თქვენ არ ეცნობით კონსტიტუციური სარჩელის/წარდგინების სრულ ვერსიას. სრული ვერსიის სანახავად, გთხოვთ, ვერტიკალური მენიუდან ჩამოტვირთოთ მიმაგრებული დოკუმენტი

1. სადავო ნორმატიული აქტ(ებ)ი

ა. საქართველოს კანონი „სპეციალური პენიტენციური სამსახურის შესახებ“

2. სასარჩელო მოთხოვნა

3. საკონსტიტუციო სასამართლოსათვის მიმართვის სამართლებრივი საფუძვლები

საქართველოს კონსტიტუციის მე-60 მუხლის მე-4 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტი, „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტი და 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტი.

4. განმარტებები სადავო ნორმ(ებ)ის არსებითად განსახილველად მიღებასთან დაკავშირებით

კონსტიტუციური სარჩელის დასაშვებობა:

მიგვაჩნია, რომ კონსტიტუციური სარჩელი:

ა) ფორმით და შინაარსით შეესაბამება „საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 31¹-ე მუხლით დადგენილ მოთხოვნებს;

ბ) შეტანილია უფლებამოსილი სუბიექტის - საქართველოს სახალხო დამცველის მიერ (საქართველოს კონსტიტუციის მე-60 მუხლის მე-4 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის მიხედვით, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო სახალხო დამცველის სარჩელის საფუძველზე იხილავს ნორმატიული აქტის კონსტიტუციურობას კონსტიტუციის მეორე თავით აღიარებულ ადამიანის ძირითად უფლებებთან მიმართებით);

გ) სარჩელში მითითებული საკითხი არის საკონსტიტუციო სასამართლოს განსჯადი;

დ) სარჩელში მითითებული საკითხი არ არის გადაწყვეტილი საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ;

ე) სარჩელში მითითებული საკითხი რეგულირდება საქართველოს კონსტიტუციის მე-11 მუხლის პირველი პუნქტითა და მე-15 მუხლის პირველი პუნქტით;

ვ) კანონით არ არის დადგენილი სასარჩელო ხანდაზმულობის ვადა;

ზ) სადავო კანონქვემდებარე ნორმატიულ აქტის კონსტიტუციურობაზე სრულფასოვანი მსჯელობა შესაძლებელია ნორმატიული აქტების იერარქიაში მასზე მაღლა მდგომი იმ ნორმატიული აქტის კონსტიტუციურობაზე მსჯელობის გარეშე, რომელიც კონსტიტუციური სარჩელით გასაჩივრებული არ არის.

5. მოთხოვნის არსი და დასაბუთება

დავის საგანი

წარმოდგენილ კონსტიტუციურ სარჩელის დავის საგანს წარმოადგენს „სპეციალური პენიტენციური სამსახურის შესახებ“ კანონის 35-ე მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებული შეზღუდვა, რომლის მიხედვით, „მოსამსახურეს, რომელსაც უმცროსი სპეციალური წოდება აქვს, შეუძლია სამსახურში 60 წლის ჩათვლით იმსახუროს.” მიგვაჩნია, რომ აღნიშნული შეზღუდვა ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის მე-11 მუხლის პირველ პუნქტს.

„სპეციალური პენიტენციური სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონის 35-ე მუხლის პირველი პუნქტის მიხედვით მოსამსახურეს, რომელსაც უმცროსი სპეციალური წოდება აქვს, შეუძლია სამსახურში 60 წლის ჩათვლით იმსახუროს. შესაბამისად, ნორმა აწესებს ზღვრულ ასაკს რომლის მიღწევის შემთხვევაში, მოსამსახურე ავტომატურად განთავისუფლდება სამსახურიდან, რადგან აღნიშნული კანონის 32-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ვ“ ქვეპუნქტი სამსახურის სპეციალური და სამოქალაქო დანაყოფების მოსამსახურის სამსახურიდან დათხოვნის/გათავისუფლების საფუძვლად ითვალისწინებს ზღვრული ასაკის მიღწევას.

ნორმის ფორმულირებიდან ცხადია, რომ ის აწესებს ბლანკეტურ შეზღუდვას და განურჩევლად ჯანმრთელობის თუ ფუნქციური მონაცემებისა, ყველა უმცროს სპეციალურ წოდების მქონე პირს ათავისუფლებს დაკავებული თანამდებობიდან ზღვრული ასაკის მიღწევისას. მნიშვნელოვანია, აღინიშნოს, რომ საკანონმდებლო ჩარჩო ითვალისწინებს სხვა მრავალ რეგლამენტაციას, რომელიც სპეციალურ პენიტენციურ სამსახურს უფლებამოსილებას ანიჭებს გაათავისუფლოს შრომისუუნარო ან სხვა მიზეზთა გამო თანამშრომელი რომელიც ვერ ასრულებს სამსახურებრივ მოვალეობას. სადავო ნორმა კი ზღვრული ასაკის დაწესებით, ბლანკეტურად ყველას ეხება, მათ შორის იმ მოსამსახურეს რომელიც მისი ფუნქციებიდან გამომდინარე შეუძლია მათი შესრულება და მისი გათავისუფლების საფუძველი ხდება მხოლოდ ის, რომ მას შეუსრულდა 60 წელი. შესაბამისად, კანონი დისკრიმინაციული იმ პირების მიმართ, რომელიც სადავო ნორმის რეგულირების სფეროში ექცევიან, განსხვავებით სხვა დასაქმებული პირთაგან, რომლებსაც შეუძლიათ.

„სპეციალური პენიტენციური სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონის 35-ე მუხლის პირველი პუნქტი მიუთითებს უმცროს სპეციალურ წოდებაზე, რომელზეც კანონი არ ითვალისწინებს საგამონაკლისო შემთხვევებში ვადის გაგრძელების შესაძლებლობას, როგორც ეს ხდება მაგალითად უფროსი სპეციალური წოდების მქონე მოსამსახურეების შემთხვევაში.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს განცხადებით, ის ფაქტი, რომ ზოგადად ასაკის მატების თანმდევი შედეგია ადამიანის ფიზიკური ამტანობის შესუსტება და გარკვეული უნარების დაქვეითება, თავისთავად ვერ გახდება ასაკთან დაკავშირებული ნებისმიერი ბლანკეტური შეზღუდვის დაწესების თვითკმარი საფუძველი.[1] საქართველოს სახალხო დამცველი მიიჩნევს, რომ სადავო ნორმით დაწესებული ბლანკეტური შეზღუდვა დისკრიმინაციულია და ვერ აკმაყოფილებს საკანონმდებლო რეგულაციის მიერ დაწესებული ლეგიტიმური მიზნის მიღწევის გამოსადეგ საშუალებას. შესაბამისად, მივიჩნევთ, რომ ნორმა ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის მე-11 მუხლის პირველი პუნქტით დაცულ თანასწორობის უფლებას.

საკანონმდებლო ნორმების სისტემური ანალიზი

„სპეციალური პენიტენციური სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონის 35-ე მუხლის პირველი პუნქტი მიუთითებს უმცროსს სპეციალური წოდებაზე. შესაბამისად, მნიშვნელოვანია კონკრეტულად განისაზღვროს თუ რომელი მოსამსახურეები ექცევიან უმცროსს სპეციალურ წოდების ქვეშ და მათი ფუნქციური მოვალეობები.

პირველ რიგში უნდა აღინიშნოს, რომ სახელმწიფო სპეციალური წოდებების შესახებ კანონი ადგენს საქართველოს ტერიტორიაზე სახელმწიფო სპეციალური წოდებების (შემდეგში – სპეციალური წოდებები) სახეებს, კლასიფიკაციას, თანაფარდობას, მინიჭებისა და ჩამორთმევის წესს.[2] სპეციალური წოდებები იყოფა შემდეგ კატეგორიებად: უმცროსი სპეციალური წოდება; საშუალო სპეციალური წოდება; უფროსი სპეციალური წოდება; უმაღლესი სპეციალური წოდება.[3]

საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს სისტემაში შემავალი სახელმწიფო საქვეუწყებო დაწესებულების− სპეციალური პენიტენციური სამსახურის სპეციალურ დანაყოფსა და სამოქალაქო დანაყოფის მონიტორინგის დეპარტამენტში წესდება შემდეგი სპეციალური წოდებები:

· უმცროსი სპეციალური წოდება – რიგითი, უმცროსი სერჟანტი, სერჟანტი, უფროსი სერჟანტი, ზემდეგი;

· საშუალო სპეციალური წოდება – უმცროსი ლეიტენანტი, ლეიტენანტი, უფროსი ლეიტენანტი, კაპიტანი;

· უფროსი სპეციალური წოდება – მაიორი, ვიცე-პოლკოვნიკი, პოლკოვნიკი;

· უმაღლესი სპეციალური წოდება – გენერალ-მაიორი, გენერალ-ლეიტენანტი.[4]

სპეციალური წოდების მინიჭება ხდება თანამდებობის, ნამსახურების წლების, აგრეთვე დამსახურების შესაბამისად.[5]

სპეციალური პენიტენციური სამსახურის საქმიანობის სამართლებრივი საფუძვლების მიხედვით,[6] პატიმრობისა და თავისუფლების აღკვეთის აღსრულებას სამსახური უზრუნველყოფს სპეციალური და სამოქალაქო დანაყოფების მეშვეობით.[7]

