენციის მე-6 მუხლით სისხლისსამართლებრივი მართლმსაჯულებისათვის გათვალისწინებული უფლებებით სრულად სარგებლობის აუცილებლობას. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს წარმოებაშია საქართველოს სახალხო დამცველის 697-ე ნომრით რეგისტრირებული კონსტიტუციური სარჩელი, რომელშიც სადავოდ არის გამხდარი ასკ-ის 45-ე მუხლით გათვალისწინებული ნარკოტიკული საშუალების მოხმარებასთან დაკავშირებული ქმედების, როგორც სამართალდარღვევის დადგენის წესის კონსტიტუციურობა, მათ შორის, სამართლიანი სასამართლო განხილვის უფლებასთან მიმართებით. 697-ე კონსტიტუციურ სარჩელში, ჩვენი აზრით, სათანადოდ არის დასაბუთებული ის, რომ ასკ-ის 45-ე მუხლით გათვალისწინებულ, ნარკოტიკული საშუალების უკანონო მოხმარებასთან დაკავშირებულ სამართალდარღვევაში ბრალდებული პირი საკმარისად ვერ სარგებლობს საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლით და ევროკონვენციის მე-6 მუხლით გათვალისწინებული გარანტიებით. შესაბამისად, ჩვენ აღარ შევჩერდებით ამ საკითხების დეტალურ განხილვაზე.ამრიგად, მიგვაჩნია, რომ ასკ-ის 45-ე მუხლით გათვალისწინებული სასჯელი - ადმინისტრაციული პატიმრობა - შესაბამის პირს შეიძლება დაეკისროს ადმინისტრაციული სამართალდარღვევებისათვის დადგენილი გამარტივებული სამართალწარმოების წესით და სამართლიანი სასამართლო განხილვის გარეშე.

საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლის დისპოზიციით გათვალისწინებული ქმედებებისათვის სანქციის სახით დადგენილი ადმინისტრაციული პატიმრობის გამოყენების შესაბამისობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-17 მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან მიმართებით.

საქართველოს კონსტიტუციის მე-17 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, „ადამიანის პატივი და ღირსება ხელშეუვალია.“

მიგვაჩნია, რომ კონსტიტუციის მე-17 მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტები იმგვარ კავშირში არიან ერთმანეთთან, რომ მე-2 პუნქტით გათვალისწინებული არაჰუმანური და ღირსების შემლახველი სასჯელი ავტომატურად იწვევს პირველი პუნქტით გათვალისწინებული სიკეთის დარღვევას. აქედან გამომდინარე, კონსტიტუციური სარჩელის მიზნებისათვის, მიზანშეწონილია ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლით გათვალისწინებული „სასჯელთან“ გათანაბრებული სანქციის საქართველოს კონსტიტუციის მე-17 მუხლის მე-2 პუნქტთან შეუსაბამობის დასაბუთება, რაც, თავის მხრივ, ასევე ნათელს გახდის დავის საგნის არაკონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-17 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით.

ზემოაღნიშნული მოსაზრების თვალსაზრისით, მხედველობაშია მისაღები, ასევე, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პოზიციაც, რომლის შესაბამისად, „სახელმწიფო საქართველოს კონსტიტუციის მე-17 მუხლის პირველ პუნქტს არღვევს მაშინ, როდესაც ფუნდამენტური უფლებების დარღვევის გზით (შედეგად), მიზნად ისახავს ადამიანის დამცირებას, მისი მიზნის მიღწევის საშუალებად გამოყენებას ან/და მისი ფაქტობრივი ქმედება ასეთ შედეგს გარდაუვლად იწვევს.“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 24 ოქტომბრის გადაწყვეტილება N1/4/592 „საქართველოს მოქალაქე ბექა წიქარიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღდმეგ“, II-16).

საქართველოს კონსტიტუციის მე-17 მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად: „დაუშვებელია ადამიანის წამება, არაჰუმანური, სასტიკი ან პატივისა და ღირსების შემლახველი მოპყრობა და სასჯელის გამოყენება“.

საკონსტიტუციო სასამართლოს განცხადებით, „საქართველოს კონსტიტუციის აღნიშნული ნორმა ადამიანებს აბსოლუტურად იცავს ამავე ნორმით აკრძალული ქმედებებისგან. ანუ, კონსტიტუციური აკრძალვა ადამიანის წამების, არაჰუმანური, სასტიკი, პატივისა და ღირსების შემლახველი მოპყრობისა და სასჯელის გამოყენების თაობაზე ადამიანების აბსოლუტური უფლებებია, რაც ნიშნავს იმას, რომ კონსტიტუცია უპირობოდ გამორიცხავს ამ უფლებებში ჩარევას.“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 24 ოქტომბრის გადაწყვეტილება N1/4/592 „საქართველოს მოქალაქე ბექა წიქარიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღდმეგ“, II-19). 

„სასჯელის დამამცირებლად მიჩნევისთვის, ადამიანზე ზემოქმედების (ფსიქოლოგიური, მორალური), მისი შეზღუდვის და იძულების ფარგლები უნდა სცდებოდეს იმ ბუნებრივ ზღვარს, რომელიც თავისთავად თანმდევი და თანაარსია კონკრეტული სასჯელისა (რომელიც პირს შეფარდებული აქვს). დამამცირებელია მოპყრობა, რომელიც მსხვერპლში აღძრავს შიშს, ძლიერ ტანჯვას და დამცირებას, რომელიც შეურაცხყოფს მსხვერპლს. ამ დროს მხედველობაშია მისაღები, რამდენად არის ქმედების მიზანი პირის დამცირება და შეურაცხყოფა, ამასთან, საქმის გარემოებათა გათვალისწინებით, რამდენად სერიოზულ გავლენას ახდენს აღნიშნული ქმედება მსხვერპლის პიროვნებაზე.“ გარდა ამისა, „[...] აშკარად არაპროპორციულ სასჯელებს, რომლებიც არ შეესაბამებიან დანაშაულის ხასიათს და სიმძიმეს, არა მარტო აქვთ მიმართება სასტიკი, არაადამიანური და დამამცირებელი მოპყრობისა და სასჯელის კონსტიტუციურ აკრძალვასთან, არამედ არღვევენ კიდეც ამ კონსტიტუციურ დანაწესს.“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 24 ოქტომბრის გადაწყვეტილება N1/4/592 „საქართველოს მოქალაქე ბექა წიქარიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღდმეგ“, II-22, 25).

მხედველობაშია მისაღები ის, რომ საქართველოს ადმინისტრაიცულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლით გათვალისწინებული ქმედება და დადგენილი სანქცია, თავისი სიმკაცრით უთანაბრდება სისხლისსამართლებრივ „სასჯელს“ და შესაბამისად, სრულად შეფასებადია საქართველოს კონსტიტუციის მე-17 მუხლის მე-2 პუნქტით გათვალისწინებულ სასჯელთან შესაბამისობის თვალსაზრისით.

ასევე, გასათვალისწინებელია საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ ჩამოყალიბებული მიდგომა და მის მიერ დადგენილი კონსტიტუციური ფარგლები ადმინისტრაციული სამართალდარღვევისთვის დადგენილი სანქციის მიმართ. კერძოდ, სასამართლომ ერთ-ერთ საქმეზე განაცხადა: „ქმედების სამართალდარღვევად განსაზღვრა, სახდელის დაწესება და მისი სიმძიმის განსაზღვრა სახელმწიფოს (კანონმდებლის) ექსკლუზიურ კომპეტენციას წარმოადგენს ... მიუხედავად იმისა, რომ ადმინისტრაციული სახდელის ზომის, მოცულობისა და სიმძიმის დადგენისას კანონმდებელი ფართო მიხედულებით სარგებლობს, მისი დისკრეციული უფლებამოსილება არ არის უსაზღვრო. კონკრეტული სახის ადმინისტრაციული სახდელის განსაზღვრისას კანონმდებელი ვალდებულია, მოქმედებდეს პროპორციულობის პრინციპის დაცვით. კანონით გათვალისწინებული ადმინისტრაციული სახდელი არ უნდა იყოს აშკარად არაგონივრული და არაპროპორციული საშუალება კანონმდებლის მიერ დასახული მიზნის მიღწევისა და, შესაბამისად, არ უნდა იწვევდეს პირის კონსტიტუციური უფლებებისა და თავისუფლებების დარღვევას. მართალია, კანონმდებლის ძალისხმევა ყოველთვის მიმართული უნდა იყოს იმისკენ, რომ მან ადეკვატურად მიუსადაგოს თითოეული ადმინისტრაციული სახდელი იმ ქმედებას, რაც არღვევს სხვათა უფლებებს და ზიანს აყენებს საზოგადოებას, სასამართლოს მიერ ადმინისტრაციული სახდელის ზომა შეფასების საგანი მხოლოდ განსაკუთრებულ შემთხვევაში შეიძლება გახდეს ... საკონსტიტუციო სასამართლო მხოლოდ იმ შემთხვევაში დაინახავს პირის კონსტიტუციით გარანტირებულ უფლებასთან ადმინისტრაციული სახდელის მიმართებას, თუ ეს უკანასკნელი კანონმდებლის მიზნის მიღწევისა და კონსტიტუციური უფლებით დაცულ სფეროში ჩარევის აშკარად არაგონივრულ და არაპროპორციულ ზომას წარმოადგენს“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2010 წლის 10 ნოემბრის №4/482,483,487,502 საოქმო ჩანაწერი საქმეზე „მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანება „მოძრაობა ერთიანი საქართველოსთვის“, მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანება „საქართველოს კონსერვატიული პარტია“, საქართველოს მოქალაქეები -  ზვიად ძიძიგური და კახა კუკავა, საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია, მოქალაქეები - დაჩი ცაგურია და ჯაბა ჯიშკარიანი, საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-8).

