თქვენ არ ეცნობით კონსტიტუციური სარჩელის/წარდგინების სრულ ვერსიას. სრული ვერსიის სანახავად, გთხოვთ, ვერტიკალური მენიუდან ჩამოტვირთოთ მიმაგრებული დოკუმენტი

1. სადავო ნორმატიული აქტ(ებ)ი

ა. „საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონი

2. სასარჩელო მოთხოვნა

3. საკონსტიტუციო სასამართლოსათვის მიმართვის სამართლებრივი საფუძვლები

საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტი და მე-60 მუხლის მეოთხე პუნქტის ,,ა” ქვეპუნქტი, ,,საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ” საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის ,,ე” ქვეპუნქტი, 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის ,,ა” ქვეპუნქტი, 31-ე და 31¹ მუხლები.

4. განმარტებები სადავო ნორმ(ებ)ის არსებითად განსახილველად მიღებასთან დაკავშირებით

ა) სარჩელი ფორმით და შინაარსით შეესაბამება „საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 31¹ მუხლის მოთხოვნებს;

ბ) სარჩელი შეტანილია უფლებამოსილი პირის მიერ:

სარჩელს თან ერთვის საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2019 წლის 5 აპრილის საქმე #615აპ-18-ზე მიღებული განჩინება. განჩინებიდან ირკვევა: „ზუგდიდის რაიონული სასამართლოს 2017 წლის 29 ნოემბრის განაჩენით, ერთ-ერთი მოსარჩელე პაატა დანელია ცნობილი იქნა უდანაშაულოდ საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 260-ე მუხლის პირველი ნაწილით და 236-ე მუხლის მე-2 ნაწილით წარდგენილ ბრალდებაში.

პაატა დანელია - დაბადებული 1976 წელს - ცნობილ იქნა დამნაშავედ და მიესაჯა საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 179-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ბ“ და მე-3 ნაწილის „ბ“, „გ“ ქვეპუნქტებით - 10 წლით თავისუფლების აღკვეთა; 109-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ე“ და მე-3 ნაწილის „გ“ ქვეპუნქტით - 18 წლით თავისუფლების აღკვეთა. საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 59-ე მუხლის მე-2 ნაწილის საფუძველზე უფრო მკაცრმა სასჯელმა შთანთქა ნაკლებად მკაცრი და საბოლოოდ მას სასჯელის ზომად განესაზღვრა 18 წლით თავისუფლების აღკვეთა...“ (საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2019 წლის 5 აპრილის საქმე #615აპ-18-ზე მიღებული განჩინების მე-4 გვერდი).

ამავე განჩინებაში ასევე აღნიშნულია: „ლაშა ჯანაშია (მეორე მოსარჩელე) ცნობილი იქნა უდანაშაულოდ და გამართლდა სისხლის სამართლის კოდექსის 109-ე მუხლის მეორე ნაწილის „ე“ და მე-3 ნაწილის „გ“ ქვეპუნქტით წარდგენილ ბრალდებაში.

ლაშა ჯანაშია - დაბადებული 1991 წელს - ცნობილ იქნა დამნაშავედ და მიესაჯა: საქართველოს სსკ-ის 236-ე მუხლის მე-2 ნაწილით - 2 წლით თავისუფლების აღკვეთა, 236-ე მუხლის მე-3 ნაწილით - 5 წლით თავისუფლების აღკვეთა, 179-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ბ“ და მე-3 ნაწილის „ბ“ „გ“ ქვეპუნქტებით - 10 წლით თავისუფლების აღკვეთა, 260-ე მუხლის პირველი ნაწილით - სასჯელის დაუნიშნავად. საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 59-ე მუხლის მე-2 ნაწილის საფუძველზე უფრო მკაცრმა სასჯელმა შთანთქა ნაკლებად მკაცრი და საბოლოოდ ლაშა ჯანაშიას განესაზღვრა 10 წლით თავისუფლების აღკვეთა (საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2019 წლის 5 აპრილის საქმე #615აპ-18-ზე მიღებული განჩინების მე-4 გვერდი).

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2019 წლის 5 აპრილის განჩინებაში ასევე აღნიშნულია: „აღნიშნული განაჩენი (ზუგდიდის რაიონული სასამართლოს განაჩენი) სააპელაციო საჩივრით გაასაჩივრეს ბრალდებისა და დაცვის მხარეებმა... ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს სისხლის სამართლის პალატის 2018 წლის 11 ივლისის განაჩენით, ზუგდიდის რაიონული სასამართლოს 2017 წლის 29 ნოემბრის განაჩენი დარჩა უცვლელად.“ (საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2019 წლის 5 აპრილის საქმე #615აპ-18-ზე მიღებული განჩინების მე-5 გვერდი).

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2019 წლის 5 აპრილის განჩინებაში ასევე აღნიშნულია: „ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის 2018 წლის 11 ივლისის განაჩენი გაასაჩივრეს ბრალდებისა და დაცვის მხარეებმა... საკასაციო პალატამ შეისწავლა საკასაციო საჩივრები და დაასკვნა, რომ ისინი არ აკმაყოფილებენ საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 303-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მოთხოვნებს, რის გამოც არ უნდა იქნეს დაშვებული განსახილველად...“ (საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2019 წლის 5 აპრილის საქმე #615აპ-18-ზე მიღებული განჩინების მე-8 გვერდი).

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2019 წლის 5 აპრილის საქმე #615აპ-18-ზე მიღებული განჩინების სარეზოლუციო ნაწილში აღნიშნულია: „სამეგრელო-ზემო სვანეთის საოლქო პროკურატურის განყოფილების პროკურორ დიმიტრი ხვიტიას, მსჯავრდებულ პაატა დანელიას და მისი ინტერესების დამცველის, როლანდ შონიას, მსჯავრდებულ ლაშა ჯანაშიას ინტერესების დამცველის, ადვოკატ ვახტანგ გაბედავას საკასაციო საჩივრები არ იქნეს დაშვებული განსახილველად (საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2019 წლის 5 აპრილის საქმე #615აპ-18-ზე მიღებული განჩინების მე-11 გვერდი).

მოსარჩელეების მიმართ, 2019 წლის 5 აპრილის განჩინება N 615აპ-18-ზე მიიღო საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატამ შემდეგი შემადგენლობით: პაატა სილაგაძე (თავმჯდომარე), გიორგი შავლიაშვილი, პაატა ქათამაძე.

სარჩელს თან ერთვის საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს 2018 წლის 8 ოქტომბრის #1/262 გადაწყვეტილების ასლი, სადაც აღნიშნულია: „სისხლის სამართლის საქმეთა პალატაში მიმდინარე წლის (2018 წელი) 2 აგვისტოდან უფლებამოსილებას ახორციელებს ორი მოსამართლე, რომელთაგან ერთ-ერთს - მოსამართლე პაატა სილაგაძეს უფლებამოსილების ვადა ეწურება 2018 წლის 23 ოქტომბერს. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებლის 2018 წლის 4 ოქტომბრის #01/79 წერილიდან ირკვევა, რომ სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის წარმოებაშია 466-ე საქმე, საიდანაც 218 საქმე წარმოებაში აქვს მოსამართლე პაატა სილაგაძეს და მისი სამოსამართლო ვადის ამოწურვის შემდეგ, პალატის შემადგენლობაში მხოლოდ ერთი მოსამართლის დარჩენა მნიშვნელოვნად შეაფერხებს მართლმსაჯულების განხორციელების პროცესს.

აღნიშნულიდან გამომდინარე, „საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 36-ე მუხლის მე-5 პუნქტის შესაბამისად, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს წევრს, სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის მოსამართლე, პაატა სილაგაძეს 2018 წლის 24 ოქტომბრიდან გაუგრძელდეს მოსამართლის უფლებამოსილების ვადა მისი მონაწილეობით დაწყებულ საქმეებზე საბოლოო გადაწყვეტილებების გამოტანამდე.“

სარჩელს ასევე თან ერთვის, იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს 2019 წლის 24 მაისის #1/61 გადაწყვეტილების ასლი, რომლის მიხედვითაც: „საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 36-ე მუხლის მე-4, 4¹ და 4² პუნქტების საფუძველზე, პაატა სილაგაძე 2019 წლის 3 ივნისიდან გამწესდეს თბილისის სააპელაციო სასამართლოს საგამოძიებო კოლეგიის მოსამართლის თანამდებობაზე უვადოდ, კანონით დადგენილი ასაკის მიღწევამდე.“

სარჩელს თან ერთვის საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს 2019 წლის 31 მაისის #1/102 გადაწყვეტილება, რომლის მიხედვითაც: „საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს 2018 წლის 8 ოქტომბრის #1/262-ე გადაწყვეტილებით, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს წევრს, სისხლის სამართლის პალატის მოსამართლე პაატა სილაგაძეს, „საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 36-ე მუხლის მე-5 პუნქტის შესაბამისად, 2018 წლის 24 ოქტომბრიდან გაუგრძელდა მოსამართლის უფლებამოსილების ვადა მისი მონაწილეობით დაწყებულ საქმეებზე საბოლოო გადაწყვეტილების გამოტანამდე.

საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს 2019 წლის 24 მაისის #1/61 გადაწყვეტილებით პაატა სილაგაძე 2019 წლის 3 ივნისიდან გამწესებული იქნა თბილისის სააპელაციო საგამოძიებო კოლეგიის მოსამართლის თანამდებობაზე, უვადოდ, კანონით დადგენილი ასაკის მიღწევამდე.

აღნიშნულიდან გამომდინარე:

1) ძალადაკარგულად გამოცხადდეს „საქართველოს უზენაესი სასამართლოს წევრის პ. სილაგაძისათვის მოსამართლის უფლებამოსილების ვადის გაგრძელების შესახებ“ საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს 2018 წლის 8 ოქტომბრის #1/262 გადაწყვეტილება.

2) ეს გადაწყვეტილება ამოქმედდეს 2019 წლის 3 ივნისიდან.“

წარმოდგენილი მტკიცებულებიდან დასტურდება შემდეგი გარემოებები. პაატა სილაგაძე მოსამართლედ დაინიშნა 2008 წლის 23 ოქტომბერს 10 წლის ვადით საქართველოს პარლამენტის მიერ. პაატა სილაგაძეს უზენაეს სასამართლოში მოსამართლეობის 10 წლიანი ვადა ეწურებოდა 2018 წლის 23 ოქტომბერს. სადავო ნორმის საფუძველზე, საქართველოს იუსტიციის საბჭომ, 2018 წლის 8 ოქტომბერს უფლებამოსილება გაუგრძელა პაატა სილაგაძეს განუსაზღვრელი ვადით (მის წარმოებაში არსებული 218 საქმეზე შემაჯამებელი გადაწყვეტილების მიღებამდე, რაც კონკრეტული ვადით არ იყო შეზღუდული იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მიერ). 2019 წლის 5 აპრილს, როდესაც ამოწურული იყო პაატა სილაგაძისათვის საქართველოს პარლამენტის მიერ განსაზღვრული 10 წლიანი უფლებამოსილების ვადა, პაატა სილაგაძემ, მონაწილეობა მიიღო მოსარჩელეთა საკასაციო საჩივრების, ასევე მოსარჩელეთა წინააღმდეგ პროკურატურის საკასაციო საჩივრის განხილვაში. პაატა სილაგაძეს 2019 წლის 3 ივნისს შეუწყდა, იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მიერ გაგრძელებული, უზენაესი სასამართლოს მოსამართლის უფლებამოსილება, სააპელაციო სასამართლოში გამწესების გამო.

საქართველოს კონსტიტუციის 61-ე მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, „უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეებს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს წარდგინებით უვადოდ, ორგანული კანონით დადგენილი ასაკის მიღწევამდე, სრული შემადგენლობის უმრავლესობით ირჩევს პარლამენტი.

პაატა სილაგაძემ მოსარჩელეთა მიმართ სამოსამართლო უფლებამოსილება განახორციელა 2019 წლის 5 აპრილს, ამ მომენტისათვის პაატა სილაგაძის კონსტიტუციური ლეგიტიმაცია, ემსახურა უზენაესი სასამართლოს მოსამართლის პოზიციაზე, ამოწურული იყო. პაატა სილაგაძე 2019 წლის 5 აპრილს, როდესაც მონაწილეობდა მოსარჩელეებთან დაკავშირებულ საქმეზე შემაჯამებელი გადაწყვეტილების მიღებაში, არ მოქმედებდა პარლამენტის მხრიდან მინიჭებული მანდატით, არამედ პაატა სილაგაძის უფლებამოსილება მომდინარეობდა იუსტიციის უმაღლესი საბჭოდან. საქართველოს კონსტიტუცია ცალსახად განსაზღვრავს იმას, რომ საქართველოს უზენაეს სასამართლოში საქმის განსახილველად მოსამართლეს ესაჭიროება პარლამენტის მხრიდან მიღებული მანდატი. იუსტიციის უმაღლესი საბჭო მხოლოდ ასახელებს უზენაესი სასამართლოს წევრობის კანდიდატებს, აღნიშნულ საბჭოს, კონსტიტუციის 61-ე მუხლის მე-2 პუნქტით, არა აქვს საბოლოო სიტყვის თქმის უფლება იმასთან დაკავშირებით, თუ ვინ განსჯის სამართლებრივ დავებს საქართველოს უზენაეს სასამართლოში. ასეთი საბოლოო სიტყვის თქმის უფლება, კონსტიტუციური გადაწყვეტის მიხედვით, აქვს საქართველოს პარლამენტს.

სადავო ნორმამ საქართველოს იუსტიციის უმაღლეს საბჭოს მიანიჭა დისკრეცია, რამაც შესაძლებელი გახადა პაატა სილაგაძეს, რომელსაც ამოწურული ჰქონდა პარლამენტის მიერ მისთვის გადაცემული მანდატის ვადა, გაეგრძელებინა მოსამართლედ საქმიანობა უზენაეს სასამართლოში. პაატა სილაგაძემ, კონსტიტუციის 61-ე მუხლის მე-2 პუნქტით აუცილებელი საპარლამენტო ლეგიტიმაციის გარეშე, მონაწილეობა მიიღო, უზენაეს სასამართლოში მოსარჩელეთა სისხლის სამართლის საქმეების განხილვაში. სათანადო კონსტიტუციური უფლებამოსილების გარეშე, მოსარჩელეთა საქმეში, მოსამართლე პაატა სილაგაძის მონაწილეობამ აქცია მოსარჩელეთა საქმის განმხილველი სასამართლოს შემადგენლობა იურისდიქციის არმქონედ კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-2 პუნქტის მიზნებისათვის და არასამართლიანად კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტის მიზნებისათვის.

