კოლეგიის შემადგენლობა:

ზაზა თავაძე – სხდომის თავმჯდომარე;

ოთარ სიჭინავა – წევრი;

ლალი ფაფიაშვილი - წევრი, მომხსენებელი მოსამართლე;

თამაზ ცაბუტაშვილი- წევრი.

სხდომის მდივანი: დარეჯან ჩალიგავა

საქმის დასახელება: საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს მთავრობის წინააღმდეგ.

დავის საგანი: „სოციალური დახმარების შესახებ” საქართველოს მთავრობის 2006 წლის 28 ივლისის №145 დადგენილების 10³ მუხლის კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლთან მიმართებით.

საქმის განხილვის მონაწილეები: მოსარჩელის, საქართველოს სახალხო დამცველის წარმომადგენლები - გვანცა ხუნწარიძე და თათული თოდუა; მოპასუხის, საქართველოს მთავრობის წარმომადგენლები - ნინო კვეზერელი, ალექსანდრე თორია და ამირან დათეშიძე.

I
აღწერილობითი ნაწილი

1. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 7 ივლისს კონსტიტუციური სარჩელით (რეგისტრაციის №603) მომართა საქართველოს სახალხო დამცველმა. საკონსტიტუციო სასამართლოს მეორე კოლეგიას კონსტიტუციური სარჩელი არსებითად განსახილველად მიღების საკითხის გადასაწყვეტად გადმოეცა 2014 წლის 8 ივლისს. საკონსტიტუციო სასამართლოს მეორე კოლეგიის განმწესრიგებელი სხდომა, ზეპირი მოსმენით, გაიმართა 2014 წლის 7 ოქტომბერს.

2. საკონსტიტუციო სასამართლოს მეორე კოლეგიის 2014 წლის 11 ნოემბრის №2/9/603საოქმო ჩანაწერით, №603 კონსტიტუციური სარჩელი არსებითად განსახილველად იქნა მიღებული.

3. საქმის არსებითი განხილვის სხდომა, ზეპირი მოსმენით, გაიმართა 2015 წლის 19 მაისს.

4. კონსტიტუციური სარჩელის შემოტანის საფუძველია საქართველოს კონსტიტუციის 89-ე მუხლის პირველი პუქტი, „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტი, 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტი, „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის პირველი მუხლის მე-2 პუნქტი, „საქართველოს სახალხო დამცველის შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 21–ე მუხლის „ი“ ქვეპუნქტი.

5. მოსარჩელე მხარე სადავოდ ხდის „სოციალური დახმარების შესახებ” საქართველოს მთავრობის №145 დადგენილების 10³ მუხლს, რომელიც ადგენს რეინტეგრაციის შემწეობას ჯანმრთელი ბავშვისთვის თვეში 90 ლარის ოდენობით, ხოლო შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე ბავშვისთვის თვეში 130 ლარის ოდენობით.

6. საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლის თანახმად, „ყველა ადამიანი დაბადებით თავისუფალია და კანონის წინაშე თანასწორია განურჩევლად რასისა, კანის ფერისა, ენისა, სქესისა, რელიგიისა, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებებისა, ეროვნული, ეთნიკური და სოციალური კუთვნილებისა, წარმოშობისა, ქონებრივი და წოდებრივი მდგომარეობისა, საცხოვრებელი ადგილისა“.

7. მოსარჩელე დიფერენცირების ნიშნად მიუთითებს დეინსტიტუციონალიზაციის ფორმას და განსხვავებულად მოპყრობის საკითხს აყენებს ორი პერსპექტივით - 1. ბავშვის პერსპექტივიდან; 2. მშობლის პერსპექტივიდან. კერძოდ, ერთ შემთხვევაში ბავშვებს, რომლებიც არიან რეინტეგრაციისა და მინდობით აღზრდის ბენეფიციარები. მეორე შემთხვევაში კი ბავშვის ბიოლოგიურ მშობლებსა და მინდობით აღმზრდელ პირებს შორის.

8. მოსარჩელის განმარტებით, ნორმალურ სიტუაციაში, როდესაც მშობელს შვილზე ზრუნვის პიროვნული და მატერიალური შესაძლებლობა აქვს, მშობლები და უცხო ადამიანები – მინდობით აღმზრდელები თანასწორნი არ არიან ბავშვებზე ზრუნვის თვალსაზრისით. თუმცა, მოსარჩელის მტკიცებით, ბავშვის დეინსტიტუციონალიზაციის პროცესის მიზნისათვის, ბავშვის ბიოლოგიური მშობლები და მინდობით აღმზრდელები წარმოადგენენ არსებითად თანასწორ პირებს, რადგან ორივე პირს გააჩნია ერთნაირი ვალდებულება, იზრუნოს ბავშვზე. ერთ შემთხვევაში თავად მშობელი იღებს ამის შესახებ გადაწყვეტილებას, ხოლო მეორე შემთხვევაში სახელმწიფო. ვალდებულების მოცულობა ორივე შემთხვევაში ერთნაირია, შესაბამისად, მშობელსაც და აღმზრდელსაც ერთნაირი ფინანსური ტვირთი ეკისრება. მზრუნველობის ხარჯების მოცულობა არ იცვლება იმის მიხედვით, თუ ვინაა ბავშვის ზრუნვაზე პასუხისმგებელი პირი. გარდა ამისა, მოსარჩელემ საქმის არსებითი განხილვის სხდომაზე ბავშვის ბიოლოგიური მშობლებისა და მინდობით აღმზრდელების თანასწორობის არგუმენტად მოიშველია და განმარტა, რომ, როდესაც მშობელი სახელმწიფოს ზრუნვაში გადასცემს ბავშვს უსახსრობის გამო, მშობლის ვალდებულება, იზრუნოს საკუთარ შვილზე, ქარწყლდება, რადგან არ შეიძლება კანონი ადამიანისგან მოითხოვდეს იმას, რისი შესაძლებლობაც მას არ გააჩნია.

9. მოსარჩელის განცხადებით, თანასწორნი არიან რეინტეგრაციის და მინდობით აღზრდის სუბიექტი ბავშვებიც, რადგანაც მათ გააჩნიათ თანაბარი საჭიროებები აღზრდის, განათლებისა და კვებისთვის. არსებული რეგულაციით, ბავშვი, რომელიც უბრუნდება ბიოლოგიურ ოჯახს, არათანასწორ მდგომარეობაშია მინდობით აღსაზრდელად გადაცემულ ბავშვთან, რადგან ვერ იღებს იმ თანხას, რომელიც სახელმწიფომ აუცილებლად დაადგინა მისი ნორმალური განვითარებისთვის მინდობით აღზრდის შემთხვევაში. ბავშვის საჭიროებები არ იცვლება იმის მიხედვით, მშობელი აღზრდის ბავშვს, თუ მინდობით აღმზრდელი.

