კოლეგიის შემადგენლობა:

ვასილ როინიშვილი – სხდომის თავმჯდომარე;

ევა გოცირიძე – წევრი, მომხსენებელი მოსამართლე;

გიორგი თევდორაშვილი – წევრი;

გიორგი კვერენჩხილაძე – წევრი.

სხდომის მდივანი: მანანა ლომთათიძე.

საქმის დასახელება: გიორგი გვაზავა, რუსლან ავალიანი, გოჩა გრიგორიანცი და სხვები (სულ 30 მოსარჩელე) საქართველოს პარლამენტის და საქართველოს მთავრობის წინააღმდეგ.

დავის საგანი: ა) საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლის კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-12 მუხლთან, მე-14 მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან, მე-19 მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან, 21-ე მუხლის პირველ პუნქტთან, 26-ე მუხლის მე-4 პუნქტის პირველ წინადადებასთან და 31-ე მუხლის მე-9 პუნქტთან მიმართებით;

ბ) საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 248¹ მუხლის კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-9 მუხლის მე-2 პუნქტთან, მე-12 მუხლთან, მე-14 მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან, მე-19 მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან, 21-ე მუხლის პირველ პუნქტთან, 26-ე მუხლის მე-4 პუნქტის პირველ წინადადებასთან და 31-ე მუხლის მე-9 პუნქტის პირველ წინადადებასთან მიმართებით;

გ) „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონის 45³ მუხლის პირველი პუნქტის პირველი და მე-2 წინადადებების და 45³ მუხლის მე-2 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან, მე-19 მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან, 21-ე მუხლის პირველ პუნქტთან, 26-ე მუხლის მე-4 პუნქტის პირველ წინადადებასთან მიმართებით;

დ) „იზოლაციისა და კარანტინის წესების დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2020 წლის 23 მაისის №322 დადგენილებით დამტკიცებული „იზოლაციისა და კარანტინის წესების“ მე-2 მუხლის 6¹ პუნქტის (2021 წლის 17 მაისამდე მოქმედი რედაქცია) კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან მიმართებით.

I
აღწერილობითი ნაწილი

1. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2021 წლის 26 მარტს კონსტიტუციური სარჩელით (რეგისტრაციის №1584) მომართეს გიორგი გვაზავამ, რუსლან ავალიანმა, გოჩა გრიგორიანცმა და სხვებმა (სულ 30-მა მოსარჩელემ). №1584 კონსტიტუციური სარჩელი არსებითად განსახილველად მიღების საკითხის გადასაწყვეტად საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველ კოლეგიას გადმოეცა 2021 წლის 30 მარტს. №1584 კონსტიტუციური სარჩელის არსებითად განსახილველად მიღების საკითხის გადასაწყვეტად, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის განმწესრიგებელი სხდომა, ზეპირი მოსმენის გარეშე, გაიმართა 2021 წლის 16 დეკემბერს.

2. №1584 კონსტიტუციურ სარჩელში საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოსადმი მომართვის სამართლებრივ საფუძვლებად მითითებულია: საქართველოს კონსტიტუციის მე-60 მუხლის მე-4 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტი, „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტი, 31-ე მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტები, 31¹ მუხლი და 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტი.

3. საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლის თანახმად, „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ საკითხებთან დაკავშირებით დადგენილი იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევა გამოიწვევს ფიზიკური პირის დაჯარიმებას 2 000 ლარით, ხოლო იურიდიული პირისა − 10 000 ლარით. საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 248¹ მუხლი ადგენს, რომ „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ საკითხებთან დაკავშირებით დადგენილი იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევა, ჩადენილი საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლით გათვალისწინებული ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ჩადენისათვის ადმინისტრაციულსახდელდადებული ან/და ამ მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის ნასამართლევი პირის მიერ, ისჯება შინაპატიმრობით, ვადით ექვსი თვიდან ორ წლამდე ან თავისუფლების აღკვეთის ვადით სამ წლამდე.

4. „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონის 45³ მუხლის პირველი პუნქტის პირველი და მე-2 წინადადებების თანახმად, „იზოლაციის ან/და კარანტინის წესს ადგენს საქართველოს მთავრობა ან საქართველოს მთავრობის მიერ განსაზღვრული სამინისტრო. ამ წესით შეიძლება განისაზღვროს შესაბამისი საკარანტინო ღონისძიებებიც, რომლებიც აღნიშნულ შემთხვევაში ამ წესის ნაწილია“. ამავე მუხლის მე-2 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის შესაბამისად კი განსაზღვრულია, თუ რა ჩაითვლება ამავე მუხლის მიზნებისათვის საკარანტინო ღონისძიებებად, კერძოდ, საკარანტინო ღონისძიებებია, მათ შორის, „ამ კანონით ან/და ამ კანონის შესაბამისად მიღებული/გამოცემული ნორმატიული აქტით განსაზღვრული ღონისძიებები, რომლებიც დროებით გამოიყენება პანდემიის ან/და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობისთვის განსაკუთრებით საშიში ეპიდემიის დროს მოსახლეობის ჯანმრთელობის დაცვის მიზნით და შეიძლება გულისხმობდეს საქართველოს სხვა ნორმატიული აქტებით დადგენილისგან განსხვავებულ მოწესრიგებას, მათ შორის, შესაბამისი შეზღუდვების დროებით დაწესებას, საჯარო დაწესებულებების, აღმასრულებელ ხელისუფლებაში შემავალი სხვა დაწესებულებების, საჯარო სამართლის იურიდიული პირების, სხვა იურიდიული პირების საქმიანობასთან/ადმინისტრირებასთან, საჯარო სერვისების მიწოდებასთან, პირთა მიმოსვლასთან, საკუთრებასთან, შრომასთან, პროფესიულ ან ეკონომიკურ საქმიანობასთან, უკანონო მიგრაციასთან/საერთაშორისო დაცვასთან ან/და სოციალური ღონისძიებების ჩატარების მიზნით პირთა თავშეყრასთან დაკავშირებით“.

5. „იზოლაციისა და კარანტინის წესების დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2020 წლის 23 მაისის №322 დადგენილებით დამტკიცებული „იზოლაციისა და კარანტინის წესების“ მე-2 მუხლის 6¹ პუნქტის (2021 წლის 17 მაისამდე მოქმედი რედაქცია) თანახმად, საცხოვრებელ ადგილზე მოსახლეობის დარჩენის უზრუნველსაყოფად, ქვეყნის მთელ ტერიტორიაზე იკრძალება 21:00 საათიდან 05:00 საათამდე პირთა გადაადგილება როგორც ქვეითად, ისე სატრანსპორტო საშუალებით, ასევე საჯარო სივრცეში ყოფნა.

6. საქართველოს კონსტიტუციის მე-9 მუხლის მე-2 პუნქტის შესაბამისად, „დაუშვებელია ადამიანის წამება, არაადამიანური ან დამამცირებელი მოპყრობა, არაადამიანური ან დამამცირებელი სასჯელის გამოყენება“. საქართველოს კონსტიტუციის მე-12 მუხლი განამტკიცებს პიროვნების თავისუფალი განვითარების უფლებას. საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლის პირველი პუნქტი ადგენს, რომ „ყველას, ვინც კანონიერად იმყოფება საქართველოში, აქვს ქვეყნის მთელ ტერიტორიაზე თავისუფალი მიმოსვლის, საცხოვრებელი ადგილის არჩევისა და საქართველოდან გასვლის უფლება“. ამავე მუხლის მე-2 პუნქტის მიხედვით კი, „ამ უფლებათა შეზღუდვა დასაშვებია მხოლოდ კანონის შესაბამისად, დემოკრატიულ საზოგადოებაში აუცილებელი სახელმწიფო ან საზოგადოებრივი უსაფრთხოების უზრუნველყოფის, ჯანმრთელობის დაცვის ან მართლმსაჯულების განხორციელების მიზნით“. საქართველოს კონსტიტუციის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტი იცავს საკუთრების უფლებას, ხოლო ამავე მუხლის მე-2 პუნქტი ადგენს საზოგადოებრივი საჭიროებისათვის საკუთრების უფლების შეზღუდვის წესს. საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველი პუნქტით გარანტირებულია შეკრების თავისუფლება, ხოლო 26-ე მუხლის პირველი პუნქტის პირველი წინადადების თანახმად, „შრომის თავისუფლება უზრუნველყოფილია“. საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-9 პუნქტი ადგენს, რომ „არავინ აგებს პასუხს ქმედებისათვის, რომელიც მისი ჩადენის დროს სამართალდარღვევად არ ითვლებოდა. კანონს, თუ იგი არ ამსუბუქებს ან არ აუქმებს პასუხისმგებლობას, უკუძალა არა აქვს“.

7. მოსარჩელე მხარის განმარტებით, სისხლის სამართლის კოდექსის სადავო ნორმით გათვალისწინებული პასუხისმგებლობის ზომა წარმოადგენს არაპროპორციულ სასჯელს იმ პირის მიმართ, რომელიც არ არის ინფიცირებული და არ ქმნის ვირუსის გავრცელების საფრთხეს. მოსარჩელე მხარე მიუთითებს, რომ სადავო ნორმით პირს შესაძლოა, პასუხისმგებლობა დაეკისროს მაშინაც კი, როდესაც არ არსებობს ვირუსის გავრცელების რეალური საფრთხე (მაგ., როდესაც პირი ღამის საათებში მარტო გადაადგილდება საჯარო სივრცეში). მისი განმარტებით, სასჯელის არაპროპორციულობაზე ისიც მეტყველებს, რომ სისხლის სამართლის კოდექსის 132-ე მუხლის პირველი ნაწილი განსაკუთრებით საშიში ინფექციური დაავადების შეყრის რეალური და კონკრეტული საფრთხის შექმნისთვის ითვალისწინებს 1 წლით თავისუფლების აღკვეთას მაშინ, როდესაც სადავო ნორმა, რეალური საფრთხის არსებობის მიუხედავად, ითვალისწინებს თავისუფლების აღკვეთას 3 წლის ვადით. პირისთვის პასუხისმგებლობის დაკისრება მაშინ, როდესაც არ არსებობს ის საფრთხეები, რისი აღმოფხვრისკენაც არის მიმართული სადავო ნორმით გათვალისწინებული ღონისძიება, არის თვითმიზნური და ეწინააღმდეგა საქართველოს კონსტიტუციის მე-9 მუხლის მოთხოვნებს.