ამგვარად, სადავო ნორმა უკვე გავრცელდა მოსარჩლეებზე. ვინაიდან მოსარჩელეების სისხლის სამართლის საქმე განხილული იქნა იმ მოსამართლის მონაწილეობით, რომელსაც ამოწურული ჰქონდა პარლამენტის მიერ მინიჭებული 10 წლიანი უფლებამოსილების ვადა. სადავო ნორმის საფუძველზე, მხოლოდ იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მიერ გაგრძელებული მანდატით, მოქმედებდა მოსამართლე პაატა სილაგაძე მოსარჩელეების სისხლის სამართლის საქმის განხილვის მომენტში. შესაბამისად, მოსარჩელეები „საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის საფუძველზე, უფლებამოსილნი არიან, იდავონ გასაჩივრებული ნორმის კონსტიტუციურობაზე.

გ)სარჩელში მითითებული საკითხი არის საკონსტიტუციო სასამართლოს განსჯადი;

დ) სარჩელში მითითებული საკითხი არ არის გადაწყვეტილი საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ;

ე) სარჩელში მითითებული საკითხი რეგულირდება კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი და მეორე პუნქტებით

ვ) კანონით არ არის დადგენილი სასარჩელო ხანდაზმულობის ვადა აღნიშნული ტიპის დავისათვის და შესაბამისად, არც მისი არასაპატიო მიზეზით გაშვების საკითხი დგება დღის წესრიგში;

ზ) კონსტიტუციური სარჩელით გასაჩივრებულია კანონი, შესაბამისად, სადავო ნორმების კონსტიტუციურობაზე მსჯელობა შესაძლებელია იერარქიულად მაღალი ნორმატიული აქტის გასაჩივრების გარეშე.

5. მოთხოვნის არსი და დასაბუთება

1) სადავო ნორმატიული შინაარსი

ამ სარჩელით დავის საგანს არ წარმოადგენს, იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს უფლებამოსილება გაუგრძელოს უფლებამოსილების ვადა პირველი და სააპელაციო ინსტანციის მოსამართლეებს. იუსტიციის უმაღლეს საბჭოს, კონსტიტუციის 61-ე მუხლის მე-2 პუნქტი უკრძალავს უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეების დამოუკიდებლად დანიშვნის შესაძლებლობას. ვინ იმსახურებს უზენაეს სასამართლოში მოსამართლედ, საბოლოო სიტყვას ამასთან დაკავშირებით ამბობს საქართველოს პარლამენტი. ამიტომ, კონსტიტუციურ-სამართლებრივი თვალსაზრისით, გაუმართლებელია პარლამენტის გვერდის ავლით, იუსტიციის უმაღლესი საბჭო, იღებდეს იმ მოსამართლისათვის უფლებამოსილების გაგრძელების შესახებ გადაწყვეტილებას, რომელმაც ამოწურა პარლამენტის მიერ გადაცემული მანდატის ვადა. უზენაესი სასამართლოს მოსამართლის მიერ, ცალკეულ შემთხვევაში, მისთვის გადაცემული საქმის დასრულების ინტერესი არ არის იმგვარი, რომ გადაწონოს ასეთი მოსამართლისათვის უფლებამოსილების გაგრძელების პროცესში პარლამენტის მონაწილეობის გამორიცხვა. დავის საგანს წარმოადგენს სადავო ნორმის იმგვარი ნორმატიული შინაარსი, რაც იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს აძლევს უფლებას, საქმეზე საბოლოო გადაწყვეტილების მიღების მიზნით, პარლამენტის მიერ განსაზღვრული ვადით დანიშნულ უზენაესი სასამართლოს წევრს, უფლებამოსილების ვადა გაუგრძელოს.

დავის საგანს ასევე წარმოადგენს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს კომპეტენცია, უფლებამოსილება გაუხანგრძლივოს იმ მოსამართლეს, რომელმაც ზღვრულ ასაკს მიაღწია. საქართველოს კონსტიტუციის 61-ე მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, პარლამენტი კონკრეტულ პირს უზენაესი სასამართლოს მოსამართლედ ნიშნავს ზღვრული ასაკის მიღწევამდე. მართალია, კონსტიტუცია არ განსაზღვრავს, რა წარმოადგენს ზღვრულ ასაკს, თუმცა „საერთო სასამართლოების შესახებ“ ორგანული კანონის 43-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ზ“ ქვეპუნქტის თანახმად, ეს ასაკი არის 65 წელი. შესაბამისად, როდესაც პარლამენტი კონკრეტულ პირს ნიშნავს უვადოდ უზენაესი სასამართლოს მოსამართლედ, კონსტიტუციის 61-ე მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, ეს ნიშნავს იმას, რომ პარლამენტმა ასეთ მოსამართლეს მანდატი 65 წლის ასაკამდე მიანიჭა. ზღვრული ასაკის მიღწევის გამო, მოსამართლის უზენაეს სასამართლოში საქმიანობის გაგრძელების ლეგიტიმურობის საკითხი დღის წესრიგიდან მოიხსენებოდა, 65 წლის ასაკის მიღწევისას თავად პარლამენტს რომ მიეღო, მოსამართლის ინდივიდუალური უნარების შეფასების შესაბამისად, მისთვის უფლებამოსილების გაგრძელების შესახებ გადაწყვეტილება. იმ პირობებში, როდესაც ორგანული კანონით დადგენილ ზღვრულ ასაკს მიღწეული უზენაესი სასამართლოს წევრისათვის უფლებამოსილების გაგრძელების თაობაზე მსჯელობს არა პარლამენტი, რომელმაც დანიშნა ეს პირი მოსამართლის პოზიციაზე, არამედ იუსტიციის უმაღლესი საბჭო, ამით კითხვის ნიშნის ქვეშ დგება სასამართლოს იმ შემადგენლობის, სადაც აღნიშნული მოსამართლე მონაწილეობს, იურიდიქცია განიხილოს კონკრეტული საქმე, ამავდროულად ზიანდება პროცესის სამართლიანობაც.

მოსარჩელე მხარე სადავოდ არ ხდის იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს უფლებამოსილებას, ვადა გაუგრძელოს უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეს, თუ ამ მოსამართლის წასვლის შედეგად, უზენაესი სასამართლოს შესაბამის პალატაში კვორუმის პრობლემა შეიქმნება და ამით უზენაესი სასამართლოს პარალიზება მოხდება. მაგალითად, „საერთო სასამართლოების შესახებ“ ორგანული კანონის მე-16 მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, „უზენაესი სასამართლოს პალატა (გარდა დიდი პალატისა) საქმეს განიხილავს 3 მოსამართლის შემადგენლობით.“ სადავო ნორმა არაკონსტიტუციური იმიტომ კი არ არის რომ მოსამართლისათვის უფლებამოსილების ვადის გახანგრძლივება ხდება პალატის წევრთა ორამდე შემცირების თავიდან ასაცილებლად, არამედ ნორმა არაკონსტიტუციურია იმიტომ, რომ მოსამართლეს ვადას უგრძელებენ მისთვის დაწერილი საქმეების დასასრულებლად. შესაძლოა, კონკრეტულ პალატაში იყოს ოთხი მოსამართლე, ამის მიუხედავად, სადავო ნორმის საფუძველზე, იუსტიციის უმაღლეს საბჭოს უფლება აქვს, პალატის მეოთხე წევრს მაინც გაუგრძელოს უფლებამოსილების ვადა, სანამ ამ მოსამართლისათვის გადაცემულ საქმეზე არ იქნება მიღებული საბოლოო გადაწყვეტილება. სწორედ ამის გამოა სადავო ნორმა არაკონსტიტუციური.

მაგალითად, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატა 2019 წლიდან შედგება ხუთი მოსამართლისაგან: შალვა თადუმაძისაგან, ლალი ფაფიაშვილსიაგან, მამუკა ვასაძისაგან მერაბ გაბინაშვილისა და გიორგი შავლიაშვილისაგან.[1] იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს 2020 წლის 16 ივნისის #1/71 გადაწყვეტილებიდან ირკვევა, რომ გიორგი შავლიაშვილს უფლებამოსილების ვადა ეწურებოდა 2020 წლის 18 ივნისს, ამის მიუხედავად, გიორგი შავლიაშვილს გაუგრძელეს უფლებამოსილების ვადა სადავო ნორმის საფუძველზე. უფლებამოსილების გაგრძელების საფუძვლად, იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს #1/71 გადაწყვეტილებაში მითითებულია შემდეგი გარემოება: „მოსამართლე შავლიაშვილი მონაწილეობას იღებს საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მოსამართლის თანამდებობაზე ასარჩევად საქართველოს პარლამენტისათვის წარსადგენ კანდიდატთა შერჩევის მიმდინარე პროცედურაში, რომლის ფარგლებშიც პარლამენტისათვის კანდიდატების წარდგენა განხორციელდება უახლოეს პერიოდში. უზენაესი სასამართლოს მოსამართლის თანამდებობაზე ახალი ვადით განმწესების შემთხვევაში გ.შავლიაშვილს ექნება მის წარმოებაში არსებული საქმეების დასრულების შესაძლებლობა.“ გიორგი შავლიაშვილს, უფლებამოსილების ვადა გაუგრძელდა 2021 წლის 1 იანვრამდე. ამის შემდეგ, იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს გადაწყვეტილებით, გიორგი შავლიაშვილს კიდევ ერთხელ უგრძელდება უფლებამოსილება და გიორგი შავლიაშვილი 2021 წლის 20 ივნისის მდგომარეობით კვლავ უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეა იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს გადაწყვეტილებით.[2] ერთი წლის განმავლობაში, მოსამართლე შავლიაშვილმა ვერ მოახერხა მის წარმოებაში არსებული საქმეების ბოლომდე მიყვანა, რაც სადავო ნორმის შემთხვევაში მისი გადაყენების საფუძველი გახდებოდა. ეს გარემოება ასევე მიუთითებს იმაზე, სადავო ნორმა საშუალებას აძლევს მოსამართლეს, თანამდებობის შენარჩუნების მიზნით მინიმუმ ერთი წლის განმავლობაში არ დაასრულოს საქმის განხილვა იმისათვის, რომ იუსტიციის უმაღლეს საბჭოს მისთვის უფლებამოსილების გაგრძელების შესაძლებლობა ჰქონდეს.

ამგვარად, სადავოდ არის ქცეული ნორმის იმგვარი ნორმატიული შინაარსი, როცა იუსტიციის უმაღლესი საბჭო მოსამართლეს უგრძელებს უფლებამოსილებას მაშინ, როდესაც უზენაესი სასამართლოს იმავე პალატაში არის კვორუმის შესაქმნელად საჭირო მოსამართლეთა საკმარისი რაოდენობა. ამ შემთხვევაში პრობლემურია ის გარემოება, რომ იუსტიციის უმაღლესი საბჭო ამას აკეთებს პარლამენტის მონაწილეობის გარეშე. დამატებით აღსანიშნავია ის გარემოება, რომ, ზოგიერთ შემთხვევაში, იუსტიციის უმაღლესი საბჭო, სადავო ნორმით, მოსამართლეს უფლებამოსილებას უგრძელებს იმ ვარაუდით, რომ მომავალში პარლამენტი ასეთ მოსამართლეს უვადოდ დანიშნავს თანამდებობაზე. თუკი სადავო ნორმით გათვალისწინებული შეზღუდვის ლეგიტიმურ მიზნად დასახელდება საქმის დროული განხილვა, პრაქტიკა აჩვენებს, რომ ერთი წელი არ არის საკმარისი იმისათვის, რომ ასეთმა მოსამართლემ დაასრულოს განხილვა მისთვის დაწერილ ყველა საქმეზე. უფრო მეტიც, სადავო ნორმა უჩენს მოსამართლეს მოტივაციას, თანამდებობის შენარჩუნების მიზნით არ დაასრულოს საქმეების განხილვა, რათა არსებობდეს მისთვის უფლებამოსილების გახანგრძლივების საფუძველი. ამასთან საქმეთა დროულად განხილვის ლეგიტიმური მიზანი მიღწეული იქნებოდა საქმეების სხვა მოსამართლეებისათვის გადაწერის შემთხვევაში, როდესაც პალატაში დარჩენილი მოსამართლეები ქმნიან საქმის განსახილველად აუცილებელ კვორუმს.

დავის საგანს არ წარმოადგენს აკრძალვა, რომლის მიხედვითაც მოსამართლეს, რომელსაც იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მიერ გაუგრძელდა უფლებამოსილების ვადა, ეკრძალება სასამართლოს თავმჯდომარის, თავმჯდომარის მოადგილის, სასამართლოს კოლეგიის ან პალატის თავმჯდომარედ დანიშვნა (არჩევა). ასევე დავის საგანს არ წარმოადგენს სადავო ნორმის იმგვარი ნორმატიული შინაარსი, რაც ითვალისწინებს, ასევე ასეთი პირის გადაყენება სასამართლოს თავმჯდომარის, თავმჯდომარის მოადგილის, პალატისა და კოლეგიის თავმჯდომარისაგან გადაყენება, ასევე აღნიშნული თანამდებობის პირის მოვალეობის შემსრულებელის უფლებამოსილების შეწყვეტას.

2) კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტი

თავდაპირველად უნდა განვსაზღვროთ, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტის დაცული სფერო. საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, „ყოველ ადამიანს აქვს უფლება თავის უფლებათა დასაცავად მიმართოს სასამართლოს. საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლება უზრუნველყოფილია.“ რამდენად იცავს ეს კონკრეტული კონსტიტუციური დებულება იმას, მოსამართლეს ჰქონდეს კონსტიტუციური უფლებამოსილება, განიხილოს კონკრეტული საქმე. ამასთან დაკავშირებით მნიშვნელოვანია მოსამართლეების ქეთევან ერამაძისა და მაია კოპალეიშვილის განსხვავებული აზრი 2016 წლის 2 ივნისის №3/2/717 საოქმო ჩანაწერზე საქმეზე მთვარისა კევლიშვილი, ნაზი დოთიაშვილი და მარინა გლოველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ. ამ განსხვავებული აზრის მე-8 პუნქტში აღნიშნულია: „სასამართლოსათვის მიმმართველი თითოეული პირის სამართლიანი სასამართლოს უფლებიდან მომდინარე ინტერესს წარმოადგენს, მისი საქმე განიხილოს იმ მოსამართლემ, რომელიც დანიშნულია კონსტიტუციური სტანდარტების დაცვით. კონსტიტუციის სავარაუდო დარღვევით მოსამართლის დანიშვნამ მნიშვნელოვნად შეიძლება შეუწყოს ხელი მისი და ზოგადად სასამართლო სისტემის ავტორიტეტისა და კვალიფიკაციის ეჭვქვეშ დაყენებას.“ ასევე საკონსტიტუციო სასამართლოს 2020 წლის 30 ივლისის N3/1/1459,1491გადაწყვეტილებით, საქმეზე სახალხო დამცველის საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ მეორე თავის 66-ე პუნქტის თანახმად, „სამართლიანი სასამართლოს უფლების რეალიზების ერთადერთი უპირობო საშუალება მისი (სასამართლოს) სათანადო მოსამართლეებით დაკომპლექტებაა.“

მოსამართლისათვის მისი კონსტიტუციით განსაზღვრული უფლებამოსილების ამოწურვის შემდეგ, უფლებამოსილების განხორციელების კონსტიტუციურობის საკითხი, საკონსტიტუციო სასამართლოს მოსამართლის კონტექსტში, უკვე წარმოადგენდა საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმის განხილვის საგანს საქმეზე საქართველოს პარლამენტის წევრთა ჯგუფი(დავით ბაქრაძე, სერგო რატიანი, როლანდ ახალაია, ლევან ბეჟაშვილი და სხვები, სულ 38 დეპუტატი), საქართველოს მოქალაქეები - ერასტი ჯაკობია და კარინე შახპარონიანი, ნინო კოტიშაძე, ანი დოლიძე, ელენე სამადბეგიშვილი და სხვები საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ.

აღნიშნულ საქმეში მოსარჩელეები საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტის საწინააღმდეგოდ მიიჩნევდნენ იმას, რომ საკონსტიტუციო სასამართლოს მოსამართლის 10 წლიანი უფლებამოსილების ვადის გასვლის მიუხედავად, ხდებოდა მისი უფლებამოსილების შეწყვეტა, მათ შორის მაშინ, როცა არ იყო მისი უფლებამონაცვლე დანიშნული (2016 წლის 29 დეკემბრის N3/5/768,769,790,792 გადაწყევტილების მეორე თავის 55-ე პუნქტი) ასევე მოსარჩელეები სადავოდ მიიჩნევდნენ იმას, რომ მოსამართლეს უფლებამოსილების ვადა უწყდებოდა სათათბირო ოთახში ყოფნის პერიოდში (2016 წლის 29 დეკემბრის N3/5/768,769,790,792 გადაწყევტილების მეორე თავის 56-ე და 57-ე პუნქტები). მოსარჩელთა მტკიცებით, ამ შემთხვევაში მოსამართლეთა უფლებამოსილების შეწყვეტით, ადამიანი მოკლებული იყო შესაძლებლობას ჰქონოდა წვდომა დროულ, ეფექტიან სასამართლო კონტროლზე.

2016 წლის N3/5/768,769,790,792 გადაწყევტილების მეორე თავის 63-ე პუნქტი აღნიშნულია: „სასამართლოსადმი მიმართვის უფლების უმნიშვნელოვანესი ელემენტია ეფექტიანობა... სასამართლოსადმი მიმართვის უფლება .., უნდა იყოს არა ილუზორული, არამედ ქმნიდეს პირის უფლებებში ჯეროვნად აღდგენის რეალურ შესაძლებლობას და წარმოადგენდეს უფლების დაცვის ეფექტურ საშუალებას.“ ამავე გადაწყვეტილების მეორე თავის 65-ე პუნქტში ასევე აღნიშნულია: „სამართლიანი სასამართლოს უფლება მოიცავს საქმის გონივრულ ვადებში განხილვის გარანტიასაც. „სამართლიანი სასამართლოს ძირითადი უფლებიდან გამომდინარე, სასამართლო გადაწყვეტილება მიღებული უნდა იქნეს გონივრულად მისაღებ ვადებში, გაუმართლებელი დაყოვნების გარეშე, ვინაიდან მართლმსაჯულების გაუმართლებელი დაყოვნება ძირს უთხრის მისდამი საზოგადოების ნდობას. იმავდროულად, საქმის განხილვისა და გადაწყვეტის ვადა უნდა იძლეოდეს საქმის გარემოებების სრულყოფილი გამოკვლევის ობიექტურ შესაძლებლობას. ამიტომ სამართალწარმოების ხანგრძლივობის გონივრულობა უნდა შეფასდეს საქმის კონკრეტული გარემოებების საფუძველზე.“ ბუნებრივია, როცა საქმის განხილვისას მოსამართლეს ეწურება ვადა, ისე რომ მას გადაწყვეტილება არ მიუღია კონკრეტულ საქმეზე, ასეთი მოსამართლის სხვა მოსამართლით ჩანაცვლებამ შესაძლოა ერთი მხრივ, არაეფექტურად აქციოს ძველი მოსამართლის მიერ ჩატარებული საპროცესო მოქმედებები, ხოლო მეორე მხრივ, გავლენა მოახდინოს საქმის დროულ გადაწყვეტაზეც. ლეგიტიმური მიზანი, როს გამოც, იუსტიციის უმაღლესი საბჭო დამსწრეთა ხმების უბრალო უმრავლესობით უგრძელებს მოსამართლეს უფლებამოსილებას, კონკრეტულ საქმეზე გადაწყვეტილების მისაღებად, არის საქმის დროული და ეფექტიანი განხილვის უფლება.

„საკონსტიტუციო სასამართლო კონსტიტუციის ამა თუ იმ დებულებას განმარტავს კონსტიტუციის საერთო სტრუქტურის გათვალისწინებით, სისტემურად და მხედველობაში იღებს სხვა კონსტიტუციური დებულებების შინაარსს, ამდენად, უზენაესი სასამართლოს წევრის უფლებამოსილების ვადის და მასთან დაკავშირებული საკითხების შემოწმებისას და კონსტიტუციის 31-ე მუხლით დაცული უფლების განმარტებისას, აუცილებლად მხედველობაშია მისაღები კონსტიტუციის 61-ე მუხლის მე-2 პუნქტის შინაარსი (mutatis mutandis 2016 წლის N3/5/768,769,790,792 გადაწყევტილების მეორე თავის 66-ე პუნქტი).

„კონსტიტუციით აღიარებული სამართლიანი სასამართლოს უფლება არსებობს სწორედ კონსტიტუციით დამკვიდრებულ ინსტიტუციურ სისტემაში. კერძოდ, უფლება სამართლიან სასამართლოზე არ არის აბსტრაქტული და მოიაზრებს უფლების დაცვის შესაძლებლობას კონსტიტუციის ინსტიტუციური სისტემით განსაზღვრული სასამართლო ხელისუფლების ორგანოების მეშვეობით, კონსტიტუციაში მოცემული ინსტიტუციური მოთხოვნების გათვალისწინებით.“ (2016 წლის N3/5/768,769,790,792 გადაწყევტილების მეორე თავის 68-ე პუნქტი)

„კონსტიტუციური უფლების განმარტებისას მხედველობაში უნდა იქნეს მიღებული კონსტიტუციით დადგენილი ინსტიტუციური სისტემის ფარგლები. მნიშვნელოვანია, ერთი მხრივ, დაცული იქნეს სამართლიანი სასამართლოს უფლება და, მეორე მხრივ, არ მოხდეს კონსტიტუციით ჩამოყალიბებული ინსტიტუციური სისტემის ფარგლების დარღვევა. ამავე დროს, ამა თუ იმ ინსტიტუციის კომპეტენციის და მასთან დაკავშირებული საკითხების განმსაზღვრელი კონსტიტუციური ნორმა, თავისთავად ვერ იქნება სამართლიანი სასამართლოს უფლების საწინააღმდეგო და ვერ გამორიცხავს ამ უფლებით სარგებლობას.“ (2016 წლის N3/5/768,769,790,792 გადაწყევტილების მეორე თავი 69-ე პუნქტი)

ინსტიტუციური კონსტიტუციური ჩარჩო, რაც განსაზღვრავს კონსტიტუციის 31-ე მუხლით დაცული სამართლიანი სასამართლოს უფლების შინაარსს, არის კონსტიტუციის 61-ე მუხლის მე-2 პუნქტი, სადაც აღნიშნულია: „უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეებს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს წარდგინებით უვადოდ, ორგანული კანონით დადგენილი ასაკის მიღწევამდე, სრული შემადგენლობის უმრავლესობით ირჩევს პარლამენტი.“ მოსამართლეს, რომელსაც არა აქვს პარლამენტის ლეგიტიმაცია, საქართველოს კონსტიტუციის 61-ე მუხლის მე-2 პუნქტის საფუძველზე, საქმის დროულად და ეფექტურად განხილვის ინტერესი ვერ იქნება საკმარისი არგუმენტი, განსაკუთრებით კი უზენაეს სასამართლოში, კანონიერების თვალსაზრისით ქვემდგომი სასამართლოების მიერ მიღებული გადაწყვეტილების გასაკონტროლებლად. დადგენილი ვადის გასვლის შემდეგ მოსამართლეთა ჩანაცვლების შესაძლებლობა უზრუნველყოფს სამართლის განვითარების დინამიურობას (mutatis mutandis (2016 წლის N3/5/768,769,790,792 გადაწყევტილების მეორე თავი 71-ე პუნქტი). სამართლის განვითარების დინამიურობის ინტერესი განსაკუთრებით მაღალია უზენაეს სასამართლოში, რომელსაც ეკისრება კანონის განმარტებასთან დაკავშირებით ერთიანი სასამართლო პრაქტიკის დამკვიდრების მოვალეობა, იშვიათ სამართლებრივ პრობლემებზე პასუხის გაცემა, მართლმსაჯულების პროცესში ნოვაციების შეტანა მუდმივად დინამიური ადამიანის უფლებების სტანდარტების გაფართოების კვალდაკვალ. როგორც საკონსტიტუციო სასამართლომ განაცხადა: „მარტოოდენ საქართველოს უზენაესი სასამართლოა პასუხისმგებელი საკუთარი პრეცედენტებით დაადგინოს ქართულ მართლმსაჯულებაში ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკა და, ამ გზით, განუსაზღვროს ძირითადი მიმართულებები ქვედა ინსტანციების სასამართლოებს, ჩამოაყალიბოს და დაამკვიდროს სამართლებრივი მიდგომები, პრინციპები, სტანდარტები, განმარტოს ნორმები და იკისროს უზენაესი სამართლშემფარდებლის ფუნქცია.“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ 2020 წლის 30 ივლისის N3/1/1459,1491 გადაწყვეტილება საქმეზე სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ გადაწყვეტილების მეორე თავის მე-14 პუნქტი).

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ 2020 წლის 30 ივლისის N3/1/1459,1491 გადაწყვეტილებაში დეტალურად განმარტა კონსტიტუციის 61-ე მუხლის მე-2 პუნქტის ინსტიტუციური სამართლებრივი ჩარჩო. აღნიშნული გადაწყვეტილების მეორე თავის მე-17 პუნქტში საკონსტიტუციო სასამართლომ განაცხადა: „სწორედ საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მოსამართლის თანამდებობის მნიშვნელობის გათვალისწინებით, საქართველოს კონსტიტუცია ამ თანამდებობაზე ასარჩევად საერთო სასამართლოების პირველი და მეორე ინსტანციის მოსამართლეთა არჩევისგან განსხვავებულ, სპეციალურ წესს ადგენს. კერძოდ, საქართველოს კონსტიტუციის 61-ე მუხლის მე-2 პუნქტის მე-2 წინადადების თანახმად, უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეებს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს წარდგინებით, უვადოდ, ორგანული კანონით დადგენილი ასაკის მიღწევამდე, სრული შემადგენლობის უმრავლესობით ირჩევს საქართველოს პარლამენტი. პირველი ინსტანციისა და სააპელაციო სასამართლოების მოსამართლეთა შერჩევა-დანიშვნა მხოლოდ იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მიერ ხორციელდება. უზენაესი სასამართლოს წევრების შემთხვევაში ეს უფლებამოსილება იუსტიციის უმაღლეს საბჭოსა (სასამართლო ხელისუფლება) და წარმომადგენლობით პოლიტიკურ ხელისუფლებას (პარლამენტი) შორის არის განაწილებული და საბოლოო გადაწყვეტილებას სწორედ პოლიტიკური ხელისუფლება იღებს. აგრეთვე საგულისხმოა ის გარემოება, რომ კონსტიტუციის მოქმედი რედაქციის 48-ე მუხლის თანახმად, უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეები დაექვემდებარნენ იმპიჩმენტს, რაც კონსტიტუციის ძველი რედაქციის მიხედვით, მხოლოდ უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარეზე ვრცელდებოდა. აღნიშნული მიუთითებს, რომ დისციპლინური პასუხისმგებლობის გზით მოსამართლეთა დისციპლინური ორგანოების მიერ უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეთა თანამდებობიდან გათავისუფლება კონსტიტუციით ნებადართული აღარ არის და მათი გათავისუფლება შესაძლებელია მხოლოდ იმპიჩმენტის წესით, პოლიტიკურ-სამართლებრივი პროცედურით, რომელსაც ახორციელებს პოლიტიკური ხელისუფლება - პარლამენტი. აღნიშნულიდან გამომდინარე, უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეთა არა მარტო განწესებაში, არამედ თანამდებობიდან გათავისუფლების პროცესშიც პოლიტიკური ხელისუფლებაა ჩართული, უფრო მეტიც, თუკი გამწესების უფლებამოსილებას ის ინაწილებს იუსტიციის უმაღლეს საბჭოსთან ერთად, თუმცა საბოლოო სიტყვას თვითონ ამბობს, გათავისუფლება მთლიანად მის ხელშია. ყოველივე ეს კი იმაზე მეტყველებს, რომ ძირითადი პასუხისმგებლობა უზენაესი სასამართლოს დაკომპლექტებაზე, ისევე როგორც უკვე არჩეული მოსამართლეების თანამდებობაზე ყოფნაზე, საქართველოს კონსტიტუციის თანახმად, სწორედ პარლამენტს აკისრია.“