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ საკმაოდ მნიშვნელოვანი მიდგომები ჩამოაყალიბა, როგორც სასჯელის მიზნების თაობაზე, ისე, მის მიერ სასჯელთა კონსტიტუციურობის შეფასების კომპეტენციის ფარგლების თვალსაზრისით.

კერძოდ, „ [...] საკონსტიტუციო სასამართლო ვალდებულია, შეაფასოს სასჯელთა პოლიტიკა იმ უკიდურეს შემთხვევაში, როდესაც მისი შედეგი ადამიანის ამა თუ იმ უფლების დარღვევაა. ეს არ ნიშნავს იმას, რომ საკონსტიტუციო სასამართლო სასჯელის ყველა ზომის კონსტიტუციურობაზე პოტენციურად მსჯელობაუნარიანია. ასეთი მიდგომა დაარღვევდა ბალანსს სასამართლოს და კანონმდებლის კომპეტენციებს შორის, შექმნიდა ცდუნებას, მართლმსაჯულებამ ჩაანაცვლოს კანონმდებელი. თუმცა ამ სფეროში შესვლისას სასამართლოს სიფრთხილე უსაფუძვლო და უადგილო გახდება, როდესაც სასჯელის ზომა აშკარად არაგონივრული და არაპროპორციულია. სასამართლო უფლებამოსილია და ვალდებულიც, შეაფასოს იმ სასჯელთა კონსტიტუციურობა, რომელთა არაადეკვატურობის, არაპროპორციულობის დონე მნიშვნელოვან ხარისხს აღწევს, დისბალანსი მკაფიოდ, მკვეთრად გამოხატულია. რადგან ასეთ შემთხვევაში სასჯელი სცდება თავის მიზნებს და გაუმართლებლად ზღუდავს კონსტიტუციურ უფლებებს.

[...] ხელისუფლების დანაწილების პრინციპს საფრთხე შეექმნება არა მხოლოდ მაშინ, თუ საკონსტიტუციო სასამართლო ყველა სანქციის სამართალდარღვევასთან შესაბამისობის შეფასებას დაიწყებს, არამედ მაშინაც, თუ სასჯელის სიმძიმის განსაზღვრა სრულად და უკონტროლოდ კანონმდებლის დისკრეციის იმედად დარჩება [...]“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 24 ოქტომბრის გადაწყვეტილება N1/4/592 „საქართველოს მოქალაქე ბექა წიქარიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღდმეგ“, II-34-35).

საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, „[...] ქმედების კრიმინალიზაციისა და მისი დასჯადობის ფუნქცია მხოლოდ მაშინაა წარმატებული, როდესაც ის გამოიყენება როგორც ultima ratio [...] ამ პროცესის წარმატებულობას უზრუნველყოფს ხელისუფლების მხრიდან შემდეგი პირობების კუმულაციურად დაკმაყოფილება: ა)კანონით დანაშაულად მხოლოდ ისეთი ქმედების მიჩნევა, რომელიც უმართლობის ხარისხის იმ მომეტებული რისკების მატარებელია, რომელთა განეიტრალება და ამ გზით საზოგადოების და ადამიანების დაცვა ობიექტურად სისხლის სამართლის სფეროს განეკუთვნება; ბ)კანონითვე კრიმინალიზებული ქმედებისთვის პასუხისმგებლობის პროპორციული ზომის გათვალისწინება. სასჯელი, როგორც ერთგვარად სოციალური კონტროლის მექანიზმი, სახელმწიფო იძულების ყველაზე მკაცრი ღონისძიებაა, ამიტომ კონკრეტული ქმედებისთვის სასჯელის დაწესებისას კანონმდებელი შეზღუდულია იმის დემონსტრირების ვალდებულებით, რომ სასჯელის მის მიერ შერჩეული ღონისძიება არის ეფექტური და პროპორციული; გ)კანონმდებლის მიერ სასამართლოს აღჭურვა შესაძლებლობით, გადაწყვეტილება მიიღოს ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში, ქმედების სიმძიმის, დამნაშავის პიროვნების, ყველა ინდივიდუალური გარემოების გათვალისწინებით; დ)სასამართლოს მიერ ზემოაღნიშნული ინსტრუმენტების სწორად და სამართლიანად გამოყენება.“

გარდა ამისა, „სასჯელის კონსტიტუციურობის შეფასება ეფუძნება შემდეგ გარემოებებს: 1) მოწმდება აშკარა არაპროპორციულობა დანაშაულის სიმძიმესა და მისთვის გათვალისწინებულ სასჯელს შორის - კანონმდებლობით ამა თუ იმ ქმედებისთვის დაკისრებული სასჯელი გონივრულ და პროპორციულ დამოკიდებულებაში უნდა იყოს კონკრეტული დანაშაულით გამოწვევად ზიანთან, რომელიც ადგება/შეიძლება მიადგეს პირებს/საზოგადოებას. სასჯელი ჩაითვლება აშკარად არაპროპორციულად და არაადამიანურ, სასტიკ სასჯელად, თუ მისი ხანგრძლივობა მკვეთრად, უხეშად დისპროპორციულია ქმედების უმართლობის ხარისხთან, გამოწვევად საფრთხეებთან. 2) კანონი უნდა იძლეოდეს შესაძლებლობას, მოსამართლემ სასჯელის დაკისრებისას გაითვალისწინოს კონკრეტული საქმის გარემოებები, ქმედებით გამოწვეული ზიანი, დამნაშავის ბრალეულობის ხარისხი და სხვა, რათა ფაქტობრივად გამოირიცხოს ყოველ ინდივიდუალურ შემთხვევაში ყველა რელევანტური ფაქტორის/გარემოების გაუთვალისწინებლად არაპროპორციული სასჯელის შეფარდება. მაშასადამე, ერთი მხრივ, ზოგადად, ამა თუ იმ დანაშაულისთვის გათვალისწინებული სასჯელი უნდა იყოს ქმედებით გამოწვევად საფრთხეებთან გონივრულ პროპორციაში, ხოლო, მეორე მხრივ, უნდა იყოს შესაძლებლობა, ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში სასჯელის დაკისრება მოხდეს დანაშაულის ინდივიდუალური გარემოებების გათვალისწინებით. ამასთან, მოსამართლის დისკრეციის ფარგლები ასევე განჭვრეტადი უნდა იყოს, რათა უზრუნველყოფილ იქნეს როგორც ერთგვაროვანი ურთიერთობების მიმართ ერთნაირი მიდგომა, ისე მოსამართლის დისკრეციის მიზნობრივი გამოყენება - გამოირიცხოს დისკრეციაზე დაყრდნობით მხოლოდ სუბიექტური შეხედულებებით გადაწყვეტილების მიღების რისკები.“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 24 ოქტომბრის გადაწყვეტილება N1/4/592 „საქართველოს მოქალაქე ბექა წიქარიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღდმეგ“, II-37-38).