10. მოსარჩელე მხარე „შვილად აყვანისა და მინდობით აღზრდის შესახებ” საქართველოს კანონის 34-ე მუხლის პირველ პუნქტზე დაყრდნობით მიუთითებს, რომ ზრუნვის ხარჯები არ წარმოადგენს სახელმწიფოს მიერ მინდობით აღმზრდელისათვის დანიშნულ ხელფასს, არამედ ის სრულად ემსახურება ზრუნვის ხარჯების დაფარვას. შესაბამისად, თუკი თანხა ორივე შემთხვევაში მიემართება ბავშვის მზრუნველობას, მშობელს სახელმწიფო აკისრებს უფრო დიდ ტვირთს, ვიდრე მინდობით აღმზრდელს.

11. მოსარჩელე მხარის აზრით, სადავო ნორმა ადგენს დიფერენცირებას ბავშვთა ფუნდამენტური უფლებებით სარგებლობისას. იგი შეეხება ადამიანის პირადი ცხოვრების ერთ–ერთ უმნიშვნელოვანეს ასპექტს – აღზარდოს საკუთარ შვილი. ამასთან, ის ეხება ბავშვის საუკეთესო ინტერესს, რაც საგამონაკლისო გარემოებების გარდა ბავშვების ბიოლოგიურ მშობლებთან დატოვებას მოითხოვს. ეკონომიკური სიღატაკის გამო და იმის გამო, რომ სახელმწიფო ბიოლოგიურ ოჯახს და მიმღებ ოჯახს არ აძლევს ერთი და იგივე რესურსს ბავშვის საჭიროებების დასაკმაყოფილებლად, მშობელი და ბავშვიც მოკლებულნი არიან მათი ოჯახური ცხოვრების ყველაზე ფუნდამენტური ასპექტით სარგებლობის შესაძლებლობას, რაც მიუთითებს იმაზე, რომ განსახილველი დიფერენციაცია ერევა ადამიანის ფუნდამენტურ უფლებაში და მაღალი ინტენსივობის ჩარევას წარმოადგენს. გარდა აღნიშნულისა, მოსარჩელე მიუთითებს, რომ რეინტეგრაციის შემწეობასა და მინდობით აღზრდის ანაზღაურების ოდენობას შორის სხვაობა არის დიდი, რაც დამატებით მიუთითებს დიფერენცირების ინტენსივობაზე. აქედან გამომდინარე, სადავო ნორმა საჭიროებს მკაცრი ტესტით შემოწმებას, კერძოდ, იმის გამორკვევას, აქვს თუ არა სახელმწიფოს დაუძლეველი ინტერესი და შეეძლო თუ არა სხვაგვარად მიეღწია დასახული მიზნისთვის.

12. მოსარჩელე მხარე არ ეთანხმება არგუმენტს იმასთან დაკავშირებით, რომ სადავო ნორმით დადგენილი დიფერენცირებული მოპყრობა აღმოფხვრილია სახელმწიფოს მიერ ბიოლოგიური ოჯახისათვის არაფულადი ხასიათის სოციალური პროგრამების შეთავაზებით. აღნიშნული სოციალური პროგრამების, მათი მოქმედების არეალის, მოსარგებლე პირების ანალიზი ცხადყოფს, რომ ზოგიერთი სოციალური პროგრამა რეინტეგრაციის შემწეობით მოსარგებლე ბიოლოგიური ოჯახებისათვის საერთოდ არ არის ხელმისაწვდომი ან ხელმისაწვდომია როგორც ბიოლოგიური ოჯახის, ასევე მინდობით აღმზრდელებისათვის. აგრეთვე, ამგვარ პროგრამებს არ აქვთ მუდმივი ხასიათი. იგი მიბმულია სახელმწიფო ბიუჯეტზე და იცვლება ყოველწლიურად, აგრეთვე არსებობს ამგვარი პროგრამების სრულად გაუქმების რისკი.

13. მოსარჩელის აზრით, მინდობით აღზრდის და რეინტეგრაციის ანაზღაურების შემოტანის მიზანი ბავშვების სპეციალური დაწესებულებებიდან ოჯახურ გარემოში გაყვანა და დეინსტიტუციონალიზაციაა. მინდობით აღზრდის წახალისებას არანაირად არ გამორიცხავს და არ ეწინააღმდეგება ის, რომ სახელმწიფომ იდენტური პირობები შეუქმნას ბიოლოგიურ მშობლებს. მოსარჩელე მხარე მიუთითებს, რომ ბავშვების დეინსტიტუციონალიზაციის მიზნის მიღწევის საუკეთესო გზა ბავშვების ბიოლოგიურ მშობლებთან დაბრუნებაა და ამ მიზნის მიღწევას არათუ ხელს არ უშლის შედარებადი პირების თანაბარ პირობებში ჩაყენება, არამედ პირიქით, მისი მიღწევის მეტ გარანტიას ქმნის. შესაბამისად, სადავო ნორმით დადგენილ დიფერენცირებას საერთოდ არ აქვს გონივრული კავშირი დეინსტიტუციონალიზაციის მიზანთან, არღვევს საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლს.

14. მოპასუხე არ ეთანხმება მოსარჩელის პოზიციას. მისი აზრით, რეინტეგრაცია და მინდობით აღზრდა თვისობრივად განსხვავებული მიზნების მქონე ინსტიტუტებია. რეინტეგრაცია თავისი არსით დაკავშირებულია ბიოლოგიურ ოჯახთან, ხოლო მინდობით აღზრდა სახელმწიფო სერვისია, რომელიც რეინტეგრაციის პროცესისათვის ხელშეწყობას და ბავშვის საუკეთესო ინტერესს - ბიოლოგიურ ოჯახში დაბრუნებას ემსახურება.

15. მოპასუხის განმარტებით, რეინტეგრაციის შემწეობის მიმღები არის ბავშვის დედა/მამა, რომელსაც გააჩნია ბავშვის მოვლის ვალდებულებები სამოქალაქო კანონმდებლობიდან გამომდინარე, ან მეურვე/მზრუნველი, რომელიც თითქმის იგივე ვალდებულებებს იძენს ბავშვთან მიმართებაში მეურვედ/მზრუნველად დანიშვნის დღიდან. ხოლო დედობილი/მამობილი გახლავთ სახელმწიფოს მიერ დაქირავებული პირი, რომელსაც სახელმწიფო უხდის თანხას, რათა შეასრულოს ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულება და მზრუნველობამოკლებულ ბავშვს ბიოლოგიურ ოჯახში დაბრუნებამდე ან გაშვილებამდე შეუქმნას ოჯახური გარემო, რათა სახელმწიფო მზრუნველობაში ყოფნის პერიოდში არ შეილახოს მისი უფლებები.