ამავე გადაწყვეტილების მეორე თავის მე-19 პუნქტში აღნიშნულია: „როგორც უკვე აღინიშნა, უზენაესი სასამართლოს ფორმირების კონსტიტუციით დადგენილი მექანიზმის მოდელში საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს ფუნქცია პარლამენტისათვის მოსამართლეთა კანდიდატების წარდგენას გულისხმობს. აღნიშნული უფლებამოსილების განხორციელებისას საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს დისკრეცია ასარჩევად სათანადო კანდიდატების წარდგენით შემოიფარგლება და საქართველოს პარლამენტს რჩება მთავარი - საბოლოო გადაწყვეტილების მიღების უფლებამოსილება, რაც გულისხმობს იმას, რომ პარლამენტი უფლებამოსილია, სრულად ან ნაწილობრივ დაიწუნოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მიერ წარდგენილი კანდიდატები და აირჩიოს მხოლოდ მისთვის სასურველი, პროცესი წარმართოს იმგვარად, რომ საქართველოს იუსტიციის უმაღლეს საბჭოს მოუწიოს ხელახლა, სრულიად სხვა კანდიდატების წარდგენა და, შესაბამისად, საკუთარი შეხედულებისამებრ მოახდინოს საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ფორმირება.“

ამავე გადაწყვეტილების მეორე თავის 36-ე პუნქტში საკონსტიტუციო სასამართლომ განაცხადა: „ამა თუ იმ პირის მოსამართლედ გამწესების შესახებ საბოლოო გადაწყვეტილების მიმღებად ქვეყნის უმაღლესი წარმომადგენლობითი ორგანოს - საქართველოს პარლამენტის განსაზღვრა, ამ ორგანოსადმი არსებული საზოგადოების ნდობის გათვალისწინებით (რომელიც ხალხის მიერ არჩევნებზე დაფიქსირებულ ხმებში და, ამ გზით, ხალხის წარმომადგენლობითი უფლებამოსილების მათთვის მინიჭებაში ვლინდება), უმაღლეს ლეგიტიმაციას სძენს თანამდებობაზე განწესებულ პირებს.“

ამგვარად, კონსტიტუციის 61-ე მუხლის მე-2 პუნქტის ცალსახა გადაწყვეტა არის ის, რომ მხოლოდ პარლამენტის მხრიდან მიღებული, მაღალი სახალხო ლეგიტიმაციის საფუძველზე უნდა ახორციელებდეს მოსამართლე უზენაეს სასამართლოში მართლმსაჯულებას. საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, კონსტიტუციის 61-ე მუხლი ისეა ფორმულირებული, რომ საქართველოს პარლამენტმა უნდა თქვას გადამწყვეტი სიტყვა, არა მარტო უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეების თანამდებობაზე დანიშვნის, არამედ მათი იმპიჩმენტის წესით მათი თანამდებობიდან გათავისუფლების შემთხვევაშიც კი. რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია, საკონსტიტუციო სასამართლო კონსტიტუციის 61-ე მუხლის მე-2 პუნქტში კითხულობს პარლამენტის უფლებამოსილებას, მთლიანად ან ნაწილობრივ ჩააგდოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მიერ მისთვის წარდგენილი კანდიდატები და აიძულოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭო წარადგინოს, ისეთი კანდიდატები, რომლებიც პარლამენტის წევრების შეხედულებით აკმაყოფილებენ უზენაესი სასამართლოს მოსამართლისათვის აუცილებელ კეთილსინდისიერების და კვალიფიციურობის მოთხოვნებს.

თუკი კონსტიტუციის 61-ე მუხლის მე-2 პუნქტით პარლამენტის, და არა იუსტიციის უმაღლეს საბჭოს ნებაა გადამწყვეტი იმ საკითხზე, ვინ განახორციელებს უზენაეს სასამართლოში მართლმსაჯულებას და იუსტიციის უმაღლესი საბჭო უნდა დაემორჩილოს პარლამენტის ამგვარ პოლიტიკურ ნებას გამყარებულს სახალხო სუვერენიტეტით, სადავო ნორმა იძლევა პარლამენტის ნების იგნორირების და მისი იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს ნებით ჩანაცვლების შესაძლებლობას. საბოლოოდ კი, სადავო ნორმის საფუძველზე იუსტიციის საბჭოს ნება იქნება გადამწყვეტი, ვინ იქნება უზენაესი სასამართლოს მოსამართლე. იმ შემთხვევაში თუკი პარლამენტმა არ დაამტკიცა იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მიერ წარდგენილი კანდიდატები და მორიგ ჯერზე, იუსტიციის უმაღლესმა საბჭომ პარლამენტს არ წარუდგინა კანდიდატები, რომლებიც პარლამენტის წევრების აზრით, პასუხობენ კეთილსინდისიერებისა და კვალიფიციურობის მოთხოვნებს, ასეთ შემთხვევაში, სადავო ნორმის საფუძველზე იუსტიციის უმაღლეს საბჭოს აქვს შესაძლებლობა, სადავო ნორმა გამოიყენოს, კონსტიტუციის 61-ე მუხლის მე-2 პუნქტის მიზნისათვის გვერდის ასავლელად - უფლებამოსილების ვადა, ერთპიროვნულად, დამსწრეთა ხმების უბრალო უმრავლესობით, გაუგრძელოს უზენაესი სასამართლოს იმ მოსამართლეებს, რომლებიც სწორედ მხოლოდ იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს შეხედულებით, აკმაყოფილებენ უზენაესი სასამართლოს მოსამართლის მაღალ სტატუსს, რაშიც საბჭოს პარლამენტი არ ეთანხმება.

უფრო მეტიც, მოსამართლეს, რომელსაც გაუვიდა უფლებამოსილების ვადა და პარლამენტმა ეს კანდიდატი დაიწუნა (მისმა კანდიდატურამ არ მოაგროვა მოსამართლედ ხელახლა დასანიშნად საჭირო ხმათა რაოდენობა), ამის მიუხედავად, სადავო ნორმის საფუძველზე, იუსტიციის უმაღლეს საბჭოს აქვს შესაძლებლობა, ასეთ მოსამართლეს გაუგრძელოს უფლებამოსილების ვადა იმ მოლოდინით, რომ ამ კანდიდატს პარლამენტის მოქმედი თუ მომავალი შემადგენლობა გაამწესებს მოსამართლედ. „საერთო სასამართლოების შესახებ“ კანონის 34¹-ე მუხლის მე-18 პუნქტის თანახმად, იუსტიციის უმაღლეს საბჭოს უფლება აქვს ერთი და იგივე პირი უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეობის კანდიდატად ერთი და იგივე მოწვევის პარლამენტს წარუდგინოს ორჯერ. ამგვარად, პარლამენტის მიერ ასეთი კანდიდატის ჩაგდების შემდეგ, იუსტიციის უმაღლეს საბჭოს შეუძლია, სადავო ნორმის საფუძველზე, ნება მისცეს მას, გააგრძელოს უზენაესი სასამართლოს მოსამართლის მოვალეობის შესრულება. ასეთი მოსამართლე აგრძელებს მოვალეობის შესრულებას პარლამენტის მხრიდან მისი კანდიდატურის განმეორებით უარყოფის შემთხვევაშიც კი, მომდევნო მოწვევის პარლამენტის მიერ მის მხარდაჭერამდე. სრულიად შესაძლებელია, ასეთმა მოსამართლემ ვერ დაასრულოს, რამდენიმე წლის განმავლობაში მისთვის დაწერილი 100-ობით დაწერილი საქმეების განხილვა.

ასეთ პირობებში, კონსტიტუციის 61-ე მუხლის მე-2 პუნქტის მიზანი - გადამწყვეტი სიტყვა მისცეს პარლამენტს უზენაესი სასამართლოს მოსამართლის არჩევის და მისი გადაყენების საკითხთან დაკავშირებით - არ არის მიღწეული. სადავო ნორმით. კონსტიტუციის 61-ე მუხლის მე-2 პუნქტის მიზნის საწინააღმდეგოდ, საბოლოო სიტყვას, ვინ იქნება უზენასი სასამართლოს მოსამართლე, ამბობს იუსტიციის უმაღლესი საბჭო და არა პარლამენტი. რაც როგორც აღინიშნა, არ მოდის შესაბამისობაში კონსტიტუციის 61-ე მუხლის მე-2 პუნქტის ინსტიტუციურ ნორმასთან, რომლის შუქზეც უნდა განიმარტოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებული სამართლიანი სასამართლოს უფლების ფარგლები, მათ შორის დროულ და ეფექტიან მართლმსაჯულებაზე უფლების ფარგლებიც.

მეორეს მხრივ, უფლებამოსილების ვადის და ასაკობრივი ზღვარის მკაცრად დაცვამ შესაძლოა საფრთხე შეუქმნას უზენაესი სასამართლოს, როგორც ინსტიტუტის ფუნქციონირებას. როგორც ზემოთ აღინიშნა, პირის უზენაეს სასამართლოში დასანიშნად აუცილებელი ორი სახელმწიფო ორგანოს - იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს და პარლამენტის შეთანხმება. შესაძლოა იუსტიციის უმაღლესი საბჭო და პარლამენტი ვერ შეთანხმდეს იმ მოსამართლის შემცვლელის დანიშვნის საკითხზე, რომელსაც უფლებამოსილების ვადა გაუვიდა. ორივე ორგანოში უზენაესი სასამართლოს მოსამართლის დასახელებას მაღალი კვორუმი სჭირდება. უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეობის კანდიდატზე შეთანხმებამ შესაძლოა დიდი დრო მოითხოვოს და ვერ განხორციელდეს შესაბამის ვადებში (mutatis mutandis 2016 წლის N3/5/768,769,790,792 საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე საქართველოს პარლამენტთა ჯგუფი (დავით ბაქრაძე, სერგო რატიანი, როლანდ ახალია, ლევან ბეჟაშვილი და სხვები, სულ 38 დეპუტატი და საქართველოს მოქალაქეები ერასტი ჯაკობია და კარინე შახპარონიანი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ მეორე თავი 74-ე პუნქტი)

ასეთ პირობებში არსებობს იმის რისკი, რომ უზენაესი სასამართლოს მოსამართლე, რომელმაც ამოწურა თავისი უფლებამოსილების ვადა, დროულად ვერ ჩანაცვლდეს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მიერ წარდგენილი და პარლამენტის მიერ დამტკიცებული სხვა მოსამართლით. შედეგად, უზენაეს სასამართლოს პალატებში აღმოჩნდეს მინიმუმზე (3 წევრი) ნაკლები რაოდენობის მოსამართლე. ასეთ პირობებში საფრთხე ექმნება უზენაესი სასამართლოს, როგორც კონსტიტუციური ინსტიტუტის არსებობას. (mutatis mutandis 2016 წლის N3/5/768,769,790,792 საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე საქართველოს პარლამენტთა ჯგუფი დავით ბაქრაძე, სერგო რატიანი, როლანდ ახალია, ლევან ბეჟაშვილი და სხვები, სულ 38 დეპუტატი და საქართველოს მოქალაქეები ერასტი ჯაკობია და კარინე შახპარონიანი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ მეორე თავი 75-ე პუნქტი). ამით იმავდროულად ეჭვქვეშ დგება უზენაესი სასამართლოს უნარი, დროულად და ეფექტურად განიხილოს საკასაციო საჩივრები, რაც სამართლიანი სასამართლოს უფლების შემადგენელი კომპონენტია. „სასამართლოს კომპეტენციის განმსაზღვრელი კონსტიტუციური ნორმები არ უნდა იქნეს განხილული როგორც კონსტიტუციის უმთავრესი მიზნის - ადამიანის ძირითადი უფლებებით სარგებლობის გამომრიცხავი დებულებები.“ (2016 წლის N3/5/768,769,790,792 საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე საქართველოს პარლამენტთა ჯგუფი (დავით ბაქრაძე, სერგო რატიანი, როლანდ ახალია, ლევან ბეჟაშვილი და სხვები, სულ 38 დეპუტატი და საქართველოს მოქალაქეები ერასტი ჯაკობია და კარინე შახპარონიანი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ მეორე თავი 76-ე პუნქტი)

იმ შემთხვევაში თუ ამოიწურება უზენაესი სასამართლოს წევრის უფლებამოსილების ვადა ან უზენაესი სასამართლოს წევრი მიაღწევს ზღვრულ ასაკს და არ ხდება პარლამენტის მიერ მისი ჩანაცვლება იუსტიციის უმაღლეს საბჭოსთან შეუთანხმებლობის გამო ან სხვა მიზეზით, ორგანულმა კანონმა მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეიძლება გაითვალისწინოს მოსამართლისათვის უფლებამოსილების გაგრძელების შესაძლებლობა, თუკი ასეთი მოსამართლის უზენაესი სასამართლოდან წასვლის შემდეგ, პალატის წევრთა რაოდენობა სამზე ნაკლები გახდება. ამით ხდება უზენაესი სასამართლოს პარალიზების თავიდან აცილება. უზენაესი სასამართლოს ასეთ წევრს მაშინვე უნდა შეუწყდეს უფლებამოსილება, როგორც კი საქართველოს პარლამენტი გაამწესებს უზენაესი სასამართლოს შესაბამისი პალატის მესამე წევრს. (mutatis mutandis 2016 წლის N3/5/768,769,790,792 საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე საქართველოს პარლამენტთა ჯგუფი (დავით ბაქრაძე, სერგო რატიანი, როლანდ ახალია, ლევან ბეჟაშვილი და სხვები, სულ 38 დეპუტატი და საქართველოს მოქალაქეები ერასტი ჯაკობია და კარინე შახპარონიანი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ მეორე თავი 77-ე პუნქტი)

მას შემდეგ, რაც პარლამენტი გამოიყენებს თავის, კონსტიტუციის 62-ე მუხლის მე-2 პუნქტით გათვალისწინებულ უფლებამოსილებას და დანიშნავს უზენაესი სასამართლოს შესაბამისი პალატის მესამე წევრს, უფლებამოსილების ვადა გაგრძელებულ უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეს უნდა შეუწყდეს უფლებამოსილება ავტომატურად. ამისათვის არავითარ აუცილებლობას აღარ წარმოადგენს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს გადაწყვეტილებით, უფლებამოსილების ვადაგაგრძელებულმა მოსამართლემ ბოლომდე მიიყვანოს მისთვის დაწერილი საკასაციო საჩივრები, როგორც ეს სადავო ნორმაშია აღნიშნული. პარლამენტის მიერ დანიშნული პალატის მესამე წევრი უნდა ჩაენაცვლოს წინამორბედს აღნიშნული საჩივრების განხილვაში. პარლამენტის მხრიდან პალატის მესამე წევრის დანიშვნით ერთი მხრივ, აღმოიფხვრება უზენაესი სასამართლოს პარალიზების საფრთხე და მეორე მხარეს, წინა პლანზე წამოიწევს კონსტიტუციის 62-ე მუხლის მე-2 პუნქტის მოთხოვნა, რომლის მიხედვითაც, უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეები ლეგიტიმაციას პარლამენტისაგან და არა იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მხრიდან, უნდა იღებდნენ.