შესაბამისად, პენიტენციურ სამსახურში ორი ტიპის დანაყოფის მეშვეობით ფუნქციონირებს, რომელზეც სხვადასხვა სამართლებრივი რეგლამენტაცია ვრცელდება. კანონის მიხედვით, სამსახურის სპეციალური დანაყოფები შეადგენენ სპეციალური, გასამხედროებული ქვედანაყოფების ერთიან სისტემას, რომელიც კანონმდებლობით დადგენილი წესით ასრულებს მისთვის დაკისრებულ ამოცანებს პენიტენციურ დაწესებულებებში ბრალდებულთა/ მსჯავრდებულთა უფლებების რეალიზაციის, მსჯავრდებულთა რესოციალიზაციის პროგრამების განხორციელების, სამართლებრივი რეჟიმის დაცვის, უსაფრთხოების დაცვის, ბრალდებულთა/მსჯავრდებულთა გაყვანის/გადაყვანის და ექსტრადიციის, ბრალდებულთა/მსჯავრდებულთა პირადი საქმეებისა და რეესტრების წარმოების, ბრალდებულთა/მსჯავრდებულთა შესახებ შესაბამისი მონაცემების დამუშავებისა და ანალიზის, კრიზისული ვითარების მართვის და სპეციალური ღონისძიებების განხორციელების მიზნით.[8] სამსახურის სპეციალური დანაყოფის მოსამსახურეები არიან პირები, რომელთა საქმიანობაც მიმართულია სასჯელის უშუალო აღსრულებისაკენ და უზრუნველყოფს პენიტენციური სამსახურის ამოცანების შესრულებას.[9] აღსანიშნავია, რომ მოსამსახურეს ენიჭება სამხედრო წოდება ან სახელმწიფო სპეციალური წოდება. კანონმდებლობით დადგენილი წესით, გენერალური დირექტორი, თავისი კომპეტენციის ფარგლებში, სამსახურის შესაბამის მოსამსახურეებსა და პენიტენციური დაწესებულების მოსამსახურეებს ანიჭებს სახელმწიფო სპეციალურ წოდებებს;[10]

რაც შეეხება სამსახურის სამოქალაქო დანაყოფებს, ისინი აერთიანებს სამსახურის იმ სტრუქტურულ ქვედანაყოფებს, რომლებიც თავიანთი კომპეტენციის ფარგლებში ახორციელებენ სამსახურის ერთიან ლოჯისტიკურ, სამედიცინო, ფინანსურ, ორგანიზაციულ და სამართლებრივ უზრუნველყოფას, აგრეთვე სამსახურის გამგებლობის სფეროში ადამიანის უფლებათა დაცვის, მოსამსახურეთა (მათ შორის, სამხედრო სავალდებულო მოსამსახურეთა) მიერ სამსახურებრივი მოვალეობებისა და კანონმდებლობით დადგენილ მოთხოვნათა შესრულების, სამსახურში სამედიცინო მომსახურების ხარისხის კონტროლს, შემოწმებასა და სისტემური მონიტორინგის უზრუნველყოფას.[11]

საქართველოს იუსტიციის მინისტრის 2018 წლის 22 დეკემბერს №366 ბრძანება „სპეციალური პენიტენციური სამსახურის დებულების დამტკიცების შესახებ“[12] აკონკრეტებს კანონს და განსაზღვრავს, რომ სამსახურის სპეციალურ დანაყოფებს მიეკუთვნება სამსახურის შემდეგი სტრუქტურული ქვედანაყოფები: ა) პენიტენციური დეპარტამენტი; ბ) მსჯავრდებულთა რესოციალიზაცია-რეაბილიტაციის დეპარტამენტი.[13]

ფუნქციური დატვირთვის უფრო კარგად შესასწავლად მნიშვნელოვანია განვიხილოთ თავად პენიტენციური დეპარტამენტის საქმიანობის სფერო და ფარგლები.

პენიტენციური დეპარტამენტის ამოცანებია, პენიტენციურ დაწესებულებათა ერთიანი მართვისა და პატიმრობისა და თავისუფლების აღკვეთის აღსრულების სფეროში სახელმწიფო პოლიტიკის განხორციელების უზრუნველყოფა და პატიმრობისა და თავისუფლების აღკვეთის აღსრულებასთან დაკავშირებული პატიმრობის კოდექსით განსაზღვრული ცალკეული ფუნქციების უშუალო შესრულება; ხოლო მსჯავრდებულთა რესოციალიზაცია-რეაბილიტაციის დეპარტამენტის ამოცანებია, მსჯავრდებულთა რესოციალიზაცია-რეაბილიტაციაზე ზრუნვა და ამ მიზნით სამინისტროს მმართველობის სფეროში მოქმედ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირებთან, მათ შორის, არასაპატიმრო სასჯელთა აღსრულებისა და პრობაციის ეროვნულ სააგენტოსთან, ასევე დანაშაულის პრევენციის ცენტრთან, აგრეთვე სხვადასხვა სახელმწიფო თუ კერძო დაწესებულებებთან აქტიური თანამშრომლობა; ასევე, მსჯავრდებულთა რესოციალიზაცია-რეაბილიტაციისა და საზოგადოებაში ინტეგრაციის ხელშეწყობის მიზნით, შესაბამისი პროგრამების შემუშავება და განხორციელება.[14]

თავად პენიტენციური დეპარტამენტს ასევე გააჩნია სტრუქტურული ერთეულები, რომელებიც არის უსაფრთხოების მთავარი სამმართველო; გარე დაცვისა და ინფორმაციულ-ტექნიკური უსაფრთხოების მთავარი სამმართველო; ესკორტირებისა და სპეციალურ ღონისძიებათა მთავარი სამმართველო;[15] აღნიშნული სამმართველოების ფუნქციები განისაზღვრება და კონკრეტდება შესაბამისი ბრძანებებით.

საქართველოს იუსტიციის მინისტრის 2020 წლის 30 სექტემბრის №632 ბრძანება „სპეციალური პენიტენციური სამსახურის პენიტენციური დეპარტამენტის უსაფრთხოების მთავარი სამმართველოს დებულების დამტკიცების შესახებ“[16] მის სამართლებრივ სტატუსს, ამოცანებს, ფუნქციებს, სტრუქტურას, ანგარიშვალდებულებას და აწესრიგებს მთავარი სამმართველოს საქმიანობასთან დაკავშირებულ სხვა საკითხებს.

მთავარი სამმართველოს ამოცანებია: პენიტენციურ სისტემაში უსაფრთხოების დაცვის უზრუნველყოფა; პენიტენციური სისტემის ინფრასტრუქტურული და ტექნიკური უსაფრთხოების უზრუნველყოფა; პენიტენციურ სისტემაში სამართლებრივი რეჟიმის დაცვის უზრუნველყოფა.[17]

ასევე, საქართველოს იუსტიციის მინისტრის 2020 წლის 30 სექტემბრის №631 ბრძანება „სპეციალური პენიტენციური სამსახურის პენიტენციური დეპარტამენტის გარე დაცვისა და ინფორმაციულ-ტექნიკური უსაფრთხოების მთავარი სამმართველოს დებულების დამტკიცების შესახებ“[18] მიხედვით მთავარი სამმართველოს ამოცანებია: ბრალდებულთა/მსჯავრდებულთა გაყვანა/გადაყვანისა და ექსტრადიციის უზრუნველყოფა; პენიტენციურ დაწესებულებათა გარე უსაფრთხოების დაცვის უზრუნველყოფა.[19]

გარე დაცვის სამმართველოს (შემდგომში მთავარი სამმართველო) შემადგენლობაშია:[20] გარე დაცვის აღმოსავლეთის სამმართველო,[21] გარე დაცვის დასავლეთის სამმართველო,[22] ინფორმაციული ტექნოლოგიების სამმართველო; ტექნიკური უსაფრთხოების უზრუნველყოფის სამმართველო; წვევამდელთა მომზადების განყოფილება.

მნიშვნელოვანია თუ ფუნქციურად რა საქმიანობას ახორციელებს მთავარი სამმართველო კონკრეტულ შემთხვევაში.[23] ბრალდებულთა/მსჯავრდებულთა გაყვანა/გადაყვანა, ექსტრადიცია და მათთან დაკავშირებული დამატებითი უსაფრთხოების ღონისძიებების უზრუნველყოფა; ბრალდებულთა/მსჯავრდებულთა და პენიტენციურ დაწესებულებათა დაცვა კომპეტენციის ფარგლებში; კომპეტენციის ფარგლებში უსაფრთხოების სპეციალური ღონისძიებებისა და უსაფრთხოების დამატებითი ღონისძიებების გეგმების შემუშავება და მისი განხორციელება; სამინისტროს სისტემაში არსებული მატერიალური ფასეულობების (მათ შორის, სამინისტროს ბალანსზე რიცხულ ობიექტების) დაცვა, შესაბამისი ტექნიკური უსაფრთხოების გეგმების შემუშავება და განხორციელება; სამინისტროში სამხედრო სავალდებულო სამსახურის ან საკონტრაქტო სამსახურის გავლის ორგანიზება; სტიქიური უბედურებისა და სხვა საგანგებო სიტუაციის დროს ბრალდებულთა/მსჯავრდებულთა უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად შესაბამისი ღონისძიებების განხორციელება, აგრეთვე მთავარი სამმართველოს მოსამსახურეთა განსაკუთრებულ რეჟიმზე გადაყვანის უზრუნველყოფა; კომპეტენციის ფარგლებში პენიტენციური დაწესებულების მიმდებარე ტერიტორიაზე დანაშაულის ან/და სხვა სამართალდარღვევის გამოვლენის, აღკვეთის, პრევენციისა და უსაფრთხოების დაცვის უზრუნველყოფა; კომპეტენციის ფარგლებში პენიტენციურ დაწესებულებაში უსაფრთხოების უზრუნველყოფის მიმდინარე და გაძლიერებული ღონისძიებების გეგმების შემუშავება და გახორციელება; საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით, გაქცეულ ბრალდებულთა/მსჯავრდებულთა დევნის გახორციელება; კომპეტენციის ფარგლებში სამართლებრივი აქტების შემუშავებაში მონაწილეობის მიღება; საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით, სხვა სახელმწიფო ორგანოებთან თანამშრომლობა; მთავარ სამმართველოში შემოსულ ბრალდებულთა/მსჯავრდებულთა და მოქალაქეთა განცხადებების, მოთხოვნებისა და საჩივრების განხილვას და შესაბამისი რეაგირების განხორციელება კომპეტენციის ფარგლებში;

