თქვენ არ ეცნობით კონსტიტუციური სარჩელის/წარდგინების სრულ ვერსიას. სრული ვერსიის სანახავად, გთხოვთ, ვერტიკალური მენიუდან ჩამოტვირთოთ მიმაგრებული დოკუმენტი

1. სადავო ნორმატიული აქტ(ებ)ი

ა. სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი

ბ. ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის შესახებ საქართველოს კანონი

გ. პროკურატურის შესახებ კანონი

2. სასარჩელო მოთხოვნა

3. საკონსტიტუციო სასამართლოსათვის მიმართვის სამართლებრივი საფუძვლები

საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი მუხლი, 89-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ვ“ ქვეპუნქტი, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის „ე“ ქვეპუნქტი და 39-ე მუხლი პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტი, „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-16 მუხლი.

4. განმარტებები სადავო ნორმ(ებ)ის არსებითად განსახილველად მიღებასთან დაკავშირებით

მოსარჩელე არის გიორგი ქებურია, რომელიც დაკავებული იქნა ჩატარებული პირადი ჩხრეკის შედეგად ამოღებული ნივთიერი მტკიცებულების საფუძველზე ნარკოტიკული საშუალებების დიდი ოდენობით შეძენა-შენახვის ბრალდებით. ქვემოთ მოკლედ მიმოვიხილავ მოსარჩელის საქმეზე ამ დრომდე მიმდინარე გამოძიებასა და საპროცესო მოქმედებებს.

2017 წლის 7 ივნისს გამომძიებელმა შეადგინა პატაკი, რომელიც ეყრდნობოდა კონფიდენტის მიერ მოწოდებულ ინფორმაციას, კერძოდ უთითებდა, რომ ასეთი ინფორმაციის თანახმად, გიორგი ქებურია იყო ნარკოტიკული ნივთიერების აქტიური მომხმარებელი, ეწეოდა ნარკოტიკული საშუალებების შეძენა შენახვას, 2017 წლის 7 ივნისს იქნებოდა ალექსანდრე ყაზბეგის გამზირზე #47-ის მიმდებარე ტერიტორიაზე და თან ექნებოდა ნარკოტიკული ნივთიერება. გამომძიებლის პატაკი აღწერილის გარდა სხვა დეტალს არ მოიცავდა და ქვემოთ აღწერილი საკანონმდებლო შეზღუდვის შესაბამისად არც ინფორმაციის წყაროს შესახებ აკონკრეტებდა რაიმეს. ამავე დღეს გამომძიებელმა პატაკში აღწერილი ინფორმაცია ასახა გამოკითხვის ოქმშიც, სადაც რაიმე დეტალის დამატების გარეშე აღნიშნა, რომ ინფორმაციის მომწოდებელთან ის დიდი ხნის განმავლობაში თანამშრომლობს და სრულად ენდობა მის მიერ მოწოდებულ ინფორმაციას, რადგან მის მიერ მოწოდებული ინფორმაციის საფუძველზე არა ერთი დანაშაული გახსნილა.

გადაუდებელი აუცილებლობის შესახებ დადგენილება შესაბამისად უთითებდა ყაზბეგის გამზირი #47 -ის მიმდებარე ტერიტორიაზე პირადი ჩხრეკის ჩატარების შესახებ სისხლის სამართლის კოდექსის 260-ე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული დანაშაულის საქმეზე მტკიცებულებების მოპოვების მიზნით. 2017 წლის 7 ივნისს გადაუდებელი აუცილებლობის საფუძვლით გიორგი ქებურიას პირადი და მისი მანქანის და ბინის (ვაჟა-ფშაველას გამზირის მე-4 კვარტალის ბინა #76) ჩხრეკა განხორციელდა. ბინის და მანქანის ჩხრეკის შედეგად კანონსაწინააღმდეგო ნივთიერება ამოღებული არ ყოფილა. პირადი ჩხრეკის შედეგად ამოიღეს ქაღალდში გახვეული მოყვითალო ფერის ფხვიერი ნივთიერება (ნარკოტიკული ნივთიერება). მოსარჩელე პირი დააკავეს ადგილზე. ნარკოლოგიური შემოწმების შედეგად ბრალდებულს არ დაუდგინდა ნარკოლოგიური საშუალების მოხმარების ფაქტი.

პროკურატურამ თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2017 წლის 8 ივნისს მიმართა შუამდგომლობით გადაუდებლად ჩატარებული პირადი ჩხრეკის კანონიერად ცნობის შესახებ. არც შუამდგომლობა უთითებდა რაიმე დამატებით ინფორმაციაზე, და კონფიდენტის ინფორმაციით შექმნილი დასაბუთებული ვარაუდის საფუძველზე ითხოვდა გადაუდებელი აუცილებლობის ფარგლებში ჩატარებული ღონისძიების კანონიერად ცნობას. 2017 წლის 8 ივნისს თბილისის საქალაქო სასამართლომ შუამდგომლობაში წარმოდგენილი „ინფორმაციის მოპოვების ფაქტი“ რაიმე დამატებითი დაკონკრეტების გარეშე კანონიერად ცნო ჩატარებული ჩხრეკის ღონისძიება.

შესაბამისად, მოსარჩელეს ჩაუტარდა პირადი ჩხრეკა, რომლის კანონიერებაზე მსჯელობისას სასამართლომ ჩათვალა, რომ კონფიდენტის მიერ მოწოდებული ინფორმაცია პირის მიერ ნარკოტიკების მოხმარების, შეძენა - შენახვის შესახებ საკმარისი იყო დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტით მის პირად ცხოვრებაში ჩარევისთვის (ვრცელი დასაბუთება იხილეთ როგორც პირადი ცხოვრების უფლებასთან შემხებლობის, ასევე უფლების დარღვევის დასაბუთების ნაწილში). [1] შემდგომში, ჩატარებული ჩხრეკის შედეგად ამოღებული ნივთიერი მტკიცებულება გახდა მისი ადგილზე დაკავების და ბრალდებულად ცნობის საფუძველი. მოსარჩელე გამოძიებისთვის მიცემულ ახსნა-განმარტებებში უთითებდა პოლიციელების მიერ ნარკოტიკების „ჩადებაზე“, ასევე ჩხრეკის დროს და პოლიციის განყოფილებაში განხორციელებულ ფსიქოლოგიურ ზეწოლაზე. ასეთი მოპყრობის ვარაუდზე უთითებდა საქმეზე დაცვის მხარის მიერ წარდგენილი სხვა გარემოებებიც, მათ შორის ფაქტი, რომ გიორგი ქებურიას დაკავება მოჰყვა მისი მონაწილეობით კლიპის გამოსვლას, რომელშიც პოლიციელია გაშარჟებული.[2]

მისი პასუხისგებაში მიცემით ან როგორც მინიმუმ „დაშინებით“ შესაძლო დაინტერესებაზე გონივრული ეჭვის მიუხედავად, სადავო ნორმებით გათვალისწინებული წესის თანახმად, როგორც ეს ქვემოთ იქნება ნაჩვენები, ბრალდებულს არ აქვს შესაძლებლობა რაიმე ფორმით მოიპოვოს თუნდაც შეზღუდული წვდომა დანაშაულის შესახებ პირველწყაროს, კონფიდენტის შესახებ ინფორმაციაზე, რაც ბრალდების მიერ შემოთავაზებული ვერსიის უარსაყოფად მნიშვნელოვან ინფორმაციას წარმოადგენს. ამასთან, ასეთ ინფორმაციაზე წვდომა არ აქვს საქმის განმხილველ მოსამართლესაც, რაც პირის სამართლიანი სასამართლოს უფლების არა ერთ ასპექტთან მიმართებით დამოუკიდებლადაც პრობლემურია. ამ დროს, სასამართლოს არსებული პრაქტიკის გათვალისწინებითაც სადავო ნორმებით იქმნება საფრთხე, მოსარჩელის წინააღმდეგ საქმეზე გონივრულ ეჭვს მიღმა სტანდარტით გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანისთვის, ისეთი ინფორმაციისთვის ბრალის დამადასტურებელი მტკიცებულების სტატუსის მინიჭებით და მისი გამოყენებით, როგორიცაა მაგ. იმ პოლიციელების ჩვენება, რომლებიც არაიდენტიფიცირებადი კონფიდენტის მიერ მოწოდებულ ინფორმაციას პატაკში ასახავენ (აღნიშნული არც პირდაპირ და არც ირიბ ჩვენებას არ წარმოადგენს) ან/და ისეთ მტკიცებულებებზე დაყრდნობით, როგორიცაა ჩხრეკის შედეგად ამოღებული ნივთიერი მტკიცებულება და მასთან უშუალოდ დაკავშირებულ ექსპერტიზის დასკვნები [ამოღებული ნივთიერების ოდენობასა და სახეობაზე], როდესაც მათ სანდოობასთან დაკავშირებით ბრალდებულის მიერ წარმოდგენილი ეჭვების გაბათილება არ/ვერ მოხდა.

სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-3 მუხლის მე-11 ნაწილის, 119-ე მუხლის პირველი და მე-4 ნაწილების, ასევე 121-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის კონსტიტუციურობა კონსტიტუციის მე-20 მუხლთან:

სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-3 მუხლის მე-11 ნაწილით, 119-ე მუხლის პირველი და მე-4 ნაწილებით, ასევე 121-ე მუხლის 1-ლი ნაწილითგანსაზღვრული დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტის პრობლემურობას ორი განზომილება აქვს. ერთი მხრივ, სასამართლო სადავო ნორმების განმარტების საფუძველზე ჩხრეკის დაკანონებისას სრულად მხოლოდ კონფიდენციალურ ინფორმაციას ეყრდნობა, ყოველგვარი სხვა საგამოძიებო მოქმედების ჩატარების დავალდებულების გარეშე. ეს მაშინ, როდესაც მითითებული ინფორმაცია საკანონმდებლო შეზღუდვიდან გამომდინარე კონფიდენციალურობის ისეთი ხარისხით სარგებლობს, რომელიც ფაქტობრივად შეუძლებელს ხდის ჩხრეკის ღონისძიების მიზანშეწონილობის მოსამართლის მიერ შეფასებას, რაც მოსამართლის ფუნქციას გამომძიებლის შუამდგომლობის დამოწმებამდე ავიწროებს, ამავე დროს საკანონმდებლო რეგულაცია ფაქტების/ინფორმაციის ერთობლიობაზე, სასამართლო განმარტებებისშედეგად დაშორებულიანორმის იმ მნიშვნელობას, რომელიც ერთი ინფორმაციის, ერთ ფაქტზე მითითების საფუძველზე ჩხრეკის განხორციელების უფლებამოსილებას გამორიცხავდა, რაც ერთ წყაროში თავმოყრილი ინფორმაციის გადამოწმების გარეშე ფაქტების/ინფორმაციის ერთობლიობად კვალიფიცირების შესაძლებლობას იძლევა.

საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 119-ე (1-ლი და მე-4 ნაწილები), და 121-ე (1-ლი ნაწილი) მუხლები ადგენენ ჩხრეკის, ამოღების და პირადი ჩხრეკის განხორციელების წინაპირობას, მათი ჩატარებისთვის აუცილებელ მტკიცებულებით საფუძველს - დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტს. ამავე კოდექსის მე-3 მუხლის მე-11 ნაწილის თანახმად, დასაბუთებული ვარაუდი არის „ფაქტების ან ინფორმაციის ერთობლიობა, რომელიც მოცემული სისხლის სამართლის საქმის გარემოებათა ერთობლიობით დააკმაყოფილებდა ობიექტურ პირს, რათა დაესკვნა პირის მიერ დანაშაულის შესაძლო ჩადენა, ამ კოდექსით პირდაპირ გათვალისწინებული საგამოძიებო მოქმედების ჩატარებისთვის ან/და აღკვეთის ღონისძიების გამოყენებისთვის გათვალისწინებული მტკიცებულებითი სტანდარტი.“ სასამართლო პრაქტიკა მოცემულ ნორმატიულ დებულებებში კითხულობს წესს, რომლის თანახმად “დასაბუთებული ვარაუდის” სტანდარტი იქმნება საგამოძიებო ორგანოების მიერ მხოლოდ შესაბამის კონფიდენციალურ ინფორმაციაზე მითითებით, ყოველგვარი დამატებითი კრიტერიუმის, მოპოვებულ ინფორმაციაზე დაყრდნობით ჩატარებული შემდგომი საგამოძიებო მოქმედების, თუ მოსამართლის მიერ ინფორმაციის რაიმე ფორმით გადამოწმების გარეშე. ქვემოთ წარმოდგენილი სასამართლო პრაქტიკა მიუთითებს, რეალური სასამართლო კონტროლის არარსებობაზე. ამ დროს სასამართლოს ფუნქცია ვიწროვდება წარმოდგენილ ინფორმაციაში ჩხრეკას დაქვემდებარებული პირზე მითითების ტექნიკურ გადამოწმებამდე. ზოგ შემთხვევაში კი სასამართლო ამოღებული ნივთით ex poste ამყარებს დასაბუთებულ ვარაუდს, თუმცა ზოგიერთ შეთხვევაში ნივთის აღმოჩენის გარეშეც აკანონებს ჩხრეკას, ღონისძიების განხორციელებამდე არსებული (ზოგჯერ “მცდარი”) კონფიდენციალური ინფორმაციის საფუძველზე (ვრცელი დასაბუთება იხილეთ ქვემოთ).

საერთო სასამართლოები სწორად უთითებენ, რომ საპროცესო კანონმდებლობით დადგენილი ჩარჩო ისეთ საგამოძიებო მოქმედებათა მიმართებით, რომლებიც ზღუდავს კერძო საკუთრებას, მფლობელობას ან პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობას, კონსტიტუციით დადგენილ შესაბამის მოთხოვნებს მიემართება. საერთო სასამართლოები აკონკრეტებენ, რომ ასეთი ჩარჩოს დადგენის ერთ-ერთ გამოხატულებას წარმოადგენს, ჩხრეკის საგამოძიებო მოქმედებასთან მიმართებით დადგენილი მტკიცებულებით სტანდარტი - დასაბუთებული ვარაუდი. მისი აუცილებელი შინაარსი კი განისაზღვრება ჩარევის ინტენსივობიდან გამომდინარე, მაგალითად მაშინ როდესაც ჩხრეკა მოთხოვნილია საცხოვრებელ ადგილზე საკუთრების და მფლობელობის უფლებასთან ერთად იზღუდება „პირადი ცხოვრების საიდუმლოებ[ა]“, სასამართლოში წარდგენილი დოკუმენტაცია დასაბუთებულობის განსაკუთრებით მკაცრ სტანდარტს მოითხოვს.[3] ამ შემთხვევაში კონსტიტუციის მოთხოვნები საგამოძიებო ღონისძიებებთან კავშირში მიემართება არა მხოლოდ პროცესის მონაწილეების უფლებების რეალიზებას, არამედ ასევე მესამე პირების დაცვას მათ უფლებებში გაუმართლებელი ჩარევისგან.[4] ამდენად, საერთო სასამართლოები ჩხრეკის საგამოძიებო ღონისძიების დროს გამოსაყენებელი დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტის მიმართებას თავად ხედავენ კონსტიტუციის მე-20 მუხლთან.

„ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის შესახებ“ კანონის მე-5 მუხლის 1¹ პუნქტის და 21-ე მუხლის მე-2 პუნქტის და პროკურატურის შესახებ კანონის მე-16 მუხლის მე-3 პუნქტის კონსტიტუციურობა კონსტიტუციის მე-40 და 42-ე მუხლების პირველ და მესამე პუნქტებთან

თუ ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიების შესახებ კანონის მე-5 მუხლის პუნქტი 1¹ და 21-ე მუხლის მე-2 პუნქტი ნორმები უშუალოდ არ ქმნიდა პრობლემას ადამიანის პირადი ცხოვრების უფლებასთან მიმართებით, და მხოლოდ დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტის გამოყენებასთან მიმართებით იყო მნიშვნელოვანი, სარჩელში ამ ნაწილში ვდაობთ სწორედ ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიების შესახებ კანონის მე-5 მუხლის პუნქტი 1¹ და 21-ე მუხლის მე-2 პუნქტის კონსტიტუციურობაზე კონსტიტუციის 40-ე მუხლის მე-3 და 42-ე მუხლის პირველ და მე-3 პუნქტებთან.

„ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის შესახებ“ კანონის მე-5 1¹ პუნქტი და 21-ე მუხლის მე-2 პუნქტი ადგენს კონფიდენტის შესახებ ყველა სახის ინფორმაციის დახურვის წესს, მათ შორის პროკურორისა და მოსამართლისთვის. რომ კანონის მე-5 მუხლის პირველი პუნქტი საუბრობს ოპერატიულ-სამძებრო-საქმიანობის „მკაცრად“ გასაიდუმლოებაზე, პუნქტი 1¹ გამონაკლისს ადგენს ასეთი საქმიანობის ამსახველი დოკუმენტებისა და მასალებისთვის, რომლის მიღმა რჩება ყველა ის ინფორმაცია, რომელიც კონფიდენტს ამა თუ იმ ფორმით შეეხება. სადავო ნორმის თანახმად „პროკურორს უფლება აქვს, მოტივირებული დადგენილებით მოახდინოს ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის ამსახველი დოკუმენტებისა და მასალების (გარდა ამ კანონის 21-ე მუხლის მე-2 პუნქტით გათვალისწინებული დოკუმენტებისა და მასალებისა) განსაიდუმლოება მათი მტკიცებულებების სახით გამოყენების მიზნით, თუ ამ დოკუმენტებისა და მასალების განსაიდუმლოება არ ხელყოფს ქვეყნის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვან ინტერესებს თავდაცვის, ეკონომიკის, საგარეო ურთიერთობების, დაზვერვის, სახელმწიფო უშიშროებისა და მართლწესრიგის დაცვის სფეროში.” ინფორმაციის ბლანკეტური, მათ შორის მოსამართლისთვის დახურულობის წესზე მიუთითებს კანონის 21 მუხლის მე-2 პუნქტით დადგენილი ზოგადი წესიც, რომელიც კონფიდენტთან დაკავშირებულ საკითხებზე ზოგად და რეგულარულ საპროკურორო ზედამხედველობასაც გამორიცხავს. ამ შინაარსს იმეორებს პროკურატურის შესახებ კანონის მე-16 მუხლის მე-3 ნაწილიც.

ცხადია, იმ პირობებში, როდესაც თავად პროკურორისთვისაც სასამართლოში საქმის წარდგენისას მხოლოდ კონფიდენტის პრეზუმირებული სანდოობა და აღნიშნულზე გამომძიებლის შეხედულება არის მთავარი დასაყრდენი (თუ მას სპეციალურად არ აქვს ეს უფლებამოსილება მინიჭებული ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის შესახებ კანონის 21-ე მუხლის მე-3 პუნქტითა და პროკურატურის შესახებ კანონის მე-16 მუხლის მე-4 პუნქტით განსაზღვრული წესის შესაბამისად) და მას სპეციალური დაშვების შემთხვევაშიც შეზღუდული აქვს ასეთი ინფორმაციის განსაიდუმლოების შესაძლებლობა, მოსამართლისთვისაც ხელმიუწვდომელი რჩება ყველა ის ობიექტური შეფასების ბერკეტი, რომელმაც შესაძლოა სამართალდამცავი ორგანოების თვითნებობის დაზღვევა რაიმე ფორმით უზრუნველყოს და უდანაშაულო პირის მსჯავრდება აიცილოს თავიდან.

სარჩელზე თანდართულია გადაწყვეტილებები, რომლებიც ადასტურებენ, ნარკოტიკული დანაშაულების საქმეებზე, პირის წინააღმდეგ გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის შესაძლებლობას ჩხრეკის შედეგად ამოღებული ნივთიერი მტკიცებულების საფუძველზე, რომლის მტკიცებულებით ღირებულებასთან მიმართებით, ბრალდებული ეჭვებს გამოთქვამს და მისი გაბათილების რეალური საშუალება მას არ ჰქონია. სასამართლო პრაქტიკის წარმოსაჩენად, ქვემოთ ამ საქმეებზე ფაქტობრივ გარემოებებსა და გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის საფუძვლებს მიმოვიხილავთ.

პირველი ინსტანციის წარმოდგენილი გადაწყვეტილებებიდან ორ შემთხვევაში ბრალდებული აპელირებდა ნარკოტიკების „ჩადების“ ფაქტზე, აღსანიშნავია, რომ ამ ორიდან ერთ-ერთ საქმეზე ჩატარებული ბინის ჩხრეკის შედეგადაც არ იყო ამოღებული რაიმე კანონსაწინააღმდეგო ნივთი ან ნივთიერება. მესამე საქმეზე კი ბრალდებული საუბრობდა მესამე პირების მიერ „დანაშაულის პროვოცირებაზე“, მეზობლების მხრიდან განზრახ ნარკოტიკის მოხმარების წაქეზებაზე. სასამართლო სამივე შემთხვევაში უთითებდა, რომ პირებმა ვერ შეძლეს ასეთი ეჭვების დამადასტურებელი მტკიცებულებების წარმოდგენა.

თანდართული პირველი ინსტანციის გადაწყვეტილებებიდან ერთ-ერთში, მტკიცებულებებს შორის, ჩხრეკის შედეგად ამოღებული ნივთიერების გარდა, მითითებული იყო მოხმარების ფაქტის დამადასტურებელ ექსპერტიზის დასკვნაზეც, თუმცა ის კონკრეტული ბრალის დადგენისთვის გამოსადეგი მტკიცებულება ვერ იქნებოდა, რადგან განაჩენებით პასუხისმგებლობა დადგა კოდექსის 260 - ე მუხლის მე-2 ნაწილით, რომელიც უკავშირდება არა მოხმარების, არამედ ახალი ფსიქოაქტიური ნივთიერების უკანონო დამზადების, წარმოების, შეძენის, შენახვის ფაქტებს. დანარჩენ შემთხვევებში მითითებული ექსპერტიზის დასკვნები თავად ამოღებული ნივთიერების კანონთან შესაბამისობის დადგენას ახდენდა, რისი რელევანტურობაც, ცხადია, ბრალდებულის ეჭვების დადასტურების შემთხვევაში, ჩხრეკის შედეგად ამოღებულ ნივთიერ მტკიცებულებასთან ერთად, უარყოფილი იქნებოდა.