16. მოპასუხის განმარტებით, მშობელს აქვს ბავშვზე ზრუნვის კანონისმიერი ვალდებულება. მინდობით აღმზრდელს, რომელსაც არ აქვს ნათესაური კავშირი აღსაზრდელთან, ხელშეკრულების დადებამდე არ გააჩნია არანაირი ვალდებულება, იზრუნოს ბავშვზე. გარდა ამისა, მშობელი და მინდობით აღმზრდელი პირები ვერ განიხილებიან თანაბარ მდგომარეობაში მყოფებად, რადგან ხელშეკრულების დადების შემდგომ, მინდობით აღმზრდელი ხდება სახელმწიფო სერვისის მიმწოდებელი და სწორედ ამისთვის გადასცემს მას სახელმწიფო განსხვავებულ თანხას, რომელშიც მოიაზრება ერთგვარი წახალისება.

17. მოსარჩელისგან განსხვავებით, მოპასუხემ აღნიშნა, რომ თანხა, რომელსაც სახელმწიფო იხდის მინდობით აღზრდაში, არ არის მხოლოდ ბავშვის საჭიროებებისკენ მიმართული და ის, თავის თავში მოიცავს მზრუნველის შრომის ანაზღაურებასაც, რაზეც მიუთითებს ,,შვილად აყვანისა და მინდობით აღზრდის შესახებ” საქართველოს კანონის 34-ე მუხლის მე-2 პუნქტი. აღნიშნული თანხიდან ერთმანეთისგან პირობითად შეიძლება გაიმიჯნოს, რამდენია მინდობით აღმზრდელის ხელფასი და რამდენია ბავშვის მოვლისათვის ანაზღაურებული თანხა. მიუხედავად იმისა, რომ პირდაპირ არ არის გამიჯნული და გამოყოფილი თანხები, მოსარჩელე მიუთითებს ნათესაური მინდობით აღზრდის ინსტიტუტზე და განმარტავს, ვინაიდან ახლო ნათესავებს (ბებია, ბაბუა) გააჩნიათ კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევაში ნათესავი ბავშვის რჩენის ვალდებულება, სახელმწიფო მათ არ უხდის შრომის ანაზღაურებას და მინდობით აღზრდის ანაზღაურება წარმოადგენს 200 ლარს.

18. მოპასუხემ დამატებით აღნიშნა, რომ სახელმწიფო, რეინტეგრაციის შემწეობისა და მინდობით აღზრდის ანაზღაურების თანხობრივ სხვაობას მხოლოდ რეინტეგრაციის მიმღები ბავშვებისთვის შექმნილი სხვადასხვა სერვისების მიწოდებით ათანაბრებს. კერძოდ, რეინტეგრაციის მიმღებმა ოჯახმა საჭიროების შემთხვევაში შესაძლოა დამატებით მიიღოს ერთი წლის განმავლობაში კრიზისში მყოფი ოჯახების გადაუდებელი დახმარების ქვეპროგრამის ფარგლებში 1000 ლარამდე დახმარება, რომელიც ასევე მოიცავს ბავშვთა ხელოვნური კვების პროდუქტებით უზრუნველყოფას ერთი წლის ასაკის ჩათვლით ბავშვებისთვის. რეინტეგრირებული ბავშვი საჭიროების შემთხვევაში შეიძლება ჩაერთოს დღის ცენტრის მომსახურებაში და მიიღოს აღნიშნული მომსახურებისათვის გათვალისწინებული 130/242 ლარიანი ვაუჩერი.

19. საქმის არსებითი განხილვის სხდომაზე მოპასუხემ დამატებით განმარტა, რომ მინდობით აღმზრდელისათვის გათვალისწინებული ანაზღაურების კომპონენტის გამოყოფით ეს თანხა დაექვემდებარებოდა საშემოსავლო გადასახადით დაბეგვრას, რის გამოც, მან დაადგინა ერთიანი თანხა და არ გაითვალისწინა მასში არსებული კომპონენტები.

20. მოპასუხე მხარე მიიჩნევს, რომ ბიოლოგიური ოჯახისთვის შემწეობის თანხის მინდობით აღზრდის ანაზღაურების თანხასთან გატოლება რისკის შემცველია, რადგან უამრავ ეკონომიკურად გაჭირვებულ ოჯახს შეექმნება სტიმული, მიაბაროს შვილი შესაბამის დაწესებულებაში და მხოლოდ შემწეობის დანიშვნის შემდეგ დააბრუნოს ოჯახში.

21. მოპასუხე აღნიშნავს, რომ მკაცრი ტესტის გამოყენებით, კონსტიტუციის მე-14 მუხლში ჩარევის შეფასებისთვის აუცილებელია, რომ სახეზე გვყავდეს არსებითად თანასწორი პირები, ვისთან მიმართებაშიც ხორციელდება უთანასწორო მოპყრობა. მოპასუხის აზრით, განსახილველ შემთხვევაში კი, როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, სახეზე გვაქვს ორი სრულიად სხვადასხვა ურთიერთობა და მასში მონაწილე პირებიც სრულიად განსხვავებულები არიან ერთმანეთთან. შესაბამისად მათ მიმართ ვერ იქნება სახელმწიფოს მიმართ უზრუნველყოფილი თანაბარი მოპყრობა. შესაბამისად, სახეზე გვაქვს ობიექტური გარემოებებით გამოწვეული დიფერენცირება.

22. წარმოდგენილ არგუმენტაციაზე დაყრდნობით მოპასუხე მხარე მიიჩნევს, კონსტიტუციური სარჩელი არ უნდა იქნეს დაკმაყოფილებული.

23. მხარეები საკუთარი არგუმენტაციის გასამყარებლად იშველიებენ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს, ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრაქტიკას, საერთაშორისო აქტებსა და რეკომენდაციებს, აგრეთვე ცალკეული ქვეყნების გამოცდილებას განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით.

II
სამოტივაციო ნაწილი

1. საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლის მიხედვით, „ყველა ადამიანი დაბადებით თავისუფალი და კანონის წინაშე თანასწორია განურჩევლად რასისა, კანის ფერისა, ენისა, სქესისა, რელიგიისა, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებებისა, ეროვნული, ეთნიკური და სოციალური კუთვნილებისა, წარმოშობისა, ქონებრივი და წოდებრივი მდგომარეობისა, საცხოვრებელი ადგილისა“.

