პლენუმის შემადგენლობა:

ზაზა თავაძე - სხდომის თავმჯდომარე;

ირინე იმერლიშვილი - წევრი;

გიორგი კვერენჩხილაძე - წევრი;

მანანა კობახიძე - წევრი;

მაია კოპალეიშვილი - წევრი;

მერაბ ტურავა - წევრი, მომხსენებელი მოსამართლე;

თეიმურაზ ტუღუში - წევრი;

ლალი ფაფიაშვილი - წევრი;

თამაზ ცაბუტაშვილი - წევრი.

სხდომის მდივანი: დარეჯან ჩალიგავა.

საქმის დასახელება: საქართველოს სახალხო დამცველი,საქართველოს მოქალაქეები - ავთანდილ ბარამიძე, გივი მითაიშვილი, ნუგზარ სოლომონიძე და სხვები (სულ 326 კონსტიტუციური სარჩელი) საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ.

დავის საგანი: 1) N885, N886, N887, N888, N889, N890, N891, N892, N893, N894, N895, N896, N897, N898, N899, N900, N901, N902, N903, N904, N905, N906, N907, N908, N909, N910, N911, N912, N913, N914, N915, N916, N917, N918, N919, N920, N921, N922, N923, N924, N932, N933, N934, N935, N936, N937, N938, N939, N940, N941, N942, N943, N944, N945, N946, N947, N948, N949, N950, N951, N952, N953, N954, N955, N956, N957, N958, N959, N960, N961, N962, N963, N964, N965, N966, N967, N968, N969, N970, N971, N972, N973, N974, N975, N976, N977, N978, N979, N980, N981, N982, N983, N984, N985, N986, N987, N988, N989, N990, N991, N992, N993, N994, N995, N996, N997, N998, N999, N1000, N1001, N1002, N1003, N1004, N1005, N1006, N1007, N1008, N1009, N1010, N1011, N1012, N1013, N1014, N1015, N1016, N1017, N1018, N1019, N1020, N1021, N1022, N1023, N1024, N1025, N1026, N1027, N1028, N1029, N1030, N1031, N1032, N1033, N1034, N1035, N1036, N1037, N1038, N1039, N1040, N1041, N1042, N1043, N1044, N1045, N1046, N1047, N1048, N1049, N1050, N1051, N1052, N1053, N1054, N1055, N1056, N1057, N1058, N1059, N1060, N1061, N1062, N1063, N1064, N1065, N1066, N1067, N1068, N1069, N1070, N1071, N1072, N1073, N1074, N1075, N1076, N1077, N1078, N1079, N1080, N1081, N1082, N1083, N1084, N1085, N1086, N1087, N1088, N1089, N1090, N1091, N1092, N1093, N1094, N1095, N1096, N1097, N1098, N1099, N1100, N1101, N1102, N1103, N1104, N1105, N1106, N1107, N1108, N1109, N1110, N1111, N1112, N1113, N1114, N1115, N1116, N1117, N1118, N1119, N1120, N1121, N1122, N1123, N1124, N1125, N1126, N1127, N1128, N1129, N1130, N1131, N1132, N1133, N1134, N1135, N1136, N1137, N1138, N1139, N1140, N1141, N1142, N1143, N1144, N1145, N1146, N1147, N1148, N1149, N1150, N1151, N1152, N1153, N1154, N1155, N1156, N1157, N1158, N1159, N1160, N1161, N1162, N1163, N1164, N1165, N1166, N1167, N1168, N1169, N1170, N1171, N1172, N1173, N1174, N1175, N1176, N1177, N1178, N1179, N1180, N1181, N1182, N1183, N1184, N1185, N1186, N1187, N1188, N1189, N1190, N1191, N1192, N1193, N1194, N1195, N1196, N1197, N1198, N1199, N1200, N1201, N1202, N1203, N1204, N1205, N1206, N1207, N1213, N1220, N1221, N1222, N1223, N1224 კონსტიტუციურ სარჩელებზე: ა) „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის 8¹ მუხლის პირველი პუნქტის სიტყვების: „უფლებამოსილ ორგანოს უფლება აქვს, ჰქონდეს ელექტრონული კომუნიკაციის კომპანიის ინფრასტრუქტურის მეშვეობით გადაცემული კომუნიკაციის და მისი მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების რეალურ დროში მოპოვების სტაციონარული ან ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობა და ამ მიზნით“, ამავე პუნქტის „ა“ ქვეპუნტისა და მე-2 პუნქტის, ამავე კანონის 8³ მუხლის და 8⁴ მუხლის პირველი პუნქტის; ბ) საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143³ მუხლის მე-4 ნაწილის; გ) „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-7 მუხლის „ა.ა“, „ა.ბ“, „ა.გ“, „ა.დ“ ქვეპუნქტების, მე-8 მუხლის პირველი პუნქტის „ა.ა“ ქვეპუნქტის იმ ნორმატიული შინაარსის, რომელიც გულისხმობს სააგენტოს მიერ საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143¹ მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელებას, მე-8 მუხლის პირველი პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის, ამავე მუხლის მე-2 პუნქტის „ა“, „ბ“ და „გ“ ქვეპუნქტების, მე-9 მუხლის პირველი პუნქტის იმ ნორმატიული შინაარსის, რომელიც გულისხმობს სააგენტოს მიერ კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების სტაციონარული და ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის გამოყენებით ელექტრონული საკომუნიკაციო ქსელებით გადაცემული კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვებას, ამავე მუხლის მე-2 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის, მე-3 პუნქტის, მე-5 პუნქტის იმ ნორმატიული შინაარსის, რომელიც გულისხმობს სააგენტოს მიერ საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143¹ მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული ფარული საგამოძიებო მოქმედების განხორციელებას, მე-6 პუნქტის იმ ნორმატიული შინაარსის, რომელიც გულისხმობს სააგენტოს მიერ საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143¹ მუხლის პირველი ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული ფარული საგამოძიებო მოქმედების განხორციელებას, მე-10 მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტების, მე-3 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის იმ ნორმატიული შინაარსის, რომელიც გულისხმობს სააგენტოს მიერ საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143¹ მუხლის პირველი ნაწილის „გ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული ფარული საგამოძიებო მოქმედების განხორციელებას, მე-11 მუხლის პირველი პუნქტისა და მე-2 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის, მე-15 მუხლის პირველი პუნქტის კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით.

2) N928 და N929 კონსტიტუციურ სარჩელებზე: ა) „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის 8³ მუხლის კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან, მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან და 41-ე მუხლის მე-2 პუნქტთან მიმართებით; ბ) საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143³ მუხლის მე-4 ნაწილის კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით; გ) „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-9 მუხლის მე-2 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის, მე-3 პუნქტის, მე-11 მუხლის მე-2 პუნქტისა და მე-15 მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტების კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით.

3) N931 კონსტიტუციურ სარჩელზე: ა) „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის 8¹ მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნტისა და მე-2 პუნქტის, ამავე კანონის 8³ მუხლის; ბ) საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143³ მუხლის მე-4 ნაწილის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტების; გ) „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-7 მუხლის „ა.ა“, „ა.ბ“, „ა.გ“ ქვეპუნქტების, მე-8 მუხლის პირველი პუნქტის „ა.ა“ ქვეპუნქტის იმ ნორმატიული შინაარსის, რომელიც გულისხმობს სააგენტოს მიერ საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143¹ მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელებას, მე-8 მუხლის პირველი პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის, ამავე მუხლის მე-2 პუნქტის „ა“ და „გ“ ქვეპუნქტების, მე-9 მუხლის პირველი პუნქტის, მე-2 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის, მე-3 პუნქტის, მე-5 და მე-6 პუნქტების, მე-11 მუხლის პირველი პუნქტისა და მე-2 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის, მე-15 მუხლის პირველი პუნქტის კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით.

4) N1231 კონსტიტუციურ სარჩელზე: ა) „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „ჰ⁶⁶“ ქვეპუნქტის, 8¹, 8³ და 8⁴ მუხლების; ბ) საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-3 მუხლის 32-ე ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტის, 143³ მუხლის მე-4 ნაწილის; გ) „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის პირველი მუხლის სიტყვების: „ეს კანონი განსაზღვრავს საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის (შემდგომ – სამსახური) მმართველობის სფეროში შემავალი“, მე-3 მუხლის პირველი პუნქტის სიტყვების: „სააგენტო არის სამსახურის მმართველობის სფეროში შემავალი“, მე-7 მუხლის „ა.ა“, „ა.ბ“, „ა.გ“ და „ა.დ“ ქვეპუნქტების, მე-8 მუხლის პირველი პუნქტის „ა.ა“, „ა.გ“ და „ბ“ ქვეპუნქტების, ამავე მუხლის მე-2 პუნქტის „ა“–„დ“ ქვეპუნქტების, მე-9 მუხლის პირველი, მე-2, მე-3, მე-5 და მე-6 პუნქტების, მე-10 მუხლის, მე-11 მუხლის, მე-13 მუხლის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტების, მე-15 მუხლის პირველი პუნქტის, 22-ე მუხლის პირველი პუნქტის, 29-ე მუხლის; დ) „კონტრდაზვერვითი საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „პ“ ქვეპუნქტის; ე) „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „ფ“ ქვეპუნქტის კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით.

საქმის განხილვის მონაწილენი: მოსარჩელეები - თამარ კორძაია, მარიამ ავალიშვილი, ირმა ნადირაშვილი, ვლადიმერ ლომსაძე, ნანა ანჩაბაძე, გურამ იმნაძე, ნიკა მაისურაძე. მოსარჩელე - საქართველოს სახალხო დამცველის წარმომადგენელი - მიხეილ შარაშიძე; მოსარჩელეების - გიორგი დიასამიძის, ასმათ დიასამიძის, გიორგი კირთაძის, გია აბულაძის, ელგუჯა ბაგრატიონის, მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანება „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ წარმომადგენელი: მირდატ ქამადაძე; მოსარჩელეები, ასევე მოსარჩელეების - მარიამ ხონელიძის, ოლღა შერმადინის, თამარ ჭუბაბრიას, ნონა ქურდოვანიძის, გიორგი ტაბატაძის, მერი დაუშვილის, მედეა ფანცულაიას, სანდრო ბურჯანაძის, მიხეილ ჯახუას, თეონა ტურაშვილის, ალექსანდრე ქევხიშვილის, ეკა ქობესაშვილის, თამარ გიორგაძის, ნინო გოგუაძის, სოფია კვარაცხელიას, გვანცა ყიფიანის, თამარ წერეთლის, ხატია არსენაშვილის, მურადი ჭაბუკაშვილის, გიორგი ქიტიაშვილის, მარიამ ოზაშვილის, ნათია იმნაძის, მაია გიგინეიშვილის, ლაზარე ჯიბლაძის, ელენე ჩავლეიშვილის, ნინო ერემაშვილის, ლევან სამუშიას, გიორგი ხატიაშვილის, ასმათ გოდერძიშვილის, ედუარდი მარიკაშვილის, გიორგი მშვენიერაძის, ირმა პავლიაშვილის, კონსტანტინე ჩიკორაიას, ნინო ჯომარჯიძის, მურადი შუბითიძის, თამარ გაიპარაშვილის, გვანცა ზარიძის, მერი მახარაშვილის, ქეთევან ესვანჯიას, გიორგი კლდიაშვილის, ნიკა ეგრისელაშვილის, შალვა სვანიძის, თეონა ზაქარაშვილის, თორნიკე ნინიკაშვილის, შალვა შავგულიძის, მარიამ ჯიქიას, გიორგი მელაძის, მარიამ თუთბერიძის, თამარ იაკობიძის, მარიამ ფაცაციას, ნინო ბაღაშვილის, თამთა კახიძის, ალიკა კუპრავას, ლაშა სენაშვილის, გიორგი ნასრაშვილის, ანა გურიელის, მზია გოჩელაშვილის, სოფიო ასათიანის, ნინო ნოზაძის, ნიკა მაისურაძის, ქეთევან თოფურიას, გიორგი გოგოხიას, მარიამ მსხილაძის, მარინა გვიმრაძის, ლევან ოსაძის, ანი მერაბიშვილის, გოგა თუშურაშვილის, გვანცა ცუხიშვილის, გიორგი მუმლაძის, მარიამ გაბრიჩიძის, იმედა გაბაშვილის, სულხან სალაძის, ქეთი ჩუთლაშვილის, მარიამ მხატვარის, ანა ნასრაშვილის, დემეტრე წიქორაძის, სანდრო კარტოზიას, კესო ხუბუას, ლილი ტანიაშვილის, მარიამ ხურცილავას, თამარ კაზაზიშვილის, ნინო ჭელიძის, ნინო ბერიშვილის, ბარბარე მაჭარაშვილის, ჯუმბერ ქათამაძის, ინგა სამხარაძის, გიორგი წამალაიძის, ბექა მეგრელიშვილის, სოფიკო ვერძეულის, ეთერ გვრიტიშვილის, თამარ აბაზაძის, მაია გელაშვილის, მაგდა ჯიმშელეიშვილის, ლევან ავალიშვილის, საბა ბუაძის, ნინო მერებაშვილის, ნიკოლოზ ლეგაშვილის, თამარ გიორგობიანის, გურამ იმნაძის, მარიამ ბეგაძის, სოფიკო ალექსიძის, დავით ყაჭეიშვილის, ლილია ჩიხლაძის, სოფიო ჯოჯუას, ლუკა სომხიშვილის, მირანდა ფუტკარაძის, თინათინ ბოლქვაძის, გიორგი კორძაიას, გიორგი ლომთაძის, სალომე ოკრიბელაშვილის, გოგა ხატიაშვილის, გიორგი როჭიკაშვილის, რუსუდან მჭედლიშვილის, ლინა ღვინიანიძის წარმომადგენლები: გიორგი ჩიტიძე, გიორგი ბურჯანაძე, ლიკა საჯაია, გიორგი გოცირიძე. მოსარჩელეების - ია ჩხენკელის და გიორგი ჩიტიძის წარმომადგენლები - გიორგი ბურჯანაძე, ლიკა საჯაია, გიორგი გოცირიძე. მოსარჩელეების - მიხეილ ნადარეიშვილის, გიორგი ბურჯანაძის, თამთა კაპანაძის წარმომადგენლები: გიორგი ჩიტიძე, ლიკა საჯაია, გიორგი გოცირიძე.

მოპასუხის, საქართველოს პარლამენტის წარმომადგენლები: თინათინ ერქვანია, გიორგი ჩიფჩიური, ბაჩანა სურმავა და ალექსანდრე გოგუაძე.

მოწმეები - სსიპ საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს სამართლებრივი უზრუნველყოფის სამმართველოს უფროსი დავით გაბეხაძე, საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მოსამსახურე ბექა ზეგარდელი, პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორი თამარ ქალდანი.

I
აღწერილობითი ნაწილი

1. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 6 აპრილს კონსტიტუციური სარჩელებით (რეგისტრაციის N885, N886, N887, N888, N889, N890, N891, N892, N893, N894, N895, N896, N897, N898, N899, N900, N901, N902, N903, N904, N905, N906, N907, N908, N909, N910, N911, N912, N913, N914, N915, N916, N917, N918, N919, N920, N921, N922, N923, N924) მიმართეს საქართველოს მოქალაქეებმა - ავთანდილ ბარამიძემ, გივი მითაიშვილმა, ნუგზარ სოლომონიძემ და სხვებმა. საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველ კოლეგიას, არსებითად განსახილველად მიღების საკითხის გადასაწყვეტად N885, N886, N887, N888, N889, N890, N891, N892, N893, N894, N895, N896, N897, N898, N899, N900, N901, N902, N903, N904, N905, N906, N907, N908, N909, N910 კონსტიტუციური სარჩელები გადაეცა 2017 წლის 7 აპრილს, ხოლო N911, N912, N913, N914, N915, N916, N917, N918, N919, N920, N921, N922, N923, N924 კონსტიტუციური სარჩელები - 2017 წლის 11 აპრილს.

2. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 10 აპრილს კონსტიტუციური სარჩელებით (რეგისტრაციის N928, N929) მიმართეს საქართველოს მოქალაქეებმა - გიორგი დიასამიძემ და ასმათ დიასამიძემ. N928 და N929 კონსტიტუციური სარჩელები არსებითად განსახილველად მიღების საკითხის გადასაწყვეტად საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველ კოლეგიას გადაეცა 2017 წლის 19 აპრილს.

3. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 11 აპრილს კონსტიტუციური სარჩელით (რეგისტრაციის N931) მიმართა საქართველოს მოქალაქე თამარ კორძაიამ. კონსტიტუციური სარჩელი არსებითად განსახილველად მიღების საკითხის გადასაწყვეტად საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველ კოლეგიას გადაეცა 2017 წლის 19 აპრილს.

4. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 18 აპრილს კონსტიტუციური სარჩელებით (რეგისტრაციის N932, N933, N934, N935, N936, N937, N938, N939, N940, N941, N942, N943, N944, N945, N946, N947, N948, N949, N950, N951, N952, N953, N954, N955, N956, N957, N958, N959, N960, N961, N962, N963, N964, N965, N966, N967, N968, N969, N970, N971, N972, N973, N974, N975, N976, N977, N978, N979, N980, N981, N982, N983, N984, N985, N986, N987, N988, N989, N990) მიმართეს საქართველოს მოქალაქეებმა - მარიამ ხონელიძემ, უშანგი მიქელაძემ, გივი ჩიხლაძემ და სხვებმა. საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველ კოლეგიას არსებითად განსახილველად მიღების საკითხის გადასაწყვეტად N932 კონსტიტუციური სარჩელი გადაეცა 2017 წლის 19 აპრილს, N933, N934, N935, N936, N937, N938, N939, N940, N941, N942, N943, N944, N945, N946, N947, N948, N949, N950, N951, N952, N953, N954, N955 კონსტიტუციური სარჩელები - 2017 წლის 20 აპრილს, ხოლო N956, N957, N958, N959, N960, N961, N962, N963, N964, N965, N966, N967, N968, N969, N970,971,N972, N973, N974, N975, N976, N977, N978, N979, N980, N981, N982, N983, N984, N985, N986, N987, N988, N989, N990 კონსტიტუციური სარჩელები - 2017 წლის 21 აპრილს.

5. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 19 აპრილს კონსტიტუციური სარჩელებით (რეგისტრაციის N991, N992, N993, N994, N995, N996, N997, N998, N999, N1000, N1001, N1002, N1003, N1004, N1005, N1006, N1007, N1008, N1009, N1010, N1011, N1012, N1013, N1014, N1015, N1016, N1017, N1018, N1019, N1020, N1021, N1022, N1023, N1024, N1025, N1026, N1027, N1028, N1029, N1030, N1031, N1032, N1033, N1034, N1035, N1036, N1037, N1038, N1039, N1040, N1041, N1042, N1043, N1044, N1045, N1046, N1047, N1048, N1049, N1050, N1051, N1052, N1053) მიმართეს საქართველოს მოქალაქეებმა - ლელა დუმბაძემ, ვახტანგი ნაცვლიშვილმა, ნიკა ჯეირანაშვილმა და სხვებმა. დასახელებული კონსტიტუციური სარჩელები არსებითად განსახილველად მიღების საკითხის გადასაწყვეტად საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველ კოლეგიას გადაეცა 2017 წლის 21 აპრილს.

6. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 20 აპრილს კონსტიტუციური სარჩელებით (რეგისტრაციის N1054, N1055, N1056, N1057, N1058, N1059, N1060, N1061, N1062, N1063, N1064, N1065, N1066, N1067, N1068, N1069, N1070, N1071, N1072, N1073, N1074, N1075, N1076, N1077, N1078, N1079, N1080) მიმართეს საქართველოს მოქალაქეებმა - მარიამ ფაცაციამ, ნინო ბაღაშვილმა, თინათინ ბეშკენაძემ და სხვებმა. დასახელებული კონსტიტუციური სარჩელები არსებითად განსახილველად მიღების საკითხის გადასაწყვეტად საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველ კოლეგიას გადაეცა 2017 წლის 21 აპრილს.

7. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 21 აპრილს კონსტიტუციური სარჩელებით (რეგისტრაციის N1081, N1082, N1083, N1084, N1085, N1086, N1087, N1088, N1089, N1090, N1091, N1092, N1093, N1094, N1095, N1096, N1097, N1098, N1099, N1100, N1101, N1102, N1103, N1104, N1105, N1106, N1107, N1108, N1109, N1110, N1111, N1112, N1113, N1114, N1115, N1116, N1117, N1118, N1119, N1120, N1121) მიმართეს საქართველოს მოქალაქეებმა - თეონა ბაკურიძემ, ნიკა მაისურაძემ, ქეთევან თოფურიამ და სხვებმა. დასახელებული კონსტიტუციური სარჩელები არსებითად განსახილველად მიღების საკითხის გადასაწყვეტად საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველ კოლეგიას გადაეცა 2017 წლის 25 აპრილს.

8. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 24 აპრილს კონსტიტუციური სარჩელებით (რეგისტრაციის N1122, N1123, N1124, N1125, N1126, N1127, N1128, N1129, N1130, N1131, N1132, N1133, N1134, N1135, N1136, N1137, N1138, N1139, N1140, N1141, N1142, N1143, N1144, N1145, N1146, N1147, N1148, N1149, N1150, N1151, N1152, N1153, N1154, N1155, N1156, N1157, N1158, N1159, N1160, N1161, N1162, N1163, N1164, N1165) მიმართეს საქართველოს მოქალაქეებმა - ლილი ტანიაშვილმა, გია აბულაძემ, მარიამ ხურცილავამ და სხვებმა. დასახელებული კონსტიტუციური სარჩელები არსებითად განსახილველად მიღების საკითხის გადასაწყვეტად საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველ კოლეგიას გადაეცა 2017 წლის 27 აპრილს.

9. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 25 აპრილს კონსტიტუციური სარჩელებით (რეგისტრაციის N1166, N1167, N1168, N1169, N1170, N1171, N1172, N1173, N1174, N1175, N1176, N1177, N1178, N1179, N1180, N1181, N1182, N1183, N1184, N1185, N1186, N1187, N1188, N1189, N1190, N1191, N1192, N1193, N1194, N1195, N1196, N1197, N1198, N1199, N1200, N1201, N1202, N1203, N1204, N1205, N1206, N1207) მიმართეს საქართველოს მოქალაქეებმა - მარიამ ბოგვერაძემ, ირინე წუწუნავამ, მაია გელაშვილმა და სხვებმა. დასახელებული კონსტიტუციური სარჩელები არსებითად განსახილველად მიღების საკითხის გადასაწყვეტად საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველ კოლეგიას გადაეცა 2017 წლის 28 აპრილს.

10. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 2 მაისს კონსტიტუციური სარჩელით (რეგისტრაციის N1213) მიმართა მოქალაქეთა პოლიტიკურმა გაერთიანებამ „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“. N1213 კონსტიტუციური სარჩელი არსებითად განსახილველად მიღების საკითხის გადასაწყვეტად საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველ კოლეგიას გადაეცა 2017 წლის 10 მაისს.

11. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 16 მაისს კონსტიტუციური სარჩელებით (რეგისტრაციის N1220, N1221, N1222, N1223, N1224) მიმართეს საქართველოს მოქალაქეებმა - მარი ბერაძემ, მარიამ არაბიშვილმა, ირინე კურტანიძემ და სხვებმა. დასახელებული კონსტიტუციური სარჩელები არსებითად განსახილველად მიღების საკითხის გადასაწყვეტად საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველ კოლეგიას გადაეცა 2017 წლის 24 მაისს.

12. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის პირველ ივნისს კონსტიტუციური სარჩელით (რეგისტრაციის N1231) მიმართა საქართველოს სახალხო დამცელმა. N1231 კონსტიტუციური სარჩელი არსებითად განსახილველად მიღების საკითხის გადასაწყვეტად საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველ კოლეგიას გადაეცა 2017 წლის 7 ივნისს.

13. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმმა საკონსტიტუციო სასამართლოს წევრების - ლალი ფაფიაშვილისა და მერაბ ტურავას წინადადების საფუძველზე გადაწყვიტა, რომ წინამდებარე კონსტიტუციურ სარჩელებზე დავის გადაწყვეტა გულისხმობს სატელეფონო და სხვა სახის ტექნიკური საშუალებით განხორციელებული კომუნიკაციის ხელშეუხებლობასთან დაკავშირებული უმნიშვნელოვანესი კონსტიტუციური სტანდარტების განმარტებასა და გამოყენებას, შესაბამისად, 2017 წლის 17 მაისის №3/2-1/N885, N886, N887, N888, N889, N890, N891, N892, N893, N894, N895, N896, N897, N898, N899, N900, N901, N902, N903, N904, N905, N906, N907, N908, N909, N910, N911, N912, N913, N914, N915, N916, N917, N918, N919, N920, N921, N922, N923, N924, N928, N929, N931, N932, N933, N934, N935, N936, N937, N938, N939, N940, N941, N942, N943, N944, N945, N946, N947, N948, N949, N950, N951, N952, N953, N954, N955, N956, N957, N958, N959, N960, N961, N962, N963, N964, N965, N966, N967, N968, N969, N970,971,N972, N973, N974, N975, N976, N977, N978, N979, N980, N981, N982, N983, N984, N985, N986, N987, N988, N989, N990, N991, N992, N993, N994, N995, N996, N997, N998, N999, N1000, N1001, N1002, N1003, N1004, N1005, N1006, N1007, N1008, N1009, N1010, N1011, N1012, N1013, N1014, N1015, N1016, N1017, N1018, N1019, N1020, N1021, N1022, N1023, N1024, N1025, N1026, N1027, N1028, N1029, N1030, N1031, N1032, N1033, N1034, N1035, N1036, N1037, N1038, N1039, N1040, N1041, N1042, N1043, N1044, N1045, N1046, N1047, N1048, N1049, N1050, N1051, N1052, N1053, N1054, N1055, N1056, N1057, N1058, N1059, N1060, N1061, N1062, N1063, N1064, N1065, N1066, N1067, N1068, N1069, N1070, N1071, N1072, N1073, N1074, N1075, N1076, N1077, N1078, N1079, N1080, N1081, N1082, N1083, N1084, N1085, N1086, N1087, N1088, N1089, N1090, N1091, N1092, N1093, N1094, N1095, N1096, N1097, 1098, 1099, 1100, N1101, N1102, N1103, N1104, N1105, N1106, N1107, N1108, N1109, N1110, N1111, N1112, N1113, N1114, N1115, N1116, N1117, N1118, N1119, N1120, N1121, N1122, N1123, N1124, N1125, N1126, N1127, N1128, N1129, N1130, N1131, N1132, N1133, N1134, N1135, N1136, N1137, N1138, N1139, N1140, N1141, N1142, N1143, N1144, N1145, N1146, N1147, N1148, N1149, N1150, N1151, N1152, N1153, N1154, N1155, N1156, N1157, N1158, N1159, N1160, N1161, N1162, N1163, N1164, N1165, N1166, N1167, N1168, N1169, N1170, N1171, N1172, N1173, N1174, N1175, N1176, N1177, N1178, N1179, N1180, N1181, N1182, N1183, N1184, N1185, N1186, N1187, N1188, N1189, N1190, N1191, N1192, N1193, N1194, N1195, N1196, N1197, N1198, N1199, N1200, N1201, N1202, N1203, N1204, N1205, N1206, N1207, N1213 საოქმო ჩანაწერით საქმე მიღებულ იქნა პლენუმზე განსახილველად. კონსტიტუციური სარჩელების არსებითად განსახილველად მიღების საკითხის გადასაწყვეტად, საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმის განმწესრიგებელი სხდომები, ზეპირი მოსმენით, გაიმართა 2017 წლის 20, 21 და 22 ივნისს, 7 და 8 ივლისს და 7 სექტემბერს.

14. N885, N886, N887, N888, N889, N890, N891, N892, N893, N894, N895, N896, N897, N898, N899, N900, N901, N902, N903, N904, N905, N906, N907, N908, N909, N910, N911, N912, N913, N914, N915, N916, N917, N918, N919, N920, N921, N922, N923, N924, N932, N933, N934, N935, N936, N937, N938, N939, N940, N941, N942, N943, N944, N945, N946, N947, N948, N949, N950, N951, N952, N953, N954, N955, N956, N957, N958, N959, N960, N961, N962, N963, N964, N965, N966, N967, N968, N969, N970,971,N972, N973, N974, N975, N976, N977, N978, N979, N980, N981, N982, N983, N984, N985, N986, N987, N988, N989, N990, N991, N992, N993, N994, N995, N996, N997, N998, N999, N1000, N1001, N1002, N1003, N1004, N1005, N1006, N1007, N1008, N1009, N1010, N1011, N1012, N1013, N1014, N1015, N1016, N1017, N1018, N1019, N1020, N1021, N1022, N1023, N1024, N1025, N1026, N1027, N1028, N1029, N1030, N1031, N1032, N1033, N1034, N1035, N1036, N1037, N1038, N1039, N1040, N1041, N1042, N1043, N1044, N1045, N1046, N1047, N1048, N1049, N1050, N1051, N1052, N1053, N1054, N1055, N1056, N1057, N1058, N1059, N1060, N1061, N1062, N1063, N1064, N1065, N1066, N1067, N1068, N1069, N1070, N1071, N1072, N1073, N1074, N1075, N1076, N1077, N1078, N1079, N1080, N1081, N1082, N1083, N1084, N1085, N1086, N1087, N1088, N1089, N1090, N1091, N1092, N1093, N1094, N1095, N1096, N1097, N1098, N1099, N1100, N1101, N1102, N1103, N1104, N1105, N1106, N1107, N1108, N1109, N1110, N1111, N1112, N1113, N1114, N1115, N1116, N1117, N1118, N1119, N1120, N1121, N1122, N1123, N1124, N1125, N1126, N1127, N1128, N1129, N1130, N1131, N1132, N1133, N1134, N1135, N1136, N1137, N1138, N1139, N1140, N1141, N1142, N1143, N1144, N1145, N1146, N1147, N1148, N1149, N1150, N1151, N1152, N1153, N1154, N1155, N1156, N1157, N1158, N1159, N1160, N1161, N1162, N1163, N1164, N1165, N1166, N1167, N1168, N1169, N1170, N1171, N1172, N1173, N1174, N1175, N1176, N1177, N1178, N1179, N1180, N1181, N1182, N1183, N1184, N1185, N1186, N1187, N1188, N1189, N1190, N1191, N1192, N1193, N1194, N1195, N1196, N1197, N1198, N1199, N1200, N1201, N1202, N1203, N1204, N1205, N1206, N1207, N1213, N1220, N1221, N1222, N1223, N1224 კონსტიტუციურ სარჩელებში საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოსთვის მიმართვის საფუძვლად მითითებულია: საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი პუნქტი, 89-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ვ“ ქვეპუნქტი, „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტი, 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტი, „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-15 და მე-16 მუხლები.

15. N928 და N929 კონსტიტუციურ სარჩელებში საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოსთვის მიმართვის საფუძვლად მითითებულია: საქართველოს კონსტიტუციის 89-ე მუხლის პირველი პუნქტი; „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტი, 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტი; „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის პირველი მუხლის მე-2 პუნქტი.

16. N931 კონსტიტუციურ სარჩელში საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოსთვის მიმართვის საფუძვლად მითითებულია: საქართველოს კონსტიტუციის 89-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ვ“ ქვეპუნქტი; „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტი, 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტი; „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის პირველი მუხლის მე-2 პუნქტი.

17. N1231 კონსტიტუციურ სარჩელში საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოსთვის მიმართვის საფუძვლად მითითებულია: საქართველოს კონსტიტუციის 89-ე მუხლის პირველი პუნქტი; „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტი, 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტი; „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის პირველი მუხლის მე-2 პუნქტი; „საქართველოს სახალხო დამცველი შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 21-ე მუხლის „ი“ ქვეპუნქტი.