შესაბამისად, კონკრეტულ შემთხვევაში ნათელია რომ სამმართველოს ფუნქციებიდან გამომდინარე საქმიანობა მოიცავს არა მხოლოდ ფიზიკურ აქტივობასა და უშუალოდ ბადრაგირების პროცესში ჩართულობას არამედ სხვა ორგანიზაციულ საქმიანობებსაც.

საქართველოს იუსტიციის მინისტრის 2020 წლის 9 ივლისი №578 ბრძანება „სპეციალური პენიტენციური სამსახურის მოსამსახურეთათვის სახელმწიფო სპეციალური წოდებების მინიჭების წესის დამტკიცების შესახებ“ N1 დანართით განსაზღვრავს შესაბამისი საფეხურის წოდებებისათვის განკუთვნილ თანამდებობებს დეპარტამენტების მიხედვით.[24]

აღნიშნული ბრძანებით განსაზღვრულ, უმცროსი სპეციალური წოდების მქონე ერთეულებს პენიტენციურ დეპარტამენტში წარმოადგენენ: უმცროსი ინსპექტორი – იუსტიციის ზემდეგი; უმცროსი ინსპექტორი (ლოჯისტიკის დარგში) – იუსტიციის ზემდეგი; უმცროსი ინსპექტორი (შეიარაღების დარგში) – იუსტიციის ზემდეგი.[25] შესაბამისად, სადავო ნორმა უშუალოდ მათ ეხებათ, თუმცა ეს არ გამორიცხავს მომავალში სამსახურში სერჟანტის წოდების გაჩენის შემთხვევაში, მათზე ამ ნორმის გავრცელებას.

რაც შეეხება დანართ N1 განსაზღვრულ წოდებებს, მათი აბსოლუტური უმრავლესობა მიეკუთვნება საშუალო და უფროსს სპეციალური წოდებების ჯგუფს. მათ შორის უფროსი სპეციალური წოდებიდან ბევრს აქვს იუსტიციის პოლკოვნიკის წოდება, რომლებსაც კანონმდებლობის მიხედვით აქვთ შესაძლებლობა გაუხანგრძლივდეთ სამუშაო წლები. იუსტიციის პოლკოვნიკი – 60 წლის ჩათვლით (თადარიგში ყოფნით); 65 წლის ჩათვლით (გადადგომით).[26] ისინი რა თქმა უნდა, ძალიან მნიშვნელოვან საქმიანობას ასრულებენ და კანონის მათი ფუნქციური დატვირთვა ხშირ შემთხვევაში უფრო მძიმეა ვიდრე ეს უმცროსი სპეციალური წოდების შემთხვევაში ხდება.

მნიშვნელოვანია, რომ კანონმდებელი აწესებს ბლანკეტურ მიდგომას უმცროსი სპეციალური წოდების მოსამსახურის მიმართ და ინდივიდუალური შეფასების გარეშე ათავისუფლებდეს მათ სამსახურიდან. მაშინ როდესაც არსებობს სპეციალური პენიტენციური სამსახურის შესახებ კანონით გათვალისწინებული სხვადასხვა სამართლებრივი ღონისძიებები, რომელიც ინდივიდუალური შეფასებისა და ობიექტური მიზეზის საფუძველზე მოსამსახურის სამსახურიდან გათავისუფლებას ითვალისწინებს, რაც ვრცლად იქნება განხილული შემდეგ ქვეთავში.

ურთიერთობის შეჩერება, სამსახურებრივი უფლებამოსილების შეწყვეტა, სამსახურიდან დათხოვნა/გათავისუფლება

აღსანიშნავია, რომ სამსახურის სპეციალური და სამოქალაქო დანაყოფების მოსამსახურის სამსახურებრივი უფლებამოსილების შეწყვეტის ერთ-ერთი საფუძველია სამსახურიდან დათხოვნა/გათავისუფლება.[27]

თავის მხრივ, სამსახურის სპეციალური დანაყოფების მოსამსახურე შეიძლება სამსახურიდან დათხოვნილ/გათავისუფლებულ იქნეს: სხვა სამსახურში გადასვლის გამო; სამსახურში სამუშაოდ მიღებისას დადგენილი მოთხოვნების დარღვევის გამო; სამსახურის, სამსახურის სტრუქტურული ქვედანაყოფის/ერთეულის, პენიტენციური დაწესებულების ლიკვიდაციის ან შტატების შემცირების გამო; სამსახურში ყოფნის ზღვრული ასაკის მიღწევის გამო; მძიმე დისციპლინური გადაცდომის ჩადენის გამო; დისციპლინური პასუხისმგებლობის მოქმედების გარეშე, თუ მან ერთჯერადად განზრახ ან გაუფრთხილებლობით უხეშად დაარღვია სამსახურებრივი ან/და დაკისრებული მოვალეობები; ხანგრძლივი შრომისუუნარობის გამო; ჯანმრთელობის მდგომარეობის გამო, რომელიც მას არ აძლევს საშუალებას, სათანადოდ შეასრულოს სამსახურებრივი მოვალეობა; არადამაკმაყოფილებელი პროფესიული ჩვევების გამო და სხვა.[28]

ნათელია, რომ დათხოვნა/გათავისუფლების საფუძვლები ითვალისწინებს კონკრეტულ საფუძვლებს, რის გამოც შესაძლოა მოსამსახურემ ვეღარ შეძლოს მასზე დაკისრებული სამსახურეობრივი მოვალეობის სათანადოდ შესრულება. მაგალითად, როგორიც არის ჯამრთელობის პრობლემა, შრომისუუნარობა, კონკრეტული დისციპლინური სახდელის დაკისრება და ა.შ. აღნიშნული საფუძვლები ლეგიტიმურია იმდენად რამდენადაც უკავშირდება შესაბამისი სამსახურის გამართულ ფუნქციონირებას, მაგრამ იმ შემთხვევაში როდესაც დამოუკიდებლად გათვალისწინებული საფუძვლით „ზღვრული ასაკის მიღწევის“ გამო თავისუფლდება მოსამსახურე და მას არ აქვს სხვა პრობლემები და სათანადოდ ასრულებს სამსახურეობრივ მოვალეობას ვერ ჩაითვლება ლეგიტიმური მიზნის მიღწევის გამოსადეგ საშულებად.

ასევე, მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ გათავისუფლების საფუძვლად მითითებულ დისციპლინურ გადაცდომებზე კანონი ჩამონათვალს ითვალისწინებს.[29] მათ შორისაა, სამსახურებრივი მოვალეობის განზრახ ან გაუფრთხილებლობით შეუსრულებლობა ან არაჯეროვნად შესრულება.[30] დისციპლინური გადაცდომის ჩადენისათვის მოსამსახურეს შეიძლება დაეკისროს შემდეგი დისციპლინური სახდელები: შენიშვნა; გაფრთხილება; საყვედური; სამკერდე ნიშნის ჩამორთმევა; სახელმწიფო სპეციალური წოდების ერთი საფეხურით ჩამოქვეითება; არაუმეტეს 10 სამუშაო დღის თანამდებობრივი სარგოს (ხელფასის) დაკავება; თანამდებობრივი სარგოს (ხელფასის) 10 პროცენტიდან 50 პროცენტამდე დაკავება 1-დან 6 თვემდე ვადით; ჩამოქვეითება; სამსახურიდან დათხოვნა/გათავისუფლება − მძიმე დისციპლინური გადაცდომის ჩადენისათვის.

აღნიშნულიდან გამომდინარე კანონი ითვალისწინებს სხვადასხვა საფუძვლებს, მათ შორის დისციპლინური გადაცდომების სახით, რომელიც საშუალებას იძლევა აღიკვეთოს მოსამსახურის მიერ მასზე დაკისრებული მოვალეობის არაჯეროვნად შესრულება.

ასევე შესაძლებელია, სამსახურის სპეციალური და სამოქალაქო დანაყოფების მოსამსახურის სამსახურისგან ჩამოშორება დისციპლინური წარმოებისას.[31] პირს, რომელსაც უფლება აქვს, სამსახურის სპეციალური და სამოქალაქო დანაყოფების მოსამსახურეს დისციპლინური სახდელი დააკისროს, შეუძლია სამსახურის სპეციალური და სამოქალაქო დანაყოფების მოსამსახურე დისციპლინური წარმოებისას სამსახურს ჩამოაშოროს.

