პლენუმის შემადგენლობა:

მერაბ ტურავა – სხდომის თავმჯდომარე;

ევა გოცირიძე – წევრი;

ირინე იმერლიშვილი – წევრი;

გიორგი კვერენჩხილაძე – წევრი;

ხვიჩა კიკილაშვილი – წევრი, მომხსენებელი მოსამართლე;

მანანა კობახიძე – წევრი;

ვასილ როინიშვილი – წევრი;

თეიმურაზ ტუღუში – წევრი;

თამაზ ცაბუტაშვილი – წევრი.

სხდომის მდივანი: დარეჯან ჩალიგავა.

საქმის დასახელება: ზურაბ გირჩი ჯაფარიძე, თამარ კორძაია და ელენე ხოშტარია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ.

დავის საგანი: „ზურაბ გირჩი ჯაფარიძისათვის საქართველოს პარლამენტის წევრის უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტის შესახებ“ საქართველოს პარლამენტის 2021 წლის 2 თებერვლის №153-IVმს-Xმპ დადგენილების, „თამარ კორძაიასათვის საქართველოს პარლამენტის წევრის უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტის შესახებ“ საქართველოს პარლამენტის 2021 წლის 2 თებერვლის №119-IVმს-Xმპ დადგენილებისა და „ელენე ხოშტარიასათვის საქართველოს პარლამენტის წევრის უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტის შესახებ“ საქართველოს პარლამენტის 2021 წლის 2 თებერვლის №150-IVმს-Xმპ დადგენილების კონსტიტუციურობა.

I
აღწერილობითი ნაწილი

1. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2021 წლის 10 თებერვალს კონსტიტუციური სარჩელით (რეგისტრაციის №1565) მომართა ზურაბ გირჩი ჯაფარიძემ. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2021 წლის 16 თებერვალს კონსტიტუციური სარჩელით (რეგისტრაციის №1568) მომართა თამარ კორძაიამ. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2021 წლის 16 თებერვალს კონსტიტუციური სარჩელით (რეგისტრაციის №1569) მომართა ელენე ხოშტარიამ. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს თავმჯდომარემ 2021 წლის 17 თებერვალს „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 21² მუხლის პირველ პუნქტზე დაყრდნობით, მიმართა საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმს დასაბუთებული წინადადებით №1565, №1568 და №1569 კონსტიტუციური სარჩელების პლენუმის მიერ განხილვის შესახებ.

2. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმმა 2021 წლის 26 თებერვლის №3/1-1/1565,1568,1569 საოქმო ჩანაწერით №1565, №1568 და №1569 კონსტიტუციური სარჩელები მიიღო პლენუმზე განსახილველად და კონსტიტუციური სარჩელები გაერთიანდა ერთ საქმედ. კონსტიტუციური სარჩელების არსებითად განსახილველად მიღების საკითხის გადასაწყვეტად, საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმის განმწესრიგებელი სხდომა, ზეპირი მოსმენის გარეშე, გაიმართა 2021 წლის 5 აპრილს.

3. №1565 და №1568 კონსტიტუციურ სარჩელებში საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოსადმი მომართვის სამართლებრივ საფუძვლებად მითითებულია: საქართველოს კონსტიტუციის 39-ე მუხლის მე-5 პუნქტი და მე-60 მუხლის მე-4 პუნქტის „ზ“ ქვეპუნქტი, „საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის „ზ“ ქვეპუნქტი, 21-ე მუხლის მე-2 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტი და 23-ე მუხლის მე-6 ნაწილის „გ“ ქვეპუნქტი. №1569 კონსტიტუციურ სარჩელში საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოსადმი მომართვის სამართლებრივ საფუძვლებად მითითებულია: საქართველოს კონსტიტუციის 39-ე მუხლის მე-5 პუნქტი და მე-60 მუხლის მე-4 პუნქტის „კ“ ქვეპუნქტი, „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის „ზ“ ქვეპუნქტი.

4. კონსტიტუციურ სარჩელებში სადავოდ გამხდარი დადგენილებებით, საქართველოს პარლამენტმა მოსარჩელეებს ვადამდე არ შეუწყვიტა საქართველოს პარლამენტის წევრის უფლებამოსილება, რასაც ისინი ითხოვდნენ პირადი განცხადებით. საქართველოს კონსტიტუციის 39-ე მუხლის მე-5 პუნქტი ითვალისწინებს საქართველოს პარლამენტის უფლებამოსილებას, გადაწყვიტოს საქართველოს პარლამენტის წევრის უფლებამოსილების ცნობისა და მისი ვადამდე შეწყვეტის საკითხი. ამავე პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტი კი პარლამენტის წევრის უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტის ერთ-ერთ საფუძვლად განსაზღვრავს მის პირად განცხადებას. მოსარჩელეები მიიჩნევენ, რომ საქართველოს კონსტიტუციის დასახელებული დებულება საქართველოს პარლამენტს ავალდებულებს, პარლამენტის წევრის მიერ შესაბამისი მოთხოვნით მიმართვის შემთხვევაში, გადაწყვეტილება მიიღოს ფორმალური პროცედურით, პოლიტიკური მიზანშეწონილობის შეფასების გარეშე.

5. მოსარჩელეთა მითითებით, საქართველოს პარლამენტის, ქვეყნის უმაღლესი წარმომადგენლობითი ორგანოს მიერ საკუთარი ფუნქციების ეფექტიანად განხორციელება წარმოუდგენელია პარლამენტის წევრის, როგორც ხალხის მიერ დელეგირებული უფლებამოსილების უშუალოდ განმახორციელებელი პირის დამოუკიდებლობისა და საქმიანობის შეუფერხებლად განხორციელების კონსტიტუციური გარანტიების არსებობის გარეშე. სწორედ საქართველოს პარლამენტის წევრის სტატუსის, ფუნქციური მნიშვნელობისა და უმაღლესი ლეგიტიმაციის წყაროს გათვალისწინებით, საქართველოს კონსტიტუცია განსაზღვრავს პარლამენტის წევრთა უფლებების დაცვის კონკრეტულ საშუალებებს.

6. კონსტიტუციური სარჩელების თანახმად, საქართველოს კონსტიტუცია ამომწურავად განსაზღვრავს პარლამენტის წევრის უფლებამოსილების შეწყვეტის საფუძვლებს და კონსტიტუციის 39-ე მუხლის მე-5 პუნქტში არსებული ჩამონათვალი არ ექვემდებარება გაფართოებას ქვემდგომი საკანონმდებლო აქტებით. ნებისმიერი სხვა საფუძვლით პარლამენტის წევრის უფლებამოსილების შეწყვეტა, თავისთავად, შეეწინააღმდეგება კონსტიტუციას. შესაბამისად, სხვა სახელმწიფო თანამდებობებისაგან განსხვავებით, პარლამენტის წევრის უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტის საკითხის კონსტიტუციურობის შემოწმებისას სასამართლომ გადაწყვეტილება უნდა მიიღოს არა შეზღუდვის პროპორციულობის ან/და პარლამენტის მიერ მიღებული გადაწყვეტილების დასაბუთებულობის შემოწმებით, არამედ იმის შეფასებით, თუ რამდენად სწორად გამოიყენა საქართველოს პარლამენტმა კონსტიტუციის 39-ე მუხლის მე-5 პუნქტის ესა თუ ის დებულება, რომელიც სადავო დადგენილების მიღებას დაედო საფუძვლად.

7. მოსარჩელეები აღნიშნავენ, რომ კონსტიტუციაში ჩამოთვლილი პარლამენტის წევრის უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტის საფუძვლები შესაძლოა, დაიყოს ორ კატეგორიად - როდესაც პარლამენტის წევრის მიერ ადგილი აქვს კონსტიტუციის ან/და კანონმდებლობის დარღვევას და როდესაც პარლამენტის წევრს, ობიექტური თუ სუბიექტური მიზეზების გამო, არ შეუძლია, განახორციელოს დაკავებული თანამდებობისთვის საჭირო ფუნქციები. თუმცა ორივე შემთხვევას აერთიანებს ის, რომ, თუ სახეზე არის რომელიმე საფუძველი, აუცილებელია, გამოყენებულ იქნეს მანდატის შეწყვეტის მექანიზმი, რათა, ერთი მხრივ, საფრთხე არ შეექმნას პარლამენტის ნორმალურ ფუნქციონირებას, ხოლო, მეორე მხრივ, არ შეილახოს პარლამენტის, როგორც სახალხო სუვერენიტეტის განმახორციელებელი კონსტიტუციური ორგანოსადმი საზოგადოებრივი ნდობა.

8. №1565 და №1569 კონსტიტუციური სარჩელების მოსარჩელეები დამატებით განმარტავენ, რომ საქართველოს კონსტიტუციისა და საქართველოს პარლამენტის რეგლამენტის შესაბამისი ნორმების საფუძველზე, პარლამენტის წევრს აქვს ვალდებულება, თავი შეიკავოს ზოგიერთი ქმედების განხორციელებისგან - მაგალითად, მას ეკრძალება, განახორციელოს ეკონომიკური საქმიანობა. ამასთან, მას ეკისრება მთელი რიგი ვალდებულებები, მაგალითად, როგორიცაა ქონებრივი მდგომარეობის დეკლარაციის წარდგენის ვალდებულება, ხოლო ამ ვალდებულების შეუსრულებლობის შემთხვევაში კი შესაძლოა, პარლამენტის წევრს დაეკისროს კანონმდებლობით გათვალისწინებული შესაბამისი პასუხისმგებლობა. აღნიშნული გარემოება მიუთითებს, რომ, თუკი პარლამენტს ექნება უფლებამოსილება, პოლიტიკური მიზანშეწონილობის საფუძველზე არ შეწყვიტოს პარლამენტის წევრის უფლებამოსილება მაშინ, როდესაც პარლამენტის წევრის სურვილს არ წარმოადგენს პარლამენტის წევრისთვის დაკისრებული ვალდებულებების განხორციელება, აღნიშნული პარლამენტს მისცემს შესაძლებლობას, პარლამენტის სავალდებულო წევრობის ბერკეტით მიაღწიოს საკუთარ პოლიტიკურ მიზნებს. ამასთან, ამგვარი მიდგომა შეზღუდავდა კონსტიტუციის მე-2 თავით დაცულ იმ პირის სამეწარმეო საქმიანობის, საჯარო თანამდებობის დაკავების თავისუფლების, პიროვნული განვითარების უფლებებს, რომელსაც აღარ სურს იყოს პარლამენტის წევრი.

9. ამდენად, მოსარჩელეები მიიჩნევენ, რომ „ზურაბ გირჩი ჯაფარიძისათვის საქართველოს პარლამენტის წევრის უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტის შესახებ“ საქართველოს პარლამენტის 2021 წლის 2 თებერვლის №153-IVმს-Xმპ დადგენილება, „თამარ კორძაიასათვის საქართველოს პარლამენტის წევრის უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტის შესახებ“ საქართველოს პარლამენტის 2021 წლის 2 თებერვლის №119-IVმს-Xმპ დადგენილება და „ელენე ხოშტარიასათვის საქართველოს პარლამენტის წევრის უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტის შესახებ“ საქართველოს პარლამენტის 2021 წლის 2 თებერვლის №150-IVმს-Xმპ დადგენილება არაკონსტიტუციურად უნდა იქნეს ცნობილი.

II
სამოტივაციო ნაწილი

1. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმი მიიჩნევს, რომ №1565, №1568 და №1569 კონსტიტუციური სარჩელები სრულად აკმაყოფილებენ „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 31¹ მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტების მოთხოვნებს და არ არსებობს ამ კანონის 31³ მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებული კონსტიტუციური სარჩელის არსებითად განსახილველად მიღებაზე უარის თქმის რომელიმე საფუძველი.

III
სარეზოლუციო ნაწილი

საქართველოს კონსტიტუციის მე-60 მუხლის მე-4 პუნქტის „ზ“ ქვეპუნქტის, „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის „ზ“ ქვეპუნქტის, 21² მუხლის, 27¹ მუხლის მე-2 და მე-3 პუნქტების, 31-ე მუხლის, 31¹ მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტების, 31² მუხლის მე-8 პუნქტის, 31³ მუხლის პირველი პუნქტის, 31⁵ მუხლის პირველი, მე-2, მე-3, მე-4 და მე-7 პუნქტების, 31⁶ მუხლის პირველი პუნქტის, მე-40 მუხლის, 43-ე მუხლის პირველი, მე-2, მე-5, მე-8, მე-10 და მე-13 პუნქტების საფუძველზე,

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო
ა დ გ ე ნ ს:

1. მიღებულ იქნეს არსებითად განსახილველად №1565, №1568 და №1569 კონსტიტუციური სარჩელები („ზურაბ გირჩი ჯაფარიძე, თამარ კორძაია და ელენე ხოშტარია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“).

