კონსტიტუციური სარჩელი შედგენილია უფლებამოსილი სუბიექტის მიერ, კერძოდ, მოსარჩელეებს წარმოადგენენ საქართველოს პარლამენტის წევრთა არანაკლებ 1/5.

ადგილობრივ თვითმმართველობაში, თვითმმართველობის მოხელის გამწესებასთან დაკავშირებით მოქმედი „საჯარო სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონის 23-ე მუხლის მუხლის პირველი პუნქტის პირველი წინადადების თანახმად, „მოხელე სამსახურში მიიღება განუსაზღვრელი ვადით“.

„საჯარო სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონში ცვლილების შეტანის თაობაზე“ საქართველოს 2014 წლის 5 თებერვლის N1971-IIს კანონის პირველი მუხლის მე-2 პუნქტით „საჯარო სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონში დამატებული 134⁴ მუხლი, რომლის თანახმად,  „2014 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების მორიგი არჩევნების შემდეგ ადგილობრივი თვითმმართველობის ყველა მოხელე ჩაითვლება დროებით მოვალეობის შემსრულებლად და ისინი უფლებამოსილებას განახორციელებენ შესაბამისი თანამდებობის კონკურსის წესით შევსებამდე“. ამასთან ხსნებულმა ნორმამ იქვე დაადგინა, რომ „ამ მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებულ თანამდებობებზე, რომლებიც, საქართველოს კანონმდებლობის თანახმად, კონკურსის წესით უნდა შეივსოს, პირი კონკურსის წესით უნდა დაინიშნოს არაუგვიანეს 2014 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების მორიგი არჩევნების შედეგების ოფიციალურად გამოცხადებიდან 120-ე დღისა“.

ხსენებული კონსტიტუციური წესრიგის საწინააღმდეგო ნორმის გაგრძელებაა საქართველოს ორგანული კანონის ადგილობრივი თვითმმართველობის კოდექსის 156-ე მუხლის შინაარსი, რომლის თანახმად, „გამგეობის/მერიის და საკრებულოს აპარატის საჯარო მოსამსახურეთა საშტატო ნუსხებით გათვალისწინებულ ადგილობრივი თვითმმართველობის საჯარო მოსამსახურეთა საშტატო რაოდენობაა არანაკლებ 30 ერთეულისა. ის არ უნდა აღემატებოდეს საჯარო მოსამსახურეთა აღნიშნული მინიმალური რაოდენობის (30 საშტატო ერთეული), შესაბამის საკრებულოში 2010 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობითი ორგანოების არჩევნებისათვის დადგენილი მაჟორიტარული ოლქების რაოდენობის და თვითმმართველ ერთეულში რეგისტრირებულ ყოველ 500 ამომრჩეველზე 1 საშტატო ერთეულის დამატებით მიღებულ ჯამს. მუნიციპალიტეტის შტატგარეშე მოსამსახურეთა რაოდენობა არ უნდა აღემატებოდეს გამგეობის/მერიის და საკრებულოს აპარატის საჯარო მოსამსახურეთა საშტატო რაოდენობის 10 პროცენტს. იმ თვითმმართველ ერთეულებში, სადაც საჯარო მოსამსახურეთა საშტატო რაოდენობის 10 პროცენტი 5 ერთეულზე ნაკლებია, შესაძლებელია შტატგარეშე მოსამსახურეთა რაოდენობის 5 ერთეულამდე გაზრდა. გამგეობის/მერიის და საკრებულოს აპარატის საჯარო მოსამსახურეთა შრომის ანაზღაურების ხარჯები არ უნდა აღემატებოდეს მუნიციპალიტეტის ბიუჯეტით გათვალისწინებული ხარჯების 25 პროცენტს“.

ორივე ნორმატიული აქტის ერთად კონსტიტუციური კანონიერების შემოწმება გამომდინარეობს იქედან, რომ თითოეული მათგანი ფაქტობრივად დამოუკიდებლად ერთიდაიგივე შინაარსს ატარებს, რის გამოც აუცილებელი ხდება მათზე ერთიანად მსჯელობა.

სადავო საკანონმდებლო ნორმები განხილული უნდა იქნას საქართველოს კონსტიტუციის 29-ე მუხლის პირველ და 30-ე მუხლის პირველ პუნქტებთან, რადგან სახეზეა ხსენებული კონსტიტუციური სიკეთეებით დაცულ უფლებებში გაუმართლებელი ჩარევა.