მიგვაჩნია, რომ საკონსტიტუციო სასამართლომ საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლის სადავო დებულებები უნდა შეაფასოს, ზუსტად, ზემოაღნიშნულ კრიტერიუმებზე დაყრდნობით. „პირველ რიგში, უნდა დადგინდეს სადავო ნორმით გათვალისწინებული ქმედების... [დსაჯადობის] ...მიზნები. ხოლო ამის შემდეგ უნდა გაირკვეს ამ ქმედებისთვის გათვალისწინებული სასჯელის კონკრეტული ზომა არის თუ არა დასახელებული ლეგიტიმური მიზნების ვარგისი და პროპორციული საშუალება და უზრუნველყოფს თუ არა თავად სასჯელის მიზნების მიღწევის შესაძლებლობას. რადგან საბოლოოდ, სასჯელის მიზნებიც ქმედების კრიმინალიზების მიზნების მიღწევას უნდა ემსახურებოდეს. წინააღმდეგ შემთხვევაში, სასჯელი თავად გახდება მიზანი, მაშინ როდესაც სასჯელი არის კონკრეტული ლეგიტიმური მიზნების მიღწევის ყველაზე უკიდურესი საშუალება. შედეგად, ნებისმიერი უსაფუძვლო, მიზანზე არაორიენტირებული ან არაპროპორციული სასჯელი თავად გადაიქცევა მიზნად, რაც დაუშვებელია და გაუმართლებელი დემოკრატიულ და სამართლებრივ სახელმწიფოში.“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 24 ოქტომბრის გადაწყვეტილება N1/4/592 „საქართველოს მოქალაქე ბექა წიქარიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღდმეგ“, II-39). 

ზემოაღნიშნული გარემოებების თვალსაზრისით, მხედველობაშია მისაღები ის, თუ რა წარმოადგენს ადმინისტრაციულ სამართლადარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლის დისპოზიცით გათვალისწინებული „ნარკოტიკული საშუალების ექიმის დანიშნულების გარეშე მოხმარების“ დასჯადობის მიზანს. ამავე დროს, მიზნის განსაზღვრისას მხედველობიდან არ უნდა გამოგვრჩეს ის საზოგადოებრივი საფრთხე, რომელიც, წესით, უნდა ახასიათებდეს შესაბამის სამართალდარღვევას.

როგორც საქართველოს ადმინისტრაიცულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლშია აღნიშნული, „...ნარკოტიკული საშუალების ექიმის დანიშნულების გარეშე მოხმარება - გამოიწვევს დაჯარიმებას 500 ლარის ოდენობით ან, გამონაკლის შემთხვევაში, თუ საქმის გარემოებებისა და დამრღვევის პიროვნების გათვალისწინებით ამ ზომის გამოყენება არასაკმარისად იქნება მიჩნეული, - ადმინისტრაციულ პატიმრობას 15 დღემდე ვადით.“

ამრიგად, სადავო ნორმით დასჯადია „ნარკოტიკული საშუალების ექიმის დანიშნულების გარეშე მოხმარება“. როგორც უკვე აღნიშნა კონსტიტუციური სარჩელის წინა თავებში, სადავო ნორმით დასჯადია არა თუ ნარკომანია, როგორც ასეთი, არამედ, ნარკოტიკული საშუალების მოხმარების თითოეული - განცალკევებული შემთხვევა. „ნარკოტიკული საშუალებების, ფსიქოტროპული ნივთიერებების, პრეკურსორებისა და ნარკოლოგიური დახმარების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-3 მუხლის „ა“ ქვეპუნქტის თანახმად, ნარკოტიკული საშუალება განმარტებულია, როგორც, „[...] ბუნებრივი ან სინთეზური წარმოშობის ნივთიერება, ამ ნივთიერების შემცველი მცენარე ან პრეპარატი, რომელიც გაეროს შესაბამისი კონვენციების საფუძველზე შეტანილია საქართველოში სპეციალურ კონტროლს დაქვემდებარებულ ნარკოტიკულ საშუალებათა I და II სიაში;“. შესაბამისად, ადმინისტრაციულ სამართადარღვევად მიიჩნევა, მათ შორის, ნარკოტიკული ნივთიერების შემცველი სამედიცინო პრეპარატის ექიმის დანიშნულების გარეშე მიღების ყოველი კონკრეტული შემთხვევა, მიუხედავად ამ პრეპარატის მოხმარების მიზნისა.

როგორც უკვე არაერთხელ აღინიშნა კონსტიტუციურ სარჩელში, ნარკოტიკულ საშუალებათა უკანონო ხმარების აკრძალვის ლეგიტიმურ მიზანს წარმოადგენს ნარკოტიკულ საშუალებათა უკანონო ბრუნვის, კერძოდ, მათი მიწოდებისა და მათზე მოთხოვნის შემცირება, ადმიანთა ჯანმრთელობის დაცვა და ნარკოტიკების უკანონო ბრუნვასთან დაკავშირებული სხვა დანაშაულების პრევენცია. ზემოაღნიშნული ყველა მიზანი სახელმწიფომ უნდა განახორციელოს (ძალოვან და სამედიცინო-სოციალურ ღონისძიებებს შორის სათანადოდ) დაბალანსებული ნარკოპოლიტიკის საფუძველზე.

კონსტიტუციური სარჩელის მიზნებისათვის, მიზანშეწონილად მიგვაჩნია, გავარკვიოთ, თუ რამდენად აკმაყოფილებს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლით გათვალისწინებული ქმედების - ნარკოტიკული საშუალების ექიმის დანიშნულების გარეშე მოხმარების - დასჯადობა ზამოაღნიშნულ ლეგიტიმურ მიზნებს. ამ თვასაზრისით, მხედველობაშია მისაღები ის, რომ კოდექსის 45-ე მუხლის ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევად მიიჩნევს 2 მოქმედებას: 1. ნარკოტიკული საშუალების გასაღების მიზნის გარეშე, მცირე ოდენობით უკანონოდ შეძენას ან შენახვას; და 2. ნარკოტიკული საშუალების ექიმის დანიშნულების გარეშე მოხმარებას. ე.ი. კანონი ერთმანეთსაგან განასხვავებს, ერთი მხრივ, უკანონო ნარკობრუნვაში მონაწილეობას - ნარკოტიკული საშუალების შეძენა-შენახვის სახით, ხოლო, მეორე მხრივ, ამ საშუალების მხოლოდ მოხმარებას, რომელიც, თავის მხრივ, შეიძლება არ იყოს დაკავშირებული პირველ მოქმედებებთან. ამრიგად, დასჯადია ისეთ ქმედება, რომელიც არ არის დაკავშირებული ნარკოტიკული საშუალებების უკანონო ბრუნვასთან და ამ უკანონო ურთიერთობებში, რაიმე სახით, მონაწილეობასთან.

შემდეგ ლეგიტიმურ მიზანს, შეიძლება წარმოადგენდეს ადამიანის ჯანმრთელობის დაცვა. ამ თვალსაზრისით, შესაძლოა ვისაუბროთ ორი მიმართულებით. კერძოდ, უკანონო ნარკოურთიერთობები, ნარკოტიკების გავრცელება და მსგავსი ქმედებები საფრთხეს უქმნიან ადამიანთა ჯანმრთელობას და შესაბამისად, სახელმწიფოს აკისრია ვალდებულება მაქსიმალურად შეზღუდოს ნარკოტიკული საშუალებების უკანონო გავრცელება. მეორე შემთხვევაში, სახელმწიფო ასევე უნდა ზრუნავდეს თვითონ ნარკოტიკული საშუალების მომხმარებლის ჯანმრთელობაზეც. და, შესაბამისად, ამ თვალსაზრისითაც, შესაძლებელია, ვისაუბროთ სახელმწიფოს ერთგვარ პოზიტიურ ვალდებულებაზე, მოახდინოს შესაბამისი სამედიცინო-სოციალური ღონისძიებების განხორციელება, ასევე, ნარკომანიის ზოგადი და სპეციალური პრევენცია.

მიუხედავად დასახელებული მიზნისა - დაიცვას, მათ შორის, ნარკომომხმარებლის ჯანმრთელობა - ამ უკანასკნელ შემთხვევაში, ცოტა გაუგებარი და არაადეკვატურია სახელმწიფოს დამოკიდებულება ნარკომომხმარებლის ჯანმრთელობის მიმართ, იმ პირობებში, როდესაც სახელმწიფო, ნარკომომხმარებელს ტოვებს სასჯელის ყოველგვარი ალტერნატივის გარეშე, რომელიც მას უბიძგებდა, თუნდაც, სასჯელის სანაცვლოდ, დაეწყო მკურნალობა.