18. „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „ჰ⁶⁶“ ქვეპუნქტი კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვებაზე უფლებამოსილ ორგანოდ განსაზღვრავს საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკურ სააგენტოს. ამავე კანონის 8¹ მუხლი ადგენს საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს (შემდგომში - „სააგენტო“) უფლებას, ჰქონდეს ელექტრონული კომუნიკაციის კომპანიის ინფრასტრუქტურის მეშვეობით გადაცემული კომუნიკაციის და მისი მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების რეალურ დროში მოპოვების სტაციონარული ან ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობა, საჭიროების შემთხვევაში უსასყიდლოდ განათავსოს მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის სისტემა ან/და მასთან დაკავშირებული/მისი ფუნქციონირებისთვის აუცილებელი აპარატურა და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებები და უშუალოდ განახორციელოს კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების შემდგომი ღონისძიებები, ამასთან, კანონით დადგენილი საკითხების დასარეგულირებლად გამოსცეს ნორმატიული აქტები. ამავე კანონის 8³ მუხლი უფლებამოსილ ორგანოს ანიჭებს ელექტრონული კომუნიკაციის მაიდენტიფიცირებელ მონაცემთა ბაზების კოპირების, მათი შენახვის და ელექტრონული კომუნიკაციის კომპანიის შესაბამის მონაცემთა ბაზებზე წვდომის შესაძლებლობას. ამავე კანონის 8⁴ მუხლი კი განსაზღვრავს გეოლოკაციის მონაცემების რეალურ დროში მიღებისათვის განსახორციელებელ ღონისძიებებს, მათი განხორციელების წესს, პირობებს და სააგენტოს უფლებამოსილებას, გეოლოკაციის რეალურ დროში განსაზღვრის სისტემის არქიტექტურა და შესაბამისი ტექნიკური მოთხოვნები განსაზღვროს ნორმატიული აქტით.

19. საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-3 მუხლის 32-ე ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტი სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143¹ მუხლის პირველი ნაწილის „ა“-„დ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული ფარული საგამოძიებო მოქმედებების ჩატარებაზე ექსკლუზიური უფლებამოსილების მქონე ორგანოდ განსაზღვრავს სააგენტოს. ამავე კოდექსის 143³ მუხლის მე-4 ნაწილი ადგენს შესაბამისი უფლებამოსილების მქონე სახელმწიფო ორგანოს ვალდებულებას, სატელეფონო კომუნიკაციის ფარული მიყურადებისა და ჩაწერისას გამოიყენოს კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების სტაციონარული ან ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობა; კავშირგაბმულობის არხიდან, კომპიუტერული სისტემიდან ინფორმაციის მოხსნისა და ფიქსაციის დროს გამოიყენოს ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების სტაციონარული, ნახევრად სტაციონარული ან არასტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობა, ხოლო გეოლოკაციის რეალურ დროში განსაზღვრა განახორციელოს სტაციონარული ან/და არასტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობით.

20. „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის პირველი მუხლის, ასევე მე-3 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, სააგენტო არის სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მმართველობის სფეროში შემავალი საჯარო სამართლის იურიდიული პირი. მე-7 მუხლის „ა“ ქვეპუნქტის „ა.ა“, „ა.ბ“, „ა.გ“ და „ა.დ“ ქვეპუნქტები განსაზღვრავს სააგენტოს მხრიდან ისეთი ღონისძიებების განხორციელების შესაძლებლობას, რომლებიც დაკავშირებულია სატელეფონო კომუნიკაციის ფარულ მიყურადებასთან და ჩაწერასთან, კავშირგაბმულობის არხიდან ინფორმაციის მოპოვებასთან, კომპიუტერული სისტემიდან ინფორმაციის მოპოვებასა და გეოლოკაციის რეალურ დროში განსაზღვრასთან. დასახელებული ღონისძიებების განხორციელება კი გათვალისწინებულია უფლებამოსილი ორგანოს მიმართვის საფუძველზე, სპეციალური ტექნოლოგიური საშუალებებით, ფარული მეთოდებით საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების, სუვერენიტეტის, თავდაცვისუნარიანობის, ტერიტორიული მთლიანობის, მართლწესრიგისა და სამხედრო პოტენციალის წინააღმდეგ მიმართულ ქმედებათა შესახებ ინფორმაციის მოპოვების, აგრეთვე სისხლის სამართლის საქმეზე ფაქტობრივი მონაცემების მოპოვების მიზნით. ამავე კანონის მე-8 მუხლის პირველი პუნქტის „ა.ა“, „ა.გ“ და „ბ“ ქვეპუნქტები და ამავე მუხლის მეორე პუნქტის „ა“-„დ“ ქვეპუნქტები განსაზღვრავს სააგენტოს უფლებამოსილებას, განახორციელოს საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143¹ მუხლის პირველი ნაწილის „ა“-„დ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული ფარული საგამოძიებო მოქმედებები, ასევე „კონტრდაზვერვითი საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-9 მუხლის მე-2 პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული ოპერატიულ-ტექნიკური ღონისძიება და იმავე მუხლის მე-3 პუნქტით გათვალისწინებული ელექტრონული თვალთვალის ღონისძიებები, კანონით დადგენილი წესით მოიპოვოს და გასცეს ელექტრონული კომუნიკაციის მაიდენტიფიცირებელი მონაცემები და ამ მიზნების მისაღწევად ჰქონდეს კომუნიკაციის შინაარსის და მისი მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკური შესაძლებლობა, გეოლოკაციის მონაცემების რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკური შესაძლებლობა, მონაცემთა ცენტრალური ბანკის შექმნის უფლებამოსილება და შესაბამის ღონისძიებათა განხორციელებისათვის შეიძინოს, შექმნას და კანონით დადგენილი წესით გამოიყენოს ტექნიკური, აპარატული და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებები. ამავე კანონის მე-9 მუხლი განსაზღვრავს სააგენტოს მიერ ელექტრონული საკომუნიკაციო ქსელებით გადაცემული კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვებისათვის სტაციონარული, ნახევრად სტაციონარული ან არასტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის გამოყენების უფლებამოსილებას, მათი გამოყენების წესსა და პირობებს. ამავე კანონის მე-10 მუხლი განსაზღვრავს გეოლოკაციის რეალურ დროში განსაზღვრის სტაციონარული ან არასტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის გამოყენების შესაძლებლობას, განსახორციელებელ ღონისძიებებს და ამ ღონისძიებების განხორციელების წესს. ამავე კანონის მე-11 მუხლის პირველი პუნქტი ადგენს სააგენტოს მიერ მონაცემთა ცენტრალური ბანკის შექმნის მიზანს, ხოლო ამავე მუხლის მე-2 პუნქტი მონაცემთა ცენტრალური ბანკის შესაქმნელად სააგენტოს აღჭურავს უფლებამოსილებით, ჰქონდეს დისტანციური წვდომა ელექტრონული კომუნიკაციის კომპანიის ელექტრონული კომუნიკაციის მაიდენტიფიცირებელ მონაცემთა ბაზებზე და განახორციელოს მათი კოპირება და შენახვა, ნორმატიული აქტით განსაზღვროს ელექტრონული კომუნიკაციის მაიდენტიფიცირებელ მონაცემთა ბაზების კოპირების ტექნიკური წესი და პროცედურა, ელექტრონული კომუნიკაციის კომპანიას მოსთხოვოს ელექტრონული კომუნიკაციის მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების იმ ვადით შენახვა, რომელიც აუცილებელია მათი კოპირების ტექნიკური პროცესის განხორციელებისათვის. ამავე კანონის მე-13 მუხლი ადგენს ფარული მეთვალყურეობის ღონისძიების განხორციებელის საფუძვლებს. ამავე კანონის მე-15 მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტები განსაზღვრავს სააგენტოს მიერ ელექტრონული კომუნიკაციის მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების არა უმეტეს 12 თვით შენახვის უფლებამოსილებას და ამ ვადის გაგრძელების წესს. ამავე კანონის 22-ე მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, სამსახურის უფროსი განსაზღვრავს სააგენტოს ძირითად სტრუქტურას და სტრუქტურული ქვედანაყოფებისა და ტერიტორიული ორგანოების კომპეტენციას. კანონის 29-ე მუხლის მიხედვით, სააგენტოს საქმიანობაზე სახელმწიფო კონტროლს ახორციელებს სამსახურის უფროსი, ამასთან, სააგენტოს უფროსი სააგენტოს მიერ გაწეული საქმიანობის სტატისტიკურ და განზოგადებულ ანგარიშს საქართველოს პრემიერ-მინისტრისთვის წარდგენამდე წარუდგენს სამსახურის უფროსს.

21. „კონტრდაზვერვითი საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „პ“ ქვეპუნქტი, ელექტრონული თვალთვალის ღონისძიებისა და ოპერატიულ-ტექნიკური ღონისძიების სახით, საფოსტო კორესპონდენციის კონტროლის განხორციელებაზე უფლებამოსილ ორგანოდ განსაზღვრავს საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკურ სააგენტოს.

22. „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „ფ“ ქვეპუნქტის მიხედვით, საჯარო სამართლის იურიდიული პირი - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტო არის საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143¹ მუხლის პირველი ნაწილის „ა“-„დ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული ფარული საგამოძიებო მოქმედებების ჩატარების ექსკლუზიური უფლებამოსილების მქონე ორგანო.

23. საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლი ადგენს პიროვნების თავისუფალი განვითარების უფლებას. კონსტიტუციის მე-20 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, „ყოველი ადამიანის პირადი ცხოვრება, პირადი საქმიანობის ადგილი, პირადი ჩანაწერი, მიმოწერა, საუბარი სატელეფონო და სხვა სახის ტექნიკური საშუალებით, აგრეთვე ტექნიკური საშუალებებით მიღებული შეტყობინებანი ხელშეუხებელია. აღნიშნული უფლებების შეზღუდვა დაიშვება სასამართლოს გადაწყვეტილებით ან მის გარეშეც, კანონით გათვალისწინებული გადაუდებელი აუცილებლობისას“. კონსტიტუციის 41-ე მუხლის მე-2 პუნქტის მიხედვით კი, ოფიციალურ ჩანაწერებში არსებული ინფორმაცია, რომელიც დაკავშირებულია ადამიანის ჯანმრთელობასთან, მის ფინანსებთან ან სხვა კერძო საკითხებთან, არავისთვის არ უნდა იყოს ხელმისაწვდომი თვით ამ ადამიანის თანხმობის გარეშე, გარდა კანონით დადგენილი შემთხვევებისა, როდესაც ეს აუცილებელია სახელმწიფო უშიშროების ან საზოგადოებრივი უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად, ჯანმრთელობის, სხვათა უფლებებისა და თავისუფლებების დასაცავად.

24. მოსარჩელეები მიიჩნევენ, რომ სადავო ნორმები არის იმ ნორმების ანალოგიური შინაარსის, რომლებიც საკონსტიტუციო სასამართლომ არაკონსტიტუციურად ცნო 2016 წლის 14 აპრილის N1/1/625,640 გადაწყვეტილებით. კერძოდ, მოსარჩელე მხარის მითითებით, საკონსტიტუციო სასამართლომ დაადგინა, რომ ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელებისას სატელეფონო და ინტერნეტკომუნიკაციაზე პირდაპირი წვდომა, ისევე, როგორც მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირებისა და შენახვის შესაძლებლობა, არ უნდა ჰქონდეს ამგვარი მონაცემების შეგროვებაზე პროფესიულად დაინტერესებულ ორგანოს. სადავო ნორმების მიხედვით, დასახელებულ ფუნქციებს ახორციელებს საჯარო სამართლის იურიდიული პირი - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტო, რომელსაც მოსარჩელეები ამგვარი პროფესიული დაინტერესების მქონე უწყებად მიიჩნევენ.

25. მოსარჩელე მხარე აღნიშნავს, რომ სააგენტო შედის სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მმართველობის სფეროში. იგი ინსტიტუციური მოწყობის, დაკომპლექტების წესისა და ფუნქციების გათვალისწინებით ახორციელებს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მითითებებს, რაც ამ უკანასკნელს პროფესიულად დაინტერესებულ ორგანოდ აქცევს. სააგენტო აღჭურვილია ტექნიკური შესაძლებლობებით და ძალაუფლებით, მიიღოს ინფორმაცია კომუნიკაციის საშუალებებიდან. ამასთან, ასეთი ორგანოები შესაბამის საქმიანობას გასაიდუმლოებულ ვითარებაში ახორციელებენ, რაც მინიმუმანდე ამცირებს როგორც საზოგადოებრივ კონტროლს, ისე კონკრეტულ ინდივიდთან მიმართებით განხორციელებული ხელყოფის ფაქტის გამოაშკარავებას. პროფესიულად დაინტერესებელი ორგანოს თითქმის შეუზღუდავი წვდომა ადამიანების კერძო კომუნიკაციის უდიდეს ნაწილზე და დამოუკიდებელი ინსტიტუციების მიერ მისი ეფექტური კონტროლის არარსებობა გაუმართლებლად ლახავს მოქალაქეების კონსტიტუციურ უფლებებს. მოსარჩელე მიიჩნევს, რომ აუცილებელია ფარული საგამოძიებო მოქმედების განხორციელების კომპეტენციის დამოუკიდებელი ორგანოსათვის მინიჭება.

26. მოსარჩელეები განმარტავენ, რომ ისინი სადავოდ არ ხდიან ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ინსტიტუტის კონსტიტუციურობას, სადავოდ არის გამხდარი ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელებისას სატელეფონო და ინტერნეტკომუნიკაციაზე პირდაპირი წვდომის, ისევე როგორც მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირებისა და შენახვის შესაძლებლობის სააგენტოსათვის მინიჭება.

27. მოსარჩელეები კონსტიტუციის მე-16 მუხლის დარღვევის არგუმენტად აღნიშნავენ, რომ ადამიანის თავისუფალი განვითარების პერსპექტივა სათუოა პერსონალური ავტონომიურობის საეჭვოობის პირობებში. მნიშვნელოვანია ადამიანის პირადი სივრცის არა მხოლოდ რეალური, ფაქტობრივი ხელშეუხებლობა, არამედ ასეთი ხელშეუხებლობის მყარი შეგრძნება, განცდა, აღქმადობა ადამიანის მხრიდან. ამ თვალსაზრისით, სახელმწიფო ხელისუფლების ქმედებები და შესაბამისი კანონმდებლობა იმდენად დამაჯერებელი უნდა იყოს ადამიანებისთვის, რომ მათი პირადული სივრცის რეალურად დაცულობა, ხელშეუხებლობა არ წარმოშობდეს ეჭვს. ნებისმიერი გარეშე სუბიექტის მხრიდან აღნიშნულ სფეროზე ხელმისაწვდომობის საფრთხის არსებობაც კი თრგუნავს ადამიანის თვითგამორკვევას, ინიციატივას, თვითრეალიზაციის პერსპექტივებს, რაც ერთნაირად აფერხებს როგორც ადამიანების პერსონალურ, ისე საზოგადოების ჯანსაღ და დემოკრატიულ განვითარებას.

28. მოსარჩელეებს მიაჩნიათ, რომ სადავო ნორმებს აქვს „მსუსხავი ეფექტი“ საქართველოს კონსიტიტუციის მე-16 მუხლით დაცული პირადი ცხოვრების უფლების იმ ნაწილის მიმართ, რომელიც გულისხმობს პირის უფლებას, ჰქონდეს კომუნიკაცია მისთვის სასურველ პირებთან და სასურველი ფორმით. ნებისმიერ პირს, რომელიც კომუნიკაციას ამყარებს სადავო ნორმაში მითითებული ტექნიკური საშუალების გამოყენებით, შესაძლებელია, გაუჩნდეს შიში, რომ მას არ აქვს აბსოლუტური კონტროლი საკუთარ კომუნიკაციაზე, აღნიშნული კომუნიკაცია არ არის დაცული და არსებობს საფრთხე, რომ სახელმწიფო მას უთვალთვალებს. ასეთ ვითარებაში შესაძლებელია, პირმა საერთოდ უარი თქვას კონკრეტული კომუნიკაციის საშუალების გამოყენებაზე. აღნიშნული საფრთხე განსაკუთრებით ხელშესახებია იმ გარემოების გათვალისწინებით, რომ სადავო ნორმაში მითითებული ქმედება ფარულ ხასიათს ატარებს.