2. სადავო ნორმების კონსტიტუციის მე-14 მუხლთან შესაბამისობაზე მსჯელობისას, უპირველეს ყოვლისა, უნდა გამოიკვეთოს შესადარებელი ჯგუფები და განისაზღვროს, რამდენად წარმოადგენენ ისინი არსებითად თანასწორ სუბიექტებს. საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, „კონსტიტუციის მე-14 მუხლზე მსჯელობისას, პირთა არსებითად თანასწორობის საკითხი უნდა შეფასდეს არა ზოგადად, არამედ კონკრეტულ სამართალურთიერთობასთან კავშირში. დისკრიმინაციულ მოპყრობაზე მსჯელობა შესაძლებელია მხოლოდ მაშინ, თუ პირები კონკრეტულ სამართლებრივ ურთიერთობასთან დაკავშირებით შეიძლება განხილულ იქნენ როგორც არსებითად თანასწორი სუბიექტები. ამასთან, თუ პირთა დიფერენცირებას საფუძვლად უდევს მათი განსხვავებული ფაქტობრივი ანდა სამართლებრივი მდგომარეობა, სახეზე არ იქნება კონსტიტუციის მე-14 მუხლთან მიმართებით შესაფასებელი მოცემულობა“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 4 თებერვლის N2/1/536 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - ლევან ასათიანი, ირაკლი ვაჭარაძე, ლევან ბერიანიძე, ბექა ბუჩაშვილი და გოჩა გაბოძე საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის წინააღმდეგ“, II-19). ამდენად, მოსარჩელემ არა მხოლოდ უნდა განსაზღვროს შესადარებელ პირთა წრე, არამედ ასევე დაასაბუთოს აღნიშნულ პირებს შორის არსებითად თანასწორობა.

3. მოსარჩელე დიფერენცირების ნიშნად მიუთითებს დეინსტიტუციონალიზაციის ფორმას და განსხვავებულად მოპყრობის საკითხს აყენებს ორ ჭრილში: 1. ბავშვის პერსპექტივიდან - რეინტეგრაციის და მინდობით აღზრდის ბენეფიციარ ბავშვებს შორის; 2. მშობლის პერსპექტივიდან - ბავშვის ბიოლოგიურ მშობლებსა და მინდობით აღმზრდელ პირებს შორის.

4. „სოციალური დახმარების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-9 მუხლის მე-2 პუნქტისა და მე-10 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, როგორც რეინტეგრაციის შემწეობის, ისე მინდობით აღზრდის ანაზღაურების საერთო მიზანს წარმოადგენს ბავშვის მოვლისა და აღზრდისთვის აუცილებელი ხარჯების დაფარვა. აღნიშნული ინტერესი თანაბრად გააჩნია როგორც მიმღებ ოჯახს, ისე ბიოლოგიურ მშობლებს. ანალოგიურად, ბავშვებს, მიუხედავად იმისა, ბრუნდებიან ბიოლოგიურ ოჯახში თუ ხდებიან მინდობით აღზრდის სუბიექტები, აქვთ მათზე ზრუნვის და ღირსეულ სოციალურ პირობებში აღზრდის თანაბარი სამართლებრივი ინტერესი. ამდენად, მოსარჩელის მიერ დასახელებული შესადარებელი ჯგუფები წარმოადგენენ არსებითად თანასწორ პირებს.

5. „სოციალური დახმარების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2006 წლის 28 ივლისის N145 დადგენილების 10⁴ მუხლის „ბ“ და „დ“ ქვეპუნქტების მიხედვით, არანათესაურ მინდობით აღზრდაში განთავსებული ბავშვისთვის ანაზღაურება შეადგენს 15 ლარს (ერთი კალენდარული დღისთვის), ხოლო შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე ბავშვისთვის 20 ლარს (ერთი კალენდარული დღისთვის) (შესაბამისად თვეში დაახლოებით 450-600 ლარი). სადავო ნორმის მიხედვით, რეინტეგრაციის შემწეობა განისაზღვრება თვეში 90 ლარის ოდენობით, ხოლო შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე ბავშვისთვის თვეში 130 ლარის ოდენობით.

6. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, „საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლით დაცული უფლების მიზნებისთვის არსებითად თანასწორი სუბიექტების ნებისმიერი დიფერენცირება არ განიხილება, a priori, დისკრიმინაციულ მოპყრობად. დისკრიმინაციად არ ჩაითვლება განსხვავებული მოპყრობა, რომელიც ეფუძნება არსებითად ფაქტობრივი გარემოებების ობიექტურ შეფასებას, ითვალისწინებს საჯარო ინტერესს და ამყარებს სამართლიან ბალანსს საზოგადოების საერთო ინტერესსა და ინდივიდის უფლებებს შორის. განსხვავებული მოპყრობა უნდა ემსახურებოდეს ლეგიტიმურ მიზანს და უნდა არსებობდეს გონივრული, პროპორციული ურთიერთმიმართება განსხვავებულ მოპყრობასა და დასახულ ლეგიტიმურ მიზანს შორის (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 4 თებერვლის N2/1/536 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - ლევან ასათიანი, ირაკლი ვაჭარაძე, ლევან ბერიანიძე, ბექა ბუჩაშვილი და გოჩა გაბოძე საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის წინააღმდეგ“, II-23).

7. განსხვავებულად მოპყრობის გონივრულობის მასშტაბი განსხვავებული შეიძლება იყოს თითოეულ შემთხვევასთან მიმართებით. „ცალკეულ შემთხვევაში ის შეიძლება გულისხმობდეს ლეგიტიმური საჯარო მიზნების არსებობის დასაბუთების აუცილებლობას... სხვა შემთხვევებში ხელშესახები უნდა იყოს შეზღუდვის საჭიროება თუ აუცილებლობა. ზოგჯერ შესაძლოა საკმარისი იყოს დიფერენციაციის მაქსიმალური რეალისტურობა“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2010 წლის 27 დეკემბრის #1/1/493 გადაწყვეტილება „მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებები: ახალი მემარჯვენეები და საქართველოს კონსერვატიული პარტია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II.5).

8. დამკვიდრებული პრაქტიკის მიხედვით, სადავო ნორმების შეფასებისას სასამართლო იყენებს რაციონალური დიფერენცირების ან შეფასების მკაცრ ტესტს. საკითხი, თუ რომელი მათგანით უნდა იხელმძღვანელოს სასამართლომ, წყდება სხვადასხვა ფაქტორების, მათ შორის, ჩარევის ინტენსივობისა და დიფერენცირების ნიშნის გათვალისწინებით. კერძოდ, თუ არსებითად თანასწორ პირთა დიფერენცირების საფუძველია კონსტიტუციის მე-14 მუხლში ჩამოთვლილი რომელიმე ნიშანი ან სადავო ნორმა ითვალისწინებს უფლებაში მაღალი ინტენსივობით ჩარევას - სასამართლო გამოიყენებს შეფასების მკაცრ ტესტს.