საქმეზე ბრალის დადასტურებისთვის გამოყენებული იყო გამომძიებლების ჩვენებები, რომელთაგან ერთ-ერთმა მიიღო ოპერატიული ინფორმაცია, დანარჩენებმა ჩაატარეს ჩხრეკის საგამოძიებო მოქმედება, ერთ-ერთ საქმეში გამოიკითხა ასევე გამომძიებელი, რომელმაც გამოკითხა ჩხრეკის განმახორციელებელი პირები, ვისაც ბრალდებული ნარკოტიკების „ჩადებაში“ ადანაშაულებდა. სასამართლოს მიერ მითითებული ყველა სხვა მტკიცებულება მხოლოდ დაკავების და ჩხრეკის საგამოძიებო მოქმედებებთან მიმართებით იყო რელევანტური და ბრალის დამადასტურებელ მტკიცებულებას არ წარმოადგენდა. სასამართლო საქმეზე, რომელზეც პირი ნარკოტიკების „ჩადებაზე“ საუბრობდა, განმარტავს: „დაცვის მხარემ სასამართლოს ვერ წარმოუდგინა რაიმე სახის მტკიცებულება, რაც არათუ უარყოფდა, არამედ ეჭვს მაინც შექმნიდა ბრალდების მხარის მიერ მოპოვებული მტკიცებულებების უტყუარობაში [...] ან დაადასტურებდა იმ გარემოებას, რომ რომელიმე პირს რაიმე ინტერესი ამოძრავებდა, რომ მიეცა მამხილებელი ჩვენება.“ სასამართლო ანალოგიურად მსჯელობს საქმეზე, სადაც ბრალდებული „დანაშაულის პროვოცირებაზე“ საუბრობდა „აღნიშნული მოსაზრება არ გამომდინარეობს საქმეში არსებული არცერთი მტკიცებულებიდან და არც დაცვის მხარეს წარმოუდგენია სასამართლოსათვის რაიმე მტკიცებულება, რაც სულ მცირე, ეჭვის ქვეშ მაინც დააყენებდა ბრალდებულის მიერ დანაშაულის ჩადენის შესაძლებლობას.“[5]

ამ მიდგომას იზიარებენ სააპელაციო და უზენაესი სასამართლოებიც. მაგალითად, სააპელაციო სასამართლომ შეცვალა პირველი ინსტანციის გადაწყვეტილება და დაადგინა გამამტყუნებელი განაჩენი ბრალდებულის წინააღმდეგ. ამ საქმეზე სასამართლო განმარტავს, რომ დაცვის მხარის მიერ წარმოდგენილი ეჭვები „ჩადებასთან“ [საუბარი იყო ცეცხსასროლ იარაღზე] დაკავშირებით ვერ იქნა გამყარებული კონკრეტული მტკიცებულებებით, რომლებიც ბრალდების მხარის მტკიცებულებების სარწმუნოობას ეჭვ ქვეშ დააყენებდა. სააპელაციო სასამართლოს სიტყვებით: „მიუხედავად, იმისა, რომ მსჯავრდებული არ არის ვალდებული ამტკიცოს თავისი უდანაშაულობა, მის მიერ სასამართლოსთვის მიწოდებული ინფორმაცია გადამოწმების საშუალებას უნდა იძლეოდეს, წინააღმდეგ შემთხვევაში მისი გაზიარება უტყუარობის კრიტერიუმს ვერ დააკმაყოფილებს და ამგვარი განცხადება საფუძვლად ვერ დაედება რაიმე ფაქტის არსებობა/არარსებობის მტკიცებას. გარდა ამისა, პალატას არ გააჩნია საფუძველი, ეჭვი შეიტანოს სასამართლო სხდომაზე მოწმის სახით დაკითხული პოლიციელების თანმიმდევრულ და სარწმუნო ჩვენებებსა და საგამოძიებო მოქმედებების ოქმებში. [...] მოწმეთა ჩვენებებში არ შეინიშნება რაიმე წინააღმდეგობა საქმის გარემოებებთან მიმართებით, რის გამოც საფუძველს მოკლებულია, ვივარაუდოთ, რომ ისინი ცრუობენ, მით უფრო, რომ საწინააღმდეგოს მტკიცებისთვის რაიმე ლოგიკური მიზეზი არ არსებობს“.[6] ქუთაისის სააპელაციო სასამართლომ ანალოგიურად შეცვალა პირველი ინსტანციის გადაწყვეტილება კიდევ ერთ საქმეზე, რომელშიც პირის გამამართლებელი განაჩენი ეყრდნობოდა მის მიერ „ჩადებაზე“ აპელირებას და ექსპერტიზის დასკვნას, რომლითაც ამოღებულ საკვლევ ნარკოტიკულ ნივთიერებებზე ვერ დასტურდებოდა ბრალდებულის შეხების კვალი. ამ საქმეზეც სააპელაციო სასამართლომ ბრალდებულს დააკისრა უტყუარი მტკიცებულებების წარმოდგენის ვალდებულება, რათა დაედასტურებინა, რომ პოლიციელები დაინტერესებული იყვნენ ბრალდებულის დაკავებით და დანაშაულს აბრალებდნენ და ჩხრეკის შედეგად ამოღებული ნივთიერი მტკიცებულება და ექსპერტიზის დასკვნა ამოღებული ნივთიერების ოდენობისა და სახეობის შესახებ ბრალის გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანისთვის საკმარის მტკიცებულებად მიიჩნია. [7]

ანალოგიურად, ერთ-ერთ საქმეზე უზენაესი სასამართლო ცვლის მეორე ინსტანციის მიერ მიღებულ გადაწყვეტილებას, და პირის წინააღმდეგ გამამტყუნებელი განაჩენი გამოაქვს. სასამართლო უთითებს დაცვის მხარის ბრალდებებზე ნარკოტიკული საშუალებების „ჩადებასთან“ დაკავშირებით, თუმცა იქვე განმარტავს, რომ მათ ვერ მოახერხეს ბრალდების არგუმენტების გაბათილება, სასამართლოს სიტყვებით: „დაცვის მხარე აღნიშნავს, რომ გ. ვ-ს [ბრალდებული] ნარკოტიკული საშუალება ჩაუდეს, თუმცა მათ ვერ წარმოადგინეს რაიმე უტყუარი და დამაჯერებელი მტკიცებულება, რომელიც დაადასტურებდა, რომ მოწმე პოლიციელები არიან დაინტერესებული პირები და აბრალებენ აღნიშნული დანაშაულის ჩადენას.“ უზენაესმა სასამართლომ დაცვის მხარის მიერ წარმოდგენილი ეჭვები არ გაითვალისწინა, იმის მიუხედავად, რომ დაცვამ გამოიყენა მის ხელთ არსებული ყველა სხვა რესურსი და წარმოადგინა, ექსპერტიზების დასკვნები, რომელიც ადასტურებდა, რომ გამოსაკვლევ ობიექტზე ბრალდებულის შეხების კვალი არ აღმოჩნდა. უზენაესი სასამართლო ითვალისწინებს ექსპერტების ჩვენებებით მითითებულ თეორიულ შესაძლებლობაზე, ნივთიერ-მტკიცებულებასთან შეხების მიუხედავად, კვალი გამოსაკვლევ ობიექტზე არ დარჩენილიყო. სასამართლოს სიტყვებით: „ამდენად, იმ პირობებში, როდესაც არსებობს: მოწმე პოლიციელების [...] თანმიმდევრული, თანხვდენილი ჩვენებები, რომელთა ობიექტურობასა და მიუკერძოებლობაში ეჭვის შეტანის საფუძველი საკასაციო პალატას არ გააჩნია; ბრალდებულის პირადი ჩხრეკის ოქმი, რომელიც შედგენილია საპროცესო ნორმების სრული დაცვით; ქიმიური ექსპერტიზის დასკვნა; საქმეზე საპროცესო მოქმედებები ჩატარდა კანონის მოთხოვნათა დაცვით და პოლიციელთა მხრიდან გ. ვ-ს მიმართ რაიმე ინტერესი არ იკვეთება; მხოლოდ ბიოლოგიური (გენეტიკური) და დაქტილოსკოპიური ექსპერტიზის დასკვნები, მით უფრო იმ მოცემულობით, როდესაც ექსპერტები განმარტავენ, თუ რა შემთხვევაში და რა ალბათობით არის შესაძლებელი, რომ გამოსაკვლევ ობიექტზე დარჩეს კვალი და რომელი გარემოებები გამორიცხავს კვალის დარჩენის შესაძლებლობას, არ წარმოადგენს უპირობოდ გამამართლებელი განაჩენის გამოტანის საფუძველს.“[8]

ამდენად, არც ერთ საქმეზე ბრალდებულების მიერ წამოჭრილი ეჭვი, მაშინაც კი როცა ის დაცვის მხარის მიერ წარმოდგენილი ექსპერტიზის დასკვნებით იყო გამყარებული და დამაჯერებლობის აუცილებელი ხარისხით არ გაბათილებულა, არ იქნა გამოყენებული ბრალდებულის სასარგებლოდ, ამ დროს არც ბრალდების, დაცვის მხარეს, ან სასამართლოს არ ჰქონდათ შესაძლებლობა ინფორმაციის პირველწყაროს - კონფიდენტის შესახებ რაიმე ინფორმაცია მოეპოვებინათ, რასაც საქმეების სპეციფიკიდან გამომდინარე, ეჭვების დადასტურების ან გაქარწყლებისთვის, მხარის სტრატეგიის და ობიექტური ჭეშმარიტების დადგენისთვის გადამწყვეტი მნიშვნელობა ჰქონდა. კონფიდენტის ვინაობის და ინფორმაციის მოპოვების გარემოებების შესახებ ინფორმაციას შესაძლოა მნიშვნელოვანი გავლენა მოეხდინა მოსამართლის შინაგანი რწმენის ჩამოყალიბებაში, არსებობდა თუ არა რეალური საფუძველი ბრალდებულების მიერ წარმოდგენილი ვერსიის გასაზიარებლად.

მართალია, პოლიციელების ჩვენება არ არის ირიბი ჩვენება პირის ბრალეულობასთან მიმართებით, რადგან მას წყაროს იდენტიფიცირება არ შეუძლია, ხოლო პირდაპირ ჩვენებად მხოლოდ ჩხრეკის საფუძვლებთან მიმართებით შეიძლება მოგვევლინოს, ის ბრალის დამადასტურებელ მტკიცებულებებად არის წარმოდგენილი სასამართლოს გადაწყვეტილებებში და ამოღებულ ნივთიერ მტკიცებულებასთან ერთად მოსამართლის შინაგანი რწმენის ფორმირებაში გადამწყვეტ როლს თამაშობს.

კონფიდენტის შესახებ ინფორმაციის სრული დახურულობის გამო ილახება პირის კონსტიტუციური უფლება სამართლიან სასამართლოზე, კერძოდ პირს ეზღუდება ბრალდებისგან სრულყოფილად თავდაცვის საშუალებები და უფლება მის წინააღმდეგ გამოტანილი განაჩენი მხოლოდ უტყუარ მტკიცებულებებს ეყრდნობოდეს საქართველოს კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3 და 42 მუხლის პირველ და მე-3 პუნქტებთან წინააღმდეგობაში.

სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-13 მუხლის მე-2 ნაწილის მე-2 წინადადების კონსტიტუციურობა

ამის გარდა, როგორც განხილული სასამართლო პრაქტიკა ცხადყოფს, პირის ამავე უფლებების დარღვევას იწვევს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-13 მუხლის მე-2 ნაწილის მე-2 წინადადების ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ითვალისწინებს გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის შესაძლებლობას ჩხრეკის შედეგად ამოღებული ნივთიერი მტკიცებულების და მასთან უშუალოდ დაკავშირებულ ექსპერტიზის დასკვნების [ექსპერტიზის დასკვნები ამოღებული ნივთის ოდენობასა და სახეობაზე] საფუძველზე, როდესაც მის სანდოობასთან დაკავშირებით ბრალდებულის მიერ წარმოდგენილი ეჭვების გაბათილება არ/ვერ მოხდა, ასევე ამავე ნორმის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც გონივრულ ეჭვს მიღმა სტანდარტით გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანისთვის, ითვალისწინებს მათ შორის ისეთ მტკიცებულებებს, რომელიც თავის მხრივ ბრალის დამადასტურებელ არც პირდაპირ და ირიბ ჩვენებას არ წარმოადგენენ და მხოლოდ არაიდენტიფიცირებადი კონფიდენტის მიერ მოწოდებული ინფორმაციის გადმოცემის ფუნქციას ასრულებენ.[9]

ამდენად, იმის მიუხედავად, რომ გიორგი ქებურიას პასუხისგებაში მიცემით პოლიციელების დაინტერესების საფუძველი არსებობდა და მისი ჩხრეკა და დაკავება ამის შესახებ გონივრულ ეჭვს, მათ შორის საზოგადოებაშიც იწვევდა, სასამართლო პრაქტიკით წარმოდგენილი ნორმის შინაარსით, მოხდა პირის ჩხრეკა კონფიდენტის არსებობის შესახებ მითითებით შექმნილ დასაბუთებულ ვარაუდზე დაყრდნობით, ახლა კი შესაძლებელია მის წინააღმდეგ გამოტანილი იქნეს გამამტყუნებელი განაჩენი ჩხრეკის შედეგად ამოღებული ძირითადი ნივთიერი მტკიცებულების საფუძველზე, რომლის გასამყარებლად და ბრალის დამადასტურებელი მტკიცებულებების სტატუსით გამოყენებული იქნება პოლიციელების ჩვენებები, როცა კონფიდენტის შესახებ ინფორმაციის სრული დახურულობის პირობებში საპროცესო ღონისძიებების კანონიერების და მტკიცებულებების ავთენტურობის ეჭვქვეშ დაყენების რეალური შესაძლებლობა არ არსებობს.

ამდენად, არ არსებობს საკონსტიტუციო სასამართლოში სარჩელის არსებითად განსახილველად არმიღების საფუძველი, რადგან სარჩელი აკმაყოფილებს „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-18 მუხლის მოთხოვნებს, კერძოდ:

ფორმით და შინაარსით შეესაბამება „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ კანონის მე-16 მუხლის მოთხოვნებს - სარჩელი შედგენილია საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ დამტკიცებული, შესაბამისი სასარჩელო სააპლიკაციო ფორმის მიხედვით. სარჩელი ხელმოწერილია მოსარჩელის მიერ და გათვალისწინებულია მე-16 მუხლის მოთხოვნები.

სარჩელი შეტანილია უფლებამოსილი სუბიექტების მიერ, რადგან „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 39-ე მუხლის 1-ლი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტი ითვალისწინებს კონსტიტუციური სარჩელის შეტანის შესაძლებლობას ფიზიკური პირების მიერ, როდესაც მათ დაერღვათ ან შესაძლებელია უშუალოდ დაერღვეთ საქართველოს კონსტიტუციის მეორე თავით აღიარებული მათი უფლებანი და თავისუფლებანი.

სადავო საკითხი განსჯადია საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ, რადგან „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის „ე“ ქვეპუნქტის მიხედვით: „საკონსტიტუციო სასამართლო... უფლებამოსილია განიხილოს და გადაწყვიტოს... საქართველოს კონსტიტუციის მეორე თავის საკითხებთან მიმართებით მიღებული ნორმატიული აქტების კონსტიტუციურობის საკითხი“.

საკონსტიტუციო სარჩელში მითითებული არც ერთი სადავო საკითხი ჯერჯერობით არ არის გადაწყვეტილი საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ.

სარჩელში მითითებული ყველა სადავო საკითხი გადაწყვეტილია საქართველოს კონსტიტუციით, რადგან სადავო ნორმები გასაჩივრებულია საქართველოს კონსტიტუციის მეორე თავის კონკრეტულ მუხლებთან მიმართებით.

სასარჩელო მოთხოვნა არ შეეხება კანონქვემდებარე აქტის არაკონსტიტუციურად ცნობას, ამდენად არ დგას სუბსიდიარობის პრობლემაც.

კანონით არ არის დადგენილი კონსტიტუციური სარჩელის შეტანის ვადა.

არგუმენტაცია, რომელიც ჩვენი აზრით ადასტურებს კონსტიტუციური სარჩელის საფუძვლიანობას, (დასაბუთებულობა, როგორც სადავო ნორმების უფლების შემზღუდავი ბუნების ისე იდენტიფიცირებულ კონსტიტუციურ უფლებებთან მათი მიმართების თაობაზე) წარმოდგენილია კონსტიტუციური სარჩელის შესაბამის ველში - მოთხოვნის არსი და დასაბუთება.

[1] დანართი #17 - სისხლის სამართლის საქმის მასალები;

[2] დანართი #15 - ბრალდებულის გიორგი ქებურიას მიერ გამოძიებისთვის მიცემული ჩვენება;

[3] დანართი #1 - საქართველოს სააპელაციო სასამართლოს საგამოძიებო კოლეგიის მოსამართლე გელა ბადრიაშვილის 2015 წლის 11 თებერვლის გადაწყვეტილება;

[4] სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის კომენტარი, კარი 1 - სისხლის სამართლის პროცესის კანონმდებლობა და პრინციპები. გვ. 105;

[5] დანართი #16 - პირველი ინსტანციის გადაწყვეტილებები - სამი გამამტყუნებელი განაჩენი საქმეებზე, სადაც პირი პოლიციელების მიერ მტკიცებულების გაყალბებაზე დაობდნენ;

[6] დანართი #13 - ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს სისხლის სამართლის პალატის 2016 წლის 20 ივლისის გადაწყვეტილება;

[7] დანართი #14 - ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს სისხლის სამართლის პალატის 2017 წლის 16 ივნისის გადაწყვეტილება;

[8] დანართი #12 - საქართველოს უზენაესი სასამართლო: საქმე № 96აპ-17 - 10 მაისი, 2017 წელი, პარა 11-14;

[9] საქართველოს კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტის მიხედვით, დადგენილება ბრალდებულის სახით პირის პასუხისგებაში მიცემის შესახებ, საბრალდებო დასკვნა და გამამტყუნებელი განაჩენი უნდა ემყარებოდეს მხოლოდ უტყუარ მტკიცებულებებს. ყოველგვარი ეჭვი, რომელიც ვერ დადასტურდება კანონით დადგენილი წესით, უნდა გადაწყდეს ბრალდებულის სასარგებლოდ. კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი და მესამე პუნქტებით კი გარანტირებულია სამართლიანი სასამართლოსა და დაცვის უფლება.

5. მოთხოვნის არსი და დასაბუთება

სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-3 მუხლის მე-11 ნაწილის, 119-ე მუხლის პირველი და მე-4 ნაწილების, ასევე 121-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის კონსტიტუციურობა კონსტიტუციის მე-20 მუხლთან:

როგორც ამას საკონსტიტუციო სასამართლო სადავო ნორმების შინაარსის დადგენის კრიტერიუმებზე საუბრისას 2017 წლის 21 ივლისის გადაწყვეტილებაში განმარტავს, „საერთო სასამართლოები, თავისი კომპეტენციის ფარგლებში, იღებენ საბოლოო გადაწყვეტილებას კანონის ნორმატიულ შინაარსთან, მის პრაქტიკულ გამოყენებასთან და, შესაბამისად, მის აღსრულებასთან დაკავშირებით. აღნიშნულიდან გამომდინარე, საერთო სასამართლოების მიერ გაკეთებულ განმარტებას აქვს დიდი მნიშვნელობა კანონის რეალური შინაარსის განსაზღვრისას. საკონსტიტუციო სასამართლო, როგორც წესი, იღებს და იხილავს საკანონმდებლო ნორმას სწორედ იმ ნორმატიული შინაარსით, რომლითაც იგი საერთო სასამართლომ გამოიყენა“.[1]

აქედან გამომდინარე, ქვემოთ მიმოვიხილავთ საერთო სასამართლოების მიერ დამკვიდრებულ პრაქტიკას სადავო ნორმების შინაარსთან მიმართებით. როგორც ზემოთაც აღვნიშნეთ, სადავო ნორმები იმ ნორმატიული შინაარსით, რომლითაც საერთო სასამართლოები იყენებენ, შემხებლობაშია კონსტიტუციის მე-20 მუხლთან და გაუმართლებლად დაბალი სტანდარტით ზღუდავს მას.

საერთო სასამართლოები დასაბუთებული ვარაუდის განმარტებისას ხელმძღვანელობენ კოდექსის მე-3 მუხლის მე-11 ნაწილით. საერთო სასამართლოების თანახმად,
„ჩხრეკის ან/და ამოღების ჩატარების შესახებ განჩინების გაცემის ფაქტობრივ საფუძვლებს ქმნიან მტკიცებულებები (ინფორმაცია, მასალები), რომლებიც ქმნიან დასაბუთებული ვარაუდის საფუძველს, რომ საძებნი საგანი (ნივთი და ა. შ.) არის (შეიძლება იყოს) იმ პირთან (იმ შენობაში), რომლის მიმართ ჩხრეკის ან/და ამოღების შესახებ განჩინების გაცემაც არის მოთხოვნილი.“[2] ამდენად, საპროცესო კანონმდებლობის სპეციალურ მუხლებში მითითებულ დასაბუთებული ვარაუდის განმარტება დანაშაულის ჩადენის თაობაზე დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტთან ერთად, ითვალისწინებს ამავე სტანდარტით მტკიცების ვალდებულებას იმასთან დაკავშირებით, რომ ნივთი ინახება გარკვეულ ადგილზე (გარკვეულ პირთან) და საჭიროა მისი ძებნა. სააპელაციო სასამართლოს სიტყვებით: „ჩხრეკის ჩატარება შედარებით განსხვავებულ სტანდარტს უწესებს შუამდგომლობის აღძვრელ მხარეს და გულისხმობს არა მარტო ინ ინფორმაციის მიწოდებას, რომ ამოსაღები ობიექტი იმყოფება გარკვეულ ადგილზე, გარკვეულ პირთან, არამედ იმის მითითებასაც, რომ მის აღმოსაჩენად საჭიროა ძებნა, რაც გამყარებული უნდა იყოს შუამდგომლობაზე თანდართული დოკუმენტებით. ამოღებისაგან განსხვავებით, ჩხრეკა უფრო მეტად ზღუდავს კერძო საკუთრებას, მფლობელობას და პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობას. ამიტომ მოსამართლე ერთნაირი საზომით ვერ მიუდგება ჩხრეკისა და ამოღების შუამდგომლობათა განხილვას.“[3] განსხვავებული წინაპირობები ამ ორი საგამოძიებო მოქმედების ჩატარებისთვის სწორედ რომ პირად ცხოვრებაში ჩარევის ინტენსივობიდან გამომდინარეობს და ჩარევის საჭიროებასა და შესაბამისად უფლებაში ჩარევის თანაზომიერებას ემსახურება.

იმის მიუხედავად, რომ კონსტიტუციის მე - 20 მუხლის მოთხოვნა პირად ცხოვრებაში ჩარევისთვის დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტთან მიმართებით, ანალოგიურად ვრცელდება გადაუდებელი აუცილებლობით და მის გარეშე ჩატარებულ საგამოძიებო მოქმედებებზე, მნიშვნელოვანია ჩხრეკის საგამოძიებო მოქმედების გადაუდებელი აუცილებლობით ჩატარების გავრცელებული პრაქტიკით შექმნილი თვითნებობის დამატებითი რისკები. საერთო სასამართლოები თავადვე შენიშნავენ, რომ ჩხრეკის ან/და ამოღების წარმოებაზე შემდგომი (შემოწმებითი) სასამართლო კონტროლის ეფექტურობა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, იმის გათვალისწინებით, რომ პრაქტიკა აჩვენებს ჩხრეკათა ან/და ამოღებათა აბსოლუტური უმრავლესობა გადაუდებელი აუცილებლობის საფუძვლით, მოსამართლის განჩინების გარეშე ტარდება, როდესაც საგამოძიებო ორგანოების მხრიდან ამ უფლებამოსილებების ბოროტად გამოყენების კიდევ უფრო მეტი რისკი იქმნება.[4]

ასეთი რისკები თვალსაჩინოა უფლების მზღუდავი საგამოძიებო ღონისძიების მხოლოდ ოპერატიული (კონფიდენტის მიერ მოწოდებულ) ინფორმაციის საფუძველზე ჩატარების შემთხვევაში, როდესაც მის გასამყარებლად დამატებით არცერთი საგამოძიებო მოქმედება არ ჩატარებულა, და თავის მხრივ, ასეთ ინფორმაციაზე საპროკურორო ზედამხედველობა შეზღუდულია, სასამართლო კი სრულად არის მოკლებული შესაძლებლობას შეამოწმოს იგი.[5]

ოპერატიული ინფორმაცია არის საიდუმლო თანამშრომლის (კონფიდენტის) ან სხვა ანონიმური პირის მიერ გამომძიებლის ან ოპერატიული თანამშრომლისთვოს მიწოდებული ინფორმაცია იმის შესახებ, რომ მზადდება, ხდება ან მოხდა დანაშაული. ოპერატიული ინფორმაციის მიღებისას, აღნიშნული ინფორმაციის მიმღების პირი ადგენს პატაკს, რომელშიც ასახავს მიღებული ინფორმაციის შინაარსს ინფორმაციის მიმწოდებლის ვინაობის მიუთითებლად. ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიების შესახებ კანონის ნორმების საფუძველზე კონფიდენტის შესახებ ინფორმაციის გასაიდუმლოების გამო, შეუძლებელია მოსამართლისთვის ინფორმატორის ვინაობის განდობა ან/და თუნდაც მხოლოდ სასამართლოს წინაშე ასეთი პირის მოწმედ დაკითხვა.[6] კონფიდენტების შესახებ ინფორმაციის გარდა, გასაიდუმლოებულია და საპროკურორო ზედამხედველობას არ ექვემდებარება ოპერატიულ-სამძებრო ხასიათის ინფორმაციის მოპოვების მეთოდები, ტაქტიკა და ორგანიზაცია.[7]

აქედან გამომდინარე, შეუძლებელია ინდივიდუალურად კონფიდენტის ხელთ არსებული ინფორმაციის დეტალური გაცნობაც როგორც პროკურორისთვის (თუ მას სპეციალურად არ აქვს ეს უფლებამოსილება მინიჭებული ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის შესახებ კანონის 21-ე მუხლის მე-3 პუნქტითა და პროკურატურის შესახებ კანონის მე-16 მუხლის მე-4 პუნქტით განსაზღვრული წესის შესაბამისად), ასევე მოსამართლისთვის, რადგან ის კონფინდეციალურობის გარდა, კანონმდებლობის შესაბამისად შეზღუდულია ინფორმაციის შინაარსშიც. იმის შემოწმების საშუალება, კონფიდენტისგან მომდინარე ინფორმაცია მართლაც იყო თუ არა დეტალური სასამართლოსთვის შეუძლებელია, რადგან არ არსებობს კონფიდენტისგან, თუნდაც კონფიდენციალურობის დაცვით, პირდაპირი გზით ინფორმაციის მოპოვების შესაძლებლობა. ინფორმაციის მიმღები პოლიციელის პატაკი და ახსნა-განმარტება, ვერ გაუთანაბრდება კონკრეტიკის იმ ხარისხს, რომელიც პირველწყაროს ახასიათებს. ამ შემთხვევაში საქმე გვაქვს ირიბი ჩვენების მსგავს მტკიცებულებასთან, იმ განსხვავებით, რომ ამ შემთხვევაში პირველწყაროს იდენტიფიცირებაც კი არ არის შესაძლებელი.

საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ დადგენილი სტანდარტი, რომელიც გამორიცხავს სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაკისრებას მხოლოდ ირიბი ჩვენების საფუძველზე, მნიშვნელოვანია მხოლოდ კონფიდენტის ინფორმაციაზე დაფუძნებული ჩხრეკის შედეგად მოპოვებული მტკიცებულებებით, გონივრულ ეჭვს მიღმა სტანდარტით, ქმედების ბრალად შერაცხვასთან მიმართებითაც. მაგალითად ნარკოტიკული დანაშაულების საქმეებში, ძირითადად ჩხრეკის განმახორციელებელი პოლიციელის ჩვენება და ჩხრეკის შედეგად მოპოვებული ნარკოტიკული ნივთიერებები ხდება გამამტყუნებელი განაჩენის საფუძველი. ასეთი პრაქტიკის გათვალისწინებით, კიდევ უფრო სახიფათო ხდება დახურული ოპერატიული ინფორმაციის საფუძველზე მოთხოვნილი ჩხრეკის დაკანონება, რომელიც მაღალი ალბათობით ქმნის გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის საფუძველს, ამავე დროს უტყუარი მტკიცებულებების მყიფე სტანდარტის ფარგლებში შესაძლოა დაცვის მხარესაც ეკარგებოდეს უდანაშაულობის მტკიცების შესაძლებლობა. უდანაშაულობის პრეზუმციის მიუხედავად, ასეთი შესაძლებლობა განსაკუთრებულ მნიშვნელობას იძენს ისეთ სპეციფიკურ შემთხვევებში, როდესაც ბრალდებული დაობს მისთვის ნარკოტიკული საშუალებების „ჩადების“ ფაქტზე (ვრცელი დასაბუთება იხილეთ ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის შესახებ კანონის კონსტიტუციასთან შესაბამისობის განხილვის ნაწილში).

ხაზი უნდა გაესვას თავად კონფიდენტის შესახებ ინფორმაციის გასაიდუმლოების არსს და მნიშვნელობას. ასეთი ინფორმაციის გასაიდუმლოება ემსახურება ინფორმაციის მომწოდებელი პირის დაცვას, მის უსაფრთხოებას, განსაკუთრებით მიწოდებული ინფორმაციის შინაარსის გამო შურისძიებისგან, ასევე გამოძიებასთან თანამშრომლობის წახალისებას. კონფიდენტის შესახებ ინფორმაციის დამალვა პროკურორისგან, განსაკუთრებით მოსამართლისგან, თავად ეწინააღმდეგება ინსტიტუტის ბუნებას. სხვადასხვა სასამართლოებში, მათ შორის ევროპულ სასამართლოში განხილული რელევანტური საქმეების ფოკუსში ექცევა, მოსამართლის მიერ ასეთი ინფორმაციის განსაჯაროვების სტანდარტები. მაგალითად, ევროპული სასამართლო დეტალურად მიმოიხილავს დაცვის მხარისთვის კონფიდენტის შესახებ ინფორმაციის განსაჯაროების ფორმებს. სასამართლო პირდაპირ უთითებს კონფიდენციალურობის დაცვის და კონფიდენტის უსაფრთხოების უზრუნველყოფის პირობებში, მათ შორის მის წინააღმდეგ ინფორმაციის შესახებ მაქსიმალურად ამომწურავი ანგარიშის წარდგენის, ტექნიკური საშუალებების გამოყენებით დაცვის მიერ ან/და უსაფთხოების სამსახურებისა და სასამართლოს მიერ დაშვებული ადვოკატების საშუალებით (security-cleared counsel instructed by the court) ინფორმაციის უშუალო წყაროს გამოკითხვის შესაძლებლობაზე.[8] კანადაში მაგალითად არსებობს გამონაკლისი, როდესაც კონფიდენტის პრივილეგია აღარ მოქმედებს, რადგან სახეზეა გამონაკლისი შემთხვევები, მათ შორის შემთხვევა, როდესაც კონფიდენტის შესახებ ინფორმაციის დაცვის მხარისთვის მიწოდება გადამწყვეტია პირის უდანაშაულობის მტკიცებისთვის, ასეთად ითვლება მაგალითად საქმეები, სადაც ბრალდებული ნარკოტიკული საშუალებების „ჩადებაზე“ აპელირებს.[9] კონფიდენციალურობის დაცვის ერთ-ერთი შესაძლებლობა ასეთ დროს ბრალდების მხარის მიერ საქმის შეწყვეტაც რჩება (ვრცლად იხილეთ ქვემოთ კონფიდენტის შესახებ ინფორმაციის სრული დახურულობის წესის კონსტიტუციურობაზე მსჯელობის ნაწილში).[10]

ამის მიუხედავად, სადავო ნორმები განიმარტება იმგვარად, რომ დასაშვები ხდება დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტის შექმნა ერთი კონფიდენციალური წყაროს მიერ მოპოვებული ინფორმაციის საფუძველზე შედგენილ საპროცესო დოკუმენტებზე დაყრდნობით, რომელიც როგორც წესი არის კონფიდენციალური ინფორმაციის მიმღები პირის პატაკი და მისი გამოკითხვის ოქმი, მაშინ როდესაც წყაროს კონფიდენციალურობა უგანოკლისო წესით ხურავს მას მათ შორის სასამართლო ხელისუფლებისგან, და წარმოდგენილი ინფორმაციის სანდოობის შესამოწმებლად გამოძიებას ინფორმაციაზე ფორმალური მითითების გარდა სხვა მტკიცების ტვირთი არ ეკისრება.

საერთო სასამართლოების პრაქტიკა უშუალოდ „დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტთან“ დაკავშირებით:

საკითხზე დეტალური განმარტება თბილისის სააპელაციო სასამართლომ ჯერ კიდევ 2012 წლის 7 ნოემბრის განაჩენში გააკეთა. სასამართლოს განმარტებით, არასწორი იყო პირველი ინსტანციის სასამართლოს შეფასება იმასთან დაკავშირებით, რომ პირადი ჩხრეკის საწარმოებლად საგამოძიებო ორგანოს უნდა ჰქონოდა ერთდროულად რამდენიმე მტკიცებულბა ან ინფორმაცია და რომ ოპერატიული ინფორმაცია, რომელიც კონფიდენციალურობის დაცვით აისახა გამომძიებლის პატაკში საკმარისი არ იყო აღნიშნული საგამოძიებო მოქმედების ჩატარებისთვის. სასამართლო განასხვავებს ანონიმურ და ოპერატიულ ინფორმაციას, და მიუთითებს, რომ ოპერატიული ინფორმაციის წყარო ცნობილი შესაძლოა გახდეს, მხოლოდ კანონით ზუსტად განსაზღვრული პირებისათვის, რომელიც მოქმედი საკანონმდებლო რეგულირებიდან გამომდიანრე ვერ იქნება სასამართლო. მტკიცებულებებთან მიმართებით სასამართლოში გადამოწმების საკანონმდებლო მოთხოვნის საპირისპიროდ, სასამართლო საუბრობს კონფიდენციალური ინფორმაციის უკვე ჩატარებული ჩხრეკის შედეგებით გადამოწმებაზე. სასამართლოს სიტყვებით: „არც ოპერატიული და არც მითუმეტეს ანონიმური ინფორმაცია არ შეიძლება საფუძლვად დაედოს პირის სისხლისსამართლებრივი დევნის დაწყებას. ასეთი სახის ინფორმაცია თავისთავად არ წარმოადგენს მტკიცებულებას[11], რის გამოც უნდა მოხდეს მათი გადამოწმება კანონით დადგენილი წესით. მოცემულ შემთხვევაში მიღებული ინფორმაციის გადამოწმება და დადასტურება მოხდა ზ.მ.-ს პირადი ჩხრეკით.“[12] აღნიშნული განმარტებიდან გამომდინარეობდა, კონფიდენციალურობის პირობებში მოწოდებული ინფორმაციის სასამართლო შემოწმების შემოფარგვლა არა ჩხრეკის ჩატარებამდე არსებულ ინფორმაციაზე დაყრდნობით, არამედ ჩხრეკის დაკანონების ეტაპზე, ჩატარებული საგამოძიებო მოქმედების შედეგებით. 2017 წლის 23 თებერვლის განჩინებაშიც დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტის არსებობაზე სასამართლო მიუთითებს ისეთ საპროცესო დოკუმენტებზე მითითებით, როგორიცაა დადგენილება გადაუდებელი აუცილებლობის შემთხვევაში ჩხრეკის წარმოების შესახებ და აღნიშნული საგამოძიებო ღონისძიების ოქმები.[13]

ყურადღების გამახვილებას იმსახურებს ფაქტი, რომ სასამართლო დასაბუთებული ვარაუდის იმგვარი განმარტებისას, რომელიც შეიძლება ეყრდნობოდეს ჩხრეკის ჩატარების შემდგომ მოპოვებულ ინფორმაციას, თავად პირადი ცხოვრების შეზღუდვისთვის რაიმე წინაპირობის არსებობას ეწინააღმდეგება და ნებისმიერ შესაძლო სტანდარტს სრულად აცლის მნიშვნელობას. პირადი ცხოვრების უფლების შეზღუდვამდე, გარკვეული მტკიცების ვალდებულების გაქრობა ჩატარებული ღონისძიების შედეგად ამოღებული ნივთის მოლოდინით, თავდაყირა აყენებს საგამოძიებო მოქმედებების დროს ადამიანის უფლებების დაცვის საერთაშორისოდ აღიარებულ სტანდრტებს, რომელიც გამოძიებას წინასწარ აკისრებს უსაფუძვლო ღონისძიებებისგან და ადამიანის უფლებების გადამეტებული შეზღუდვისგან თავის არიდების ვალდებულებას, ითვალისწინების უდანაშაულობის პრეზუმციას და სწორედ რომ საგამოძიებო ორგანოების უპირობო ნდობის და უფლებამოსილებების ბოროტად გამოყენების საწინააღმდეგოდ ადგენს გარანტიებს, მათ შორის სასამართლო კონტროლის მექანიზმს და მოსამართლისთვის სახელმძღვანელო პრინციპებს.

2017 წლის 8 თებერვალს თბილისის სააპელაციო სასამართლომ ოპერატიული ინფორმაციის მიმღების პატაკსა და პატაკის საფუძველზე მისი მიმღების გამოკითხვის ოქმზე დაყრდნობით ჩატარებული ჩხრეკა კანონიერად ცნო მაშინაც, როცა თავად ჩატარებული ჩხრეკის შედეგად საქმისთვის მნიშვნელობის მქონე ნივთის ამოღება ვერ მოხდა. როგორც საგამოძიებო კოლეგიამ განმარტა: „ისეთი სახის ოპერატიული ინფორმაციის გადასამოწმებლად, რომელიც შეეხება ნარკოტიკული საშუალების უკანონოდ ქონას, მრავალრიცხოვანი მტკიცებულებების მოპოვება, თანაც გადაუდებელი აუცილებლობის არსებობის პირობებში, ფიზიკურად შეუძლებელია. ასეთი ინფორმაციის მიღებისას, ტიპიურ შემთხვევებში, გამომძიებელი ძირითადად ეყრდნობა ინფორმაციის წყაროს (კონფიდენტის) სანდოობას, რის შესახებაც აუცილებელია გამომძიებელთან ჩატარებული საგამოძიებო მოქმედებით (მოწმედ გამოკითხვით) გადამოწმდეს მოწოდებული ინფორმაციის სარწმუნობის ხარისხი.“ ამ შემთხვევაშიც სასამართლოს დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტის შესაფასებლად ხელთ ჰქონდა მხოლოდ და მხოლოდ გამომძიებლის გამოკითხვის ოქმი, წყაროს სანდოობაზე მხოლოდ გამომძიებლის შეფასებით შეეძლო ეხელმძღვანელა და ასეთი ინფორმაცია დასაბუთებული ვარაუდის არსებობის შემოწმებისთვის საკმარისად მიიჩნია, ეს იმის ფონზე, რომ ჩატარებული ჩხრეკის შედეგებმა საპირისპიროდ კონფიდენტის მიერ მოპოვებული ინფორმაციის სანდოობა თუ მის სარწმუნოობაზე გამომძიებლის დასკვნა გააბათილა.[14]

თბილისის სააპელაციო სასამართლო მოწოდებული ინფორმაციის სანდოობის პრეზუმციით ხელმძღვანელობს და ერთი კონფიდენციალური წყაროს მიერ მოპოვებული ინფორმაციის საფუძველზე შედგენილ საპროცესო დოკუმენტებს, რომელშიც პირველწყაროს ვინაობაც კი გასაიდუმლოებულია მისთვის, საკმარისად მიიჩნევს, როგორც დასაბუთებული ვარაუდის, ასევე გადაუდებელი აუცილებლობის ვითარების დასადგენად. 2017 წლის 15 მარტს მიღებულ განჩინებაში სასამართლომ განმარტა: „კონკრეტულ შემთხვევაში დასტურდება, რომ [..] პირადი ჩხრეკა ჩატარდა ოპერატიული ინფორმაციის მიღების შემდეგ, გამომძიებელ [..] პატაკისა და მისი მოწმის სახით გამოკითხვის ოქმის საფუძველზე შექმნილი გადაუდებელი აუცილებლობის გამო, ვინაიდან დაყოვნებას შეეძლო გამოეწვია გამოძიებისთვის მნიშვნელოვანი ფაქტობრივი მონაცემების განადგურება და შემდგომი შესაძლოა შეუძლებელი გამხდარიყო აღნიშნული მონაცემების მოპოვება. ამ შემთხვევაში სახეზეა ფაქტებისა და ინფორმაციის ერთობლიობა, რაც ქმნის დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტს საგამოძიებო მოქმედების ჩატარებისთვის და ამავდროულად განსახილველ ვითარებაში არსებობდა [..] პირადი ჩხრეკისთვის გადაუდებელი აუცილებლობის შეთხვევა, რაც გულისხმობს საგამოძიებო მოქმედების ჩატარებას მყისიერად, დროულად, უმოკლეს ვადაში, რათა არ მოხდეს მტკიცებულებათა დაზიანება ან გადანდუგრება.“ [15]

საერთო სასამართლოები კონკრეტული საკითხის გადაწყვეტის მიღმაც საუბრობენ კანონმდებლობით დადგენილ ზოგად სტანდარტზე, რაც კიდევ უფრო თვალნათელს ხდის იმ ფაქტს, რომ საკანონმდებლო ნორმები ზემოთაღწერილ მნიშვნელობას მოიცავს (ან ასეთი შეიძინა) და ამავე შინაარსით გამოიყენება. სასამართლოს აღწერით: „საქმეში არსებული ფაქტებისა და ინფორმაციის ერთობლიობა: [...] დატექტივ გამომძიებლის [...] პატაკი, მისივე გამოკითხივს ოქმი, ბრალდებულების პირადი ჩხრეკის ოქმები, [...] ადასტურებს, რომ არსებობდა საკმარისი ფაქტობრივი საფუძვლები დასაბუთებული ვარაუდისთვის, რომ [...] აგარაკზე შესაძლოა ყოფილიყო საქმისთვის მნიშვნელობის მქონე რაიმე ნივთი ან ნივთიერება, კერძოდ ცეცხლსასროლი იარაღი.“ [16] საერთო სასამართლოები მართალია აღნიშნავენ, რომ „ადამიანის უფლებების ისეთი შეზღუდვა, როგორიცაა მისი საკუთრების ჩხრეკა, ვერ იქნება დაფუძნებული მთლიანად გამოძიების მწარმოებელი ორგანოს კეთილ ნებაზე, ამ საგამოძიებო მოქმედების ჩატარებაზე სასამართლო კონტროლი, მათ შორის გულისხმობს იმასაც, რომ სასამართლომ უნდა დაადგინოს არსებობდა თუ არა ჩხრეკის ჩატარების საჭიროება ზემონახსენები [დასაბუთებული ვარაუდის] სტანდარტით,“ თუმცა მათი აზრით, მოქმედი კანონმდებლობა და პრაქტიკა ასეთი სტანდარტის დაკმაყოფილებისთვის საკმარისად მიიჩნევს პოლიციელის მიერ ერთი კონფიდენციალური წყაროსგან მიღებულ ინფორმაციას და ამის შესახებ ისეთ საპროცესო დოკუმენტებს, როგორიცაა პოლიციელის პატაკი და მისივე გამოკითხვის ოქმი, რომლებიც ინფორმაციის მიღების შემდგომ დგება.[17]

ერთი კონფიდენციალური წყაროს მიერ მოწოდებული ინფორმაცია არასაკმარისად მიჩნეულ იქნა სასამართლოს მიერ რამდენიმე გადაწყვეტილებაში მხოლოდ მაშინ, როდესაც ასეთი ინფორმაციის საფუძველზე შედგენილ არც პატაკში და არც გამოკითხივს ოქმში არ იყო არანაირი მითითება იმ პირის შესახებ, ვის მიმართაც იყო განხორციელებული ჩხრეკა ან/და ჩატარებული საგამოძიებო ღონისძიების შედეგად არ იყო ამოღებული რაიმე კანონსაწინააღმდეგო ნივთი ან ნივთიერება და, არა იმის გამო, რომ ოპერატიული ინფორმაციის შესახებ შედგენილი პატაკი და გამომძიებლის გამოკითხვის ოქმი არ იყო საკმარისი დასაბუთებული ვარაუდისთვის.[18]

იმის მიუხედავად, რომ პირადი ცხოვრების უფლების ჩხრეკის ღონისძიებით შეზღუდვასთან მიმართებით სააპელაციო სასამართლო წარმოადგენს უკანასკნელ ინსტანციას, საკითხს მოპოვებულ მტკიცებულებებთან კავშირში, სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობის განხილვისას უზენაესი სასაამრთლოც ეხება. საკასაციო წესით განხილულ სისხლისსამართლებრივ საქმეებშიც ჩანს, რომ ჩხრეკის შესახებ დადგენილების მიღება ოპერატიულ ინფორმაციას ეფუძნება და მისი დაკანონება ასეთი ინფორმაციის არსებობაზე მითითებითაც შესაძლებელია.[19] მიუხედავად იმისა, რომ მოცემულ საქმეებზე, სასამართლოს არ უმსჯელია ცალკე ჩხრეკის ან ამოღების კანონიერებაზე, ისინი ნორმის განმარტების ზემოთაღწერილი პრაქტიკის კიდევ ერთ დადასტურებას წარმოადგენენ. მაგალითად, ერთ-ერთ საქმეზე უზენაესი სასამართლო აღწერს: „[...] ოპერატიული ინფორმაციის საფუძველზე, [...] პოლიციის მუშაკებმა შეაჩერეს [...] ავტომანქანა, [...] რომელსაც მართავდა თ. თ-ი. ვინაიდან არსებობდა დასაბუთებული ვარაუდი, რომ იგი ინახავდა კანონსაწინააღმდეგო ნივთს და შეეძლო, მოეშორებინა მამხილებელი მტკიცებულებები, ადგილზე ჩაუტარდა პირადი ჩხრეკა.[20] კიდევ ერთ საქმეზე უზენაესი სასამართლო საპროცესო კანონმდებლობით დადგენილ პირადი ჩხრეკის ჩატარების უფლებამოსილების ფარგლებზეც აკეთებს მინიშნებას: „იმ მოცემულობაში, როდესაც პოლიციელებმა იცოდნენ, რომ ქ. სამტრედიაში, ...-ის ქუჩაზე მოძრაობდა ო. თ-ე, რომელსაც თან ჰქონდა მოპარული ელექტროსადენი (დასტურდება ვ. ხ-ის მიმართვით - პატაკით), რასაც ისინი, ნივთის მოცულობიდან გამომდინარე, ადგილზე მისვლისასაც მარტივად შეამჩნევდნენ, პასუხგაუცემელია კითხვა - რატომ ადგილზევე, გადაუდებელი აუცილებლობის გამო, არ ჩაუტარდა პირადი ჩხრეკა ო. თ-ეს და არ იქნა მისგან ამოღებული მოპარული ნივთი - ელექტროსადენი - ასეთის არსებობის შემთხვევაში, რის საშუალებასაც პოლიციელებს აძლევდა სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის არსებული რეგულაცია.[21]

სასამართლოს მიერ დამკვიდრებულ კანონის ამ განმარტებებზე, კერძოდ დასაბუთებული ვარაუდისთვის მხოლოდ კონფიდენტის მიერ მოწოდებული ინფორმაციაზე მითითების საკმარისობაზე და ამ სტანდარტით პირად ცხოვრებაში ჩარევის დასაშვებად ცნობაზე, საერთო სასამართლოების პრაქტიკის შუქზე, საუბარია აკადემიურ ნაშრომებშიც (სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის კომენტარი).[22] საკითხის განხილვისას ერთ-ერთი მაგალითად ციტირებს სააპელაციო სასამართლოს მსჯელობას: „ბუნდოვანია პირველი ინსტანციის სასამართლოს განმარტება იმასთან დაკავშირებით, რომ ჩხრეკის ჩატარებამდე ამოწურული უნდა ყოფილიყო სხვა საგამოძიებო მოქმედებების ჩატარება და თუ ისინი არაეფექტური აღმოჩნდებოდა დანაშაულის გამოსავლენად, შემდეგ უნდა გადაწყვეტილიყო ჩხრეკის ჩატარების მიზანშეწონილობის საკითხი. მოცემულ შემთხვევაში ჩხრეკა იყო დროული და კანონიერი, სხვა საგამოძიებო მოქმედებების ჩატარებას მართლაც შეიძლება მოჰყოლოდა მტკიცებულებების გადამალვა, რის თაობაზეც გამოძიებას ჰქონდა შესაბამისი ინფორმაცია [საუბარია ოპერატიულ ინფორმაციაზე]“.