29. მოსარჩელეები ხაზს უსვამენ დემოკრატიულ საზოგადოებაში პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლების დიდ მნიშვნელობაზე და განმარტავენ, რომ საქართველოს კონსტიტუციის მე-20 მუხლი იცავს პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლებას, რაც გამორიცხავს სასამართლოს კონტროლის გარეშე ნებისმიერ პირად კომუნიკაციაზე წვდომას. სახელმწიფოს გააჩნია პოზიტიური ვალდებულება, უზრუნველყოს პირადი ცხოვრების პატივისცემა და ამ უფლებით ეფექტიანი სარგებლობა. აღნიშნული, პირველ რიგში, გულისხმობს პიროვნების თავისუფალი განვითარების ხელშემშლელი გარემოებების, შეზღუდვების უგულებელყოფას, აღკვეთას. ამასთან, სახელმწიფოს აქვს ნეგატიული ვალდებულება, არ ჩაერიოს კონსტიტუციის მე-20 მუხლით დაცულ სფეროში და, შესაბამისად, უზრუნველყოს პიროვნების დაცვა მისი პირადი ცხოვრების სახელმწიფო ხელისუფლების ორგანოების ან თანამდებობის პირების მხრიდან შეზღუდვისაგან. ამასთან, მოსარჩელე მხარე აღნიშნავს, რომ პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლება არ არის აბსოლუტური და შეიძლება შეიზღუდოს კონსტიტუციით გათვალისწინებული ლეგიტიმური მიზნების მისაღწევად. თუმცა უფლებაში ჩარევა ლეგიტიმური მიზნების მიღწევისთვის აუცილებელი და პროპორციული საშუალებით უნდა განხორციელდეს. სადავო ნორმებით არ არის დაცული სამართლიანი ბალანსი კერძო და საჯარო ინტერესებს შორის, სადავო ნორმები გაუმართლებლად ლახავს მოსარჩელეების კონსტიტუციურ უფლებებს.

30. მოსარჩელეები ყურადღებას ამახვილებენ სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის, როგორც საგამოძიებო უფლებამოსილების მქონე ორგანოსა და სააგენტოს ურთიერთკავშირზე და მიიჩნევენ, რომ სააგენტო არ არის დამოუკიდებელი ორგანო. კერძოდ, სააგენტო შექმნილია სამსახურის მმართველობის სფეროში, რაც, მოსარჩელეთა პოზიციით, იმთავითვე მიუთითებს სააგენტოს საქმიანობაზე სამსახურის განუზომელი კონტროლისა და ზემოქმედების განხორციელების შესაძლებლობაზე. მოსარჩელეები აღნიშნავენ, რომ იმ ქვეყნებში, სადაც ფარული საგამოძიებო მოქმედების განმახორციელებლი ორგანო სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მმართველობის სფეროშია, ფარული საგამოძიებო მოქმედების ტექნიკურად აღსრულების პროცესის დაწყებისათვის თანხმობას გასცემენ ოპერატორები და, ამგვარად, იქმნება სრულიად განსხვავებული მოცემულობა უფლებათა დარღვევის რისკების დაბალანსების თვალსაზრისით.

31. სააგენტოსა და სამსახურს შორის მჭიდრო კავშირის წარმოჩენის მიზნით მოსარჩელეები მიუთითებენ სააგენტოს უფროსის დანიშნვის წესზე. კერძოდ, მოსარჩელეების აზრით, მართალია, კანონით დადგენილი წესის შესაბამისად სააგენტოს უფროსს ამტკიცებს სპეციალური კომისია და სპეციალური კომისია თავად წარუდგენს შერჩეულ კანდიდატურას პრემიერ-მინისტრს დასანიშნად, მაგრამ სპეციალური კომისია სააგენტოს უფროსის დამტკიცებისას შებოჭილია იმ 3 კანდიდატურით, რომელსაც მას სამსახურის უფროსი წარუდგენს. ამასთან, მოსარჩელეები ყურადღებას ამახვილებენ თავად სპეციალური კომისიის შემადგენლობაზე და მიიჩნევენ, რომ კომისიის 7 წევრიდან 5 წევრი (სამსახურის უფროსი, საქართველოს პარლამენტის იურიდიულ საკითხთა კომიტეტის თავმჯდომარე, საქართველოს პარლამენტის თავდაცვისა და უშიშროების კომიტეტის თავმჯდომარე, საქართველოს პარლამენტის ადამიანის უფლებათა დაცვისა და სამოქალაქო ინტეგრაციის კომიტეტის თავმჯდომარე, საქართველოს მთავრობის წარმომადგენელი) წარმოადგენს საპარლამენტო უმრავლესობას, რაც მიანიშნებს იმაზე, რომ სააგენტოს უფროსის არჩევა ხდება პოლიტიკური და არა პროფესიული ნიშნით. დამატებით, მოსარჩელეები აღნიშნავენ, რომ პრემიერ-მინისტრის მონაწილეობა სააგენტოს უფროსის დანიშნვის, ისევე როგორც გათავისუფლების პროცესში, ფორმალური ხასიათისაა, რადგან მას გააჩნია ვალდებულება, ისევე როგორც სხვა დროს პოლიტიკური თანამდებობის მქონე პირებს, წარდგენის/წარდგინების შემთვევაში უპირობოდ დანიშნოს/გაათავისუფლოს სააგენტოს უფროსის კანდიდატურა/სააგენტოს უფროსი.

32. მოსარჩელეებს მიაჩნიათ, რომ სააგენტოს არ გააჩნია არც ფინანსური დამოუკიდებლობა. კერძოდ, სააგენტოს ბიუჯეტს ამტკიცებს სამსახურის უფროსი, ამასთან, სამსახურის უფროსის თანხმობით განისაზღვრება სააგენტოს მოსამსახურეთა თანამდებობრივი სარგო. მოსარჩელეების პოზიციით, კანონის ნორმა, რომლის მიხედვითაც განსაზღვრულია საქართველოს სახელმწიფო ბიუჯეტში სააგენტოსათვის განკუთვნილი ხარჯების შემცირების შესაძლებლობა, წინა წლის შესაბამის მოცულობასთან შედარებით, მხოლოდ სააგენტოს თანხმობის შემთხვევაში, ფორმალური დამოუკიდებლობის შექმნის მცდელობაა, გამომდინარე იქიდან, რომ თავად სამსახურის ინტერესშია, არ შეუმცირდეს სააგენტოს ბიუჯეტი და, ამგვარად, უზრუნველყოფილი იყოს ფარული მეთვალყურეობის ღონისძიებების შეუფერხებლად განხორციელება.

33. მოსარჩელეები აღნიშნავენ, რომ სააგენტოს უფროსი სამსახურის უფროსის თანხმობით ამტკიცებს სააგენტოს შიდა სტრუქტურას, საშტატო ნუსხას და სააგენტოს მოსამსახურეთა თანამდებობრივ სარგოს. ამასთან, სამსახურის უფროსი განსაზღვრავს სააგენტოს ძირითად სტრუქტურას და სტრუქტურული ქვედანაყოფებისა და ტერიტორიულო ორგანოების კომპეტენციას, რაც მიუთითებს სააგენტოსა და სამსახურის იმგვარ კავშირზე, როგორიც არსებობდა არაკონსტიტუციურად ცნობილი რეგულაციების ფარგლებში სამსახურსა და ოპერატიულ-ტექნიკურ დეპარტამენტს შორის.

34. მოსარჩელეები ყურადღებას ამახვილებენ სამსახურის, როგორც სახელმწიფო კონტროლის განმახორციელებელი ორგანოს ბუნებაზე. ისინი უთითებენ „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-11 მუხლზე და აღნიშნავენ, რომ სახელმწიფო კონტროლი გულისხმობს საქმიანობის კანონიერების, მიზანშეწონილობის, ეფექტიანობისა და საფინანსო-ეკონომიკური საქმიანობის ზედამხედველობას. სახელმწიფო კონტროლის განამხორციელებელ ორგანოს უფლება აქვს, მოითხოვოს კონტროლის განსახორციელებლად საჭირო მასალებისა და ინფორმაციის წარმოდგენა, ასევე უფლებამოსილია, შეაჩეროს ან გააუქმოს საჯარო სამართლის იურიდიული პირის არამართლზომიერი გადაწყვეტილება. მოსარჩელეების აზრით, მართლზომიერების ცნების ქვეშ მოიაზრება გადაწყვეტილების როგორც კანონიერების, ასევე მიზანშეწონილობის კონტროლი. შესაბამისად, სააგენტოსა და სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის როგორც სახელმწიფო მაკონტროლებლის ამგვარი კავშირი, მიუთითებს სააგენტოსთვის პროფესიული ინტერესის არსებობაზე.

35. მოსარჩელე მხარის განმარტებით, კანონით გაწერილია იმ ნორმატიული აქტების ჩამონათვალი, რომლებსაც გამოსცემს სააგენტოს უფროსი და რომელთა შეცვლის ან/და გაუქმების უფლებამოსილებაც აქვს სააგენტოს უფროსს. თუმცა აღნიშნული ჩამონათვალი არ მოიცავს ყველა იმ ნორმატიულ აქტს, რომელიც აუცილებელია სააგენტოს საქმიანობის განსახორციელებლად, რაც მიანიშნებს იმაზე, რომ ჩამონათვალის მიღმა არსებულ ნორმატიულ აქტებს გამოსცემს სამსახურის უფროსი. ამასთან, მოსარჩელეები აღნიშნავენ, რომ ნორმატიული აქტებისაგან განსხვავებით, კანონი არაფერს მიუთითებს ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების გამოცემის უფლებამოსილებაზე, შესაბამისად, ამგვარ აქტებსაც გამოსცემს სამსახურის უფროსი, როგორც სახელმწიფო კონტროლის განმახორციელებელი ორგანო.

36. მოსარჩელე მხარის პოზიციით, სააგენტოს ანგარიში არის სამსახურის ანგარიშის შემადგენელი ნაწილი, აქედან გამომდინარე, სააგენტოს ანგარიშში რაიმე დარღვევის არსებობის შემთხვევაში შესაძლებელია, დადგეს სამსახურის უფროსის თანამდებობრივი პასუხისმგებლობის საკითხი. მოსარჩელეები ამგვარი მოცემულობის არსებობის პირობებში გამორიცხულად მიიჩნევენ სამსახურის უფროსის ნეიტრალურობას და დისტანციურობას სააგენტოს საქმიანობისგან.

37. მოსარჩელე მხარე ხაზგასმით აღნიშნავს, რომ სააგენტოს დამოუკიდებელი ორგანოს სახით არსებობის შემთხვევაშიც ექნებოდა საგამოძიებო ინტერესი, მისი კომპეტენციებიდან გამომდინარე. კერძოდ, სააგენტო უფლებამოსილ ორგანოებთან კოორდინაციით უზრუნველყოფს ბირთვულ, რადიაციულ, ქიმიურ, ბიოლოგიურ უსაფრთხოებას და ამ მიზნით ქმნის სათანადო ტექნიკურ და პროგრამულ სისტემებს და უზრუნველყოფს მათ ფუნქციონირებას, მომსახურებასა და მონიტორინგს საქართველოს ტერიტორიაზე; მოცემული ამოცანები, მოსარჩელეების პოზიციით, სააგენტოს აქცევს დანაშაულის პრევენციაზე პასუხისმგებელ და, შესაბამისად, პროფესიული ინტერესის მქონე ორგანოდ. „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური საააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-8 მუხლის მე-2 პუნქტის „ზ“ ქვეპუნქტის თანახმად, სააგენტო უფლებამოსილია, განახორციელოს „ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-7 მუხლის მე-2 პუნქტის „ა“, „ბ“ და „ე“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულინ ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიებები, რაც გულისხმობს პირის გამოკითხვას, ცნობების შეგროვებას და ვიზუალური კონტროლის განხორციებას; საგნებისა და დოკუმენტების გამოკვლევას. მოსარჩელეებს მიაჩნიათ, რომ ამგვარი კომპეტენციები სცილდება ფარული საგამოძიებო მოქმედების ტექნიკური აღმასრულებლის უფლებამოსილების ფარგლებს და მიუთითებს ამ ორგანოს საგამოძიებო ინტერესებზე. ამასთან, მოსარჩელეები აღნიშნავენ, რომ სააგენტოს არაექსკლუზიური კომპეტენციაა ფარული ვიდეოჩაწერა ან/და აუდიოჩაწერა, ასევე ფოტოგადაღება, აღნიშნულ ღონისძიებებს კი ვერ განახორცილებს მხოლოდ ტექნიკური განათლების მქონე პირი.

38. მოსარჩელეები განმარტავენ, რომ განსხვავებით სატელეფონო საშუალებების მიყურადებისა და ჩაწერის შემთხვევებისა, ინტერნეტგადაჭერისას არ არის დადგენილი სააგენტოს მიერ სტაციონარული, ნახევრად სტაციონარული ან არასტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობების გამოყენების რიგითობა. აღნიშნული უფლებამოსილ ორგანოს აძლევს არალეგიტიმურ დისკრეციას, კანონით დადგენილი კრიტერიუმების გარეშე გადაწყვიტოს, რომელი ტექნიკური შესაძლებლობა გამოიყენოს ინფორმაციის მოპოვებისათვის, რაც ასევე ქმნის მოქალაქეთა კონსტიტუციური უფლებების ხელყოფის საფრთხეს.

39. მოსარჩელე მხარის პოზიციით, კონსტიტუციით აღიარებულ უფლებებში ჩარევის რისკს განსაკუთრებით ზრდის სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის ტექნიკური შესაძლებლობები. არსებობს სააგენტოს მხრიდან მოსამართლის გადაწყვეტილების გარეშე, თვითნებურად, ფარული მოსმენების განხორციელების რეალური საფრთხე. ამგვარად, ირღვევა საქართველოს კონსტიტუციის მე-20 მუხლი, რომელიც უფლების შეზღუდვისას ადგენს სასამართლო კონტროლის აუცილებლობას. პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის ეს უფლებრივი კომპონენტი თავისთავად გამორიცხავს სააგენტოს შესაძლებლობას, მიიღოს კონკრეტული გადაწყვეტილება სასამართლო კონტროლის გარეშე ან მისი გვერდის ავლით.

40. მოსარჩელეებს მიაჩნიათ, რომ საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის N1/1/625,640 გადაწყვეტილების მიხედვით, პროფესიულად დაინტერესებული ორგანოს ხელში ფარული საგამოძიებო მოქმედების განხორციელების უფლებამოსილების არსებობა საკმარისი პირობაა სადავო ნორმების არაკონსტიტუციურად ცნობისათვის, კონტროლის ფორმების შეფასების გარეშე. მოსარჩელეთა აზრით, საქართველოს კონსტიტუციით გათვალისწინებული უფლებების სათანადო დაცვა უზრუნველყოფილი ვერ იქნება სამართალდამცავი ორგანოს სისტემაში სააგენტოს ინტეგრაციის გზით. კონტროლის ადეკვატური მექანიზმების კანონმდებლობაში არსებობის პირობებშიც კი საგამოძიებო ორგანოებზე დამოკიდებული სააგენტო წარმოადგენს იმ კრიტიკულ საფრთხეს, რომელიც მისთვის ფარული მეთვალყურეობის მიმნიჭებელი ნორმების არაკონსტიტუციურობას იწვევს. მიუხედავად ამისა, მოსარჩელეები მსჯელობენ სააგენტოს საქმიანობის კონტროლის მექანიზმებზეც და მიიჩნევენ, რომ ამ მხრივაც მდგომარეობა გაუარესებულია.

41. მოსარჩელე მხარის განმარტებით, სადავო ნორმების ამოქმედებამდე სატელეფონო კომუნიკაციის ფარულ მიყურადებასა და ჩაწერასთან მიმართებით არსებობდა პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის მიერ თანხმობის ორეტაპიანი ელექტრონული სისტემის გამოყენებით კონტროლის განხორციელების შესაძლებლობა, რომელიც საკონსტიტუციო სასამართლომ მიიჩნია გარე კონტროლის განხორციელების არასაკმარის მექანიზმად. სადავო ნორმების შემოღებით კი კონტროლის ორეტაპიანი ელექტრონული სისტემა ჩანაცვლდა პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის მიერ ფარული საგამოძიებო მოქმედების შეჩერების შესაძლებლობით, რაც მოსარჩელეებს კონტროლის შემცირებად მიაჩნიათ. ინტერნეტ კომუნიკაციებთან მიმართებით კი, მოსარჩელეები აღნიშნავენ, რომ არანაირი ცვლილება არ არის განხორციელებული.