2. საქმეს არსებითად განიხილავს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმი.

3. საქმის არსებითი განხილვა დაიწყება „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 22-ე მუხლის პირველი პუნქტის შესაბამისად.

4. საოქმო ჩანაწერი საბოლოოა და გასაჩივრებას ან გადასინჯვას არ ექვემდებარება.

5. საოქმო ჩანაწერს დაერთოს მოსამართლე ევა გოცირიძის განსხვავებული აზრი.

6. საოქმო ჩანაწერი 15 დღის ვადაში გამოქვეყნდეს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს ვებგვერდზე, გაეგზავნოს მხარეებს და „საქართველოს საკანონმდებლო მაცნეს“.

პლენუმის შემადგენლობა:

მერაბ ტურავა

ევა გოცირიძე

ირინე იმერლიშვილი

გიორგი კვერენჩხილაძე

ხვიჩა კიკილაშვილი

მანანა კობახიძე

ვასილ როინიშვილი

თეიმურაზ ტუღუში

თამაზ ცაბუტაშვილი

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მოსამართლის
ევა გოცირიძის
განსხვავებული აზრი
საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმის 2021 წლის 5 აპრილის საოქმო ჩანაწერზე #1565, 1568 და 1569 საკონსტიტუციო სარჩელების არსებითად განსახილველად მიღების შესახებ

საკითხის კომპლექსურობა და სპეციფიკურობა, რომელსაც წარმოდგენილი სარჩელები უკავშირდება, მაიძულებს არ დავეთანხმო ჩემი კოლეგების გადაწყვეტილებას, თუმცაღა ვადასტურებ მათი პოზიციისადმი პატივისცემას.

ვფიქრობ, ზურაბ გირჩი ჯაფარიძის, თამარ კორძაიას და ელენე ხოშტარიას სარჩელები, რომლებიც შეეხება საქართველოს პარლამენტის 2021 წლის 2 თებერვლის №153-IVმს-Xმპ, №119-IVმს-Xმპ და №150-IVმს-Xმპ დადგენილებებს მათთვის საქართველოს პარლამენტის წევრის უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტაზე უარის შესახებ, არ უნდა ყოფილიყო წარმოებაში მიღებული არსებითად განსახილველად. სამი განსხვავებული და, იმავდროულად, ერთმანეთთან დაკავშირებული საფუძველი არსებობს სარჩელების მიღებაზე უარის სათქმელად.

ჯერ ერთი, ვფიქრობ, რომ კონსტიტუციის 39-ე მუხლის მე-5 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტი, რომელთან მიმართებაშიც აქვთ მოსარჩელეებს საკითხი დაყენებული, არ მოიცავს პარლამენტის წევრისათვის უფლებამოსილების ვადაზე ადრე შეწყვეტის იმგვარ ატიპურ შემთხვევებს, როგორთანაც გვაქვს საქმე მოსარჩელეების საქმეზე. ვფიქრობ, რომ სარჩელებში მითითებული სადავო საკითხი არ არის გადაწყვეტილი საქართველოს კონსტიტუციის 39-ე მუხლის მე-5 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტით, რის გამოც, სადავო გადაწყვეტილება კონსტიტუციის ამ ნორმასთან მიმართებაში ვერ შეფასდება.

მეორე, კიდევაც რომ მივიჩნიოთ, რომ მოსარჩელეთა შემთხვევების მიმართ კონსტიტუციის 39-ე მუხლის მე-5 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტი გამოყენებადი გახდება, თუკი მას ფართოდ განვმარტავთ და გავცდებით მის ორდინარულ, სიტყვასიტყვით შინაარსს, ასეთ შემთხვევაში სარჩელების მიუღებლობის სხვა, არანაკლებ სერიოზული საფუძვლის პირისპირ აღმოვჩნდებით. საკონსტიტუციო სასამართლოს მოუწევს პოლიტიკური მიზანშეწონილობით მიღებული პარლამენტის სადავო დადგენილებები შეაფასოს სამართლებრივი კრიტერიუმებით, რაც შეუძლებელია, ანდა ის შეაფასოს პოლიტიკური კრიტერიუმებით, რაც ასევე შეუძლებელი და მიუღებელია სასამართლოს როლიდან გამომდინარე. ხსენებული დადგენილებები წმინდა პოლიტიკური ხასიათის გადაწყვეტილებებია, მიღებულია პოლიტიკური მიზანშეწონილობის საფუძველზე, პოლიტიკური მიზანშეწონილობით ნაკარნახევი ბოიკოტის საპასუხოდ და წარმოადგენს მიმდინარე პოლიტიკური (სავარაუდოდ, ჯერ კიდევ დაუსრულებელი) პროცესის ნაწილს. საკონსტიტუციო სასამართლო არ არის იმ მდგომარეობაში, რომ იურიდიული კატეგორიებით შეაფასოს კონსტიტუციურობა ისეთ პოლიტიკურ პროცესში - პარლამენტის ბოიკოტის რეჟიმში - მიღებული პოლიტიკური გადაწყვეტილებები, რომელიც ისედაც ამოვარდნილია ორდინარული კონსტიტუციური მართლწესრიგიდან. რადგან ჩემმა კოლეგებმა საქმე მიიღეს არსებითად განსახილველად, მათ არსებითი განხილვის დროს, სავარაუდოდ, მოუწევთ ან საკითხის პოლიტიკური კონტექსტის მთლიანად უგულვებელყოფა და არაორდინარული შემთხვევების ორდინარულ, კონსტიტუციით გათვალისწინებულ შემთხვევებად მიჩნევა, რაც შეცდომა იქნება, ანდა ნებსით თუ უნებლიედ, პოლიტიკაში შეჭრა და პოლიტიკური კატეგორიებით ოპერირება, რაც ასევე შეცდომა იქნება. უფრო გონივრული იქნებოდა, საკონსტიტუციო სასამართლოს განეხორციელებინა თვითშეზღუდვა საკითხის ბუნების, მისი წმინდა პოლიტიკური ხასიათის გამო და ე.წ. პოლიტიკური საკითხის დოქტრინაზე დაყრდნობით, უარი ეთქვა კონსტიტუციის 39-ე მუხლის მე-5 პუნქტთან მიმართებაში პარლამენტის სადავო დადგენილებების შეფასებაზე და სახელმწიფოს ეს გადაწყვეტილებანი პოლიტიკური ხელისუფლების მიხედულების ფარგლებში დაეტოვებინა.

მესამე საფუძველი სარჩელების მიღებაზე უარის თქმისა მათი დაუსაბუთებლობაა. სარჩელებში მითითებული არგუმენტების დიდი ნაწილი ან არარელევანტურია, ანდა ისეთი, წონას რომ ვერ მატებს მოსარჩელეთა პოზიციას, ანდა პირიქით, სასწორის საპირისპირო პინაზე უფრო რომ ეკუთვნის ადგილი.

ქვემოთ წარმოდგენილია როგორც კონსტიტუციის 39-ე მუხლის მე-5 პუნქტის „ა“ქვეპუნქტის ანალიზი, ისე განმარტებანი იმის თაობაზე, თუ რით გამოიხატება საკითხის წმინდა პოლიტიკური ხასიათი, რაც არაადეკვატურს ხდის მასზე სასამართლოს მსჯელობას სასამართლოსათვის რელევანტური სამართლებრივი კრიტერიუმებით. ასევე, გადმოცემულია სარჩელების დაუსაბუთებლობის შესახებ მოსაზრების საფუძვლები.

1. ვრცელდება თუ არა კონსტიტუციის 39-ე მუხლის მე-5 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის დებულება განსახილველ შემთხვევებზე.

საქართველოს კონსტიტუციის 39-ე მუხლის მე-5 პუნქტის „ა“ პუნქტის მიხედვით, პარლამენტის წევრს უფლებამოსილება ვადამდე შეუწყდება, თუ იგი პარლამენტს მიმართავს პირადი განცხადებით უფლებამოსილების შეწყვეტის შესახებ;

ა) 39-ე მუხლის მე-5 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის შინაარსი Prima facie

ზემოაღნიშნული დებულება, Prima facie, ისე იკითხება, რომ პარლამენტის წევრს უფლებამოსილება უნდა შეუწყდეს, თუ იგი ამგვარი განცხადებით მიმართავს პარლამენტს; კონსტიტუცია არ შეიცავს არანაირ დათქმას ან პარლამენტისათვის განკუთვნილი შეფასების რაიმე კრიტერიუმს იმის თაობაზე, თუ როდის, რა შემთხვევაში უნდა დააკმაყოფილოს მან პარლამენტის წევრის განცხადება და როდის არა. მთავარია დადგინდეს, რომ პარლამენტის წევრის ნება ნამდვილია. ამ თვალსაზრისით, საკონსტიტუციო სასამართლოში გასაჩივრების დროსაც, თითქოს არც სასამართლოს რჩება რაიმე არჩევანი და მხოლოდ ერთადერთი (ფორმალურად) გადაწყვეტილებაა მოსალოდნელი: თუ პარლამენტის წევრმა უფლებამოსილების ვადაზე ადრე შეწყვეტის თაობაზე პირადი განცხადებით მიმართა პარლამენტს, ხოლო პარლამენტმა არ შეუწყვიტა, მაშასადამე, პარლამენტის გადაწყვეტილება არღვევს კონსტიტუციის 39-ე მუხლის შესაბამის დანაწესს. ერთადერთი რამ, რაც შეიძლება ექვემდებარებოდეს სასამართლოში გადამოწმებას, ისაა, დარწმუნდა თუ არა პარლამენტი პირადი განცხადების ნამდვილობასა და, მაშასადამე, პარლამენტის წევრის ნების თავისუფლებაში.

ამგვარად, კონსტიტუციის ტექსტი, თუკი მას სიტყვასიტყვით განვმარტავთ, არ უტოვებს პარლამენტს დისკრეციის გარკვეულ ფარგლებს ხსენებული საკითხის გადაწყვეტისას. ერთადერთი ნაბიჯი რჩება პარლამენტს: თუკი პირადი განცხადება არსებობს, ის უნდა დაკმაყოფილდეს. ამგვარად, ორდინარულ შემთხვევებში, ნებისმიერი სხვა გადაწყვეტა, გარდა განცხადების დაკმაყოფილებისა, კონსტიტუციის საწინააღმდეგო იქნებოდა. შესაბამისად, გაიოლებულად შეიძლება წარმოვიდგინოთ საკონსტიტუციო სასამართლოს როლიც. თუკი კონსტიტუცია არ ითვალისწინებს რაიმე, თუნდაც ძალიან მცირე დისკრეციას პარლამენტისათვის, მისი უარი უფლებამოსილების შეწყვეტაზე უკვე კონსტიტუციის 39-ე მუხლის მე-5 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის დარღვევის გამოხატულება იქნება.

ვფიქრობ, რომ ჩვეულებრივ, ორდინარულ შემთხვევაში, სწორედ ასეთი შინაარსი გააჩნია კონსტიტუციის 39-ე მუხლის მე-5 პუნქტს „ა“ ქვეპუნქტში მითითებული გარემოების არსებობისას.

ბ) 39-ე მუხლის მე-5 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის ორდინარული გაგებით გამოყენებადობა მოცემულ შემთხვევაში

საქმეც ისაა, რომ ზემოაღნიშნული დებულება 39-ე მუხლისა, ყოველ შემთხვევაში, მისი ზემორე სიტყვასიტყვითი შინაარსით, გამოყენებადია მხოლოდ ორდინარული შემთხვევების მიმართ. ძალზე საეჭვოა, რომ ამ ნორმის ზემოაღნიშნული გაგება თავის ვალიდურობას და გონივრულობას ინარჩუნებდეს არაორდინარულ ვითარებაში, რასთანაც ჰქონდა საქმე პარლამენტს მოსარჩელეებისა და პარლამენტის სხვა წევრებისათვის უფლებამოსილების ვადაზე ადრე შეწყვეტის შესახებ არაერთი განცხადების ბედის გადაწყვეტისას.