ცალსახაა, რომ სადავო ნორმის კონსტიტუციურობის საკითხის განხილვა საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს განსჯადია. ამასთან, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს არ უმსჯელია სადავო ნორმის კონსტიტუციურობის საკითხთან დაკავშირებით. კონსტიტუციური სარჩელი შედგენილია საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ დამტკიცებული სასარჩელო სააპლიკაციო ფორმის მიხედვით, ხელმოწერილია მოსარჩელის მიერ და სრულად შეესაბამება „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-16 მუხლით დადგენილ მოთხოვნებს. ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, არ არსებობს წინამდებარე კონსტიტუციური სარჩელის განსახილველად მიღებაზე უარის თქმის „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-18 მუხლით განსაზღვრული არცერთი საფუძველი.

გთხოვთ, არაკონსტიტუციურად  ცნოთ: 

ა) „საჯარო სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონში ცვლილების შეტანის თაობაზე“ საქართველოს 2014 წლის 5 თებერვლის N1971-IIს კანონის პირველი მუხლის მე-2 პუნქტით „საჯარო სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონში დამატებული 134⁴ მუხლი, საქართველოს კონსტიტუციის 29-ე მუხლის პირველ და 30-ე მუხლის პირველ პუნქტებთან პუნქტთან მიმართებაში;

ბ) საქართველოს ორგანული კანონის ადგილობრივი თვითმმართველობის კოდექსის 156-ე მუხლი, საქართველოს კონსტიტუციის 29-ე მუხლის პირველ და 30-ე მუხლის პირველ პუნქტებთან პუნქტთან მიმართებაში;

პატივცემულო სასამართლო,

„საჯარო სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-4 მუხლი განსაზღვრავს საჯარო მოსამსახურის ცნება და ადგენს, რომ „საჯარო მოსამსახურე ამ კანონით დადგენილი წესით ეწევა ანაზღაურებად საქმიანობას სახელმწიფო ან ადგილობრივი თვითმმართველობის დაწესებულებაში. მოსამსახურე, რომელსაც აქვს სამსახურებრივი ურთიერთობა სახელმწიფოსთან, არის სახელმწიფო მოსამსახურე, ხოლო პირი, რომელიც სამსახურებრივ ურთიერთობაშია ადგილობრივი თვითმმართველობის ერთეულთან, არის ადგილობრივი თვითმმართველობის მოსამსახურე“. შესაბამისად, პირბს, რომლეთაც შრომით-სამართლებრივი ურთიერთობა აქვთ თვითმმართველობის ორგანოებთან წარმოადგენენ ადგილობრივი თვითმმართველობის მოხელეს.

„საჯარო სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონის 23-ე მუხლის მუხლის პირველი პუნქტის პირველი წინადადების თანახმად, „მოხელე სამსახურში მიიღება განუსაზღვრელი ვადით“.

„საჯარო სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონში ცვლილების შეტანის თაობაზე“ საქართველოს 2014 წლის 5 თებერვლის N1971-IIს კანონის პირველი მუხლის მე-2 პუნქტით „საჯარო სამსახურის შესახებ“ საქართველოს 1997 წლის 31 ოქტომბრის კანონში, გარდამავალი დებულებების თავში დამატებული იქნა 134⁴ მუხლი, რომლის თანახმად, „1. 2014 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების მორიგი არჩევნების შემდეგ ადგილობრივი თვითმმართველობის ყველა მოხელე ჩაითვლება დროებით მოვალეობის შემსრულებლად და ისინი უფლებამოსილებას განახორციელებენ შესაბამისი თანამდებობის კონკურსის წესით შევსებამდე.  2. ამ მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებულ თანამდებობებზე, რომლებიც, საქართველოს კანონმდებლობის თანახმად, კონკურსის წესით უნდა შეივსოს, პირი კონკურსის წესით უნდა დაინიშნოს არაუგვიანეს 2014 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების მორიგი არჩევნების შედეგების ოფიციალურად გამოცხადებიდან 120-ე დღისა“.