42. მოსარჩელეების პოზიციით, მართალია, ფარული საგამოძიებო მოქმედების დასრულებისთანავე სააგენტო ადგენს ოქმს და იგი ეგზავნება ინსპექტორს, მაგრამ აღნიშნული არ შეიძლება განხილული იქნეს პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის გაზრდილი კონტროლის არგუმენტად, გამომდინარე იქიდან, რომ ამგვარი ოქმის შედგენის ვალდებულება ფარული საგამოძიებო მოქმედების განმახორციელებელ ორგანოს არაკონსტიტუციურად ცნობილი რეგულაციების ფარგლებშიც გააჩნდა, მხოლოდ იმ განსხვავებით, რომ პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორს სავალდებულო წესით არ ეგზავნებოდა, მაგრამ ამ უკანასკნელს შეეძლო, ნებისმიერ დროს გამოეთხოვა იგი. გარდა ამისა, მოსარჩელეებს პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორისათვის ოქმის გაგზავნა არ მიაჩნიათ კონტროლის ეფექტურ საშუალებად, რადგან ოქმში მონაცემები შეაქვს თავად სააგენტოს და პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორს არ აქვს მისი სხვა ორგანოდან მიწოდებულ მონაცემებთან შედარების შესაძლებლობა.

43. მოსარჩელეები ასევე მიუთითებენ „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის 35-ე მუხლის 4¹ პუნქტზე და მიიჩენევენ, რომ კანონში აღნიშნული ნორმის დამატება არ მიუთითებს ინსპექტორისათვის მონაცემთა დამუშავების კანონიერების შემოწმების პროცესში კომპეტენციის გაზრდაზე, რადგან მოცემულ ნორმაში გაწერილი უფლებამოსილებები პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორს წინამდებარე ნორმის ამოქმედებამდეც გააჩნდა და ეს კომპეტენციები გაწერილი იყო პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის ბრძანებაში.

44. მოსარჩელეების პოზიციით, საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის N1/1/625,640 გადაწყვეტილებით, არაკონსტიტუციურად ცნობილი რეგულაციების მსგავსად, პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორს ისევ არ შეუძლია განახორციელოს სრულყოფილი აუდიტი. ინსპექტირების განხორციელება კი საკონსტიტუციო სასამართლომ მიიჩნია კონტროლის განხორციელების არასაკმარის მექანიზმად. ამასთან, ვინაიდან პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის კონტროლი ხორციელდება მხოლოდ ფარულ საგამოძიებო მოქმედებებთან მიმართებით, ინსპექტირებისას მას არ ექნება დაშვება გარკვეული ხასიათის პროგრამებსა და ინფრასტრუქტურებზე, რაც, სააგენტოს მხრიდან, იძლევა მანიპულირების შესაძლებლობას და მიუთითებს კონტროლის არაეფექტურობაზე.

45. მოსარჩელეები ყურადღებას ამახვილებენ, საქართველოს პარლამენტის მიერ სააგენტოს საქმიანობის საპარლამენტო კონტროლის ფორმების გამოყენებით კონტროლის განხორციელებაზე და მიუთითებენ, რომ კონტროლის ამგვარი ფორმა არ არის ეფექტური, რადგან ამგვარი კონტროლი არ ვრცელდება საიდუმლო ინფორმაციაზე, ამასთან, კონტროლის ეს ფორმა იარსებებდა ისედაც, კანონში მისი გაწერის გარეშე.

46. მოსარჩელე მხარე ასევე მიუთითებს ნდობის ჯგუფის მიერ კონტროლის განხორციელების შესაძლებლობაზე და ამგვარი კონტროლის ფორმასაც არ მიიჩნევს ეფექტურად. მოსარჩელეები აღნიშნავენ, რომ კანონის მიხედვით, ნდობის ჯგუფის კონტროლი ვრცელდება მხოლოდ „კონტრდაზვერვითი საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-9 მუხლის მე-2 პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ ოპერატიულ-ტექნიკურ ღონისძიებასა და იმავე მუხლის მე-3 პუნქტით გათვალისწინებულ ელექტრონული თვალთვალის ღონისძიებებზე, ასევე სტრატეგიულ და ინდივიდუალურ მონიტორინგის ღონისძიებებზე და არ ეხება ფარულ საგამოძიებო მოქმედებებს. ამასთან, ნდობის ჯგუფს აქვს კონტროლის განხორციელების უფლებამოსილება და არა ვალდებულება. ასევე დაწესებულია შეზღუდვა, რომლის მიხედვითაც, ნდობის ჯგუფი უფლებამოსილია, სააგენტო შეამოწმოს წელიწადში არა უმეტეს ორჯერ. სააგენტოს საქმიანობის შემოწმების განსახორციელებლად ნდობის ჯგუფიდან შეირჩევა 1 წევრი, რომელსაც, მოსარჩელე მხარის განმარტებით, არ აქვს სპეციალური ცოდნა, ნდობის ჯგუფის მითითებებს აქვს მხოლოდ სარეკომენდაციო ხასიათი და კონტროლის ამგვარი ფორმა არ შეიძლება შეფასდეს ეფექტური კონტროლის სახედ.

47. მოსარჩელეები ასევე ყურადღებას ამახვილებენ მონაცემთა ცენტრალურ ბანკზე და მიაჩნიათ, რომ უფლებამოსილ ორგანოს კომუნიკაციის ყველა მონაწილეთა მაიდენტიფიცირებელ მონაცემზე გააჩნია წვდომა, რაც მისთვის ადამიანთა ყოველდღიური ქცევის, მათი ჩვევების, სოციალური კავშირებისა და გარემოცვის შესახებ ინფორმაციას ხდის ხელმისაწვდომს. აღნიშნული უარყოფითად აისახება არა მხოლოდ ადამიანთა პირად თავისუფლებაზე, არამედ ასევე ადამიანთა სოციალურ კავშირებსა და მთლიანად საზოგადოებრივი ურთიერთობების ჯანსაღ განვითარებაზე. ასევე, მოსარჩელეები აღნიშნავენ, რომ მონაცემთა ბანკში ელექტრონული კომუნიკაციების მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების არა უმეტეს 12 თვის ვადით შენახვა არის ბლანკეტური, არაინდივიდუალური მიდგომა და, შესაბამისად, განაპირობებს მის არაკონსტიტუციურობას. მოსარჩელე მხარე არ იზიარებენ არგუმენტაციას ინდივიდუალური მიდგომის განხორციელების შეუძლებლობაზე, გამომდინარე იქიდან, რომ მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების შენახვის ვადის გაგრძელება დასაშვებია 3 თვის ვადით, რა დროსაც ვადის გაგრძელება ხდება სწორედ ინდივიდუალურ მიდგომაზე დაყრდნობით.

48. მოსარჩელე მხარე ელექტრონული კომუნიკაციის მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების შენახვის ვადასთან მიმართებით ყურადღებას ამახვილებს კანონის დათქმაზე, რომლის მიხედვითაც, ამგვარი ინფორმაცია შეიძლება შენახულ იქნეს არა უმეტეს 12 თვის ვადით. კანონი ადგენს ზედა ზღვარს, რაც იმას ნიშნავს, რომ აღნიშნული მონაცემები შენახულ უნდა იქნეს მხოლოდ საჭიროებისამებრ, მაგრამ არა უმეტეს 12 თვისა. მაშასადამე, შესაძლებელია, უფრო ნაკლები ვადითაც ინახებოდეს აღნიშნული ინფორმაცია. თუმცა კანონის ნორმის ბუნდოვანებიდან გამომდინარე, არ ირკვევა, რომელ სახელმწიფო ორგანოს გააჩნია მონაცემთა შენახვის ვადის განსაზღვრის შესახებ გადაწყვეტილების მიღების უფლება. ამასთან, კანონი არ აკონკრეტებს კრიტერიუმებს, რომლის მიხედვითაც უნდა მოხდეს მონაცემთა შენახვის კონკრეტული ვადის განსაზღვრა. ამდენად, კანონი არ არის საკმარისად განჭვრეტადი იმისთვის, რომ ადამიანებმა იცოდნენ, რა ხანგრძლივობით ინახება მათ შესახებ ინფორმაცია სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მიერ. მოსარჩელეებს მიაჩნიათ, რომ მაიდენტიფიცირებელ მონაცემებთან მიმართებით ვადის ბლანკეტურობა, არაინდივიდუალურობა და მისი საგამოძიებო ორგანოს ხელში არსებობა საკონსტიტუციო სასამართლომ არა კუმულაციურად, არამედ ალტერნატიულად დაინახა ნორმის არაკონსტიტუციურობის საფუძვლად.

49. N928 და N929 კონსტიტუციურ სარჩელებში მოსარჩელეები აღნიშნავენ, რომ მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების 12 თვის ვადით შენახვის შესაძლებლობა ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლს, მე-20 მუხლის პირველ პუნქტს და 41-ე მუხლის მე-2 პუქნტს. მოსარჩელეებს მიაჩნიათ, რომ კონსტიტუციის 41-ე მუხლის მე-2 პუნქტის დაცულ სფეროში ექცევა ინფორმაცია მაშინ, როდესაც იგი სააგენტოსთვის ხელმისაწვდომი გახდება. კონსტიტუციის 41-ე მუხლი აკისრებს შესაბამის ორგანოებს ვალდებულებას, პირის შესახებ ინფორმაცია გაანადგუროს და არ შეინახოს გაურკვეველი ვადით.

50. მოსარჩელეები აღნიშნავენ, რომ მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირების პროცესში კვლავაც არ არის გამორიცხული „ალტერნატიული ბანკის“ შექმნის შესაძლებლობა, აღნიშნული კი ერთ-ერთი მთავარი არგუმენტი იყო საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის N1/1/625,640 გადაწყვეტილებაში სადავო ნორმების არაკონსტიტუციურად ცნობისას.

51. სახალხო დამცველი, დამატებით, მათ შორის, სადავოდ ხდის „კონტრდაზვერვითი საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „პ“ ქვეპუნქტს და მიიჩნევს, რომ კონტრდაზვერვითი მიზნებისათვის ელექტრონული თვალთვალის ღონისძიებების განხორციელებაც აპელირებული გადაწყვეტილების დამძლევ ნორმებად უნდა იქნეს მიჩნეული იმ არგუმენტაციაზე დაყრდნობით, რომ კანონის განმარტებითი ბარათის თანახმად, კანონმდებლის ნება არის ეს კანონიც შესაბამისობაში იყო საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებასთან და, ამასთან, უფლებაში ჩარევის ინტენსივობის თვალსაზრისით, ელექტრონული თვალთვალის ღონისძიებები იმავე ღონისძიებებს ითვალისწინებს, რასაც ფარული საგამოძიებო მოქმედებები მოიცავს, შესაბამისად, უფლებაში ჩარევა იგივე ინტენსივობით ხდება, განსხვავებულია მხოლოდ ჩარევის მიზნები.

52. მოსარჩელეების პოზიციით, სააგენტოს შესაძლებლობა, განახორციელოს პირდაპირი წვდომა როგორც სტაციონარულად, ასევე დისტანციურად სატელეფონო და ინტერნეტურთიერთობებზე, აგრეთვე მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირებისა და შენახვის უფლებამოსილება, ფარულ რეჟიმში და ეფექტური კონტროლის გარეშე, ზრდის აღმასრულებელი ხელისუფლების მხრიდან პერსონალური მონაცემების თვითნებურად მოპოვების და გამოყენების შესაძლებლობას. კანონით მხოლოდ სასამართლო გადაწყვეტილების არსებობისას ან გადაუდებელი აუცილებლობის შემთხვევაში ფარული საგამოძიებო ღონისძიების გამოყენების გათვალისწინება აზრს მოკლებულია, როდესაც არსებობს ამ ორი გარემოების არარსებობისას ფარული საგამოძიებო ღონისძიების განხორციელების სამართლებრივი შესაძლებლობა.

53. მოსარჩელე მხარემ დასკვნით სიტყვაში დამატებით მიუთითა, რომ მათთვის ბუნდოვანია პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის, როგორც გარე კონტროლის განმახორციელებელი ორგანოს პოზიცია, თუ რამდენად შეუძლია მას ტექნიკური ინფრასტრუქტურის, განსაკუთრებით, პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებების შემოწმება. მოსარჩელეებმა აღნიშნეს, რომ მათ მიმართეს პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის აპარატს აღნიშნულთან დაკავშირებით საჯარო ინფორმაციის გამოთხოვის მოთხოვნით, რაზეც მიიღეს პასუხი, რომ ინსპექტირების მეთოდოლოგიის შესახებ ნორმატიული აქტი არ არსებობს და იგი შემუშავების პროცესშია, ხოლო მანამდე განხორციელებული ინსპექტირების მეთოდოლოგია წარმოადგენს ინსპექტირების დასკვნის ნაწილს, რაც, თავის მხრივ, საიდუმლო ინფორმაციაა და მისი გასაჯაროება დაუშვებელია. მოსარჩელეების პოზიციით, აღნიშნული კიდევ ერთხელ მოწმობს, რომ, რეალურად, ინსპექტორი ვერ ახორციელებს სადავო ნორმებით განსაზღვრული ღონისძიებებისთვის საჭირო ტექნიკური საშუალებების შემოწმებას. მეტიც, მოსარჩელე მხარეს საშუალება არ აქვს, ნორმატიულ დონეზე მაინც, გადაამოწმოს, რა ინსტრუმენტებს იყენებს პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ისპექტორი ინსპექტირების ფარგლებში.

54. ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, მოსარჩელეები აღნიშნავენ, რომ სადავო ნორმები ვერ აკმაყოფილებენ თანაზომიერების პრინციპს, ვინაიდან გამოყენებული არ არის მიზნის მიღწევის ყველაზე ნაკლებად მზღუდავი საშუალება, კონსტიტუციურ უფლებებში ჩარევა ხდება იმაზე მეტად, ვიდრე ეს რეალურად არის აუცილებელი. ლეგიტიმური მიზნების მიღწევა ხდება ადამიანის უფლებების მომეტებული შეზღუდვის ხარჯზე, რის გამოც, სადავო ნორმები არაკონსტიტუციურად უნდა იქნეს ცნობილი.

55. სახალხო დამცველის წარმომადგენელმა განმწესრიგებელ სხდომაზე შეამცირა სასარჩელო მოთხოვნა იმ ნაწილში, რომელიც შეეხებოდა: ა) „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის 8² მუხლის; ბ) საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143⁶ მუხლის სიტყვის „სააგენტო“; გ) „კონტრდაზვერვითი საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „ფ“, „ქ“, „ღ“ და „ყ“ ქვეპუნქტების, მე-19¹ მუხლის სიტყვების: „„საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის საფუძველზე“; დ) „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „ქ“, „ღ“, „ყ“ და „შ“ ქვეპუნქტების; ე) „ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-7 მუხლის მე-3 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის სიტყვების: „საჯარო სამართლის იურიდიული პირისგან - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოსგან“, ამავე პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის სიტყვების: „საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკურ სააგენტოს“ კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით.

56. ამასთან, სახალხო დამცველი სადავოდ ხდიდა „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონს სრულად. განმწესრიგებელ სხდომაზე სახალხო დამცველის წარმომადგენელმა ამ ნაწილშიც შეამცირა სასარჩელო მოთხვნა და აღნიშნა, რომ იგი ითხოვს „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის პირველი მუხლის სიტყვების: „ეს კანონი განსაზღვრავს საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის (შემდგომ – სამსახური) მმართველობის სფეროში შემავალი“, მე-3 მუხლის პირველი პუნქტის სიტყვების: „სააგენტო არის სამსახურის მმართველობის სფეროში შემავალი“, მე-7 მუხლის „ა“ ქვეპუნქტის „ა.ა“, „ა.ბ“, „ა.გ“ და „ა.დ“ ქვეპუნქტების, მე-8 მუხლის პირველი პუნქტის „ა.ა“, „ა.გ“ და „ბ“ ქვეპუნქტების, ამავე მუხლის მე-2 პუნქტის „ა“–„დ“ ქვეპუნქტების, მე-9 მუხლის პირველი, მე-2, მე-3, მე-5 და მე-6 პუნქტების, მე-10 მუხლის, მე-11 მუხლის, მე-13 მუხლის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტების, მე-15 მუხლის პირველი პუნქტის, 22-ე მუხლის პირველი პუნქტის, 29-ე მუხლის არაკონსტიტუციურად ცნობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით.

57. „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 25-ე მუხლის 4¹ პუნქტის საფუძველზე, მოსარჩელე მხარე შუამდგომლობს, საკონსტიტუციო სასამართლომ განმწესრიგებელი სხდომის ფარგლებში მიიღოს განჩინება საქმის არსებითად განსახილველად მიუღებლობაზე და სადავო ნორმები გამოაცხადოს ძალადაკარგულად, რადგან ისინი შეიცავენ იმავე შინაარსს, რომელიც საკონსტიტუციო სასამართლომ უკვე ცნო არაკონსტიტუციურად 2016 წლის 14 აპრილის N1/1/625,640 გადაწყვეტილებით.