განსხვავება ორდინარულ (რომელ შემთხვევებსაც კონსტიტუციის შესაბამისი დებულება, ჩემი აზრით, გულისხმობს) და არაორდინარულ შემთხვევებს (რაც მოსარჩელეების შემთხვევაში გვაქვს) შორის არსებითია და პრინციპული. სწორედ ამ განსხვავების შინაარსი და რაობა ხდის ცხადს, თუ რატომ შეიძლება გონივრული იყოს ის, რომ რიგ შემთხვევებში, უფლებამოსილების ვადაზე ადრე შეწყვეტის შესახებ პარლამენტის წევრის განცხადების განხილვისას პარლამენტს მართლაც შეიძლება, თითქმის არ გააჩნდეს დისკრეცია, ხოლო ცალკეულ, გამონაკლის, არაორდინარულ შემთხვევებში კი აუცილებლად უნდა გააჩნდეს.

ორდინარულ ვითარებაში, პირადი განცხადების საფუძველზე პარლამენტის წევრისათვის ვადაზე ადრე უფლებამოსილების შეწყვეტა შეიძლება უკავშირდებოდეს შემთხვევებს, როდესაც მას რაიმე პირადი მიზეზით აღარ სურს ან აღარ შეუძლია გააგრძელოს პარლამენტის წევრის მოვალეობის შესრულება, მაგალითად, სურს დაკავდეს სხვა საქმიანობით, რაც შეუთავსებელია პარლამენტის წევრის სტატუსთან, ან ოჯახური მოტივით, ჯანმრთელობის მდგომარეობის ან რაიმე სხვა პირადი მიზეზით, თუნდაც პოლიტიკური შეხედულებების ან მსოფლმხედველობის შეცვლის გამო, აღარ სურს ან აღარ შეუძლია პარლამენტის წევრად სამსახურის გაგრძელება. ასეთ დროს, პირის ნების თავისუფლებას პატივი უნდა მიეგოს. ამასთან, გაჩენილი ვაკანტური ადგილის შევსება მოხდება შესაბამისი განჭვრეტადი პროცედურით. თუ აღნიშნული პირი პარლამენტის წევრი გახდა პროპორციული არჩევნების ფარგლებში პარტიული სიით, მას ჩაანაცვლებს სხვა კანდიდატი ამავე პარტიული საარჩევნო სიიდან. ხოლო, თუ პარლამენტის წევრი არჩეულ იქნა როგორც მაჟორიტარულ არჩევნებში გამარჯვებული, დაინიშნება შუალედური არჩევნები და, ისევ უზრუნველყოფილი იქნება შესაბამისი საარჩევნო ოლქის ამომრჩევლების უფლება, კვლავ გააკეთონ არჩევანი და იყოლიონ თავიანთი წარმომადგენელი პარლამენტში. ასე რომ, ამომრჩეველთა უფლებები დაცული რჩება, ხოლო, მეორე მხრივ, შუალედური არჩევნების გზით შეივსება პარლამენტის წევრის ვაკანტური ადგილი და საფრთხე არ შეექმნება პარლამენტის ნორმალურ ფუნქციონირებას.

თუმცა, ვითარება სრულიად განსხვავებული და არაორდინარულია მაშინ, როდესაც საქმე შეეხება უფლებამოსილების ვადაზე ადრე შეწყვეტას არა ერთი ან რამდენიმე, არამედ ერთბაშად ათეულობით, კერძოდ, ხუთ ათეულზე მეტი პარლამენტის წევრისათვის, რომლებიც წარმოდგენენ პარლემენტის საერთო შემადგენლობის მესამედზე მეტს, პოლიტიკურ უმცირესობას, პრაქტიკულად - პოლიტიკური ოპოზიციის უდიდეს ნაწილს, მოქმედებენ პარლამენტის პოლიტიკური ბოიკოტის რეჟიმში, უარს აცხადებენ არჩევნებში მოპოვებული მანდატების დაუფლებასა და განხორციელებაზე, ამ გზით მიზნად ისახავენ ვადამდელი არჩევნების მიღწევას და ეს ყველაფერი საჯაროდ დეკლარირებული აქვთ.

თავდაპირველად, იმ კითხვას უნდა ვუპასუხით, უნდა გააჩნდეს თუ არა პარლამენტს რაიმე დისკრეცია იმ საკითხის გადაწყვეტისას, შეუწყვიტოს თუ არა, თანაც ერთბაშად, პირადი განცხადების საფუძველზე, უფლებამოსილება პარლამენტის წევრებს მათი დიდი რაოდენობის, პოლიტიკური მოტივაციისა და დეკლარირებული მიზნების, ისევე, როგორც შეწყვეტის შემთხვევაში, მოსალოდნელი საფრთხეებისა და სხვა შედეგების გათვალისწინებით; რა ტიპის ღირებულებათა კონფლიქტი წარმოიშობა და რას მოითხოვს კონსტიტუციური მართლწესრიგი ასეთ დროს. როგორც აღვნიშნეთ, მოცემულ შემთხვევაში საქმე შეეხებოდა, დაახლოებით, პარლამენტის შემადგენლობის საერთო რაოდენობის მესამედზე მეტს და, იმავდროულად, პოლიტიკურ ოპოზიციას. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, საკითხი ასე ისმის: არის თუ არა გონივრული, პარლამენტს გააჩნდეს გარკვეული დისკრეცია, საპარლამენტო მანდატების მფლობელი პოლიტიკური ოპოზიციის თითქმის მთელი შემადგენლობისათვის უფლებამოსილების შეწყვეტის საკითხზე გადაწყვეტილების მიღებისას გაითვალისწინოს ის საფრთხეები და სამართლებრივი რეალობა, რომელიც მის გადაწყვეტილებას მოჰყვება მათი პირადი განცხადებების დაკმაყოფილების შემთხვევაში; მათ შორის, უწინარესად, მხედველობაში იქონიოს სწორედ ამ განცხადებათა რაოდენობა, როდესაც იგი თითოეული ინდივიდუალური პარლამენტის წევრისათვის უფლებამოსილების შეწყვეტაზე მსჯელობს.

იმისათვის, რათა ვუპასუხოთ, უნდა გააჩნდეს თუ არა პარლამენტს ამგვარი დისკრეცია, ცხადია, ადეკვატურად უნდა იქნეს გათვალისწინებული, თუ რა არის ის შედეგები და მოსალოდნელი საფრთხეები, რაც, სავარაუდოდ, მოჰყვება პარლემენტის წევრებისათვის უფლებამოსილების ვადაზე ადრე შეწყვეტას. სწორედ მოსალოდნელი შედეგების სწორად განსაზღვრისთვის არის მნიშვნელოვანი და შეიძლება გადამწყვეტიც პარლამენტის წევრთა ის რაოდენობა, რომელიც მხარს უჭერს პარლამენტის ბოიკოტს და უარს აცხადებს პარლამენტის წევრის მოვალეობის შეასრულებაზე.

ცნობილია, რომ 2021 წლის 2 თებერვალს, პარლამენტმა, პირადი განცხადებების საფუძველზე, პარლამენტის 51 წევრს უარი უთხრა უფლებამოსილების ვადაზე ადრე შეწყვეტაზე. შედეგობრივად, პარლამენტის მხრიდან ყველა მათგანის პირადი განცხადების საკითხის დადებითად გადაწყვეტა პრაქტიკულად გულისხმობდა იმ შედეგებისადმი დათანხმებას, რასაც გულისხმობდა პარლამენტის ბოიკოტი და ამ შედეგების შეუქცევადობის დაკანონებას. კერძოდ:

· პარლამენტის დატოვებას პოლიტიკური ოპოზიციის გარეშე, პარლამენტში პოლიტიკური პლურალიზმის ძალზე შემცირებას;

· პარლამენტის სამართლებრივი უნარიანობის დაკარგვას, მიიღოს კონსტიტუციური კანონი მთელი თავისი ოთხწლიანი უფლებამოსილების განმავლობაში;

· იმ ამომრჩეველთა უფლებების სავარაუდო დარღვევას, ვინც სწორედ იმ პიროვნებებს/პოლიტიკურ პარტიებს მისცა ხმა, ვინც შემდგომ ბოიკოტის პოლიტიკა აირჩია. ამომრჩევლებმა, რომლებმაც მათ მისცეს ხმა, განახორციელეს თავიანთი აქტიური საარჩევნო უფლება, რომლის მიზანი იმ შედეგის მიღწევა იყო, რომ ჰყოლოდათ მათი პოლიტიკური შეხედულებების მქონე წარმომადგენლები ქვეყნის უმაღლეს საკანონმდებლო ორგანოში, რომლებიც განასახიერებდნენ მათ პოლიტიკურ ნებას და წარმოადგენდნენ მათ ხედვას. პარლამენტში შესვალზე უარი ანუ მიღებული მანდატის განხორციელებაზე უარი სამართლებრივად იმას გულისხმობს, რომ მათი ამომრჩევლების აქტიური საარჩევნო უფლება პრაქტიკულად ვერ განხორციელდა, რამდენადაც ისინი დარჩნენ პარლამენტში მათი პოლიტიკური შეხედულებების გამზიარებელი წარმომადგენლების გარეშე, რომლებისგანაც სამართლიანად მოელოდნენ, რომ მათ პოლიტიკურ ნებას განახორციელებდნენ ქვეყნის უმაღლეს საკანონმდებლო ორგანოში;

· საზოგადოდ, ყველა ამომრჩევლის უფლების სავარაუდო დარღვევას, ვინაიდან საპარლამენტო არჩევნების სოციალური ფუნქცია წარმომადგენლობითი ხელისუფლების შექმნაა. სხვადასხვა პოლიტიკური შეხედულებებისა და გემოვნების მოქალაქეებს, რომლებიც მონაწილეობენ არჩევნებში, გააჩნიათ სავსებით ლეგიტიმური მოლოდინი, რომ ამ გზით შეიქმნება პოლიტიკურად პლურალისტური წარმომადგენლობითი ორგანო, სადაც საკითხები პოლიტიკური დისკუსიისა და დებატების გზით გადაწყდება. საქართველოს კონსტიტუცით, პარლამენტის წევრს გააჩნია თავისუფალი მანდატი, რაც, მათ შორის, იმასაც ნიშნავს, რომ იგი სრულიად საქართველოს წარმომადგენელია და არა მარტო იმ ხალხისა, ვინც მას მისცა ხმა. თვით მაჟორიტარული წესით არჩეული პარლემენტის წევრიც კი, რომელმაც მანდატი კონკრეტული რეგიონის ამომრჩევლებისაგან მიიღო, წარმოადგენს არა მხოლოდ ამ რეგიონის ამომრჩევლების, არამედ საქართველოს ყველა ამომრჩევლის წარმომადგენელს, იმის მიუხედავად, მისცა თუ არა შესაბამისმა პირმა არჩევნებში მას ხმა, და იმის მიუხედავადაც, მიიღო თუ არა მან საერთოდ მონაწილეობა არჩევნებში. ამგვარად, არჩევნებში მოპოვებულ მანდატებზე მასობრივად უარის თქმა პოლიტიკური ოპოზიციის წარმომადგენელთა მხრიდან გულისხმობდა წარმომადგენლობითი, პლურალისტური პარლამენტის შექმნის სერიოზული საფრთხის ქვეშ დაყენებას, შესაბამისად, ერთობ მნიშვნელოვან საკითხზე ხალხის ლეგიტიმური მოლოდინის გამტყუნებას;

· ზოგადად წარმომადგენლობითი დემოკრატიის პრინციპების, მათ შორის ე.წ. ასახვითი და ფუნქციური წარმომადგენლობის პრინციპების დარღვევას (რაც იმას გულისხმობს რომ ქვეყნის უმაღლესი წარმომადგენლობითი ორგანო პროპორციულად უნდა ასახავდეს საზოგადოების ყველა ფენას, ყველა სოციალურ ჯგუფსა და პოლიტიკურ მიმდინარეობას არჩევნების შედეგებისდა მიხედვით), ამის კვალობაზე - პოლიტიკური პლურალიზმისა და სახალხო სუვერენიტეტის კონსტიტუციური პრინციპების დაცვისათვის სერიოზული დაბრკოლებების შექმნას;

· ზემოაღნიშნულთან დაკავშირებულ სხვა საშინაო და საგარეო, სამართლებრივი თუ პოლიტიკური ხასიათის საფრთხეებსა და გართულებებს.