ამდენად, დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტის საკანონმდებლო რეგულირება მხოლოდ ერთ შეზღუდვას გულისხმობს - ინფორმაცია, რომელსაც საგამოძიებო ორგანოები მოსამართლის წინაშე წარმოადგენენ, და რომლის სანდოობის შეფასების სხვა დამატებითი საშუალება არ არსებობს, გასაჩხრეკ პირს/ქონებას უნდა მიემართებოდეს (ანუ პირი და ქონება იდენტიფიცირებადი უნდა იყოს). სასამართლო კონტროლი დაიყვანება, იმ გარემოების გამორკვევამდე, ნახსენები არის თუ არა მოწოდებულ ინფორმაციაში ის პირები/ქონება, რომლის მიმართაც უნდა ჩატარდეს/ჩატარდა საგამოძიებო მოქმედება. ობიექტური შემოწმების სხვა ბერკეტის გარეშე, სასამართლოს ხშირად ჩხრეკის ჩატარების შედეგების მოშველიებაც უწევს, რომელიც, როგორც უკვე ავღნიშნეთ არარელევანტური უნდა იყოს პირადი ცხოვრების უფლების შეზღუდვის წინასწარი გარანტიების აღიარების პირობებში. ზოგჯერ კი სასამართლო ჩატარებული ჩხრეკის შედეგად მითითებული ნივთების აღმოჩენის გარეშეც არ აყენებს ეჭვ ქვეშ მოწოდებული კონფიდენციალური ინფორმაციის სანდოობას. ეს მთლიანობაში კი მნიშვნელობას აცლის სასამართლო კონტროლის იდეას, რომელიც გამოძიების მიღებული გადაწყვეტილებების თუ დასკვნების არა ფორმალურ დამოწმებას, არამედ ქმედით კონტროლს, რაიმე ობიექტურ ინფორმაციაზე დაყრდნობით, ინფორმაციის სანდოობის თავად შემოწმების შესაძლებლობას გულისხმობს. სადავო ნორმების სასამართლოს მიერ მინიჭებული განმარტებით კი, სასამართლოსთვის სახელმძღვანელო პრინციპი - დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტი - მიღებული ინფორმაციის სანდოობის შესახებ საგამოძიებო ორგანოების შეხედულების წინასწარ გაზიარებას გულიხსმობს, იმის მიუხედავად, რომ საქმეებში ასეთ ინფორმაციაზე მითითება შესაძლოა აბსოლუტურად იდენტურადაც კი იყოს ფორმულირებული.

ამის საპირისპიროდ, საგამოძიებო მოქმედებების ჩატარების ეტაპზე სადავო ნორმების გონივრული განმარტების შედეგად შეძენილი შინაარსი უშვებს, როგორც მინიმუმ, არ გამორიცხავს დასაბუთებული ვარაუდის ისეთ სტანდარტს, რომელიც უშვებს კონფიდენტის მიერ მოწოდებული ინფორმაციის გადაუმოწმებად, სასამართლოს კონტროლისგან იზოლირებულ ინფორმაციაზე დაყრდნობით, ჩხრეკის დაკანონებას. ამასთან, ამავე ნორმების გონივრული განმარტებით, ფაქტების ან ინფორმაციის ერთობლიობად ითვლება დოკუმენტების სიმრავლე, თუნდაც ისინი სრულად ერთ კონფიდენციალურ წყაროს ეყრდნობოდნენ. სასამართლო მოკლებულია შესაძლებლობას, რაიმე ფორმით შეამოწმოს კონფიდენციალური ინფორმაციის სანდოობა, იმის მიუხედავად, რომ მას სწორედ, როგორც ყველაზე ნეიტრალურ რგოლს სისხლის სამართლის პროცესში, აკისრია ფუნქცია უზრუნველყოს საგამოძიებო მიზნებისთვის ჩატარებული ღონისძიებების დროს ადამიანის უფლებების დაცვა. სადავო ნორმა არ აკონკრეტებს დასაბუთებული ვარაუდის უმდაბლეს სტანდარდს. სასამართლო პრაქტიკაც კანონით შექმნილი შესაძლებლობის შესაბამისად, პირადი ცხოვრების უფლებაში ჩარევისთვის პროკურატურის მიერ წარსადგენი ფაქტებისა და ინფორმაციის ერთობლიობას რაიმე ობიექტურ სტანდარტს არ უწესებს. აშკარაა, რომ სადავო ნორმები არათუ არ გამორიცხავენ ზემოთ აღწერილ შესაძლებლობას, არამედ, როგორც საერთო სასამართლოების არსებული პრაქტიკის ანალიზის საფუძველზე დგინდება, ამის კანონიერ საფუძველს ქმნიან.

როგორც საერთო სასამართლოებმაც აღნიშნეს, ცხადია, ჩხრეკისთვის დადგენილ დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტს პირდაპირი კავშირი აქვს კონსტიტუციის მე-20 მუხლით[23] დაცულ პირადი ცხოვრების უფლებასთან[24].

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ 2007 წლის 26 დეკემბრის გადაწყვეტილებაში საქმეზე #1/3/407 აღნიშნა, რომ დაუბალანსებელმა კანონმდებლობამ დემოკრატიის დაცვის მოტივით თავად დემოკრატია არ უნდა გახადოს მყიფე და სათუო.[25] საკონსტიტუციო სასამართლო პირადი ცხოვრების უფლების შეზღუდვის კონტექსტში ყურადღებას ამახვილებს კანონმდებლობით ძალაუფლების ბოროტად გამოყენებისგან დაცვის ეფექტური მექანიზმების საჭიროებაზე, რომელთაგან ერთ-ერთს მოსამართლის ბრძანების სავალდებულო პირობა წარმოადგენს.[26]

დანაშაულის პრევენცია და გამოვლენა დემოკრატიის დაცვასაც უმსახურება, თუმცა დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტისთვის გაუმართლებლად დაბალი ზღვარის მინიჭებით სწორედ დემოკრატია ხდება მყიფე, ამავე დროს მნიშვნელობა ეკარგება კონსტიტუციით დადგენილ სასამართლო კონტროლის მექანიზმს.

მართალია საკონსტიტუციო სასამართლოს ამ დრომდე არსებითად არ უმსჯელია აღნიშნული უფლების გარანტიებს შორის დასაბუთებული სტანდარტის დამოუკიდებელ კონსტიტუციურ მნიშვენლობაზე, თუმცა საკონსტიტუციო სასამართლომ დასაბუთებული ვარაუდის საკანონმდებლო სტანდარტის მიმართება დაინახა თავისუფლების უფლების შეზღუდვასთან მიმართებით, იმის მიუხედავად, რომ კონსტიტუციის მე-18 მუხლიც 21-ე მუხლის მსგავსად მითითებას მხოლოდ სასამართლოს სავალდებულო კონტროლზე აკეთებს. [27]

ამასთან, შეჩერების საპოლიციო ღონისძიებასთან მიმართებით, საკონსტიტუციო სასამართლო საუბრობს სუბიექტური აღქმის საფუძველზე თავისუფლების უფლების შეზღუდვის დაუშვებლობაზე, დასაბუთებულ ვარაუდზე დაბალი სტანდარტის - გონივრული ეჭვის - მიზნებისთვისაც. სასამართლოს სიტყვებით: „[...]დაუშვებელია, რომ პირის თავისუფლებაში ჩარევა ეფუძნებოდეს მხოლოდ სუბიექტურ განცდას, წინათგრძნობას ან ინტუიციას. პირის მიერ შესაძლო დანაშაულის ჩადენასთან დაკავშირებული ეჭვის წარმოქმნა ისეთ ფაქტს, გარემოებას ან მათ ერთობლიობას უნდა ემყარებოდეს, რომელიც ობიექტურ დამკვირვებელს ეჭვის წარმოქმნის საფუძვლიანობაში დაარწმუნებს. გონივრული ეჭვის მტკიცებულებითი სტანდარტი წარმოადგენს დასაბუთებული ვარაუდის წინა საფეხურს. გონივრული ეჭვის საფუძველზე, სახეზე არის მხოლოდ ეჭვი.“[28]

სასამართლოს ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიებებთან დაკავშირებით აღნიშნავს: „ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის დიდი ნაწილი შეუმჩნეველი რჩება საზოგადოებისთვის, რაც თითქმის გამორიცხავს მასზე საზოგადოების კონტროლის შესაძლებლობას.“ საკონსტიტუციო სასამართლოს აზრით, გარკვეულ შემთხვევებში მე-20 მუხლის მოთხოვნების გამკაცრება გამომდინარეობს იქიდან, რომ უფლების შეზღუდვის ადრესატი გამოძიების ინტერესებიდან გამომდინარე არ მონაწილეობს იმ სასამართლო პროცესში, სადაც უნდა გადაწყდეს მის მიმართ გარკვეული ღონისძიების განხორციელების საკითხი.[29] ჩხრეკის საგამოძიებო მოქმედების შემთხვევაშიც, მხოლოდ მოსამართლის ინიციატივით, და ისიც უკვე ჩატარებული ჩხრეკის შემდეგ, შესაძლოა უფლების შეზღუდვის ადრესატის მოსაზრებაც იქნეს გათვალისწინებული ჩატარებული ღონისძიების დაკანონების სხდომაზე.[30]

ამასთან ერთად, საგამოძიებო ოგანოების თვითნებობის რისკს ზრდის მათი პროფესიული დაინტერესება, გაიმარტივოს ჩადენილი დანაშაულის გამოძიების პროცესი და მისი ეფექტური პრევენცია მოახდინოს, როდესაც, თავის მხრივ, ანგარიშვალდებულების გაზრდისთვის კონფიდენტთან თანაშრომლობის ნაწილში არ ვრცელდება საპროკურორო ზედამხვედველობაც. საკონსტიტუციო სასამართლოც იზიარებს მოსაზრებას და აღნიშნავს, როდესაც სტრუქტურა პასუხისმგებელია წარმატებულ გამოძიებაზე და მის ინტერესში შედის მოიპოვოს რაც შეიძლება მეტი ინფორმაცია, თუ არ იარსებებს დამაბალანსებელი კონტროლის სათანადო მექანზმები, ბუნებრივია უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენების ცდუნება და რისკებიც მეტი იქნება.[31]

მაღალი ლეგიტიმაციისა და დამოუკიდებლობის ხარისხის ორგანოს - სასამართლოს კონტროლი მიიჩნევა საგამოძიებო ორგანოების თვითნებობის რისკების მინიმუმამდე დაყვანისათვის აუცილებელ გარანტად.[32] „ნეიტრალური პირის მიერ აღმასრულებელი ხელისუფლების ქმედებების გაკონტორლება ამცირებს თვითნებობის რისკებს და წარმოადგენს კანონის სწორი გამოყენების მნიშვნელოვან გარანტიას.”[33]

ამასთან, კონსტიტუციის მე-20 მუხლით გათვალისწინებული სასამართლო კონტროლი თანაბრად ვრცელდება გადაუდებელი აუცილებლობის შემთხვევაზე, სასამართლოს სიტყვებით: გადაუდებელი აუცილებლობის ვითარება არ ათავისუფლებს სახელმწიფოს, მოგვიანებით (დროის მცირე მონაკვეთში), პირად ცხოვრებაში ჩარევის საფუძვლიანობისა და კანონიერების სასამართლოში შემოწმების აუცილებლობისგან. „გადაუდებელი აუცილებლობის არსებობა კი არ გამორიცხავს სასამართლო ზედამხედველობის აუცილებლობას, არამედ მას მხოლოდ დროში გადაანაცვლებს.“[34]

სასამართლომ მართალია ირიბ მტკიცებულებებზე მსჯელობისას თუმცა მნიშნველოვანი განმარტებები გააკეთა სასამართლოში წარდგენილი ინფორმაციის ხარისხზე და მისი რეალური შემოწმების შესაძლებლობაზე: “კანონით დადგენილი წესით სასამართლოში წარდგენილი ინფორმაციის სანდოობას განაპირობებს ის, თუ რამდენად არის შესაძლებელი ან უზრუნველყოფილი მისი შემოწმება (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის N1/1/548 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ზურაბ მიქაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-11).“

თავად კონფიდენტის მოწოდებული ინფორმაციის ბუნებიდან გამომდინარე, რომელიც საკანონმდებლო შეზღუდვებიდან გამომდინარე, მოსამრთლეს არ უტოვებს მისი შემოწმების შესაძლებლობას, რთულია დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტის ისეთ სახელმძვანელო პრინციპზე საუბარი, რომელიც სასამართლო კონტროლის განხორციელებისას რაიმე ფორმით აზღვევს საგამოძიებო ორგანოების უფლებამოსილებების გადამეტების, ბოროტად გამოყენების რესურსს. ასეთი შესაძლებლობის ნაკლებობაზე მიუთითებს თავად სასამართლოების „უცნაური“ პრაქტიკა, რომელიც დასაბუთებული ვარაუდის არსებობის დასადგენად, არა ჩხრეკის ჩატარებამდე არსებულ ინფორმაციას, არამედ ჩხრეკის შედეგებს და შემდგომში განხორციელებულ ღონისძიებებს ეყრდნობა.

გადაუდებელი აუცილებლობისას კანონმდებლის მიერ შექმნილი შესაძლებლობა, მოსამართლის ბრძანების საჭიროება დროში გადაანაცვლოს, ემსახურება პირად ცხოვრებაში ჩარევას არა ნაკლებად დამაჯერებელი ფაქტების ერთობლიობაზე დაყრდნობით, არამედ ანალოგიური სტანდარტით, მხოლოდ ჩარევის შემდგომ შეფასების გზით. ჩხრეკის ჩატარებამდე აუცილებელი დასაბუთების სტანდარტის შეფასება ცხადია, არ უნდა ეყრდნობოდეს ჩხრეკის შედეგად ან მის შემდგომ მოპოვებულ მტკიცებულებას, მარტივი მიზეზის გამო - ასეთი მტკიცებულება დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტის აუცილებლობის მომენტში არ არსებობდა. ამასთან, ჩხრეკის შედეგად ამოღებული ნივთისთვის საგამოძიებო მოქმედების კანონიერების შემძენი რესურსის მინიჭება ამცირებს საგამოძიებო ორგანოს ინტერესს, ჩხრეკამდე იმუშაონ აუცილებელი საპროცესო სტანდარტის მისაღწევად და ასევე ახალისებს მათი მხრიდან “მტკიცებულების” ხელოვნური შექმნის ინტერესს.

დასაბუთებული ვარაუდის საკანონდმებლო სტანდარტმა პირადი ცხოვრების უფლებაში ჩარევა დასაშვებად მიიჩნია გადაუმოწმებელი ოპერატიული ინფორმაციის საფუძველზეც საგამოძიებო ორგანოების შეფასების პრეზუმირებული ნდობის პირობებში, რომელიც გაბათილებულია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როდესაც საგამოძიებო ორგანოების მიერ მოწოდებული ინფორმაცია საერთოდ არ არის კავშირში უფლების შეზღუდვის ადრესატთან. დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტისთვის ის შემთხვევებიც საკმარისია, როდესაც ჩხრეკის შედეგებიც კი აყენებს ეჭვ ქვეშ წარდგენილი ინფორმაციის სანდოობას, ეჭვების გასაბათილებლად და ჩხრეკის აუცილებლობის ვარაუდის გასამყარებლად კი კონფიდენციალური ინფორმაცის გარდა სხვა გარემოებებზე მითითება არ მომხდარა.

მთლიანობაში, დასაბუთებული ვარაუდის ის სტანდარტი, რომელიც მესამე გასაიდუმლოებული პირის მიერ მოწოდებულ ინფორმაციაზე მხოლოდ მითითებასაც საკმარისად მიიჩნევს, ვერ გამოდგება ეფექტური სასამართლო კონტროლისთვის დადგენილ საკანონმდებლო რეგულირებად. საკონსტიტუციო სასამართლო მართებულად აღნიშნავს, რომ ფორმალურად სასამართლოს ბრძანების არსებობა ვერ გაამართლებს უფლებაში გაუმართლებელი ჩარევის ფაქტს: „სასამართლო გადაწყვეტილების, როგორც ასეთის, არსებობა არ ნიშნავს აპრიორი შესაბამის უფლებაში ჩარევის თანაზომიერებას.[35]

ამასთან საკონსტიტუციო სასამართლოს ბრძანებით პირის უფლების დაცვის რესურს უკავშირებს საკანონმდებლო რეგულირებით განსასაზღვრ სახელმძღვანელო პრინციპებს. საკონსტიტუციო სასამართლო, მართალია ბრალის დამადასტურებელი მტკიცებულებების კონტექსტში, თუმცა მნიშვნელოვან მოსაზრებას გამოთქვამს: „მტკიცებულებების შეფასებისას შესაბამისი უფლებამოსილების მქონე პირი კეთილსინდისიერად, მიუკერძოებლად, შინაგანი რწმენის საფუძველზე უნდა მოქმედებდეს, თუმცა ეს ვერ იქნება შეცდომისაგან ან უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენებისაგან დაცვის საკმარისი გარანტია. კანონმდებელმა უნდა აღჭურვოს საქმის განმხილველი სასამართლო შესაბამისი სახელმძღვანელო ნორმებით, რომელიც საქმის გადაწყვეტის პროცესში გამორიცხავს იმგვარ მტკიცებულებებს, რომელიც თავისი ბუნებით ან შინაარსით შეიძლება არ იყოს სანდო, და ამდენად, შესაძლებლობას მისცემს სასამართლოს ან სისხლისსამართლებრივ დევნაზე პასუხისმგებელ ორგანოს, მართლმსაჯულების ინტერესებიდან გამომდინარე, შინაგანი რწმენის საფუძველზე შეაფასოს მტკიცებულებათა სანდოობის ხარისხი.[36]

ევროპული სასამართლოც, მართალია არა პირადი ცხოვრების, არამედ სამართლიანი სასამართლოს კონტექსტში, თუმცა ყურადღებას ამახვილებს მოსამართლისთვის ანონიმური მოწმის ვინაობის ცოდნის მნიშვნელობაზე. საქმეზე Kostovski v. the Netherlands, ევროპულმა სასამართლომ დაადგინა დარღვევა, იმის მიუხედავად, რომ პირი მოსამართლის და ბრალდებულის ადვოკატის წინაშე იყო დაკითხული, იმ არგუმენტით, რომ მისთვის უცნობი იყო მოწმის ვინაობა, რასაც სასამართლოს თქმით, შეუძლებელი იყო არ ჰქონოდა გავლენა მოწმის სანდოობის შემოწმების ხარისხზე.[37]

როდესაც კონფიდენტების ვინაობა მხოლოდ შესაბამისი თანამდებობის პირებისთვისაა ცნობილი (მათი რიცხვიდან გამორიცხეულია მოსამართლე ბლანკეტურად და ზედამხედველი პროკურორი სპეციალური დაშვების გარეშე)[38], ამავე დროს გასაიდუმლოებულია მათი საქმიანობის სხვადასხვა მახასიათებლებიც, საგამოძიებო ორგანოების მანუპილურების შესაძლებლობებიც გაზრდილია. ანგარიშვალდებულების გაზრდისთვის არ არსებობს საპროკურორო ზედამხედველობის სისტემაც, რომელიც გამოძიების მხრიდან თვითნებობის დაზღვევაზე იქნებოდა ორიენტირებული. საგამოძიებო ორგანოებისთვის, უფლებაში ჩარევის დასაბუთება იმგვარად ხდება შესაძლებელი, რომ ამის შემოწმების საშუალება მათ გარდა არავის რჩება. სადავოდ გამხდარი ნორმები შესაძლებელს ხდის, რომ სასამართლოს დასაბუთებული ვარაუდით ჩხრეკის აუცილებლობის შესახებ რწმენა კონფიდენციალური წყაროს მიერ, არაპირდაპირ კონკრეტიკას მოკლებული მიღებული ინფორმაციის საფუძველზე ჩამოუყალიბდეთ.

მსგავსი საფრთხისაგან თავის დასაცავად უდიდესი მნიშვნელობა ენიჭება საკანონმდებლო რეგულირებას, რომელიც სასამართლო კონტროლს შესაბამის სახელმძღვანელო პრინციპებს დაუდგენს. დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტის ამგვარი განმარტება, რომელიც ყველანაირი კონკრეტიკის გარეშეც ოპერატიულ ინფორმაციაზე ბლანკეტურ მითითებას საკმარისად მიიჩნევს, სანდოობის ობიექტური, ნეიტრალური ორგანოს მიერ შეფასებისთვის სახელმძღვანელო პრინციპის ფუნქციას ვერ შეასრულებს.

ყველა შესაძლო საფუძვლის ან გარემოების კანონით განსაზღვრა პრაქტიკულად შეუძლებელია. იმისთვის, რომ რაიმე რეგულაცია პრაქტიკულად გამოყენებადი იყოს, ის გარკვეული მოქნილობით უნდა ხასიათდებოდეს. თუმცა ასეთმა მოქმილობამ არ უნდა გამოიწვიოს ნორმის არაკონსტიტუციური განმარტება. დასაბუთებული ვარაუდის მოქნილი, თუმცა არა ბუნდოვანი ცნება, აუცილებელია ბალანსის დასადგენად, ერთი მხრივ, დანაშაულის წინააღმდეგ ბრძოლის საჯარო ინტერესსა და, მეორე მხრივ, პოლიციელის მიერ უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენებისგან ადამიანის დაცვის აუცილებლობას შორის.

სასამართლოს განმარტებით „კონსტიტუციური უფლებების, [..] შეზღუდვა მხოლოდ მკაფიო, არაორაზროვანი ნორმების საფუძველზეა გამართლებული.“[39] განსაზღვრულობის პრინციპი წარმოადგენს უფლებაშემზღუდველი ნორმის განჭვრეტადობის სტანდარტს, ნორმის არაკონსტიტუციუობის დასადგენად კი საკმარისია ნორმის კეთილსინდისიერი განმარტების პირობებში, მისი რომელიმე ინტერპრეტაცია უფლების შეზღუდვას იწვევდეს.[40]

საკონსტიტუციო სასამართლო არა მარტო სისხლისსმართლებრივი დევნის, არამედ ზოგადად მართლმსაჯულების განხორციელებასთან მიმართებით აღნიშნავს, რომ „სახელმწიფო შებოჭილი უნდა იყოს მკაფიოდ ფორმულირებული საკანონმდებლო ნორმებით, რომლებიც მინიმუმამდე დაიყვანს თვითნებობის ან შეცდომის დაშვების საფრთხეს. სახელმწიფოს ხელთ არსებული მნიშვნელოვანი რესურსი, რომელიც დანაშაულთან დაკავშირებული ფაქტებისა და გარემოებების გამოძიებისკენ არის მიმართული, არ უნდა იქნეს ბოროტად გამოყენებული. გონივრულმა, ზედმიწევნით ზუსტად განსაზღვრულმა საკანონმდებლო ნორმებმა უნდა დააბალანსოს [სახელმწიფოს] ბუნებრივი უპირატესობა.“[41]

საკონსტიტუციო სასამართლომ, მტკიცებულებათა დასაშვებობის მარეგულირებელი ნორმები პირისთვის ბრალის წაყენების ან განაჩენის გამოტანის დროს ირიბი ჩვენების გამოყენების თაობაზე დამატებით მკაფიო მითითების, წესის, კანონით გათვალისწინებული ზოგადი სტანდარტით უფლების დარღვევის საფრთხის გამორიცხვის არარსებობის გამოც მიიჩნია. სასამართლომ ისიც აღნიშნა, რომ ნორმის კონსტიტუციური განმარტების მაგალითების დასახელებაც, a priori, არ მიანიშნებს მის კონსტიტუციურობაზე, სასამართლოს სიტყვებით, „იმ შემთხვევაშიც კი, თუ დავუშვებთ მსგავსი საგამონაკლისო პირობების კონსტიტუციასთან შესაბამისობის პრეზუმფციას, ეს, თავისთავად, ვერ უზრუნველყოფს სადავო ნორმით დადგენილი ზოგადი წესის კონსტიტუციურობას“. სასამართლომ თავად შინაგანი რწმენის შესამოწმებლად სასამართლოს მიერ გამოსაყენებელი - სადავო ნორმის სახით ჩამოყალიბებული - ტესტი მიიჩნია არაკონსტიტუციურად. [42]

ამ შემთხვევაშიც, სადავო ნორმებში არაფერი მიუთითებს იმაზე, რომ კონფიდენციალური წყაროს მიერ მოწოდებულ ინფორმაციაზე მითითების გარდა, რაიმე სხვა წინაპირობა უნდა იქნეს დაკმაყოფილებული, არაფერი გამორიცხავს იმის შესაძლებლობას, რომ პირის მიმართ ჩხრეკის საგამოძიებო ღონისძიების გამოყენებისას სასამართლო ასეთ ინფორმაციას დაეყრდნოს.