ამდენად, მიუხედავად იმისა, რომ საჯარო სამსახურში შტატით გათვალისწინებულ თანამდებობაზე ადგილობრივი თვითმმართველობის მოხელეთა დანიშვნისას, მათთვის საჯარო სამართლებრივი უფლებამოსილების გადმოცემისა და მუშაობის მთელი პერიოდის მანძილზე მათ გააჩნიათ მოლოდინი იმისა, რომ „საჯარო სამსახურის შესახებ“  საქართველოს კანონის 23-ე მუხლის პირველი პუნქტის დანაწესით ისინი გამწესებულნი არიან განუსაზღვრელი ვადით, სადავო ნორმა 2014 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის მორიგი არჩევნების დასრულებისთანავე უკუძალის წესით განსაზღვრავს სადავო ნორმის მიღებამდე თანამდებობაზე გამწესებული ათასობით პირის სტატუსს, როგორც საჯარო მოხელის დროებით მოვალეობის შემსრულებლისას, უვადოდ დანიშნული მოხელის სტატუსს გარდაქმნის ვადიანად და დროებითად, კონკურსის წესით უკვე შერჩეულ და დაკავებულ თანამდებობაზე აწესებს საჯარო თანამდებობის დასაკავებელი კონკურსის კვლავ გამოცხადების ვალდებულებას და კონკურსის შედეგების მიხედვით ადგენს ადგილობრივი თვითმმართველობის მოხელეთა სამსახურიდან გათავისუფლების შესაძლებლობას.

ხსენებული ნორმის სისრულეში მომყვან საკანონმდებლო დანაწესს ადგენს საქართველოს ორგანული კანონის ადგილობრივი თვითმმართველობის კოდექსის 156-ე მუხლის შინაარსი, რომლის თანახმად, „გამგეობის/მერიის და საკრებულოს აპარატის საჯარო მოსამსახურეთა საშტატო ნუსხებით გათვალისწინებულ ადგილობრივი თვითმმართველობის საჯარო მოსამსახურეთა საშტატო რაოდენობაა არანაკლებ 30 ერთეულისა. ის არ უნდა აღემატებოდეს საჯარო მოსამსახურეთა აღნიშნული მინიმალური რაოდენობის (30 საშტატო ერთეული), შესაბამის საკრებულოში 2010 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობითი ორგანოების არჩევნებისათვის დადგენილი მაჟორიტარული ოლქების რაოდენობის და თვითმმართველ ერთეულში რეგისტრირებულ ყოველ 500 ამომრჩეველზე 1 საშტატო ერთეულის დამატებით მიღებულ ჯამს. მუნიციპალიტეტის შტატგარეშე მოსამსახურეთა რაოდენობა არ უნდა აღემატებოდეს გამგეობის/მერიის და საკრებულოს აპარატის საჯარო მოსამსახურეთა საშტატო რაოდენობის 10 პროცენტს. იმ თვითმმართველ ერთეულებში, სადაც საჯარო მოსამსახურეთა საშტატო რაოდენობის 10 პროცენტი 5 ერთეულზე ნაკლებია, შესაძლებელია შტატგარეშე მოსამსახურეთა რაოდენობის 5 ერთეულამდე გაზრდა. გამგეობის/მერიის და საკრებულოს აპარატის საჯარო მოსამსახურეთა შრომის ანაზღაურების ხარჯები არ უნდა აღემატებოდეს მუნიციპალიტეტის ბიუჯეტით გათვალისწინებული ხარჯების 25 პროცენტს“.

როგორც წესი, კანონმდებლობა უნდა შეიქმნას სოციალური თანაცხოვრების ხელშეწყობისა და შენარჩუნების გათვალისწინებით, თუმცა იმ სავალდებულო პირობით, რომ დაცული იქნება თითოეული პიროვნების თვითმყოფადობა.  ამ მიმართებით, უპირველესად აღვნიშნავ, რომ შრომის უფლება მნიშვნელოვანი სოციალური დაცვის გარანტიაა საქართველოს კონსტიტუციაში, რომელიც სოციალური უფლებების უმნიშვნელოვანესი შემადგენელი ნაწილია.