ნარკომომხმარებლის ჯანმრთელობაზე ზრუნვის თვალსაზრისით სახელმწიფოს წინააღმდეგობრივ პოლიტიკას თვასაჩინოდ წარმოაჩენს, როგორც, ე.წ. ზედოზირების შემთხვევებში პოლიციის ჩართულობის, ისე, სახელმწიფოს სხვა არაადეკვატური და დამამცირებელი მოპყრობის ფაქტები. მაგალითად, მხედველობაშია მისაღები ე.წ. „შპრიცების გაცვლის პროგრამა,“ რომლის არსიც მდგომარეობს იმაში, რომ ინექციური ნარკომომხმარებელი გამოყენებულ შპრიცსს აბარებს და სანაცვლოდ იღებს ახალ სტერილურ საინექციო საშუალებას. ამ პროგრამის მოცვა საქართველოში არის საკმაოდ დაბალი და ეს გამოწვეულია იმ გარემოებით, რომ რიგი ნარკოტიკული საშუალებებისათვის არ არის დადგენილი მინიმალური ზღვარი. ასეთ, შემთხვევაში, დიდ ოდენობად მიიჩნევა, ასევე, გამოყენებულ შპრიცში დარჩენილი საშუალება, რაც ხდება საკმაოდ სერიოზული სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის საფუძველი, რის გამოც, ინექციური ნარკომომხმარებლები ერიდებიან ამ პროგრამით სარგებლობას.

გასათვალისწინებელია, ასევე, ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლით გათვალისწინებული სანქციები. კერძოდ, რა შემთხვევაში და როგორ უნდა მოხდეს შესაბამისი სანქციის შერჩევა. სადავო ნორმით დადგენილი ქმედებისათვის (მოხმარება) გათვალისწინებულია ან 500 ლარიანი ჯარიმა, „[...] ან, გამონაკლის შემთხვევაში, თუ საქმის გარემოებებისა და დამრღვევის პიროვნების გათვალისწინებით ამ ზომის გამოყენება არასაკმარისად იქნება მიჩნეული, – ადმინისტრაციულ პატიმრობას 15 დღემდე ვადით.“ ამ შემთხვევაში გაუგებარია რა შემთხვევაში შეიძლება იქნეს გამოყენებული ადმინისტრაციული პატიმრობა და რა იგულისხმება ან გამონაკლის შემთხვევაში, ან სამართალდამრღვევის პიროვნებაში. იმ შემთხვევაში, თუ ეს სამართალდარღვევა პირველად იქნა ჩადენილი და სახეზე გვაქვს, მხოლოდ, მსუბუქი ნარკოტიკული საშუალების ერთჯერადი მოხმარება - ასეთ, შემთხვევაში, ბუნებრივია, ნებისმიერი ვადით თავისუფლების შეზღუდვა წარმოადგენს არაპროპორციულ და ღირსების შემლახველ სასჯელს. კიდევ უფრო გაუგებარია თავისუფლების აღკვეთის გამოყენება ქრონიკული ნარკომანიით დაავადებული პირის მიმართ. ამ უკანასკნელ შემთხვევაში, ასეთი სერიოზული დაავადების მქონე პირისადმი მსგავსი სასჯელის გამოყენება, შეიძლება მისი ჯანმრთელობისათვის საზიანოც კი იყოს, რაც ავტომატურად წარმოადგენს ღირსების შემლახველ სასჯელს.

ამრიგად, შეიძლება ცალსახად დავასკვნათ, რომ სადავო ნორმის მიზანს არ წარმოადგენს ნარკომომხმარებლის ჯანმრთელობაზე ზრუნვა, ყოველ შემთხვევაში, ის ქმედებები, რომლებიც გამომდინარეობენ სადავო ნორმებიდან და რომლებიც, ვითომ, ნარკომომხმარებელთა ჯანმრთელობის დაცვის მოტივით ხორციელდება, დასახული მიზნის აბსოლიტურად არაადეკვატურია. როგორც გაეროს გლობალური კომისიის ანგარიშშია აღნიშნული, სახელმწიფოებმა პატივი უნდა სცენ „[...] იმ ადამიანთა უფლებებს, რომლებიც მოიხმარენ ნარკოტიკებს.“ ამასთან ერთად, უარი უნდა თქვან, მკურნალობის სახელით, მომხმარებელთა მიმართ განხორციელებული არაკეთილსინდისიერ პრაქტიკასა და მეთოდებზე, როგორებიცაა იძულებითი დაკავება, იძულებითი შრომა და ფიზიკური თუ ფსიქოლოგიური ზეწოლა, რომლებიც ეწინააღმდეგება ადამიანის უფლებების სტანდარტებს. (http://www.globalcommissionondrugs.org/).

გასათვალისწინებელია ისიც, თუ რა წესით ხორციელდება ამ სამართალდარღვევის დადგენა. ეს წესი ცალკეა გასაჩივრებული საკონსტიტუციო სასამართლოში და დეტალურად არ შევჩერდებით მისი არაკონსტიტუციურობის შეფასებაზე. თუმცა მხედველობაშია მისაღები ის, თუ რა ფორმებით ხდება ე.წ. რანდომული ნარკოტესტირება. კერძოდ, მას გააჩნია ერთგვარი მასობრივი ნარკოკონტროლის ფორმა, რაც მიუთითებს ამ მექანიზმის მხოლოდ სხვების დაშინების და ნარკოტიკული საშუალების მოხმარების მხოლოდ ზოგადი პრევენციის მიზანზე, რომელის განხორციელებისას, კონკრეტული ნარკომომხმარებელი, ადამიანი, რომელსაც ისედაც სერიოზული პრობლემები აქვს, სახელმწიფოსთვის წარმოადგენს მხოლოდ ინსტრუმენტს, რაც აბსოლიტურად არაჰუმანურია.

არ შეიძლება არ აღინიშნოს საერთო სასამართლოთა აბსოლიტურად შეზღუდული როლი ამ სამართალდარღვევათა დადგენის თვალსაზრისით. როგორც ჩვენს მიერ მოყვანილი მაგალითები, საერთო სასამართლოთა პრაქტიკიდან, ადასტურებენ, ამ სამართალდარღვევების დადგენისას, სასამართლო საერთოდ არ ითვალისწინებს სამართალდამრღვევის პიროვნებას, ჩადენილი ქმედების საზოგადოებრივი საფრთხის ინტენსივობის ხარისხს, დამრღვევის პიროვნებას, სხვა შემამსუბუქებელ და დამამძიმებელ გარემოებებს. ასევე, სასჯელის დანიშვნა ხორციელდება სასჯელის ინდივიდუალიზაციის პრინციპის აბსოლიტური უგულვებელყოფით. ყოველივე ამას განაპირობებს საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლის შნაარსი. მოცემულ შემთხვევაში, კანონმდებელი არ აღჭურვავს სასამართლოს უფლებით განახორციელოს რეალური მართლმსაჯულება.

კიდევ ერთ მნიშვნელოვან გარემოებას წარმოადგენს ის, თუ რა არის დასჯადი რალურად. კერძოდ, ამ სამართალდარღვევის დადგენის წესი, რომელიც განპირობებულია დისპოზიციის გასაჩივრებული შინაარსით, ფაქტიურად მიმართულია ისეთი ქმედების წინააღმდეგ, რომელიც, შესაძლოა საერთოდ არ უკავშირდებოდეს ნარკოტიკული საშუალების, ნარკომანიის მიზნით მოხმარებას. კერძოდ, ნორმის დისპოზიაში აღნიშნული ნარკოტიკული საშუალების ერთჯერადი მოხმარების დასჯადობა და, მხოლოდ, ლაბორატორიულ-ტოკსიკოლოგიური ანალიზის საფუძველზე სამართალდარღვევის დადგენის წესი, გამორიცხავს შესაბამისი ადამიანის გამართლებას, მაშინ, როდესაც მან, შესაძლოა შეცდომით, ან სხვა გარემოებების გათვალისწინებით, გაუთვითცნობიერებლად მიიღო ისეთ სამედიცინო პრეპარატი, რომელიც შეიცავდა ნარკოტიკულ ნივთიერებას.

 

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდიანრე, შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ ადმინისტრაიცულ სამართადარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლით გათვალისწინებული ქმედების - „...ნარკოტიკული საშუალების ექიმის დანიშნულების გარეშე მოხმარების“ ადმინისტრაციული პატიმრობით დასჯადობას გააჩნია ერთადერთი მიზანი - შიშის დანერგვის საფუძველზე მოახდინოს ნარკოტიკული საშუალების მოხმარების ზოგადი პრევენცია. შესაბამისად, მიგვაჩნია, რომ ამ ქმედების სისხლისსამართლებრივთან გათანაბრებული სასჯელის ფორმით დასჯადობა (ადმინისტრაიცული პატიმრობა) ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის 17-ე მუხლის მე-2 პუნქტით გათვალისწინებულ, ადამიანის არაჰუმანური, სასტიკი ან პატივისა და ღირსების შემლახველი სასჯელის გამოყენების დაუშვებლობის პრინციპს და არღვევს იმავე მუხლის პირველ პუნქტს.

საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 273-ე მუხლის შინაარსი.

საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 273-ე მუხლის თანახმად, დასჯადია „პირადი მოხმარებისათვის ნარკოტიკული საშუალების, მისი ანალოგის ან პრეკურსორის მცირე ოდენობით უკანონო დამზადება, შეძენა, შენახვა ანდა ექიმის დანიშნულების გარეშე უკანონოდ მოხმარება, ჩადენილი ასეთი ქმედებისათვის ადმინისტრაციულსახდელშეფარდებული ან ამ დანაშაულისათვის ნასამართლევი პირის მიერ...“. ამრიგად, როგორც 273-ე მუხლის დისპოზიციის შინაარსიდან ირკვევა, ამ მუხლის გამოყენებას წინ უნდა უსწრებდეს ადმინისტრაციული პრეიუდიცია, ან პირის ნასამართლობა სსკ-ის იგივე მუხლით.

უპირველეს ყოვლისა, უნდა აღინიშნოს, რომ, როგორც კონსტიტუციური სარჩელის წინა თავებში იქნა განხილული, ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლით გათვალისიწინებულ სამართალდარღვევას, მისთვის გათვალისწინებული პასუხისმგებლობის ხასიათიდან გამომდინარე, საქართველოს კონსტიტუციის მიზნებისათვის გააჩნია სისხლისსამართლებრივი ბუნება. მიუხედავად ამისა, ჩვენი აზრით, ეს გარემოება არ უშლის ხელს სსკ-ის 273-ე მუხლის, როგორც ფორმალურად პირველადი სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის ფორმად განხილვას და მისი კონსტიტუციურობის დამოუკიდებლად შეფასებას. საქართველოს კონსტიტუციის მიზნებისათვის, შესაძლებლად მიგვაჩნია, რომ სსკ-ის 273-ე მუხლით გათვალისწინებული ქმედება, განვიხილოთ, როგორც სისხლის სამართლის კოდექსით გათვალისწინებული, დამოუკიდებელი დანაშაულის შემადგენლობა, რომელიც ექვემდებარება უფრო მძიმე სასჯელს.

მხედველობაშია მისაღები ის, რომ 273-ე მუხლში დანაშაულებრივი ქმედებების ჩამონათვალი, ნაწილობრივ, არ ემთხვევა საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლში გათვალისწინებულ ქმედებებს. კერძოდ, თუ ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლით ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევად მიიჩნევა ნარკოტიკული საშუალების გასაღების მიზნის გარეშე, მცირე ოდენობით უკანონოდ შეძენა ან შენახვა, სისხლის სამართლის კოდექსის 273-ე მუხლის თანახმად, დანაშაულს წარმოადგენს, მათ შორის, პირადი მოხმარებისათვის ნარკოტიკული საშუალების, მისი ანალოგის ან პრეკურსორის მცირე ოდენობით უკანონო დამზადებაც.

როგორც უკვე აღინიშნა, სისხლის სამართლის კოდექსის 273-ე მუხლით გათვალისწინებული ქმედება, რომელიც, მათ შორის, გამოიხატა ნარკოტიკული საშუალების, მისი ანალოგისა და პრეკურსორის უკანონო დამზადებაში, დანაშაულად მიიჩნევა, მხოლოდ მაშინ, როდესაც იგი ჩადენილია ასეთი ქმედებისათვის ადმინისტრაციულსახდელშეფარდებული ან ამ დანაშაულისათვის ნასამართლევი პირის მიერ. მოცემულ შემთხვევაში, გაუგებარია როგორ დაეკისრება პირს ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობა ნარკოტიკული საშუალების დამზადებისათვის, თუ ეს ქმედება არ არის გათვალისწინებული ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის შესაბამისი მუხლით. მიუხედავად ამისა, სავარაუდოდ, ეს განსხვავება არ ცვლის სისხლის სამართლის კოდექსის 273-ე მუხლის შინაარსს იმგვარად, რომ მასში მოვიაზროთ ისეთი დამოუკიდებელი დანაშაული, რომელსაც წინ არ უნდა უსწრებდეს ადმინისტრაციული პრეიუდიცია, ან პირის ნასამართლობა სსკ-ის იგივე მუხლით.

სხვა მხრივ, სისხლის სამართის კოდექსის 273-ე მუხლით გათვალისწინებული ქმედებების შინაარსი, სრულად ემთხვევა საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლით გათვალისწინებული სამართალდარღვევებისათვის დამახასიათებელ ნიშნებს.

უნდა აღინიშნოს, რომ სისხლის სამართლის კოდექსის სადავო ნორმის დისპოზიციით გათვალისწინებული ქმედებები დამოუკიდებლად, ცალკე აღებული არ აღწევენ უმართლობის იმ მომეტებულ რისკს, „...რომელთა განეიტრალება და ამ გზით საზოგადოების და ადამიანების დაცვა ობიექტურად სისხლის სამართლის სფეროს განეკუთვნება...“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 24 ოქტომბრის გადაწყვეტილება N1/4/592 „საქართველოს მოქალაქე ბექა წიქარიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღდმეგ“, II-37).

„ქმედების უმართლობის განხორციელება, მატერიალურად, უპირველეს ყოვლისა, უნდა გამოიხატოს სხვისი ინდივიდუალური ან საყოველთაო სამართლებრივი სიკეთის ხელყოფაში, რომელიც წარმოადგენს ქმედების კრიმინალიზაციის საფუძველს და არ არის საკმარისი, რომ ადამიანური ქცევა მხოლოდ სოციალურად გასაკიცხი ამორალური ქმედების ჩადენაში იქნეს გამოხატული (ამორალურობა, უზნეობა ან ქცევის სხვაგვარი დასაძრახობა, როგორც ასეთი, ჯერ კიდევ ვერ ასაბუთებს სამართლებრივი სიკეთის დაზიანებას).“ „მაგალითად, სხვისი ნივთების დაზიანება ან განადგურება (საქართველოს სსკ-ის 187-ე და 188-ე მუხლები) დანაშაულს წარმოადგენს არ ყველა შემთხვევაში, არამედ თუ მან მნიშვნელოვანი ზიანი გამოიწვია.“ „[...] სისხლის სამართალი არის ქმედების სამართალი. სისხლისსამართლებრივი განსჯის საგანია არა უბრალოდ ადამიანის აზრი, სურვილი, ხასიათი ან ცხოვრების წესი, არამედ, კონკრეტული ქმედება, რომელიც ზიანის მიყენების ან საფრთხის შექმნისაკენ არის მიმართული.“ („სისხლის სამართლის ზოგადი ნაწილი: დანაშუალის მოძღვრება.“ მერაბ ტურავა, 2011 წელი).

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ ერთადერთი, რაც განასხვავებს სსკ-ის 273-ე მუხლით გათვალისწინებულ ქმედებას, ადმინისტრაციულ სამართადარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლით გათვალისწინებული იგივე ქმედებისაგან, არის მხოლოდ შესაბამისი სამართალდამრღვევის მიმართ სახელმწიფოს განსხვავებული დამოკიდებულება, ვინაიდან, თავად ჩადენილ ქმედებას, დამოუკიდებლად, არ მოჰყვება იმგვარი ზიანი, რომელიც თავისი ინტენსივობით, ფორმალურად მაინც დააკმაყოფილებდა სისხლისსამართლებრივი ქმედებისათვის დამახასიათებელ მოთხოვნებს.

კიდევ ერთი განმასხვავებელი ნიშანი, რომელიც ამ ორ შემთხვევას ახასიათებს, წარმოადგენს განმეორებითი სამართალდარღვევის ჩადენის დრო, რომელიც განსაზღვრულია პირველადი ქმედებისათვის სახდელის დაკისრებიდან ერთი წლის განმავლობაში. მაგალითად, აბსოლიტურად გაუგებარია, საზოგადოებრივი საფრთხის თვალსაზრისით, რა განსხვავებაა ერთი წლის განმავლობაში „მარიხუანას“ ორჯერ მოხმარებასა და იგივე ქმედებას შორის, როდესაც „მარიხუანას“ განმეორებითი მოხმარება ხდება წლისა და ერთი დღის შემდეგ.