ამასთან, მხედველობაში მისაღებია შემდეგიც: ცნობილია, რომ 2020 წლის ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნების შედეგად, პოლიტიკური ოპოზიციის მიერ მოპოვებული მანდატების რაოდენობა შეადგენდა 60 მანდატს. ასევე ცნობილია მათი წარმომადგენლების საჯარო განცხადებები, რომელთა მიხედვითაც, გამოხატული იყო მათი საკმაოდ მყარი პოზიცია პარლამენტში შესვლაზე უართან დაკავშირებით და ხელახალი არჩევნების გამართვის მოთხოვნით, თუმცა არსებობდა ნაკლებად რადიკალური პოზიციებიც. ყოველ შემთხვევაში, პარლამენტს უფლებამოსილების ვადაზე ადრე შეწყვეტის მოთხოვნით მიმართა ხუთ ათეულზე მეტმა პარლამენტის წევრმა. ასეთ პირობებში, მნიშვნელობა არა აქვს იმას, ჰქონდა თუ არა ჩახსნილი საარჩევნო სია პარლამენტის მიერ საკითხის განხილვის დროისათვის ყველა ოპოზიციურ პოლიტიკურ პარტიას, ვინც, თუნდაც ერთი მანდატი მოიპოვა. მაგალითად, პოლიტიკურმა პარტია „გირჩმა“ საარჩევნო სია არ ჩახსნა, თუმცა ეს შესაძლოა, არ ყოფილიყო დამაიმედებელი და იმის მაუწყებელი გარემოება, რომ ამ პოლიტიკური პარტიის მიერ მოპოვებული მანდატები აუთვისებელი არ დარჩებოდა. გადამწყვეტი ისაა, რომ პარლამენტის ბოიკოტი წარმოადგენდა ოპოზიციური პოლიტიკური პარტიების, მათ შორის, „გირჩის“ პრინციპულ, დეკლარირებულ პოზიციას და ისინი არ აყენებდნენ საკითხს იმგვარად, რომ საქმე შეეხებოდა მხოლოდ კონკრეტული წევრების უფლებამოსილების ვადაზე ადრე შეწყვეტას, რომლებსაც შემდგომ იმავე პარტიული სიებიდან ჩაანაცვლებდნენ სხვები, რომლებიც ბოიკოტის იდეას არ იზიარებდნენ.[1] ეს მით უმეტეს შეუძლებელი გახდებოდა იმ პარტიების შემთხვევაში, ვისაც უკვე ჩახსნილი ჰქონდა საარჩევნო სია. ასე რომ, მაშინაც კი, როდესაც საარჩევნო პარტიული სია შესაბამის პოლიტიკურ პარტიას არ ჰქონდა ჩახსნილი, პარლამენტს არ გააჩნდა არავითარი გარანტია იმისა, რომ შესაბამისი პოლიტიკური პარტიის მიერ მოპოვებულ მანდატებს სხვა კანონიერი მფლობელი გამოუჩნდებოდა იმავე პარტიიდან.

ასეთ პირობებში სრულიად ლეგიტიმურია კითხვა: რამდენად გონივრული იქნებოდა კონსტიტუციის 39-ე მუხლის შესაბამისი დებულების იმგვარი ინტერპრეტაცია, რომ იგი მოიცავდეს ზემოაღნიშნულ არაორდინარულ შემთხვევებს, თუმცა, იმავდროულად, მიუხედავად ვითარების სირთულის, კომპლექსურობისა და უჩვეულობისა, პარლამენტის წევრებისათვის უფლებამოსილების ვადაზე ადრე შეწყვეტის საკითხზე გადაწყვეტილების მიღებისას პარლამენტს მაინც არ გააჩნდეს ზემოაღნიშნული სერიოზული საფრთხეების გათვალისწინების არავითარი შესაძლებლობა, რომ პარლმენტი მაინც უნდა იქნეს დატოვებული ნულოვანი დისკრეციით და რომ 39-ე მუხლის მე-5 პუნქტის „ა“ ქვეპუქტის პირველადი - ორდინარული შემთხვევებისათვის ადეკვატური - ინტერპრეტაცია ამ შემთხვევაში კვლავ ინარჩუნებს ადეკვატურობასა და ვალიდურობას.

ვფიქრობ, ერთადერთი გონივრული მიდგომა ის იქნება, დავადასტუროთ, რომ ასეთ და მსგავს შემთხვევებში პარლამენტს უნდა გააჩნდეს გარკვეული, თანაც ფართო დისკრეცია და რომ კონსტიტუციის 39-ე მუხლის მე-5 პუნქტის სიტყვასიტყვითი, ორდინარული შემთხვევებისათვის მისადაგებული გაგება, რომელიც თითქმის არ უტოვებს პარლამენტის წევრებს დისკრეციის გარკვეულ არეალს, აღწერილ ვითარებაში გამოუსადეგარია და გამოსაყენებლი არ არის.

ვითარების არაორდინარულობა თავისთავად მიუთითებს იმის საჭიროებაზე, რომ პარლამენტს უნდა ჰქონოდა მოქმედების მეტი თავისუფლება და რომ 39-ე მულის მე-5 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტი თავისი ვიწრო, ფორმალური, სიტყვასიტყვითი გაგებით განსახილველ შემთხვევებს არ მიემართება. საქართველოს პარლამენტმა, სავარაუდოდ, სწორედ ზემოთ დასახელებული მიზეზებით, აღწერილ არაორდინარულ ვითარებაში საკუთარ თავს მიანიჭა დისკრეციული თავისუფლება, ემსჯელა 51 პარლამენტის წევრისათვის უფლებამოსილების ვადაზე ადრე შეწყვეტის გამართლებულობაზე და უარი თქვა მათი პირადი განცხადებების დაკმაყოფილებაზე.

გ) დასაშვები იქნება თუ არა კონსტიტუციის 39-ე მუხლის მე-5 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის ისეთი ფართო განმარტება, რომ მასში ვიგულვოთ მოსარჩელეთა შემთხვევები

თუკი ამ კითხვაზე დადებითი პასუხი მექნებოდა, მაშინ არც სარჩელების მისაღებობას დავაყენებდი ეჭვქვეშ, რადგან არსებითი განხილვის დროს შეიძლებოდა მხარი დამეჭირა კონსტიტუციური ნორმის ფართოდ განმარტებისათვის და მის საფუძველზე შემეფასებინა პარლამენტის სადავო გადაწყვეტილების მასთან შესაბამისობა.

მაგრამ საქმეც ის არის, რომ, ჩემი აზრით, 39-ე მუხლის მე-5 პუნქტი არათუ არ ითვალისწინებს/არ მოიცავს იმგვარ შემთხვევებს, როდესაც პარლამენტს უწევს, გადაწყვიტოს ერთბაშად ან, თუნდაც დროში განვრცობილად, საკმაოდ დიდი რაოდენობის დეპუტატის უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტის საკითხი მათი მხრიდან პარლამენტის ბოიკოტის რეჟიმში, არამედ, პრინციპულად, არც შეიძლება ითვალისწინებდეს. უფრო მეტიც: არა მარტო 39-ე მუხლის მე-5 პუნქტი, არამედ საერთოდ კონსტიტუციის არც ერთი სხვა მუხლი არ ითვალისწინებს და არც შეიძლება ითვალისწინებდეს ამგვარ შემთხვევებს.

კონსტიტუცია არ არეგულირებს და არც შეიძლება არეგულირებდეს საკითხს, თუ როგორ უნდა მოიქცეს პარლამენტი არჩევნების შედეგად არჩეული ხალხის წარმომადგენლების მხრიდან პარლამენტის ბოიკოტირების, მოპოვებული მანდატების დესტრუქციული გამოყენების შემთხვევაში, როდესაც ეს იმით გამოიხატება, რომ არჩევნებში მანდატმოპოვებული პარლამენტის წევრები, არჩევნების შედეგებისადმი უნდობლობის გამო, უარს აცხადებენ, დაიკავონ მოპოვებული ადგილები, არ აპირებენ საპარლამენტო საქმიანობაში არავითარ მონაწილეობას და საერთოდ უარს ამბობენ პარლამენტის წევრის სტატუსზე. ცხადია, კონსტიტუცია და, კერძოდ, მისი 39-ე მუხლი, არ ითვალისწინებს და არც შეიძლება ითვალისწინებდეს ამგვარ უჩვეულო შემთხვევას და შესაბამის პროცედურას. კონსტიტუციით არ არის დარეგულირებული ამგვარი ატიპური შემთხვევა, რომელიც სრულიად უცხოა კონსტიტუციური წესწყობილების ფუნქციონირების პირობებში, ისევე, როგორც კონსტიტუცია არ არეგულირებს, მაგალითად, ხელისუფლების ფორმირების ან მისი სხვადასხვა ქმედების შესატყვის პროცედურებს სახელმწიფო გადატრიალების, აჯანყებისა თუ რევოლუციის შედეგად, რამდენადაც ისინი ფუნდამენტურად შეუთავსებელია კონსტიტუციონალიზმთან.

კონსტიტუციის ნორმები ადგენენ კონსტიტუციურ მართლწესრიგს, არეგულირებენ მის ცალკეულ სფეროებსა და მიმართულებებს. საკონსტიტუციო სასამართლო ვერ შეძლებს, გონივრული შინაარსობრივი განმარტება მისცეს კონსტიტუციის ამა თუ იმ ნორმას იმგვარ ვითარებათან მიმართებაში, რომელიც ამოვარდნილია კონსტიტუციური მართლწესრიგიდან.

იმ დეპუტატების რაოდენობის საკითხი, ვისაც სურს უფლებამოსილების ვადაზე ადრე შეწყვეტა, არა მარტო არის რელევანტური და მხედველობაში მისაღები გარემოება, არამედ შესაძლოა, მას გადამწყვეტი მნიშვნელობაც კი გააჩნდეს. რაც მეტია იმ დეპუტატთა რაოდენობა, ვისაც პირადი განცხადების საფუძველზე უფლებამოსილება უნდა შეუწყდეს, მით მეტია პარლამენტის დელეგიტიმაციის ხარისხი, მეტია მისი საქმიანობის ეფექტიანობის შემცირების, სხვა უამრავი საფრთხისა წარმოშობის, საზოგადოებისათვის ზიანის მიყენებისა და ჩიხური სიტუაციების წარმოშობის რისკი არაერთი მიმართებით. შესაბამისად, მეტია სიფრთხილის ხარისხი, რითაც უნდა მიუდგეს პარლამენტი უფლებამოსილების შეწყვეტის თაობაზე პირადი განცხადებების განხილვას. ეს სწორედ ის შემთხვევაა, როდესაც „რაოდენობრივი“ გადადის „თვისებრივში“. თვისებრივად იცვლება საკითხის არსი, როდესაც პარლამენტს უწევს პარლამენტის შემადგენლობის ერთ მესამედზე მეტი წევრისათვის უფლებამოსილების ვადაზე ადრე შეწყვეტაზე მსჯელობა, თანაც არჩევნების დასრულებიდან მოკლე ხანში, როდესაც პარლამენტი ჯერ მხოლოდ იწყებდა თავის ფუნქციონირებას. შესაბამისად, თითოეული ინდივიდუალური, მათ შორის, მოსარჩელეთა პირადი განცხადებები ამ საერთო ვითარებიდან მოწყვეტილად და უფლებამოსილების ვადაზე ადრე შეწყვეტის მსურველთა რაოდენობის გაუთვალისწინებლად ვერ იქნებოდა განხილული პარლამენტის მიერ და არც სასამართლომ უნდა მოახდინოს ამ კონტექსტის უგულებელყოფა.

პრობლემის ადეკვატური ხედვა მნიშვნელოვანია სწორი მიდგომების შესამუშავებლად. პარლამენტის საერთო შემადგენლობის ერთი მესამედისათვის უფლებამოსილების ვადაზე ადრე შეწყვეტა ისეთი პრობლემაა, რომლის განშლა გაცილებით უფრო რთულ, კომპლექსურ საკითხებს უკავშირდება და არ ამოიწურება პარლამენტის წევრთა ინდივიდუალური ინტერესების შეფასებით. ღირებულებითი კონფლიქტი, რომელიც წარმოიშობა მასობრივი ბოიკოტირების დროს, რომელიც გამოიხატება არჩევნებში მოპოვებული ადგილების დაკავებაზე უარით, არაერთი ლეგიტიმური მიზნის თანაარსებობას, არაერთი მნიშვნელოვანი საჯარო ინტერესის ჩართულობას გულისხმობს, რის გამოც, შეუძლებელია, იგი განხილულ იქნეს მათგან მთლიანად მოწყვეტით და მხოლოდ იმ ჭრილში ხომ არ დაარღვია პარლამენტმა პარლამენტის წევრთა უფლება იმით, რომ იმოქმედა მათი სურვილების საწინააღმდეგოდ. აქ მხოლოდ ბოიკოტის მომხრე პარლამენტის წევრთა ინდივიდუალური უფლებრივი საკითხები რომ იყოს სასწორზე შედებული, მაშინ საკითხის კონსტიტუციის მე-2 თავით გათვალისწინებული უფლებების ჭრილში განხილვა იქნებოდა რელევანტური და საკმარისი.