ევროპული სასამართლო ყურადღებას ამახვილებს, განსაკუთრებით სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის ნორმების მკაფიოდ და არაორაზროვნად ჩამოყალიბების აუცილებლობაზე. საქმეზე Coeme and others v. Belgium, სასამართლომ აღნიშნული მოთხოვნა სისხლის სამართალში აღიარებულ პრინციპს “nullum judicium sine lege” (არ არსებობს სასჯელი კანონის გარეშე) და შეჯიბრებით პროცესზე პირის უფლებას დაუკავშირა. სასამართლო აკონკრეტებს, რომ საპროცესო ნორმების ძირითადი დანიშნულება პირის თვითნებობის დაცვაში მდგომარეობს, რადგან დაცვა არის პროცესის ის მხარე, რომელიც ივარაუდება ყველაზე მეტად დაზიანდეს საკანონმდებლო ხარვეზებითა ან/და ბუნდოვნად ფორმულირებული ნორმებით.[43]

სადავო ნორმა, რომელიც ოპერატიულ ინფორმაციას გადამოწმების შესაძლებლობის არარსებობის მიუხედავად, დასაბუთებული ვარაუდისთვის ყველა შემთხვევაში საკმარის საფუძვლად მიიჩნევს, არღვევს პირადი ცხოვრების უფლებას და ამასთან ერთად, შეიცავს შეცდომების დაშვების შესაძლებლობას და საფრთხის შემცველია ობიექტური და სამართლიანი მართლმსაჯულების განხორციელებისთვისაც.

რელევანტური საერთაშორისო პრაქტიკა

თავისუფლების უფლებასთან ერთად[44], დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტის შემხებლობას ევროპული სასამართლო პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობასთანაც ხედავს.

საქმეზე Roman Zakharov v. Russia, სასამართლოს დიდმა პალატამ ფარული მოსმენების კონტექსტში განიხილა დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტის მიმართება პირადი ცხოვრების უფლებასთან და განმარტა, რომ ასეთი ღონისძიების განხორციელებისთვის წინასწარ უნდა დგინდებოდეს დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტის არსებობა პირის ისეთ საქმიანობასთან მიმართებით, რომელიც ფარული ღონისძიებების გამოყენების საფუძველს ქმნის. სასამართლომ დარღვევა დაადგინა სწორედ იმის გამო, რომ ეროვნული სასამართლოები კმაყოფილდებოდნენ საგამოძიებო ორგანოების მიერ შესაძლო დანაშაულის შესახებ ინფორმაციის არსებობაზე მითითებით. სასამართლომ გამოყო გამონაკლისი შემთხვევები, როდესაც სასამართლო არ იზიარებდა საგამოძიებო ორგანოების პოზიციას, კერძოდ როდესაც ის არ შეიცავდა რაიმე მითითებას სავარაუდო დანაშაულზე ან ისეთ დანაშაულზე იყო მითითება, რომელზეც ფარული ღონისძიებების გამოყენება არ იყო დაშვებული. პრაქტიკის ანალიზის შედეგად სასამართლომ დაასკვნა, რომ ეროვნული სასამართლოები რეალურად არ ახდენენ დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტის შემოწმებას და საერთოდ არ მსჯელობენ საჭიროებისა და თანაზომიერების საკითხზე.[45]

კონკრეტულად ჩხრეკის საგამოძიებო ღონისძიებასთან მიმართებით საქმეზე Robathin v. Austria, ევროპულმა სასამართლომ იმსჯელა, რამდენად ითვალისწინებდა ეროვნული კანონმდებლობა და სასამართლო პრაქტიკა ადეკვატურ და ეფექტურ დაცვის მექანიზმებს საგამოძიებო ორგანოების უფლებამოსილებების ბოროტად გამოყენების და თვითნებობის საპასუხოდ, და მათ შორის მიუთითა ჩხრეკის „დასაბუთებული ვარაუდის“ სტანდარტით ჩატარების აუცილებლობაზე.[46] უფლებამოსილებების ბოროტად გამოყენების წინააღმდეგ აუცილებელ საკანონმდებლო და სასამართლო დაცვის გარანტიებზე გამახვილდა ყურადღება კიდევ ერთ საქმეზე, სადაც სასამართლომ ჩხრეკასთან მიმართებით არსებული ფართო უფლებამოსილებები და სასამართლო კონტროლის არარსებობა როგორც ასეთი, პირადი ცხოვრების უფლებასთან მიმართებით თანაზომიერების მოთხოვნის დარღვევად მიიჩნია.[47] კვლავ ჩხრეკის კონტექსტში, სასამართლომ მიანიშნა, რომ დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტის ისე არ უნდა იყოს გამოყენებული, რომ საგამოძიებო ორგანოების საქმიანობა „თევზაობას“ დაემსგავსოს. [48]

ამის პარალელურად, თავისუფლების უფლების შეზღუდვის კონტექსტში აღნიშნული სტანდარტი განმარტებულია შემდეგნაირად: დასაბუთებული ვარაუდი არის მტკიცებულებათა და ინფორმაციის ის ერთობლიობა, რომელიც ობიექტურ დამკვირვებელს აფიქრებინებს შესაბამისი პირის მიერ დანაშაულის ჩადენის შესაძლებლობაზე.[49] ევროპულმა სასამართლომ საქმეზე, რომელშიც პირის დაკავება ეყრდნობოდა მაფიასთან კავშირში მყოფი პირის მიერ მოწოდებულ ინფორმაციას, რომელსაც თავის მხრივ ეს ინფორმაცია გაგონილი ჰქონდა, ყურადღება გაამახვილა იმ ფაქტზე, რომ წარმოდგენილი ინფორმაცია თავისი ხასიათით მანიპულირების საშუალებას ქმნიდა, და შესაძლოა ბრალდებულის წინააღმდეგ პირადი შურისძიების მიზანს ემსახურებოდა. სასამართლოს თქმით, ასეთ შემთხვევებში აუცილებელი იყო მოსმენილი [ყურმოკრული] ინფორმაცია სხვა დამატებითი მტკიცებულებებით ყოფილიყო გამყარებული.[50]

ზოგადად ევროპული სასამართლო ხაზს უსვამს სასამართლოს ეფექტური ზედამხედველობის აუცილებლობას მაშინაც კი, როდესაც სახელმწიფო ეროვნულ უსაფრთხოებისა და ტერორიზმის რისკებზე უთითებს.[51]

საქმეზე Adams v. Williams ამერიკის უზენაესმა სასამართლომ საკმარისად ჩათვალა კონფიდენტის მიერ მოპოვებული ინფორმაციის საფუძველზე პირის შეჩერება, მაშინ როდესაც მისივე განმარტებით მხოლოდ ასეთ ინფორმაციაზე დაყრდნობით ჩხრეკის ჩატარება არ იქნებოდა დასაშვები. რადგან შეჩერება უფლებაში ჩარევის ნაკლებად მძიმე საშუალებას წარმოადგენდა, უზენაესი სასამართლოს პრაქტიკა კი, კერძოდ საქმე Terry v. Ohio, ასეთ შემთხვევებში პოლიციელის უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად ზედაპირული შემოწმების საშუალებას იძლეოდა, შემოწმების შედეგად აღმოჩენილი იარაღი უკვე დასაბუთებული ვარაუდისთვის და ჩხრეკის განსახორციელებლად საკმარის საფუძვლად ჩაითვალა. სასამართლომ განმარტა, რომ კონფიდენციალური ინფორმაციის მოპოვების შემდგომ, რა თქმა უნდა, პოლიციელმა გარკვეული ზომები უნდა მიიღოს, ყველაზე გონივრული კი ასეთ ზომებს შორის არის შეჩერება იდენტიფიკაციის მიზნით, ან დამატებითი ინფორმაციის მოპოვება. სასამართლომ განმარტა, რომ ინფორმანტის მიერ მოწოდებული ინფორმაციის სანდოობის არარსებობის შემთხვევაში არათუ შეჩერება, არამედ პოლიციის არცერთი უფლებისმზღუდველი ღონისძიება არ უნდა განხორციელებულიყო, ასეთი სანდოობის დასადგენად სასამართლომ 4 კრიტერიუმო გამოყო: (1) პოლიციელი იცნობდა კონფიდენტს, (2) კონფიდენტს ადრეც ჰქონდა სანდო ინფორმაცია წარმოდგენილი, (3) ინფორმანტი თავისი ინიციატივით გამოცხადდა პოლიციელთან, და მის მიერ მოწოდებული ინფორმაცია დაუყოვნებლივ გადამოწმებას ექვემდებარებოდა (4) ასევე კონფიდენტის წინააღმდეგ შესაძლოა გამოყენებულიყო სისხლის სამართლებრივი მექანიზმები თუ ინფორმაცია არასწორი აღმოჩნდებოდა. [52]

ერთ-ერთ სხვა საქმეზე უზენაესი სასამართლოს მიდგომის თანახმად, კონფიდენტის მიერ მოწოდებული ინფორმაციის სანდოობისა და მისი რწმენის შეფასება „გარემოებათა ერთობლიობის“ გათვალისწინებით უნდა მოხდეს. საქმეზე ანონიმური წერილი გამოძიებას პირების მიერ ნარკოტიკების გასაღებაზე აწვდიდა ინფორმაციას. წერილი შეიცავდა მონაცემებს პირების საცხოვრებელ ადგილზე, ნარკოტიკების გასაღების ადგილზე, მათი მანქანის აღწერას და მათ მიერ ამ უკანონო საქმიანობის განხორციელების სხვა დეტალებს. ამ შემთხვევაში გამომძიებელმა დეტალური აღწერილობის საშუალებით მოახერხა კვალზე გაყოლა, რამაც დაადასტურა ანონიმური წყაროს მიერ მოპოვებული ინფორმაცია. სწორედ იმის გამო, რომ ჩხრეკის ჩატარების შესახებ გადაწყვეტილება არ იყო მიღებული მხოლოდ ანონიმური ინფორმაციის საფუძველზე, და მას ახლდა დამატებითი გამოძიება, რომლის საშუალებითაც დადასტურდა მოწოდებული ინფორმაცია, სასამართლომ დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტი დაკმაყოფილებულად მიიჩნია.[53]

ამერიკის უზენაესის სასამართლოს მსგავსად, კანადის უზენაესი სასამართლოს პრაქტიკის მიხედვით, ანონიმური ინფორმანტის მიერ მოწოდებული ინფორმაციის საფუძველზე ჩატარებული ჩხრეკა 3 საკითხის შემოწმების შემდეგ უნდა იქნეს ცნობილი დასაშვებად. 1. საჭიროებდა თუ არა მოწოდებული ინფორმაცია დაუყოვნებლივ რეაგირებას. 2. თუ პოლიციის სისტემის მიღმა პირის მიერ მოწოდებულ ინფორმაციასთან გვაქვს საქმე, იყო თუ არა ასეთი წყარო სანდო. და ბოლოს 3. ჩხრეკის საგამოძიებო მოქმედების ჩატარებას უძღვოდა თუ არა წინ გამომძიებლის მხრიდან დამატებითი ინფორმაციის შეგროვება, რომელიც დაადასტურებდა მოწოდებულ ინფორმაციას. სასამართლოს თანახმად, ამ საკითხების „მთლიანობაში“ შეფასების შედეგად გადაწყდება დაკანონებული უნდა ყოფილიყო თუ არა ჩხრეკა. სასამართლოს განმარტებით, მართალია, გამოძიებას არ ევალება, მოწოდებული ინფორმაციის ყველა დეტალი შეამოწმოს, თუმცა „სანდო“ კონფიდენტების შემთხვევაშიც დამატებითი ღონისძიებებით შემოწმების ფარგლები მინიმუმ უნდა აზღვევდეს „უბრალო დამთხვევის“ სიტუაციებს. შემოწმების ხარისხი კიდევ უფრო მაღალ სტანდარტს მოითხოვს, როდესაც მოწოდებული ინფორმაცია არ არის დეტალური, ამდენად „უბრალო დამთხვევის“ შესაძლებლობაც გაზრდილია.[54] კანადის უზენაესი სასამართლო ჩხრეკის დასაბუთებული ვარაუდის საფუძველზე განხორციელების სტანდარტს პირის სამართლიანი სასამართლოს უფლებასთან კავშირში ხედავს. მაგალითად, ინფორმანტის კონფიდენციალურობასთან მიმართებით გამონაკლისი დაშვებულია, როდესაც კონფიდენტის შესახებ ინფორმაციის დაცვის მხარისთვის მიწოდება გადამწყვეტია პირის უდანაშაულობის მტკიცებისთვის, ასეთად კი ითვლება სწორედ ის საქმეები, სადაც ბრალდებული ნარკოტიკული საშუალებების „ჩადებაზე“ აპელირებს და ამტკიცებს, რომ თავდაპირველად მის წინააღმდეგ განხორციელებული ჩხრეკაც არ ეყრდნობოდა დასაბუთებულ ვარაუდს. სასამართლოს განმარტებით, აღნიშნული გამოხატავს პრინციპს, რომ პირის მსჯავრდება დაუშვებელია, თუ რაიმე ფორმით მისი უდანაშაულობის მტკიცების შესაძლებლობა რჩება, ასეთი კი სახეზეა როდესაც ეჭვ ქვეშ შესაძლოა დადგეს მთავარი მტკიცებულებების ნამდვილობა, რომელიც თავის მხრივ „საეჭვოდ“ ჩატარებულ ჩხრეკას ეყრდნობა.[55]

ამდენად, საერთაშორისო პრაქტიკა, როგორც მინიმუმ მიუთითებს კონფიდენტის მიერ მოწოდებული ნებისმიერი ინფორმაციის დასაშვებობის წესის ადამიანის პირადი ცხოვრების თავისუფლებასთან შეუსაბამობაზე. კონსესუსი მიღწეულია იმასთან დაკავშირებით, რომ დასაბუთებული სტანდარტის შემოწმება თითოეული საქმის გარემოებებიდან, არსებული ინფორმაციის შეფასებით უნდა მოხდეს, და რაც მთავარია ამის რეალური შესაძლებლობა უნდა ჰქონდეს მოსამართლეს.

ამის საპირისპიროდ, საქართველოს ნორმატიულ ბაზაზე დაყრდნობით, დასაშვებად არის მიჩნეული კონფიდენტის მიერ მოწოდებული ნებისმიერი სახის ინფორმაციაზე დაყრდნობით ჩხრეკის დაკანონება, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც მოწოდებული ინფორმაციაც არ მიემართებოდა ჩატარებულ საგამოძიებო ღონისძიებას (მაგ. ჩხრეკა ჩატარდა იმ პირის მიმართ, რომელსაც მოწოდებული ინფორმაცია არ ეხებოდა).

კონფიდენტებისა და ანონიმური პირების მიერ ინფორმაციის მოწოდების ფაქტის ნამდვილობის შემოწმების შეუძლებლობა თავის მხრივ არსებული საკანონმდებლო ბაზით არის განპირობებული, რომელიც ბლანკეტურად ხურავს ინფორმაციაზე ზედამხედველობის შესაძლებლობას მათ შორის საქმის მწარმოებელი პროკურორისა და განმხილველი მოსამართლისთვის. სასამართლოსთვის შეუძლებელია დადგენა, კონფიდენტისგან მომდინარე ინფორმაცია მართლაც იყო თუ არა დეტალური, რადგან არ არსებობს კონფიდენტის შესახებ პირდაპირი ან ირიბი გზით ინფორმაციის მოპოვების შესაძლებლობა. „ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის შესახებ“ კანონის 21-ე მუხლის თანახმად: „მონაცემები იმ პირებზე, რომლებიც უწევენ ან უწევდნენ კონფიდენციალურ დახმარებას ოპერატიულ-სამძებრო ორგანოებს, თანამშრომლობენ ან თანამშრომლობდნენ მათთან, აგრეთვე ოპერატიულ-სამძებრო ხასიათის ინფორმაციის მოპოვების მეთოდები, ტაქტიკა და ორგანიზაცია არ წარმოადგენს საპროკურორო ზედამხედველობის საგანს.“ ამასთან, ამავე კანონის მე-5 მუხლი დამატებით შეზღუდვას ადგენს პროკურორის მიერ კონფიდენტის შესახებ გასაიდუმლოებული ინფორმაციის პროაქტიულ განსაჯაროებასთან მიმართებით: „პროკურორს უფლება აქვს, მოტივირებული დადგენილებით მოახდინოს ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის ამსახველი დოკუმენტებისა და მასალების (გარდა ამ კანონის 21-ე მუხლის მე-2 პუნქტით გათვალისწინებული დოკუმენტებისა და მასალებისა) განსაიდუმლოება მათი მტკიცებულებების სახით გამოყენების მიზნით [...]“.

სასამართლოს მიერ ex poste პირის მიმართ ცალკეული ღონისძიების ჩასატარებლად საჭირო დასაბუთებული ვარაუდის დადგენის სტანდარტი კი უფლების უარყოფას უთანაბრდება, რადგან ის სრულ თავისუფლებას აძლევს სამართალდამცავ ორგანოებს, ამოსაღები მტკიცებულებების მოლოდინით ნებისმიერი პირის წინააღმდეგ მოითხოვოს ჩხრეკის ღონისძიების ჩატარება. იმის მიუხედავად, რომ თავად კონფიდენტის შესახებ ნებისმიერი ინფორმაციის გასაიდუმლოება აპრიორი პირადი ცხოვრების თავისუფლების შეზღუდვას არ განაპირობებს, ასეთი შეზღუდული ზედამხედველობის ფარგლებში პირის ჩხრეკის აუცილებლობის შესახებ საკმარისი და წინასწარი ვარაუდის გარეშე დაკანონებული ჩხრეკის ღონისძიებები, უკვე უფლების დარღვევის მაგალითებს წარმოადგენენ.

„ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის შესახებ“ კანონის მე-5 მუხლის 1¹ პუნქტის და 21-ე მუხლის მე-2 პუნქტის და პროკურატურის შესახებ კანონის მე-16 მუხლის მე-3 პუნქტის კონსტიტუციურობა კონსტიტუციის მე-40 და 42-ე მუხლების პირველ და მესამე პუნქტებთან

საკონსტიტუციო სასამართლომ 2015 წლის 22 იანვარს მიღებულ გადაწყვეტილებაში საქმეზე ზურაბ მიქაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ ირიბი ჩვენების საფუძველზე პირის ბრალდებულად ცნობისა და მის წინააღმდეგ გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის შესაძლებლობა ცნო არაკონსტიტუციურად კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტთან მიმართებით. ამ გადაწყვეტილებაში საკონსტიტუციო სასამართლომ ირიბი ჩვენების ზოგადი წესით გამოყენების კონსტიტუციასთან წინააღმდეგობაზეც უსაუბრა.[56]საკონსტიტუციო სასამართლომ შემდგომ 2017 წლის 27 იანვრის გადაწყვეტილებაში კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3 და 42-ე მუხლის პირველ და მე-3 პუნქტებთან კუმულაციურად განიხილა დაცვის მხარის მნიშნველოვანი საპროცესო უფლებამოსილების შეზღუდვის საკითხი და კონსტიტუციის სამივე დებულებასთან მიმართებით არაკონსტიტუციურად ცნო სადავო რეგულირება, რომელიც დაცვის მხარის მიერ კომპიუტერულ სისტემაში ან კომპიუტერულ მონაცემთა შესანახ საშუალებაში შენახული ინფორმაციის ან დოკუმენტის გამოთხოვის შესახებ განჩინების გაცემის შუამდგომლობით სასამართლოსათვის მიმართვის უფლებას გამორიცხავდა.

საქმეზე ზურაბ მიქაძე პარლამენტის წინააღმდეგ საკონსტიტუციო სასამართლომ ირიბი ჩვენების საფუძველზე პირის ბრალდებულად ცნობისა და მის წინააღმდეგ გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის შესაძლებლობის არაკონსტიტუციურად ცნობამდე, შეამოწმა შეიცავდა თუ არა სისხლის სამართლის საპროცესო კანონმდებლობით დადგენილი წესი საკმარის გარანტიებს იმისთვის, რომ პირის მიერ დანაშაულის ჩადენის ფაქტი უტყუარად ყოფილიყო დადასტურებული. ამისთვის საკონსტიტუციო სასამართლომ შეისწავლა არსებობს თუ არა საფრთხე იმისა, რომ პირისთვის განაჩენი გამოტანილი იქნეს საეჭვო, ყალბ ან არასანდო მტკიცებულებებზე დაყრდნობით. სასამართლო სადავო ნორმასთან კავშირში აკონკრეტებს, „რამდენადაც მაღალია ირიბი ჩვენების საფუძველზე მიღებული ინფორმაციის მნიშვნელობა ბრალის დადასტურების საკითხში, მით უფრო მნიშვნელოვანი ხდება წესი, რომელიც ასეთი ჩვენების გამოყენებას შესაძლებელს ხდის.“ ამასთან, „მხოლოდ უტყუარი მტკიცებულებების საფუძველზე პასუხისმგებლობის დაკისრების პრინციპი წარმოადგენს იმის გარანტიას, რომ სახელმწიფო მოხელეთა თვითნებობისა თუ შეცდომების შედეგად არ მოხდეს უდანაშაულო პირის მსჯავრდება“.

არ არსებობს რაიმე არსებითი მნიშვნელობის არგუმენტი, რომელიც ირიბი ჩვენებისა და პოლიციელის მხრიდან შეცდომით ან განზრახ ცრუ ინფორმაციის წარდგენის რისკებს განასხვავებდა. ირიბი ჩვენებასთან დაკავშირებით. საკონსტიტუციო სასამართლო საუბრობს ინფორმაციის ირიბად გადმოცემისთვის დამახასიათებელ ნაკლებ მტკიცებულებით მნიშვნელობაზე და მცდარი აღქმის შექმნის საფრთხეებზე,[57] ასევე ცრუ ჩვენების მიცემისთვის გათვალისწინებული სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის სამართლებრივი მექანიზმების არაეფექტურობაზე.[58] ეს გარემოებები ანალოგიურია გამომძიებლის შემთხვევაშიც, რამდენადაც მას არ შეუძლია სრულად დაადასტუროს მის მიერ წარდგენილი ინფორმაციის უტყუარობა, მას მხოლოდ ამაზე ვარაუდის გამოთქმის შესაძლებლობა აქვს, რაც თავისთავად პოლიციელის განზრახ თვითნებობის შემთხვევაშიც პასუხისმგებლობის დაკისრებას ვერ გამოიწვევს. არარსებობს საპროკურორო ზედამხედველობის მექანიზმიც. გასათვალისწინებელია, პოლიციელის, როგორც საქმის გამოძიებასა, და რეაგირებაზე პასუხისმგებელი ორგანოს როლიც, რადგან ეს თავისთავად შესაძლოა მიანიშნებდეს, თვითნებობის მომეტებულ რისკებზე.[59] ამ დროს, თავად პოლიციელის მხრიდან კონფიდენტისთვის ნდობის გამოცხადების ფაქტი, შესაძლოა უფრო მეტად ავტორიტეტული აღმოჩნდეს მოსამართლის შინაგანი რწმენის ფორმირებისთვის, ვიდრე ეს ჩვეულებრივი მოქალაქის ირიბი ჩვენებაა.