9. განსახილველ შემთხვევაში, დიფერენცირების ნიშნის გამო, მკაცრი ტესტის გამოყენების საფუძველი არ არსებობს, შესაბამისად, უნდა შეფასდეს სადავო ნორმით არსებითად თანასწორ პირებს შორის შექმნილი დიფერენცირების ინტენსივობა.

10. მოსარჩელის განმარტებით, სადავო ნორმით დადგენილი დიფერენცირების ინტენსივობა მაღალია, ვინაიდან საკითხი ეხება ბავშვის ფუნდამენტურ უფლებებს, რეინტეგრაციის შემთხვევაში ბავშვს არ ეძლევა ნორმალური განვითარების შესაძლებლობა და ის არ შეესაბამება ბავშვის საუკეთესო ინტერესს - ბიოლოგიურ ოჯახში ცხოვრებას. ამასთან, სხვაობა თანხებს შორის ძალიან დიდია, რაც აგრეთვე მიუთითებს დიფერენცირების ინტენსივობაზე.

11. საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლის მიზანს წარმოადგენს თანასწორობის უზრუნველყოფა არსებითად თანასწორ პირებს შორის და პირიქით. კონსტიტუციის აღნიშნული მუხლის მიზნებისთვის ირელევანტურია, რამდენად მაღალი სტანდარტით არის დაცული კონკრეტული უფლება, რომლის ფარგლებშიც მხარეს გააჩნია თანასწორად მოპყრობის ინტერესი. უფრო მეტიც, შეიძლება ამგვარი უფლება არც იყოს დაცული კონსტიტუციით. ამდენად, კონსტიტუციის მე-14 მუხლის მიზანი ამოიწურება ირაციონალური დიფერენცირების აკრძალვით კონსტიტუციითა თუ კანონით მოწესრიგებულ ნებისმიერ სფეროში.

12. უფლებაში ჩარევის ინტენსივობა განისაზღვრება არსებითად თანასწორი პირების მიერ კონკრეტული უფლებით სარგებლობის თუ სამართლებრივი ინტერესის დაკმაყოფილების საშუალების შესაძლებლობებს შორის განსხვავებით. ამგვარად, ცალკე აღებული საკითხის სენსიტიურობა დიფერენცირების ინტენსივობის დასაბუთების არგუმენტი a priori ვერ იქნება.

13. უფლებაში ჩარევის ინტენსივობის განსაზღვრისას სასამართლო აფასებს, არსებითად თანასწორი პირები რამდენად მნიშვნელოვნად განსხვავებულ პირობებში ექცევიან. კერძოდ, დიფერენცირების საკითხის შეფასების აუცილებელ კრიტერიუმს წარმოადგენს სადავო ნორმით გამოწვეული სხვაობა არსებითად თანასწორი პირების უფლებრივ მდგომარეობას შორის.

14. ამასთან, ინტენსივობის საკითხი არ უნდა გადაწყდეს იზოლირებულად, მხოლოდ სადავო ნორმის უშუალო შინაარსის ფარგლებში. დიფერენცირების მასშტაბის შეფასებისას გათვალისწინებულ უნდა იქნეს ნორმატიული სივრცე, რომელშიც სადავო ნორმა არსებობს. კერძოდ, საკითხის გადაწყვეტისას გათვალისწინებული უნდა იყოს ის ნორმებიც, რომლებიც არეგულირებს იმავე სამართლებრივ ურთიერთობას და გავლენას ახდენს (ზრდის/ამცირებს) სადავო ნორმით გათვალისწინებული დიფერენცირების ინტენსივობაზე.

15. მოსარჩელე აგრეთვე მიუთითებს რეინტეგრაციის შემწეობასა და მინდობით აღზრდის ანაზღაურების ოდენობას შორის არსებულ სხვაობაზე, რაც, ბუნებრივია, მიუთითებს დიფერენცირებულ მოპყრობაზე, მაგრამ არ აღწევს ინტენსივობის იმ ზღვარს, რომელიც აუცილებელს გახდიდა სადავო ნორმების შეფასებას მკაცრი ტესტის გამოყენებით.

16. ვინაიდან არ არსებობს მკაცრი ტესტის გამოყენების საფუძველი, სადავო ნორმის საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლთან შესაბამისობას საკონსტიტუციო სასამართლო შეაფასებს რაციონალური დიფერენცირების ტესტის გამოყენებით.

17. მოპასუხის განმარტებით, სახელმწიფოს უპირველესი მიზანი რეინტეგრაციაა, მაგრამ, როდესაც აღნიშნული ვერ ხერხდება, მინდობით აღზრდის ინსტიტუტი წარმოადგენს ბავშვის ოჯახურ გარემოში ცხოვრების ერთ-ერთ გზას და ასრულებს შუალედური რგოლის ფუნქციას. მოპასუხის აზრით, სადავო ნორმაც ბავშვთა ოჯახურ გარემოში აღზრდის ხელშეწყობას ემსახურება ბიოლოგიურ ოჯახში მათ რეინტეგრაციამდე. შესაბამისად, მოპასუხის განმარტებით, სადავო ნორმით დადგენილი დიფერენცირებული მოპყრობის მიზანია ასევე პოტენციური ოჯახების დაინტერესება და მოზიდვა, ბავშვთა საუკეთესო ინტრესებიდან გამომდინარე, ოჯახურ გარემოში მათი აღზრდის უზრუნველყოფისთვის.

18. „ბავშვთა უფლებების შესახებ“ გაერთიანებული ერების 1989 წლის 20 ნოემბრის კონვენციის პრეამბულის თანახმად, კონვენცია აღიარებს, რომ „ბავშვებს აქვთ განსაკუთრებული ზრუნვისა და დახმარების უფლება, ამასთან, ბავშვი მისი პიროვნების სრული და ჰარმონიული განვითარებისთვის უნდა იზრდებოდეს ოჯახურ გარემოცვაში“. კონვენციის მე-20 მუხლის პირველი პუნქტის მიხედვით, „ბავშვს, რომელიც დროებით ან მუდმივად მოკლებულია თავის ოჯახურ გარემოცვას ან რომელსაც საკუთარი საუკეთესო ინტერესებისთვის არ შეუძლია ასეთ გარემოცვაში დარჩეს, სახელმწიფოს მხრიდან განსაკუთრებული დაცვისა და დახმარების უფლება აქვს“. ამავე მუხლის მე-2 პუნქტი განამტკიცებს სახელმწიფოს ვალდებულებას, უზრუნველყოს ოჯახის მზრუნველობის ჩანაცვლება, რაც შეიძლება მოიცავდეს ბავშვის აღსაზრდელად გადაცემას, შვილად აყვანას, უკიდურეს შემთხვევაში კი მზრუნველობის დაწესებულებაში მოთავსებას.