როდესაც უზენაეს სასამართლოს შემოუერთდება ახალი წევრი, რის გამოც მის წინამორბედს შეუწყდება უფლებამოსილება, საჭიროა განსაზღვრული დრო საიმისოდ, რომ ამ უკანასკნელს ჰქონდეს საქმის მასალების გაცნობის შესაძლებლობა. ამასთან პალატაში ახალი მოსამართლის დამატებამ, შესაძლოა დღის წესრიგში დააყენოს მანამდე ჩატარებული საპროცესო მოქმედებების განმეორება. მაგალითად, სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 183-ე მუხლის თანახმად: „სასამართლომ საქმე უცვლელი შემადგენლობით უნდა განიხილოს. თუ რომელიმე მოსამართლეს არ შეუძლია სასამართლო სხდომაში მონაწილეობის მიღება, მას ცვლიან იმავე სასამართლოს სხვა მოსამართლით და საქმის განხილვა ხელახლა იწყება.“ სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 216-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, „საქმის განხილვის გადადება დასაშვებია მხოლოდ კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევებში, გონივრული ვადით. თუ საქმის სრულყოფილად გამოკვლევა და დამთავრება შეუძლებელია იმავე სხდომაზე, საქმის განხილვა მისი გადადების შემთხვევაში გრძელდება იმ სტადიიდან, რომელზედაც იგი გადაიდო. სასამართლო აგრეთვე უფლებამოსილია, საქმის განხილვა გააგრძელოს იმ სტადიიდან, რომელსაც მიზანშეწონილად მიიჩნევს.“ ეს ნორმა შესაძლებლობას აძლევს საქმეში ახლად ჩართულ მოსამართლეს საქმის განხილვა გაგრძელდეს იმ ეტაპიდან, სადაც ამ მოსამართლის წინამორბედმა შეწყვიტა მონაწილეობა თუ საქმე დაუბრუნდეს უფრო ადრინდელ ეტაპს.

ამგვარად, როდესაც საქმის განხილვა დაწყებული აქვს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მიერ უფლებამოსილების ვადაგაგრძელებულ მოსამართლეს და ამის შემდეგ, მას ენაცვლება პარლამენტის მიერ უვადოდ დანიშნული მოსამართლე, ეს გარემოება შესაძლოა, გარკვეულ შემთხვევებში ობიექტურად იწვევდეს საქმის განხილვისა და გადაწყვეტის დაყოვნებას იმ ვადით, რა ვადითაც ეს აუცილებელი იქნება ახლად დანიშნული წევრის მიერ საქმის გაცნობისა და, საჭიროების შემთხვევაში, საქმის განხილვის თავიდან დაწყებისთვის როგორც სისხლის, ისე სამოქალაქო საქმეებში (mutatis mutandis 2016 წლის N3/5/768,769,790,792 საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე საქართველოს პარლამენტთა ჯგუფი დავით ბაქრაძე, სერგო რატიანი, როლანდ ახალია, ლევან ბეჟაშვილი და სხვები, სულ 38 დეპუტატი და საქართველოს მოქალაქეები ერასტი ჯაკობია და კარინე შახპარონიანი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ მეორე თავი 82-ე პუნქტი).

როგორც აღინიშნა კონსტიტუციის 62-ე მუხლის მე-2 პუნქტით, პირდაპირ არის დადგენილი ის, რომ უზენაეს სასამართლოში ყოველ კონკრეტულ საქმეში მართლმსაჯულების განსახორციელებლად, აუცილებელია მოსამართლე ლეგიტიმაციას იღებდეს პარლამენტისაგან. ამასთან კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული დროული და ეფექტური მართლმსაჯულების საკითხის შეფასებისას მნიშვნელოვანია კონსტიტუციის სხვა ნორმის, მათ შორის კონსტიტუციის 62-ე მუხლის მე-2 პუნქტის ექსპლიციტური მოთხოვნის მხედველობაში მიღება. ხოლო ეს მოთხოვნა ვერ გამორიცხავს, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტის ძალით, შესაბამისი პალატის მესამე წევრისათვის უფლებამოსილების გაგრძელებას, იმ უკიდურეს შემთხვევაში, თუ ამ წევრის გამოკლებით პალატის წევრთა რაოდენობა 2-მდე ჩამოვა და კვორუმის არ არსებობის გამო უზენაესი სასამართლო ვერ შეძლებს თავისი კონსტიტუციური უფლების შესრულებას. ამით სამართლიან სასამართლოზე უფლება ილუზორული გახდება. იმავდროულად, პარლამენტის მიერ დანიშნული პალატის მესამე წევრის მიერ საქმის გაცნობის და ადრე ჩატარებული ცალკეული საპროცესო მოქმედებების განმეორების გამო საბოლოო გადაწყვეტილების მიღების დაყოვნება, თავისთავად ვერ ჩაითვლება სამართლიანი სასამართლოს უფლების საწინააღმდეგოდ. შესაბამისად, ამგვარი დაყოვნება ეფექტური და დროული მართლმსაჯულების უფლების დაცვის სახელით ვერ გაამართლებს, იმ მოსამართლისათვის უფლებამოსილების ვადის გაგრძელებას, რომელსაც ამოწურა პარლამენტის მიერ მინიჭებული მანდატის ვადა და პარლამენტმა უკვე დანიშნა მისი ადგილმონაცვლე, რითაც პარლამენტის მიერ სათანადო მანდატით აღჭურვილი მოსამართლეების რიცხვმა კონკრეტულ პალატაში სამს მიაღწია.

ყოველივე აღნიშნულიდან გამომდინარე, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებაში, სამართლიანი სასამართლოს უფლების დარღვევად უნდა გამოცხადდეს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს გადაწყვეტილებით, იმ მოსამართლისთვის უზენაესი სასამართლოში მართლმსაჯულების განხორციელების შესაძლებლობის მიცემა, რომელსაც ამოწურული აქვს პარლამენტის მიერ განსაზღვრული უფლებამოსილების ვადა ან მიაღწია ზღვრულ ასაკს და იმავე, პალატაში, სადაც ეს მოსამართლე მსახურობს, არის კვორუმის შესაქმნელად აუცილებელი, პარლამენტის მხრიდან სათანადო მანდატით აღჭურვილი, მოსამართლეთა საჭირო რაოდენობა.

3) კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მეორე პუნქტი

საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, „ყოველი პირი უნდა განსაჯოს მხოლოდ იმ სასამართლომ, რომლის იურისდიქციასაც ექვემდებარება მისი საქმე.“ ამ დრომდე საკონსტიტუციო სასამართლოს არ ჰქონია კონსტიტუციის აღნიშნული დებულების განმარტების შესაძლებლობა. ამიტომ მნიშვნელოვანია ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-6 მუხლის პირველი პუნქტით და ევროპული სასამართლოს პრეცედენტული სამართალით მოხდეს აღნიშნული კონსტიტუციური დებულების განმარტება.

ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-6 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად: „სამოქალაქო უფლებების და ვალდებულებების ან სისხლისსამართლებრივი ბრალდების განსაზღვრისას, ყველას აქვს უფლება კანონის საფუძველზე შექმნილი დამოუკიდებელი და მიუკერძოებელი ტრიბუნალის მიერ გონივრულ ვადაში სამართლიან და საჯარო სამართალწარმოებაზე.“ ამგვარად, ევროპული კონვენციის მე-6 მუხლის პირველი პუნქტი ცალკე კომპონენტად გამოყოფს უფლებას, „კანონის საფუძველზე შექმნილ ტრიბუნალზე.“ სამართლიანი სასამართლოს ამ უფლებრივ კომპონენტთან დაკავშირებით არაერთი საქმე განიხილა ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ, თუმცა ყველაზე მნიშვნელოვანი მაინც ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს დიდი პალატის 2020 წლის 1 დეკემბრის გადაწყვეტილებაა საქმეზე GUÐMUNDUR ANDRI ÁSTRÁÐSSON v. ICELAND (http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-206582)

ამ საქმეში ფაქტობრივ გარემოებებს წარმოადგენდა ის, რომ დამოუკიდებელმა შემფასებელმა კომიტეტმა ახლად შექმნილ სააპელაციო სასამართლოს მოსამართლეობის 33 კანდიდატიდან შეარჩია 15 კანდიდატი, რომელიც დანარჩენებთან შედარებით იყვნენ ყველაზე კვალიფიციური და იმსახურებდნენ ისლანდიის სააპელაციო სასამართლოს წევრად დანიშვნას (გადაწყვეტილების 31-ე პუნქტი). 15 კანდიდატისაგან შემდგარი სია წარედგინა იუსტიციის მინისტრს. იუსტიციის მინისტრმა პარლამენტს დასამტკიცებლად წარუდგინა შემფასებელი კომიტეტის მხრიდან რეკომენდირებული 15 კანდიდატიდან მხოლოდ თერთმეტი. იუსტიციის მინისტრის მიერ პარლამენტისათვის წარდგენილი კანდიდატებიდან გამოტოვებული იყო, შემფასებელი კომიტეტის მიერ შეფასებით მე-7, მე-11, მე-12 და მე-14 ადგილზე გასული კანდიდატები. სამაგიეროდ, პარლამენტისათვის წარდგენილ მოსამართლეობის კანდიდატების სიაში მოხვდნენ, შემფასებელი კომიტეტის შეფასებით მე-17, მე-18, 23-ე და 30-ე ადგილას გასული კანდიდატები, რომელთა დანიშვნაზეც კომიტეტს არ გაუცია რეკომენდაცია. ჯამში, იუსტიციის მინისტრის მიერ წარდგენილი კანდიდატების რაოდენობა იყო 15 (43-ე პუნქტი).

პარლამენტმა იუსტიციის მინისტრის მიერ წარდგენილი 15 კანდიდატი ერთი კენჭისყრით გაამწესა სააპელაციო სასამართლოს წევრის პოზიციაზე. პარლამენტს არ უყრია კენჭი ინდივიდუალურად, მოსამართლეობის თითოეული კანდიდატის მიმართ (გადაწყვეტილების 57-ე პუნქტი). პარლამენტის მიერ დამტკიცებული 15 მოსამართლის სააპელაციო სასამართლოში დანიშვნა გაფორმდა ისლანდიის პრეზიდენტის ბრძანებით (58-ე პუნქტი). შემფასებელი კომიტეტის შეფასებით მე-7 და მე-11 ადგილზე გასულმა კანდიდატებმა, რომლებიც იუსტიციის მინისტრის მიერ ჩანაცვლებული იქნენ მე-17 და მე-18 ადგილზე გასული კანდიდატით, დაიწყეს დავა ქვეყნის შიდა სასამართლოში (მე-60 პუნქტი). ისლანდიის უზენაესმა სასამართლომ ამ პირების სარჩელი არ დააკმაყოფილა იმ ნაწილში, რაც ითვალისწინებდა იუსტიციის მინისტრის გადაწყვეტილების გაბათილებას. უზენაესი სასამართლოს კომპეტენციაში არ შედიოდა მოსარჩელეთა სააპელაციო სასამართლოში დანიშვნა (64-ე პუნქტი). სამაგიეროდ, ისლანდიის უზენაესმა სასამართლომ იუსტიციის მინისტრის მიერ მე-7 და მე-11 ადგილზე გასული კანდიდატების სიიდან ამოღება და მათი მე-17 და მე-18 კანდიდატით ჩანაცვლება უკანონოდ მიიჩნია და თითოეულ მოსარჩელეს ადმინისტრაციული ორგანოს უკანონო ქმედებით მიყენებული ზიანისათვის 5700 ევროს ოდენობის მორალური ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება მიანიჭა (67-ე პუნქტი). ისლანდიის უზენაესი სასამართლოს თქმით, ისლანდიის ადმინისტრაციული სამართლის პრინციპს წარმოადგენს ის, რომ აღმასრულებელმა ხელისუფლებამ თანამდებობაზე ყველაზე კვალიფიციური კანდიდატი უნდა დანიშნოს (69-ე პუნქტი). ეს მოთხოვნა მოცემულ შემთხვევაში დარღვეული იყო იუსტიციის მინისტრის მიერ (71-ე პუნქტი).

ამ საქმეში მომჩივანს წარმოადგენდა ანდრი ასტრადსონი. ამ უკანასკნელს პირველი ინსტანციის სასამართლომ, მართვის უფლების გარეშე ავტომობილის მართვისათვის და ნარკოტიკული ნივთიერების ზემოქმედების ქვეშ ავტომობილის მართვისათვის, შეუფარდა 17 თვით პატიმრობა (გადაწყვეტილების 77-78 პუნქტები). მომჩივანმა პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილება გაასაჩივრა სააპელაციო სასამართლოში და მოითხოვა სასჯელის შემსუბუქება (გადაწყვეტილების 79-ე პუნქტი). სააპელაციო სასამართლომ მომჩივანის საქმე განიხილა სამი მოსამართლის შემადგენლობით. ერთ-ერთი მოსამართლე იყო ა.ე, ის პირი, რომელიც შემფასებელი კომიტეტის შეფასებით მე-18 ადგილზე გავიდა, ამის მიუხედავად, ეს კანდიდატი იუსტიციის მინისტრმა დასამტკიცებლად წარუდგინა პარლამენტს (31-ე, 43-ე და მე-80 პუნქტი). დაცვი მხარემ მოითხოვა ა.ე-ს აცილება, ვინაიდან ეს უკანასკნელი არ იყო კანონით დადგენილი წესით დანიშნული მოსამართლე (81-ე პუნქტი). სააპელაციო სასამართლომ ეს შუამდგომლობა არ დააკმაყოფილა, ვინაიდან ა.ე აკმაყოფილებდა საქმის განსახილველად აუცილებელ ყველა მოთხოვნას (83-ე პუნქტი). ეს გადაწყვეტილება გასაჩივრდა უზენაეს სასამართლოში, რომელმაც კანონიერად მიიჩნია მომჩივანის საქმეში ა.ე-ს მონაწილეობა (86-ე პუნქტი). მოსამართლე ა.ე-ს მონაწილეობით სააპელაციო სასამართლომ ძალაში დატოვა პირველი ინსტანციის სასამართლოს განაჩენი (87-ე პუნქტი). თავის მხრივ, უზენაესმა სასამართლომ ძალაში დატოვა სააპელაციო სასამართლოს განაჩენი და მიიჩნია, რომ ა.ე-ს მონაწილეობით, ანდრი ასტრადსონის განმხილველი სასამართლო არ ქცეულა უკანონოდ (90-ე პუნქტი). ანდრი ასტრადსონმა საჩივარი შეიტანა ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოში, რომლის როგორც ჩვეულებრივმა, ისე დიდმა პალატამ დაადგინა, რომ მოსამართლე ა.ე-ს მონაწილეობის გამო დაირღვა მომჩივანის კონვენციის მე-6 მუხლის პირველი პუნქტით გარანტირებული უფლება „კანონის საფუძველზე შექმნილ ტრიბუნალზე“ (გადაწყვეტილების 295-ე პუნქტი).