კონსტიტუცია ითვალისწინებს პოლიტიკური კრიზისის დაძლევის განსხვავებულ მეთოდებსა და ბერკეტებს; არეგულირებს საკითხს, როგორია პოლიტიკური კრიზისის დაძლევის გზები, მაგალითად, მაშინ, როდესაც პარლამენტი ვერ აყალიბებს მთავრობას, ანდა მთავრობა კარგავს პარლამენტის ნდობას და სხვ. კონსტიტუცია ითვალისწინებს, რა პროცედურული გაგრძელება შეიძლება მოჰყვეს ამგვარ კრიზისებს პოლიტიკურ ხელისუფლებაში; კონსტიტუცია ასევე ითვალისწინებს საომარი და საგანგებო მდგომარეობის დროს შესაბამის, მშვიდობიანი დროისაგან განსხვავებულ უფლებამოსილებებსა და პროცედურებს სახელმწიფო ორგანოებისა თუ თანამდებობის პირებისათვის. მაგრამ იგი პროცედურულად არ არეგულირებს, თუ როგორ უნდა მოიქცეს ახლად არჩეული პარლამენტი პარლამენტის წევრთა საკმაოდ დიდი ნაწილის მიერ გამოცხადებული პოლიტიკური ბოიკოტის შემთხვევაში, როდესაც ისინი კატეგორიულად მოითხოვენ რა რიგგარეშე არჩევნების დანიშვნას, უარზე არიან, განახორციელონ ხალხის მიერ მინდობილი მანდატი, რის გამოც საფრთხის ქვეშ დგება პარლამენტის ქმედითობა, პოლიტიკური პლურალიზმი და წარმომადგენლობითი დემოკრატიის საფუძვლები.

ჰიპოთეთიურად, ერთადერთი სწორი მიდგომა, რომლითაც პარლამენტმა უნდა იხელმძღვანელოს ამგვარ შემთხვევაში ისაა, რომ იმოქმედოს კონსტიტუციის სულისკვეთებისა და ღირებულებების შესაბამისად და გადადგას ისეთი ნაბიჯი, რომელიც მოწყვლადს კი არ გახდის კონტიტუციურ მართლწესრიგს, არამედ პირიქით, ხელს შეუწყობს იმგვარი დემოკრატიული სისტემის გამყარებას, „რომელსაც ძალუძს საკუთარი თავი დაიცვას“ და არ გახდება დემოკრატიული ღირებულებების, დემოკრატიით უზრუნველყოფილი უფლებებისა და თავისუფლებების ბოროტად, დემოკრატიისავე წინააღმდეგ გამოყენების მსხვერპლი.

შესაბამისად, რაკი არც კონსტიტუციის 39-ე მუხლის მე-5 პუნქტი და არც რომელიმე სხვა ნორმა არ არეგულირებს პარლამენტის ბოიკოტის რეჟიმში მყოფი პარლამენტის წევრებისათვის უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტის საკითხს, არ არსებობს კონსტიტუციური ნორმა, რომელთან მიმართებაშიც შეიძლება კონსტიტუციური კონტროლი განხორციელდეს კონსტიტუციის უზენაესობის დაცვის მიზნით. საკონსტიტუციო სასამართლოს არ უნდა მიეღო სარჩელები არსებითად განსახილველად საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ საქართველოს კანონის 31¹ მუხლის 1-ლი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტზე დაყრდნობით, რომელიც ითვალისწინებს, რომ კონსტიტუციური სარჩელი/წარდგინება განსახილველად არ მიიღება, თუ მასში მითითებული სადავო საკითხი არ არის გადაწყვეტილი საქართველოს კონსტიტუციით.

წინამდებარე სარჩელებზე, როგორც ზემოთაც აღვნიშნეთ, კონსტიტუციური კონტროლი შეიძლებოდა განხორციელებლიყო კონსტიტუციური ღირებულებებისა და სულისკვეთების ჭრილში, რომ არა კიდევ ერთი დაბრკოლება - საკითხის პოლიტიკური ბუნება, რომელიც სასამართლოს ჩარევას გაუმართლებელს ხდის.

ასე რომ, ძირითადი მიზეზები, რის გამოც საკონსტიტუციო სასამართლოს უარი უნდა ეთქვა მოსარჩელეთა სარჩელების მიღებაზე, უკავშირდება არა მარტო კონსტიტუციის 39-ე მუხლის მე-5 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის ვიწრო, ფორმალური და სიტყვასიტყვითი მნიშვნელობის განსახილველ შემთხვევებთან შეუსატყვისობის სამართლებრივ დილემას, არამედ საკითხის პოლიტიკურ ბუნებას და მასში სასამართლოს ინტერვენციის არაგონივრულობას.

2. საკითხის პოლიტიკური ბუნება

დებულება იმის შესახებ, რომ პარლამენტის სადავო გადაწყვეტილებაზე საკონსტიტუციო სასამართლოს არ უნდა გაევრცელებინა თავისი იურისდიქცია საკითხის წმინდა პოლიტიკური ბუნების გამო, მოითხოვს იმის ნათლად წარმოჩენას, თუ რატომ არის საკითხი მართლაც ისეთი წმინდა პოლიტიკური ხასიათისა, როდესაც მასზე სასამართლო კონტროლის განხორციელება აზრსმოკლებულია და, იმავდროულად, შეუძლებელიც არის.

უმნიშვნელოვანესი ფაქტორი, რომელიც საკითხის არსს ხსნის, ისაა, რომ პარლამენტის გადაწყვეტილებები პარლამენტის წევრებისათვის უფლებამოსილების ვადაზე ადრე შეწყვეტის თაობაზე უარის შესახებ წარმოადგენდა პოლიტიკურ პასუხს ასევე წმინდად პოლიტიკურ პროცესზე, როგორიც იყო პოლიტიკური ოპოზიციის მიერ პარლამენტის მასობრივი ბოიკოტირება ხელახალი არჩევნების დანიშვნის მოთხოვნით.

პარლამენტის სადავო გადაწყვეტილება არის პოლიტიკური მიზანშეწონილობით ნაკარნახევი გადაწყვეტილება (საგულისხმოა, რომ ეს გარემოება არც სარჩელების ავტორების მიერ არ არის უარყოფილი) გამოყენებული პოლიტიკური აქტორების მიერ სხვა პოლიტიკური აქტორების მიმართ, კერძოდ, პარლამენტის წევრების მიერ პარლამენტის სხვა წევრების მიმართ, მწვავე პოლიტიკურ პროცესში, რომელიც არათუ სადავო გადაწყვეტილების მიღების, არამედ საქმის საკონსტიტუციო სასამართლოში განხილვის დროისათვისაც ჯერ არ არის დასრულებული და წარმოადგენს ამ პროცესის შემადგენელ ნაწილს.

პოლიტიკურია როგორც სავარაუდო მიზეზი გასაჩივრებული გადაწყვეტილებისა (ბოიკოტი ანუ პარლამენტის წევრთა მიერ მანდატის განხორციელებაზე უარის თქმა ხელისუფლებაზე ზეწოლის განსახორციელებლად და ახალი არჩევნების დანიშვნის მისაღწევად;) ისე პარლამენტის გადაწყვეტილება მათთვის უფლებამოსილების ვადაზე შეწყვეტაზე უარის შესახებ როგორც მასზე საპასუხო რეაქცია. ორივე აქტი - პოლიტიკური ოპოზიციის ბოიკოტი და მასზე ხელისუფლების პასუხი - პოლიტიკური მიზანშეწონილობით ნაკარნახევი გადაწყვეტილებებია და გამოხატავს შესაბამისი პოლიტიკური აქტორების პოლიტიკურ ტაქტიკას განსაზღვრულ, მათთვის მნიშვნელოვან პოლიტიკურ მიზანთა დასაცავად ან მისაღწევად.

მთავარი სირთულე უკავშირდება ორ გარემოებას:

ერთი მხრივ იმას, რომ არაადეკვატური იქნებოდა პარლამენტის სადავო გადაწყვეტილებები, რომლებიც წარმოადგენს წმინდად პოლიტიკური პროცესის ნაწილს, შეგვეფასებინა სამართლებრივი კრიტერიუმებით და პოლიტიკური კონტექსტის გაუთვალისწინებლად; პოლიტიკური პროცესის, მოვლენებისა და პოლიტიკური მიზანშეწონილობის საფუძველზე მიღებული სახელმწიფო გადაწყვეტილებების შეფასება პოლიტიკურ კრიტერიუმებს მოითხოვს, იმის მიუხედავად, თუ ვინ არის შემფასებელი სუბიექტი. ამ მხრივ, მით უმეტეს, ცუდ მდგომარეობაშია სასამართლო, რომელიც არ არის პოლიტიკური ხელისუფლება და არ შეუძლია პოლიტიკური კატეგორიებით ოპერირება. მას მხოლოდ სამართლებრივი კრიტერიუმების გამოყენება ემარჯვება, მაგრამ საქმეც ისაა, რომ სამართლებრივი კრიტერიუმებით ვერ შეფასდება ამა თუ იმ გადაწყვეტილების პოლიტიკური მიზანშეწონილობა;

მეორე მხრივ, სირთულე იმასაც უკავშირდება, რომ საერთოდ შეუძლებელია პარლამენტის სადავო გადაწყვეტილებების მიზანშეწონილობა და გამართლებულობა შეფასდეს საკუთრივ საპარლემენტო მანდატებზე უარის შესახებ პოლიტიკური პარტიების წარმომადგენელთა გადაწყვეტილების ანუ მათი ბოიკოტის მიზანშეწონილობისა და გამართლებულობის შეფასების გარეშე, რამდენადაც პარლამენტის გადაწყვეტილებები სწორედ ბოიკოტზე საპასუხო ქმედებაა და ბოიკოტის ფაქტით არის განპირობებული. ამგვარად, როგორც პარლამენტის სადავო გადაწყვეტილებების, ისე საპარლამენტო მანდატებზე უარის შეფასებები ბუნებრივად მოითხოვს პოლიტიკური ვითარების, ცალკეული მოვლენების და გარემოებების, დინამიკური პოლიტიკური პროცესების შეფასებას და, შესაბამისად, სასამართლოს ღრმად შეჭრას პოლიტიკაში.

საკონსტიტუციო სასამართლოს არ შეუძლია, სამართლებრივი კრიტერიუმებით შეაფასოს პოლიტიკური აქტორების ტაქტიკური თუ სტრატეგიული გადაწყვეტილებები - ერთი მხრივ, პარლამენტის გადაწყვეტილება და, მეორე მხრივ, ის ქმედებები, რომლებზე პასუხსაც წარმოადენდა ის. კერძოდ, სასამართლოს არ შეუძლია იმსჯელოს იმაზე, რამდენად იყო პოლიტიკურად გამართლებული პოლიტიკური ოპოზიციის გადაწყვეტილება მანდატებზე უარის შესახებ იმ მიზნების ჭრილში, რომლებსაც ისინი ისახავდნენ; იგი ვერ გააკეთებს დასკვნას იმის თაობაზე, ოპოზიციური პოლიტიკური პარტიების მხრიდან მანდატებზე უარი წარმოადგენდა ნაბიჯს კრიზისის ხელოვნურად გამოწვევის მიზნით, თუ შესატყვის, უკიდურეს რადიკალურ ღონისძიებას უკვე არსებული კრიზისის დასაძლევად; სასამართლოს შეუძლია იმსჯელოს იმაზე, თუ რა სამართლებრივ შედეგებს გამოიღებდა ბოიკოტი კონსტიტუციური ღირებულებების დაცვის თვალსაზრისით, მაგრამ არა იმაზე, რამდენად ეფექტიანი გზა იყო ბოიკოტი ხელისუფლებაზე ზეწოლის განსახორციელებლად, ვადამდელი არჩევნების დანიშვნის მისაღწევად; არის თუ არა საერთოდ ვადამდელი არჩევნების მიღწევა ლეგიტიმური მიზანი და უკანასკნელი საშუალება პოლიტიკური კრიზისის დასაძლევად; არის თუ არა მართლაც სახეზე ისეთი პოლიტიკური კრიზისი, რომელიც მხოლოდ ვადამდელი არჩევნებით შესაძლებელია განიმუხტოს და ა.შ.