ამრიგად, სსკ-ის 273-ე მუხლის შესაბამისად, ამ დანაშაულის ერთადერთ მაკვალიფიცირებელ გარემოებას წარმოადგენს, მხოლოდ, კონკრეტული ადამიანის პიროვნება, კერძოდ, მისი სურვილი და განზრახვა უშუალოდ ერთი წლის განმავლობაში ორჯერ მოიხმაროს ნარკოტიკული საშუალება. სხვაგვარად, რომ ვთქვათ კრიმინალიზირებულია არა ქმედება და მისი შედეგი, არამედ, მხოლოდ ადამიანი, როგორც საშიში პიროვნება, მიუხედავად მისი ქმედების საზოგადოებრივი საფრთხის ინტენსივობის ხარისხისა.

მხედველობაშია მისაღები, ასევე ის, თუ რა განაპირობებს ნარკომომხმარებლის განზრახვას, რომელიც, სახელმწიფოს მხრიდან ექვემდებარება სისხლისსამართლებრივ დასჯას. ასე, მაგალითად, „ნარკოტიკული საშუალებების, ფსიქოტროპული ნივთიერებების, პრეკურსორებისა და ნარკოლოგიური დახმარების შესახებ“ კანონის მე-3 მუხლის „ჰ²³“ ქვეპუნქტის შესაბამისად, ფსიქოაქტიურ ნივთიერებებზე დამოკიდებულება განმარტებულია, როგორც, „ფიზიოლოგიურ, ქცევით და ფსიქოლოგიურ მოვლენათა ერთობლიობა, რომელიც ყალიბდება ფსიქოაქტიური ნივთიერების განმეორებითი მოხმარების ფონზე [...] რაც გამოიხატება ფსიქოაქტიური ნივთიერების მოხმარების დაუძლეველი მოთხოვნილებით [...]“. იგივე მუხლის „ჰ²²“ ქვეპუნქტით, ნარკომანიად მიიჩნევა დაავადება, რომელიც ხასიათდება ფსიქოაქტიურ ნივთერებებზე ზემოაღნიშნული დამოკიდებულებით. ამრიგად, სსკ-ის 273-ე მუხლით, სახელმწიფო დანაშაულად აცხადებს შესაბამისი დაავადების მქონე პიროვნებას, როგორც ასეთს და არა მის ქმედებას. კრიმინალიზირებულია ფსიქოაქტიური ნივთიერების მოხმარების „დაუძლეველი მოთხოვნილება“, იმ პირობებში, როდესაც თვითონ სახელმწიფო ამ პირს არ სთავაზობს დაავადებისაგან განკურნების სათანადო და ეფექტურ შესაძლებლობას, რომელიც, მაგალითად, ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის დაკისრების ეტაპზე იქნებოდა შესაძლებელი.

ასეთ ვითარებაში, სახელმწიფო ნარკომომხმარებელს, ამ უკანასკნელის პირად პასუხისმგებლობასთან ერთად, ასევე, პასუხისმგებლობას აკისრებს ხელისუფლების არაეფექტური ნარკოპოლიტიკისთვისაც, ვინაიდან, რა გააკეთა სახელმწიფომ გარდა 500 ლარიანი ჯარიმის დაკისრებისა იმისათვის, რომ მომხდარიყო ნარკომანიით დაავადებული პირის გამოჯამრთელება და მისი სოციალური რეაბილიტაცია.

ამდენად, მიგვაჩნია, რომ სისხლის სამართლის კოდექსის 273-ე მუხლით გათვალისწინებულ სასჯელს გააჩნია მხოლოდ ზოგადი პრევენციის ფუქნცია, რომელიც კონკრეტული პიროვნების სამაგალითოდ დასჯის ფორმით, სხვა ადამიანების დასაშინებლად გამოიყენება.

სსკ-ის 273-ე მუხლის შინაარსის განსაზღვრისას, მხედველობიდან არ უნდა გამოგვრჩეს ის გარემოებაც, თუ რას წარმოადგენს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლის 2006 წლის 28 აპრილის ცვლილებით გათვალისწინებული სამართალდარღვევად მიჩნეული ქმედება. კერძოდ, როგორც უკვე აღინიშნა, ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევად მიიჩნევა არათუ ნარკოტიკულ საშუალებათა ექიმის დანიშნულების გარეშე სისტემატური ხმარება - ნარკომანია, არამედ, ამ ნივთიერების ან მისი შემცველი სამედიცინო პრეპარატის ცალკეული, ერთჯერადი მოხმარების შემთხვევა ნებისმიერი მიზნით. შესაბამისად, სსკ-ის 273-ე მუხლით გათვალისიწნებული პასუხისმგებლობის დაკისრებისთვის საკმარისია, ერთი წლის განმავლობაში, თუნდაც მსუბუქი ნარკოტიკული საშუალების, ან ამგვარი ნივთიერების შემცველი სამედიცინო პრეპარატის, ნებისმიერი მიზნით, მხოლოდ ორჯერ მოხმარება.

უნდა აღინიშნოს, რომ როგორც ნარკომანია, ისე, ნარკოტიკული საშუალების მოხმარების ცალკეული შემთხვევები ყოველთვის არ არის განპირობებული ადამიანის მხოლოდ ჰედონისტური ან ეგოისტური სურვილებით და იგი, ხშირად, გაცილებით უფრო ღრმა ფსიქოლოგიური და სოციალური მიზეზებით არის გამოწვეული. თავისთავად, ცალკე აღებული, ადამიანის სურვილი მიიღოს ფსიქოლოგიური, თუ ფიზიკური კონფორტის, დადებითი ეიფორიის შეგრძნება შეუძლებელია ჩაითვალოს დანაშაულებრივ მოთხოვნილებებად. სამართლებრივად გასაკიცხი შესაძლებელია იყოს არა ეს სურვილები, არამედ, ამ სურვილების განხორციელების საშუალებები, როდესაც ისინი არღვევენ სხვათა უფლებებს, ან საფრთხეს უქმნიან სამართლებრივად დაცულ სხვა მნიშვნელოვან სიკეთეებს.

სისხლის სამართლის კოდექსის 273-ე მუხლით, ფაქტიურად, დასჯადია მხოლოდ ეს სურვილები და არა ის საშუალება, რის მეშვეობითაც ხდება ამ სურვილების განხორციელება. ამგვარი მიდგომა, გარკვეულ წილად, ეფუძნება დანაშაულის საბჭოურ გაგებას, რომლის შესაბამისად, დანაშაული იყო ბურჟუაზიული, კაპიტალისტური და ამიტომ არალეგიტიმური ვნებების (სიმდიდრე, კარგი სახლი, მანქანა, მათ შორის, წმინდა ჰედონისტურად აღიარებული სურვილები და ა.შ.) მიერ განპირობებული ქმედება, ხოლო დამნაშავე კი - ამგვარი ვნებების გამო, სოციალურად საშიში პიროვნება. აქედან გამომდინარე, ხდებოდა შესაბამისი ადამიანების სტიგმატიზაცია, როგორც მომეტებული სოციალური საფრთხის მატარებლებისა. მიგვაჩნია, რომ როდესაც ადამიანი მოიხდის ჩადენილი ქმედებისათვის დაკისრებულ სასჯელს, იგი ითვლება უდანაშაულოდ და ამიტომ, დაუშვებელია მისი წინა მსჯავრდების და სასჯელის არსებობის ფაქტის, ხელმეორედ, მის წინააღმდეგ გამოყენება.

სსკ-ის 273-ე მუხლის შესაბამისობა საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-4 პუნქტთან მიმართებით. 

საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-4 პუნქტის შესაბამისად, „არავის არ შეიძლება განმეორებით დაედოს მსჯავრი ერთი და იმავე დანაშაულისათვის“. კონსტიტუციის დასახელებული ნორმა განსაზღვრავს სამართლაში აღიარებულ პრინციპს - „Non bis in idem.“

ერთი და იგივე დანაშაულისათვის განმეორებით მსჯავრდების ამკრძალავ პრინციპს შეიცავს, ასევე, ადამიანის უფლებათა და თავისუფლებათა ევროპული კონვენციის მე-7 დამატებითი ოქმის მე-4 მუხლი. ევროკონვენციის მე-7 დამატებითი ოქმის მე-4 მუხლი კრძალავს ადამიანის განმეორებით მსჯავრდებას და მისთვის სასჯელის განმეორებით დაკისრებას იმ დანაშაულისთვის, რომლისთვისაც იგი ერთხელ უკვე იქნა მსჯავრდებული ან გამართლებული, შესაბამისი სახელმწიფოს კანონის და სისხლისსამართლის საპროცესო ნორმების საფუძველზე. უპირველეს ყოვლისა, უნდა აღინიშნოს, რომ ეს პრინციპი იცავს ადამიანს სისხლისსამართლებრივი პროცესის განუსაზღვრელობისა და სისხლისსამართლებრივი დევნის მუდმივი ტვირთისგან. ამასთან ერთად, იგი უზრუნველყოფს პროცესის საბოლოობას - res judicata - და ამით - სამართლის უზენაესობას.