58. მოსარჩელე მხარე თავისი არგუმენტაციის გასამყარებლად იშველიებს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს, ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოს და სხვა ქვეყნების სასამართლოების პრაქტიკას.

59. მოპასუხე მხარე არ ეთანხმება მოსარჩელეთა მიერ დაყენებულ შუამდგომლობას, რომ საკონსტიტუციო სასამართლომ განმწესრიგებელი სხდომის ფარგლებში მიიღოს განჩინება საქმის არსებითად განსახილველად მიუღებლობაზე და სადავო ნორმები გამოაცხადოს ძალადაკარგულად, რადგან, მოპასუხის პოზიციით, სადავო ნორმები არ შეიცავს იმავე შინაარსს, რომელიც საკონსტიტუციო სასამართლომ არაკონსტიტუციურად ცნო 2016 წლის 14 აპრილის N1/1/625,640 გადაწყვეტილებით. მოპასუხე მიიჩნევს, რომ სააგენტო არის ფარული საგამოძიებო მოქმედების განმახორციელებელი დამოუკიდებელი ორგანო, რომლის საქმიანობაზედაც ხორციელდება ეფექტური გარე კონტროლი და, შესაბამისად, გამოირიცხება უფლებაში გადამეტებით ჩარევის და, აქედან გამომდინარე, უფლების დარღვევის რისკები.

60. მოპასუხე მხარე განმარტავს, რომ სააგენტოს სამსხურის მმართველობის სფეროში შექმნა განპირობებული იყო იმ გარემოებით, რომ ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელება, თუნდაც ტექნიკური აღსრულების პროცესში, ბმაშია სახელმწიფო უსაფრთხოებასთან. ამასთან, მოპასუხის მითითებით, მოცემული საკითხის გადაწყვეტისას გათვალისწინებული იქნა საერთაშორისო პრაქტიკა. ასევე, ამგვარი რეგულირების შესაძლებლობას იძლეოდა საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის N1/1/625,640 გადაწყვეტილება და, შესაბამისად, სადავო ნორმები არ არის მოსარჩელეების მიერ აპელირებული გადაწყვეტილების დამძლევი ნორმები.

61. მოპასუხე მხარე ყურადღებას ამახვილებს სააგენტოს უფროსის დანიშნვის და გათავისუფლების წესზე და მიიჩნევს, რომ სააგენტოს უფროსი შეირჩევა დემოკრატიულ საწყისებზე დაყრდნობით, სპეციალური კომისიის მიერ. მოპასუხე არ იზიარებს მოსარჩელე მხარის არგუმენტაციას და მიუთითებს, რომ პრემიერ-მინისტრს არ გააჩნია პირის დანიშნვის ან გათავისუფლების ავტომატური ვალდებულება და იგი არის გადაწყვეტილების მიმღები საბოლოო რგოლი. ამასთან, მართალია, სააგენტოს უფროსის თანამდებობიდან გათავისუფლება ხდება სამსახურის უფროსის წარდგინებით, მაგრამ კანონი დეტალურად განსაზღვრავს, რა შემთხვევებშია შესაძლებელი ამგვარი წარდგინების გაკეთება. სამსახურის უფროსმა სააგენტოს უფროსის თანამდებობიდან გადაყენების საკითხი, სხვა შემთხვევებთან ერთად, ასევე შეიძლება დააყენოს მაშინ, როდესაც იგი ჯეროვნად ვერ ასრულებს მისთვის კანონით, სააგენტოს დებულებით ან სხვა სამართლებრივი აქტებით განსაზღვრულ უფლებამოსილებებს. მოპასუხის აზრით, საქმიანობის არაჯეროვნად განხორციელება დაკავშირებულია იმ სფეროში საქმიანობასთან, რომელსაც აკონტროლებს სამსახურის უფროსი, როგორც სახელმწიფო მაკონტროლებელი. სხვა შემთხვევებში კი სამსახურის უფროსი სხვა ორგანოსგან გამოითხოვოს ინფორმაციას და ამგვარად ხდება მისთვის ცნობილი, ჯეროვნად ახორციელებს თუ არა სააგენტოს უფროსი მის უფლებამოსილებებს.

62. მოპასუხე მხარე მიუთითებს სამსახურის, როგორც სახელმწიფო მაკონტროლებლის, კონტროლის ფარგლებზე და აღნიშნავს, რომ იგი სააგენტოს საქმიანობას აკონტროლებს მხოლოდ ადმინისტრაციული კუთხით, რადგან ამგვარი კონტროლის განხორციელების უფლებამოსილება პირდაპირ კანონშია გაწერილი. ვინაიდან სხვა სახის კონტროლზე კანონი არ მიუთითებს, ფარული საგამოძიებო მოქმედების განხორციელებისას სააგენტო მოქმედებს დამოუკიდებლად და ეს მისი ექსკლუზიური კომპეტენციაა. მოპასუხის პოზიციით, სხვა კანონების მოქმედება სააგენტოს საქმიანობაზე ხორციელდება „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის თავისებურებების გათვალისწინებით.

63. მოპასუხე განმარტავს, რომ, მართალია, სამსახურის უფროსი ამტკიცებს სააგენტოს ბიუჯეტს, ასევე სამსახურის უფროსთან თანხმდება საპრემიო ფონდის მოცულობა, მაგრამ საპრემიო ფონდის ფარგლებში პრემიების გაცემის შესახებ გადაწყვეტილებას ინდივიდუალურად იღებს სააგენტოს უფროსი, ასევე სააგენტოს უფროსი თავისი ინიციატივით განკარგავს სააგენტოს ბიუჯეტს. მოპასუხე მიიჩნევს, რომ სააგენტოს უფროსის თანხმობის გარეშე სააგენტოსთვის ბიუჯეტის შემცირების დაუშვებლობა ამ უწყების დამოუკიდებულობის კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი გარანტიაა, რადგან ვერავინ შეძლებს სააგენტოზე მანიპულაციის განხორციელებას ბიუჯეტის შემცირების მუქარით.

64. მოპასუხე მხარე აღნიშნავს, რომ, მართალია, სააგენტოში მოსამსახურეთა საქმიანობას აკონტროლებს გენერალური ინსპექცია, რომელიც, თავის მხრივ, სამსახურის უფროსის წინაშეა ანგარიშვალდებული, მაგრამ მიუთითებს, რომ გენერალურ ინსპექციის დასკვნა არის სარეკომენდაციო ხასიათის და მოსამსახურეთა დისციპლინური პასუხისმგებლობის შესახებ საბოლოო გადაწყვეტილებას იღებს სააგენტოს უფროსი.

65. მოპასუხე არ იზიარებს მოსარჩელეთა არგუმენტაციას და მიუთითებს, რომ სააგენტოს კომპეტენციას მიკუთვნებულ საკითხებზე აქტის გამოცემის უფლებამოლიება აქვს მხოლოდ სააგენტოს უფროსს. სამსახურის უფროსი არ არის უფლებამოსილი გამოსცეს სააგენტოს საქმიანობის მომწესრიგებელი რაიმე ნორმატიული ან ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი.

66. მოპასუხე მხარე მიუთითებს, რომ სადავო ნორმები განეკუთვნება საჯარო სამართლის სფეროს, რომლის ფარგლებშიც მოქმედებს პრინციპი: აკრძალულია ყველაფერი, რაც არ არის დაშვებული კანონმდებლობით. ამ კონტექსტში, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მხრიდან ნებისმიერი ისეთი ქმედების განხორციელება (სააგენტოს საქმიანობაში ჩარევა), რომელიც არ არის გათვალისწინებული კანონმდებლობით, წარმოადგენს გადაცდომას და ექცევა სისხლისსამართლებრივად დასჯადი მოქმედებების სფეროში და ითვალისწინებს შესაბამის სისხლისსამართლებრივ პასუხისმგებლობას.

67. მოპასუხე მხარე ასევე არ იზიარებს მოსარჩელეთა არგუმენტაციას და მიიჩნევს, რომ ბირთვული, რადიაციული, ქიმიური, ბიოლოგიური უსაფრთხოების უზრუნველყოფისათვის სააგენტოს აქვს მხოლოდ ტექნიკური და პროგრამული სისტემების შემნისა და მათი ფუნქციონირების უზრუნველყოფის კომპეტენცია. რაც შეეხება ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიებებს, მოპასუხის პოზიციით, აღნიშნული ღონისძიებებიც ხორციელდება ფარული მეთვალყურეობის ღონისძიებების განხორციელების უზრუნველსაყოფად და მხოლოდ იმ ამოცანების შესასრულებლად, რაც სააგენტოს „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონით აქვს განსაზღვრული. მოპასუხე მიიჩნევს, რომ ეს ფუნციები სააგენტოს არ აქცევს პროფესიული ინტერესის მქონე ორგანოდ.

68. მოპასუხე მხარე ყურადღებას ამახვილებს მონაცემთა ცენტრალურ ბანკზე და მიუთითებს, რომ მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების არა უმეტეს 12 თვის ვადით შენახვის შესაძლებლობა არის გონივრული პერიოდი და, ამგვარად, განსაზღვრა განპირობებული იყო იმ ფაქტორით, რომ გარკვეულ შემთხვევებში ტექნიკურად შესაძლებელია სააგენტომ ვერ შეძლოს მონაცემების მითითებული ვადით შენახვა და წაშალოს ისინი, ასეთ პირობებში ინფორმაციის წაშლა არ უნდა ყოფილიყო მიჩნეული კანონის დარღვევად და, შესაბამისად, განისაზღვრა ინფორმაციის შენახვის ვადის მაქსიმუმი. რაც შეეხება ინფორმაციის შენახვას ინდივიდუალური მიდგომის გათვალისწინებით, მოპასუხე მიიჩნევს, რომ მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების ამგვარად გამიჯვნა და საჭირო ინფორმაციის წინასწარი პროგნოზირება შეუძლებელია. მოპასუხე მხარე ასევე არ გამორიცხავს მონაცემების კოპირების მომენტში „ალტერნატიული ბანკის“ შექმნის რისკს და მიუთითებს, რომ ამგვარი რისკის განეიტრალების ერთადერთი შესაძლებლობაა, რომ მონაცემთა ცენტრალურ ბაკის შექმნის უფლებამოსილება არ ჰქონდეს პროფესიული ინტერესის მქონე ორგანოს.

69. მოპასუხე მხარე ასევე არ იზიარებს მოსარჩელეთა არგუმენტაციას სააგენტოს საქმიანობაზე ეფექტური გარე კონტროლის არარსებობასთან მიმართებით და მიიჩნევს, რომ კონტროლის მექანიზმები უნდა შეფასდეს, როგორც ურთიერთშემავსებელი და ასევე იმ გარემოების გათვალისწინებით, რომ ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელებას უზრუნველყოფს საგამოძიებო ინტერესების არ მქონე ორგანო.

70. მოპასუხის პოზიციით, პრემიერ-მინისტრი სააგენტოზე ახორციელებს ეფექტურ გარე კონტროლს, იგი, ერთი მხრივ, იღებს ანგარიშს და ასევე უფლებამოსილია მიიღოს სხვა ინფორმაციაც, რაც ანგარიშში არ აისახება. თუმცა მოპასუხე მხარე ხაზგასმით აღნიშნავს, რომ, მართალია, სააგენტო საქმიანობის სტატისტიკურ და განზოგადებულ ანგარიშს პრემიერ-მინისტრისათვის წარდგენამდე წარუდგენს სამსახურის უფროსს, მაგრამ ამ უკანასკნელს არ აქვს უფლებამოსილება, მასში შეიტანოს რაიმე ცვლილება. ანგარიში, როგორც საჯარო დოკუმენტი, პირველ რიგში, ეგზავნება სამსახურის უფროსს, შემდგომ კი პრემიერ-მინისტრს, ამგვარი რიგითობა კი მხოლოდ ფორმალური ხასიათისაა.

71. მოპასუხე მხარე მიიჩნევს, რომ გაზრდილია სააგენტოს საქმიანობაზე სასამართლო კონტროლიც. კერძოდ, არსებული რეგულაციების მიხედვით, ფარული საგამოძიებო მოქმედების დასრულების შემდგომ დგება ოქმი, რომელიც ეგზავნება სასამართლოს და შეიცავს დეტალურ ინფორმაციას ჩატარებული ფარული საგამოძიებო მოქმედების თაობაზე.

72. მოპასუხე მხარე პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის კონტროლს გაზრდილ და ეფექტურ კონტროლის მექანიზმად მიიჩნევს და განმარტავს, რომ კანონში დეტალურად გაიწერა ის კომპეტენციები, რაც ინსპექტორს ინსპექტირების პროცესში გააჩნია. ასევე, ფარული საგამოძიებო მოქმედების დასრულების შემდგომ დგება ოქმი და ეგზავნება პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორს, ამგვარი ოქმი კი მას ადრე არ მიეწოდებობდა. ამასთან, მოპასუხე მიუთითებს, რომ მართალია შეიცვალა სატელეფონო კომუნიკაციის ფარული მიყურადებისა და ჩაწერისას თანხმობის ორეტაპიანი ელექტრონული სისტემა მოცემული საგამოძიებო მოქმედების შეჩერების შესაძლებლობით, მაგრამ ეს განპირობებული იყო ობიექტური გარემოებებით. ერთი მხრივ, არსებობდა ეჭვი, რომ ფარული საგამოძიებო მოქმედების დაწყებისათვის ინსპექტორის თანხმობის გაცემა მას ამ პროცესის აღმასრულებლად აქცევდა და, მეორე მხრივ, პრაქტიკაში წარმოიშობოდა პრობლემა მაშინ, როდესაც სასამართლოს განჩინება/პროკურორის დადგენილება მატერიალური სახით ინსპექტორთან დაგვიანებით მიდიოდა და, ამგვარად, საფრთხე ექმნდებოდა საგამოძიებო ინტერესებს. მოპასუხის პოზიციით, დღეს არსებული მოდელი, კერძოდ, ინსპექტორისათვის ფარული მოსმენების შეჩერების შესაძლებლობის მინიჭერა აბალანსებს რისკებს და მიზნის მიღწევის გამოსადეგი საშუალებაა. ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ნახევრად სტაციონარულ ტექნიკურ საშუალებებთან მიმართებით მოპასუხე განმარტავს, რომ სტაციონარულისაგან განსხვავებით, ამ შემთვევაში ტექნიკურად შეუძლებელია რეალურ რეჟიმში ლოგირების მონაცემების ინსპექტორისათვის მიწოდება.

73. მოპასუხე მხარე ხაზგასმით აღნიშნავს, რომ ფარული საგამოძიებო მოქმედებები და „კონტრდაზვერვითი საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-9 მუხლის მე-3 პუნქტით გათვალისწინებული ელექტრონული თვალთვალის ღონისძიებები ხორციელდება ერთი და იმავე ინსფრასტრუქტურის გამოყენებით, შესაბამისად, ინსპექტირების პროცესში პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის კონტროლი მთლიანად მოიცავს ტექნიკური ინფრასტრუქტურის კონტროლს.

74. მოპასუხე განმარტავს, რომ ინტერნეტ კომუნიკაციებთან მიმართებით ლოგირების მონაცემების მიწოდება პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორისათვის ტექნიკურად ვერ ხორციელდება, თუმცა ამ უკანასკნელს შეუძლია ინსპექტირების გზით განახორციელოს ეფექტური გარე კონტროლი. ამასთან, მოპასუხე ყურადღებას ამახვილებს ტექნიკური საშუალებების გამოყენების რიგითობაზე და აღნიშნავს, რომ კანონის მიხედვით, დადგენილია წესი, ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური საშუალებების გამოყენება მოხდეს მხოლოდ მაშინ, როდესაც შეუძლებელია ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვება სტაციონარული ტექნიკური საშუალებების გამოყენებით. ამასთან, ნახევრად სტაციონარული მიერთების გამოყენების შესახებ დაუყოვნებლივ უნდა ეცნობოს პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორს და ფარული საგამოძიებო მოქმედების განხორციელების დასრულებისთანავე გაეგზავნოს შესაბამისი ოქმი. მოპასუხე მიუთითებს, რომ არასტაციონარული ტექნიკური საშუალებებით მიერთების განხორციელებაზე ობიექტურად შეუძლებელია რაიმე კონტროლის განხორციელება, თუმცა ამ საშუალებით კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების განხორციელებისას სააგენტო ადგენს ოქმს და უგზავნის პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ისნპექტორს.

75. ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, მოპასუხე მხარე მიიჩნევს, რომ სადავო ნორმები არ წარმოადგენს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის N1/1/625,640 გადაწყვეტილების დამძლევ ნორმებს, რის გამოც არ უნდა დაკმაყოფილდეს მოსარჩელე მხარის შუამდგომლობა საქმის არსებითად განსახილველად მიუღებლობისა და სადავო ნორმების ძალადაკარგულად გამოცხადების თაობაზე. მოპასუხე მხარის პოზიციით, სადავო ნორმებით გათვალისწინებული რეგულაციის კონსტიტუციურობა უნდა შემოწმდეს არსებითი განხილვის ფორმატში.

76. განმწესრიგებელ სხდომაზე მოწვეულმა საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს სამართლებრივი უზრუნველყოფის სამმართველოს უფროსმა დავით გაბეხაძემ განმარტა, რომ სააგენტოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მმართველობის სფეროში შექმნა განპირობებული იყო საერთაშორისო პრაქტიკის გათვალისწინებით, თუმცა, ამის მიუხედავად, სააგენტო თავისი საქმიანობის განხორციელებისას სარგებლობს დამოუკიდებლობის მაღალი გარანტიებით. მოწმე ყურადღებას ამახვილებს სააგენტოს როგორც ფუნქციურ, ისე ფინანსურ დამოუკიდებლობაზე. კერძოდ, სააგენტოს უფროსის დანიშნვა ხდება არა ერთპიროვნულად, არამედ 3 რგოლის გავლით და მის დასანიშნად აუცილებელია სპეციალური კომისიის მიერ კანდიდატურის დამტკიცება და ამის შემდგომ პრემიერ-მინისტრის მიერ კანდიდატურის დანიშნვა. ასევე, სააგენტოს უფროსი ნიშნავს და ათავისუფლებს სააგენტოს თანამშრომლებს, აკისრებს მათ დისციპლინურ პასუხისმგებლობას, წაახალისებს მათ. დავით გაბეხაძე ასევე განმარტავს, რომ მართალია, სააგენტოს მოსამსახურეთა საქმიანობის კონტროლს ახორციელებს გენერალური ინსპექცია, რომელიც ანგარიშვალდებულია სამსახურის უფროსის წინაშე, მაგრამ გენერალური ინსპექციის დასკვნას აქვს სარეკომენდაციო ხასიათი და საბოლოო გადაწყვეტილებას მოსამსახურეთა დისციპლინური პასუხისმგებლობის შესახებ იღებს სააგენტოს უფროსი. სააგენტოს საქმიანობის განხორციელებისათვის აუცილებელი ნორმატიული აქტების მიღების, გაუქმების და შეცვლის უფლებამოსილება აქვს მხოლოდ და მხოლოდ სააგენტოს უფროსს. სააგენტო თავად ქმნის ფარული საგამოძიებო მოქმედების განხორციელებისათვის აუცილებელ ინფრასტრუქტურას და ეს საშუალებები არის მის დამოუკიდებელ ბალანსზე. სააგენტო არის ფინანსურად დამოუკიდებელი ორგანო და აქვს დამოუკიდებელი ბიუჯეტი, მისთვის ბიუჯეტის შემცირება წინა წლის ბიუჯეტთან შედარებით დასაშვებია მხოლოდ სააგენტოს უფროსის თანხმობით.

77. მოწმის ახსნა-განმარტების თანახმად, თანხმობის ორეტაპიანი ელექტრონული სისტემის გაუქმება განპირობებული იყო იმ გარემოებით, რომ პრაქტიკაში, სასამათლოს განჩინების/პროკურორის დადგენილების მატერიალური სახით პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორისათვის მიწოდება იგვიანებდა და ასეთ პირობებში შეუძლებელი ხდებოდა ფარული საგამოძიებო მოქმედების დაწყება და, ამგვარად, საფრთხე ექმნებოდა დანაშაულის გამოძიების მაღალ ინტერესს. სწორედ ამ გარემოებით იყო განპირობებული ფარული საგამოძიებო მოქმედების შეჩერების მექანიზმის შემოღება. ამასთან, მოწმემ განმარტა, რომ სააგენტო სატელეფონო საუბრის ფარული მიყურადებისა და ჩაწერის განხორციელების დაწყებამდე მოსამართლის განჩინების/პროკურორის დადგენილების სარეზოლუციო ნაწილის ელექტრონულ ეგზემპლარს უგზავნის პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორს და მას შემდეგ იწყებს ფარული მოსმენების განხორციელებას, როდესაც პროგრამულად დადასტურდება ელექტრონული ეგზემპლარის პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორისათვის მიწოდება.

78. დავით გაბეხაძე მიუთითებს, რომ ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების სტაციონარული ტექნიკური საშუალებების გამოყენების განსახორციელებლად, არსებობს საერთაშორისო სტანდარტები და იმ შემთხვევაში, თუ ელექტრონული კომუნიკაციების კომპანიას აქვს შესაბამისი ქსელური ან/და სასადგურე ინფრასტრუქტურა, ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების განხორციელება უნდა მოხდეს მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის სისტემით, ამასთან, სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობით კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების შესაძლებლობის არსებობის შემთხვევაში ტექნიკურად შეუძლებელია ნახევრად სტაციონარული მიერთების განხორციელება. მოწმე განმარტავს, რომ ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობებით ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების წესის შემოღება განპირობებული იყო იმ ობიექტური აუცილებლობით, რომ არსებობენ ისეთი კომპანიები, რომლებსაც გააჩნიათ ძველი სასადგურე აპარატურა. კომპანიების დავალდებულება, უზრუნველყოს ის სისტემა, რომელიც აუციელებელია მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის სისტემის ასაწყობად, დიდ ფინანსურ ხარჯებთანაა დაკავშირებული და მათთვის საქმიანობის შეწყვეტის ტოლფასი იქნებოდა.

79. მოწმე განმარტავს, რომ სამსახურის უფროსის მიერ სააგენტოზე სახელმწიფო კონტროლის განხორციელების უზრუნველყოფა გულისხმობს კონტროლს მხოლოდ ადმინისტრაციული და ფინანსური კუთხით. დავით გაბეხაძის პოზიციით, გათვალისწინებული უნდა იყოს ზოგად და სპეციალურ ნორმებს შორის კონკურენცია და სააგენტოსთან მიმართებით უპირატესობა უნდა მიენიჭოს „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ საქართველოს კანონს“, რომელიც უზრუნველყოფს სააგენტოს დამოუკიდებლობის მაღალი ხარისხით.

80. დავით გაბეხაძე ასევე ყურადღებას ამახვილებს სააგენტოს მიერ მისი საქმიანობის სტატისტიკური და განზოგადებული ანგარიშის წარდგენის რიგითობის ფორმალურ ხასიათზე და მიუთითებს, რომ, მართალია, სააგენტოს საქმიანობის ანგარიში, პირველ რიგში, წარედგინება სამსახურის უფროსს, ხოლო ამის შემდგომ პრემიერ-მინისტრს, მაგრამ სამსახურის უფროსს არ შეუძლია ანგარიშში რაიმე ცვლილების შეტანის განხორციელება, ამასთან, მოწმის პოზიციით, აღნიშნული ანგარიში სამსახურის უფროსს წარედგინება, როგორც საჯარო დოკუმენტი. მოწმე ასევე განმარტავს, რომ პრემიერ-მინისტრისთვის წარსადგენ ანგარიშში, იქიდან გამომდინარე, რომ ის საჯარო დოკუმენტია, არ აისახება საიდუმლო ინფორმაცია, თუმცა ამ უკანასკნელს შეუძლია, ნებისმიერ დროს მოითხოვოს და გაეცნოს ამგვარ საიდუმლო ინფორმაციას. ნდობის ჯგუფისათვის წარსადგენ ანგარიშთან მიმართებით კი მოწმე განმარტავს, რომ ეს ანგარიში შეიცავს საიდუმლო ინფორმაციასაც და იგი არ არის საჯარო დოკუმენტი.

81. მოწმის პოზიციით, ფარული საგამოძიებო მოქმედების შედეგად მოპოვებული ინფორმაციის გაცნობის უფლებამოსილება სამსახურის უფროსს არ აქვს, რადგან სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი დეტალურად არეგულირებს ამ საკითხს და მისი გაცნობის უფლებამოსილების მქონე პირებში სამსახურის უფროსი არ მოიაზრება.

82. დავით გაბეხაძის განმარტებით, კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვებისას ინფორმაციის ღირებულების თვალსაზრისით, გამიჯნვას ახდენს საგამოძიებო ორგანოს წარმომადგენელი, რომელმაც წარმოადგინა მოსამართლის განჩინება/პროკურორის დადგენილება. თავად ეს პირი არის უფლებამოსილი, დაამუშაოს და მოითხოვოს ის ინფორმაცია, რომელიც ღირებულების თვალსაზრისით არის მნიშვნელოვანი და ამ პროცესისაგან სააგენტო დისტანცირებულია.

83. ინტერნეტკომუნიკაციასთან დაკავშირებით, დავით გაბეხაძე მიუთითებს, რომ მდგომარეობა კონტროლის ნაწილში არ შეცვლილა. ამასთან, აღნიშნავს, რომ ინტერნეტთან მიმართებით სტაციონარული ტექნიკური საშუალებებით ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვება არ ხდება, რადგან, პირველ რიგში, ამისათვის აუცილებელია ძვირადღირებული სისტემა და ამასთან, იგი ნაკლებად ეფექტურია. ამასთან, მოწმე მიუთითებს, რომ ამ სისტემის აწყობა დიდ ფინანსურ ხარჯებთან არის დაკავშირებული თავად ინტერნეტკომუნიკაციების კომპანიებისთვისაც, რადგან მათ მთლიანად მოუწევთ მათი ქსელის შეცვლა და ახალი სისტემის აწყობა. თუმცა მომავალში ამგვარი სისტემის აწყობას ტექნიკურად შესაძლებლად მიიჩნევს და ამის სამართლებრივ შესაძლებლობას კანონიც განსაზღვრავს.

84. დავით გაბეხაძის განმარტებით, სასამართლოს, როგორც მაკონტროლებებელი ორგანოს უფლებამოსილება მკვეთრად გაზრდილია. კერძოდ, სასამართლო ფარული საგამოძიებო მოქმედების განსახორციელებლად არა მარტო გასცემს ნებართვას, არამედ სასამართლოს მიეწოდება ფარული საგამოძიებო მოქმედების ოქმი, რომელშიც აღინიშნება სრული ინფორმაცია ღონისძიების ჩატარების შესახებ.

85. გეოლოკაციის რეალურ დროში განსაზღვრასთან, როგორც ფარული საგამოძიებო მოქმედების დამოუკიდებელ ღონისძიებასთან მიმართებით, მოწმე განმარტავს, რომ დღესდღეობით არ ხდება ცალკე ღონისძიების სახით გეოლოკაციის რეალურ დროში განსაზღვრა და ამ მონაცემების მოპოვება შესაძლებელია მონაცემთა ცენტრალური ბანკებიდან. მონაცემთა ცენტრალურ ბანკებში ნებისმიერი მანიპულაციის განხორციელებას კი აკონტროლებს პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორი ელექტრონული კომუნიკაციის მაიდენტიფიცირებელ მონაცემთა ცენტრალური ბანკის კონტროლის ელექტრონული სისტემის მეშვეობით.

86. დავით გაბეხაზე ხაზგასმით აღნიშნავს, რომ ელექტრონული თვალთვალის ღონისძიებების განხორციელებისას კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვება ხდება იმავე სისტემით, რომლითაც ფარული საგამოძიებო მოქმედებისას, შესაბამისად, პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის კონტროლი ინსპექტირების პროცესში ავტომატურად ფარავს მთლიან სისტემას. მოწმე მიუთითებს, რომ პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორს შეზღუდვა ექნება მხოლოდ იმ ჩანაწერების შინაარსობრივ ნაწილთან მიმართებით, რომელიც შეეხება კონტრდაზვერვით საქმიანობას. თუმცა, მოწმის განმარტებით, ამ სისტემის აწყობა გადადებულია 2017 წლის 1 ოქტომბრამდე და დღეს კონტრდაზვერვითი საქმიანობის საფუძვლით ფარული მიყურადება არ ხდება.

87. დავით გაბეხაძე ყურადღებას ამახვილებს მონაცემთა ცენტრალურ ბანკზე და განმარტავს, რომ მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების შენახვა არა უმეტეს 12 თვის ვადით პრაქტიკოსებთან კონსულტაციით იქნა შერჩეული. ეს არის ის ვადა, რომელიც მათი პოზიციით, საჭიროებიდან გამომდინარე აუცილებელია. 12-თვიანი ვადის ამოწურვის შემდეგ აღნიშნული ინფორმაცია სისტემიდან ავტომატურად ნადგურდება. ინდივიდუალურ მიდგომასთან მიმართებით მოწმე აღნიშნავს, რომ არ ხდება ამგვარი ინდივიდუალიზაცია და ინახება ყველა მონაცემი, ამასთან, წინასწარ იმის პროგნოზირება, თუ რა მონაცემები გახდება მომავალში საჭირო, შეუძლებლად მიაჩნია. დავით გაბეხაძე ასევე განმარტავს, რომ ელექტრონული კომუნიკაციის მაიდენტიფიცირებელ მონაცემთა ცენტრალური ბანკის კონტროლის ელექტრონული სისტემა დღესდღეობით გამართულად ფუნქციონირებს და მონაცემთა ცენტრალურ ბანკში ნებისმიერი ქმედების განხორციელება ავტომატიურად მიეწოდება პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორს. ამასთან, მოწმე არ გამორიცხავს „ალტერნატიული ბანკის“ შექმნის შესაძლებლობას და მიიჩნევს, რომ ამ რისკის გამორიცხვა შეუძლებელია.

88. განმწესრიგებელ სხდომაზე მოწვეულმა საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მოსამსახურე ბექა ზეგარდელმა განმარტა, რომ სამსახურსა და სააგენტოს შორის არსებობს ისეთი ურთიერთმიმართება, როგორიც დამახასიათებელია ორგანოსა და მის მმართველობის სფეროში შემავალი საჯარო სამართლის იურიდიული პირის ურთიერთობისათვის და შემოფარგლულია წმინდა ადმინისტრაციული საკითხების კოორდინაციით. ამ მხრივ, მოწმე ყურადღებას ამახვილებს სამსახურის უფროსის მიერ სააგენტოს ძირითადი სტრუქტურისა და სტრუქტურული ქვედანაყოფებისა და ტერიტორიული ორგანოების კომპეტენციის განსაზღვრაზე. მოწმის პოზიციით, სააგენტოს შექმნა სამსახურის მმართველობის სფეროში განპირობებული იყო საერთაშორისო პრაქტიკისა და ტერორიზმთან ბრძოლის ინტერესების გათვალისწინებით და ამგვარი გადაწყვეტა წინააღმდეგობრივი არ იქნებოდა საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის N1/1/625,640 გადაწყვეტილებასთან. მოწმის განმარტებით, სააგენტო არის სერვიზის მიმწოდებელი ორგანო და მას არ გააჩნია არანაირი საგამოძიებო ინტერესი.

89. მოწმე ყურადღებას ამახვილებს საააგენტოს უფროსის დანიშნვის წესზე და მიუთითებს, რომ სააგენტოს უფროსის 3 კანდიდატურას სპეციალურ კომისიას დასამტკიცებლად წარუდგენს სამსახურის უფროსი და სამსახურსი უფროსი არის სპეციალური კომისიის თავმჯდომარე, თუმცა სააგენტოს უფროსს ამტკიცებს სპეციალური კომისია კანონით დადგენილი წესით. კომისიას აქვს უფლებამოსილება, არ დაამტკიცოს წარდგენილი კანდიდატურებიდან არც ერთი, ასეთ შემთხვევაში სამსახურის უფროსმა უნდა წარადგინოს 3 ახალი კანდიდატურა. საბოლოოდ, დამტკიცებულ კანდიდატურას სპეციალური კომისია თავად წარუდგენს პრემიერ-მინისტრს დასამტკიცებლად, რომელიც იღებს საბოლოო გადაწყვეტილებას სააგენტოს უფროსის დანიშნვის/ არდანიშნვის შესახებ.