19. საერთაშორისო სამართალი ოჯახს ბავშვის კეთილდღეობის ბუნებრივ გარემოდ მიიჩნევს. ოჯახურ ურთიერთობებს განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება ბავშვის ემოციური განვითარების საკითხში, ვინაიდან უზრუნველყოფს ბავშვის მშვიდ გარემოში განვითარების შესაძლებლობას, რაც გულისხმობს ბავშვის უნარების, შესაძლებლობების და თვისებების უსაფრთხო გარემოში განვითარების ხელშეწყობას, ხოლო ზოგიერთი უფლების რეალიზება სწორედ ოჯახში ხდება.

20. ბავშვის ინტერესებიდან გამომდინარე, სახელმწიფომ ხელი უნდა შეუწყოს ბავშვის აღზრდას ოჯახურ გარემოში. მინდობით აღზრდა იძლევა მშობლის მზრუნველობას მოკლებული არასრულწლოვნების ოჯახურ გარემოში აღზრდის შესაძლებლობას, რაც ხელს უწყობს ბავშვის პიროვნების ჩამოყალიბებას, მის სოციალიზაციას და ადაპტაციას საზოგადოებაში, ბენეფიციარი არ კარგავს ბიოლოგიურ ოჯახს და ოჯახიდან გამოდის დროებით. შესაბამისად, სახელმწიფოს მიზანი - მინდობით აღზრდის ინსტიტუტის გამოყენებით ბავშვს შეუქმნას ოჯახური გარემო - ღირებულ ლეგიტიმურ მიზნად უნდა იქნეს მიჩნეული.

21. მართალია, სახელმწიფოს ეკისრება ბავშვის აღზრდა-განვითარების და რჩენის მინიმალური სოციალური პირობების შექმნის ვალდებულება, თუმცა დახმარების რომელ ფორმას აირჩევს, დამოკიდებულია იმაზე, თუ რა ტიპის დახმარებაა საჭირო ბავშვის საუკეთესო ინტერესების დაცვისათვის. ერთ შემთხვევაში ეს შეიძლება იყოს საკომპენსაციო თანხა, მეორე შემთხვევაში სპეციალური სერვისების/შეღავათების დაწესება, ფინანსური მხარდაჭერა და სხვა. თუმცა, ვინაიდან ბავშვზე ზრუნვის პირველადი ვალდებულება მშობელს აკისრია, სახელმწიფოს მოვალეობაა, ხელი შეუწყოს და დაეხმაროს მშობელს კანონით მასზე დაკისრებული ვალდებულების შესრულებაში, მათ შორის საამისოდ საჭირო უნარების გამომუშავებასა თუ სოციალურ-ეკონომიკური მდგომარეობის, მათ შორის სოციალური დახმარების სხვადასხვა პროგრამების განხორციელებით და არა ჩაანაცვლოს ან თავად იტვირთოს მშობლის ვალდებულება, თუნდაც ერთ კონკრეტულ სფეროში (მაგალითად, ბავშვის მატერიალური უზრუნველყოფის სფეროში). შესაბამისად, სახელმწიფოს მხრიდან ბავშვის საუკეთესო ინტერესების დაცვის პოლიტიკამ, იმავდროულად, არ უნდა წაახალისოს ბიოლოგიური მშობლების მიერ მშობლის ვალდებულების შეუსრულებლობა, უნდა ქმნიდეს მშობლის მხრიდან უფლების ბოროტად გამოყენების/მანიპულირების პრევენციის ეფექტიან მექანიზმს.

22. მოპასუხის განმარტებით, რეინტეგრაციის შემწეობასა და მინდობით აღზრდის ანაზღაურებას შორის არსებული სხვაობა თავად აღნიშნული ინსტიტუტების არსიდან გამომდინარეობს. ბიოლოგიური მშობლებისგან განსხვავებით, დედობილს/მამობილს ბავშვის მიმართ რაიმე ვალდებულებები არ გააჩნია სახელმწიფოსთან ხელშეკრულების გაფორმებამდე. მინდობით აღზრდის ინსტიტუტი არის სახელმწიფო სერვისი, რომელსაც სახელმწიფო სთავაზობს ბავშვებს ოჯახურ გარემოში საცხოვრებლად. ამ მიზნით კი აუცილებელია, მსურველი ოჯახების მოძიება და მათი სტიმულირება, რათა მეტი ბავშვი იქნეს გაყვანილი სპეციალური აღმზრდელობითი დაწესებულებიდან ოჯახურ გარემოში საცხოვრებლად.

23. მოსარჩელე მხარე არ იზიარებს, მოპასუხის არგუმენტაციას. მისი აზრით, სადავო ნორმებით დადგენილმა დიფერენცირებულმა მოპყრობამ შეიძლება ხელი შეუშალოს ბავშვის ბიოლოგიურ ოჯახში დაბრუნებას. ამასთან იგი განმარტავს, რომ მინდობით აღზრდის ანაზღაურება სრულად განკუთვნილია ბავშვისთვის, ის არ მოიცავს დედობილის/მამობილის მიერ გაწეული საქმიანობის კომპენსაციას.

24. სადავო ნორმით დადგენილი დიფერენცირებისა და მოპასუხის მიერ დასახელებული ლეგიტიმური მიზნის ურთიერთმიმართების განსაზღვრისთვის აუცილებელია რეინტეგრაციისა და მინდობით აღზრდის სამართლებრივი ბუნების ანალიზი, აგრეთვე რეინტეგრაციის შემწეობისა და მინდობით აღზრდის ანაზღაურების არსისა და დანიშნულების განსაზღვრა.

25. „შვილად აყვანისა და მინდობით აღზრდის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-4 მუხლის „ზ“ ქვეპუნქტის მიხედვით, მინდობით აღზრდა არის „სახელმწიფოსა და მიმღებ ოჯახს შორის დადებული ხელშეკრულების საფუძველზე, მიმღები ოჯახის მიერ ბავშვის მოვლა და აღზრდა“. „რეინტეგრაციის შემწეობის დანიშვნის, შეჩერების, განახლებისა და შეწყვეტის წესისა და პირობების, აგრეთვე მის გაცემასთან დაკავშირებული სხვა ურთიერთობების განსაზღვრის შესახებ“ საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის 2014 წლის 20 მარტის N01-20/ნ ბრძანების მე-2 მუხლის „პ“ ქვეპუნქტის მიხედვით, რეინტეგრაციას წარმოადგენს „სპეციალიზებულ დაწესებულებაში განთავსებული ბავშვის ბიოლოგიურ ოჯახში, მეურვესთან/მზრუნველთან საცხოვრებლად დაბრუნება“, ხოლო ამავე მუხლის „პ“ ქვეპუნქტის თანახმად, სპეციალიზებულ დაწესებულებად მიიჩნევა „ფიზიკური ან იურიდიული პირი, რომელიც ახორციელებს სპეციალური მზრუნველობის საჭიროების მქონე პირების სოციალურ მომსახურებას (მათ შორის მინდობით აღზრდა)“. აღნიშნული მიუთითებს, რომ მიმღები ოჯახი, ხელშეკრულებით განსაზღვრული ვადით, მონაწილეობას ღებულობს სახელმწიფო სერვისის განხორციელებაში, რომელიც მზრუნველობამოკლებული ბავშვებისთვის ოჯახური გარემოს შექმნას გულისხმობს.