განმეორებითი მსჯავრდების აკრძალვის პრინციპი მოიცავს ორ პირობას: ერთ შემთხვევაში, დაუშვებელია ერთი და იგივე დანაშაულისათვის პირის განმეორებითი სისხლის სამართლებრივი დევნა - “nemo debet bis vexari pro una et eadem causa”, ხოლო, მეორე მხრივ, დაუშვებელია ერთი და იგივე დანაშაულის გამო სასჯელის განმეორებით დაკისრება - „nemo debet bis puniri pro uno delicto.“

ევროპულმა სასამართლომ საქმეზე CASE OF FRANZ FISCHER v. AUSTRIA აღნიშნა, რომ კონვენციის მე-7 დამატებითი ოქმის მე-4 მუხლის მიზანს წარმოადგენს, ერთი და იგივე დანაშაულის გამო, პირის განმეორებითი მსჯავრდების აკრძალვა, მაშინ, როდესაც, შესაბამის სისხლისსამართლის საქმეზე უკვე მიღებულია სასამართლოს საბოლოო, ძალაში შესული გადაწყვეტიელბა. ამასთან ერთად, სტრასბურგის სასამართლოს უმეტეს გადაწყვეტილებებში, ეს პრინციპი განიხილება, როგორც განმეორებითი მსჯავრდების არა მხოლოდ ფორმალური აკრძალვა, არამედ, როგორც მსჯავრდებულისათვის კონვენციით გარანტირებული ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი გარანტია.

ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს მიერ მიღებულ გადაწყვეტილებაზე - CASE OF OLIVEIRA v. SWITZERLAND -, მოსმართლე რეპიკის მიერ თანდართულ განსხვავებულ აზრში აღნიშნულია, რომ პრინციპი - „non bis in idem“ -, უპირველეს ყოვლისა, მსჯავრდებულს უზრუნველყოფს იმის გარანტიით, რომ იგი, მომავალში, კვლავ არ იქნება მიცემული სისხლისსამართებრივ პასუხისგებაში, გასამართლებული და დასჯილი იგივე, ანუ იდენტური ქმედების გამო.

გასათვალისწინებელია ის, რომ სტრასბურგის სასამართლო ამ პრინციპს იყენებს საკმაოდ ფართოდ, რაც შესაძლებლობას იძლევა, იგი, ასევე გავრცელდეს ადმინისტრაციულ სამართადარღვევებთან დაკავშირებულ სამქეებზე. ამ გარემოებას ადასტურებს ევროპული სასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტიელბა საქმეზე CASE OF SERGEY ZOLOTUKHIN v. RUSSIA.

„Non bis in idem“ - პრინციპის გამოყენების უმთავრეს წინაპირობას წარმოადგენს სასამართლოს ძალაში შესული გადაწყვეტილებით გასამართლებული პირის პასუხისგებაში მიცემა იდენტური ქმედებისათვის. ამდენად, საუბარია იდენტურ ქმედებაზე და არა მსგავს დანაშაულზე.

ქმედებათა იდენტურობის შეფასების კრიტერიუმები ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ, ჩამოაყალიბა საქმეზე CASE OF GRADINGER v. AUSTRIA. სასამართომ, კერძოდ, აღნიშნა, რომ „განსხვავება უნდა ეხებოდეს არა მხოლოდ სამართალდარღვევის იდენტურობას, არამედ, რაც არანაკლებ მნიშვნელოვანია, მათ არსსა და მიზანს...“ (CASE OF GRADINGER v. AUSTRIA. 55-ე პ.). აქედან გამომდინარე, ევროპულმა სასამართლომ მე-7 დამატებითი ოქმის მე-4 მუხლის დარღვევად მიიჩნია ადმინისტრაციული ჯარიმის დაკისრება იმ ქმედებისათვის (ავტომობილის არაფხიზელ მდგომარეობაში მართვისთვის), რისთვისაც განმცხადებელი, მანამდე უკვე იყო მსჯავრდებული (კერძოდ, გაუფრთხილებლობით მკვლელობისათვის, რაც გამოწვეულია ავტომობილის არაფხიზელ მდგომარეობაში მართვით).

მნიშვნელოვანია იმის აღნიშვნა, რომ მოცემულ საქმეში, სტრასბურგის სასამართლომ, ერთი და იგივე ქმედება, როგორც ადმინისტრაციული სამართალდარღვევა და, როგორც დანაშაული მიიჩნია იდენტურად, ვინაიდან შესაბამისი ადმინისტრაციული სამართალდარღვევა წარმოადგენდა სისხლის სამართლის კოდექსის შესაბამისი მუხლით გათვალისწინებული ქმედების შემადგენელ ერთ-ერთ ნაწილს (CASE OF GRADINGER v. AUSTRIA. 55-ე პ.). იგივე მიდგომები ჩამოაყალიბა ევროპულმა სასამართლომ საქმეზე CASE OF FRANZ FISCHER v. AUSTRIA. ამ უკანასკნელ შემთხვევაში (29 პ.), სასამართომ მიიჩნია, რომ „განმცხადებელი გასამართლებული და დასჯილი იქნა ორჯერ, ჯერ ადმინისტრაციული სამართალდარღვევისათვის... ხოლო, მოგვიანებით, სისხლის სამართლის კოდექსით გათვალისწინებული იგივე ქმედებისათვის - რომელთა (ქმედებათა) შემადგენლობაში არ არსებობდა სერიოზული განსხვავება.“.

გასათვალისწინებელია ისიც, რომ საქმეზე CASE OF OLIVEIRA v. SWITZERLAND, სასამართლომ კონვენციის დარღვევა არ დაადგინა მხოლოდ იმიტომ, რომ განმცხადებელი გასამართლდა ერთი და იგივე ავტო-საგზავო შემთხვევის დროს ჩადენილი ორი გასხვავებული ქმედებისათვის.

განხილული მაგლითებიდან კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი გარემოება გამომდინარეობს. კერძოდ, თითქმის ყველა საქმეში ფიგურირებს ადმინისტრაციული სამართადარღვევები, რომლებიც ევროპულმა სასამართლომ, მათი სამართლებრივი ბუნებიდან გამომდინარე, გაუთანაბრა სისხლისსამართლებრივ ქმედებებს. ის, რომ ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევებს ხშირად გააჩნიათ სისხლისსამართლებრივი ხასიათი კონვენციის მიზნებისათვის, ასევე კარგად ჩანს ევროპული სასამართლოს მიერ სერგეი ზოლოტუხინის საქმეზე გამოტანილ გადაწყვეტიელბაშიც.

საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 273-ე მუხლის შესაბამისად, „პირადი მოხმარებისათვის ნარკოტიკული საშუალების, მისი ანალოგის ან პრეკურსორის მცირე ოდენობით უკანონო დამზადება, შეძენა, შენახვა ანდა ექიმის დანიშნულების გარეშე უკანონოდ მოხმარება, ჩადენილი ასეთი ქმედებისათვის ადმინისტრაციულსახდელშეფარდებული ან ამ დანაშაულისათვის ნასამართლევი პირის მიერ, – ისჯება ჯარიმით ან საზოგადოებისათვის სასარგებლო შრომით ვადით ას ოციდან ას ოთხმოც საათამდე ანდა თავისუფლების აღკვეთით ვადით ერთ წლამდე.“

ზემოაღნიშნული მუხლი, დანაშაულის შემადგენლობის ძირითად ელემენტად განსაზღვრავს ე.წ. ადმინისტრაციულ პრეიუდიციას ანუ კონკრეტული ქმედების ჩადენას ადმინისტრაციულსახდელშეფარდებული პირის მიერ. სხვაგვარად, რომ ვთქვათ სსკ–ის 273–ე მუხლის გამოყენებას წინ უნდა უსწრებდეს ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის არსებობა.

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის 2014 წლის 28 ივლისის გადაწყვეტილებაში (საქმე №134აპ-14 ქ.), კერძოდ აღნიშნულია, რომ „ადმინისტრაციულ სახდელდადებული პირის მიერ ნარკოტიკული საშუალების განმეორებით მოხმარება [...] 1 წლის განმავლობაში, [...] გვაძლევს [...] სსკ-ის 273-ე მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულის შემადგენლობას...“.