აღსანიშნავია, რომ „სპეციალური პენიტენციური სამსახურის შესახებ“ კანონი ასევე ითვალისწინებს სამსახურის სპეციალური და სამოქალაქო დანაყოფების მოსამსახურის სამსახურებრივი ურთიერთობის შეჩერებას, რომელიც ნიშნავს მის დროებით გათავისუფლებას სამსახურებრივი მოვალეობის შესრულებისაგან და სამსახურის გათავისუფლებას სამსახურის სპეციალური და სამოქალაქო დანაყოფების მოსამსახურის სამსახურით უზრუნველყოფის მოვალეობისაგან.[32] ხაზგასასმელია, რომ სამსახურეობრივი ურთიერთობის შეჩერების ერთ-ერთი საფუძველია „სამსახურის სპეციალური და სამოქალაქო დანაყოფების მოსამსახურის დროებითი შრომისუუნარობა“[33] სამსახურებრივი ურთიერთობის შეჩერების პერიოდში სამსახურის სპეციალური და სამოქალაქო დანაყოფების მოსამსახურეს კანონით დადგენილ შემთხვევებში უნარჩუნდება თანამდებობრივი სარგო და დანამატები ან/და ეძლევა სხვა კომპენსაცია.

ზღვრული ასაკის მიღწევის გამო სამსახურიდან განთავისუფლების საფუძველი კონკრეტდება 35-ე მუხლით დაწესებულ სხვადასხვა ასაკობრივ ზღვრებში. ამ მუხლის 1-ლი პუნქტის მიხედვით, მოსამსახურეს, რომელსაც უმცროსი სპეციალური წოდება აქვს, შეუძლია სამსახურში 60 წლის ჩათვლით იმსახუროს.[34]

ხოლო მოსამსახურეს, რომელსაც საშუალო ან უფროსი სპეციალური წოდება აქვს, შეუძლია სამსახურში შემდეგი ასაკის მიღწევამდე იმსახუროს: იუსტიციის უმცროსი ლეიტენანტი – იუსტიციის კაპიტანი – 55 წლის ჩათვლით (თადარიგში ყოფნით); 60 წლის ჩათვლით (გადადგომით);[35] იუსტიციის მაიორი – იუსტიციის პოლკოვნიკი – 60 წლის ჩათვლით (თადარიგში ყოფნით); 65 წლის ჩათვლით (გადადგომით).[36]

აღსანიშნავია, რომ სამსახურის ინტერესებიდან გამომდინარე, სამედიცინო დასკვნის გათვალისწინებით, მინისტრის ბრძანებით, იუსტიციის პოლკოვნიკის სპეციალური წოდების მქონე, სამსახურში ყოფნის ზღვრულ ასაკს მიღწეულ მოსამსახურეს, მისივე თანხმობით, შეიძლება გაუგრძელდეს სამსახურის ვადა 5 წლამდე ვადით.[37] თავის მხრივ, სამსახურის ვადის გაგრძელების შესახებ გადაწყვეტილების მიღება არ გამორიცხავს მოსამსახურის სამსახურიდან ამ კანონით გათვალისწინებული შესაბამისი საფუძვლით გათავისუფლების შესაძლებლობას.

შესაბამისად, უმცროსი სპეციალური წოდების შემთხვევაში საკანონმდებლო ჩანაწერი არის ბლანკეტური სახის და არ ითვალისწინებს გაგრძელების არანაირ შესაძლებლობას, როგორც ეს ზემოთ აღნიშნულ საშუალო და უფროსი წოდებების შემთხვევაში შეიძლება მოხდეს. სამედიცინო დასკვნის არსებობა, რომ მოსამსახურე ვერ აგრძელებს სამსახურეობრივი მოვალეობის შესრულებას, რა თქმა უნდა, ლეგიტიმური საფუძველია რომ დაწესებული ზღვრული ასაკი არ გახანგრძლივდეს. მაგრამ მნიშვნელოვანია, რომ უმცროსი სპეციალური წოდების მქონე მოსამსახურის შემთხვევაში მსგავსი შეფასება არ ხდება, რაც თავისთავად წარმოაჩენს არათანაბარი მოპყრობის სივრცეს.

მიუხედავად, იმისა, რომ კანონმდებლობა ითვალისწინებს მრავალ სამართლებრივ ბერკეტს, რომ აღმოფხვრას სამსახურის არაეფექტიანი ფუნქციონირების პრობლემა, ის კონკრეტული მოსამსახურის უფლების არალეგიტიმური შეზღუდვით ცდილობს ლეგიტიმური მიზნის გამართლებას, რაც რეალურად ვერ იქნება გამოსადეგი საშუალება და ეწინააღმდეგება კონსტიტუციის მე-11 მუხლი პირველ პუნქტს.

სადავო ნორმის კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-11 მუხლთან მიმართებით

დაცული სფერო

საქართველოს კონსტიტუციის მე-11 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, ყველა ადამიანი სამართლის წინაშე თანასწორია. აკრძალულია დისკრიმინაცია რასის, კანის ფერის, სქესის, წარმოშობის, ეთნიკური კუთვნილების, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური ან სხვა შეხედულებების, სოციალური კუთვნილების, ქონებრივი ან წოდებრივი მდგომარეობის, საცხოვრებელი ადგილის ან სხვა ნიშნის მიხედვით. აღნიშნული კონსტიტუციური დებულებით განმტკიცებულია თანასწორობის უფლება, მისი ძირითადი არსი და მიზანი არის „ანალოგიურ, მსგავს, საგნობრივად თანასწორ გარემოებებში მყოფ პირებს სახელმწიფო მოეპყროს ერთნაირად“[38]

ამასთან, კანონის წინაშე თანასწორობის უფლება არ გულისხმობს, ბუნებისა და შესაძლებლობების განურჩევლად, ყველა ადამიანის ერთსა და იმავე პირობებში მოქცევას. მისგან მომდინარეობს მხოლოდ ისეთი საკანონმდებლო სივრცის შექმნის ვალდებულება, რომელიც ყოველი კონკრეტული ურთიერთობისათვის არსებითად თანასწორთ შეუქმნის თანასწორ შესაძლებლობებს, ხოლო უთანასწოროებს პირიქით[39]

ამრიგად, სახელმწიფო ზღუდავს საქართველოს კონსტიტუციის მე-11 მუხლით გარანტირებულ თანასწორობის უფლებას იმ შემთხვევაში, როდესაც არსებითად თანასწორ პირებს ანიჭებს განსხვავებულ შესაძლებლობებს, აღჭურვავს განსხვავებული უფლებებით.

შესადარებელ პირთა დიფერენცირება

„მე-14 მუხლზე მსჯელობისას პირთა არსებითად თანასწორობის საკითხი უნდა შეფასდეს არა ზოგადად, არამედ კონკრეტულ სამართალურთიერთობასთან კავშირში. დისკრიმინაციულ მოპყრობაზე მსჯელობა შესაძლებელია მხოლოდ მაშინ, თუ პირები კონკრეტულ სამართლებრივ ურთიერთობასთან დაკავშირებით შეიძლება განხილულ იქნენ როგორც არსებითად თანასწორი სუბიექტები“[40]

„სპეციალური პენიტენციური სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონის 35-ე მუხლის პირველი პუნქტის მიხედვით მოსამსახურეს, რომელსაც უმცროსი სპეციალური წოდება აქვს, შეუძლია სამსახურში 60 წლის ჩათვლით იმსახუროს. შესაბამისად, სადავო ნორმა დისკრიმინაციულია, ვინაიდან არსებითად თანასწორ პირებს, ერთი მხრივ, 60 წლამდე და, მეორე მხრივ, 60 წელს გადაცილებულ პირებს უწესებს განსახვავებულ სამართლებრივ რეჟიმს.

სადავო ნორმის შინაარსი ცხადყოფს, რომ მის საფუძველზე 60 წელს მიღწეული და 60 წელს გადაცილებული მოქალაქეების მიმართ განსხვავებული უფლებრივი რეჟიმი არის დადგენილი. 60 წლის ასაკის მიღწეული პირების მიმართ არსებობს თანამდებობიდან გათავისუფლების საფუძველი. როგორც აღინიშნა, ამგვარი, ასაკზე მიბმული საფუძველი არ არსებობს 60 წელს მიუღწეველ პირებთან მიმართებით. შესაბამისად, სახეზეა შესადარებელ ჯგუფებს შორის დიფერენცირებული მოპყრობა.

როგორც საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ არა ერთხელ აღნიშნულა, უთანასწორო მოპყრობის არსებობა არ არის საკმარისი კანონის წინაშე თანასწორობის კონსტიტუციური უფლების შეზღუდვის დასადგენად. ამისათვის აგრეთვე აუცილებელია, რომ განსხვავებული მოპყრობა ხორციელდებოდეს არსებითად თანასწორი პირების მიმართ. მოცემულ შემთხვევაში შესადარებელ პირებს ერთმანეთისაგან განასხვავებთ მხოლოდ ერთი გარემოება - ასაკი.