ასტრადსონის საქმეში ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ მიმოიხილა საქმეები, როცა ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-6 მუხლის პირველ პუნქტში ჩაწერილი სიტყვების - „კანონის საფუძველზე შექმნილი ტრიბუნალი“ - დარღვევა მოხდა. გადაწყვეტილების 217-ე პუნქტში აღნიშნულია: ევროპული სასამართლოს პრეცედენტული სამართლის მიხედვით, სიტყვები, „კანონის საფუძველზე შექმნილი ტრიბუნალი“ გამოყენებული იქნა სხვადასხვა კონტექსტში, როგორც სისხლის, ისე სამოქალაქო საქმეებში. ეს შემთხვევებია:

1) ეროვნული სასამართლოს მიერ მოხდა საკუთარი უფლებამოსილების გადამეტება, მაგალითად, უზენაესმა სასამართლომ საქმის ქვემდგომი სასამართლოსათვის დაბრუნების ნაცვლად თავად მიიღო საქმეზე საბოლოო გადაწყვეტილება, რისი უფლებაც უზენაეს სასამართლოს არ ჰქონდა ეროვნული კანონმდებლობით. ეს გარემოება შეფასდა ეროვნული სასამართლოს მიერ თავისი უფლებამოსილების გადამეტებად და „კანონის საფუძველზე შექმნილ ტრიბუნალზე“ უფლებაც დაირღვა (see Coëme and Others v. Belgium,nos. 32492/96 and 4 others, §§ 107-109, ECHR 2000‑VII, and Sokurenko and Strygun, cited above, §§ 26-28);

2) კონკრეტული სასამართლოსათვის ან მოსამართლისათვის საქმის განზრახ დაწერა მოხდა სასურველი გადაწყვეტილების მისაღებად (see DMD GROUP, a.s., cited above, §§ 62-72; Richert, cited above, §§ 41‑57; Miracle Europe Kft, cited above, §§ 59-67; Chim and Przywieczerski v. Poland, nos. 36661/07 and 38433/07, §§ 138-142, 12 April 2018; and Pasquini v. San Marino, no. 50956/16, §§ 103 and 107, 2 May 2019);

3) სათანადო ახსნა-განმარტების გარეშე მოხდა საქმის განმხილველი მოსამართლის ჩანაცვლება (see Kontalexis, cited above, §§ 42-44);

4) მოსამართლისათვის კანონით დადგენილი უფლებამოსილების ვადის განუსაზღვრელი ვადით გაგრძელება მოხდა, მას შემდეგ, რაც გავიდა ის ვადა, რა ვადითაც ეს მოსამართლე დაინიშნა. უფლებამოსილების ამგვარი გაგრძელება მოხდა იმ მოლოდინით, რომ ეს მოასამართლე ამ თანამდებობაზე ხელახლა დაინიშნებოდა (see Gurov, cited above, § 37, and Oleksandr Volkov v. Ukraine, no. 21722/11, §§ 152-156, ECHR 2013);.

5) საქმის განმხილველი კოლეგიის წევრები იყვნენ მოსამართლეები, რომლებსაც კანონით არ ჰქონდათ საქმის განხილვის უფლება(see Lavents, cited above, 115, and Zeynalov v. Azerbaijan, no. 31848/07, § 31, 30 May 2013);

6) საქართველოს წინააღმდეგ ორ საქმეში სასამართლოს შემადგენლობის უმრავლესობას წარმოადგენდნენ მსაჯულები (ორი მსაჯული და ერთი პროფესიონალი მოსამართლე), იმის მიუხედავად, რომ ეროვნული კანონმდებლობის საფუძველზე არ იყო განსაზღვრული წესები, როგორ უნდა განეხორციელებინათ უფლებამოსილება მსაჯულებს (see Gorguiladzé, cited above, § 74, and Pandjikidzé and Others, cited above, § 110);

7) „მსაჯულთა შესახებ“ კანონის მოთხოვნათა დარღვევით მსაჯულების მონაწილეობა საქმის განხილვაში (see Posokhov v. Russia, no. 63486/00, §§ 39-44, ECHR 2003‑IV);

8) იმის მიუხედავად, რომ მსაჯულები არ იყვნენ დანიშნულნი კანონით დადგენილი წესით, მათ მონაწილეობა მიიღეს საქმის განხილვაში (see Ilatovskiy v. Russia, no. 6945/04, §§ 38-42, 9 July 2009);

9) გადაწყვეტილება მიიღო სასამართლო კოლეგიამ, რომლის რიცხვი იყო უფრო ნაკლები, ვიდრე ამას კანონი მოითხოვდა (კვორუმის არარსებობა) (see Momčilović v. Serbia,no. 23103/07, § 32, 2 April 2013, and Jenița Mocanu v. Romania,no. 11770/08, § 41, 17 December 2013);

10) საქმეზე მტკიცებულებები შეაფასა, ფაქტობრივი გარემოებები დაადგინა სასამართლოს ადმინისტრატორმა და არა მოსამართლემ (see Ezgeta, cited above, § 44).

ამგვარად, ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-6 მუხლის პირველი პუნქტის სიტყვები „კანონის საფუძველზე შექმნილი ტრიბუნალი,“ გამოიყენება მაშინ, როცა ეროვნული კანონმდებლობა არ ანიჭებს კონკრეტულ სასამართლოს ამა თუ იმ საქმის განხილვის ან გადაწყვეტილების მიღების უფლებას. ეს შეიძლება იყოს მაგალითად, ქვემდებარეობის დარღვევა, ან უფლებამოსილ სასამართლოში საქმის განაწილების წესის დარღვევა სასურველი გადაწყვეტილების მისაღებად (ე,წ. ფორუმით ვაჭრობა) ტრადიციული გაგებით, იურისდიქციის დარღვევად მიიჩნეოდა საქმის განხილვა და გადაწყვეტა არაუფლებამოსილი სასამართლოს მიერ. შესაბამისად, არაუფლებამოსილი სასამართლოს მიერ საქმის განხილვა უნდა მოექცეს სწორედ კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მეორე პუნქტით დაცულ სფეროში. იმ ვადის გასვლის შემდეგ, რა ვადითაც მოსამართლე დანიშნულია თანამდებობაზე, ამ მოსამართლის მიერ ან მისი მონაწილეობით საქმის განხილვა, ევროპული სასამართლოს პრეცედენტული სამართლით, მიჩნეულია როგორც „უკანონო ტრიბუნალის მიერ“ საქმის განხილვად. კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-2 პუნქტით, ასეთი შემთხვევა უნდა შეფასდეს როგორც იურისდიქციის არმქონე სასამართლოს მიერ საქმის განხილვად.

სასამართლოს არა აქვს საქმის განხილვის იურისდიქცია, როდესაც ტერიტორიულად არ ექვემდებარება დავა, საქმეთა განაწილების დროს ადგილი ჰქონდა მანიპულაციას ან საქმე განიხილა იმ სასამართლომ, რომლის წევრების უფლებამოსილებაც არ არის კანონით გაწერილი (ორი მსაჯული მონაწილეობა საქართველოს უზენაეს სასამართლოში), ასევე კონკრეტული საქმის განხილვის დროს არ არსებობდა მოსამართლის მონაწილეობის კონსტიტუციური ან სხვა სამართლებრივი საფუძველი. ამიტომ შემთხვევა, როცა მოსამართლე თავისი თანამდებობრივი უფლებამოსილების ვადის გასვლის შემდეგ იხილავს კონკრეტულ საქმეს, ამით იჭრება იმ პირის უფლებაში, რომელიც უნდა განსაჯოს იმ სასამართლომ, რომლის ქვემდებარეც არის ამ საქმის განხილვა. სამართლებრივი დავა აღარ მიეკუთვნება სასამართლოს იურისდიქციას, თუ ვადა, რომლის ფარგლებშიც საქმის განმხილველი მოსამართლე დანიშნული იყო თანამდებობაზე, გასულია.

კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-2 პუნქტთან მიმართების წარმოსაჩენად, მთავარი კითხვა რაზედაც პასუხი უნდა გაიცეს, არის ის, აქვს თუ არა კონკრეტულ სასამართლოს, მისი შემადგენლობის და უფლებამოსილების გათვალისწინებით ამა თუ იმ საქმის განხილვისა და გადაწყვეტის უფლება. როდესაც სასამართლოს, მისი დაკომპლექტების წესის და უფლებამოსილების გათვალისწინებით, არა აქვს აღნიშნული საქმის განხილვის უფლება, ამით ამ სასამართლო არღვევს კონსტიტუციით დაწესებული ქვემდებარეობის მოთხოვნებს. სასამართლოს იურისდიქციის პრობლემა გააჩნია მაშინ, როდესაც მის შემადგენლობას, მთლიანად ან თუნდაც ერთ წევრს, არა აქვს კონსტიტუციური ან კანონიერი საფუძველი, მონაწილეობა მიიღოს კონკრეტული საქმის განხილვაში. როცა მოსამართლეს ვადას უგრძელებენ კონსტიტუციის მოთხოვნების დარღვევით, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მეორე პუნქტი ასეთი მოსამართლის იურისდიქციის მიღმა ტოვებს ყველა სამართლებრივ დავას. სადავო ნორმაც სწორედ იმ შემთხვევას უკავშირდება, როცა საქმე შეიძლება განიხილოს მოსამართლემ, რომელსაც კონსტიტუციით დადგენილი წესის დარღვევით გაუგრძელეს უფლებამოსილება.

კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-2 პუნქტი განმარტებული უნდა იქნეს სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპთან კავშირში. სწორედ ამ პრინციპთან (კანონის უზენაესობა) კავშირში წაიკითხა ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ კონვენციის მე-6 მუხლის პირველ პუნქტში „კანონის საფუძველზე შექმნილი ტრიბუნალის“ თაობაზე არსებული ჩანაწერი. ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ ანდრი ასტრადსონის საქმეზე მიღებული გადაწყვეტილების 211-ე პუნქტში განაცხადა: „ევროპული სასამართლო იმეორებს, რომ კონვენციის მე-6 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, სასამართლო ან ტრიბუნალი შექმნილი უნდა იყოს „კანონის საფუძველზე.“ ეს მოთხოვნა გამომდინარეობს კანონის უზენაესობის პრინციპიდან, რასაც ეფუძნება კონვენცია და მისი დამატებითი ოქმები. კანონის უზენაესობის პრინციპი პირდაპირ გათვალისწინებულია კონვენციის პრეამბულაში. როგორც ევროპულმა სასამართლომ განაცხადა, ტრიბუნალი, რაც არ არის დაკომპლექტებული კანონმდებლის ნების მიხედვით, კარგავს დემოკრატიულ საზოგადოებაში სამართლებრივი დავის გადაწყვეტის ლეგიტიმაციას“ (GUÐMUNDUR ANDRI ÁSTRÁÐSSON v. ICELAND 211-ე პუნქტი).

ევროპული სასამართლო იმეორებს, რომ კონვენციის მე-6 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, სიტყვა „კანონი“ მოიცავს არა მარტო იმ კანონმდებლობას, რის საფუძველზეც იქმნება სასამართლო ორგანო და განსაზღვრება მისი კომპეტენცია, არამედ ქვეყნის შიგნით მოქმედ სხვა ნორმასაც, რომლის დარღვევაც დაუშვებელს გახდის ერთი ან რამდენიმე მოსამართლის მიერ საქმის განხილვას (GUÐMUNDUR ANDRI ÁSTRÁÐSSON v. ICELAND 212-ე პუნქტი).

ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტების მიხედვით, კონვენციის მე-6 მუხლის პირველ პუნქტში ჩაწერილი სიტყვების: „კანონის საფუძველზე შექმნილი ტრიბუნალის“ მიზანია დემოკრატიულ საზოგადოებაში მართლმსაჯულების ორგანიზება არ იყოს დამოკიდებული აღმასრულებელი ხელისუფლების დისკრეციაზე, არამედ რეგულირდებოდეს ისეთი კანონით, რომელიც პარლამენტიდან მომდინარეობს (GUÐMUNDUR ANDRI ÁSTRÁÐSSON v. ICELAND 214-ე პუნქტი).

იმავდროულად, ევროპული სასამართლო ხაზს უსვამს ხელისუფლების დანაწილების პრინციპის მზარდ მნიშვნელობას და სასამართლოს დამოუკიდებლობის დაცვის საჭიროებას. ამის მიუხედავად, ევროპული სასამართლო ადგენს, რომ არც კონვენციის მე-6 მუხლი, არც კონვენციის სხვა მუხლები არ სთხოვენ ხელშემკვრელ სახელმწიფოებს, დაემორჩილონ ხელისუფლების სხვადასხვა შტოების მიმართებასთან დაკავშირებით კონსტიტუციურ სამართალში არსებულ დოქტრინას. ევროპული სასამართლოს აზრით, ხელისუფლების სხვადასხვა შტოებს შორის ურთიერთობა არა მარტო გარდაუვალი, არამედ აუცილებელიც კია, იმისათვის, რომ ხელისუფლების ერთი შტო არ შეიჭრას მეორის უფლებამოსილებაში. სასამართლოს გადასაწყვეტი საკითხი არის ის, განსახილველ საქმეში კონვენციის მოთხოვნები რამდენად იყო დაცული (GUÐMUNDUR ANDRI ÁSTRÁÐSSON v. ICELAND 215-ე პუნქტი).

ევროპულმა სასამართლომ დაადგინა, რომ კონვენციის მე-6 მუხლით გათვალისწინებული ტერმინი „ტრიბუნალის“ დარღვევა ხდება მაშინ, როდესაც ირღვევა ქვეყნის კანონმდებლობის ის ნორმები, რაც ეხება სასამართლო ორგანოების დაკომპლექტებას და მათ კომპეტენციას (GUÐMUNDUR ANDRI ÁSTRÁÐSSON v. ICELAND 216-ე პუნქტი).