ამრიგად, სსკ-ის 273 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულის შემადგენლობის აუცილებელ ელემენტს წარმოადგენს შესაბამისი პირის მიერ ჩადენილი ისეთი ქმედების არსებობა, რის გამოც მას, ერთხელ უკვე დაეკისრა სანქცია (საქართველოს კონსტიტუციის მიზნებისათვის „სასჯელი“). რაც, თავის მხრივ, იმას ნიშნავს, რომ პირისათვის სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაკისრებისას, მხედველობაში მიიღება მის მიერ ჩადენილი ისეთი ქმედება (პირველადი ადმინისტრაციული დარღვევა), რისთვისაც მან უკვე აგო პასუხი. სსკ-ის 273 მუხლი, ფაქტიურად, ახდენს ბრალის და სასჯელის გაორმაგებას, რა დროსაც, პირი ისჯება არა მხოლოდ იმის გამო, რომ მან, კონკრეტულ დროს და კონკრეტულ ვითარებაში ჩაიდინა გარკვეული არამართლზომიერი ქმედება, არამედ, ასევე, იმ ქმედებისთვისაც, რომლის გამოც, მან პასუხი ერთხელ უკვე აგო. შესაბამისად, მიგვაჩნია, რომ ამ შემთხვევაში, ირღვევა, როგორც ბრალის (nemo debet bis vexari pro una et eadem causa), ისე სასჯელის (nemo debet bis puniri pro uno delicto) განმეორებით დაკისრების აკრძალვის პრინციპები.

როგორც უკვე აღინიშნა, სისხლის სამართალი არის არა პიროვნების, არამედ, ქმედების სამართალი. „სისხლისსამართლებრივი განსჯის საგანია არა უბრალოდ ადამიანის აზრი, სურვილი, ხასიათი ან ცხოვრების წესი, არამედ, კონკრეტული ქმედება, რომელიც ზიანის მიყენების ან საფრთხის შექმნისაკენ არის მიმართული.“ („სისხლის სამართლის ზოგადი ნაწილი: დანაშუალის მოძღვრება.“ მერაბ ტურავა, 2011 წელი). გარდა ამისა, „სისხლის სამართლის კოდექსი დანაშაულის ძირითად შემადგენლობებს ქმნის ქმედების სისხლის სამართლის პრინციპებიდან გამომდინარე, მაგრამ დანაშაულის მაკვალიფიცირებელი გარემოება, როგორიცაა არაერთგზისობა (მოცემულ შემთხვევაში კი ე.წ. „ადმინისტრაციული პრეიუდიცია“), არის ამ პრინციპიდან გადახვევა...“ (მერაბ ტურავა. „სისხლის სამართლის ზოგადი ნაწილი“ გვ. 283).

როგორც კონსტიტუციური სარჩელის წინა თავებში იქნა აღნიშნული, საქართველოს ადმინისტრაიცულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლით დაკისრებული პასუხისმგებლობა, საქართველოს კონსტიტუციის და, კერძოდ, მისი 42-ე მუხლის მე-4 პუნქტის მიზნებისათვის, უტოლდება სისხლისსამართლებრივ პასუხისმგებლობას. შესაბამისად, ე.წ. ადმინისტრაციული პრეიუდიცია, როგორც დანაშაულის შემადგენლობა, უნდა მივიჩნიოთ საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-4 პუნქტით აკრძალული განმეორებითი „მსჯავრის“ დაკისრების ერთგვარ ფორმად.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, მიგვაჩნია, რომ სსკ-ის 273-ე მუხლი ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-4 პუნქტით აღიარებულ პრინციპს - “NON BIS IN IDEM”, ამიტომ იგი არაკონსტიტუციურია და ძალადაკარგულად უნდა იქნეს ცნობილი.

სსკ-ის 273-ე მუხლის კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლთან მიმართებით.

როგორც უკვე აღინიშნა, სსკ-ის 273-ე მუხლით, ხდება პირისათვის სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის განმეორებით დაკისრება ერთი და იგივე ქმედებისათვის. ეს გარემოება ამ პირს აყენებს უარეს მდგომარეობაში იმ პირებთან შედარებით, რომლებსაც ზუსტად ანალოგიური ქმედებისათვის დაეკისრათ ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლით გათვალისწინებული პასუხისმგებლობა. ამ ორი კატეგორიის პირთა შორის, მათ მიერ ჩადენილი ქმედებიდან მომდინარე საფრთხის თვალსაზრისით, არ არსებობს არანაირი განსხვავება. ერთადერთი განსხვავებაა, შესაბამისი ქმედებების ჩადენის სიხშირე, რომელიც, თავის მხრივ, არ სძენს ამ ქმედებას რამე განსაკუთრებულ სიმძიმეს, თმცა განაპირობებს სახელმწიფოს განსხვავებულ დამოკიდებულებას.

ასე, მაგალითად, რთულია დადგინდეს რა განსხვავებულ საფრთხეს შეიცავს ერთი წლის განმავლობაში „მარიხუანას“ ორჯერ მოხმარება და იგივე ქმედება, რომელიც ჩადენილი იქნება 1 წლისა და 1 დღის შემდეგ. ამდენად, სახელმწიფო ფაქტიურად ერთი და იგივე სამართადარღვევის ჩამდენ პირებს აყენებს განსხვავებულ მდგომარეობაში. ერთადერთი მიზანი, რომლითაც ხელმძღვანელობს სახელმწიფო, არის, მხოლოდ ნარკოტიკული საშუალების მოხმარების ზოგადი პრევენცია, სხვების დაშინება, ვინაიდან, სხვა მხრივ, ამგვარი მოპყრობა არ არის განპირობებული შესაბამისი პირის მხრიდან მომდინარე საზოგადოებრივი საფრთხით.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, მიგვაჩნია, რომ სსკ-ის 273-ე მუხლი ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლს.

სსკ-ის 273-ე მუხლის კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-17 მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან მიმართებით.

კონსტიტუციური სარჩელის პირველ ნაწილებში, ჩვენი აზრით, საკმარისად იქნა დასაბუთებული ნარკოტიკული საშუალების ერთჯერადი მოხმარებისათვის ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლით დადგენილი სანქციის - ადმინისტრაციული პატიმრობის, როგორც ადამიანის პატივისა და ღირსების შემლახველი სასჯელის შეუსაბამობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-17 მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან მიმართებით.

სასამართლოს ყურადღება გვსურს შევაჩეროთ, ერთ, ჩვენი აზრით, მნიშვნელოვან გარემოებაზე. კერძოდ, ჩვენ სადავოდ არ ვხდით საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლის დისპოზიციას. მიუხედავად ამისა, მიგვაჩნია, რომ სსკ-ის 273-ე მუხლით გათვალისწინებული იგივე შინაარსის ქმედებები და მათ დამატებული დამზადების ფაქტი, დამოუკიდებლად, იმ შემთხვევაშიც კი, თუკი ამ დანაშაულით გათვალისწინებული ქმედებების განმაპირობებელი არ იქნებოდა ე.წ. ადმინისტრაციული პრეიუდიცია, თავისთავად, არ წარმოადგენენ ისეთი სიმძიმის სამართალდარღვევებს, რისთვისაც, შესაბამის პირს, სისხლისსამართლებრივი სასჯელის სახით უნდა დაეკისროს მინიმუმ 1000 ლარიანი ჯარიმა, ან თავისუფლების აღკვეთა 1 წლის ვადით.

მიგვაჩნია, რომ რიგ შემთხვევაში, შეძენა და ფლობა, შესაძლებელია მიჩნეული იქნეს უფრო მეტი საფრთხის მქონე სამართალდარღვევად, უბრალო მოხმარებასთან შედარებით, რომელიც, თავის მხრივ, შეიძლება არ უკავშირდებოდეს შეძენას, როგორც უკანონო ნარკობრუნვაში მონაწილეობას. მაგრამ, მიუხედავად ამისა, მხედველობაშია მისაღების ის, რომ ორივე შემთხვევაში, როგორც შეძენა, ისე ფლობა, პრინციპში, ხორციელდება პირადი მოხმარების მიზნით და მათ არ გააჩნიათ საზოგადოებრივი საფრთხის ისეთი მაღალი ინტენსივობა, რომელიც გაამართლებდა სსკ-ის 273-ე მუხლით გათვალისწინებულ სასჯელებს.

სხვა მხრივ, სსკ-ის 273-ე მუხლის საქართველოს კონსტიტუციის მე-17 მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან შესაბამისობის თვალსაზრისით, რელევანტურია, კონსტიტუციური სარჩელის იმ ნაწილში არსებული მიდგომები და მტკიცებულებები, რომელშიც განხილულია საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 45-ე მუხლით დადგენილი სანქციის - ადმინისტრაციული პატიმრობის კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის შესაბამის დებულებებთან.