ავტომატურად ზღვრული ასაკის საფუძვლით განთავისუფლება და მასზე ბლანკეტური შეზღუდვის დაწესება და შეზღუდვის საფუძველზე 60 წლის ასაკის მიღწევა ვერ ჩაითვლება იმგვარ გარემოებად, რომელიც გამოიწვევდა შესადარებელი ჯგუფების ერთმანეთის არსებითად უთანასწოროდ განხილვას. შესაბამისად, განსახილველ შემთხვევაში, სადავო ნორმით გათვალისწინებულია არსებითად თანასწორი პირების მიმართ უთანასწორო მოპყრობა და სახეზეა კანონის წინაშე თანასწორობის უფლებით დაცულ სფეროში ჩარევა.

შეფასების ტესტი

აღსანიშნავია, რომ საქართველოს კონსტიტუციის მე-11 მუხლით გარანტირებული კანონის წინაშე თანასწორობის უფლება არ არის აბსოლუტური და შესაძლებელია დემოკრატიულ სახელმწიფოში მისი შეზღუდვა. საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, „დიფერენცირებული მოპყრობისას ერთმანეთისაგან უნდა განვასხვაოთ დისკრიმინაციული დიფერენციაცია და ობიექტური გარემოებებით განპირობებული დიფერენციაცია. განსხვავებული მოპყრობა თვითმიზანი არ უნდა იყოს. დისკრიმინაციას ექნება ადგილი, თუ დიფერენციაციის მიზეზები აუხსნელია, მოკლებულია გონივრულ საფუძველს. მაშასადამე, დისკრიმინაცია არის მხოლოდ თვითმიზნური, გაუმართლებელი დიფერენციაცია, სამართლის დაუსაბუთებელი გამოყენება კონკრეტულ პირთა წრისადმი განსხვავებული მიდგომით. შესაბამისად, თანასწორობის უფლება კრძალავს არა დიფერენცირებულ მოპყრობას ზოგადად, არამედ მხოლოდ თვითმიზნურ და გაუმართლებელ განსხვავებას“[41]

საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, დიფერენცირების არსებობის ყველა ინდივიდუალურ შემთხვევაში მისი დისკრიმინაციულობის მასშტაბი იდენტური არ არის და დამოკიდებულია უთანასწორო მოპყრობის თავისებურებებზე. „ცალკეულ შემთხვევაში ის შეიძლება გულისხმობდეს ლეგიტიმური საჯარო მიზნების არსებობის დასაბუთების აუცილებლობას... სხვა შემთხვევებში ხელშესახები უნდა იყოს შეზღუდვის საჭიროება თუ აუცილებლობა. ზოგჯერ შესაძლოა საკმარისი იყოს დიფერენციაციის მაქსიმალური რეალისტურობა“[42] დამკვიდრებული სასამართლოს პრაქტიკის თანახმად, „სადავო ნორმების შეფასებისას სასამართლო იყენებს რაციონალური დიფერენცირების ან შეფასების მკაცრ ტესტს. საკითხი, თუ რომელი მათგანით უნდა იხელმძღვანელოს სასამართლომ, წყდება სხვადასხვა ფაქტორების, მათ შორის, ჩარევის ინტენსივობისა და დიფერენცირების ნიშნის გათვალისწინებით. კერძოდ, თუ არსებითად თანასწორ პირთა დიფერენცირების საფუძველია კონსტიტუციის მე-14 მუხლში ჩამოთვლილი რომელიმე ნიშანი ან სადავო ნორმა ითვალისწინებს უფლებაში მაღალი ინტენსივობით ჩარევას - სასამართლო გამოიყენებს შეფასების მკაცრ ტესტს“[43]

ამდენად, მიუხედავად იმისა, კონკრეტული საქმის გარემოებებიდან გამომდინარე, შერჩეულ უნდა იქნეს რაციონალური დიფერენცირებისა თუ მკაცრი შეფასების ტესტი, ორივე მათგანის ფარგლებში, აუცილებელია, რომ სადავო ნორმით განსაზღვრულ შეზღუდვას გააჩნდეს ლეგიტიმური საჯარო მიზანი და შერჩეული საკანონმდებლო საშუალება იყოს დასახელებულ მიზანთან რაციონალურ და გონივრულ კავშირში. დიფერენცირებული მოპყრობის გამომწვევი ღონისძიება, რომელიც დასახელებულ მოთხოვნას ვერ აკმაყოფილებს, ჩაითვლება თვითმიზნურად და დისკრიმინაციულად.[44]

ლეგიტიმური მიზანი

სადავო ნორმით დადგენილია სპეციალური პენიტენციური სამსახურის მოსამსახურის საქმიანობის განხორციელების ასაკობრივი შეზღუდვა. კერძოდ, „სპეციალური პენიტენციური სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონის 35-ე მუხლის პირველი პუნქტის მიხედვით მოსამსახურეს, რომელსაც უმცროსი სპეციალური წოდება აქვს, შეუძლია სამსახურში 60 წლის ჩათვლით იმსახუროს. ამდენად, სადავო ნორმის საფუძველზე პირს, 60 წლის შესრულების შემდგომ, ერთი მხრივ, კანონმდებლობით ეკრძალება აღნიშნული პოზიციის დაკავება, ხოლო მეორე მხრივ, ეს ასაკი არის მოსამსახურის, რომელსაც უმცროსი წოდება აქვს დაკავებული თანამდებობიდან გათავისუფლების საფუძველი.

აღსანიშნავია, რომ სპეციალური პენიტენციური სამსახურის მოსამსახურის მიერ მისი ფუნქციების სრულფასოვნად და ეფექტიანად განხორცილება და თავად სამსახურის ეფექტიანი ფუნქციონირება მნიშვნელოვანი საჯარო ინტერესია. აღნიშნული ინტერესის დაცვა, შესაძლებელია ჩაითვალოს ლეგიტიმურ მიზნად, რომლის მისაღწევადაც კანონმდებელი უფლებამოსილია დააწესოს გარკვეული შეზღუდვები.

გამოსადეგობა და პროპორციულობა

ლეგიტიმური მიზნის არსებობასთან ერთად, მნიშვნელოვანია, რომ კანონმდებლის მიერ დადგენილი შეზღუდვა ემსახურებოდეს დასახული ლეგიტიმური მიზნის მიღწევას.

მნიშვნელოვანია, აღნიშნული განვიხილოთ კონკრეტული საქმის მაგალითზე, რომელიც სახალხო დამცველის აპარატმა შეისწავლა. 2018 წლის 22 ივნისის 9416/18 განცხადებით მოქალაქე მ.დ-მ მომართა საქართველოს სახალხო დამცველს, რომელიც განთავისუფლდა სასჯელაღსრულებისა და პრობაციის სამინისტროს N15 დაწესებულებიდან ზღვრული ასაკის გამო.

მ. დ-ს განმარტებით, იგი მუშაობდა საქართველოს სასჯელაღსრულებისა და პრობაციის სამინისტროს პენიტენციური დეპარტამენტის გარე დაცვისა და ბადრაგირების სამმართველოს N15 განყოფილების ინსპექტორი იუსტიციის ზემდეგის პოზიციაზე, საიდანაც ბრძანებით იქნა გათავისუფლებული. სამსახურიდან მის გათავისუფლებას საფუძვლად დაედო „სპეციალური პენიტენციური სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონის 32-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ზ“ ქვეპუნქტი, რომელიც ითვალისწინებს მოხელის სამსახურიდან გათავისუფლებას ზღვრული ასაკის მიღწევის შემთხვევაში.

ამასვე ადასტურებს, საქართველოს სასჯელაღსრულებისა და პრობაციის მინისტრის 2018 წლის 1 დეკემბრის MOC 8 18 000000114 ბრძანება, მ.დ სამსახურიდან დათხოვნის შესახებ, რომელიც დანართის სახით შეგიძლიათ იხილოთ.

საქმის შესწავლის მიზნით სახალხო დამცველის აპარატმა წერილობით მიმართა საქართველოს სასჯელაღსრულებისა და პრობაციის სამინისტროს^[45] გამოითხოვა ინფორმაცია თუ რა ლეგიტიმურ მიზანს ემსახურება კანონში ზღვრული ასაკის შესახებ არსებული რეგულაცია; ასევე, სამსახურის ფარგლებში, რა პრინციპით ხდება მისი გამოყენება ზღვრულ ასაკს მიღწეული პირების მიმართ; ასეთის არსებობის შემთხვევაში, იმ პირების სტატისტიკა ვისთანაც ზემოხსენებული რეგულაციის საფუძველზე შეწყდა შრომითი ურთიერთობა; დამატებით, ასეთის არსებობის შემთხვევაში, ასევე იმ პირების სტატისტიკა ვისთანაც ზემოხსენებული რეგულაციის ფარგლებში, ზღვრული ასაკის მიღწევის მიუხედავად, არ შეწყდათ შრომითი ურთიერთობა.