საკონსტიტუციო სასამართლოს არ შეუძლია სამართლებრივი კრიტერიუმებით შეაფასოს პოლიტიკურად გამართლებულობა პარლამენტის სადავო გადაწყვეტილებისა და ის, თუ რატომ არჩია მან პარლამენტის წევრებისათვის სტატუსის შენარჩუნება მათი ნების საწინააღმდეგოდ, მათთვის უფლებამოსილების შეწყვეტას; ანდა ის, ეს საბოლოო გადაწყვეტილებაა პარლამენტისა თუ დროებითი; ხელმძღვანელობდა თუ არა პარლამენტი ბოიკოტის მომხრე პარლამენტის წევრების მიერ პოზიციის შეცვლის იმედით; წარმოადგენდა თუ არა ეს ნაბიჯი მოსალოდნელი საფრთხის განეიტრალების მცდელობას, მათთვის შესაძლებლობის დატოვებას, შეეცვალათ პოზიცია და შეენარჩუნებინათ სტატუსი; იყო თუ არა პარლამენტის კარის ღიად დატოვების გზა გამართლებული თუნდაც დროის იმ პერიოდში მაინც, სანამ ელჩებისა თუ ევროკავშირის წარმომადგენლების ფასილიტაციისა და მედიაციით წარმოებული მხარეთა შორის მოლაპარაკების პროცესი დასრულებული არ იყო და უარის გადაწყვეტილების მიმღებ პარლემენტის წევრთა აზრით ჯერ კიდევ არსებობდა პოზიციების დაახლოების რესურსი; დაუკარგავდა თუ არა უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტა ყოველგვარ აზრს შემდგომ მოლაპარაკებებს და ა.შ.

საკითხის პოლიტიკურობის მაჩვენებელია პარლამენტის სადავო გადაწყვეტილების დროებითი და შექცევადი ხასიათი. რაკი სადავო გადაწყვეტილებების მიღების დროს უკვე დღის წესრიგში იდგა პოლიტიკური ოპოზიციის მოლაპარაკებები სახელისუფლო გუნდთან ფასილიტატორი ელჩების მონაწილეობით, ცხადია, გამორიცხული არ იყო ორივე მხრიდან პოზიციების შეცვლა და შეთანხმების მიღწევა, მათ შორის, ბოიკოტის შეწყვეტა. გარდა ამისა, ძალზე საგულისხმოა ის გარემოებაც, რომ უფლებამოსილების ვადაზე ადრე შეწყვეტის თაობაზე უარის გადაწყვეტილება, სამართლებრივად, მომავალში ყოველთვის შეიძლება შეიცვალოს და ამ თვალსაზრისით, ის საბოლოო არ არის. მაგალითად, შესაძლებელია, რომ გარკვეული პერიოდის შემდეგ პარლამენტმა დააკმაყოფილოს პარლამენტის წევრთა პირადი განცხადებები ხელახალი მიმართვის შემთხვევაში, მაშინ, როდესაც, თუკი პარლამენტი დაუყოვნებლივ დააკმაყოფილებდა თხოვნას და შეუწყვეტდა უფლებამოსილებას, ეს საბოლოო იქნებოდა და ბოიკოტის მომხრე პარლამენტის წევრების მხრიდან აზრის შეცვლა ვეღარ მოიტანდა მათთვის პარლამენტის წევრის სტატუსის აღდგენის შედეგს.

საკითხის პოლიტიკურ ბუნებას წარმოაჩენს ის გარემოებაც, რომ პირადი განცხადების არსებობის მიუხედავად, უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტაზე უარის გადაწყვეტილება, საზოგადოდ, განსხვავებულად - გამართლებულად ან გაუმართლებლად შეიძლება შეფასდეს იმისდა მიხედვით, თუ როდის არის ის მიღებული. მოცემულ შემთხვევაში სადავო გადაწყვეტილებები მიღებულ იქნა 2021 წლის 2 თებერვალს, მაშასადამე, ახლად არჩეული პარლამენტის მიერ თავისი საქმიანობის დაწყებიდან მოკლე ხანში. ასეთ დროს ნაჩქარევი გადაწყვეტილება და პოლიტიკური ოპოზიციის წარმომადგენლებისათვის უფლებამოსილების დაუყოვნებლივ შეწყვეტა ან მასზე უარის თქმა და იგივე გადაწყვეტილება მიღებული დროის გარკვეული პერიოდის შემდეგ, როდესაც პოლიტიკური სურათი მეტად გამოიკვეთება, შესაძლოა, სულ სხვადასხვაგვარად შეფასდეს პოლიტიკური მიზანშეწონილობისა და გამართლებულობის თვალსაზრისით, მათ შორის ბოიკოტის მომხრე პარლამენტის წევრთა ინდივიდუალური ინტერესების ჭრილშიც. კერძოდ, თავდაპირველი უარი უფლებამოსილების ვადაზე ადრე შეწყვეტაზე გამართლებული აღმოჩნდეს, ხოლო იგივე გადაწყვეტილება დროის გარკვეული პერიოდის გასვლის შემდეგ, როდესაც მხარეებს შორის შეთანხმების მოსალოდნელობა აღარ იარსებებს - სრულიად გაუმართლებელი. შესაბამისად, სასამართლო ვერ გააკეთებს დასკვნას იმ საკითხზე, რა ეტაპზე როგორი მოსალოდნელობა არსებობდა მხარეებს შორის შეთანხმების მიღწევისა და შესაბამის დროს როგორი გადაწყვეტილება იქნებოდა პოლიტიკურად ყველაზე უფრო გამართლებული.

როგორც ოპოზიციური პოლიტიკური პარტიების წარმომადგენელების მოთხოვნები უფლებამოსილების შეწყვეტის საკითხზე, ისე პარლამენტის საპასუხო გადაწყვეტილებები მიღებული იყო პოლიტიკური დუღილის მდგომარეობაში, რასაც თან ახლდა საპროტესტო აქციები. საკონსტიტუციო სასამართლოს არ შეუძლია სამართლებრივი კრიტერიუმებით უტყუარად შეაფასოს უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტის გადაწყვეტილება უფრო გაამწვავებდა კრიზისს თუ პირიქით, განმუხტავდა, იმის მიუხედავად, ხელოვნური იყო ეს კრიზისი თუ არა. არ შეიძლება იმის აუღიარებლობა, რომ პოლიტიკურ ხელისუფლებას, რომელიც პასუხისმგებელია ქვეყანაში პოლიტიკურ სიმშვიდესა და სტაბილურობაზე, უნდა ჰქონდეს უფლებაც, შესაძლებლობაც და ვალდებულებაც, პოლიტიკური კრიზისის პრიზმაში განიხილოს საკითხი და მიიღოს შესაბამისი გადაწყვეტილება თავისი პასუხისმგებლობის ფარგლებში.

სწორედ ზემოთ აღწერილ მოსაზრებათა გამო მიმაჩნია, რომ საკითხი, რომელსაც პარლამენტი იხილავდა - შეეწყვიტა თუ არა ბოიკოტის მომხრე პარლამენტის 51 წევრისთვის უფლებამოსილება, რამდენადაც, თავის არსით, პოლიტიკურია როგორც სტრატეგიის, ისე ტაქტიკის თვალსაზრისით, უნდა დარჩენილიყო პოლიტიკური ხელისუფლების პრეროგატივაში და მისი კონსტიტუციურობის შემოწმება მოსარჩელეების მიერ მოხმობილი კონსტიტუციის 39-ე მუხლის მე-5 პუნქტის საფუძველზე მისი შინაარსის იმ გაგებით, რომელიც სრულიად სხვა, მოსალოდნელი საფრთხეების თვალსაზრისით დიამეტრალურად განსხვავებულ, გაცილებით უწყინარ შემთხვევებს გულისხმობს, სწორი და გამართლებული არ არის.

ცხადია, არ ვაპირებ იმის უარყოფას, რომ ნებისმიერ სახელისუფლო ქმედებასა თუ აქტს აქვს ერთდროულად პოლიტიკური და სამართლებრივი მხარე და ეს, საზოგადოდ, არ უნდა იქცეს დაბრკოლებად სასამართლო კონტროლისათვის - შეაფასოს სწორედ სამართლებრივი მხარე საკითხისა და არ ჩაერიოს პოლიტიკურ მხარეში. თუმცა ეს ყოველთვის შესაძლებელი არ არის. მოცემული შემთხვევა, ვფიქრობ, სწორედ ასეთია. შეუძლებლად მიმაჩნია, სასამართლო შეეხოს მხოლოდ სამართლებრივ გარსს ამ საკითხისა და მთლიანად უგულვებელყოს მისი პოლიტიკური შიგთავსი და ვითარების სიმწვავე. შეუძლებელია, მხოლოდ ფორმალურ-სამართლებრივად შევხედოთ კონსტიტუციის 39-ე მუხლის მე-5 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის საფუძველზე პარლამენტის წევრისათვის პირადი განცხადების საფუძველზე უფლებამოსილების ვადაზე ადრე შეწყვეტის საკითხს, არ დავუტოვოთ არავითარი დისკრეცია პარლამენტს, რომელიც ვალდებულია, ყოველმხრივ შეუწყოს ხელი წარმომადგენლობითი დემოკრატიის დაუბრკოლებელ ფუნქციონირებას და პოლიტიკური სტაბილურობის შენარჩუნებას და რომელიც სადავო გადაწყვეტილების მიღებისას იდგა დილემის წინაშე - დაუყოვნებლივ დაეტოვებინა პარლამენტი პოლიტიკური ოპოზიციის გარეშე თუ შეექმნა შანსი პოზიციების შესაცვლელად და კონსტიტუციურსამართლებრივ კალაპოტში პროცესის დასაბრუნებლად.

რაკი საკონსტიტუციო სასამართლომ საქმე წარმოებაში მიიღო, პრაქტიკულად, ისიც დადგა სწორედ ამ ერთი ძირითადი საკითხის შეფასების წინაშე: უნდა ჰქონოდეს თუ არა პარლამენტს მიხედულების გარკვეული თავისუფლება, რათა ღიად დატოვოს პარლამენტის კარი ბოიკოტის მომხრე პარლამენტის წევრებისათვის, მისცეს მათ აზრის შეცვლის შესაძლებლობა საჯარო ინტერესების დასაცავად და ბოიკოტით მოსალოდნელი საფრთხეების პრევენციისათვის, თუნდაც დროებით შეინარჩუნოს სტატუს-კვო და დაუყოვნებლივ შეუქცევადი არ გახადოს მოსალოდნელი საფრთხეების რეალიზაცია; თუ ის უფრო სწორია, რომ გადამწყვეტი მნიშვნელობა ბოიკოტის მომხრე პარლამენტის წევრთა თავისუფალ ნება-სურვილებს გააჩნდეს კონფლიქტში ჩართული ყველა სხვა მნიშვნელოვანი ლეგიტიმური ინტერესის სრული უგულვებელყოფით.

აი, ეს იყო სინამდვილეში მთავარი საკითხი, რომლის წინაშეც იდგა პარლამენტი სადავო დადგენილებების მიღებისას და რომლის წინაშეც ახლა საკონსტიტუციო სასამართლო დგას და ეს პოლიტიკური საკითხია, უწინარესად სწორედ პოლიტიკური კრიტერიუმებითა და პოლიტიკის ცოდნით რომ უნდა შეფასდეს.

თუ საკონსტიტუციო სასამართლო საქმის არსებითი განხილვის დროს მაინც შეეცდება მხოლოდ საკითხის სამართლებრივ გარსს შეეხოს საკითხის არსში, ღირებულებათა კონფლიქტში სიღრმისეული წვდომის გარეშე, მისი შეფასებები შეიძლება აღმოჩნდეს სრულიად არაადეკვატური როგორც კონსტიტუციის შესაბამისი ნორმის შინაარსობრივი ფარგლების განმარტებისას და მისი გამოყენებადობის განსაზღვრისას, ისე სახელმწიფოს აქტის - პარლამენტის სადავო დადგენილებების - შეფასებისას.

მიმაჩნია, რომ ზემოაღნიშნული გარემოებები, საკითხის პოლიტიკური ბუნება, პოლიტიკური მხარისაგან მოწყვეტით მისი ოდენ სამართლებრივი მხარის შეფასების შეუძლებლობა საკონსტიტიტუციო სასამართლოს აყენებდა თვითშეზღუდვის აუცილებლობის წინაშე. ე.წ. „პოლიტიკური საკითხის დოქტრინა“, რომელიც კონსტიტუციური სამართლის მნიშვნელოვანი ინსტიტუტია და რომელიც სწორედ მართლმსაჯულების წიაღშია წარმოშობილი და განვითარებული,[2] სასამართლოს ავალდებულებს, თავი შეიკავოს იმგვარ სახელმწიფო გადაწყვეტილებაზე სასამართლო კონტროლის განხორციელებისაგან, რომელიც მისგან პოლიტიკური მოვლენების შეფასებასა და ამისათვის პოლიტიკური კრიტერიუმების გამოყენებას მოითხოვს, რისი შესაძლებლობა და უფლებაც მას არ გაჩნია.

ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, მიმაჩნია, რომ საკონსტიტუციო სასამართლოს არ უნდა გაევრცელებინა თავისი იურისდიქცია პარლამენტის სადავო დადგენილებებზე, რომლებიც წარმოადგენს სახელმწიფოს ისეთ წმინდა პოლიტიკურ გადაწყვეტილებას, რომლის ადეკვატური შეფასება სამართლებრივი კრიტერიუმებით და პოლიტიკური შემადგენელის აბსტრაგირებით შეუძლებელია.

3. სარჩელების დაუსაბუთებლობა.

გარდა იმისა, რომ ზემოთ დასახელებული ორი მიზეზით არ უნდა ყოფილიყო მიღებული სარჩელები არსებითად განსახილველად, ისინი დასაბუთებულობის მოთხოვნასაც არ აკმაყოფილებენ.

სარჩელებში წარმოდგენილი არაერთი არგუმენტი არარელევანტურია ანდა იმგვარი, სარჩელის პოზიციას რომ ასუსტებს, იმის მაგივრად, რომ გააძლიეროს:

ა) მოსარჩელეთა აზრით, კონსტიტუციის 39-ე მუხლის მე-5 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტი გამოყენებული უნდა ყოფილიყო „ყოველგვარი პოლიტიკური მიზანშეწონილობის გარეშე“, მხოლოდ ფორმალურსამართლებრივად და პარლამენტს აუცილებლად, ავტომატურად უნდა შეეწყვიტა მათთვის უფლებამოსილება, თუკი დაადგენდა, რომ განცხადებაში გამოვლენილი ნება ნამდვილად შეესაბამებოდა განცხადების წარმდგენი პარლამენტის წევრის ნებას. სარჩელებში მითითებულია, რომ პარლამენტის სადავო გადაწყვეტილება გულისხმობს მათ იძულებას, განახორციელონ პარლამენტის წევრის უფლებამოსილება. მაგალითად, მოსარჩელე ე. ხოშტარიას აზრით, „არ არსებობს არცერთი კონსტიტუციური მექანიზმი/ინსტრუმენტი, რომელიც საქართველოს პარლამენტის წევრს დაავალდებულებდა საკანონმდებლო ორგანოში საქმიანობას ან/და სხვაგვარად შებოჭავდა მას გადაწყვეტილების მიღებაში იმის თაობაზე, თუ რა უყოს საკუთარ მანდატს “.

მოსარჩელეთა აზრით, სხვაგვარი პოზიცია იმის მაუწყებელი იქნებოდა, რომ კონსტიტუციის შესაბამისი ნორმა შეიძლებოდა განმარტებულიყო იმგვარად, თითქოს საპარლამენტო სუვერენიტეტი პარლამენტს ანიჭებდა უფლებას, აეძულებინა პარლამენტის წევრი, მისი ნების საწინააღმდეგოდ განეხორციელებინა პარლამენტის წევრის უფლებამოსილება.

სარჩელში არ არის წარმოდგენილი საკმარისი დასაბუთება ძირითადი მოსაზრებისა - რომ პარლამენტს არ უნდა ჰქონდეს უფლება, პარლამენტის წევრისათვის უფლებამოსილების ვადაზე ადრე შეწყვეტის გადაწყვეტილება პოლიტიკური მიზანშეწონილობიდან გამომდინარე მიიღოს; არ არის ახსნილი და დასაბუთებული, თუ რატომ ინარჩუნებს ვალიდურობას ეს პოზიცია ისეთ პრინციპულად განსხვავებულ ვითარებაშიც, როდესაც საქმე შეეხება ათეულობით პარლამენტის წევრისათვის უფლებამოსილების ვადაზე ადრე შეწყვეტას, პარლამენტში პოლიტიკური პლურალიზმის კრიტიკულად შემცირებას და რატომ გადაწონის პარლამენტის წევრის ინდივიდუალური სურვილი ყველა ვითარებაში იმ საჯარო ინტერესებს და სხვა პირთა უფლებებს, რომლებსაც შეიძლება საფრთხე შეექმნათ პარლამენტის ბოიკოტის გამო. სარჩელების ავტორებს არ აქვთ ნაჩვენები ლოგიკური ახსნა იმისა, თუ რატომ არ გააჩნიათ მათ კოლეგებს - გადაწყვეტილების მიმღებ პარლამენტის წევრებს - უფლებამოსილების ვადაზე ადრე შეწყვეტის თაობაზე გადაწყვეტილების პოლიტიკური მიზანშეწონილობის მიხედვით მიღების უფლება ისეთ პირობებში, როდესაც თავად გააჩნიათ უფლება, პარლამენტის ბოიკოტის დროს პოლიტიკური მიზანშეწონილობით იხელმძღვანელონ და უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტაც ამისდა მიხედვით მოითხოვონ.

ასევე არ არის ახსნილი, თუ რას გულისხმობენ სარჩელების ავტორები „საპარლამენტო საქმიანობის იძულებაში“ - მხოლოდ მათთვის პარლამენტის წევრის სტატუსის შენარჩუნებას თუ მათ პირდაპირ იძულებას, განახორციელონ პარლამენტის წევრის მოვალეობები გარკვეული ღონისძიებების გატარების გზით, რასაც შესაძლოა, ისინი მომავალში მოელიან.

ბ) სარჩელებში გატარებულია აზრი, რომ პარლამენტის სადავო გადაწყვეტილება კონსტიტუციისა მე-2 თავით გათვალისწინებულ მათ უფლებებს (სამეწარმეო საქმიანობის, საჯარო თანამდებობის დაკავების, პიროვნების თავისუფალი განვითარებისა და სხვა უფლებებს) ზღუდავს, მაშინ, როდესაც საკითხები არ არის დაყენებული კონსტიტუციის მე-2 თავით გათვალისწინებულ შესაბამის უფლებებთან მიმართებაში.

გ) მოსარჩელეები პარლამენტის წევრისათვის უფლებამოსილების შეწყვეტის კონსტიტუციის 39-ე მუხლის მე-5 პუნქტში მითითებულ საფუძვლებს ორ ნაწილად აჯგუფებენ. მათი აზრით, საფუძვლების პირველი ჯგუფი უკავშირდება პარლამენტის წევრის მიერ ჩადენილ დარღვევებს (სტატუსთან შეუთავსებელი თანამდებობის დაკავება ან საქმიანობა, სესიების არასაპატიო მიზეზებით გაცდენა, დანაშაულის ჩადენა ...), ხოლო მეორე ჯგუფი - შემთხევევებს, როდესაც პარლამენტის წევრს, ობიექტური თუ სუბიექტური მიზეზების გამო, აღარ სურს ან აღარ შეუძლია პარლემენტის წევრის მოვალეობების შესრულება (გარდაცვალება, პირადი განცხადება...). შემდეგ, სარჩელების ავტორები მიუთითებენ, რომ „ორივე შემთხვევაში, თუკი წარმოშობილია კონსტიტუციის 39-ე მუხლის მე-5 პუნქტით გათვალისწინებული საფუძვლები, აუცილებელია პარლამენტის წევრს ვადამდე ადრე შეუწყდეს უფლებამოსილება, რათა, ერთი მხრივ, საფრთხე არ შეექმნას პარლამენტის ნორმალურ ფუნქციონირებას, ხოლო, მეორე მხრივ, არ შეილახოს პარლამენტის, როგორც სახალხო სუვერენიტეტის განმახორციელებელი კონსტიტუციური ორგანოს საზოგადოებისადმი ნდობა“ . ამგვარად, სარჩელებში დასახელებულია ორი ღირებულება - პარლამენტის ნორმალური ფუნქციონირება და მისდამი ხალხის ნდობა - რომელებიც უნდა დაცულ იქნეს ზემოაღნიშნული ორივე საფუძვლით უფლებამოსილების ვადაზე ადრე შეწყვეტით. თუმცაღა სრულებით არ არის ახსნილი, თუ როგორ მიიღწევა „პარლამენტის ნორმალური ფუნქციონირების“ უზრუნველყოფა პარლამენტის წევრისათვის უფლებამოსილების ვადაზე ადრე შეწყვეტით, ანდა, რატომ ექმნება საფრთხე „პარლამენტისადმი საზოგადოებრივი ნდობის შენარჩუნებას“, როდესაც საქმე შეეხება არა დარღვევების ჩამდენი პარლამენტის წევრისათვის პარლამენტის წევრის სტატუსის შენარჩუნებას, არამედ იმ პირებისათვის, ვისაც მიზეზთა გამო, თავად „აღარ სურთ“ პარლამენტის წევრის მოვალეობის შესრულება.

დ) სარჩელებში ციტირებულია საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მითითებები 2020 წლის 25 სექტემბერის გადაწყვეტილებიდან, რომელიც მიღებულია საქმეზე ნიკანორ მელია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ. კერძოდ, დებულებები იმის თაობაზე, რომ „პარლამენტის წევრის უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტის საკითხი უკიდურესად ფრთხილ მიდგომის საჭიროებს“ ; რომ “ ამ უფლებამოსილების ბოროტად ან არასწორად გამოყენება შეიცავს ძალაუფლების უშუალო წყაროს - ხალხის ნების დაძლევის რისკებს“;რომ „დემოკრატიის ეფექტიანი ფუნქციონირება მოითხოვს, რომ არსებობდეს ხალხის წარმომადგენლისათვის უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტის მექანიზმი, რომელიც გამოყენებული უნდა იქნეს მხოლოდ მაშინ, როდესაც არსებობს შესაბამისი საფუძველი, კერძოდ, როდესაც უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტა გამართლებულია ხელისუფლების სიჯანსაღის დაცვისა და მისდამი ხალხის ნდობის უზრუნველყოფის თვალსაზრისით“.

სრულიად ვეთანხმები საკონსტიტუციო სასამართლოს ზემორე დებულებებს, თუმცა გაუგებარია, რა მიმართებაშია იგი მოსარჩელეთა საპირისპირო შემთხვევასთან. ციტირებული დებულებები სწორედ პარლამენტის წევრისათვის, მისი ნების საწინააღმდეგოდ, უფლებამოსილების შეწყვეტას შეეხება; გამოთქმულია აზრი, რომ უსაფუძვლოდ არ უნდა მოხდეს პარლამენტის წევრისათვის უფლებამოსილების ვადაზე ადრე შეწყვეტა და რომ ეს მხოლოდ მაშინ უნდა ხდებოდეს, როდესაც ეს ხელისუფლების სიჯანსაღისა და მისდამი ხალხის ნდობის შენარჩულების ინტერესით ხდება. ხალხის ნდობის შენარჩუნების ინტერესი იმ კონტექსტშია რელევანტური, რომ პარლამენტის წევრის სტატუსთან შეუთავსებელი დარღვევების ჩამდენი პარლემენტის წევრი არ იქნეს დატოვებული ხელისუფლებაში. შესაბამისად, გაუგებარია, როგორ შეუწყობს ხელს პარლამენტისადმი ხალხის ნდობის განმტკიცებას იმ პარლამენტის წევრისათვის უფლებამოსილების ვადაზე ადრე შეწყვეტა, რომელიც თავად ამბობს უარს მანდატზე, რომლის მოპოვებაც სწორედ ამომრჩეველთა ნდობას განასახიერებს, და რომელზე უარის თქმაც, პირიქით - მათი ნდობის ღალატს გულისხმობს.

ასევე, როდესაც საუბარია „ხალხის ნების დაძლევის“ რისკებზე, აქაც, ზემორე შემთხვევების მსგავსად, იგულისხმება პირიქით შემთხვევა - პარლამენტის წევრისათვის უფლებამოსილების შეწყვეტა „ამ უფლებამოსილების ბოროტად ან არასწორად გამოყენებით“.ასე რომ, მოსარჩელეთა ეს არგუმენტი არათუ რელევანტური არ არის, მათი პოზიციის საწინააღმდეგოც კია: ზემოთ მითითებულ დებულებებში საკონსტიტუციო სასამართლო სწორედ იმაზე ამახვილებს ყურადღებას, რომ უფლებამოსილების ვადაზე ადრე შეწყვეტა გაუმართლებლად, შესაბამისი საფუძვლების გარეშე შეიცავს „პარლამენტის ეფექტიანი ფუნქციონირებისათვის საფრთხის შექმნისა“ და „ხალხის ნების დაძლევის“ რისკებს. ეს იმას ნიშნავს, რომ „ხალხის ნების დაძლევა“ სწორედ მაშინ ხდება, როდესაც პარლამენტი ხალხის მიერ არჩეულ წარმომადგენელს გაუმართლებლად უწყვეტს უფლებამოსილებას. მოსარჩელეთა შემთხვევაში საქმე პირიქითაა: იურიდიულად, სწორედ მანდატებზე უარის თქმა წარმოშობს „პარლამენტის ეფექტიანი ფუნქციონირებისათვის საფრთხის შექმნისა“ და „ხალხის ნების დაძლევის“ რისკებს და არა მანდატების მფლობელებისათვის სტატუსის შენარჩუნება.