საქართველოს კონსტიტუციის პრეამბულა აღიარებს სოციალური სახელმწიფოს პრინციპს, რომლისგანაც გამომდინარეობს სწორედ ეს კონსტიტუციური გარანტია: „... შრომის უფლების კონსტიტუციურ-სამართლებრივი განმტკიცება ხაზს უსვამს საქართველოს, როგორც სოციალური სახელმწიფოს არსს, რომლის უმთავრესი ამოცანაა ადამიანის ღირსეული ყოფის უზრუნველყოფა“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 26 ოქტომბრის N2/2-389 გადაწყვეტილება საქმეზე - საქართველოს მოქალაქეები მაია ნათაძე და სხვები საქართველოს პარლამენტისა და საქართველოს პრეზიდენტის წინააღმდეგ, II.პ.18).

საქართველოს კონსტიტუცია განამტკიცებს შრომის თავისუფლებას, რაც თავის თავში მოიაზრებს ადამიანის შესაძლებლობას დასაქმდეს მისი ნებისა და შესაძლებლობების შესაბამისად, არ დაექვემდებაროს იძულებით დამამცირებელ ან ღირსებაშემლახავ შრომით გარემოს.

საქართველოს კონსტიტუციის 29-ე მუხლი იცავს ადამიანის უფლებას, დაიკავოს ნებისმიერი სახელმწიფო თანამდებობა, თუ იგი აკმაყოფილებს კანონის მოთხოვნებს. საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკით საქართველოს კონსტიტუციის 29-ე მუხლის შინაარსი უფრო გაფართოვდა და მისი დაცვის ქვეშ მოაზრებული იქნა არა მხოლოდ სახელმწიფოს მხრიდან პირის საჯარო სამსახურში თანამდებობაზე დანიშვნისათვის გონივრული, არადისკრიმინაციურლი რეგულაციების დადგენის ვალდებულება, არამედ საჯარო მოსამსახურეების უფლება, დაცული იყვნენ სამსახურიდან დაუსაბუთებელი გათავისუფლებისაგან.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მოხმობილი გადაწყვეტილებით, კონსტიტუციით დაცულია არა მხოლოდ სამუშაოს არჩევის, არამედ ასევე უფლება განახორციელო, შეინარჩუნო და დათმო ეს სამუშაო, დაცული იყო უმუშევრობისაგან და ისეთი რეგულირებისაგან, რომელიც პირდაპირ ითვალისწინებს ან იძლევა სამსახურიდან უსაფუძვლო, თვითნებური და უსამართლო გათავისუფლების საშუალებას.

ამგვარად, საქართველოს კონსტიტუციის 30-ე მუხლით დაცულია:

•           იძულებითი შრომის აკრძალვა;

•           უფლება აირჩიო სამუშაო;

•           უფლება განახორციელო სამუშაო;

•           უფლება შეინარჩუნო სამუშაო;

•           უფლება დათმო სამუშაო;

•           დაცული იყო უმუშევრობისაგან;

•           უფლება, დაცული იყო სამსახურიდან უსაფუძვლო, თვითნებური და უსამართლო გათავისუფლებისგან;

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მყარი და სტაბილური სასამართლო პრაქტიკის გათვალისწინებით, საქართველოს კონსტიტუციის ,,...30-ე მუხლის პირველი პუნქტის ვიწრო გაგება და 30-ე მუხლის მე-4 პუნქტის წმინდა ფორმალური განმარტება აკნინებს შრომის უფლების სოციალურ ხასიათს, ახდენს მის გამოფიტვას და ამავდროულად, არღვევს სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპს, რომელიც სახელმწიფო ხელისუფლების, მათ შორის საკანონმდებლო ხელისუფლების, მოქმედებას მკაცრ კონსტიტუციურ-სამართლებრივ ჩარჩოებში აქცევს. აქ იგულისხმება არა მხოლოდ ის, რომ კანონმდებელმა ფორმალური თვალსაზრისით დააკმაყოფილოს კონსტიტუციის მოთხოვნა და შრომითი უფლებების დაცვა კანონით მოაწესრიგოს, არამედ ისიც, რომ კანონი, მატერიალურ-სამართლებრივი თვალსაზრისით, შეესაბამებოდეს კონსტიტუციას. საკონსტიტუციო სასამართლო სწორედ ამის გათვალისწინებით ახდენს გასაჩივრებული ნორმების შემოწმებას.’’