საქართველოს სასჯელაღსრულების და პრობაციის სამინისტროს მიერ საქართველოს სახალხო დამცველის პასუხად 2018 წლის 24 ივლისის MOC 3 18 00675535 გამოგზავნილ წერილში აღნიშნულია, რომ „სპეციალური პენიტენციური სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონის 32-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ზ“ ქვეპუნქტით (ამჟამად მოქმედი რედაქციით „ვ“ ქვეპუნქტი) გათვალისწინებული, სამსახურიდან გათავისუფლების საფუძველი, განპირობებულია სპეციალური, გასამხედროებული სისტემის (ამავე კანონის მე-3 მუხლის პირველი ნაწ.), ამ შემთხვევაში, პენიტენციური სამსახურის, ფუნქციონირების სპეციფიკით და ვრცელდება ამ სისტემაში სპეციალური სამსახურის სახელმწიფო სპეციალური წოდების მქონე მოსამსახურეებზე. ამავე კანონის 35-ე მუხლი (მოსამსახურის ასაკობრივი შეზღუდვა) პირდაპირ და ამომწურავად განსაზღვრავს კონკრეტული სპეციალური წოდების მქონე მოსამსახურისათვის სამსახურის ზღვრულ ასაკს, ასევე განსაზღვრავს საგამონაკლისო შემთხვევას - უფროსი სპეციალური წოდების (პოლკოვნიკი) მქონე მოსამსახურისათვის სამსახურის ვადის არაუმეტეს ხუთი წლის ვადით გაგრძელების შესაძლებლობას. თქვენს მიერ დასახელებულ შემთხვევაში, აღნიშნულ გარემოებასთან არ გვაქვს საქმე, ქალბატონი მ. დ. ზემდეგის უმცროსი სპეციალური წოდებით მსახურობდა პენიტენციურ დეპარტამენტში, შესაბამისად, მის მიერ სამსახურის ზღვრული ვადის მიღწევის გამო, დადგა ამავე კანონის 35-ე მუხლის პირველი პუნქტით განსაზღვრული გარემოება - „1. მოსამსახურეს, რომელსაც უმცროსი სპეციალური წოდება აქვს, შეუძლია სამსახურში 60 წლის ჩათვლით იმსახუროს.“ და შესაბამისად, 32-ე მუხლის შესაბამისად, გათავისუფლდა სამსახურიდან.

საპასუხო წერილში ასევე აღნიშნულია, რომ სამსახურის ვადის მსგავსი ასაკობრივი შეზღუდვის რეგულაციები, მათი ფუნქციონირების სპეციფიკიდან გამომდინარე, ტიპურია საპოლიციო, გასამხედროებული და სამხედრო სისტემების მარეგულირებელი საკანონმდებლო აქტებისათვის. ამისათვის შეგიძლიათ იხილოთ „პოლიციის შესახებ“ საქართველოს კანონი (41-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტი), „სამხედრო მოსამსახურის სტატუსის შესახებ“ საქართველოს კანონი (21-ე მუხლის მე-2 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტი) და ა. შ. ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, მოცემული ნორმა არ შეიძლება ატარებდეს რაიმე სახის დისკრიმინაციულ ხასიათს და ის ემსახურება მხოლოდ დასახელებული სისტემების და ამ შემთხვევაში სპეციალური პენიტენციური სამსახურის ეფექტური ფუნქციონირების საჯარო ინტერესს.

მეორე და შემდგომი კითხვების პასუხად სასჯელაღსრულებისა და პრობაციის სამინისტრომ აღნიშნა, რომ მსგავს შემთხვევებში, ვერანაირი სხვა პრინციპით და მითუმეტეს დისკრეციით ვერ მოხდება რაიმე განსხვავებული გადაწყვეტილების მიღება, რადგან კანონის ორი მუხლის ნორმა ცალსახად ზღვრული ასაკის მიღწევას ასახელებს სამსახურებრივი ურთიერთობის შეწყვეტის საფუძვლად. შესაბამისად, ანალოგიური მოცემულობით და შემთხვევებში, სამსახურებრივი ურთიერთობა ვერ გაგრძელდება. დამატებით გვაცნობეს, რომ მოთხოვნილი სპეციალური სტატისტიკური მონაცემები არ არსებობდა, რადგან ზემოთაღნიშნული კანონის მითითებული ნორმები, მსგავსი მოცემულობით, თავისთავად გამორიცხავენ სხვაგვარი შემთხვევის არსებობის შესაძლებლობას.

როგორც აღინიშნა სპეციალური პენიტენციური სამსახურის განმარტებით მოცემული ნორმა არ შეიძლება ატარებდეს რაიმე სახის დისკრიმინაციულ ხასიათს და ის ემსახურება მხოლოდ დასახელებული სისტემების და ამ შემთხვევაში სპეციალური პენიტენციური სამსახურის ეფექტური ფუნქციონირების საჯარო ინტერესს, მაგრამ ბლანკეტური შეზღუდვა ვერ უზრუნველყოფს ლეგიტომური მიზნის მიღწევის თანაზომიერ საშუალებას, რადგან როგორც თავად პენიტენციური სამსახურის მიერ გაცემულ პასუხში აღინიშნა, ნორმა თავისთავად გამორიცხავს განსხვავებული შემთხვევის არსებობის შესაძლებლობას და უმცროსი წოდების მქონე მოსამსახურე ზღვრული ასაკის მიღწევისთანავე კარგავს სამსახურს.

ასევე, ის რომ ზღვრული ასაკის მიღწევის გამო, რომ შეზღუდვა ტიპიურია, ეს რა თქმა უნდა არ ნიშნავს, რომ მსგავს შეზღუდვის არსებობა კონსტიტუციურია ყველა შემთხვევაში. მაგალითად საკონსტიტუციო სასამართლომ არაკონსტიტუციურად სცნო სასამართლოს მანდატურის პოზიციაზე დაწესებული ზღვრული ასაკი და განაცხადა, რომ შეზღუდვა არ წარმოადგენდა ლეგიტიმური მიზნის მიღწევის გამოსადეგ საშუალებას.

სადავო ნორმით გათვალისწინებული უმცროსი სპეციალური წოდების მქონე მოსამსახურის შემზღუდველი ღონისძიების გამოსადეგობის შეფასებისას, მნიშვნელოვანია, მხედველობაში იქნეს მიღებული განსახილველი ურთიერთობის სპეციფიკა და თავად მოსამსახურის ფუნქციები.

სახალხო დამცველმა 2019 წლის 15 ივლისის მეორე წერილით^[46] მიმართა საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს სპეციალურ პენიტენციურ სამსახურს. აღნიშნული წერილი შეეხებოდა უშუალოდ საქმის გარემოებებიდან გამომდინარე, კონკრეტული მოსამსახურის სამსახურეობრივი უფლებამოსილების ფუნქციების შესახებ ინფორმაციის მიღებას:

სამსახურებრივი უფლებამოსილების ფარგლებში, კონკრეტულად რა ფუნქციებს და მოვალეობებს ასრულებდა მ. დ.; ასეთის არსებობის შემთხვევაში, ვითხოვდით სტატისტიკის მოწოდებას იმ პირების შესახებ, ვისთანაც ზღვრული ასაკის შესახებ არსებული რეგულაციის საფუძველზე შეწყდა შრომითი ურთიერთობა;

2019 წლის 15 ივლისის N13-1/7946 წერილის პასუხად მიღებულ ინფორმაციაში^[47] აღნიშნულია, რომ მ. დ. რომელიც გათავისუფლდა საქართველოს სასჯელაღსრულებისა და პრობაციის სამინისტროს პენიტენციური დეპარტამენტის გარე დაცვისა და ბადრაგირების მთავარი სამმართველოს გარე დაცვის სამმართველოს N15 განყოფილების ინსპექტორის თანამდებობიდან, სამსახურებრივი უფლებამოსილების ფარგლებში, თანამდებობრივი ინსტრუქციის შესაბამისად, ვალდებული იყო განეხორციელებინა შემდეგი ფუნქცია მოვალეობები:

დაწესებულებებისა და სხვა ობიექტების დაცვის სისტემის შექმნაში მონაწილეობის მიღება; განყოფილების უფროსისათვის ინფორმაციის მიწოდება მატერიალური საშუალებების არსებობისა და მათი მდგომარეობის შესახებ; გარე დაცვის ობიექტებზე არსებული მდგომარეობის ყოველდღიური კონტროლის განხორციელება; განყოფილებაში არსებული ნაკლოვანებების აღმოფხვრის მიზნით წინადადებების წარდგენა; სამსახურისათვის აუცილებელი დოკუმენტაციის შემუშავებაში მონაწილეობა; განყოფილების უფროსისათვის განაცხადების წარდგენა მატერიალური საშუალებებით განყოფილების დასაკომპლექტებლად.

აღსანიშნავია, რომ მ.დ სამსახურიდან არა ფუნქციების არაჯეროვნად შესრულების, არამედ ზღვრული ასაკის მიღწევის გამო გათავისუფლდა, მნიშვნელოვანია, რომ მსგავს შემთხვევებში არსებობდეს შეფასების შესაძლებლობა, მაგალითად როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ სამედიცინო დასკვნა რაც ცხადყოფს მოსამსახურის შრომისუუნარობას ან მის მიერ ფუნქციების არაჯეროვნად შესრულებას.

ზემოაღნიშნულის თვალსაზრისით, ნიშანდობლივია ის გარემოება, რომ საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს სპეციალური პენიტენციური სამსახურის სისტემაში, ზღვრული ასაკის მიღწევის გამო, 2017 წელს გათავისუფლდა 7 მოსამსახურე, 2018 წელს - 11 მოსამსახურე და 2019 წელ - 7 მოსამსახურე. ამასთან გაცნობებთ, რომ სპეციალურ პენიტენციურ სამსახურში ზღვრული ასაკის მიღწევის შემთხვევაში, თანამდებობიდან თავისუფლდება ყველა მოსამსახურე გამონაკლისების გარეშე.