8. მოსარჩელე მხარე აღნიშნავს, რომ სადავო ნორმების საფუძველზე პირს ეკრძალება საქართველოს კონსტიტუციით მინიჭებული რიგი უფლებების განხორციელება (თავისუფალი განვითარების, გადაადგილების, შეკრების, საკუთრების, პროფესიული და ეკონომიკური საქმიანობის უფლებები). იგი განმარტავს, რომ „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონი არ უდგენს საქართველოს მთავრობას, ინფიცირების რა მაჩვენებლის დროს შეუძლია მას, შემოიღოს კონსტიტუციური უფლებების მზღუდავი ღონისძიებები. ამდენად, საქართველოს მთავრობა თავად განსაზღვრავს უფლების შეზღუდვის ფარგლებს და ინტენსივობას. ქვეყანაში კორონავირუსის დაბალი ინფიცირების მაჩვენებლის შემთხვევაშიც კი, შესაძლებელია, მთავრობამ შეზღუდოს პირის გადაადგილების, შეკრების, საკუთრების, პროფესიული ან ეკონომიკური საქმიანობის უფლებები. აღნიშნული რეგულაციების დარღვევის შემთხვევაში კი, პირს, სადავო ნორმების საფუძველზე, დაეკისრება პასუხისმგებლობა. შესაბამისად, შეზღუდვების დაწესება მაშინ, როდესაც არ არსებობს ვირუსის გავრცელების საფრთხე და შემდგომ აღნიშნული რეგულაციის დარვევისთვის პირისთვის პასუხიმგებლობის დაკისრება, არღვევს პირის ზემოაღნიშნულ კონსტიტუციურ უფლებებს. მოსარჩელე მხარე დამატებით მიუთითებს, რომ მოცემულ შემთხვევაში სადავო ნორმებით გათვალისწინებული დანაშაულის ობიექტური შემადგენლობა არ იძლევა ინდივიდუალური გარემოებების გათვალისწინების შესაძლებლობას - თუ რამდენად წარმოადგენს საფრთხეს კონკრეტული ადამიანი სხვისი ჯანმრთელობისთვის, არამედ იგი ბლანკეტურად იზოლაციისა და კარანტინის წესის დარღვევისთვის ითვალისწინებს პასუხისმგებლობას, რაც სადამსჯელო თვითმიზნურ ღონისძიებას წარმოადგენს, ვიდრე კონსტიტუციით გათვალისწინებული ლეგიტიმური მიზნის მიღწევისთვის აუცილებელ და პროპორციულ ღონისძიებას.

9. მოსარჩელე მხარის განმარტებით, ღამის საათებში გადაადგილების ბლანკეტურად აკრძალვა არღვევს პირის გადაადგილების თავისუფლებას. მოსარჩელე აღნიშნავს, რომ იმ შემთხვევაში, როდესაც პირი მარტო გადაადგილდება ქუჩაში ფეხით ან საკუთარი მანქანით, იგი არ ქმნის ვირუსის გავრცელების საფრთხეს, შესაბამისად, ამ დროს მისთვის გადაადგილების აკრძალვა არ ემსახურება ვირუსის გავრცელების პრევენციის მიზანს.

10. მოსარჩელე მხარე განმარტავს, რომ სისხლის სამართლისა და ადმინისტრაციული კოდექსის სადავო ნორმები წინააღმდეგობაში მოდის საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-9 პუნქტის მოთხოვნებთან. კერძოდ, ქმედების დასჯადობა შესაძლებელია განხორციელდეს მხოლოდ სისხლის სამართლის კანონის საფუძველზე. მოცემულ შემთხვევაში კი ქმედების დასჯადობას განსაზღვრავს აღმასრულებელი ხელისუფლება, ვინაიდან სადავო ნორმებით აკრძალული ქმედების ძირითადი ელემენტი - „იზოლაციის ან/და კარანტინის წესი“ განსაზღვრულია მთავრობის დადგენილებით. შესაბამისად, საქართველოს მთავრობა და არა პარლამენტი ადგენს, თუ რა წესის დარღვევისთვის შეიძლება დაეკისროს პირს ადმინისტრაციული და სისხლისამართლებრივი პასუხისმგებლობა. ამასთან, მოსარჩელე მხარე მიუთითებს, რომ აუცილებელია, ნებისმიერი დანაშაული და სასჯელი, სისხლის სამართლის კანონმდებლობით მკაფიოდ იყოს ფორმულირებული, რათა პირმა წინასწარ განსაზღვროს, რა არის სისხლის სამართლის კანონმდებლობით აკრძალული ქმედება და რა არა. წინააღმდეგ შემთხვევაში, უფლების შეზღუდვა არ შეიძლება მიჩნეულ იქნეს კანონით გათვალისწინებულ შეზღუდვად. მოცემულ შემთხვევაში, მოსარჩელის მტკიცებით, სადავო ნორმები ვერც განჭვრეტადობის კონსტიტუციურ პირნციპს აკმაყოფილებს. მისი განმარტებით, სადავო ნორმებით დადგენილი „იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევა“ არის ბლანკეტური შინაარსის და ბუნდოვანია, თუ რა ქმედებები შეიძლება იქნეს მოაზრებული მასში. საქართველოს მთავრობას კი მიეცა ფართო არეალი, იზოლაციის ან კარანტინის წესის დარღვევად განსაზღვროს ნებისმიერი ქმედება, რომელიც, ამავდროულად, ხშირად ცვალებადი შეიძლება იყოს. ამდენად, პირი მოკლებულია შესაძლებლობას, წინასწარ განსაზღვროს, სადავო ნორმების საფუძველზე რა წესის დარღვევისთვის შეიძლება დაეკისროს მას პასუხისმგებლობა.

11. №1584 კონსტიტუციურ სარჩელში მოსარჩელე მხარე „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 25-ე მუხლის მე-5 პუნქტის საფუძველზე, შუამდგომლობს საქმეზე საბოლოო გადაწყვეტილების მიღებამდე სისხლის სამართლის კოდექსის 248¹ მუხლის, ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლისა და „იზოლაციისა და კარანტინის წესების დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2020 წლის 23 მაისის №322 დადგენილებით დამტკიცებული „იზოლაციისა და კარანტინის წესების“ მე-2 მუხლის 6¹ პუნქტის (2021 წლის 17 მაისამდე მოქმედი რედაქცია) მოქმედების შეჩერების თაობაზე. მოსარჩელის განმარტებით, სადავო ნორმების საფუძველზე დაწესებული შეზღუდვებისა და სანქციების საფუძველზე, ადამიანებს ყოველდღიურად ეკისრებათ ადმინისტრაციული და სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობა. საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ სადავო ნორმების არაკონსტიტუციურად გამოცხადების შემთხვევაშიც კი არ არსებობს დარღვეულ უფლებაში აღდგენის სამართლებრივი შესაძლებლობა. შესაბამისად, მოსარჩელის მითითებით, უფლების დაცვისა და გამოუსწორებელი ზიანის აღმოფხვრის ერთადერთი საშუალება სადავო ნორმების მოქმედების შეჩერებაა.

II
სამოტივაციო ნაწილი

1. სადავო ნორმის ძალადაკარგულად ცნობა

1. „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 29-ე მუხლის მე-2 პუნქტის მიხედვით, საქმის განხილვის მომენტისათვის სადავო აქტის გაუქმება ან ძალადაკარგულად ცნობა იწვევს საკონსტიტუციო სასამართლოში საქმის შეწყვეტას, გარდა ამ მუხლის მე-7 პუნქტით გათვალისწინებული შემთხვევებისა. ეს უკანასკნელი კი ადგენს, რომ „საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ საქმის არსებითად განსახილველად მიღების შემდეგ სადავო აქტის გაუქმებისას ან ძალადაკარგულად ცნობისას, თუ საქმე ეხება საქართველოს კონსტიტუციის მეორე თავით აღიარებულ ადამიანის უფლებებსა და თავისუფლებებს, საკონსტიტუციო სასამართლო უფლებამოსილია გააგრძელოს სამართალწარმოება და გადაწყვიტოს გაუქმებული ან ძალადაკარგულად ცნობილი სადავო აქტის საქართველოს კონსტიტუციასთან შესაბამისობის საკითხი იმ შემთხვევაში, თუ მისი გადაწყვეტა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია კონსტიტუციური უფლებებისა და თავისუფლებების უზრუნველსაყოფად“.

2. №1584 კონსტიტუციურ სარჩელში მოსარჩელე მხარე სადავოდ ხდის, მათ შორის, „იზოლაციისა და კარანტინის წესების დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2020 წლის 23 მაისის №322 დადგენილებით დამტკიცებული „იზოლაციისა და კარანტინის წესების“ მე-2 მუხლის 6¹ პუნქტის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან მიმართებით.

3. „„იზოლაციისა და კარანტინის წესების დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2020 წლის 23 მაისის №322 დადგენილებაში ცვლილების შეტანის თაობაზე“ საქართველოს მთავრობის 2021 წლის 17 მაისის №219 დადგენილების პირველი მუხლის მეორე პუნქტის „ა.ა“ ქვეპუნქტის საფუძველზე, „იზოლაციისა და კარანტინის წესების დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2020 წლის 23 მაისის №322 დადგენილებით დამტკიცებული „იზოლაციისა და კარანტინის წესების“ მე-2 მუხლის 6¹ პუნქტში განხორციელდა ცვლილება. ზემოხსენებული ცვლილება ამოქმედდა 2021 წლის 17 მაისიდან.

4. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ დადგენილი პრაქტიკის თანახმად, „სადავო ნორმის ახალი რედაქციით ჩამოყალიბებამ, შესაძლოა, განსხვავებული სამართლებრივი მოცემულობები წარმოშვას, მისი გასაჩივრებული შინაარსი შეიძლება მნიშვნელოვნად, უმნიშვნელოდ ან საერთოდ არ შეიცვალოს. თუმცა, ნორმის ძველი, კონსტიტუციური სარჩელის რეგისტრაციის დროისთვის მოქმედი რედაქცია, ყველა შემთხვევაში ძალადაკარგულად ითვლება“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 24 ივნისის №1/3/559 განჩინება საქმეზე „შპს „გამომცემლობა ინტელექტი“, შპს „გამომცემლობა არტანუჯი“, შპს „გამომცემლობა დიოგენე“, შპს „ლოგოს პრესი“, შპს „ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა“, შპს „საგამომცემლო სახლი ტრიასი“ და საქართველოს მოქალაქე ირინა რუხაძე საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების მინისტრის წინააღმდეგ“, II-5). აღნიშნულიდან გამომდინარე, №1584 კონსტიტუციურ სარჩელში სადავოდ გამხდარი „იზოლაციისა და კარანტინის წესების დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2020 წლის 23 მაისის №322 დადგენილებით დამტკიცებული „იზოლაციისა და კარანტინის წესების“ მე-2 მუხლის 6¹ პუნქტი ძალადაკარგულია.

5. მოცემულ შემთხვევაში სადავო ნორმამ ძალა დაკარგა საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ კონსტიტუციური სარჩელის არსებითად განსახილველად მიღების საკითხის გადაწყვეტამდე, რაც „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 29-ე მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, იწვევს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოში საქმის შეწყვეტას და გამორიცხავს იმავე მუხლის მე-7 პუნქტით გათვალისწინებული სამართალწარმოების გაგრძელების უფლებამოსილების გამოყენებას.

6. ყოველივე აღნიშნულის გათვალისწინებით, „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 29-ე მუხლის მე-2 პუნქტის საფუძველზე, №1584 კონსტიტუციურ სარჩელზე საქმე უნდა შეწყდეს სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება „იზოლაციისა და კარანტინის წესების დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2020 წლის 23 მაისის №322 დადგენილებით დამტკიცებული „იზოლაციისა და კარანტინის წესების“ მე-2 მუხლის 6¹ პუნქტის (2021 წლის 17 მაისამდე მოქმედი რედაქცია) კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან მიმართებით.

2. შინაარსობრივი მიმართება სადავო ნორმასა და საქართველოს კონსტიტუციის მე-9 მუხლის მე-2 პუნქტით გარანტირებულ უფლებას შორის

7. კონსტიტუციური სარჩელი არსებითად განსახილველად მიიღება, თუ იგი აკმაყოფილებს კანონმდებლობით დადგენილ მოთხოვნებს. „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 31-ე მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, „კონსტიტუციური სარჩელი ან კონსტიტუციური წარდგინება დასაბუთებული უნდა იყოს“. ამავე კანონის 31¹ მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტით კი განისაზღვრება კონსტიტუციურ სარჩელში იმ მტკიცებულებათა წარმოდგენის ვალდებულება, რომლებიც ადასტურებენ სარჩელის საფუძვლიანობას. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს დადგენილი პრაქტიკის თანახმად, „კონსტიტუციური სარჩელის დასაბუთებულად მიჩნევისათვის აუცილებელია, რომ მასში მოცემული დასაბუთება შინაარსობრივად შეეხებოდეს სადავო ნორმას“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 5 აპრილის №2/3/412 განჩინება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - შალვა ნათელაშვილი და გიორგი გუგავა საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-9). ამავე დროს, „კონსტიტუციური სარჩელის არსებითად განსახილველად მიღებისათვის აუცილებელია, მასში გამოკვეთილი იყოს აშკარა და ცხადი შინაარსობრივი მიმართება სადავო ნორმასა და კონსტიტუციის იმ დებულებებს შორის, რომლებთან დაკავშირებითაც მოსარჩელე მოითხოვს სადავო ნორმების არაკონსტიტუციურად ცნობას” (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 10 ნოემბრის №1/3/469 განჩინება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე კახაბერ კობერიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-1). აღნიშნულიდან გამომდინარე, მოსარჩელე ვალდებულია, დაასაბუთოს, რომ სახეზეა სადავო ნორმიდან მომდინარე უფლებრივი შეზღუდვა, რომელიც მიემართება მის მიერ მითითებულ კონსტიტუციის დებულებებს. წინააღმდეგ შემთხვევაში, კონსტიტუციური სარჩელი ჩაითვლება დაუსაბუთებლად და არ მიიღება არსებითად განსახილველად.

8. მოსარჩელე მხარე სადავოდ ხდის სისხლის სამართლის კოდექსის 248¹ სიტყვების - „ისჯება შინაპატიმრობით ვადით ექვსი თვიდან ორ წლამდე ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით სამ წლამდე“ - კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-9 მუხლის მე-2 პუნქტთან მიმართებით. მოსარჩელე მხარის განმარტებით, სადავო ნორმით გათვალისწინებული პასუხისმგებლობის ზომა (შინაპატიმრობა ვადით ექვსი თვიდან ორ წლამდე ან თავისუფლების აღკვეთა ვადით სამ წლამდე) წარმოადგენს აშკარად არაპროპორციულ სასჯელს იმ პირების მიმართ, რომლებიც არ არიან ინფიცირებული პირები, ვინაიდან ისინი არ წარმოადგენენ საფრთხეს საზოგადოებისთვის ვირუსის გავრცელების თვალსაზრისით.

9. საქართველოს კონსტიტუციის მე-9 მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, დაუშვებელია არაადამიანური ან დამამცირებელი სასჯელის გამოყენება. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს დადგენილი პრაქტიკის თანახმად, კანონმდებელს გააჩნია ფართო მიხედულების ფარგლები სისხლის სამართლებრივი პოლიტიკის განსაზღვრის და კონკრეტული ქმედებისათვის სასჯელის ზომის დადგენის თვალსაზრისით. „ ... სახელმწიფოს პასუხისმგებლობის სფეროს განეკუთვნება კანონით კონკრეტული ქმედებების რეგულირება, აკრძალვა და ასეთი საყოველთაო წესების დარღვევისთვის პასუხისმგებლობის შესაბამისი ზომების გამოყენება“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 24 ოქტომბრის №1/4/592 გადაწყვეტილება, საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ბექა წიქარიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-32). სახელმწიფოს პოლიტიკის სფეროა „ ... რომელი ქმედების კრიმინალიზაციას მოახდენს და როგორ სასჯელს დააწესებს კონკრეტული ქმედების ჩადენისთვის, რადგან სწორედ ხელისუფლებას უნდა ჰქონდეს ეფექტური შესაძლებლობა, ებრძოლოს კონკრეტული ქმედებებიდან მომდინარე საფრთხეებს და მათი სიმძიმის, სერიოზულობის გათვალისწინებით მოახდინოს მათი კრიმინალიზაცია. ამასთან, შეარჩიოს პასუხისმგებლობის ის ზომა, რომელიც საკმარისი და ეფექტური იქნება ქმედებიდან მომდინარე საფრთხეებთან საბრძოლველად“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 24 ოქტომბრის №1/4/592 გადაწყვეტილება, საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ბექა წიქარიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-33). მიუხედავად სისხლის სამართლის პოლიტიკის სფეროში სახელმწიფოს მიხედულების ფართო ფარგლებისა, კანონმდებლის უფლებამოსილება სასჯელის ზომის განსაზღვრისას არ არის აბსოლუტური და ზღვარდადებულია ადამიანის ფუნდამენტური უფლებებითა და თავისუფლებებით. შესაბამისად, კონკრეტული უმართლობისათვის სანქციის განსაზღვრისას კანონმდებელი ვალდებულია, მოქმედებდეს პროპორციულობის კონსტიტუციური პრინციპის დაცვით. საკანონმდებლო ორგანოს მიერ განსაზღვრული სანქცია, ერთი მხრივ, უნდა წარმოადგენდეს ღირებული ლეგიტიმური მიზნის მიღწევის ქმედით საშუალებას, ხოლო, მეორე მხრივ, არ უნდა იწვევდეს ადამიანის ძირითად უფლებებში გადამეტებულ, არაპროპორციულ ჩარევას.

10. ამგვარად, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს დადგენილი პრაქტიკის გათვალისწინებით, კონკრეტული უმართლობისათვის განსაზღვრული სანქციის ზომა საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მსჯელობის საგანი შესაძლებელია გახდეს მხოლოდ განსაკუთრებულ შემთხვევაში, როდესაც სასჯელის ზომა აშკარად არაგონივრული და არაპროპორციულია. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო „უფლებამოსილია შეაფასოს იმ სასჯელთა კონსტიტუციურობა, რომელთა არაადეკვატურობის, არაპროპორციულობის დონე მნიშვნელოვან ხარისხს აღწევს, დისბალანსი მკაფიოდ, მკვეთრად გამოხატულია. რადგან ასეთ შემთხვევაში სასჯელი სცდება თავის მიზნებს და გაუმართლებლად ზღუდავს კონსტიტუციურ უფლებებს“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 24 ოქტომბრის №1/4/592 გადაწყვეტილება, საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ბექა წიქარიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-34). აღნიშნულის გათვალისწინებით, მოსარჩელე ვალდებულია, დაასაბუთოს, რომ კონკრეტული დანაშაულისათვის გათვალისწინებული სასჯელის ზომა იმდენად არაპროპორციულია ქმედების უმართლობის ხარისხთან, პოტენციურ საფრთხეებთან და აღნიშნული ქმედებით გამოწვეულ ნეგატიურ შედეგებთან მიმართებით, რომ ადამიანის კონსტიტუციურ უფლებებში გაუმართლებელ ჩარევას განაპირობებს. შესაბამისად, განსახილველი დავის ფარგლებში სასამართლო მხოლოდ იმას შეაფასებს, არის თუ არა სადავო ნორმით განსაზღვრული სასჯელი აშკარად არაპროპორციული იმ ხარისხით, რომ ისინი მიჩნეულ იქნეს ღირსების დამამცირებელ, არაადამიანურ ან სასტიკ სასჯელად საქართველოს კოსტიტუციის მე-მე-9 მუხლის მე-2 პუნქტის გაგებით.