საკონსტიტუციო სასამართლომ 1998 წლის 3 ნოემბრის #2/80-9 გადაწყვეტილებით ყურადღება გაამახვილა კანონის უკუძალის აკრძალვის კონსტიტუციურ პრინციპზე და მიუთითა, რომ „ახალი კანონით დაწესებული მოთხოვნები არ უნდა შეეხოთ მოქმედ [პირებს] და იგი არ უნდა გახდეს .... უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტის საფუძველი. რადგან, კანონს (ისე, როგორც სხვა ნორმატიულ აქტებს) უკუძალა არა აქვს, ე.ი. მათი მოქმედება არ ვრცელდება იმ ფაქტებზე, ურთიერთობებსა და გარემოებებზე, რომლებსაც ადგილი ჰქონდა ამ აქტის გამოცემამდე... ნორმა (კანონი) შესაძლებელია შეეფარდოს მხოლოდ იმ ურთიერთობებს, რომლებიც წარმოიშვებიან მისი გამოცემის, მისი ძალაში შესვლის შემდეგ“. ამ დებულებას ადასტურებს საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-5 პუნქტიც, რომლის თანახმადაც „არავინ არ აგებს პასუხს იმ ქმედობისათვის, რომელიც მისი ჩადენის დროს სამართალდარღვევად არ ითვლებოდა. კანონს, თუ ის არ ამსუბუქებს ან არ აუქმებს პასუხისმგებლობას, უკუძალა არა აქვს.”  შესაბამისად, ხსენებული გადაწყვეტილებით სასამართლომ მიიჩნია, რომ ... კანონით .... თანამდებობაზე დანიშვნის მოთხოვნები არ უნდა გავრცელებულიყო იმ [პირებზე], რომლებიც ამ კანონის მიღების დროისათვის უკვე დანიშნული იყვნენ მოსამართლის თანამდებობაზე.

საკონსტიტუციო სასამართლოს ხსენებული გადაწყვეტილება საინტერესოა რამდენიმე თვალსაზრისით. უპირველეს ყოვლისა, უნდა აღინიშნოს, რომ საკონსტიტუციო სასამართლომ საქართველოს კონსტიტუციის 29-ე მუხლის კომპონენტად მიიჩნია არა მხოლოდ სახელმწიფოს ვალდებულება, გონივრული რეგულირება დაადგინოს ამა თუ იმ თანამდებობის დასაკავებლად, არამედ კონსტიტუციის ამ მუხლით დაცულად დაინახა კონკრეტულ თანამდებობიდან პირის არაგონივრული საფუძვლით გათავისუფლების აკრძალვაც.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებების შესაბამისად, საქართველოს კონსტიტუციის 29-ე მუხლის დაცვის ქვეშ ექცევა არა მხოლოდ სახელმწიფოს მხრიდან პირის საჯარო სამსახურში თანამდებობაზე დანიშვნისათვის გონივრული, არადისკრიმინაციული რეგულაციების დადგენის ვალდებულება, არამედ საჯარო მოსამსახურეების უფლება, დაცული იყვნენ სამსახურიდან დაუსაბუთებელი გათავისუფლებისაგან. საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ დადგენილი პრაქტიკის მიხედვით, პირის უფლება დაიკავოს სახელმწიფო თანამდებობა  და დაცული იქნეს უსაფუძლო, უსამართლო და თვითნებური გათავისუფლებისაგან, დაცულია როგორც საქართველოს კონსტიტუციის 29-ე მუხლით, ისე საქართველოს კონსტიტუციის 28-ე და 30-ე მუხლებითაც (იხ., მაგალითად, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2004 წლის 9 ივლისის # 2/3/250-269 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს კონსერვატიული (მონარქისტული) პარტიის თავმჯდომარე თემურ ჟორჟოლიანი და იგორ გიორგაძის ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, პ. 3; საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 1998 წლის 3 ნოემბრის # 2/80-9 გადაწყვეტილება საქმეზე „ავთანდილ ჭაჭუა საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“,  პ. 3).