აღნიშნულიდან გამომდინარე, ყოველწლიურად მრავალი მოსამსახურე კარგავს თანამდებობას ზღვრული ასაკის მიღწევის გამო, ყოველგვარი ინდივიდუალური შეფასებისა და გათავისუფლების სხვა სამართლებრივი საფუძვლის არსებობის გარეშე. მათ 60 წლის შემდეგაც შეეძლოთ სამუშაოს შესრულება ისევე ჯეროვნად, როგორც ისინი ახორციელებდნენ მოვალეობას 59 წლის 11 თვისა 29 დღის ასაკის დროს.

საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, „საყოველთაოდ ცნობილია, რომ ასაკის მატება ზეგავლენას ახდენს ადამიანის შრომით უნარებზე, განსაკუთრებით მის ფიზიკურ შესაძლებლობებზე. შესაბამისად, ასაკის მატებასთან ერთად, ზოგიერთი საქმიანობის განხორციელება რთულდება, გარკვეულ შემთხვევებში კი შეუძლებელიც ხდება. ბუნებრივია, არსებობს ინტერესი, რომ ესა თუ ის სახელმწიფო ფუნქცია სათანადოდ განხორციელდეს. აღნიშნული მიზნის მისაღწევად, ზოგიერთ შემთხვევაში, შესაძლებელია, გონივრული იყოს გარკვეული პროფესიული საქმიანობის განხორციელებისა თუ თანამდებობის დაკავების შესაძლებლობის ასაკით შემოფარგვლა“[48]

აღსანიშნავია, რომ დასახელებული ლეგიტიმური მიზნის მისაღწევად კანონმდებელი უფლებამოსილია დაადგინოს დიფერენცირებული მოპყრობა. ამავდროულად, ამა თუ იმ თანამდებობის საკვალიფიკაციო მოთხოვნების დაწესება, მათ შორის, ასაკობრივი ზღვრების დადგენა, არ უნდა მოხდეს გაუაზრებლად და მხედველობაში უნდა იქნეს მიღებული შესაბამისი ასაკის თანმდევი შედეგები. ის ფაქტი, რომ ზოგადად ასაკის მატების თანმდევი შედეგია ადამიანის ფიზიკური ამტანობის შესუსტება და გარკვეული უნარების დაქვეითება, თავისთავად ვერ გახდება ასაკთან დაკავშირებული ნებისმიერი ბლანკეტური შეზღუდვის დაწესების თვითკმარი საფუძველი.[49] იმისათვის, რათა ამა თუ იმ თანამდებობის დაკავების ან/და საქმიანობის განხორციელებისათვის ასაკთან დაკავშირებული ბლანკეტური შეზღუდვის დაწესება რაციონალურად იქნეს მიჩნეული, კანონმდებელი, პირველ რიგში, ვალდებულია, დაასაბუთოს, რომ კონკრეტული საქმიანობის ბუნებიდან გამომდინარე, როგორც წესი, განსაზღვრული ასაკის პირთა დიდი უმრავლესობა ვერ შეძლებს დაკისრებული ფუნქციების შესრულებას.[50]

ადამიანის ფიზიკური უნარები ინდივიდუალურია და, 60 წლის ასაკს მიღწეულ პირებს შორის, შესაძლოა, მართლაც იყვნენ ისეთი ადამიანები, რომელთა ჯანმრთელობის მდგომარეობა და ფიზიკური მონაცემები არ შეესატყვისება უმცროსი სპეციალური წოდების მქონე მოსამსახურის ფუნქციებს. თუმცა, ფიზიკური მონაცემების დაქვეითება და ჯანმრთელობის გაუარესება არ არის 60 წლის ასაკს მიღწევით გამოწვეული და პირდაპირ არ უკავშირდება ამ ასაკობრივ ჯგუფში მოხვედრას. შესაბამისად, ამ ასაკობრივი ზღვრის დაწესება არ არის ასაკიდან გამომდინარე ფიზიკური მონაცემების დაქვეითებისა თუ ჯანმრთელობის გაუარესების განსაზღვრის რაციონალური კრიტერიუმი. მაგალითად, „სახელმწიფო პენსიის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-5 მუხლის მიხედვით „პენსიაზე უფლების წარმოშობის საფუძველია საპენსიო ასაკის – 65 წლის მიღწევა. ამასთანავე, პენსიაზე უფლება ქალებს წარმოეშობათ 60 წლიდან.“[51] შესაბამისად, საპენსიო ასაკს წარმოადგენს 65 წელი. კონკრეტული ნორმიდან მხოლოდ მამაკაცები, რომ ავიღოთ რომელსაც საპენსიო ასაკი წარმოეშობათ 65 წლიდან, 60 წელი ვერ ჩაითვლება ისეთ ასაკად, რომელიც ბლანკეტური შეზღუდვით გათავისუფლების საფუძველი უნდა გახდეს. აღსანიშნავია, რომ ნორმა თანაბრად ეხება ნებისმიერი სქესის წარმომადგენელს.

ამავე დროს, როგორც აღინიშნა, მოსამსახურის ფუნქციების განხორციელება, შესაძლოა, გარკვეულ შემთხვევებში მოითხოვდეს ფიზიკურ იძულებას, იარაღისა და სპეციალური საშუალებების გამოყენებას, რაც, თავის მხრივ, შესაბამის ჯანმრთელობის მდგომარეობასა და ფიზიკურ მონაცემებს საჭიროებს. მაგრამ კონკრეტულ შემთხვევაშიც ლეგიტიმური მიზნის გამოსადეგ საშუალებად მიიჩნეოდა გათავისუფლების საფუძვლად ჯანმრთელობის მდგომარეობის გაუარესება ან შრომისუუნარობა/ფუნქციების არაჯეროვნად შესრულება და ამაზე შესაბამისი მტკიცებულების არსებობა, მითუმეტეს როდესაც კანონი ითვალისწინებს ამის შეფასების შესაძლებლობას.

უმცროსი სპეციალური წოდების მქონე მოსამსახურის მიერ განმახორციელებელი პირების შემოწმებისა და ამ გზით მათი ჯანმრთელობის მდგომარეობის დადგენის შესაძლებლობა არსებობს როგორც 60 წელს მიუღწეველი, ისე - 60 წელს მიღწეული პირების მიმართ. აღნიშნული ნათლად წარმოაჩენს სადავო ნორმით გათვალისწინებული ასაკობრივი შეზღუდვის არარაციონალურობას.

ზოგადად, 60 წელი არ წარმოადგენს გარემოებას, რომელიც a priori იწვევს ადამიანის იმგვარი უნარების დაქვეითებას, რომელიც აუცილებელია უმცროსი სპეციალური წოდების მქონე მოსამსახურის ფუნქციების სრულყოფილად განხორციელებისთვის. ასაკობრივი ცენზის დადგენა არ არის რაციონალურ კავშირში დასახელებულ ლეგიტიმურ მიზანთან. ამავდროულად, სპეციალურ პენიტენციურ სამსახურს არ დაუსახელებია რაიმე დამატებითი საჯარო მიზანი, რომლის მიღწევასაც სადავო ნორმით დადგენილი დიფერენცირება ისახავს მიზნად. შესაბამისად, 60 წელს მიღწეულ და მიუღწეველ მოქალაქეებს შორის დადგენილი დიფერენცირება არ არის რაციონალურ კავშირში დასახელებულ ლეგიტიმურ მიზნებთან. ამგვარად, არ არსებობს ასაკობრივი ნიშნით დაწესებული განსხვავებული მოპყრობის ობიექტური და გონივრული გამართლება.

როგორც აღინიშნა, ასაკის მატება ზეგავლენას ახდენს ადამიანის შრომით უნარებზე, განსაკუთრებით მის ფიზიკურ შესაძლებლობებზე. შესაბამისად, ასაკის მატებასთან ერთად, ზოგიერთი საქმიანობის განხორციელება რთულდება, გარკვეულ შემთხვევებში კი შეუძლებელიც ხდება. ბუნებრივია, არსებობს ინტერესი, რომ ესა თუ ის სახელმწიფო ფუნქცია სათანადოდ განხორციელდეს. აღნიშნული მიზნის მისაღწევად, ზოგიერთ შემთხვევაში, შესაძლებელია, გონივრული იყოს გარკვეული პროფესიული საქმიანობის განხორციელებისა თუ თანამდებობის დაკავების შესაძლებლობის ასაკით შემოფარგვლა. უნდა აღინიშნოს, რომ ამა თუ იმ დაწესებულების ეფექტური ფუნქციონირების ხელშეწყობასთან ერთად, ასევე მნიშვნელოვანია საზოგადოების მოწყვლადი ჯგუფების, მათ შორის, ასაკოვანი პირების დაცვა დისკრიმინაციისა და სტიგმატიზებისგან. ის ფაქტი, რომ ზოგადად ასაკის მატების თანმდევი შედეგია ადამიანის ფიზიკური ამტანობის შესუსტება და გარკვეული უნარების დაქვეითება, თავისთავად ვერ გახდება ასაკთან დაკავშირებული ნებისმიერი ბლანკეტური შეზღუდვის დაწესების თვითკმარი საფუძველი. ამგვარი მიდგომა გაუმართლებლად ფართო სივრცეს დატოვებდა ასაკის ნიშნით ადამიანების დიფერენცირებისთვის, რაც, შესაძლოა, რიგ შემთხვევებში არ იყოს განპირობებული რაციონალური და ობიექტური საჭიროებით და, შედეგად, მოახდინოს გარკვეულ ზღვრულ ასაკს მიღწეული ადამიანების თვითმიზნური დისკრიმინაცია. შესაბამისად, კანონმდებელმა ხსენებული ურთიერთობები იმგვარად უნდა დაარეგულიროს, რომ დაცული იყოს გონივრული ბალანსი ასაკოვან თანამდებობის პირთა უფლებებსა და კონკრეტული პოზიციის მახასიათებლებით განპირობებულ საჯარო ინტერესებს შორის.[52]

ყოველივე ზემოთ აღნიშნულიდან გამომდინარე მივიჩნევთ, რომ „სპეციალური პენიტენციური სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონის 35-ე მუხლის პირველი პუნქტი, რომლის მიხედვითაც „მოსამსახურეს, რომელსაც უმცროსი სპეციალური წოდება აქვს, შეუძლია სამსახურში 60 წლის ჩათვლით იმსახუროს“ ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის მე-11 მუხლის პირველ პუნქტს და არ წარმოადგენს ლეგიტიმური მიზნის მიღწევის გამოსადეგ და რაციონალურ საშუალებას.