ევროპული სასამართლო იმეორებს, რომ სიტყვები „კანონის საფუძველზე შექმნილი“ გულისხმობს არა მხოლოდ ისეთი კანონის არსებობას, რომლის საფუძველზეც „ტრიბუნალია“ შექმნილი, არამედ იმასაც რომ ამ კანონით დადგენილ წესს შეესაბამებოდეს სასამართლოების და ტრიბუნალების მოქმედება და მათი შემადგენლობა ყოველ კონკრეტულ საქმეში. „კანონის საფუძველზე შექმნილი ტრიბუნალის“ მოთხოვნები ირღვევა, როდესაც სასამართლო ორგანოს არა აქვს უფლებამოსილება, იმოქმედოს როგორც სასამართლომ კონკრეტულ საქმეში (GUÐMUNDUR ANDRI ÁSTRÁÐSSON v. ICELAND 223-ე პუნქტი).

ევროპული სასამართლოს პრეცედენტული სამართლის მიხედვით, „კანონის საფუძველზე შექმნილი ტრიბუნალის“ მოთხოვნები უმეტესად ირღვევა მაშინ, როცა სასამართლო სცდება ეროვნული კანონმდებლობით განსაზღვრული მისი კომპეტენციის ფარგლებს კონკრეტულ საქმეში ან მაშინ, როცა საქმეს განიხილავს სასამართლოს უკანონო შემადგენლობა. კითხვა, რასაც პასუხი უნდა გაეცეს ამ საქმეში არის ის, რომ მოსამართლის დანიშვნის თავდაპირველ ეტაპზე კანონის დარღვევა იწვევს თუ არა კონკრეტულ საქმეში „კანონის საფუძველზე შექმნილი ტრიბუნალის“ მოთხოვნის დარღვევასაც (GUÐMUNDUR ANDRI ÁSTRÁÐSSON v. ICELAND 224-ე პუნქტი).

სასამართლო მიუთითებს, რომ მის პრეცედენტულ სამართალში არსებობს ერთი საქმე ამ საკითხთან დაკავშირებით. ეს არის სასამართლოს გადაწყვეტილება ილატოვკის საქმეზე. ეს საქმე ეხებოდა ადამიანის მსჯავრდებას ერთი პროფესიონალი მოსამართლის და ორი მსაჯულის მიერ. ამ უკანასკნელიდან ერთი დანიშნული იქნა 1991 წელს, მეორე 1999 წელს. მას შემდეგ, რაც ევროპულმა სასამართლომ დაადგინა, რომ ამ ორი მსაჯულის დანიშვნა მოხდა, დადგენილი წესის დარღვევით, ევროპული სასამართლო მივიდა იმ დასკვნამდე, რომ ამ ორი მსაჯულის მონაწილეობით მიღებული რაიონული სასამართლოს გადაწყვეტილება არ პასუხობდა „კანონის საფუძველზე შექმნილი ტრიბუნალის“ მოთხოვნებს. იმის მიუხედავად, რომ ილატოვკის საქმე განსხვავდება აღნიშნული საქმისაგან, ამის მიუხედავად, ეს არის მკაფიო მაგალითი იმისა, რომ მოსამართლეთა დანიშვნის პროცესში არსებულმა ხარვეზები იწვევენ სასამართლოს ან ტრიბუნალის ლეგიტიმურობის პრობლემას ყოველ კონკრეტულ საქმეში. ხარვეზიანი პროცედურით არჩეული მოსამართლე ვერც ერთ საქმეში ვერ დააკმაყოფილებს „კანონის საფუძველზე შექმნილი ტრიბუნალის“ მოთხოვნას (GUÐMUNDUR ANDRI ÁSTRÁÐSSON v. ICELAND 225-ე პუნქტი).

მოსამართლის თანამდებობაზე დანიშვნის პროცედურას და კონკრეტული საქმის განმხილველი სასამართლოს შემადგენლობის კანონიერებას კავშირი აქვს ერთმანეთთან. ამ ორ პროცესს შორის მჭიდრო კავშირს უზრუნველყოფს კონვენციის მე-6 მუხლის პირველ პუნქტში ჩაწერილი სიტყვები „კანონის საფუძველზე შექმნილი ტრიბუნალი“. ეს მოთხოვნა ეფუძნება კანონის უზენაესობის პრინციპს და მიზნად ისახავს, დაიცვას სასამართლო ხელისუფლება, გარე ზემოქმედებისაგან, კერძოდ კი აღმასრულებელი ხელისუფლებისაგან. ამის მიუხედავად, არ გამოირიცხება ისიც, რომ ამგვარი ზემოქმედება მოდიოდეს საკანონმდებლო ხელისუფლებისაგან ან თავად სასამართლო სისტემის შიგნიდან. „კანონის საფუძველზე შექმნილი ტრიბუნალის“ მოთხოვნა მოიცავს ეროვნულ კანონმდებლობაში განმტკიცებული სასამართლოს წევრების დამოუკიდებლობის ინტერესსაც. თუ სასამართლოს დამოუკიდებლობის ინტერესი იქნება შელახული იქნება, ეს გარემოება კონკრეტული საქმის განხილვაში ერთი ან რამდენიმე მოსამართლის მონაწილეობას დაუშვებელს გახდის. ევროპული სასამართლო აცნობიერებს, რომ მოსამართლეების დანიშვნის პროცესში შესაძლოა თავი იჩინოს ამგვარმა არასათანადო ჩარევებმა. ამიტომ დანიშვნის პროცესს მკაცრი კონტროლი სჭირდება. ნათელია, რომ დანიშვნის პროცესში წარმოშობილმა დარღვევებმა შეიძლება მოსამართლის მონაწილეობა კონკრეტული საქმის განხილვაში გახადოს დაუშვებელი (GUÐMUNDUR ANDRI ÁSTRÁÐSSON v. ICELAND 226-ე პუნქტი).

ევროპული სასამართლო მიუთითებს ევროპელი მოსამართლეების საკონსულტაციო საბჭოს 2015 წლის მოსაზრებაზე, რომლის მიხედვითაც, ყოველი მოსამართლე, რომელიც ინიშნება კონსტიტუციის და სხვა წესის შესაბამისად, ამით მოიპოვებს კონსტიტუციურ უფლებამოსილებას და ლეგიტიმაციას განიხილოს კონკრეტული საქმე. შესაბამისი წესის დარღვევით დანიშნული მოსამართლე მოკლებულია ლეგიტიმაციას, იმსახუროს როგორც მოსამართლემ. კანონის უზენაესობაზე დაფუძნებულ დემოკრატიულ საზოგადოებაში მართლმსაჯულების სათანადოდ ფუნქციონირების და ლეგიტიმურობის ძირითადი ინტერესის გათვალისწინებით, მოსამართლეების დანიშვნის პროცესი, წინადადება „კანონის საფუძველზე შექმნილი ტრიბუნალიდან,“ ექცევა სიტყვა „შექმნილის“ ფარგლებში. ამ სიტყვის სხვაგვარი განმარტება იქნებოდა იმ მიზნის უგულვებელყოფა, რის მისაღწევადაც ეს ტერმინი კონვენციაში ჩაიწერა. ამასთან დაკავშირებით, სასამართლო იმეორებს, რომ კონვენცია მიზნად ისახავს დაიცვას უფლებები, რაც თეორიული და ილუზორული კი არ არის, არამედ პრაქტიკული და ეფექტურია (GUÐMUNDUR ANDRI ÁSTRÁÐSSON v. ICELAND 227-ე პუნქტი).

აქედან გამომდინარე, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მეორე პუნქტში ჩარევა ხდება მაშინ, როცა სადავო ნორმა, სათანადო კონსტიტუციური ლეგიტიმაციის გარეშე, მოსამართლეს აძლევს შესაძლებლობას განიხილოს საქმე. მოსამართლე, რომელის თანამდებობაზე გამწესების პროცესი იმდენად ხარვეზიანია, რომ მისი მონაწილეობა ნებისმიერ საქმეში, მიჩნეული უნდა იქნეს იმგვარ შემთხვევად, როცა საქმეს იხილავს სასამართლო, რომელის იურისდიქციასაც არ ექვემდებარება ამ საქმის განხილვა, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-2 პუნქტის მიზნებისათვის. შემდეგ თავში მიმოვიხილავთ საქმეს, სადაც ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ კონვენციის მე-6 მუხლის პირველი პუნქტის სიტყვების „კანონის საფუძველზე შექმნილი ტრიბუნალი“ დარღვევა დაადგინა იმ შემთხვევაში, როცა განსაზღვრული ვადით არჩეულ მოსამართლეს, ვადის ამოწურვის შემდეგ, მისცეს მოსამართლის უფლებამოსილების განხორციელების შესაძლებლობა.

1. CASE OF GUROV v. MOLDOVA

http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-76297

1994 წელს მომჩივანმა გააფორმა დაზღვევის ხელშეკრულება „ასიტოსთან“ (მოლდოვაში დაფუძნებული სადაზღვევო კომპანია), მომჩივანი იხდიდა სადაზღვევო შენატანს იმის სანაცვლოდ რომ მომავალში მიიღებდა პერიოდულად გადასახდელ თანხას (გადაწყვეტილების მე-5 პუნქტი).

ვინაიდან „ასიტომ“ არ გადაიხადა საზღაური, დადგენილი ვადის გასვლის მიუხედავად, მომჩივანმა შეიტანა სარჩელი და მოსთხოვა კომპანიას ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულების შესრულება (გადაწყვეტილების მე-6 პუნქტი).

2001 წლის 5 ოქტომბერს რაიონულმა სასამართლომ მიიღო მომჩივანის სასარგებლო გადაწყვეტილება და დაავალა მოპასუხეს ხელშეკრულებით დაკისრებული ვალდებულების შესრულება და მომჩივანისათვის სადაზღვევო საზღაურის გადახდა (გადაწყვეტილების მე-7 პუნქტი).

„ასიტომ“ გადაწყვეტილება გაასაჩივრა ზემდგომ ინსტანციაში და მოითხოვა მომჩივანთან 1994 წელს დადებული ხელშეკრულების გაუქმება იმის გამო, რომ ქვეყენაში გაუარესდა ეკონომიკური სიტუაცია და მოლდოვას ეროვნულმა ბანკმა შეცვალა საპროცენტო განაკვეთი. ამიტომ სადაზღვევო საზღაურს კომპანია ვეღარ გადაიხდიდა (გადაწყვეტილების მე-8 პუნქტი).

2002 წლის სააპელაციო სასამართლომ არ დააკმაყოფილა საჩივარი, ვინაიდან 1994 წელს დადებული ხელშეკრულება იყო კანონიერი და ნამდვილი. მხარეები ვალდებულნი არიან, შეასრულონ ეს ხელშეკრულება. სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება გასაჩივრდა საკასაციო წესით (გადაწყვეტილების მე-9 პუნქტი).

2002 წლის 11 მარტს უზენაესი სასამართლოს პლენუმმა მიიღო გადაწყვეტილება სადაზღვევო კომპანიის სასარგებლოდ. (11-ე პუნქტი). საქმე უზენაესმა სასამართლომ დაუბრუნა სააპელაციო სასამართლოს, რომელმაც გააუქმა მანამდე მომჩივანის სასარგებლოდ მიღებული გადაწყვეტილებები და მიიღო ასიტოს სასარგებლო გადაწყვეტილება. სააპელაციო სასამართლო შედგებოდა: სასამართლოს თავმჯდომარე ვ.დ-სგან, ასევე ტ.დ-სა და ვ.ბ-სგან. ეს გადაწყვეტილება სააპელაციო სასამართლომ მიიღო 2002 წლის 16 აპრილს. (გადაწყვეტილების მე-12 პუნქტი).

გადაწყვეტილების მიღების შემდეგ, მომჩივანისათვის ცნობილი გახდა, რომ ვ.დ-ს, მოსამართლეს, რომელიც თავმჯდომარეობდა სააპელაციო სასამართლოში მისი საქმის განხილვას, გაუვიდა უფლებამოსილების ვადა 2000 წელს. ამის მიუხედავად, მოსამართლის პოზიციიდან ვ.დ-ს გათავისუფლება მოხდა მხოლოდ 2002 წლის ივლისში, მომჩივანის საქმეზე გადაწყვეტილების მიღებიდან ორი თვის ვადაში (გადაწყვეტილების მე-13 პუნქტი).

მოლდოვას კონსტიტუციის 151-ე მუხლის თანახმად, მოსამართლეები ინიშნებიან 10 წლის ვადით მოლდოვას უმაღლესი საბჭოს მიერ (გადაწყვეტილების მე-14 პუნქტი).

მოლდოვას უმაღლესი საბჭოს 1990 წლის 15 ივნისის გადაწყვეტილებით ვ.დ დაინიშნა მოსამართლედ.

მოლდოვას პრეზიდენტის 2002 წლის 27 ივლისის განკარგულებით, ვ.დ გათავისუფლდა დაკავებული თანამდებობიდან (გადაწყვეტილების მე-16 პუნქტი).

ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოში მომჩივანი სადავოდ ხდიდა იმას, რომ უფლებამოსილების ვადის ამოწურვის შემდეგ, მოსამართლე ვ.დ-ს მიერ მისი საქმის განხილვაში მონაწილეობით დაირღვა „კანონის საფუძველზე შექმნილ ტრიბუნალზე“ მისი უფლება (გადაწყვეტილების 32-ე პუნქტი).

მთავრობა აცხადებდა, რომ ვ.დ დაინიშნა მოსამართლედ 1990 წლის 15 ივნისს 10 წლის ვადით. 10 წლიანი უფლებამოსილების ვადის ამოწურვის შემდეგ, არ გამოცემულა პრეზიდენტის განკარგულება მოსამართლის თანამდებობიდან გადაყენების თაობაზე, რის გამოც, ვ.დ-ს უფლებამოსილება ავტომატურად გაუგრძელდა განუსაზღვრელი ვადით, იმ დრომდე ვიდრე ხელახლა არ მოხდებოდა მისი დანიშვნა მოსამართლის თანამდებობაზე (გადაწყვეტილების 29-ე პუნქტი).

იმისათვის რომ ხელახლა მომხდარიყო ვ.დ-ს დანიშვნა მოსამართლის თანამდებობაზე, მას უნდა გაევლო ატესტაცია, კერძოდ მაგისტრატთა უმაღლესი საბჭოს მიერ ორგანიზებული ტესტები. ამ ტესტების წარმატებით გავლის შემთხვევაში, მას მოსამართლის თანამდებობაზე დანიშნავდა პრეზიდენტი. მაგისტრატთა უმაღლესმა საბჭომ მიმართა პრეზიდენტს, თანამდებობიდან გაეთავისუფლებინა ვ.დ, რაც დაკმაყოფილდა. ატესტაციის პერიოდში მოსამართლე აგრძელებდა თავისი ფუნქციების შესრულებას (გადაწყვეტილების 30-ე პუნქტი).