11. სადავო მუხლით გათვალისწინებული სასჯელის ზომის საქართველოს კონსტიტუციის მე-9 მუხლთან მიმართების დასადგენად, უპირველეს ყოვლისა, აუცილებელია, გარკვეულ იქნეს იმ შეზღუდვის ლეგიტიმური მიზანი, რომლის მიღწევასაც კანონმდებელი ცდილობს ქმედების დასჯადობის დაწესებით. ამასთან, „აუცილებელია, რომ დაწესებული სანქცია არ იყოს დასახული მიზნის მიღწევის აშკარად არაგონივრული და არაპროპორციული ზომა“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2012 წლის 19 ნოემბრის №2/1/516 საოქმო ჩანაწერი საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები – ალექსანდრე ბარამიძე, ლაშა ტუღუში და ვახტანგ ხმალაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-3).

12. მოცემულ შემთხვევაში, სადავო ნორმებით გათვალისწინებულია პასუხისმგებლობა „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ საკითხებთან დაკავშირებით დადგენილი იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევისთვის. „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონის 45³ მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, იზოლაციისა და კარანტინის წესების დადგენის უფლებამოსილება მიენიჭა საქართველოს მთავრობას ან საქართველოს მთავრობის მიერ განსაზღვრულ სამინისტროს. აღნიშნული დელეგირების ფარგლებში კი საქართველოს მთავრობის 2020 წლის 23 მაისის №322 დადგენილებით დამტკიცდა იზოლაციისა და კარანტინის წესები. „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონი განმარტავს თუ რას გულიხსმობს იზოლაციის და კარანტინის წესი. კერძოდ, იზოლაცია გულისხმობს ინფიცირებული პირის განცალკევებას იმგვარად, რომ მოხდეს ვირუსის გავრცელების პრევენცია. საკარანტინო ღონისძიებების ფარგლებში კი შესაძლებელია, საქართველოს მთავრობამ შეიმუშაოს წესები, ერთი მხრივ, უშუალოდ ინფიცირებულთან კონტაქტირებული პირის განცალკევებასთან, ხოლო, მეორე მხრივ, ზოგადად, ვირუსის გავრცელების პრევენციის მიზნით პირთა მიმოსვლასთან, საკუთრებასთან, შრომასთან, პროფესიულ ან ეკონომიკურ საქმიანობასთან ან/და სოციალური ღონისძიებების ჩატარების მიზნით პირთა თავშეყრასთან დაკავშირებით. ამდენად, კარანტინისა და იზოლაციის წესის დადგენა გულისხმობს იმ ღონისძიებების განხორციელებას, რომლებიც მიმართულია კორონავირუსის (COVID-19) გავრცელების შეჩერებისა და ამ გზით მოსახლეობის ჯანმრთელობის დაცვისკენ. „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონის პირველი პუნქტით კანონის მიზნებად განსაზღვრულია, მათ შორის, საზოგადოების ჯანმრთელობის დაცვა და გადამდებ დაავადებათა გავრცელების თავიდან აცილება. ამავეს მიუთითებს „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონის 45³ მუხლის მე-2 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტი, რომლის თანახმადაც, საკარანტინე ღონისძიებების შემოღება ხდება ვირუსის გავრცელების პრევენცისაა და, შესაბამისად, მოსახლეობის ჯანმრთელობის დაცვის მიზნებით. საქართველოს მთავრობის მიერ №322 დადგენილებით დამტკიცებული იზოლაციისა და კარანტინის წესები მოიცავს იმ რეგულაციებს, რომლებიც მიმართულია როგორც ინფიცირებულისა და მასთან კონტაქტირებული პირების მიმართ, ისე ზოგადად ყველა პირის მიმართ, მიუხედავად იმისა, არიან თუ არა ისინი ინფიცირებულები ან ინფიცირებულთან კონტაქტირებული პირები (მაგ., აღნიშნული დადგენილების მე-5 მუხლი კრძალავს 10-ზე მეტი ფიზიკური პირის თავშეყრას გასართობი ღონისძიებების მოწყობის მიზნით). თავის მხრივ, ამგვარი რეგულაციების არსებობას განაპირობებს ის ფაქტი, რომ კორონავირუსის (COVID-19) სწრაფი გავრცელებიდან გამომდინარე, შეუძლებელია წინასწარ იმის განსაზღვრა, თუ ვინ არის ინფიცირებული პირი და ვინ არა. ამასთან, უდავოა ის გარემოება, რომ ახალი კორონავირუსი (COVID-19) ჯანმრთელობის დაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მიერ 2020 წლის 11 მარტს პანდემიად გამოცხადდა და სახელმწიფოს მიერ დადგენილი შეზღუდვების მიზანსაც ამ გადამდებ დაავადებაზე შესაბამისი რეაგირება და ვითარების ნორმალიზაცია წარმოადგენს.

13. მოსარჩელე მხარე მიუთითებს, რომ იმ შემთხვევაში, როდესაც პირი არ არის ინფიცირებული, საჯარო სივრცეში ყოფნისა და გადაადგილების დროს მასზე არ უნდა ვრცელდებოდეს უფლების მზღუდავი რეგულაციები. აღსანიშნავია ის, რომ მოსარჩელე არ დავობს იზოლაციისა და კარანტინის კონკრეტულად რომელიმე წესის კონსტიტუციურობის თაობაზე, მისთვის პრობლემურია არაინფიცირებული პირისთვის შეზღუდვების დაწესება, ვინაიდან ასეთი პირი, მოსარჩელის არგუმენტით, არ ქმნის ვირუსის გავრცელების საფრთხეს. ამ მხრივ უნდა აღინიშნოს, რომ საკონსტიტუციო სასამართლომ უკვე დაადგინა, რომ კორონავირუსის გავრცელების საფრთხე საჯარო სივრცეში ყოფნისას/გადაადგილებისას ყოველთვის არსებობს. სასამართლოს განმარტებით, „ღია საჯარო სივრცეში ყოფნა/გადაადგილება, თავისთავად, არის დაკავშირებული დაინფიცირების რისკთან, ვინაიდან აღნიშნულ სივრცეში რთულია პირი მუდმივად იცავდეს დისტანციას და, მით უფრო, ყოველწუთიერად აკონტროლებდეს მას. ასევე შეუძლებელია პირმა წინასწარ უტყუარად განჭვრიტოს, რომ იგი აღნიშნულ სივრცეში ყოფნისას/გადაადგილებისას ყოველთვის იქნება მარტო და იქ მოულოდნელად არ გამოჩნდებიან სხვა ადამიანები სხვადასხვა, მათ შორის, ახლო დისტანციაზე. შესაბამისად, ყოველთვის შეიძლება წარმოიშვას ვირუსის გავრცელების საფრთხე და ფაქტობრივად შეუძლებელია ისეთი შემთხვევების გამოყოფა, როცა პირი აღნიშნულ სივრცეში ყოფნისას თუ გადაადგილებისას, ერთი მხრივ, თავად არ ჩავარდება დაინფიცირების რისკის ქვეშ და, მეორე მხრივ, თუკი უკვე დაინფიცირებულია, თვითონ არ გახდება ვირუსის გავრცელების რისკის მატარებელი“ (იხ. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2021 წლის 11 ივნისის N1/5/1558 საოქმო ჩანაწერი საქმეზე „გიორგი ლაშხი საქართველოს პარლამენტისა და საქართველოს მთავრობის წინააღმდეგ“, II-16). ამდენად, ღია საჯარო სივრცეში ყოფნა/გადაადგილება ყოველთვის დაკავშირებულია ვირუსის გავრცელების რისკთან. მოცემულ შემთხვევაში ცალსახაა სადავო რეგულირების მიზანმიმართულება. რეგულაციის მიზანს წარმოადგენს ახალი კორონავირუსის (COVID-19) მასობრივი გავრცელების პრევენცია და ამ გზით ქვეყნის მოსახლეობის სიცოცხლისა და ჯანმრთელობისათვის მოსალოდნელი საფრთხის შემცირება. ამავდროულად, საფუძველს მოკლებულია მოსარჩელის მტკიცება იმის თაობაზე, რომ მას სადავო ნორმის საფუძველზე, შესაძლებელია, პასუხისმგებლობა დაეკისროს მაშინ, როდესაც არ არსებობს ვირუსის გავრცელების რისკი. აღნიშნული კი თავისთავად გამორიცხავს სადავო ნორმით გათვალისწინებული მოპყრობის თვითმიზნურ ხასიათს და მის საფუძველზე მიზნის მიღწევის საშუალებად ადამიანის გამოყენებას.

14. საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის დაცვა იმ მნიშვნელოვან კონსტიტუციურ სიკეთებს წარმოადგენს, რისი დაცვის მოტივითაც კანონმდებელი უფლებამოსილია, განსაზღვროს შესაბამისი დანაშაულის შემადგენლობა და აღნიშნული უმართლობისათვის სასჯელის შესაბამისი ზომა. ზემოაღნიშნული ლეგიტიმური მიზნების გათვალისწინებით, სისხლის სამართლის კოდექსის სადავო ნორმით გათვალისწინებული სასჯელი prima facie, ვერ ჩაითვლება აშკარად არაპროპორციულად და, ამის გამო, არაადამიანურ ან დამამცირებელ სასჯელად კონსტიტუციის მე-9 მუხლის გაგებით.