პარალელურად, მიუხედავად იმისა, რომ მტკიცებულებათა გამჟღავნება უმნიშვნელოვანესი ინსტრუმენტია ბრალდებულის საპროცესო გარანტიების დაცვისათვის, ის სრულად ვერ უზრუნველყოფს „შესაძლებლობათა ბალანსის“ დაცვას სისხლისსამართლებრივ პროცესში. მაგალითად, საპროცესო კანონმდებლობა, ბრალდების მხარეს არ აკისრებს ბრალდებულის გამამართლებელი მტკიცებულებების მოძიების ცალსახა ვალდებულებას. ამდენად, კონფიდენტის შესახებ ინფორმაციის სრული დახურულობის პირობებში, მტკიცებულებების წყაროსთან მიმართებით შესაძლო ეჭვების გაქარწყლება არათუ ბრალდების მხარის მხრიდან არ არის ეფექტურად განხორციელებადი, არამედ არც ბრალდების მხარის პასუხისმგებლობის ან მისი უშუალო ზედამხედველობის ფარგლებში ექცევა, ამავე დროს დაცვის მხარის მონაწილეობის გარეშეც არ ექვემდებარება სასამართლოს გადამოწმებას.[60] კონკრეტულად ნარკოტიკული დანაშაულების კონტექსტში, დაცვის მხარის მიერ „ჩადებაზე“ აპელირებისას, სრული დახურულობის ასეთი რეჟიმი, შესაძლოა დანაშაულის ხასიათიდან გამომდინარე წარმოადგენდეს ერთადერთ გამამართლებელ მტკიცებულებასაც.[61]

საკონსტიტუციო სასამართლო განმარტავს დაცვის უფლების არსს, როგორც სახელმწიფოს ხელთ არსებული უპირატესობების დამაბალანსებელ მექანიზმს. სასამართლოს სიტყვებით: „სისხლისსამართალწარმოებაში მხარეს, ერთი მხრივ, წარმოადგენს სახელმწიფო, რომელიც წარმართავს გამოძიებას მის ხელთ არსებული უზარმაზარი რესურსებითა და უფლებამოსილებით, ხოლო მეორე მხრივ - ბრალდებული, რომლის შესაძლებლობები (მათ შორის ფინანსური, ადამიანური რესურსები), როგორც წესი, შეზღუდულია. აქედან გამომდინარე, სისხლის სამართლის პროცესში მხარეთა შორის არსებული ობიექტური სხვაობა კომპენსირებული უნდა იყოს დაცვის მხარისათვის მინიჭებული სხვადასხვა საპროცესო ინსტრუმენტებით იმგვარად, რომ ბრალდებული არ აღმოჩნდეს არსებითად არახელსაყრელ მდგომარეობაში ბრალდების მხარესთან შედარებით.“[62]

შეჯიბრებითი პროცესის ფარგლებში, სამართლიანი სასამართლოს უფლების რეალიზებისათვის განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია დაცვის მხარეს გააჩნდეს ბრალდების არგუმენტების გაქარწყლების ადექვატური და რეალური შესაძლებლობა, რაც პირველ რიგში გულისხმობს როგორც უფლებას ბრალდების მხარის მტკიცებულებათა გამოკვლევა-გაბათილებაზე, ასევე ამავე მიზნით უფლებას მტკიცებულების მოპოვებაზე.[63] საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, „შეჯიბრებითობის [...] პრინციპის უმთავრესი მიზანი არის სწორი გადაწყვეტილების მიღების ხელშეწყობა და ამ მიზნისთვის ეს პრინციპი ეყრდნობა ორივე მხარის მიერ არგუმენტების თავისუფლად წარდგენის შესაძლებლობას“[64]

მოცემულ საქმეზე, კონფიდენტის შესახებ ყველა სახის ინფორმაციის დახურულობა დასაწყისშივე ქმნის საფრთხეს გადაწყვეტილება იქნეს გამოტანილი, საეჭვო, ყალბ, არასანდო ან სრულიადაც არარსებულ მტკიცებულებებზე. როგორც უკვე აღვნიშნეთ, კონფიდენტის მოწოდებული ინფორმაციის საფუძველზე ჩხრეკის დროს ამოღებული ნივთიერი მტკიცებულება, მოსარჩელესთან კავშირში კი ნარკოტიკული ნივთიერება, ძირითადად ხდება კიდეც პასუხისმგებლობის დაკისრების საფუძველი.

კონფიდენტის შესახებ ინფორმაციის სრული დახურულობის პირობებში, როდესაც მისი მოპოვების გარემოებები მხოლოდ გამომძიებლისთვის არის ცნობილი, იქმნება საპროცესო რეალობა, სადაც დაცვის მხარეს არ აქვს შესაძლებლობა ბრალდების პოზიციას დაუპირისპიროს დასაბუთებული კონტრარგუმენტები, რომლებიც თავად პროკურატურისთვისაც შეიძლება არ იყოს ცნობილი, და ცხადია სასამართლოს ყურადღების სფეროშიც ვერ მოექცევა. ამ დროს, ბრალდებული პროკურატურის „კეთილ ნებასაც“ ვერ დაეყრნობა მას მიაწოდოს ყველა ის შესაძლოა ინფორმაცი, რომელმაც საქმეში არსებული ძირითადი მტკიცებულებების სანდოობა შეიძლება დააყენოს ეჭვ ქვეშ.[65] საპროკურორო ზედამხედველობის არარსებობა დამატებით ამცირებს ანგარიშვალდებულების მოლოდინს და გამომძიებლის მხოლოდ „პრეზუმირებულ კეთილსინდისიერებაზე“ დამოკიდებულს ხდის პირის წინააღმდეგ წარდგენილი მტკიცებულებების სანდოობას. სადავო რეგულირება ქმნის იმის საფრთხეს, რომ ცალკეულ შემთხვევებში სასამართლო განხილვის შედეგი დაეფუძნოს გამომძიებლის გულგრილობას, შეცდომას, ანდა უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენებას და პირს პასუხისმგებლობა დაეკისროს ისე, რომ ვერ დაიცვას თავი ბრალდებისაგან, რომლის დაზღვევის აბსოლუტური შესაძლებლობა თავად ბრალდების მხარისთვისაც შეზღუდული იყო. [66]

კონფიდენტის შესახებ ინფორმაციის სრული გასაიდუმლოება, რომელიც შემდგომში მოპოვებული ყველა მტკიცებულების საფუძველია, გულისხმობს მტკიცებულებათა შეფასების პროცესში შეცდომების დაშვების შესაძლებლობას. მაღალია ალბათობა იმისა, რომ კონფიდენტის შესახებ ინფორმაციის მნიშვნელობის მიუხედავად, მასზე წვდომის არარსებობა როგორც მოსამართლისთვის, ასევე მხარისათვის (ამ უკანასკნელ შემთხვევაში გამონაკლისის სახით და თუნდაც შეზღუდული ფორმით), საბოლოო შედეგზე მნიშვნელოვან გავლენას მოახდენს. როდესაც მოსამართლის შინაგანი რწმენის ჩამოყალიბება დანაშაულთან დაკავშირებით ხდება ისე, რომ არც მოსამართლეს აქვს წვდომა მტკიცებულებების ძირითად წყაროზე, და არც დაცვას მისცემია საშუალება სტრატეგია აეგო წყაროს სანდოობაზე, ასევე ჩხრეკის შედეგად ამოღებული მტკიცებულებების „ავთენტურობაზე“, შეუძლებელია სისხლისმართლმსაჯულების პროცესში შეცდომის აცილებაზე ორიენტირებულ კანონმდებლობაზე საუბარი.[67]

კანონით დადგენილი წესით სასამართლოში წარდგენილი ინფორმაციის სანდოობას განაპირობებს ის, თუ რამდენად არის შესაძლებელი ან უზრუნველყოფილი მისი შემოწმება. ჩხრეკის შედეგად ამოღებული ნივთიერი მტკიცებულებების სანდოობის შემოწმების ერთ-ერთ საშუალებას წარმოადგენს იმ წყაროს შესახებ ინფორმაციის გათვალისწინება, რომელიც შესაძლოა ჩატარებული საგამოძიებო ღონისძიების კანონიერებაზე მიანიშნებდეს. გათვალისწინებაც გამორიცხულია, როდესაც მაგალითად „ჩადების“ ფაქტის მტკიცების მნიშვნელოვანი გარემოებების, მათ შორის კონფიდენტის არსებობის დადგენა, მასზე ინფორმაციის სრული დახურვის შემთხვევაში, მოსამართლისთვისაც შეუძლებელია. ბრალდების დასაბუთებულობაში ეჭვის შეტანისთვის საკმარისი არ არის ბრალდების მხარის მიერ მოპოვებული მტკიცებულებების კრიტიკული შეფასება და უკავშირდება კონკრეტული ინფორმაციაზე წვდომას, როგორც მინიმუმ საქმისთვის მნიშნველოვან ინფორმაციაზე სასამართლოს წვდომას მაინც, რაც სადავო ნორმებით განუხორციელებელი რჩება. [68]

როგორც დაცვის უფლებასთან, ასევე უტყუარობის პრინციპთან მიმართებით ფაქტობრივ გარემოებებზე ერთმნიშვნელოვანი მითითება მიუღწეველი დარჩება, თუ დაცვას არ მიეცემა შესაძლებლობა მოსამართლის წინაშე წარმოადგინოს ბრალდების მხარისგან განსხვავებული, ალტერნატიული ვერსია, რომელიც მათ შორის შესაძლოა ეყრდნობოდეს, თავად კონფიდენტის სანდოობის, ასევე საერთოდ მისი არსებობის ეჭვ ქვეშ დაყენებას, ნარკოტიკული საშუალებების „ჩადებაზე“ ეფექტურ აპელირებას, როგორც მინიმუმ, პირველი იმ დაშვებით, რომ მოსამართლეს მაინც ექნება წვდომა ინფორმაციის წყაროს ვინაობაზე, ან/და მოსამართლის მიერ დაცვის განხორციელების მიზნებისთვის შესაბამისი საჭიროების დანახვის შემთხვევაში მოხდება მოცემული ინფორმაციის დაცვის მხარისთვის გადაცემაც.

ინფორმაციაზე ბრალდების მხარის წვდომის არარსებობის პირობებში, მოსამართლისთვის და ბრალდებულისთვის ისეთი ინფორმაციის დახურვა, რომლებსაც შეუძლია ობიექტური ჭეშმარიტების დადგენაში მნიშვნელოვანი როლი ითამაშოს, შეჯიბრებით პროცესზე პირის უფლების მიღმა, არღვევს დაცვის უფლებას და უტყუარობის კონსტიტუციურ სტანდარტს.[69] ცხადია, დაცვის მხარის მითითება ნარკოტიკული საშუალებების „ჩადებაზე“ საქმისთვის მნიშვნელოვან, ბრალის დადასტურებისთვის რელევანტურ ფაქტს წარმოადგენს, და მისი დადასტურება ან უარყოფა, შესაძლოა სრულად ცვლიდეს საქმის შედეგებს. როგორც საკონსტიტუციო სასამართლო განმარტავს, დაუშვებელია „ისეთი პირის მსჯავრდება, რომლის ბრალეულობა მიუკერძოებელი და გონიერი დამკვირვებლისთვის საეჭვო რჩება.“[70] ასეთი სიტუაციის დაზღვევა ინდივიდუალური საქმეზე ობიექტური ჭეშმარიტების დადგენის გარდა ემსახურება საზოგადოებაში სამართლებრივი გარანტიებით გამყარებული რწმენის შექმნას, რომ სახელმწიფო არ მოახდენს არცერთი პირის მსჯავრდებას, თუკი სამართლიანი სასამართლო პროცესის შედეგად, ყველაზე მაღალი დამაჯერებლობით (სიზუსტით) არ დარწმუნდება პირის ბრალეულობაში.[71]

ვარაუდებისა ან/და დაცვის მხარის ბრალდებების გაბათილების გარეშე, გამამტყუნებელი განაჩენი დაეყრდნობა არა უტყუარ მტკიცებულებებს, არამედ ბრალდების მხარის ვარაუდს, რომელიც რაიმე სპეციფიკური საკანონმდებლო დამზღვევი რეგულირების არარსებობის პირობებში სრულიად შესაძლებელია დანაშაულის შესახებ რწმენის შესაქმნელად საკმარისიც აღმოჩნდეს.

საკონსტიტუციო სასამართლომ ირიბი ჩვენების მტკიცებულებით მნიშვნელობასთან მიმართებით აღნიშნა მისი ინფორმაციული შეზღუდულობა, რადგან სასამართლო მოკლებულია შესაძლებლობას შეამოწმოს ინფორმაციის გამავრცელებელი პირის განწყობა, მისი დამოკიდებულება. ასევე რთულია განჭვრეტა, თუ როგორ ჩვენებას მისცემდა ეს პირი, ის რომ სასამართლოში გამოცხადებულიყო. ეს კი იმ პირობებში, როდესაც თავად ასეთი ჩვენება მტკიცებულებას მხოლოდ წყაროს იდენტიფიცირების შემთხვევაში წარმოადგენდა, და იმის გათვალისწინებით, რომ საპროცესო კანონმდებლობა არ ითვალისწინებდა დამზღვევ დებულებებს მისი შემოწმების ვალდებულებასა და წესთან მიმართებით.[72] მსგავსად, კონფიდენტის შესახებ ინფორმაციის სრული დახურულობის პირობებში, სახელმწიფო უგულებელყოფს საქმიდან „გამქრალი“ კონფიდენტის ინფორმაციაზე საფუძველზე მიცემული ჩვენებებთან, და ჩხრეკის შედეგად ამოღებულ კანონსაწინააღმდეგო ნივთთან დაკავშირებულ სანდოობის რისკებს, და ასეთი რისკების დაზღვევის შესაძლებლობას ისეთ ობიექტურ შემფასებელსაც ართმევს, როგორიც მოსამართლეა.[73] წესის უგამონაკლისო ხასიათი, რომელიც კონფიდენტის ინსტიტუტის ზოგად არსს ეყრდნობა, მისი დაცვის მხარისგან დახურვის, ხოლო ასეთ არსსაც მოკლებულია, მოსამართლისგან დახურვის შემთხვევაში, თავად გადის კონსტიტუციურობის ზღვარზე და შეუძლებელს ხდის, კონკრეტულ შემთხვევაში, საქმის გარემოებების გათვალისწინებით, საკითხის ინდივიდუალურად გადაწყვეტის შესაძლებლობას.[74]

უტყუარობის მტკიცებულებითი სტანდარტის დადგენა ხელისუფლების სხვადასხვა შტოებს ავალდებულებს, უზრუნველყონ სისხლის სამართლის პროცესის წარმართვა ჯანსაღი პაექრობის, ბრალდებისა და დაცვის არგუმენტების შეჯერების საფუძველზე.[75] სისხლისსამართლებრივი დევნის განმახორციელებელი ორგანო, რომლის ძირითად ამოცანას დანაშაულის გამოძიება და მისი პრევენცია წარმოადგენს, კანონმდებელმა უნდა უზრუნველყოს გამოძიებისთვის საჭირო ეფექტური და, ამავე დროს, მკაფიოდ ფორმულირებული, განჭვრეტადი სამართლებრივი მექანიზმებით, რომლებიც სისხლისსამართლებრივი დევნის პროცესში სავარაუდო შეცდომის ან თვითნებობის საფრთხეს არსებითად გამორიცხავს. კანონმდებლობა უნდა ითვალისწინებდეს იმ მინიმალურ გარანტიებს, რომლებიც გამორიცხავს პოტენციურად მცდარი, საეჭვო მტკიცებულებების ბრალდებულის საწინააღმდეგოდ გამოყენების შესაძლებლობას.[76] თავის მხრივ, სასამართლო უნდა ფლობდეს რელევანტური ინფორმაციის მაქსიმალურად ფართო სპექტრს და სწორედ ფაქტების და დასაბუთებული ინფორმაციის შეჯერების საფუძველზე მოახდინოს საბოლოოდ ჭეშმარიტი გარემოებების დადგენა, საეჭვო მტკიცებულებების გამორიცხვა საქმიდან, რათა გამამტყუნებელი განაჩენი ემყარებოდეს გონივრულ ეჭვს მიღმა არსებულ შეთანხმებულ მტკიცებულებათა ერთობლიობას.[77] მტკიცებულებების შეფასებისას შესაბამისი უფლებამოსილების მქონე პირი კეთილსინდისიერად, მიუკერძოებლად, შინაგანი რწმენის საფუძველზე უნდა მოქმედებდეს, თუმცა ეს ვერ იქნება შეცდომისაგან ან უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენებისაგან დაცვის საკმარისი გარანტია. კანონმდებლობამ უნდა შექმნას საქმის გადაწყვეტის პროცესში იმგვარ მტკიცებულებების გამორიცხვის შესაძლებლობა, რომელიც თავისი ბუნებით ან შინაარსით შეიძლება არ იყოს სანდო.[78]

სახელმწიფოს მკაფიოდ ფორმულირებული საკანონმდებლო ნორმებით შებოჭვა, რაც შეძლებს თვითნებობის ან შეცდომის დაშვების საფრთხის მინიმუმამდე დაყვანას, კიდევ უფრო დიდ მნიშვნელობას იძენს სისხლისსამართლებრივი მართლმსაჯულების განხორციელებისას. საკანონმდებლო ნორმებმა სახელმწიფო ორგანოები, რომლებიც დანაშაულთან დაკავშირებული ფაქტებისა და გარემოებების გამოძიებით არიან დაინტერესებული, უნდა დააბრკოლონ უფლებამოსილებების ბოროტად გამოყენებისგან. სწორედ ასეთი კონსტიტუციური სტანდარტი წარმოადგენს დაცვის უფლების უზრუნველყოფის გარანტიას, როდესაც ბრალდების მხარეს დგას სახელმწიფო მანქანა და სასამართლო პროცესში მის ხელთ არსებული ბუნებრივი უპირატესობა. ცხადია, დაცვის მხარისთვის თავდაცვის სრულყოფილი შესაძლებლობის შექმნა თავის მხრივ, კვლავ მართლმსაჯულების ინტერესებს ემსახურება.[79]

ამდენად, მართალია სადავო ნორმები ფორმალურად უშუალოდ სისხლის სამართლის საპროცესო ნორმებს არ წარმოადგენენ, თუმცა შინაარსობრივად ისინი სისხლის სამართლის პროცესუალურ წესს ადგენენ, რომელიც გამორიცხავს რეგულარულ საპროკურორო ზედამხედველობას გამოძიების კონფიდენტთან თანამშრომლობის ნაწილში, ასევე მოსამართლეს ართმევს შესაძლებლობას კონკრეტული საქმის სპეციფიკის გათვალისწინებით, მაგალითად საქმეებზე სადაც არსებობს ვარაუდი ან/და ბრალდებები ნარკოტიკული საშუალებების „ჩადებაზე“, შეაფასოს წარმოდგენილი მტკიცებულებების უტყუარობის ხარისხი. ასეთ დროს, სასამართლო და ბრალდების მხარეც კი, არა თუ აღჭურვილი არ არის პროცესის წარმართვის სახელმძღვანელო პრინციპებით, არამედ სრულიად მოკლებულია შესაძლებლობას შინაგან რწმენა ჩამოიყალიბოს ასეთ ვარაუდსა და ბრალდებებთან მიმართებით.[80] ისინი ვერ ახერხებენ შესწავლას რა პირობებში, რა ფორმით და საშუალებებით გახდა ცნობილი კონფიდენტისთვის აღნიშნული ინფორმაცია, გაურკვეველი შესაძლოა დარჩეს ისიც, რეალურად კონფიდენტი თავად იყო ინფორმაციის პირველწყარო თუ ირიბად გადმოსცა წყაროს - მესამე პირის მხრიდან მიღებული ინფორმაცია.[81]

საკონსტიტუციო სასამართლო ირიბი ჩვენების გამონაკლის შემთხვევებში დასაშვებობის და გამოყენების მიზანშეწონილობის საკითხის გადაწყვეტას სასამართლოს გადაანდობს. მხოლოდ სასამართლოს მიერ საჭიროების დადგენისას, დასაშვებად მიიჩნევს ზოგადად სასამართლოში ასეთი მტკიცებულების გამოყენების შესაძლებლობას.[82] სასამართლოს თანახმად, ეს მკაფიოდ ფორმულირებული მარეგულირებელი ნორმებისა და სათანადო პროცესუალური გარანტიების პირობებში უნდა მოხდეს.[83] ანალოგიურად, კონფიდენტის დაცვის ლეგიტიმური მიზნის გათვალიწინებით სასამართლოს უნდა იყოს გადანდობილი ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში საქმის სპეციფიკიდან გამომდინარე, კონფიდენტის შესახებ, თუნდაც შეზღუდული ფორმით, გარკვეული ინფორმაციის განსაიდუმლოება, ამისთვის კი ცხადია, როგორც მინიმუმ თავად მოსამართლისთვის უნდა იყოს ხელმისაწვდომი კონფიდენტის ვინაობის შესახებ ინფორმაცია, რაც თავის მხირვ, პირის საპროცესო უფლებების დაცვის უკიდურესად მინიმალურ და აუცილებელ ზღვარს წარმოადგენს.

საერთაშორისო სტანდარტი სასამართლოს ეფექტურ ზედამხედველობასთან მიმართებით

როგორც ეს ზემოთაც აღვნიშნეთ, კონფიდენტის შესახებ ინფორმაციის გასაიდუმლოება ემსახურება ინფორმაციის მომწოდებელი პირის დაცვას, განსაკუთრებით დაცვის მხარისთვის ინფორმაციის ხელმისაწვდომის შესაძლო შედეგებისგან, მაგალითად შურისძიებისგან. საერთაშორისო პრაქტიკა ორიენტირებულია დაცვის უფლების და კონფიდენტის დაცვის ინტერესების დაბალანსებაზე კონფიდენტის არსიდან გამომდინარე. სასამართლო მსჯელობს მოსამართლის მიერ განსაჯაროვების შესახებ მიღებულ გადაწყვეტილებებზე (მოსამართლისთვის ის ისედაც ხელმისაწვდომია) ან/და მათ შორის ელექტრონული საშუალებებით მტკიცებულების გამოკვლევის აუცილებლობაზე.

საერთაშორისო სტანდარტების თანახმად, დახურულ სხდომაზე მოსამართლის წინაშე მოწმის წარდგენის შემთხვევაში, მტკიცებულებების დაცვის მხარის გამოკვლევისგან სრული გათავისუფლება წინააღმდეგობაში მოდის შეჯიბრებით პროცესზე პირის უფლებასთან. მაგალითად, ანონიმური მოწმის სასამართლოს წინაშე წარდგენის შემთხვევაში, მაშინაც, როდესაც მოსამართლისთვის ცნობილი იყო პირის ვინაობის შესახებ, მან ანონიმურობის მიზანშეწონილობასა და მოწმის სანდოობაზეც იმსჯელა, მოწმის ჩვენების პირადად გამოკვლევის უფლება, თუნდაც შეზღუდული ფორმით, არ შეიძლება სრულად ჩამოერთვას დაცვის მხარის.[84]

ევროპული სასამართლო პრაქტიკა ცალსახად მიანიშნებს, რომ დაცვის მხარისთვის ნებისმიერი შეზღუდვის დაწესება მის წინააღმდეგ არსებულ ინფორმაციაზე საგამონაკლისო წესით უნდა ხდებოდეს[85], შესაბამისი მიზეზების არსებობის შემთხვევაში. ამავე დროს, მოსამართლისთვის პირის ვინაობის გასაიდუმლოების რაიმე რაციონალური მიზეზი ვერ იქნება დასახელებული. როგორც უკვე აღვნიშნეთ, ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილებები სწორედ, რომ მოსამართლის მიერ კონფიდენციალურობის საკითხზე მიღებული გადაწყვეტილების და კონფიდენციალურობის მინიჭების შემდგომ უფლების უზრუნველყოფისთვის მიღებული დამაბალანსებელი ზომების შემოწმებას ახდენს.[86]

ამ დროს საქმე გვაქვს პროცესზე დაკითხულ მოწმესთან, რაც კონფიდენტის შემთხვევაში მიუღწეველი რჩება მის შესახებ ინფორმაციის მათ შორის მოსამართლისთვის სრული დახურვის გამო. თუმცა, სასამართლოში დაკითხვის ფაქტის მიუხედავად, კონფიდენტის მიერ მოწოდებული ინფორმაცია მნიშვნელოვან როლს თამაშობს პირის შესაძლო მსჯავრდებაში, მას ეყრდნობა მთავარი საგამოძიებო მოქმედება და მტკიცებულება საქმეში - ჩხრეკის შედეგად ამოღებული ნივთიერი მტკიცებულება. განსაკუთრებით, საქმეებში, სადაც ბრალდებული ნარკოტიკული საშუალების ჩადებაზე დაობს, კონფიდენტის მიერ მოწოდებული ინფორმაციის სანდოობაზე შეიძლება იდგეს კიდეც სასამართლო პროცესის ბედი.