ევროპული სასამართლოს პრეცედენტული სამართლის მიხედვით, კონვენციის მე-6 მუხლის სიტყვა „კანონის საფუძველზე შექმნილი ტრიბუნალის“ მიზანია უზრუნველყოს ის, რომ დემოკრატიულ საზოგადოებაში სასამართლოს ორგანიზაცია დამოკიდებული არ იყოს აღმასრულებელი ხელისუფლების დისკრეციაზე, არამედ ეს საკითხი უნდა რეგულირდებოდეს კანონით, რაც მომდინარეობს პარლამენტიდან (გადაწყვეტილების 34-ე პუნქტი).

ტერმინი „კანონის საფუძველზე შექმნილი ტრიბუნალი“ ნიშნავს არა მარტო იმას, რომ ტრიბუნალი კანონის საფუძველზე არსებობს, არამედ იმასაც, რომ კონკრეტულს საქმეს კანონის საფუძველზე არსებული შემადგენლობა განიხილავს (გადაწყვეტილების 35-ე პუნქტი).

იმისათვის რომ სასამართლო „კანონის საფუძველზე შექმნილ ტრიბუნალად ჩაითვალოს,“ მან უნდა დააკმაყოფილოს მთელი რიგი მოთხოვნები, როგორიცაა: მოსამართლეების დამოუკიდებლობა, უფლებამოსილების დადგენილ ვადაში განხორციელება, მიუკერძოებლობა, სათანადო პროცედურული მოთხოვნების დაცვა (გადაწყვეტილების 36-ე პუნქტი).

სადავო არ არის ის გარემოება, რომ მოსამართლე ვ.დ-ს უფლებამოსილების ვადა ამოეწურა იმ დრომდე, ვიდრე ის, კოლეგებთან ერთად, მომჩივანის საქმეს განიხილავდა. მთავრობამ აღიარა, რომ განსახილველ პერიოდში არსებობდა პრაქტიკა, რომლის მიხედვითაც, მოსამართლეებს აძლევდნენ უფლებამოსილების განუსაზღვრელი ვადით გაგრძელების შესაძლებლობას, კანონით განსაზღვრული უფლებამოსილების ვადის ამოწურვის შემდეგ, სანამ მათი თანამდებობაზე ხელახალი დანიშვნის საკითხს არ გადაწყვეტდა პრეზიდენტი. ეს საკითხი არ წესრიგდებოდა კანონით, რაც პარლამენტიდან მომდინარეობდა. ამ გარემოების გათვალისწინებით, ევროპული სასამართლო თვლის, რომ არ არსებობდა მოსამართლე ვ.დ-ს მიერ მომჩივანის აპელაციის განხილვაში მონაწილეობის საფუძველი, სამართლებრივი თვალსაზრისით. უფრო მეტიც, ეს პრაქტიკა წინააღმდეგობაშია პრინციპთან, რომლის მიხედვითაც, დემოკრატიულ საზოგადოებაში სასამართლოს ორგანიზაცია არ შეიძლება დამოკიდებული იყოს აღმასრულებელი ხელისუფლების დისკრეციაზე (გადაწყვეტილების 37-ე პუნქტი).

აღნიშნული გარემოებები, ერთად აღებული, არ უტოვებს ევროპულ სასამართლოს სხვა შესაძლებლობას, გარდა იმისა, რომ დაადგინოს: სააპელაციო სასამართლო, რომელმაც 2002 წლის 16 აპრილს მიიღო გადაწყვეტილება მომჩივანის საქმეზე, „არ იყო კანონის საფუძველზე შექმნილი ტრიბუნალი.“ (გადაწყვეტილების 38-ე პუნქტი).

ამის გამო, ადგილი ჰქონდა კონვენციის მე-6 მუხლის პირველი პუნქტის დარღვევას (გადაწყვეტილების 39-ე პუნქტი).

სადავო ნორმა განსხვავდება გუროვი მოლდოვას წინააღმდეგ საქმისგან იმ თვალსაზრისით, რომ ითვალისწინებს მოსამართლისათვის უფლებამოსილების ვადის გახანგრძლივებას კანონის საფუძველზე. თუმცა სადავო ნორმას ახასიათებს ის პრობლემა, რაც იდენტიფიცირებული იქნა გუროვის საქმეში. კერძოდ, კანონმდებელმა იუსტიციის უმაღლეს საბჭოს მიანიჭა ფართო დისკრეცია, გაუგრძელოს მოსამართლეს უფლებამოსილების ვადა. სადავო ნორმით, იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს დისკრეცია შეზღუდულია მხოლოდ იმით, რომ მოსამართლეს უფლებამოსილება გაუგრძელოს იმ ვადით, რაც აუცილებელია ამ მოსამართლისათვის დაწერილ საქმეებზე საბოლოო გადაწყვეტილების მისაღებად. კანონი არაფერს ამბობს და იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს დისკრეციის ფარგლებში ტოვებს საკითხს იმასთან დაკავშირებით, რა ვადაში უნდა დაასრულოს ასეთმა მოსამართლემ მისთვის დაწერილი საქმეების განხილვა. პრაქტიკა, კერძოდ, კი მოსამართლე გიორგი შავლიაშვილის შემთხვევა, მეტყველებს იმაზე, რომ ერთი წელიც შეიძლება არ აღმოჩნდეს საკმარისი იმისათვის, რომ კონკრეტულმა მოსამართლემ დაასრულოს მისთვის დაწერილი საქმის განხილვა.

სადავო ნორმა არ ზღუდავს იუსტიციის უმაღლეს საბჭოს იმით, რომ მოსამართლეს უფლებამოსილება კონკრეტული ვადით გაუგრძელოს. ამგვარად, უზენაესი სასამართლოს მოსამართლის ყოფნა თანამდებობაზე მთლიანად დამოკიდებული ხდება იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს დისკრეციაზე. როგორც გუროვის საქმეშია აღნიშნული, „კანონის საფუძველზე შექმნილი ტრიბუნალის“ მოთხოვნები ირღვევა მაშინ, როცა პირის მიერ სამოსამართლო უფლებამოსილების განხორციელება დამოკიდებულია აღმასრულებელი ხელისუფლების დისკრეციაზე და არა კანონზე რაც პარლამენტიდან მომდინარეობს. იუსტიციის უმაღლესი საბჭო შეიძლება არ იყოს აღმასრულებელი ხელისუფლების შემადგენელი ნაწილი, მასში სასამართლო ხელისუფლების უმრავლესობის მონაწილეობის გამო, თუმცა გუროვის არგუმენტი, ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ განავრცო ანდრი ასტრადსონის საქმეში, სადაც განსაზღვრული ვადით მოსამართლის თანამდებობაზე ყოფნის მიზნის უკან დაინახა სასამართლოს დამოუკიდებლობის და მიუკერძოებლობის ინტერესი. ანდრი ასტრადსონის საქმეში ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ პირდაპირ განაცხადა, რომ როცა მოსამართლის თანამდებობაზე ყოფნა დამოკიდებულია არა კანონით განსაზღვრულ უფლებამოსილების ვადაზე, არამედ აღმასრულებელი, საკანონმდებლო ან თუნდაც სასამართლო ხელისუფლების დისკრეციაზე, ასეთ შემთხვევაში ძალიან მაღალია ამ დისკრეციული უფლებამოსილების განმახორციელებელი ორგანოს, მიერ მოსამართლეზე ზემოქმედების მოხდენის საფრთხე სასურველი გადაწყვეტილების მისაღებად (იხილეთ ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე GUÐMUNDUR ANDRI ÁSTRÁÐSSON v. ICELAND 226-ე პუნქტი).

ის, რომ იუსტიციის უმაღლესი საბჭო სასამართლო და არა აღმასრულებელი ორგანოა, არ გამორიცხავს იმას, რომ საბჭომ, მისთვის სასურველი გადაწყვეტილების მიღების მიზნით, მოსამართლეზე მოახდინოს ზემოქმედება, ვადის გასვლის შემდეგ სამოსამართლო საქმიანობის გაგრძელების დისკრეციული უფლებამოსილების გამოყენებით. საბჭოს შეუძლია, გაუგრძელოს მოსამართლეს უფლებამოსილების ვადა, როცა ის საბჭოსთვის ხელსაყრელ გადაწყვეტილებას მიიღებს ან არ გაუგრძელოს ვადა, როცა პირის სამოსამართლო პრაქტიკას საბჭო არ ეთანხმება. როდესაც მკაფიოდ არ არის გაწერილი, შემთხვევები, როცა მოსამართლეს გაუგრძელდება უფლებამოსილების ვადა, დიდია თვითნებობის რისკი. სადავო ნორმით დადგენილი იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს დისკრეციული უფლებამოსილება ნოყიერ ნიადაგს ქმნის ამგვარი თვითნებობისათვის, მოსამართლის უფლებამოსილების ვადა რომ კანონით ავტომატურად გაგრძელებულიყო იმ შემთხვევაში, როცა მოსამართლის წასვლით პალატაში იქმნება კვორუმის საფრთხე, თვითნებობის საფრთხე მნიშვნელოვნად შემცირდებოდა.

გუროვის საქმე, სადავო ნორმის კონსტიტუციურობის თვალსაზრისით, სხვა კუთხითაც საინტერესოა. გუროვის საქმეში, კონვენციის მე-6 მუხლის პირველი პუნქტის დარღვევა დადგინდა იმის გამო, რომ მოსამართლეს, რომელსაც ამოეწურა 10 წლიანი ვადა, აძლევდნენ მოსამართლის უფლებამოსილების გაგრძელების შესაძლებლობას იმ მოლოდინით, რომ ეს პირი კვლავ დაინიშნებოდა მოსამართლის თანამდებობაზე. სწორედ ამ გარემოების მხედველობაში მიღების შემდეგ, დაადგინა ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ კონვენციის მე-6 მუხლის პირველი პუნქტის დარღვევა. იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს 2020 წლის 16 ივნისის #1/71 გადაწყვეტილებაში, რაც ეხება მოსამართლე გიორგი შავლიაშვილისათვის უფლებამოსილების ვადის გაგრძელებას, პირდაპირ ჩაიწერა ის, რომ „მოსამართლე შავლიაშვილი მონაწილეობას იღებს საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მოსამართლის თანამდებობაზე ასარჩევად საქართველოს პარლამენტისათვის წარსადგენ კანდიდატთა შერჩევის მიმდინარე პროცედურაში, რომლის ფარგლებშიც პარლამენტისათვის კანდიდატების წარდგენა განხორციელდება უახლოეს პერიოდში. უზენაესი სასამართლოს მოსამართლის თანამდებობაზე ახალი ვადით განმწესების შემთხვევაში გ.შავლიაშვილს ექნება მის წარმოებაში არსებული საქმეების დასრულების შესაძლებლობა.“

ამგვარად, სადავო ნორმა იუსტიციის უმაღლეს საბჭოს აძლევს იმგვარ დისკრეციულ უფლებამოსილებას, რომლის საფუძველზე, მოსამართლეს უფლებამოსილების ვადა შეიძლება გაუგრძელდეს იმ მოლოდინით, რომ ეს პირი კვლავ დაინიშნება მოსამართლის თანამდებობაზე. აღსანიშნავია, რომ მოსარჩელეთა საქმის განმხილველ პაატა სილაგაძეს ვადა უზენაეს სასამართლოში საქმიანობის ვადა იმ დრომდე გაუგრძელეს, სანამ არ მოხდა მისი დანიშვნა სააპელაციო სასამართლოში. ამგვარი დისკრეციული უფლებამოსილება კონვენციის მე-6 მუხლის პირველი პუნქტით აღიარებული „კანონის საფუძველზე შექმნილ ტრიბუნალზე“ უფლების საწინააღმდეგოდ მიიჩნია ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ. ამგვარი დისკრეციული უფლებამოსილება შესაბამისობაში არ მოდის არც კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-2 პუნქტთან.

როგორც ანდრი ასტრადსონის საქმეში მიღებული გადაწყვეტილების 227-ე პუნქტშია აღნიშნული ყოველი მოსამართლე, რომელიც ინიშნება კონსტიტუციით დადგენილი წესით, ამით მოიპოვებს კონსტიტუციურ ლეგიტიმაციას განიხილოს კონკრეტული საქმე. მოსამართლე, რომელსაც გაუვიდა უფლებამოსილების ვადა და საქმიანობა გააგრძელა, იმ ორგანოს თანხმობის გარეშე, რომელსაც კონსტიტუციურად აქვს აღნიშნული მოსამართლის დანიშვნის უფლებამოსილება, ასეთი მოსამართლე კარგავს კონსტიტუციურ ლეგიტიმაციას, განიხილოს კონკრეტული საქმე. უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეს, რომელსაც ვადა გაუგრძელა არა პარლამენტმა, რომელსაც კონსტიტუციის 61-ე მუხლის მეორე პუნქტით აქვს უზენაესი სასამართლოს მოსამართლისათვის საქმის განხილვის ლეგიტიმაციის მინიჭების უფლებამოსილება, არამედ იუსტიციის უმაღლესმა საბჭომ, კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-2 პუნქტით ვერ ექნება იურისდიქცია კონკრეტულ საქმეზე.

იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მიერ უზენაესი სასამართლოს მოსამართლისათვის უფლებამოსილების ვადის გაგრძელება ცალსახად არის კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-2 პუნქტით აღიარებულ უფლებაში ჩარევა. ეს ჩარევა არ არის კონსტიტუციურად გამართლებული. ზემოაღნიშნული გარემოების გათვალისწინებით, სადავო ნორმა ეწინააღმდეგება კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ და მეორე პუნქტებს და ვითხოვთ მის არაკონსტიტუციურად, შესაბამისად, ძალადაკარგულად ცნობას.

[1] http://www.supremecourt.ge/structure/chamber-of-criminal-cases/

[2] http://hcoj.gov.ge/ka/%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%98-%E1%83%A8%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98.html

6. კონსტიტუციური სარჩელით/წარდგინებით დაყენებული შუამდგომლობები

შუამდგომლობა სადავო ნორმის მოქმედების შეჩერების თაობაზე: არა

შუამდგომლობა პერსონალური მონაცემების დაფარვაზე: არა

შუამდგომლობა მოწმის/ექსპერტის/სპეციალისტის მოწვევაზე: არა

შუამდგომლობა/მოთხოვნა საქმის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვის თაობაზე: არა

კანონმდებლობით გათვალისწინებული სხვა სახის შუამდგომლობა: არა