15. მოსარჩელე მხარე სადავო ნორმით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის დაწესებული სასჯელის არაპროპორციულობის დასასაბუთებლად ასვეე აქცენტს აკეთებს იმ ფაქტზე, რომ სისხლის სამართლის კოდექსის 132-ე მუხლის პირველი ნაწილი განსაკუთრებით საშიში ინფექციური დაავადების შეყრის რეალური და კონკრეტული საფრთხის შექმნისთვის ითვალისწინებს 1 წლით თავისუფლების აღკვეთას მაშინ, როდესაც სადავო ნორმა რეალური საფრთხის არსებობის მიუხედავად, ითვალისწინებს თავისუფლების აღკვეთას 3 წლის ვადით. საკონსტიტუციო სასამართლომ უკვე დაადგინა, რომ პანდემიის პირობებში კორონავირუსის გავრცელების საფრთხე ყოველთვის არსებობს (COVID-19), ამდენად, შეუძლებელია, პირს სადავო ნორმის საფუძველზე პასუხიმგებლობა დაეკისროს მაშინ, როდესაც კარანტინისა და იზოლაციის რომელიმე წესის დარღვევით, იგი არ ქმნის ვირუსის გავრცელების რისკს. მართალია, აღნიშნული არ გამორიცხავს კონკრეტული მოხელის მიერ არაკეთილსინდისიერი გადაწყვეტილების მიღების შესაძლებლობას, თუმცა, თუ პირი მიიჩნევს, რომ კონკრეტულ შემთხვევაში მის მიმართ გამოყენებული შემზღუდველი ღონისძიების მიზანი არ ყოფილა მოსახლეობის ჯანმრთელობის დაცვა ან იგი აშკარად დისკრიმინაციული ან არაპროპორციული იყო, უფლება აქვს, სასამართლოს გზით იდავოს მის მიმართ გამოყენებული შემზღუდველი ღონისძიების კანონიერების შესახებ. მოსარჩელე მხარე მიუთითებს, რომ სადავო ნორმით დაწესებული სასჯელი არ არის ქმედებისგან მომდინარე საფრთხის პროპორციული. თუმცა კონსტიტუციურ სარჩელში მას არ წარმოუდგენია შესაბამისი არგუმენტაცია, თუ რატომ არის შესაბამისი ქმედება მცირე საფრთხის შემცველი და რაში ვლინდება ამ საფრთხეებთან მიმართებით სასჯელების აშკარა დისპროპორციულობა. ამ მხრივ, უნდა აღინიშნოს, რომ სადავო ნორმა პასუხისმგებლობას ითვალისწინებს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42^​10 მუხლით გათვალისწინებული ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ჩადენისათვის ადმინისტრაციულსახდელდადებული ან/და ამ მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის ნასამართლევი პირის მიერ. ბუნებრივია, ადმინისტრაციული სახდელდადებული ან ნასამართლევი პირის მიერ იმავე ქმედების (იზოლაციისა და კარანტინის წესის დარღვევის) განმეორებით ჩადენისთვის სახელმწიფოს უფლება აქვს, დაადგინოს უფრო მძიმე სანქცია, პირიდან მომდინარე მომეტებული საფრთხის გამო. მართალია, აღნიშნული, თავისთავად, არ გამორიცხავს კონკრეტული სანქციის არაპროპორციულობას, თუმცა კონსტიტუციურ სარჩელში მოსარჩელეს არ წარმოუდგენია შესაბამისი არგუმენტები სასჯელების აშკარა დისპროპორციულობასთან მიმართებით. ამასთან, საკონსტიტუციო სასამართლოს არ გააჩნია საკმარისი მიზეზები, რათა სადავო ნორმით გათვალისწინებული სასჯელი მიიჩნიოს აშკარად არაგონივრულ და არაპროპორციულად იმ ზიანთან მიმართებით, რომელიც შეიძლება მიადგეს პირს ან საზოგადოებას სადავო ნორმით გათვალისწინებული წესის დარღვევის შემთხვევაში. ამავდროულად, სადავო ნორმა ითვალისწინებს შინაპატიმრობას ექვსი თვიდან 2 წლამდე ან თავისუფლების აღკვეთას 3 წლამდე ვადით. შესაბამისად, იგი იძლევა სასჯელის ინდივიდუალიზაციის შესაძლებლობას ყოველი კონკრეტული საქმის ფაქტობრივი გარემოებებისა და ქმედების ჩამდენი პირის პიროვნული მახასიათებლების გათვალისწინებით, რაც ასევე ექვემდებარება ზემდგომი ინსტანციის სასამართლოების მიერ გადამოწმებას. გარდა ამისა, სასამართლო მიიჩნევს, რომ სადავო სასჯელები არ იწვევს ფიზიკური თუ სულიერი სატანჯველის იმ მინიმალურ ხარისხს, რაც აუცილებელია სასჯელის „არაადამიანურად“ ან „დამამცირებლად“ მიჩნევისათვის. ყოველივე აღნიშნულის გათვალისწინებით, სასამართლო ადგენს, რომ სადავო ნორმებით გათვალისწინებული სასჯელები ვერ ჩაითვლება არაადამიანურ ან დამამცირებელ სასჯელად კონსტიტუციის მე-9 მუხლის გაგებით.

3. შინაარსობრივი მიმართება სადავო ნორმებსა და საქართველოს კონსტიტუციის მე-12 მუხლით, მე-14 მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტებით, მე-19 მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტებით, 21-ე მუხლის პირველი პუნქტით და 26-ე მუხლის მე-4 პუნქტის პირველი წინადადებით გარანტირებულ უფლებებს შორის

16. მოსარჩელე მხარე სადავოდ ხდის, მათ შორის, „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონის 45³ მუხლის პირველი პუნქტის პირველი და მე-2 წინადადებებისა და 45³ მუხლის მე-2 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის კონსტიტუციურობას. მოსარჩელე მხარისთვის პრობლემურია სადავო ნორმის არა ფორმალური, არამედ მატერიალური კანონიერება. მოსარჩელის განმარტებით, სადავო ნორმის საფუძველზე, არაპროპორციულად იზღუდება პირის ზემოაღნიშნული კონტიტუციური უფლებები.

17. მოსარჩელის მიერ სასარჩელო მოთხოვნის ამგვარად დაყენება ეფუძნება სადავო ნორმების შინაარსის არასწორ აღქმას. კერძოდ, სადავო ნორმებით საქართველოს მთავრობას მიენიჭა იზოლაციისა და კარანტინის წესების დადგენის უფლებამოსილება, ამავდროულად, განისაზღვრაკონკრეტული საკარანტინე ღონისძიებები. ამდენად, სადავო ნორმების საფუძველზე, საქართველოს პარლამენტმა საქართველოს მთავრობას მიანიჭა საქართველოს კონსტიტუციით გარანტირებული რიგი უფლებების შემზღუდველი ღონისძიებების შემოღების უფლებამოსილება. აღნიშნული დელეგირების ფარგლებში კი, საქართველოს მთავრობის მიერ შემოღებულ იქნა მთელი რიგი რეგულაციები პირთა მიმოსვლასთან, საკუთრებასთან, შრომასთან, პროფესიულ, ეკონომიკურ საქმიანობასთან და პირთა თავშეყრასთან დაკავშირებით. შესაბამისად, თუ პირს მიაჩნია, რომ მთავრობის მიერ შემოღებული რომელიმე რეგულაციით ხდება ადამიანის უფლებაში არაპროპორციული ჩარევა, მან სწორედ აღნიშნული რეგულაცია უნდა გაასაჩივროს და არა ის ნორმა, რომლის საფუძველზეც მთავრობისთვის ხდება აღნიშნული წესის შემოღების უფლებამოსილების დელეგირება. ამდენად, სასარჩელო მოთხოვნა ამ მხრივ დაუსაბუთებელია და იგი არ უნდა იქნეს მიღებული არსებითად განსახილველად.

18. მოსარჩელე ასევე სადავოდ ხდის საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლისა და სისხლის სამართლის კოდექსის 248¹ მუხლის კონსტიტუციურობას. მოსარჩელე მხარის განმარტებით, სადავო ნორმების საფუძველზე, პირს ეკრძალება საქართველოს კონსტიტუციით მინიჭებული მთელი რიგი უფლებების განხორციელება (გადაადგილების, შეკრების, საკუთრების, თავისუფალი განვითარების, პროფესიული ან ეკონომიკური საქმიანობის უფლებები). იგი განმარტავს, რომ „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონი არ უდგენს საქართველოს მთავრობას, თუ ინფიცირების რა მაჩვენებლის დროს შეუძლია მას შემოიღოს კონსტიტუციური უფლებების მზღუდავი ღონისძიებები. ამდენად, საქართველოს მთავრობა თავად განსაზღვრავს უფლების შეზღუდვის ფარგლებს და ინტენსივობას. ქვეყანაში კორონავირუსის დაბალი ინფიცირების მაჩვენებლის შემთხვევაშიც კი, შესაძლებელია, მთავრობამ შეზღუდოს პირის გადაადგილების, შეკრების, საკუთრების, პროფესიული ან ეკონომიკური საქმიანობის უფლება. აღნიშნული რეგულაციების დარღვევის შემთხვევაში კი პირს, სადავო ნორმების საფუძველზე, დაეკისრება პასუხისმგებლობა. შესაბამისად, შეზღუდვების დაწესება მაშინ, როდესაც არ არსებობს ვირუსის გავრცელების საფრთხე და შემდგომ აღნიშნული რეგულაციის დარვევისთვის პირისთვის პასუხიმგებლობის დაკისრება, არღვევს მის ზემოაღნიშნულ კონსტიტუციურ უფლებებს. მოსარჩელე მხარე დამატებით მიუთითებს, რომ მოცემულ შემთხვევაში, სადავო ნორმებით გათვალისწინებული დანაშაულის ობიექტური შემადგენლობა არ იძლევა ინდივიდუალური გარემოებების გათვალისწინების შესაძლებლობას - თუ რამდენად წარმოადგენს საფრთხეს კონკრეტული ადამიანი სხვისი ჯანმრთელობისთვის. იგი ბლანკეტურად, იზოლაციისა და კარანტინის წესის დარღვევისთვის ითვალისწინებს პასუხისმგებლობას, რაც სადამსჯელო თვითმიზნურ ღონისძიებას უფრო წარმოადგენს, ვიდრე კონსტიტუციით გათვალისწინებული ლეგიტიმური მიზნის მიღწევისთვის აუცილებელ და პროპორციულ ღონისძიებას.