საქართველოს კონსტიტუციის 30-ე მუხლის პირველი პუნქტით დაცულია შრომის თავისუფლება. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ არაერთხელ იმსჯელა აღნიშნული კონსტიტუციური უფლების მნიშვნელობასა და მის ფარგლებზე. საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ დადგენილი პრაქტიკიდან  ერთმნიშვნელოვნად გამომდინარეობს პრინციპი, რომლის მიხედვით  საქართველოს კონსტიტუციის 30-ე მუხლის პირველი პუნქტით „დაცულია არა მხოლოდ უფლება აირჩიო სამუშაო, არამედ ასევე უფლება განახორციელო, შეინარჩუნო და დათმო ეს სამუშაო, დაცული იყო უმუშევრობისაგან და ისეთი რეგულირებისაგან, რომელიც პირდაპირ ითვალისწინებს ან იძლევა სამსახურიდან უსაფუძვლო, თვითნებური და უსამართლო გათავისუფლების საშუალებას“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 26 ოქტომბრის N2/2/389 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე მაია ნათაძე და სხვები საქართველოს პარლამენტისა და საქართველოს პრეზიდენტის წინააღმდეგ“, პ. 19).

საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, „სწორი სამართლებრივი ინტერპრეტაცია მოითხოვს ნორმის არსის და მიზნის დადგენას. ამ ფაქტორებზე დაყრდნობით უნდა განისაზღვროს მისი შინაარსი“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2012 წლის 29 თებერვლის #2/1/484 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია და საქართველოს მოქალაქე თამარ ხიდაშელი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, პ. 7).

კონსტიტუციური უფლების შემზღუდველი ნორმების დადგენისას კანონმდებელი კონსტიტუციით განსაზღვრული ლეგიტიმური მიზნებით უნდა ხელმძღვანელობდეს. დასახელებული მზღუდავი ლეგიტიმური საჯარო მიზნები იდენტიფიცირებადი, ამოკითხვადი იყოს თავად კანონიდან.

თანაზომიერების პრინციპი ადამიანის უფლებათა შეზღუდვის მართლზომიერების შეფასების კონსტიტუციური კრიტერიუმია. ზუსტად ამიტომ მას კონსტიტუციური კონტროლისთვის არსებითი მნიშვნელობა აქვს. შესაბამისად, საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკამ, ერთი მხრივ, თანაზომიერების პრინციპი დაუდო ზღვრად ხელისუფლების მოქმედებას, ხოლო მეორე მხრივ, თავადაც დაივალდებულა, შეიბოჭა თავი უპირობო ვალდებულებით, ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში ადამიანის უფლებაში ხელისუფლების ჩარევის სამართლიანობა, კონსტიტუციურობა სწორედ ამ პრინციპზე დაყრდნობით შეაფასოს, რაც არაერთგზის და არაორაზროვნად გაიმეორა სხვა გადაწყვეტილებებშიც: „სადავო ნორმა უნდა შეესაბამებოდეს თანაზომიერებისა და განსაზღვრულობის პრინციპებს, რომლებიც პირდაპირ კავშირშია სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპთან. სწორედ თანაზომიერების პრინციპი ადგენს მატერიალურ მასშტაბებს კანონმდებლისათვის ძირითადი უფლებების შეზღუდვისას. თუ ნორმა ამ პრინციპებს არ შეესაბამება, ის დაუშვებს თვითნებობის შესაძლებლობას. სახელმწიფოს თვითნებობა ადამიანის თავისუფლების სფეროში კი ავტომატურად ნიშნავს ადამიანის ღირსების, როგორც კონსტიტუციური წესრიგის უმაღლესი პრინციპის, სამართლებრივი  სახელმწიფოსა და სხვა კონსტიტუციური პრინციპების დარღვევას და ადამიანის ... ძირითადი უფლების არაკონსტიტუციურ ხელყოფას“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 6 აპრილის გადაწყვეტილება N2/1/415 საქმეზე, საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, II,13).

„კონსტიტუციური უფლებების ... შეზღუდვის შეფასების საზომი თანაზომიერების პრიციპია. აღნიშნული პრინციპი წარმოადგენს ადამიანის უფლების შეზღუდვისას კანონმდებლის შებოჭვის მექანიზმს და, შესაბამისად, კონსტიტუციური კონტროლის ელემენტს. თანაზომიერების პრინციპის მოთხოვნაა, რომ უფლების მზღუდავი საკანონმდებლო რეგულირება უნდა წარმოადგენდეს ღირებული საჯარო (ლეგიტიმური) მიზნის მიღწევის გამოსადეგ და აუცილებელ საშუალებას. ამავე დროს, უფლების შეზღუდვის ინტენსივობა მისაღწევი საჯარო მიზნის პროპორციული, მისი თანაზომიერი უნდა იყოს. დაუშვებელია, ლეგიტიმური მიზნის მიღწევა განხორციელდეს ადამიანის უფლების მომეტებული შეზღუდვის ხარჯზე“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2012 წლის 26 ივნისის გადაწყვეტილება N3/1/512 საქმეზე დანიის მოქალაქე ჰეიკე ქრონქვისტი, საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ).