ქვემოთ მოყვანილი პრაქტიკის ნაწილი პირდაპირ მიემართება ბრალდების მხარის მიერ ისეთი ინფორმაციის გაუმჟღავნებლობის დროს დარღვეულ უფლებებს, რომელიც სასამართლო პროცესზე არც ბრალდებას გამოუყენებია. საქმეების ნაწილი რელევანტურია იმის მიუხედავად, რომ ის ძირითადად სასამართლოში ბრალის დამადასტურებელი მტკიცებულების სახით წარდგენილ ინფორმაციას ეხება. მართალია კონფიდენტი სასამართლოში მოწმის სახით არ იკითხება, თუმცა მოსამართლის (ნაფიც მსაჯულთა სასამართლოს) შინაგან რწმენაზე შესაძლო გავლენის, მის საფუძველზე მოპოვებული მტკიცებულებების მნიშვნელობის გათვალისწინებით, ის ფაქტობრივ უთანაბრდება კიდევ პროცესზე გამოყენებულ ბრალის დამადასტურებელ მტკიცებულებებს. კონფიდენტის შესახებ ინფორმაციის მნიშვნელობა განსაკუთრებით დიდია ე.წ. „ჩადების საქმეებზე“, სადაც კონფიდენტის სანდოობის ეჭვ ქვეშ დაყენება, შესაძლოა უდიდეს გავლენას ახდენდეს საქმეზე მოპოვებული სხვა მტკიცებულებების სანდოობისა და საქმეზე ობიექტური ჭეშმარიტების დადგენის კუთხით.

საქმეზე Ludi v. Switzerland, სასამართლომ დააკონკრეტა, რომ კონვენციის გაგებით „მოწმეს“ ავტონომიური მნიშვნელობა ჰქონდა და „მოწმედ“ განხილვისთვის, არ იყო აუცილებელი, მას ჩვენება სასამართლოს წინაშე მიეცა. საქმეზე სასამართლომ დარღვევა ასეთი ანონიმური მოწმის დაცვის მხარის მიერ გამოკითხვის შეუძლებლობის გამო დაადგინა, იმის მიუხედავად, რომ სასამართლოს საბოლოო გადაწყვეტილება არ ეყრდნობოდა, არც სრულად და არც ძირითადად ანონიმური ოპერატიული მუშაკის წერილობით ანგარიშს, რადგან ის გარკვეულ როლს თამაშობდა გარემოებების დადგენის კუთხით. სასამართლომ აღნიშნა, რომ მოწმის სანდოობის კითხვის ნიშნის დაყენება არ მომხდარა იმის მიუხედავად, რომ აღნიშნული შესაძლებელი იქნებოდა მოწმის ანონიმურობის დაცვის შემთხვევაშიც.[87]

მაგალითად საქმეზე Scholer v. Germany საქმეზე სადაც დანაშაულებრივი ორგანიზაციის წევრ ბრალდებულთან წარსული გამოცდილებიდან ნათელი იყო ოპერატიულ მუშაკის პროცესზე გამოცხადების შემთხვევაში მისი სიცოცხლისთვის შექმნილი საფრთხე, გაიწერა მკაცრი კრიტერიუმები მოწმის პროცესზე არგამოცხადების და ანონიმურობის დაცვის დროს დაცვის უფლების უზრუნველყოფისთვის. კერძოდ, პირველ რიგში მიერ უნდა შემოწმდეს არსებობდა თუ არა დამაჯერებელი მიზეზები მოწმის ვინაობის დასაფარად. შემდგომში, სასამართლომ უნდა შეაფასოს ანონიმური მოწმის მიერ მოწოდებული მტკიცებულება იყო თუ არა ერთადერთი ან გადამწყვეტი მტკიცებულება, და თუ ეს ასეა, სასამართლო უნდა დარწმუნდეს, რომ ეროვნულმა სასამართლომ უზრუნველყო უფლების არათანაზომიერად შეზღუდვის რისკის დაბალანსება კონკრეტული ღონისძიებებით. საქმეზე ევროპულმა სასამართლომ დარღვევა არ დაადგინა, რადგან დაცვის მხარეს, პროკურატურას, ისევე როგორც სასამართლოს ჰქონდათ შესაძლებლობა წერილობით კითხვებით მიემართათ კონფიდენტისთვის, რომელზეც ის ვ ალდებული იყო პასუხი გაეცა, პასუხები კი ზედამხედველი პოლიციელის მიერ წარდგენილი იყო სასამართლოს წინაშე. ამის გარდა, თავად სასამართლომ წარმოდგენილი ირიბი ინფორმაცია განსაკუთრებული სიმკაცრით შეაფასა. ასეთი ინფორმაციის სანდოობა შემოწმდა სხვა დამატებით წარდგენილ მტკიცებულებებთან კავშირში. დამალანსებელ ფაქტორზე მიანიშნებდა, მაგალითად მოსამართლის მიერ ინფორმანტის წინააღმდეგობრივ და მცდარ განცხადებებზე ბრალდებულის მითითებების გულმოდგინე გამოკვლევა.[88] საქმეზე kok. V. Netherlands, ანალოგიურად, დარღვევა არ დადგინდა, რადგან ეროვნულმა სასამართლოებმა არაერთი ალტერნატიული საშუალების გამოყენებით, მისცეს დაცვის მხარეს მტკიცებულების ეფექტური გამოკვლევის, მათ შორის კითხვების დასმის შესაძლებლობა, დამატებით გათვალისწინებული იყო ანონიმური მოწმის მიერ ფიცის დადების ფაქტი, რაც არასწორი ინფორმაციის მიწოდების შემთხვევაში სისხლის სამართლებრივ პასუხისმგებლობას გულისხმობდა. [89] საქმეზე doorson v. The Netherlands, ფაქტი, რომ ანონიმური მოწმეები დაიკითხნენ მოსამართლის და ბრალდებულის ადვოკატის თანდასწრებით (ამ უკანასკნელისთვის დახურული იყო მოწმეების ვინაობა), ადვოკატს კი მოწმეებისთვის კითხვის დასმაც შეეძლო, საკმარისი აღმოჩნდა, შეჯიბრებით პროცესზე დაცვის გარანტიების უზრუნველსაყოფად. [90]

საპირისპიროდ, საქმეზე Birutis and others v. Lithuania[91], ეროვნული სასამართლოების მიერ ანონიმური მოწმეების სასამართლოს დარბაზში გამოკითხვის, და ანონიმური ახსნა-განმარტებების მოპოვების გარემოებების გამოკვლევის კუთხით ეროვნული სასამართლოს უმოქმედობა სასამართლომ პირის სამართლიანი სასამართლოს უფლების დარღვევად მიიჩნია, იმის მიუხედავად, რომ ბრალდებული პირების წინააღმდეგ გამოტანილი გამამტყუნებელი განაჩენი არც სრულად და არც ძირითადად არ ეყრდნობოდა აღნიშნულ წერილობით ახსნა-განმარტებებს. აღსანიშნავია, რომ თავად ლიტვის საკონსტიტუციო სასამართლომ ევროპულ სასამართლოში საბოლოო გადაწყვეტილების მიღებამდე ევროპული სასამართლოს იურისპრუდენციაზე დაყრდნობით[92] გააუქმა საპროცესო კოდექსის ის ნორმები, რომლებიც ანონიმური მოწმეების კონფიდენციალურობის შენარჩუნების ფარგლებშიც, არ იძლეოდა დაცვის მხარის მიერ მათი დაკითხვის შესაძლებლობას. საკონსტიტუციო სასამართლომ ანონიმური მოწმის დასაშვებობა სისხლის სამართლის პროცესში დასაშვებად მიიჩნია მხოლოდ იმ პირობით, რომ ასეთი ანონიმური მოწმეეების/დაზარალებულების მიერ მოწოდებული ინფორმაციის მტკიცებულებად გამოყენება მოხდეს მხოლოდ დაცვის მხარისთვის გათვალისწინებული შესაბამისი საპროცესო გარანტიებით.[93] საქმეზე Kostovski v. the Netherlands, ევროპულმა სასამართლომ დაადგინა დარღვევა, რადგან ანონიმური მოწმის მიერ ჩვენების მიცემა ეროვნულ სასამართლოებში არ მომხდარა და მოსამართლეები მხოლოდ წერილობით მოწოდებული ახსნა-განმარტებით ხელმძღვანელობდნენ. სასამართლომ ხაზი გაუსვა უშუალოდ სასამართლოს წინაშე მოწმის დაკითხვის მნიშვნელობას. ამავე დროს, ერთ-ერთ ანონიმურ მოწმესთან მიმართებით, დარღვევა იმის მიუხედავად დადგინდა, რომ პირი ბრალდებულის ადვოკატისა და მოსამართლის წინაშე იყო დაკითხული, იმ არგუმენტით, რომ ამ უკანასკნელისთვისაც კი უცნობი იყო მოწმის ვინაობა, რასაც სასამართლოს თქმით, შეუძლებელი იყო არ ჰქონოდა გავლენა მოწმის სანდოობის შემოწმების ხარისხზე. [94]

ამავე დროს, ევროპული სასამართლოს თანახმად, მოსამართლის მიერ ისეთი ინფორმაციის დახურვამ, რომელიც მართალია ნაფიც მსაჯულებისთვის არც ყოფილა წარდგენილი, და შესაბამისად მისი ბრალის დამადასტურებელ მტკიცებულებად არ ყოფილა გამოყენებული, თუმცა მნიშვნელოვანია პირის მიერ დანაშაულის ჩადენის ფაქტის სამტკიცებლად ან გასაქარწყლებლად, შესაძლოა ასევე განაპირობოს კონვენციის მე-6 მუხლის დარღვევა. მაგალითად, საქმეზე Edwards and lewis v. the United Kingdom, ევროპულმასასამართლომ განმარტა, რომ მოსამართლეს უნდა შეესწავლა საპოლიციო ღონისძიებების საფუძვლები, პოლიციის მონაწილეობა დანაშაულში, და შესაძლო იძულების ან ზეწოლის ბუნება, და მხოლოდ ამის შემდგომ გადაეწყვიტა საიდუმლო ინფორმაციის განსაჯაროვების საკითხი, რადგან ამ საკითხების დადგენას გადამწყვეტი მნიშვნელობა ექნებოდა საბოლოოდ სასამართლო პროცესზე, ინფორმაციის დახურვით კი დაცვისთვის შეუძლებელი იყო პროცესზე „წაქეზების“ შესაძლებლობაზე აპელირება. [95]

ევროპული სასამართლო კონვენციის მე-6 მუხლის დარღვევას ადგენს ისეთ საქმეებზეც, სადაც პროკურატურამ გამოძიების პროცესში მოპოვებული ინფორმაციის ნაწილის გაუმჟღავნელობა გადაწყვიტა ისე, რომ პირველი ინსტანციის სასამართლოს არ ჰქონდა შესაძლებლობა, თავად უშუალოდ შეეფასებინათ ეს მტკიცებულებები და მათი რელევანტურობა, იმის მიუხედავად, რომ ასეთი დახურული ინფორმაცია არამარტო ნაფიც მსაჯულების წინაშე არ ყოფილა წარდგენილი, არამედ სასამართლო პროცესის არც ერთ ეტაპზე არ ყოფილა გამოყენებული. დარღვევა დადგინდა საქმეზე Atlan v. The United Kingdom, იმის მიუხედავად, რომ სააპელაციო სასამართლომ დახურული სხდომის ფარგლებში, თუმცა დაცვის მხარის მონაწილეობის გარეშე იმსჯელა პროკურატურის მხრიდან დამალული ინფორმაციის გაუმჟღავნებლობის მიზანშეწონილობაზე და ასეთი ინფორმაცია საქმისთვის არარელევანტურად მიიჩნია. ეს არ აღმოჩნდა საკმარისი პირველი ინსტანციის ეტაპზე „უსამართლობის“ დასაბალანსებლად. ბრალდებულები აპელირებდნენ პოლიციის ინფორმანტის მხრიდან შეცდომაში შეყვანის გარემოებაზე, პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ ინფორმაციის განსაიდუმლოებაზე მიღებულ გადაწყვეტილებას კი შესაძლოა გადამწყვეტი როლი ჰქონოდა პროცესისთვის, მათ შორის შესაძლოა განსხვავებული ყოფილიყო მოსამართლის მიერ ნაფიც მსაჯულებისთვის წარდგენილი შემაჯამებელი სიტყვაც. [96] დარღვევა დადგინა საქმეზეც, სადაც ბრალდებულები არ აპელირებდნენ რაიმე კონკრეტულ გარემოებებზე, რომელთა მტკიცებისთვისაც შესაძლოა აუცილებელი გამხდარიყო გაუმჟღავნებელი ინფორმაცია, არამედ უთითებდნენ ზოგადად არსებითი განხილვის ეტაპზე ინფორმმაციის განსაიდუმლოების საკითხის სასამართლოს მიერ გადაწყვეტის აუცილობლობაზე, სასამართლოს განმარტებით, პროკურატურის თვითნებური გადაწყვეტილება გარკვეული მტკიცებულებები გაუმჟღავნებლობასთან დაკავშირებით თავისთავად მოდიოდა კონვენციის მე-6 მუხლის პირველ პუნქტთან წინააღმდეგობაში. სასამართლომ ხაზი გაუსვა პირველი ინსტანციის ფარგლებში საქმის სრულყოფილად განხილვის სპეციფიკურობასაც, როდესაც დაცვას მათ შორის არსებული ინფორმაციის საფუძველზე ჯერ კიდევ აქვს სხვადასხვა სტრატეგიის განვითარების შესაძლებლობა, ყურადღება გამახვილდა ასევე გაუმჟღავნებელი ინფორმაციის არარელევანტურად მიჩნევისას აპელაციის მოსამართლეზე ნაფიც მსაჯულთა სასამართლოს უკვე მიღებული ვერდიქტის შესაძლო გავლენაზე. [97]

კონვენციის მე-13 მუხლის კონტექსტშიც ევროპული სასამართლო უთითებს უფლების დაცვის სამართლებრივი საშუალებების „შეძლებისდაგვარად“ უზრუნველყოფის ვალდებულებაზე.[98] ევროპული სასამართლოს პოზიციის თანახმად. ფარული მოსმენების სპეციფიკისგან განსხვავებით, რომელიც მხოლოდ გასაიდუმლოების შემთხვევაში არის ეფექტური, უცხო ქვეყნის მოქალაქეების დეპორტაციასთან მიმართებით სენსიტიური ინფორმაციის საიდუმლოების შენარჩუნების და პირის სამართლებრივი დაცვის უფლების ინტერესების დაბალანსება ნაკლებ სირთულეს წარმოადგენს[99]

ამ კონტექსტშიევროპული სასამართლო ხაზს უსვამს სასამართლოს ეფექტური ზედამხედველობის აუცილებლობას მაშინაც, როდესაც სახელმწიფო ეროვნულ უსაფრთხოებისა და ტერორიზმის რისკებზე მიუთითებს.[100] საქმეზე Al-nashif v. Bulgaria, რომელიც უცხო ქვეყნის მოქალაქის ეროვნული უსაფრთხოების საფუძვლით დეპორტაციას ეხებოდა, სასამართლომ განმარტა, რომ კანონის უზენაესობის მოთხოვნა ეროვნული უსაფრთხოების რისკების მიუხედავად ავალდებულებდა სახელმწიფოს ფუნდამენტური უფლებების შეზღუდვის დროს უზრუნველეყო რაიმე ფორმის შეჯიბრებითი პროცედურა დამოუკიდებელი ორგანოს წინაშე (მაგალითისთვის უთითებს სპეციალურ წარმომადგენელს, რომელიც უშიშროების სამსახურების მიერ შემოწმებულია), რომელიც შეამოწმებს გადაწყვეტილების მიღების საფუძვლებს და შესაბამის მტკიცებულებებს, საჭიროების შემთხვევაში საიდუმლო ინფორმაციასთან მიმართებით შესაბამისი პროცედურული შეზღუდვებით.[101]

საქმეზე Chahal v. the United Kingdom ევროპულმა სასამართლომ იმსჯელა კონფიდენციალური ინფორმაციის მოსამართლის მიერ განსაჯაროვების სტანდარტებზე და მიუთითა მაგალითად კანადაში პირის წინააღმდეგ ინფორმაციის შესახებ მაქსიმალურად ამომწურავი ანგარიშის წარდგენის, ტექნიკური საშუალებების გამოყენებით დაცვის მიერ ან/და უსაფრთხოების სამსახურებისა და სასამართლოს მიერ დაშვებული ადვოკატების საშუალებით (security-cleared counsel instructed by the court) ინფორმაციის უშუალო წყაროს გამოკითხვის შესაძლებლობაზე.

ევროპული სასამართლოს აღნიშნულმა გადაწყვეტილებებმა რამდენიმე ქვეყანაში დაცვის უფლების უზრუნველყოფის კუთხით მნიშვნელოვანი გავლენას მოახდინეს როგორც უშუალოდ სისხლის სამართლის პროცესში, ასევე ექსტრადიციის საქმეებზე კონფიდენციალური მტკიცებულებების გამოკვლევასთან მიმართებით. საქმეზე Birutis and others v. Lithuania დადგენილ დარღვევაზე საპასუხოდ, ლიტვამ მიიღო ახალი სისხლის საპროცესო კოდექსი, რომელმაც დეტალურად გაწერა ანონიმური მოწმისგან ჩვენების აღების პროცედურა და ყველა ტექნიკური, აკუსტიკური და ვიზუალური საშუალებები აღნიშნულის განსახორციელებლად, ამასთან გაიწერა ანონიმური მოწმეების იდენტიფიკაციისგან თავდაცვის მექანიზმები. საქმეზე Chahal v. the United Kingdom დადგენილი დარღვევის აღმოსაფხვრელად დიდ ბრიტანეთშიც მიიღეს კანონმდებლობა, რომელიც იძლევა „სპეციალური ადვოკატის“ დანიშვნის შესაძლებლობას, ისეთ საქმეებზე, როდესაც გასაიდუმლოებული ინფორმაციის დაცვის მხარის მიერ გამოკვლევა ეროვნული უსაფრთხოების ინტერესებთან არის დაკავშირებული.

მაგალითად, კანადაში (მოდელი, რომელზეც ევროპული სასამართლოც უთითებდა) მოსამართლის მიერ კონფიდენციალურობის შესახებ პროკურატურის შუამდგომლობის დახურულ ან მხარეების დასწრების გარეშე გამართულ სხდომაზე გადაწყვეტისას არსებობს უფლების დაცვის ალტერნატიული მექანიზმები, მოსამართლეს შეუძლია ინფორმაციის შემოკლებული ვერსია წარუდგინოს დაცვას, ასევე მისცეს მას საშუალება მოსამართლეს გააცნოს შესაძლო კითხვები, რომელიც შესაძლოა შემდგომში დახურულ სხდომაზე წარედგინოს ბრალდების მხარეს, ან მოიწვიოს სასამართლოს მეგობარი, რათა მან პრივილეგიის შესახებ შუამდგომლობის სრულყოფილი განხილვა უზრუნველყოს. კანადის მოდელის ფარგლებში ასევე გათვალისწინებულია ანონიმური მოწმის დაკითხვა დახურულ სხდომაზე სპეციალურად უსაფრთხოების სამსახურების მეირ შემოწმებული დაცვის მხარის ადვოკატის საშუალებით. ასევე არსებობს გამონაკლისი, როდესაც კონფიდენტის პრივილეგია აღარ მოქმედებს, რადგან სახეზეა გამონაკლისი შემთხვევები (მაგ. კონფიდენტის მიერ მოწოდებული ინფორმაცია საქმეზე მთავარ მტკიცებულებას წარმოადგენს, ან მოქმედებდა როგორც „დანაშაულის პროვოკატორი“[102]), მათ შორის შემთხვევა, როდესაც კონფიდენტის შესახებ ინფორმაციის დაცვის მხარისთვის მიწოდება გადამწყვეტია პირის უდანაშაულობის მტკიცებისთვის, ასეთად ითვლება სწორედ ის საქმეები, სადაც ბრალდებული ნარკოტიკული საშუალებების „ჩადებაზე“ აპელირებს და ამტკიცებს, რომ თავდაპირველად მის წინააღმდეგ განხორციელებული ჩხრეკაც არ ეყრდნობოდა დასაბუთებულ ვარაუდს. ამ დროს მოსამართლის მიერ ინფორმანტის კონფიდენციალურობის წესის გამონაკლისის გამოსაყენებლად, რომელიც მათ შორის ინფორმანტის ვინაობის გასაჯაროებასაც შეიძლება მოიცავდეს, საკმარისია ბრალდებულმა წარმოაჩინოს „უდანაშაულობის მტკიცებისთვის შექმნილი საფრთხე“, მაგალითისთვის კი საუბრობს ინფორმანტის მიერ ნარკოტიკული საშუალებების „ჩადების“ ან მესამე პირის მიერ აღნიშნულის განხორციელების შესახებ ინფორმანტის ინფორმირებულობის შემთხვევებზე. სასამართლოს განმარტებით, აღნიშნული გამოხატავს პრინციპს, რომ პირის მსჯავრდება დაუშვებელია, თუ რაიმე ფორმით მისი უდანაშაულობის მტკიცების შესაძლებლობა რჩება.[103] კონფიდენციალურობის დაცვის ერთ-ერთი შესაძლებლობა ასეთ დროს ბრალდების მხარის მიერ საქმის შეწყვეტაა.[104]

ევროსაბჭოს მინისტრთა კომიტეტი, მოწმეთა ანონიმურობის რეგულირებასთან დაკავშირებით, რეკომენდაციებს აძლევს წევრ სახელმწიფოებს, დაცვის უფლების ინტერესებისთვის, მხოლოდ გამონაკლის შემთხვევებში მოხდეს, მოწმის ვინაობის დახურვა. კომიტეტის თანახმად, ასეთ დროს უნდა არსებობდეს ანონიმურობის საჭიროების შემოწმების მექანიზმი დაცვისა და მართლმსაჯულების სხვა ინტერესების დასაბალანსებლად. კომიტეტი საუბრობს მოსამართლის მიერ მხარეების მოსმენის შემდეგ ანონიმურობის მინიჭების გადაწყვეტილებაზე, ისეთ შემთხვევებში, როდესაც მაგალითად მოწმის სიცოცხლეს ან ოპერატიული მუშაკის შემთხვევაში, ეჭვ ქვეშ დგება მის სამომავლო საქმიანობას ემუქრება საფრთხე. კომიტეტი უთითებს ასევე პირის უსაფრთხოების ალტერნატიულად დაცვის შესაძლებლობებზე, მაგალითად სხვადასხვა ტექნიკური საშუალებებით იდენტიფიკაციის გარეშე პირის გამოკითხვაზე. [105]

საქმის არსებითი განხილვის ეტაპზე ინფორმაციის გასაიდულმოება მხოლოდ კონფიდენტის უსაფრთხოების დაცვის ინტერესს ატარებს, ცხადია, მისი ალტერნატიული ფორმებით განხორციელების შესაძლებლობა კი გაუმართლებელს ხდის დაცვის უფლების ნებისმიერი ფორმით შეზღუდვას, მით უფრო მოსამართლისთვის ინფორმაციის დახურვას, რაც ცხადია გონივრულ კავშირშიც ვერ იქნება კონფიდენტის უსაფრთხოების დაცვასთან.

საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-13 მუხლის მე-2 ნაწილის მე-2 წინადადების ქვემოთ განხილული ნორმატიული შინაარსების კონსტიტუციურობა კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მესამე და 42-ე მუხლის პირველ და მესამე პუნქტებთან

1. ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, თავად საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-13 მუხლის მე-2 ნაწილის მე-2 წინადადების ის ნორმატიული შინაარსიც მოდის კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მესამე და 42-ე მუხლის პირველ და მესამე პუნქტებთან წინააღმდეგობაში, რომელიც ითვალისწინებს გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის შესაძლებლობას ჩხრეკის შედეგად ამოღებული ნივთიერი მტკიცებულების და მასთან უშუალოდ დაკავშირებულ ექსპერტიზის დასკვნების საფუძველზე, როდესაც მის სანდოობასთან დაკავშირებით ბრალდებულის მიერ წარმოდგენილი ეჭვების გაბათილება არ/ვერ მოხდა.

ამ დროს მხოლოდ ამოღებული ნივთიერება და ექსპერტიზის დასკვნები [ოდენობისა და სახეობის შესახებ] წარმოადგენენ უშუალოდ ბრალის დამადასტურებელ მტკიცებულებას, თუმცა ისინი ერთ წყაროსთან ჩხრეკის დროს ამოღებულ ნივთიერებასთან არის კავშირში და მისი სანდოობის გაბათილება ავტომატურად იწვევს იგივეს მის საფუძველზე ჩატარებული ექსპერტიზის დასკვნებთან მიმართებითაც. ჩხრეკის განმახორციელებელი პირების მიერ ნარკოტიკული ნივთიერებების „ჩადების“ ფაქტის უარყოფა ვერ ჩაითვლებოდა ეჭვების გაბათილებად, ამ დროს კი კონფიდენტის შესახებ ინფორმაციის სრული დახურულობის გამო ვერ მოხდებოდა ვარაუდის გაბათილება ვერც დაცვის, ბრალდების და მოსამართლის მიერ ინფორმაციის წყაროს და თავად ინფორმაციის სანდოობის ეჭვ ქვეშ დაყენების გზით.

პოლიციელების ჩვენებების საეჭვო მტკიცებულებით ღირებულებაზე საუბრობს ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილებებიც, კერძოდ, საქმეზე Ochelkov v. Russia, სასამართლომ განმარტა, რომ პოლიციელთა ჩვენებებს მცირე მტკიცებულებითი ძალა აქვს.[106] საქმეზე Vronchenko v. Estonia, ევროპულმა სასამართლომ ყურადღება გაამახვილა იმაზე, რომ ბრალდებულის დნმ-ი არ იყო აღმოჩენილი დაზარალებულისგან ამოღებულ ძირითად ნივთიერ მტკიცებულებაზე, რის გამოც სასამართლომ მიიჩნია, რომ საქმეში არსებული მტკიცებულებები არ იყო გადამწყვეტი მნიშვნელობის ბრალდებულის ბრალეულობისათვის.[107]

2. კონსტიტუციის იმავე მუხლებთან წინააღმდეგობას იწვევს, საპროცესო კოდექსის იმავე დებულების ის ნორმატიული შინაარსიც, რომელიც გონივრულ ეჭვს მიღმა სტანდარტით გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანისთვის, ითვალისწინებს მათ შორის ისეთ მტკიცებულებებს, რომელიც თავის მხრივ ბრალის დამადასტურებელ არც პირდაპირ და ირიბ ჩვენებას არ წარმოადგენენ და მხოლოდ არაიდენტიფიცირებადი კონფიდენტის მიერ მოწოდებული ინფორმაციის გადმომცემის ფუნქციას ასრულებენ.

გამონაკლისის სახით ირიბი ჩვენების დაშვებისას, საკონსტიტუციო სასამართლომ, მისი ზოგადი წესით გამოყენებაც კონსტიტუციასთან შეუსაბამოდ ცნო[108], ამ კონკრეტულ შემთხვევაში კი პრაქტიკა მიანიშნებს, ბრალის დამადასტურებელი მტკიცებულებითი მნიშვნელობის არმქონე გამომძიებლის ჩვენების გამოყენებას მტკიცებულებათა ერთობლიობის შესაქმნელად, რომელიც საბოლოოდ საკმარისი აღმოჩნდება გონივრულ ეჭვს მიღმა სტანდარტით გამამტყუნებელი განაჩენის გამოსატანად. მტკიცებულებები ნებისმიერი ინფორმაციის ერთობლიობით არ უნდა იქმნებოდეს, მაგალითად მტკიცებულებად ვერ მოგვევლინება კონფიდენტის მიერ მოწოდებული ინფორმაცია, რომლის გამოკვლევაც სასამართლო პროცესის ფარგლებში არ მომხდარა, მტკიცებულებათა ერთობლიობად კი არ უნდა ჩაითვალოს ასევე, ერთი პირველწყაროდან ნაწარმოები მტკიცებულებების სიმრავლე.[109] ასევე, არაიდენტიფიცირებადი კონფიდენტის მიერ ინფორმაციის მოწოდების შესახებ პოლიციელის ჩვენებასაც სასამართლო გადაწყვეტილებებში მხოლოდ ჩხრეკის საფუძვლების ნაწილში შეიძლება ჰქონდეს მტკიცებულებითი მნიშვნელობა. როდესაც, თავად საერთო სასამართლოებიც აღნიშნავენ: „არც ოპერატიული და არც მითუმეტეს ანონიმური ინფორმაცია არ შეიძლება საფუძვლად დაედოს პირის სისხლისსამართლებრივი დევნის დაწყებას. ასეთი სახის ინფორმაცია თავისთავად არ წარმოადგენს მტკიცებულებას,[110] გაუგებარია ნორმის განმარტების განვითარებული ეს პრაქტიკა, რომელიც იმავე ინფორმაციის ირიბად გადმომცემ ჩვენებას, წყაროს იდენტიფიცირების გარეშე, ბრალის დამადასტურებელი მტკიცებულების ძალას ანიჭებს.

[1] სს “სილქ როუდ ბანკი” საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 4 მარტის N1/2/552 გადაწყვეტილება საქმეზე: „სს „ლიბერთი ბანკი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-16.

[2] დანართი #2 - თბილისის სააპელაციო სასამართლოს მოსამართლის ომარ ჯორბენაძის 2016 წლის 14 ივლისის განჩინება;

[3] დანართი #3 - თბილისის სააპელაციო სასამართლოს საგამოძიებო კოლეგიის მოსამართლის მანუჩარ კაპანაძის 2015 წლის 10 თებერვლის განჩინება;

[4] დანართი #2 - თბილისის სააპელაციო სასამართლოს მოსამართლის ომარ ჯორბენაძის 2016 წლის 14 ივლისის განჩინება;

[5] ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის შესახებ საქართველოს კანონის მე-5 მუხლის 1-ლი და მე-2 პუნქტები, მე-13 მუხლის მე-3 პუნქტი, მე-17 მუხლის მე-3 პუნქტი, 21-ე მუხლის მე-3 და მე-3 პუნქტები; პროკურატურის შესახებ საქართველოს კანონის მე-16 მუხლის მე-3 და მე-4 პუნქტები;

[6] სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის კომენტარი, კარი 4 - გამოძიება, გვ. 331, 389, 619;

[7] „ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის შესახებ“ კანონის 21-ე მუხლი;

[8] Chahal v. the United Kingdom, პარა 144; Edwards and lewis v. the United Kingdom, პარა 54; Jasper v. the United Kingdom, § 53;

[9] R. v. Leipert, para 26, http://www.cba.org/cba/cle/PDF/CRIM12_Paper_Layton.pdf გვ. 5-7

[10] R. v. Barros, SCC, შესაბამისი ინფორმაცია ხელმისაწვდომია: http://www.cba.org/cba/cle/PDF/CRIM12_Paper_Layton.pdf გვ. 1- 7;

[11] მართალია სასამართლო განმარტავს, რომ ანონიმური ინფორმაცია თავად არ წარმოადგენს მტკიცებულებას სისხლის მართლმსაჯულების გაგებით, თუმცა ასეთის სტატუსის გარეშე კონფიდენციალური ინფორმაცია ჩხრეკის შედეგად მტკიცებულებების მოპოვების საფუძველი ხდება, რაც თავის მხრივ კონფიდენციალურ ინფორმაციასთან და პოლიციელების ჩვენებებთან ერთობლიობაში ქმნის გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის შესაძლებლობას (აღნიშნულზე იხილეთ დასაბუთება ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის შესახებ ნორმების კონსტიტუციასთან შესაბამისობის ნაწილში).

[12] დანართი #4 - თბილისის სააპელაციო სასამართლოს მოსამართლის გერონტი კახათელიძის 2012 წლის 7 ნოემბრის განჩინება;

[13] დანართი #5 - თბილისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლე ეკატერინე კულულაშვილის 2017 წლის 23 თებერვლის (12:03 საათი) განჩინება;

[14] დანართი #6 - თბილისის სააპელაციო სასამართლოს მოსამართლის გელა ბადრიაშვილის 2017 წლის 8 თებერვლის განჩინება;

[15] დანართი #7 - თბილისის სააპელაციო სასამართლოს საგამოძიებო კოლეგიის მოსამართლის გიორგი მიროტაძის 2017 წლის 15 მარტის განჩინება;

[16] დანართი #8 - თბილისის საქალაქო სასამართლოს საგამოძიებო და წინასასამართლოს სხდომის კოლეგიის მოსამართლე ვახტანგ მრელაშვილის 2017 წლის 20 მაისის განჩინება (დაკონკრეტებულია დრო: 15 საათი 20 წუთი);

[17] დანართი #9 - თბილისის საქალაქო სასამართლოს საგამოძიებო და წინასასამართლოს სხდომის კოლეგიის მოსამართლე ვახტანგ მრელაშვილის 2017 წლის 20 მაისის განჩინება;

[18] 1. დანართი #10 - თბილისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლე გიორგი კერატიშვილის 2017 წლის 15 მარტის განჩინება; 2. დანართი #11 - თბილისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლე გიორგი კერატიშვილის 2017 წლის 20 მაისის (17:20 საათი) განჩინება;

[19] საქართველოს უზენაესი სასამართლო: საქმე № 96აპ-17 - 10 მაისი, 2017 წელი (დანართი #12); №610აპ-16 - 3 აპრილი, 2017 წელი; საქმე №455აპ-16 – 20 იანვარი, 2017 წელი; №2აგ-15 - 3 ივლისი, 2015; საქმის №: 2კ-483აპ.-14 – 23 აპრილი, 2015; #2კ-329აპ.-12 – 9 ოქტომბერი, 2012, ხელმისაწვდომია http://prg.supremecourt.ge/;

[20] საქართველოს უზენაესი სასამართლო: საქმე № 329აპ-12 – 9 ოქტომბერი, 2012 ხელმისაწვდომია http://prg.supremecourt.ge/;

[21] საქართველოს უზენაესი სასამართლო: საქმე № 2კ-483აპ.-14 – 23 აპრილი, 2015 ხელმისაწვდომია http://prg.supremecourt.ge/;

[22] სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის კომენტარი, კარი 1 - სისხლის სამართლის პროცესის კანონმდებლობა და პრინციპები. გვ. 105 – 106, პარა 17-19; გვ. 115; კარი 4 - გამოძიება, გვ. 389;

[23] „მუხლი 20: 1. ყოველი ადამიანის პირადი ცხოვრება, პირადი საქმიანობის ადგილი, პირადი ჩანაწერი, მიმოწერა, [...]. აღნიშნული უფლებების შეზღუდვა დაიშვება სასამართლოს გადაწყვეტილებით ან მის გარეშეც, კანონით გათვალისწინებული გადაუდებელი აუცილებლობისას.“ 2. არავის არა აქვს უფლება შევიდეს საცხოვრებელ ბინაში და სხვა მფლობელობაში მფლობელ პირთა ნების საწინააღმდეგოდ, აგრეთვე ჩაატაროს ჩხრეკა, თუ არ არის სასამართლოს გადაწყვეტილება ან კანონით გათვალისწინებული გადაუდებელი აუცილებლობა.“

[24] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 10 ივნისის განჩინება საქმეზე საქართველოს მოქალაქეები - დავით სართანია და ალექსანდრე მაჭარაშვილი საქართველოს პარლამენტისა და საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს წინააღმდეგ; საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2013 წლის 11 აპრილის გადაწყვეტილება, II, პ. 70;

[25] იქვე.

[26] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 26 დეკემბრის გადაწყვეტილება, II,პ. 9; საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის გადაწყვეტილება, II, პ. 63; საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2013 წლის 11 აპრილის გადაწყვეტილება საქმეზე ლევან იზორია და დავით-მიხეილი შუბლაძე, პარა 73;

[27] გიორგი უგულავა საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, საოქმო ჩანაწერი, 2015 წლის 26 ივნისი;

[28] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2013 წლის 11 აპრილის გადაწყვეტილება საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, II, პ. 29;

[29] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 26 დეკემბრის გადაწყვეტილება, II,პ. 13;

[30] სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 112-ე მუხლის მე-5 ნაწილი: „ [...] მოსამართლე უფლებამოსილია [პროკურორის] შუამდგომლობა განიხილოს მხარეთა (თუ სისხლისსამართლებრივი დევნა დაწყებულია) და იმ პირის მონაწილეობით, რომლის მიმართაც ჩატარდა საგამოძიებო მოქმედება. შუამდგომლობის განხილვისას მოსამართლე ამოწმებს სასამართლო გადაწყვეტილების გარეშე ჩატარებული საგამოძიებო მოქმედების კანონიერებას.“

[31] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის გადაწყვეტილება, II – 55;

[32] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2012 წლის 28 თებერვლის გადაწყვეტილება, II,პ.20;

[33] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2012 წლის 24 ოქტომბრის გადაწყვეტილება, II, პ. 21;

[34] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის გადაწყვეტილება, II, პ. 34;, 63;

[35] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის გადაწყვეტილება, II, პ. 63;

[36] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის N1/1/548 გადაწყვეტილება საქმეზე „„საქართველოს მოქალაქე ზურაბ მიქაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-11;

[37] Kostovski v. the Netherlands, პარა 43

[38] „პროკურატურის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-16 მუხლის მე-3 პუნქტი;

[39] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 15 სექტემბრის გადაწყვეტილება საქმეზე გიორგი უგულავა საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, II, პ. 42;

[40] საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია და საქართველოს მოქალაქე თამარ ხიდაშელი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, II პარა 8;

[41] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის N1/1/548 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ზურაბ მიქაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-21, 24;

[42] იქვე, II-28, 35, 47, 49, 52;

[43] Coeme and others v. Belgium, პარა 102-103

[44] Fox, Campbell and Hartley v. the United Kingdom, ECHR, 12244/ 86, 12245/86 and 12383/86, 30 August 1990 32. Para. 32.

[45] Roman Zakharov v. Russia (GC), para 260, 263,

[46] Robathin v. Austria, para 44;

[47] Funke v. France, para 56

[48] Lindstrand Partners Advokatbyrå ab v. Sweden, para 76;

[49] Fox, Campbell and Hartley v. the United Kingdom, ECHR, 12244/ 86, 12245/86 and 12383/86, 30 August 1990 32. Para. 32.

[50] Labita v. Italy, ECHR (Application no. 26772/95). 6 April 2000, დასახ. პარ. 156-58.

[51] chahal v. the united kingdom, პარა 122, 131; 132;

[52] Patrick H. Tott, A REASONABLE APPROACH TO REASONABLE SUSPICION AND INFORMANT TIPS: STATE v BRIDGE. 24 Creighton L. Rev. 621 1990-1991. 407 U.S. 143 (1972). გვ. 627-629;

[53] Illinois v. Gates, USSC (1983), ამ საქმეზე Aguilar v. Texas გადაწყვეტილების მიერ დადგენილი ტესტი კიდევ უფრო მკაცრად განიმარტა. ნებრასკის შტატის უზენაესმა სასამართლომ იხელმძღვანელა რა უზენაესი სასმართლოს „გარემოებათა ერთობლიობის“ სტადარტით, ასევე ინფორმაციის კონკრეტიკას დაუკავშირა ინფორმატის სანდოობის საკითხის გადაწყვეტა. ამ საქმეზეც მოწოდებული ინფორმაცია იძლევდა კვალზე გასვლის და დამატებითი ინფორმაციის მოპოვების შესაძლებლობას. Patrick H. Tott, A REASONABLE APPROACH TO REASONABLE SUSPICION AND INFORMANT TIPS: STATE v BRIDGE. 24 Creighton L. Rev. 621 1990-1991. 407 U.S. 143 (1972). დასახ. გვ. 639.

[54] კანადის უზენაესი სასამართლო R. v. Depot, ხელმისაწვდომია: https://scc-csc.lexum.com/scc-csc/scc-csc/en/item/547/index.do

[55] R. v. Leipert, para 26, http://www.cba.org/cba/cle/PDF/CRIM12_Paper_Layton.pdf გვ. 5-7

[56] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის N1/1/548 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ზურაბ მიქაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-38, 52;

[57] იქვე, II – 49; 52;

[58] იქვე II, 31;

[59] საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის გადაწყვეტილება, II – 55 - საკონსტიტუციო სასამართლოც იზიარებს მოსაზრებას და აღნიშნავს, როდესაც სტრუქტურა პასუხისმგებელია წარმატებულ გამოძიებაზე და მის ინტერესში შედის მოიპოვოს რაც შეიძლება მეტი ინფორმაცია, თუ არ იარსებებს დამაბალანსებელი კონტროლის სათანადო მექანზმები, ბუნებრივია უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენების ცდუნება და რისკებიც მეტი იქნება.

[60] იქვე, პ. 29;

[61] იქვე, პ. 33;

[62] იქვე, პ. 27;

[63] იქვე, პ. 7;

[64] საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 27 იანვრის გადაწყვეტილება, პ. 8;

[65] იქვე, პ. 20;

[66] იქვე, პ. 21;

[67] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის N1/1/548 გადაწყვეტილება, II – 50;

[68] საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 27 იანვრის გადაწყვეტილება, პ. 28;

[69] იქვე, 33;

[70] იქვე, 42;

[71] იქვე, 43;

[72] იქვე, 29;

[73] იქვე, 23;

[74] იქვე, 32;

[75] იქვე 37;

[76] იქვე, II – 51;

[77] იქვე, II – 41;

[78] იქვე, II – 11;

[79] იქვე, II – 24;

[80] იქვე, 25;

[81] იქვე, 34

[82] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის N1/1/548 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ზურაბ მიქაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II – 36;

[83] იქვე 37;

[84] van mechelen and others v. the netherlands, პარა 62;

[85] Jasper v. the United Kingdom, § 52;

[86] Chahal v. the United Kingdom, პარა 144; Edwards and lewis v. the United Kingdom, პარა 52, 54; Jasper v. the United Kingdom, § 53;

[87] Ludi v. Switzerland, para 44, 47, 49;

[88] Scholer v. Germany, პარა 50-51; 60-61;

[89] kok v. the netherlands

[90] doorson v. the netherlands, პარა 73

[91] Birutis and others v. Lithuania, პარა 34;

[92] http://www.echr.coe.int/Documents/Dialogue_2006_ENG.pdf გვ. 27-29

[93] იქვე, პარა 24;

[94] Kostovski v. the Netherlands, პარა 43

[95] doorson v. the netherlands, პარა 73

[96] Atlan v. The United Kingdom პარა 45

[97] Rowe and Davis v. the United Kingdom, პარა 63 – 66;

[98] al-nashif v. bulgaria 136

[99] Al-nashif v. Bulgaria 136-138;

[100] chahal v. the united kingdom, პარა 122, 131; 132;

[101] al-nashif v. bulgaria, პარა 94, 95, 97, 123, 124; 136-138;

[102] ე.წ. agent provocateur

[103] R. v. Leipert, para 26, http://www.cba.org/cba/cle/PDF/CRIM12_Paper_Layton.pdf გვ. 5-7

[104] R. v. Barros, SCC, შესაბამისი ინფორმაცია ხელმისაწვდომია: http://www.cba.org/cba/cle/PDF/CRIM12_Paper_Layton.pdf გვ. 1- 7;

[105] Recommendation no. r (97) 13of the Committee of Ministers to member states concerning intimidation of witnesses and the rights of the defence, პარა 10-12, ხელმისაწვდომია http://fdds.pl/wpcontent/uploads/2016/05/Rekomendacja-Komitetu-Ministr%C3%B3w-Rady-Europy-dot.-zastraszenia-%C5%9Bwiadk%C3%B3w-i-prawa-do-obrony.pdf

[106] ochelkov v. russia, para 90;

[107] vronchenko v. estonia, para 64;

[108] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის N1/1/548 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ზურაბ მიქაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-38, 52;

[109] სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის კომენტარი, კარი 1 - სისხლის სამართლის პროცესის კანონმდებლობა და პრინციპები. გვ. 115; კარი 4 - გამოძიება, გვ. 389, სადაც ციტირებულია სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება: „ბუნდოვანია პირველი ინსტანციის სასამართლოს განმარტება იმასთან დაკავშირებით, რომ ჩხრეკის ჩატარებამდე ამოწურული უნდა ყოფილიყო სხვა საგამოძიებო მოქმედებების ჩატარება და თუ ისინი არაეფექტური აღმოჩნდებოდა დანაშაულის გამოსავლენად, შემდეგ უნდა გადაწყვეტილიყო ჩხრეკის ჩატარების მიზანშეწონილობის საკითხი. მოცემულ შემთხვევაში ჩხრეკა იყო დროული და კანონიერი, სხვა საგამოძიებო მოქმედებების ჩატარებას მართლაც შეიძლება მოჰყოლოდა მტკიცებულებების გადამალვა, რის თაობაზეც გამოძიებას ჰქონდა შესაბამისი ინფორმაცია [საუბარია ოპერატიულ ინფორმაციაზე]“.

[110] მართალია სასამართლო განმარტავს, რომ ანონიმური ინფორმაცია თავად არ წარმოადგენს მტკიცებულებას სისხლის მართლმსაჯულების გაგებით, თუმცა ასეთის სტატუსის გარეშეც კონფიდენციალური ინფორმაცია ჩხრეკის შედეგად მტკიცებულებების მოპოვების საფუძველი ხდება, რაც თავის მხრივ კონფიდენციალურ ინფორმაციასთან და პოლიციელების ჩვენებებთან ერთობლიობაში ქმნის გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანის შესაძლებლობას (აღნიშნულზე იხილეთ დასაბუთება ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის შესახებ ნორმების კონსტიტუციასთან შესაბამისობის ნაწილში).

6. კონსტიტუციური სარჩელით/წარდგინებით დაყენებული შუამდგომლობები

შუამდგომლობა სადავო ნორმის მოქმედების შეჩერების თაობაზე: არა

შუამდგომლობა პერსონალური მონაცემების დაფარვაზე: არა

შუამდგომლობა მოწმის/ექსპერტის/სპეციალისტის მოწვევაზე: არა

შუამდგომლობა/მოთხოვნა საქმის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვის თაობაზე: არა

კანონმდებლობით გათვალისწინებული სხვა სახის შუამდგომლობა: არა