[1] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2018 წლის 22 თებერვლის №2/2/863 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - გუჩა კვარაცხელია, გივი ცინცაძე, გიორგი თავაძე, ელიზბარ ჯაველიძე და სხვები (სულ 17 მოსარჩელე) საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-23.

[2] 1-ლი მუხლის 1-ლი პუნქტი.

[3] მე-2 მუხლი. ასევე, კანონის მე-9 მუხლის მიხედვით სპეციალური წოდება პირს შეიძლება ჩამოერთვას, როგორც დისციპლინური პასუხისმგებლობის ზომა.

[4] საქართველოს იუსტიციის მინისტრის 2020 წლის 9 ივლისი №578 ბრძანება „სპეციალური პენიტენციური სამსახურის მოსამსახურეთათვის სახელმწიფო სპეციალური წოდებების მინიჭების წესის დამტკიცების შესახებ“ მე-2 მუხლი. იხ: https://matsne.gov.ge/ka/document/view/4921130?publication=0

[5] №578 ბრძანების მე-3 მუხლის 1-ლი პუნქტი.

[6] სპეციალური პენიტენციური სამსახურის შესახებ კანონის მე-2 მუხლის მე-2 პუნქტი.

[7] სამსახურის სპეციალური და სამოქალაქო დანაყოფების მოსამსახურეებზე „საჯარო სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონის მოქმედება ვრცელდება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ამ კანონით სხვა რამ არ არის დადგენილი.

[8] მე-3 მუხლის 1-ლი პუნქტი.

[9] მე-3 მუხლის მე-3 პუნქტი.

[10] საქართველოს იუსტიციის მინისტრის 2018 წლის 22 დეკემბერს №366 ბრძანება „სპეციალური პენიტენციური სამსახურის დებულების დამტკიცების შესახებ“ მე-7 მუხლის მე-2 პუნქტის „თ“ ქვეპუნქტი. იხ: https://matsne.gov.ge/ka/document/view/4421112?publication=7

[11] სპეციალური პენიტენციური სამსახურის შესახებ კანონის მე-3 მუხლის 1¹ -ლი პუნქტი.

[12] იხ: https://matsne.gov.ge/ka/document/view/4421112?publication=7

[13] ბრძანების მე-10 მუხლი.

[14] ბრძანების მე-12 მუხლი.

[15] ბრძანების მე-12 მუხლის მე-13 პუნქტი.

[16] იხ: https://www.matsne.gov.ge/ka/document/view/5004892?publication=0#DOCUMENT:1;

[17] №632 ბრძანების მე-5 მუხლი.

[18] იხ: https://www.matsne.gov.ge/ka/document/view/5004923?publication=0#DOCUMENT:1;

[19] მუხლი 5.

[20] მუხლი 7.

[21] რომლის შემადგენლობაშია, №5, №6, №7, №8, №9, №11, №12, №15, №16 და №17 განყოფილებები;

[22] რომლის შემადგენლობაშია №2, №3, №13, №14 განყოფილებები;

[23] მუხლი 6.

[24] იხ: https://matsne.gov.ge/ka/document/view/4921130?publication=0 დანართის შესაბამის ბმულში.

[25] ბრძანების დანართი N1 ის მუხლი 2.

[26] იქვე, „ბ“ ქვეპუნქტი.

[27] პენიტენციური სამსახურის შესახებ კანონის 31-ე მუხლი.

[28] 32-ე მუხლის პირველ პუნქტში გათვალისწინებული საფუძვლები.

[29] მე-12 მუხლის მეორე პუნქტი.

[30] დანარჩენი გადაცდომებია: სამსახურისათვის ქონებრივი ზიანის მიყენება ან ასეთი ზიანის წარმოშობის საშიშროების ბრალეულად ან გაუფრთხილებლობით შექმნა; ზნეობრივი ნორმების წინააღმდეგ ან მოსამსახურისა და სამსახურის დისკრედიტაციისკენ მიმართული უღირსი საქციელის (ბრალეული ქმედების) ჩადენა, განურჩევლად იმისა, სამსახურშია იგი ჩადენილი თუ მის გარეთ; უშუალო, ზემდგომი ხელმძღვანელის კანონიერი მითითების ან/და საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი მოთხოვნის შეუსრულებლობა; სამსახურის სპეციალური და სამოქალაქო დანაყოფების მოსამსახურეებისათვის დადგენილი ეთიკის ნორმების დარღვევა.

[31] 29-ე მუხლი

[32] 26-ე მუხლის 1-ლი პუნქტი.

[33] 27-ე მუხლის “გ“ ქვეპუნქტი.

[34] 35-ე მუხლის 1-ლი პუნქტი.

[35] 35-ე მუხლის მე-2 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტი.

[36] იქვე, „ბ“ ქვეპუნქტი.

[37] 35-ე მუხლის მე-4 პუნქტი.

[38] საკონსტიტუციო სასამართლოს 2010 წლის 27 დეკემბრის გადაწყვეტილება №1/1/493 საქმეზე „მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებები: „ახალი მემარჯვენეები“ და „საქართველოს კონსერვატიული პარტია“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”, II-2.

[39] საკონსტიტუციო სასამართლოს 2011 წლის 18 მარტის N2/1/473 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ბიჭიკო ჭონქაძე და სხვები საქართველოს ენერგეტიკის მინისტრის წინააღმდეგ“, II-2.

[40] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 4 თებერვლის გადაწყვეტილება №2/1/536 საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - ლევან ასათიანი, ირაკლი ვაჭარაძე, ლევან ბერიანიძე, ბექა ბუჩაშვილი და გოჩა გაბოძე საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის წინააღმდეგ“, II-19.

[41] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2010 წლის 27 დეკემბრის გადაწყვეტილება №1/1/493 საქმეზე „მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებები: „ახალი მემარჯვენეები“ და „საქართველოს კონსერვატიული პარტია“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-3.

[42] (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2010 წლის 27 დეკემბრის №1/1/493 გადაწყვეტილება „მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებები: ახალი მემარჯვენეები და საქართველოს კონსერვატიული პარტია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-5.

[43] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 28 ოქტომბრის გადაწყვეტილება №2/4/603 საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს მთავრობის წინააღმდეგ“, II-8.

[44] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2018 წლის 14 დეკემბრის გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - ჯიმშერ ცხადაძე და მამუკა ჭანტურია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ.“

[45] სახალხო დამცველის 2018 წლის 13 ივლისის N 13-1/9245 წერილი საქართველოს სასჯელაღსრულებისა და პრობაციის სამინისტროს იურიდიული დეპარტამენტის უფროსს.

[46] N 13-1/7946

[47] საქართველოს იუსტიციის სამინისტრო სპეციალური პენიტენციური სამსახურის 2019 წლის 26 ივლისის №222023/01 წერილი საქართველოს სახალხო დამცველს.

[48] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2018 წლის 22 თებერვლის №2/2/863 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - გუჩა კვარაცხელია, გივი ცინცაძე, გიორგი თავაძე, ელიზბარ ჯაველიძე და სხვები (სულ 17 მოსარჩელე) საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-22.

[49] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2018 წლის 22 თებერვლის №2/2/863 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - გუჩა კვარაცხელია, გივი ცინცაძე, გიორგი თავაძე, ელიზბარ ჯაველიძე და სხვები (სულ 17 მოსარჩელე) საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-23.

[50] იქვე, II-24.

[51] პირველი პუნქტი

[52] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2018 წლის 22 თებერვლის №2/2/863 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - გუჩა კვარაცხელია, გივი ცინცაძე, გიორგი თავაძე, ელიზბარ ჯაველიძე და სხვები (სულ 17 მოსარჩელე) საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-22.

6. კონსტიტუციური სარჩელით/წარდგინებით დაყენებული შუამდგომლობები

შუამდგომლობა სადავო ნორმის მოქმედების შეჩერების თაობაზე: არა

შუამდგომლობა პერსონალური მონაცემების დაფარვაზე: არა

შუამდგომლობა მოწმის/ექსპერტის/სპეციალისტის მოწვევაზე: არა

შუამდგომლობა/მოთხოვნა საქმის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვის თაობაზე: არა

კანონმდებლობით გათვალისწინებული სხვა სახის შუამდგომლობა: არა