19. მოსარჩელის არგუმენტაცია სადავო ნორმების არაკონსტიტუციურობის სამტკიცებლად, ერთი მხრივ, უკავშირდება საქართველოს პარლამენტის მიერ საქართველოს მთავრობისთვის დელეგირებული უფლებამოსილების ფარგლების განსაზღვრის საკითხს, ხოლო, მეორე მხრივ, სადავო ნორმების ბლანკეტურ შინაარსს, რომლის საფუძველზეც, პირს შესაძლებელია, მაშინ შეეზღუდოს ზემოაღნიშნული კონსტიტუციური უფლებები, როდესაც არ არსებობს ვირუსის გავრცელების რისკი.

20. სადავო ნორმებით დადგენილია ადმინისტრაციული და სისხლისამართლებრივ პასუხისმგებლობა იზოლაციისა და კარანტინის წესის დარღვევისთვის. მოსარჩელე მხარისთვის პრობლემურია ის გარემოება, რომ საქართველოს პარლამენტს საქართველოს მთავრობისთვის არ განუსაზღვრავს, თუ ინფიცირების რა მაჩვენებლის დროს შეუძლია მას, შემოიღოს ძირითადი უფლებების მზღუდავი რეგულაციები. თავის მხრივ, იზოლაციისა და კარანტინის წესების განსაზღვრის უფლებამოსილების საქართველოს მთავრობისთვის დელეგირების საკითხი განსაზღვრულია „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონით. სადავო ნორმები შემოიფარგლება მხოლოდ კარანტინისა და იზოლაციის წესების დარღვევისთვის პასუხისმგებლობის დაწესებით და მის საფუძველზე არ ხდება საქართველოს მთავრობისთვის აღნიშნული წესების შემოღების უფლებამოსილების დელეგირება. ამდენად, საკონსტიტუციო სასამართლომ უნდა დაადგინოს, რამდენად არის ზემოაღნიშნული არგუმენტაცია საკმარისი იმის სამტკიცებლდ, რომ სადავო ნორმების საფუძველზე, კონსტიტუციური უფლება არაპროპორციულად შეიზღუდა. მოსარჩელე მხარე სადავო ნორმების არაკონსტიტუციურობის სამტკიცებლად მხოლოდ ზოგადად მიუთითებს, რომ საქართველოს მთავრობა დამოუკიდებლად, საქართველოს პარლამენტისგან ინფიცირების მაჩვენებლის დადგენის გარეშე განსაზღვრავს უფლების შემზღუდველ რეგულაციებს. ამავდროულად, მოსარჩელე კონსტიტუციურ სარჩელში ზემოაღნიშნული არგუმენტის გასამყარებლად მაგალითისთვის მიუთითებს, რომ მისთვის გაუგებარია, რა საფრთხის შემცველი შეიძლება იყოს პირი, რომელიც ღამის საათებში მარტო გადაადგილდება ქუჩაში ან ძაღლს ასეირნებს.

21. საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკის თანახმად, ძირითადი უფლების შეზღუდვაზე მხოლოდ ზოგადად მითითება საკმარისი არ არის სასარჩელო მოთხოვნის დასაბუთებულად მიჩნევისთვის. ამისთვის აუცილებელია, მოსარჩელემ წარმოადგინოს არგუმენტაცია, რომელიც გარკვეული ხარისხით მიუთითებს სადავო ნორმის არაკონსტიტუციურობაზე (იხ. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2020 წლის 30 აპრილის №1/4/1416 განჩინება საქმეზე „„შპს სვეტი დეველოპმენტი“, „შპს სვეტი ჯგუფი“, „შპს სვეტი“, „შპს სვეტი ნუცუბიძე“, გივი ჯიბლაძე, თორნიკე ჯანელიძე და გიორგი კამლაძე საქართველოს მთავრობისა და საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2020 წლის 29 აპრილის №2/8/1496 განჩინება საქმეზე „თეკლა დავითულიანი საქართველოს მთავრობის წინააღმდეგ“). განსახილველ შემთხვევაში აშკარაა სადავო რეგულირების შემოღების ლეგიტიმური მიზნები, ისევე, როგორც ხელშესახებია ახალი კორონავირუსის (COVID-19) გავრცელებით მოსახლეობის სიცოცხლისა და ჯანმრთელობისათვის მოსალოდნელი საფრთხეები. ასეთ ვითარებაში, კონსტიტუციური სარჩელის დასაბუთებულად მიჩნევისათვის, არ არის საკმარისი მხოლოდ უფლების შეზღუდვის ფაქტზე მითითება. მოსარჩელე მხარე ვალდებულია, მოიყვანოს არგუმენტაცია, თუ რატომ მიიჩნევს, რომ დადგენილი შეზღუდვები მიზნის მიღწევის არაპროპორციულ საშუალებას და, შესაბამისად, არაკონსტიტუციურ რეგულირებას წარმოადგენს. აღნიშნულის საპირისპიროდ, კონსტიტუციურ სარჩელში მოსარჩელე მხარე მხოლოდ აბსტრაქტულად მიუთითებს, რომ პირს შესაძლებელია, მაშინაც შეეზღუდოს კონსტიტუციური უფლებები, როდესაც იგი არ ქმნის ვირუსის გავრცელების საფრთხეს. ამგვარი ზოგადი არგუმენტაცია ვერ გამოდგება კონსტიტუციური სარჩელის დასაბუთებულად მიჩნევისათვის. მოსარჩელე მხარე არ ასაბუთებს, იზოლაციისა და კარანტინის კონკრეტულად რომელი წესი არღვევს მისი საკუთრების, თავისუფალი განვითარების, გადაადგილების, შეკრებისა და შრომის უფლებებს ან რით გამოიხატება ეს დარღვევები. კონსტიტუციური სარჩელში ასევე ვერ ვხვდებით არგუმენტაციას იმის თაობაზე, თუ როდის შეიძლება არ არსებობდეს ვირუსის გავრცელების საფრთხე და აქედან გამომდინარე, საქართველოს მთავრობის მიერ მიღებული იზოლაციისა და კარანტინის რომელი წესი არ ემსახურება ვირუსის გავრცელების პრევენციას. ამდენად, მოსარჩელის მოთხოვნა დაუსაბუთებელია და იგი არ უნდა იქნეს მიღებული არსებითად განსახილველად.

4. შინაარსობრივი მიმართება სადავო ნორმებსა და საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-9 პუნქტით გარანტირებულ უფლებას შორის

22. მოსარჩელე მხარე სადავოდ ხდის, მათ შორის, სისხლის სამართლის კოდექსის 248¹ მუხლისა და ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-9 პუნქტთან მიმართებით. მოსარჩელის განმარტებით, ქმედების დასჯადობა შესაძლებელია განხორციელდეს მხოლოდ სისხლის სამართლის კანონის საფუძველზე. მოცემულ შემთხვევაში კი, ქმედების დასჯადობას განსაზღვრავს აღმასრულებელი ხელისუფლება, ვინაიდან სადავო ნორმებით აკრძალული ქმედების ძირითადი ელემენტი - „იზოლაციის ან/და კარანტინის წესი“ განსაზღვრულია მთავრობის დადგენილებით. შესაბამისად, საქართველოს მთავრობა, და არა პარლამენტი, ადგენს, თუ რა წესის დარღვევისთვის შეიძლება დაეკისროს პირს ადმინისტრაციული და სისხლისამართლებრივი პასუხისმგებლობა. ამასთან, მოსარჩელე მხარე მიუთითებს, რომ აუცილებელია, ნებისმიერი დანაშაული და სასჯელი სისხლის სამართლის კანონმდებლობით მკაფიოდ იყოს ფორმულირებული, რათა პირმა წინასწარ განსაზღვროს, რა არის სისხლის სამართლის კანონმდებლობით აკრძალული ქმედება და რა არა. წინააღმდეგ შემთხვევაში, უფლების შეზღუდვა არ შეიძლება მიჩნეულ იქნეს კანონით გათვალისწინებულ შეზღუდვად. მოცემულ შემთხვევაში, სადავო ნორმებით დადგენილი „იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევა“ არის ბლანკეტური შინაარსის და ბუნდოვანია, თუ რა ქმედებები შეიძლება იქნეს მოაზრებული მასში. საქართველოს მთავრობას კი მიეცა ფართო არეალი, იზოლაციის ან კარანტინის წესის დარღვევად განსაზღვროს ნებისმიერი ქმედება, რომლის შინაარსიც, ამავდროულად, ხშირად ცვალებადი შეიძლება იყოს. ამდენად, ადამიანი მოკლებულია შესაძლებლობას, სადავო ნორმების საფუძველზე, წინასწარ განსაზღვროს, რა წესის დარღვევისთვის შეიძლება დაეკისროს მას პასუხისმგებლობა.

23. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს დადგენილი პრაქტიკის თანახმად, საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტის პირველი წინადადებით გათვალისწინებული გარანტია კანონიერების პრინციპის განუყოფელი ნაწილია და განამტკიცებს პირის ქმედების სამართალდარღვევად განსაზღვრისა და პირისათვის პასუხისმგებლობის დაკისრების კონსტიტუციურ სტანდარტებს. აღნიშნული კონსტიტუციური დანაწესი ითვალისწინებს ორ უმნიშვნელოვანეს მოთხოვნას, კერძოდ, ნებისმიერი დანაშაულებრივი ქმედება ნათლად და მკაფიოდ უნდა იყოს გათვალისწინებული სისხლის სამართლის კანონმდებლობით და აღნიშნული კანონი ყველასათვის ხელმისაწვდომი და განჭვრეტადი უნდა იყოს იმ ხარისხით, რომ რეგულირების ადრესატს შეეძლოს, გაითვალისწინოს თავისი ქმედების სამართლებრივი შედეგები. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტის პირველი წინადადება „ადგენს პირის პასუხისგებაში მიცემის საფუძვლებს, განამტკიცებს გარანტიას, რომ ნებისმიერი დანაშაული და სასჯელი მკაფიოდ უნდა იყოს განსაზღვრული სისხლის სამართლის კანონში. იგი ემყარება საყოველთაოდ ცნობილ პრინციპებს – „არ არსებობს დანაშაული კანონის გარეშე“ და არ არსებობს სასჯელი კანონის გარეშე. ... კანონიერების პრინციპი პირს იცავს სახელმწიფოს მიერ სისხლისსამართლებრივი იძულების თვითნებური გამოყენებისა და გავრცელებისაგან, ამავდროულად, უზრუნველყოფს შესაძლებლობით, რომ წინასწარ განჭვრიტოს საკუთარ ქმედებაში სისხლისსამართლებრივი წესით აკრძალული ნიშნების არსებობა“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2011 წლის 11 ივლისის №3/2/416 გადაწყვეტილება, საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, II-38). შესაბამისად, სადავო მუხლების საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტის პირველ წინადადებასთან მიმართების გამოსაკვეთად აუცილებელია, დადგინდეს, არის თუ არა სსკ-ის 248¹ და ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლებით აკრძალული დანაშაულის ნიშნები კანონით დადგენილი.

24. მოსარჩელე მიიჩნევს, რომ სადავო ნორმებით ნაგულისხმები ქმედება ვერ ჩაითვლება „კანონით გათვალისწინებულად“ კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მე-9 პუნქტის პირველი წინადადების გაგებით. მოსარჩელის ძირითადი არგუმენტი არის ის, რომ თავად კანონი არ განსაზღვრავს, თუ რას გულისხმობს „იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევა“. არამედ აღნიშნული წესები განსაზღვრულია საქართველოს მთავრობის დადგენილებით, რომელიც წარმოადგენს არა კანონს, არამედ კანონქვემდებარე ნორმატიულ აქტს, რის გამოც, უფლების შეზღუდვა ვერ ჩაითვლება კანონით გათვალისწინებულად.

25. სადავო ნორმები სისხლისამართლებრივ და ადმინისტრაციულ პასუხისმგებლობას ითვალისწინებს იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევისთვის. „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონის 45³ მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, იზოლაციისა და კარანტინის წესების დადგენის უფლებამოსილება მიენიჭა საქართველოს მთავრობას, რის საფუძველზეც, საქართველოს მთავრობის 2020 წლის 23 მაისის №322 დადგენილებით დამტკიცდა იზოლაციისა და კარანტინის წესები. საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, მოცემულ შემთხვევაში თავად ქმედების უმართლობა, კონკრეტული სანქციის სახე და ზომა განსაზღვრულია საქართველოს სისხლის სამართლისა და ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსით, რომლითაც დადგენილია პასუხისმგებლობა იზოლაციისა და კარანტინის წესის დარღვევისთვის. ზემოაღნიშნული კანონები განსაზღვრავს აკრძალული ქმედების ობიექტურ შემადგენლობას, ხოლო საქართველოს მთავრობის №322 დადგენილება განსაზღვრავს სადავო ნორმებით აკრძალული ქმედების ობიექტური შემადგენლობის ერთ-ერთ ელემენტს - იზოლაციის ან/და კარანტინის წესს. აღნიშნული დადგენილებით განსაზღვრულია, თუ რომელი ღონისძიებები და რა შეზღუდვები მოიაზრება იზოლაციისა და კარანტინის წესებში. მოცემულ შემთხვევაში, მთავრობის დადგენილება ვერ ჩაითვლება სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის დამდგენ ნორმად, ვინაიდან იგი არ ითვალისწინებს უფლების შემზღუდველ ღონისძიებას - სანქციის სახესა თუ ზომას. აღნიშნულიდან გამომდინარე, ქმედებისათვის პასუხისმგებლობას ადგენს და შესაბამის სანქციას აწესებს სისხლის სამართლისა და ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის გასაჩივრებული ნორმები და არა მითითებული კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტი. ამდენად, არამართებულად უნდა იქნეს მიჩნეული მოსარჩელის პოზიცია, რომ ქმედების დასჯადობა და პირისათვის პასუხისმგებლობის დაკისრება კანონით არ არის გათვალისწინებული. სასამართლო აღნიშნავს, რომ საკუთრივ კარანტინისა და იზოლაციის წესები რომ მთავრობის დადგენილებით უნდა განისაზღვროს, ეს კანონითაა დადგენილი. კერძოდ, „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონის 45³ მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, „იზოლაციის ან/და კარანტინის წესს ადგენს საქართველოს მთავრობა ან საქართველოს მთავრობის მიერ განსაზღვრული სამინისტრო“. ამგვარად, ის გარემოება, რომ კარანტინისა და იზოლაციის წესები განსაზღვრულია კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტით, გამომდინარეობს კანონის მოთხოვნიდან. საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტის პირველ წინადადებასთან მიმართებით, თავისთავად, წინააღმდეგობას არ ქმნის ის გარემოება, რომ ქმედების ობიექტური მხარის რომელიმე ელემენტი კანონით დელეგირების საფუძველზე, აღწერილია კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტით, განსაკუთრებით მაშინ, თუ ეს საკითხის სპეციფიკითაა ნაკარნახევი. შესაბამისად, დანაშაულის კანონით გათვალისწინების მოთხოვნა მაშინაც დაკმაყოფილებულია, როდესაც ქმედების შემადგენლობის კონკრეტული ელემენტის და არა სისხლისსამართლებრივი ან ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის, სასჯელისა და სახდელის ზომის განსაზღვრის უფლებამოსილება დელეგირებულია კანონის საფუძველზე. მოცემულ შემთხვევაში, საქმე შეეხება იზოლაციისა და კარანტინის წესის დარღვევისთვის შესაბამისი პასუხისმგებლობის დაწესებას. თავის მხრივ, აღნიშნული წესების შემოღება მიზნად ისახავს კორონავირუსის (COVID-19) გავრცელების პრევენციას და ამ გზით მოსახლეობის ჯანმრთელობის უზრუნველყოფას. უნდა აღინიშნოს, რომ საკონსტიტუციო სასამართლომ უკვე იმსჯელა საქართველოს მთავრობისთვის იზოლაციისა და კარანტინის წესების განსაზღვრის უფლებამოსილების დელეგირების კონსტიტუციურობის შესახებ და აღნიშნა, რომ ქვეყანაში ახალი კორონავირუსის (COVID-19) გავრცელებით გამოწვეული ეპიდემიური ვითარება მუდმივად ცვალებადია და განსხვავებულია გეოგრაფიული არეალების მიხედვით, რაც, თავის მხრივ, განსხვავებული მართვის საშუალებების გამოყენებას მოითხოვს სხვადასხვა ტერიტორიებთან მიმართებაში. ასეთ მუდმივად ცვალებად ვითარებაში კი, ვირუსის გავრცელების შესაჩერებლად იმგვარი უნიკალური მექანიზმის შემოღება პარლამენტის მხრიდან, რომელიც თავის ადეკვატურობასა და ეფექტიანობას შეინარჩუნებს დროისა თუ სივრცის თვალსაზრისით, ძნელად არის წარმოსადგენი (იხ. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2021 წლის 11 თებერვლის №1/1/1505,1515,1516,1529 გადაწყვეტილება საქმეზე „პაატა დიასამიძე, გიორგი ჩიტიძე, ედუარდ მარიკაშვილი და ლიკა საჯაია საქართველოს პარლამენტისა და საქართველოს მთავრობის წინააღმდეგ“, II-58). ამდენად, უფრო გონივრულია ასეთი საკითხების განსაზღვრა ხდებოდეს მთავრობის დადგენილებით, ვინაიდან დროულად მოხდეს შესაბამისი გადაწყვეტილების მიღება.

26. მოსარჩელე მხარე მიუთითებს, რომ სადავო ნორმები ვერც განჭვრეტადობის მოთხოვნებს აკმაყოფილებს. მისი განმარტებით, სადავო ნორმებით დადგენილი „იზოლაციის ან/და კარანტინის წესის დარღვევა“ არის ბლანკეტური შინაარსის და ბუნდოვანია, თუ რა ქმედებები შეიძლება იქნეს მოაზრებული მასში. მოსარჩელე სადავო მუხლების განჭვრეტადობაზე მსჯელობისას საკუთარ არგუმენტაციას ასევე აფუძნებს იმ გარემოებას, რომ საქართველოს მთავრობის დადგენილება ვერ უზრუნველყოფს სამართალშემოქმედების მაღალ ხარისხს, ვინაიდან მას არ აქვს კანონის მისაღებად დადგენილი მაღალი ლეგიტიმაცია და განჭვრეტადობის ხარისხი. ამავდროულად, აღნიშნული წესები ხშირად ცვალებადი შეიძლება იყოს.

27. საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკის თანახმად, კანონმდებელს არ მოეთხოვება პასუხისმგებლობის დამდგენი ნორმების შინაარსობრივი კონკრეტიკის აბსოლუტური ხარისხით ჩამოყალიბება. სასამართლოს განმარტებით, როგორც სამართალურთიერთობათა მრავალფეროვნების გათვალისწინებით, ისე საკანონმდებლო ტექნიკის თვალსაზრისით, ბლანკეტური ნორმების არსებობა სისხლის სამართლისა და ადმინისტრაციულ კოდექსში გაუმართლებლად ვერ ჩაითვლება (იხ. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2021 წლის 15 ივლისის №2/1/1289 გადაწყვეტილება საქმეზე „გიორგი ბერუაშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“ II-12), თუმცა ცხადია, ეს არ გამორიცხავს იმას, რომ ესა თუ ის ბლანკეტური ნორმა, თავისი შინაარსიდან გამომდინარე, არ აკმაყოფილებდეს კონსტიტუციურ სტანდარტებს. მოცემულ შემთხვევაში, სადავო ნორმები პასუხისმგებლობას ადგენს იზოლაციისა და კარანტინის წესის დარღვევისთვის. თავის მხრივ, ის, თუ რა ღონისძიებები და შეზღუდვები მოიაზრება იზოლაციისა და კარანტინის წესში, განსაზღვრულია მთავრობის №322 დადგენილებით. ამდენად, აღნიშნული დადგენილების საფუძველზე, ნათელია, თუ ქცევის რა წესები მოიაზრება, სადავო ნორმების საფუძველზე, იზოლაციისა და კარანტინის წესის დარღვევად. ამავდროულად, როგორც საკონსტიტუციო სასამართლომ უკვე აღნიშნა, იზოლაციისა და კარანტინის წესის განსაზღვრის უფლებამოისლების მთავრობისთვის მინიჭება დაკავშირებულია შეცვლილ გარემოებებთან, სწრაფად ცვლადი ვითარების არსებობასთან, გართულებულ ეპიდემიურ თუ სხვა სახის კრიზისულ ვითარებასთან, ადაპტაციის მიზნით გადაწყვეტილების დროულად მიღების აუცილებლობასთან, რაც მუდმივად საჭიროებს ვითარების ადეკვატური ღონისძიებების გატარებას, მათ დაზუსტებასა თუ მოდიფიცირებას. ამდენად, საკანონმდებლო ტექნიკის თვალსაზრისით, გონივრულიცაა, საქართველოს მთავრობა განსაზღვრავდეს, თუ რა ღონისძიებები უნდა მოიაზრებოდეს კარანტინისა და იზოლაციის წესში. ამდენად, უსაფუძვლოა მოსარჩელის მტკიცება იმის თაობაზე, თითქოს სადავო ნორმების საფუძველზე, განუჭვრეტადია, თუ რა იგულისხმება კარანტინისა და იზოლაციის წესის დარღვევაში. ამ მხრივ, უნდა აღინიშნოს, რომ იზოლაციისა და კარანტინის წესების აღმასრულებელი ხელისუფლების მიერ განსაზღვრა არ ამცირებს ნორმის განჭვრეტადობის ხარისხს. უფრო მეტიც, ამა თუ იმ იურიდიული ნორმის განჭვრეტადობის ხარისხისა თუ მისი ხელმისაწვდომობის განმსაზღვრელი ვერ გახდება საკუთრივ ის გარემოება, იგი კანონშია მითითებული თუ კანონქვემდებარე ნორმატიულ აქტში. ამა თუ იმ ნორმის განჭვრეტადობის ხარისხი უკავშირდება ნორმის შინაარსს, მისი დებულებების შინაარსობრივ სიცხადეს და არა ნორმატიული აქტების იერარქიაში იმ აქტის ადგილს, რომელიც ამ ნორმას შეიცავს (იხ. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2018 წლის 19 ოქტომბრის №1/6/1292 განჩინება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-23). მოსარჩელეს არ წარმოუდგენია არგუმენტაცია იმის შესახებ, რომ მთავრობის დადგენილებით დამტკიცებული იზოლაციისა და კარანტინის რომელიმე წესი მათი თვითნებური ან/და განსხვავებული ინტერპრეტაციის შესაძლებლობას იძლევა; არ მიუთითებია რაიმე მაგალითი, სადაც აღნიშნულ კანონქვემდებარე ნორმატიულ აქტში გათალისწინებული რომელიმე წესი განსხვავებულად და არაგონივრულად იქნებოდა განმარტებული ან გამოყენებული საერთო სასამართლოს მიერ. მოსარჩელეს არც იმის დამადასტურებელი მტკიცებულება წარმოუდგენია, რომ შეუძლებელია ზუსტი ინფორმაციის მიღება იმის თაობაზე, თუ რა წესის დარღვევას გულისხმობს იზოლაციისა და კარანტინის წესის დარღვევა, თითქოსდა, მათი შინაარსობრივი ბუნდოვანების ანდა მთავრობის შესაბამისი დადგენილების ხელმიუწვდომლობის გამო. ასევე, ნორმის განუჭვრეტადობის დასასაბუთებლად იმ არგუმენტის მოყვანა, რომ საქართველოს მთავრობის დადგენილებით გათვალისწინებული იზოლაციისა და კარანტინის წესები შესაძლოა, ხშირად ცვალებადი იყოს, არარელევანტურია. საკონსტიტუციო სასამართლოს სავსებით გამართლებულად ესახება ის, რომ ეპიდემიოლოგიური ვითარების გათვალისწინებით იცლებოდეს დადგენილი წესები, რათა ეფექტურად მოხდეს ვირუსის გავრცელების პრევენცია და ვირუსით გამოწვეული გართულებების მართვა, ამავდროულად, ადამიანის უფლებები არ შეიზღუდოს იმაზე მეტი ინტენსივობით, ვიდრე ეს საჭიროა მოსახლეობის ჯანმრთელობის დაცვისთვის. აღნიშნული წესების ცვლილება არ გულისხმობს ამ შეზღუდვების ბუნდოვანებას ანდა ხელმიუწვდომლობას. საქართველოს მთავრობის №322 დადგენილება წარმოადგენს რა კანონქვემდებარე იურიდიულ აქტს, არის საჯარო და დადგენილი წესით გამოქვეყნებულია საქართველოს საკანონმდებლო მაცნეში. შესაბამისად, იგი ყველასათვის არის ხელმისაწვდომი. ნებისმიერ პირს შეუძლია, გაეცნოს აღნიშნულ დადგენილებას და თავად ან სამართლებრივი დახმარების გზით განსაზღვროს საკუთარი ქმედების სამართლებრივი შედეგები. ამდენად, მოსარჩელის მოთხოვნა სასარჩელო მოთხოვნის აღნიშნულ ნაწილშიც დაუსაბუთებელია და იგი არ უნდა იქნეს მიღებული არსებითად განსახილველად.

28. ყოველივე აღნიშნულის გათვალისწინებით, საკონსტიტუციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ №1584 კონსტიტუციური სარჩელი დაუსაბუთებელია და არსებობს მისი არსებითად განსახილველად მიღებაზე უარის თქმის „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 31¹ მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტით და 31³ მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული საფუძვლები.

III
სარეზოლუციო ნაწილი

საქართველოს კონსტიტუციის მე-60 მუხლის მე-4 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის, „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტის, 21-ე მუხლის მე-2 პუნქტის, 27¹ მუხლის მე-2 პუნქტის, 29-ე მუხლის მე-2 და მე-7 პუნქტების, 31-ე მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტების, 31¹ მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტის, 31² მუხლის მე-8 პუნქტის, 31³ მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის, 31⁵ მუხლის პირველი, მე-3, მე-4 და მე-7 პუნქტების, 31⁶ მუხლის მე-2 პუნქტის, 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის, 43-ე მუხლის პირველი, მე-2, მე-5, მე-7, მე-8, მე-10 და მე-13 პუნქტების საფუძველზე,

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო
ა დ გ ე ნ ს:

1. არ იქნეს მიღებული არსებითად განსახილველად №1584 კონსტიტუციური სარჩელი („გიორგი გვაზავა, რუსლან ავალიანი, გოჩა გრიგორიანცი და სხვები (სულ 30 მოსარჩელე) საქართველოს პარლამენტის და საქართველოს მთავრობის წინააღმდეგ“) სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება:

ა) საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 42¹⁰ მუხლის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-12 მუხლთან, მე-14 მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან, მე-19 მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან, 21-ე მუხლის პირველ პუნქტთან, 26-ე მუხლის მე-4 პუნქტის პირველ წინადადებასთან და 31-ე მუხლის მე-9 პუნქტთან მიმართებით;

ბ) საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 248¹ მუხლის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-9 მუხლის მე-2 პუნქტთან, მე-12 მუხლთან, მე-14 მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან, მე-19 მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან, 21-ე მუხლის პირველ პუნქტთან, 26-ე მუხლის მე-4 პუნქტის პირველ წინადადებასთან და 31-ე მუხლის მე-9 პუნქტის პირველ წინადადებასთან მიმართებით;

გ) „საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ“ საქართველოს კანონის 45³ მუხლის პირველი პუნქტის პირველი და მე-2 წინადადებების და 45³ მუხლის მე-2 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან, მე-19 მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან, 21-ე მუხლის პირველ პუნქტთან და 26-ე მუხლის მე-4 პუნქტის პირველ წინადადებასთან მიმართებით.

2. შეწყდეს საქმე №1584 კონსტიტუციურ სარჩელზე („გიორგი გვაზავა, რუსლან ავალიანი, გოჩა გრიგორიანცი და სხვები (სულ 30 მოსარჩელე) საქართველოს პარლამენტის და საქართველოს მთავრობის წინააღმდეგ“) საქართველოს პარლამენტის და საქართველოს მთავრობის წინააღმდეგ“) სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში. რომელიც შეეხება „იზოლაციისა და კარანტინის წესების დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2020 წლის 23 მაისის №322 დადგენილებით დამტკიცებული „იზოლაციისა და კარანტინის წესების“ მე-2 მუხლის 6¹ პუნქტის (2021 წლის 17 მაისამდე მოქმედი რედაქცია) კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან მიმართებით.

3. განჩინება საბოლოოა და გასაჩივრებას ან გადასინჯვას არ ექვემდებარება.

4. განჩინება გამოქვეყნდეს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს ვებგვერდზე 15 დღის ვადაში, გაეგზავნოს მხარეებს და „საქართველოს საკანონმდებლო მაცნეს“.

კოლეგიის წევრები:

ვასილ როინიშვილი

ევა გოცირიძე

გიორგი თევდორაშვილი

გიორგი კვერენჩხილაძე