26. მინდობით აღზრდის ინსტიტუტი არ ქმნის დაბრკოლებას ბავშვის ბიოლოგიურ ოჯახში დაბრუნებისთვის. უფრო მეტიც, როგორც უკვე აღინიშნა მინდობით აღზრდაში ყოფნა, კანონის მიხედვით, მიიჩნევა სპეციალიზებულ დაწესებულებაში ყოფნად, ხოლო რეინტეგრაცია სოციალური დახმარების შესახებ საქართველოს კანონის მე-4 მუხლის „გ“ ქვეპუნქტის მიხედვით, არის „სპეციალიზებულ დაწესებულებაში [მათ შორის მინდობით აღზრდაში] განთავსებული პირის დაბრუნება ბიოლოგიურ ოჯახში.

27. მიმღები ოჯახი განსხვავდება ბიოლოგიური ოჯახისგან. კერძოდ, ბიოლოგიურ ოჯახს (მეურვესა თუ მზრუნველს) აკისრია ბავშვზე ზრუნვის ბუნებრივი და სამართლებრივი ვალდებულება, რომელიც გრძელდება განუსაზღვრელი ვადის განმავლობაში, კანონით განსაზღვრული პირობების დადგომამდე. მშობელს ზრუნვის ვალდებულება კანონისმიერი სტატუსიდან გამომდინარე ეკისრება და მისი მხრიდან ზრუნვის ვალდებულება მნიშვნელოვნად აღემატება მამობილის/დედობილის მხრიდან გასაწევ მზრუნველობას როგორც პირადი არაქონებრივი ურთიერთობების ნაწილში (მაგალითად, უფლება გვარზე, გარკვეული სოციალური ჯგუფისადმი კუთვნილებაზე და სხვა), ასევე ქონებრივი ურთიერთობების ნაწილშიც (მაგალითად, მემკვიდრეობის უფლება). განსხვავებული და არათანაბარია საწყისი პოზიციებიც - მინდობით აღმზრდელი სავალდებულო წესით უნდა აკმაყოფილებდეს კანონმდებლობით დადგენილ კრიტერიუმებს და ჰქონდეს ბავშვის ღირსეულ გარემოში აღზრდისათვის საჭირო საყოფაცხოვრებო პირობები (მაგალითად, მინდობით აღმზრდელი ვერ იქნება ოჯახი, რომელიც, სარეიტინგო ქულიდან გამომდინარე იღებს საარსებოს შემწეობას) და პიროვნული უნარ-ჩვევები, რაც არ მოეთხოვება მშობელს და სხვა. მართალია, რეინტეგრაციის დროს აგრეთვე ფორმდება სამართლებრივი ხელშეკრულება (საქართველოს შრომის ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის 2014 წლის 20 მარტის N01-20/ნ ბრძანების მე-6 მუხლი), მაგრამ აღნიშნული ხელშეკრულების შეწყვეტა ყოველთვის არ იწვევს ბავშვის სპეციალურ სახელმწიფო დაწესებულებაში დაბრუნებას. აღნიშნული ბრძანების მე-12 მუხლის პირველი პუნქტის „ზ“ ქვეპუნქტისა და მე-4 პუნქტის მიხედვით, როდესაც რეინტეგრაციის ხელშეკრულება წყდება დამაკმაყოფილებელი შედეგის მოტივით, ბავშვი სპეციალურ დაწესებულებაში არ ბრუნდება. მინდობით აღზრდის შემთხვევაში კი მინდობით აღზრდის ხელშეკრულების შეწყვეტა იწვევს მინდობით აღსაზრდელად გადაცემული ბავშვის ინსტიტუციაში დაბრუნებას. კერძოდ, „შვილად აყვანისა და მინდობით აღზრდის შესახებ“ საქართველოს კანონის 33-ე მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, „ბავშვის მინდობით აღზრდის შესახებ ხელშეკრულების ვადამდე შეწყვეტის შემთხვევაში ბავშვი გადაეცემა მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს“.

28. შვილად აყვანისა და მინდობით აღზრდის შესახებ“ საქართველოს კანონის 34-ე მუხლის მე-3 პუნქტის მიხედვით, მინდობით აღსაზრდელის აღზრდა დედობილსა და მამობილს ეთვლებათ შრომით სტაჟში. აღნიშნული მიუთითებს, რომ სახელმწიფო მინდობით აღზრდის ინტიტუტს განიხილავს, როგორც შრომით სახელშეკრულებო ურთიერთობას, რომლის პირობები განისაზღვრება როგორც კანონმდებლობის, ასევე მიმღებ ოჯახთან დადებული ხელშეკრულების საფუძველზე.

29. რეინტეგრაციის შემწეობა, ისევე როგორც მინდობით აღზრდის ანაზღაურება „სოციალური დახმარების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-6 მუხლის „ბ“ და „გ“ ქვეპუნქტებით მიეკუთვნება სოციალური დახმარების სახეებს და ამავე კანონის მე-9 და მე-10 მუხლების მიხედვით როგორც რეინტეგრაციის შემწეობა, ასევე მინდობით აღზრდის ანაზღაურებაც ხმარდება ბავშვის ინტერესებს. იმავდროულად, „შვილად აყვანისა და მინდობით აღზრდის შესახებ“ საქართველოს კანონის 34-ე მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, „მინდობით აღსაზრდელზე ზრუნვის ხარჯები იფარება საქართველოს სახელმწიფო ბიუჯეტიდან „სოციალური დახმარების შესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამისად“, ხოლო ამავე მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, „დედობილი/მამობილი ბავშვის მინდობით აღზრდისთვის საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად, იღებს სოციალურ დახმარებას, რომლის ოდენობასაც განსაზღვრავს საქართველოს მთავრობა“. შესაბამისად, განხილული ნორმა განასხვავებს მინდობით აღსაზრდელზე ზრუნვის ხარჯებსა და დედობილისთვის/მამობილისთვის ბავშვის მინდობით აღზრდისთვის სახელმწიფოს მიერ გადასახდელ სოციალურ დახმარებას. აღნიშნული თანხა არ გაიმიჯნება ერთმანეთისგან, კერძოდ, „სოციალური დახმარების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2006 წლის N145 დადგენილების 10⁴ მუხლით დადგენილი მინდობით აღზრდის ანაზღაურების ოდენობა მოიცავს როგორც მინდობით აღსაზრდელად გადაცემული ბავშვის მოვლის ხარჯებს, აგრეთვე კომპენსაციას მიმღები ოჯახის დედობილის/მამობილის მიერ გაწეული საქმიანობისთვის.