სწორედ თანაზომიერების პრინციპი იძლევა იმის შეფასებისა და დადგენის შესაძლებლობას, უფლების შეზღუდვა იმავდროულად არის თუ არა მისი დარღვევა. ამა თუ იმ უფლებაში ჩარევა მხოლოდ და მხოლოდ კონსტიტუციით გათვალისწინებული ლეგიტიმური მიზნების არსებობისა და მათი დაცვის რეალური აუცილებლობისას, ამასთან, მხოლოდ კონსტიტუციით დაშვებული ფორმითა და ინტენსივობით - როდესაც ლეგიტიმური მიზნის მიღწევა ხდება ვარგისი, აუცილებელი, ყველაზე ნაკლებად მზღუდავი, პროპორციული საშუალებით – უფლების სამართლიან შეზღუდვას გულისხმობს, რაც თავისთავად არის უფლების შემადგენელი ნაწილი, რადგან ასეთია კონკრეტული უფლების კონსტიტუციური ფარგლები და შინაარსი. თუ ეს კომპონენტები დაკმაყოფილებულია, ესე იგი ჩარევა თანაზომიერია და აუცილებელი დემოკრატიულ საზოგადოებაში.

უფლების შემზღუდველი ნორმის კონსტიტუციურობის შეფასებისას გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს უფლების შეზღუდვის ლეგიტიმური მიზნის არსებობას. სადავო აქტების შეფასებისას, პირველ რიგში, უნდა გაირკვეს ის მიზანი, რომელიც ამოძრავებდა კანონმდებელს მათი მიღებისას... თანაზომიერების პრინციპის გამოყენებით შეიძლება შეფასდეს კანონმდებლის მხოლოდ ლეგიტიმური მიზნის მიღწევის საშუალებათა კონსტიტუციურობა.

მოცმეული სარჩელის განხილვისას საკონსტიტუციო სასამართლომ შეაფასოს: სადავო ნორმით გათვალისწინებული უფლებაში ჩარევის კონკრეტული გზა არის თუ არა ლეგიტიმური მიზნის მიღწევის ვარგისი საშუალება -  აქვს თუ არა მასთან (ლეგიტიმურ მიზანთან) კავშირი იმ გაგებით, რომ ემსახურება და უზრუნველყოფს მის მიღწევას? ისევე როგორც ლეგიტიმური მიზნის მისაღწევად აუცილებელი არის თუ არა უფლებაში სწორედ ისეთი ფორმითა თუ ინტენსივობით, ხარისხით ჩარევა, როგორსაც სადავო ნორმა ითვალისწინებს  - არის თუ არა ის უფლების ყველაზე ნაკლებად მზღუდავი და პროპორციული საშუალება?

უფლებაში ჩარევის მარეგლამენტირებელი ნორმის კონსტიტუციურობის შეფასებისას, პირველ რიგში, უნდა გავარკვიოთ: ა) რა არის სადავო ნორმის შემოღების ლეგიტიმური მიზანი; თუ ასეთი ლეგიტიმური მიზანი ვერ დასახელდა ან ვერ გამოვლინდა საკითხის შესწავლის შედეგად, ნორმის შემდგომ შეფასებას აზრი არ აქვს, ნორმა თვითნებური და არაკონსტიტუციური იქნება; ბ) თუმცა იმ შემთხვევაში, როდესაც სადავო ნორმის შემოღების მიზნების გარკვევა მოხდება, აუცილებელია მათი კონსტიტუციით გათვალისწინებულ ლეგიტიმურ მიზნებთან შესაბამისობის მტკიცება, ანუ სადავო ნორმის შემოღების მიზანი იმ სიკეთეს უნდა წარმოადგენდეს, რომლის დაცვის ვალდებულებაც სახელმწიფოს კონსტიტუციის მიხედვით აქვს, და რომლის დაცვისთვისაც კონსტიტუცია კონკრეტული უფლების შეზღუდვის შესაძლებლობას ითვალისწინებს. ამ საკითხზე უარყოფითი პასუხის შემთხვევაში, ნორმა ასევე თვითნებური და არაკონსტიტუციურია.