ე) სარჩელებში ყურადღება გამახვილებულია იმ შედეგებზე, რაც მოჰყვებოდა პარლამენტის წევრის ნების საწინააღმდეგოდ უფლებამოსილების ვადაზე ადრე შეწყვეტაზე უარს. „შედეგებად“ კი მიჩნეულია ის ვალდებულებები, რომელთა შესრულებაც პარლამენტის წევრს ეკისრება[3] და კიდევ ის დამატებითი „შედეგები“, რაც ამ მოვალეობების შეუსრულებლობას შეიძლება მოჰყვეს. მხედველობაშია ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობა შესაბამის ვადაში თანამდებობის პირის ქონებრივი მდგომარეობის დეკლარაციის წარუდგენლობისათვის და სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობა „ქონებრივი მდგომარეობის დეკლარაციის წარუდგენლობისათვის, როდესაც ის ჩადენილია ასეთი ქმედებისათვის ადმინისტრაციული სახდელის დადების შემდეგ, ან დეკლარაციაში განზრახ არასრული ან არასწორი მონაცემის შეტანისათვის“ (სსკ 355-ე მუხლი).

ვფიქრობ, პარლამენტის წევრის კანონით გათვალისწინებული ვალდებულებების არსებობა და ის გარემოება, საზოგადოდ, რომ მოსარჩელეებისათვის უფლებამოსილების შეწყვეტაზე უარის თქმა გულისხმობს მათთვის პარლამენტის სტატუსის შენარჩუნებას და, შესაბამისად, პარლამენტის წევრის მოვალეობებისაგან გაუთავისუფლებლობას, საკუთრივ სადავო გადაწყვეტილების არსია და არა მისი დამატებითი შედეგი, მით უმეტეს ისეთი, როგორიც სადავო გადაწყვეტილების არაკონსტიტუციურობას წარმოაჩენდა.

ასევე არ არის ახსნილი, თუ როგორ შეიძლება სადავო გადაწყვეტილების არაკონსტიტუციურობა დავინახოთ იმაში, რომ პარლამენტის წევრის ზოგიერთი მოვალეობის შეუსრულებლობას (მაგალითად, ქონებრივი მდგომარეობის დეკლარაციის ჩაუბარებლობას) მოჰყვება ადმინისტრაციული, ხოლო დანაშაულის ჩადენას - სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობა.

ვ) ასევე მიზანს აცდენილია სარჩელებშისაქართველოს კონსტიტუციის 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის დებულებების ციტირება, რომ საქართველოს პარლამენტის წევრი არის სრულიად საქართველოს წარმომადგენელი, სარგებლობს თავისუფალი მანდატით და მისი გაწვევა დაუშვებელია; ასევე, მითითებები იმის თაობაზე, რომ კონსტიტუცია განამტკიცებს პარლამენტის წევრის დამოუკიდებლობის, მის საქმიანობაში ჩაურევლობისა და უფლებამოსილების თავისუფლად განხორციელების საფუძველს და რომ ამ მიზნებს ემსახურება კანონმდებლობით უზრუნველყოფილი ისეთი გარანტიები, როგორიცაა პარლამენტის წევრის ხელშეუხებლობა, იმუნიტეტი, პირადი უსაფრთხოების დაცვა, უფლებამოსილების დაუბრკოლებლად განხორციელება და სხვა.

ზემორე დებულებებს, საზოგადოდ, ცხადია, ვეთანხმები, თუმცა ნათელი არ არის, რის დასამოწმებლად არის ისინი მოხმობილი.ის გარემოება, რომ პარლამენტის წევრი სრულიად საქართველოს წარმომადგენელია, სწორედ იმაზე მიანიშნებს, რომ იგი ანგარიშვალდებულია მთელი ქვეყნის წინაშე. შესაბამისად, გაუგებარია, როგორ აძლიერებს სრულიად საქართველოს წარმომადგენლობის ფაქტი ანდა უფლებამოსილების ჯეროვნად განხორციელების მიზნით პარლამენტის წევრისათვის შექმნილი გარანტიები პარლამენტის ვალდებულებას, აუცილებლად შეუწყვიტოს უფლებამოსილება პარლამენტის წევრებს, რომელებიც უარს აცხადებენ საპარლამენტიო მანდატის განხორციელებაზე, მით უმეტეს მაშინ, როდესაც ეს უარი არ არის შეთანხმებული „სრულიად საქართველოსთან“, ვისი წარმომადგენელიც არის იგი.

ზ) სარჩელებში გატარებულია აზრი, თითქოს სწორედ პარლამენტის წევრის „თავისუფალი მანდატიდან“ გამომდინარეობს მისი უფლება, „თავადვე გადაწყვიტოს, სურს თუ არა მინიჭებული მანდატით სარგებლობა, საკუთარი პოლიტიკური შეხედულებებისა და სხვა გარემოებების მიზანშეწონილობის საფუძველზე“.

თანამედროვე გაგებით, „თავისუფალი მანდატი“ გულისხმობს სამი კომპონენტის ერთიანობას: რომ ყოველი დეპუტატი არის მთელი ერის, სრულიად ხალხის წარმომადგენელი და არა მხოლოდ იმ რეგიონისა, რომელმაც იგი აირჩია (1); რომ მისი გაწვევა დაუშვებელია უფლებამოსილების ვადის ამოწურვამდე (2); რომ იგი არ არის შეზღუდული არც მისი წარმდგენი პოლიტიკური პარტიისა და არც ამომრჩეველთა დავალებებით და განაწესებით (3);

საზოგადოდ, პარლამენტის წევრად არჩევის შემთხვევაში პიროვნებამ შეიძლება გადაიფიქროს და უარი თქვას მოპოვებულ მანდატზე, თუმცა ეს „უფლება“ „თავისუფალი მანდატის“ პრინციპში კი არ ძევს, არამედ ადამიანის უფლებაში, არ დაკავდეს ისეთი საქმიანობით, რომელიც მის ნება-სურვილს არ შეესაბამება. ამასთან მიმართებაში (როდესაც, ცხადია, საკითხი შეეხება ორდინარულ შემთხვევებს და არა მასობრივ ბოიკოტს), შესაძლებელია, რელევანტური იყოს პიროვნების თავისუფალი განვითარების, პირონული ავტონომიურობის, შრომის თავისუფლების, იძულებითი შრომის აკრძალვისა და სხვა საკითხები კონკრეტული ვითარებებისა და გარემოებების გათვალისწინებით. თუმცა ძალზე არასერიოზული იქნებოდა გვეფიქრა, რომ თავისუფალი მანდატის მფლობელი პარლამენტის წევრი, ვითომდა სწორედ იმიტომ, რომ თავისუფალი მანდატის მფლობელია, თითქოს უფრო მეტად თავისუფალია, უარი თქვას პარლამენტის წევრობაზე, ვიდრე იმპერატიული მანდატის მფლობელი.

თ) სარჩელებში გადმოცემული ზოგიერთი დებულება ბუნდოვანია, არ ჩანს მათი იურიდიული მნიშვნელობა და რელევანტურობა. მაგალითად, ზურაბ გირჩი ჯაფარიძის სარჩელში მითითებულია: „არასწორი იქნებოდა საქართველოს კონსტიტუციის ისეთი განმარტება, რომელიც საქართველოს პარლამენტს მიანიჭებდა უფლებამოსილებას, საკუთარი პოლიტიკური მიზნების მისაღწევად პარლამენტის წევრი, რომელსაც აღარ სურს პარლამენტის წევრობა, გამოეყენებინა მიზნის მიღწევის საშუალებად“. არ არის დაზუსტებული, თუ რით გამოიხატა პარლამენტის მიერ პარლამენტის წევრების „საშუალებად“ გამოყენება ან საკუთრივ რომელი და როგორი (ლეგიტიმური თუ არალეგიტიმური) მიზნების მისაღწევად მოხდა მათი აზრით, მათი გამოყენება. ზემოაღნიშნულ კონტექსტში, პოზიციის ნათლად ჩვენებისათვის, ასევე მნიშვნელოვანი იყო, მოსარჩელეს დაეზუსტებინა, შესაძლებელია თუ არა, მისი მიზნებიდან გამომდინარე, საქართველოს კონსტიტუციის იმგვარი განმარტება, რომელიც პარლამენტის წევრს მიანიჭებდა უფლებამოსილებას, თავისი საპარლამენტო მანდატი, მასზე უარის თქმის გზით, გამოეყენებინა პარლამენტის ბოიკოტის საშუალებად.

ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, მიმაჩნია, რომ წარმოდგენილი არგუმენტების ცალმხრივობის, არათანმიმდევრულობის, უნიადაგობისა და ზოგიერთ შემთხვევაში წინააღმდეგობის გამო, სარჩელები მიჩნეული უნდა ყოფილიყო „დაუსაბუთებლად“ და ისინი ამ საფუძვლითაც არ უნდა ყოფილიყო მიღებული არსებითად განსახილველად.

[1] ამ თვალსაზრისით ერთადერთი გამონაკლისი იყო „პატრიოტთა ალიანსი“, რომლის რამდენიმე წევრმა თავიდანვე განაცხადა, რომ უარს არ იტყოდნენ პარტიული სიით საპარლამენტო მანდატების მოპოვებაზე პარტიაში მათი იმ კოლეგების სანაცვლოდ, რომლებიც უარს აცხადებდნენ მოპოვებული მანდატების განხორციელებაზე.

[2] მაგალითისათვის იხილეთ აშშ-ის უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილება Nixon v. United States,( 506 U.S. 224 (1993), როდესაც მან უარი თქვა, შეემოწმებინა კონსტიტუციურობა აშშ-ის სენატის იმპიჩმენტის ვერდიქტისა მოსამართლე ნიქსონის მიმართ პოლიტიკური საკითხის დოქტრინაზე დაყრდნობით. სასამართლომ მიიჩნია, რომ საკითხი იყო პოლიტიკური ხასიათისა, რადგან მოითხოვდა იმის შეფასებას, რა უფრო მიზანშეწონილი იყო, მოსამართლე ნიქსონის თანამდებობიდან გადაყენება თუ მისი დატოვება ხელისუფლებაში. შესაბამისად, ვინაიდან არ არსებობდა სასამართლოსათვის მოსახერხებელი სამართლებრივი სტანდარტებით ამის შეფასების შესაძლებლობა, სასამართლო განზე უნდა გამდგარიყო, რადგან სენატის ვერდიქტზე სასამართლო კონტროლის განხორციელება, მოცემულ შემთხვევაში, დაარღვევდა ხელისუფლების განაწილების პრინციპს.

[3] კერძოდ, არ დაიკავოს ისეთი თანამდებობა ან დაკავდეს ისეთი საქმიანობით, რაც შეუთავსებელია პარლამენტის წევრის სტატუსთან; შეასრულოს პარლამენტის წევრის მოვალეობები, მათ შორის,დაესწროს პარლამენტის პლენარულ, ბიუროს, კომიტეტის, ფრაქციის, კომისიების სხდომებს და მონაწილეობა მიიღოს მათ მუშაობაში; ხელი შეუწყოს საქართველოს კანონმდებლობის დაცვას; პირადი ინტერესებისათვის არ გამოიყენოს თავისი უფლებამოსილება, არ გამოიყენოს და არ გაამჟღავნოს სამსახურებრივი საქმიანობის ფარგლებში მიღებული ან შექმნილი ინფორმაცია; დაიცვას სახელმწიფო-პოლიტიკური თანამდებობის პირთათვის საქართველოს კანონმდებლობითა და საქართველოს პარლამენტის წევრის ეთიკის კოდექსით დადგენილი ქცევის სტანდარტები, საჯარო სამსახურის ბიუროს წარუდგინოს ქონებრივი მდგომარეობის დეკლარაცია და სხვა.