30. დავის საგანს არ წარმოადგენს საკომპენსაციო თანხის ოდენობა. შესაბამისად, სასამართლო არ იხილავს კანონმდებლობით განსაზღვრული თანხის საკმარისობის საკითხს ბავშვის მოთხოვნილებების დაკმაყოფილებისათვის და სადავო ნორმით გათვალისწინებული გასაცემლის ოდენობას განიხილავს მხოლოდ საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლის ჭრილში. იმავდროულად, სასამართლო აღნიშნავს, რომ საქართველოს კონსტიტუციით და საერთაშორისო სამართლით სახელმწიფოზე დაკისრებული ვალდებულებებიდან გამომდინარე მის მიერ განხორციელებული საქმიანობა (ყველა სერვისის გათვალისწინებით) მიმართული უნდა იყოს ბავშვის ღირსეულ გარემოში აღზრდა-განვითარებაზე, რაც მათ შორის გულისხმობს ბავშვზე ზრუნვის უნარის მქონე ბიოლოგიური მშობლებისათვის ჯეროვანი მოცულობით დახმარებას, რამაც ხელი უნდა შეუწყოს ბავშვის დარჩენას და ბიოლოგიურ ოჯახში აღზრდას. აღნიშნული ვერ იქნება გაგებული როგორც ხელშემშლელი გარემოება საბოლოო მიზნის მიღწევამდე [რეინტეგრაციამდე] სახელმწიფომ შექმნას მომსახურება, რომელიც ბავშვებს შეუქმნის ოჯახურ გარემოს.

31. რეინტეგრაციის შემწეობა წარმოადგენს მინიმალურ გარანტირებულ დახმარებას, რომლის გაცემა ხდება რეინტეგრაციის შემთხვევაში ოჯახის ეკონომიკური მდგომარეობის მიუხედავად. მოპასუხის განმარტებით ბავშვის კანონიერი წარმომადგენლის ოჯახის სოციალურ-ეკონომიკური მდგომარეობის მიუხედავად ბავშვი უზრუნველყოფილია რეინტეგრაციის შემწეობით („რეინტეგრაციის შემწეობის დანიშვნის, შეჩერების, განახლებისა და შეწყვეტის წესისა და პირობების, აგრთვე მის გაცემასთან დაკავშირებული სხვა ურთიერთობების განსაზღვრის შესახებ“ საქართველოს შრომის ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის 2014 წლის 20 მარტის N01-20/ნ ბრძანების დანართი N1 მე-6 მუხლის მე-2 პუნქტი), თუმცა საჭიროების შემთხვევაში ხდება დამატებითი სერვისების შეთავაზება.

32. მოპასუხის განმარტებით სახელმწიფოს მხრიდან რეინტეგრირებულ ბავშვზე ზრუნვის მოცულობა არ ამოიწურება მხოლოდ მითითებული გასაცემლით და მოიცავს რიგ სპეციალურ სერვისებს, რომლებიც ყველაზე უკეთ იქნება მორგებული კონკრეტული ბავშვის საჭიროებებზე (მაგალითად, კვების ვაუჩერი და სხვა). იმავდროულად, მოცემული დავის ფარგლებში სასამართლო არ დგას აღნიშნული სერვისების ფუნქციონირების მოცულობის ან/და ხარისხის შეფასების საჭიროების წინაშე სასარჩელო მოთხოვნიდან გამომდინარე.

33. აშკარაა, რომ მინდობით აღზრდის ინსტიტუტი წარმოადგენს სახელმწიფო სერვისს, რომელიც მიმართულია მზრუნველობამოკლებული ბავშვებისთვის ოჯახური გარემოს შექმნისკენ და ამ მიზნის მისაღწევად სახელმწიფო იყენებს სახელშეკრულებო, კვაზი შრომით-სამართლებრივ რეგულირებას. კერძოდ, მართალია, მინდობით აღზრდის ანაზღაურება აღემატება რეინტეგრაციის შემწეობას, მაგრამ იგი, ბავშვზე ზრუნვის ხარჯებთან ერთად, ემსახურება მიმღები ოჯახის მიერ ბავშვის ოჯახურ გარემოში საცხოვრებლად გაწეული საქმიანობის ანაზღაურებას. აღნიშნული ხელს უწყობს მოპასუხის მიერ დასახელებული ლეგიტიმური მიზნის მიღწევას. შესაბამისად, არსებითად თანასწორ პირებს შორის დადგენილ დიფერენცირებულ მოპყრობას გააჩნია რაციონალური საფუძველი და სადავო ნორმა აკმაყოფილებს საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლით დაცულ უფლებაში ჩარევის კონსტიტუციურ სტანდარტს.

III
სარეზოლუციო ნაწილი

საქართველოს კონსტიტუციის 89-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ვ“ ქვეპუნქტის და მე-2 პუნქტის, „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტის, 21-ე მუხლის მე-2 პუნქტის, 25-ე მუხლის მე-3 პუნქტის, 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის, 43-ე მუხლის მე-2, მე-4, მე-7, მე-8 პუნქტების, „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-7 მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტების, 24-ე მუხლის მე-4 პუნქტის, 30-ე, 31-ე, 32-ე და 33-ე მუხლების საფუძველზე,

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო
ა დ გ ე ნ ს:

1. არ დაკმაყოფილდეს კონსტიტუციური სარჩელი N603 („საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს მთავრობის წინააღმდეგ“) „სოციალური დახმარების შესახებ” საქართველოს მთავრობის 2006 წლის 28 ივლისის №145 დადგენილების 10³ მუხლის საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლთან მიმართებით კონსტიტუციურობის თაობაზე.

2. გადაწყვეტილება ძალაშია საკონსტიტუციო სასამართლოს სხდომაზე მისი საჯაროდ გამოცხადების მომენტიდან.

3. გადაწყვეტილება საბოლოოა და გასაჩივრებას ან გადასინჯვას არ ექვემდებარება.

4. გადაწყვეტილების ასლი გაეგზავნოს მხარეებს, საქართველოს პრეზიდენტს, საქართველოს პარლამენტს და საქართველოს უზენაეს სასამართლოს.

5. გადაწყვეტილება „საქართველოს საკანონმდებლო მაცნეში“ გამოქვეყნდეს 15 დღის ვადაში.

კოლეგიის წევრები:

ზაზა თავაძე

ლალი ფაფიაშვილი

ოთარ სიჭინავა

თამაზ ცაბუტაშვილი