ზოგადად, სამართალგანვითარება მიიღწევა არაეფექტიან და გაუმართლებელ ნორმებზე უარის თქმით და არა პოზიტიური სამართლებრივი ფასეულობებისაგან გაუცხოებით. კანონმდებელმა, პირველ რიგში, უნდა დააკმაყოფილოს ის მოთხოვნა, რომ მის მიერ შერჩეული რეგულაციით ლეგიტიმური მიზნის მიღწევა შესაძლებელი იყოს, ანუ ის (რეგულაცია) რეალურად უნდა იყოს ორიენტირებული ლეგიტიმური მიზნის დაცვასა და უზრუნველყოფაზე.

უფლების შემზღუდავი ღონისძიება მიზნის მიღწევის ვარგისი, მისაღები საშუალება უნდა იყოს. უნდა არსებობდეს უშუალო და რეალური კავშირი მიზანსა და მისი მიღწევის საშუალებას შორის. ამ დროს მხედველობაში მიიღება ის გარემოებაც, თუ რა მასშტაბისა და ინტენსივობის სავარაუდო ზიანის თავიდან აცილებას მოითხოვს კონკრეტული ლეგიტიმური მიზნის მიღწევა, დაცვა. უფლებაში ჩარევის კონკრეტული ფორმა საკმარისი უნდა იყოს იმისათვის, რომ ასეთი საფრთხეები თავიდან იქნეს აცილებული და კონსტიტუციით გათვალისწინებული ლეგიტიმური მიზნები _ დაცული.  მას გარდაუვლად, ნამდვილად უნდა შეეძლოს კონკრეტული მიზნების,  ინტერესების უზრუნველყოფა; წინააღმდეგ შემთხვევაში, ერთნაირად მიადგება ზიანი როგორც საჯარო, ისე კერძო ინტერესებს. კერძოდ, ის, ერთი მხრივ, ვერ უზრუნველყოფს იმ მიზნების მიღწევას, რომელთა დაცვის მოტივითაც იქნა შემოღებული, ხოლო, მეორე მხრივ, სწორედ იმის

გამო, რომ ის ვერ გამოდგება ლეგიტიმური, კონსტიტუციური ინტერესების დაცვის ვარგის საშუალებად, გამოიწვევს უფლების გაუმართლებელ, თვითნებურ შეზღუდვას. 

იმ შემთხვევაში, თუ შეზღუდვა ლეგიტიმურ მიზანს ლოგიკურად არ უკავშირდება, შეზღუდვა გაუმართლებელია.

სამართლებრივი და დემოკრატიული სახელმწიფოს შექმნის მიზანი არის თავისუფალი და რეალიზებული ადამიანი, რასაც უზრუნველყოფს ადამიანის უფლებების აღიარება და სრულყოფილად სარგებლობის გარანტირება. ამასთან, ნებისმიერი უფლების აღიარება აზრს დაკარგავს, მასზე თანაბარი წვდომის (ხელმისაწვდომობის) გარანტირებული შესაძლებლობის

გარეშე. თავისუფლება, ფართო გაგებით, როგორც ღირებულება უფასურდება, თუ ის არ არის გაჯერებული სამართლიანობით. ადამიანებისთვის სასიცოცხლოდ აუცილებელია განცდა, რომ მათ სამართლიანად ეპყრობიან.

იმ პირობებში, როდესაც საქართველოს კონსტიტუციის 32-ე მუხლით სახელმწიფო ხელს უნდა უწყობდეს უმუშევრად დარჩენილ საქართველოს მოქალაქეებს დასაქმებაში, სადავო ნორმა გვევლინება თვითმმართველობაში დასაქმებული ათასობით მოქალაქის უმუშევრად დარჩენის ხელშემწყობად. ხსენებულიდან გამომდინარე, ცალსახაა, რომ ზემოთ განხილული არანაირი ლეგიტიმური მიზანი არ არსებობს სადავო დანაწესების გამართლებისათვის, რის გამოც წარმოდგენილი სარჩელი სასამართლოს მხრიდან მხარდაჭერილი უნდა იყოს.