90. ბექა ზეგარდელის მითითებით, სამსახურის უფროსის უფლებამოსილება, მიზანშეუწონლობის მოტივით გააუქმოს სააგენტოს უფროსის გადაწყვეტილებები, ეხება ადმინისტრირების ნაწილს და არ ვრცელდება ოპერატიულ-ტექნიკურ ღონისძიებებთან მიმართებით მიღებულ გადაწყვეტილებებზე. ამასთან, სამსახური არ არის უფლებამოსილი, უშუალოდ სააგენტოს საქმიანობასთან მიმართებით გამოსცეს რაიმე სამართლებრივი აქტი, რადგან ამის განხორციელების უფლებამოსილება, კანონის მიხედვით, აქვს მხოლოდ სააგენტოს უფროსს. მოწმე განმარტავს, რომ სამსახურს, როგორც სახელმწიფო კონტროლის განმახორციელებელ ორგანოს, არ გააჩნია არანაირი უფლებამოსილება, რაიმე დავალებები გასცეს სააგენტოს მიმართ ფარული მეთვალყურეობის ღონისძიებების განხორციელების ნაწილში, ამ ღონისძიებების აღსრულება სააგენტოს ექსკლუზიური უფლებამოსილებაა.

91. მოწმე მიიჩნევს, რომ სადავო ნორმები არ არის საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის N1/1/625,640 გადაწყვეტილების დამძლევი ნორმები. არსებული რეგულაციის მიხედვით, ფარულ საგამოძიებო მოქმედებებს ახორციელებს დამოუკიდებელი ორგანო, რომელსაც არ გააჩნია საგამოძიებო ინტერესები. ამასთან, განმარტავს, რომ საგამოძიებო ორგანოს მიერ კონტროლის განხორციელების შესაძლებლობა არ იყო არაკონსტიტუციურად ცნობილი საკონსტიტუციო სასამართლოს აპელირებული გადაწყვეტილების მიხედვით. ბექა ზეგარდელის აზრით, კონტროლის მექანიზმებიც უნდა შეფასდეს ამ მოცემულობის გათვალისწინებით.

92. განმწესრიგებელ სხდომაზე მოწვეულმა პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორმა თამარ ქალდანმა განმარტა, რომ კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების სისტემა არის შეცვლილი. მოწმის განმარტებით, მართალია, აღარ არსებობს სატელეფონო კომუნიკაციის ფარული მიყურადებისა და ჩაწერის განსახორციელებლად თანხმობის ორეტაპიანი ელექტრონული სისტემა, მაგრამ ის თავის კონტროლს არ მიიჩნევს როგორც post factum კონტროლის მექანიზმს. კერძოდ, მოწმე განმარტავს, რომ მოცემული ფარული საგამოძიებო მოქმედების დაწყებამდე პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორს ელექტრონული სისტემის მეშვეობით ეგზავნება სასამართლო განჩინების/პროკურორის დადგენილების სარეზოლუციო ნაწილი და აღნიშნული ღონისძიება იწყება მხოლოდ მას შემდეგ, როდესაც მოხდება ელექტრონული ეგზემპლარის პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორისათვის პროგრამულად მიწოდების დადასტურება. ინსპექტორის განმარტებით, პირველ რიგში, ის ამოწმებს ელექტრონულად მიწოდებული სასამართლო განჩინების/პროკურორის დადგენილების სარეზოლუციო ნაწილის სიზუსტესა და არაბუნდოვანებას. ინპექტორის პოზიციით, აღნიშნული ხორციელდება ელექტრონული ეგზემპლარის მიწოდებისთანავე. ამასთან, მოწმის განმარტებით, ორეტაპიანი ელექტრონული სისტემის გაუქმება განპიროებებული იყო რამდენიმე გარემოებით. პირველ რიგში, არსებობდა ეჭვი იმისა, რომ ასეთ შემთხვევაში ინსპექტორი იქცეოდა პროცესის აღმასრულებლად და მაკონტროლებლის ფუნციების განხორციელებისას არ იქნებოდა ნეიტრალური, ამასთან, არსებობდა პოზიციაც იმის თაობაზე, რომ, ვინაიდან ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელება ვერ იწყებოდა ინსპექტორის თანხმობის გარეშე, ამ მხრივ, იგი სასამართლო გადაწყვეტილების აღსრულებას აფერხებდა, რადგან ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელების სამართლებრივი საფუძველი პროკურორის დადგენილებასთან ერთად, სასამართლოს განჩინებაა.

93. მოწმე ასევე განმარტავს პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის კონტროლის ფარგლებს და მიუთითებს, რომ იგი ვერ შეაფასებს მოსამართლის მიერ მიწოდებული განჩინების კანონიერებას, მაგრამ სხვა მოცემულობაა პროკურორის დადგენილებასთან მიმართებით. კერძოდ, იგი შეაჩერებს ფარული საგამოძიებო მოქმედების განხორციელებას მაშინაც, როდესაც პროკურორის დადგენილებით, ფარული საგამოძიებო მოქმედების განხორციელების შესახებ გადაწყვეტილება იქნება მიღებული ისეთ დანაშაულზე, რომელთან მიმართებითაც, კანონით, ფარული საგამოძიებო მოქმედების განხორციელება არ არის ნებადართული.

94. სისტემის ცვლილებასთან მიმართებით, მოწმე დამატებით განმარტავს, რომ ფარული საგამოძიებო მოქმედების დასრულების შესახებ ინსპექტორს ეგზავნება ოქმი, სადაც დეტალურადაა გაწერილი ინფორმაცია განხორციელებული ფარული საგამოძიებო მოქმედების შესახებ. ამგვარი ოქმი კი მას ადრე არ მიეწოდებოდა. ასევე, მოპოვებული ინფორმაციის/მასალის განადგურების შემთხვევაშიც ინსპექტორი დამატებით იღებს ოქმს. თამარ ქალდანის განმარტებით, შეიცვალა ასევე დათქმა სასამართლოს განჩინების მატერიალური ეგზემპლარის პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორისათვის გასაგზავნ ვადასთან მიმართებით. კერძოდ, იგი ეგზავნება განჩინების გამოტანისთანავე, დაუყოვნებლივ, მაგრამ არა უგვიანეს 48 საათისა.

95. მოწმე ასევე ყურადღებას ამახვილებს „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის 35¹ მუხლის 4¹ პუნქტზე და მიუთითებს, რომ, მართალია, მოცემულ ნორმაში გაწერილი კომპეტენციები ინსპექტორს გააჩნდა ამ ნორმის ამოქმედებამდეც, მაგრამ საკითხი არ იყო დარეგულირებელი საკანონმდებლო დონეზე. დღესდღეობით კი კანონი გახდა განჭვრეტადი და ეს მოწმეს მნიშვნელოვან ცვლილებად მიაჩნია.

96. მოწმე ყურადღებას ამახვილებს მონაცემთა ცენტრალურ ბანკზე და აღნიშნავს, რომ მონაცემთა ცენტრალური ბანკის შესაქმნელად სააგენტო უფლებამოსილია, ჰქონდეს დისტანციური წვდომა ელექტრონული კომუნიკაციის კომპანიის ელექტრონული კომუნიკაციის მაიდენტიფიცირებელ მონაცემთა ბაზებზე და განახორციელოს მათი კოპირება და შენახვა. მოწმის განმარტებით, კოპირების განხორციელებისას ლოგირების მონაცემები ინახება და პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორს შეუძლია, იგი შეამოწმოს ინსპექტირების ფარგლებში. ამასთან, მიუთითებს, რომ პერსონალური მონაცემების დაცვის ინსპექტორის ფუნქციებიდან გამომდინარე, შეუძლებლად მიიჩნევს ყოველ ჯერზე დაკოპირებული ლოგირების მონაცემების შემოწმების შესაძლებლობას. ელექტრონული კომუნიკაციის მაიდენტიფიცირებელ მონაცემთა ცენტრალური ბანკის კონტროლის ელექტრონულ სისტემასთან მიმართებით, მოწმემ აღნიშნა, რომ ეს სისტემა დღესდღეობით აწყობილია და გამართულად ფუნქციონირებს. რაც შეეხება „ალტერნატიულ ბანკს“, თამარ ქალდანი აღნიშნავს, რომ მისი შექმნის ტექნიკური შესაძლებლობა არსებობს, თუმცა მიუთითებს, რომ ეს სისტემები არის ძალიან ძვირი.

97. მოწმემ ხაზგასმით აღნიშნა, რომ იგი ინსპექტირების განხორციელებისას იყენებს აუდიტის მეთოდოლოგიას, მაგრამ მას არ ეწოდება აუდიტი, ეს არის მონაცემების დამუშავების კანონიერების შემოწმება. ამასთან, პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორი ინსპექტირების მეთოდებსა და ფორმებს განსაზღვრავს თავად. ასევე, მოწმე მიუთითებს „ინფორმაციული უსაფრთხოების შესახებ“ საქართველოს კანონზე და განმარტავს, რომ ინფორმაციული უსაფრთხოების აუდიტის ჩატარების უფლებამოსილება აქვს სხვა ორგანოს. ინსპექტორი არ უარყოფს იმას, რომ თავდაპირველად მას ჰქონდა ინიციატივა ინფორმაციული უსაფრთხოების აუდიტი ჩაეტარებინა თავად და აღნიშნული გამოეყენებინა როგორც მტკიცებულება, მაგრამ ასეთ შემთხვევაში იარსებებდა ფუნქციების დუბლირება სხვადასხა სახელმწიფო ორგანოებს შორის. ამიტომ, მიიღეს გადაწყვეტილება, რომ ინსპექტორი მონაცემთა დამუშავების კანონიერების პროცესში გამოიყენებდა აუდიტის მეთოდოლოგიას, თუმცა აღნიშნული არ არის ინფორმაციული უსაფრთხოების აუდიტი. ის ვერ გასცემს ინფორმაციული უსაფრთხოების აუდიტის დასკვნას. მეტიც, ინპექტორი გაუმართლებლად მიიჩნევს ამ კომპეტენციის მისთვის მინიჭებას. მისი პოზიციით, პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის საქმიანობის არსის, მანდატისა და საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისად, მას აქვს მონაცემთა დამუშავების კანონიერების შემოწმების უფლებამოსილება.

II
სამოტივაციო ნაწილი

სადავო ნორმების „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 25-ე მუხლის 4¹ პუნქტის საფუძველზე ძალადაკარგულად ცნობის საკითხი

1. განსახილველ საქმეზე მოსარჩელე მხარე „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 25-ე მუხლის 4¹ პუნქტის საფუძველზე შუამდგომლობს, საკონსტიტუციო სასამართლომ განმწესრიგებელი სხდომის ფარგლებში მიიღოს განჩინება საქმის არსებითად განსახილველად მიუღებლობის თაობაზე და სადავო ნორმები ცნოს ძალადაკარგულად. აღნიშნულიდან გამომდინარე, პირველ რიგში, უნდა დადგინდეს, არსებობს თუ არა „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 25-ე მუხლის 4¹ პუნქტის გამოყენების წინაპირობები.

2. „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 25-ე მუხლის 4¹ პუნქტის თანახმად, „თუ საკონსტიტუციო სასამართლო განმწესრიგებელ სხდომაზე დაადგენს, რომ სადავო ნორმატიული აქტი ან მისი ნაწილი შეიცავს იმავე შინაარსის ნორმებს, რომლებიც საკონსტიტუციო სასამართლომ უკვე ცნო არაკონსტიტუციურად, ... და თუ არ არსებობს ამ კანონის 21¹ მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებული საფუძველი, მას გამოაქვს განჩინება საქმის არსებითად განსახილველად მიუღებლობისა და სადავო აქტის ან მისი ნაწილის ძალადაკარგულად ცნობის შესახებ“.

3. „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 25-ე მუხლის 4¹ პუნქტი „წარმოადგენს სასამართლო პროცესის ეკონომიურობისა და მართლმსაჯულების ეფექტურობის პრინციპის გამოხატულებას. აღნიშნული ნორმა სასამართლოს ანიჭებს შესაძლებლობას, მის მიერ ერთხელ უკვე შეფასებული და არაკონსტიტუციურად ცნობილი ქცევის წესი გააუქმოს არსებითად განხილვის გარეშე. სასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილება მიზნად ისახავს მასში ასახული მოწესრიგების რეალურ აღსრულებას. მოცემული ნორმით საკონსტიტუციო სასამართლო, ერთი მხრივ, კონტროლს უწევს საკუთარი გადაწყვეტილებების აღსრულების პროცესს, ხოლო, მეორე მხრივ, ქმნის ადამიანის უფლებათა დარღვევისაგან დაცვის პრევენციულ მექანიზმს“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 24 ივნისის №1/2/563 განჩინება საქმეზე „ავსტრიის მოქალაქე მათიას ჰუტერი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-8).

4. იმისათვის, რომ სადავო ნორმა არსებითად განსახილველად მიღების გარეშე იქნეს ცნობილი ძალადაკარგულად, „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 25-ე მუხლის 4¹ პუნქტის მიხედვით, აუცილებელია, არსებობდეს ორი წინაპირობა: (ა) სადავო ნორმატიული აქტი ან მისი ნაწილი შეიცავს იმავე შინაარსის ნორმებს, რომლებიც საკონსტიტუციო სასამართლომ უკვე ცნო არაკონსტიტუციურად და (ბ) არ არსებობს „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ" საქართველოს ორგანული კანონის 21¹ მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებული საფუძველი.

5. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკის თანახმად, „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 25-ე მუხლის 4¹ პუნქტში არსებული ტერმინი „იმავე შინაარსის ნორმა“ არ გულისხმობს სიტყვასიტყვით იგივე ფორმულირების შემცველი წესის მიღებას/არსებობას. „სადავო ნორმების მსგავსება არა მხოლოდ ფორმალური თვალსაზრისით უნდა შეფასდეს, არამედ იმ სამართლებრივი შედეგის მიხედვით, რომელიც შესაძლოა სადავო ნორმებს აერთიანებდეს” (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2012 წლის 14 დეკემბრის №1/5/525 განჩინება საქმეზე „მოლდოვის მოქალაქე მარიანა კიკუ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-11). ამასთან, „ნორმის მხოლოდ ტექსტუალური, რედაქციული ან სხვა ფორმალური განსხვავება ვერ ჩაითვლება არსებით განმასხვავებელ ფაქტორად. სასამართლო ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში შეაფასებს, არის თუ არა სადავო ნორმა არაკონსტიტუციურად ცნობილი ნორმის მსგავსი შინაარსის, სადავო ნორმის მიზანმიმართულების, მასში გამოხატული კანონმდებლის ნებისა და სამართლებრივი საშუალებების გათვალისწინებით. შინაარსობრივ მსგავსებასთან გვექნება საქმე არა მხოლოდ მაშინ, როდესაც ნორმა სიტყვასიტყვით იმეორებს არაკონსტიტუციურად ცნობილი ნორმის შინაარსს, არამედ მაშინაც, როდესაც სადავო ნორმაში მოცემული წესი არსებითად მსგავსი სამართლებრივი შედეგის მომტანია“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 24 ივნისის №1/2/563 განჩინება საქმეზე „ავსტრიის მოქალაქე მათიას ჰუტერი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-10).

6. ამდენად, განსახილველ საქმეზე უნდა დადგინდეს, არის თუ არა სადავოდ გამხდარი ნორმები იმ ნორმების მსგავსი შინაარსის, რომლებიც არაკონსტიტუციურად იქნა ცნობილი საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის N1/1/625,640 გადაწყვეტილებით საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი, საქართველოს მოქალაქეები - გიორგი ბურჯანაძე, ლიკა საჯაია, გიორგი გოცირიძე, თათია ქინქლაძე, გიორგი ჩიტიძე, ლაშა ტუღუში, ზვიად ქორიძე, ააიპ „ფონდი ღია საზოგადოება საქართველო“, ააიპ „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო“, ააიპ „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“, ააიპ „სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოება“ და ააიპ „ადამიანის უფლებათა ცენტრი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“ (შემდგომში: საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილება). აუცილებელია, სადავო ნორმების, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილებით ძალადაკარგული ნორმების შინაარსისა და აღნიშნულ გადაწყვეტილებაში დადგენილი კონსტიტუციურსამართლებრივი სტანდარტების ზუსტი იდენტიფიცირება, რათა გამოირკვეს, რამდენად არსებითია ნორმებს შორის მსგავსება და განსხვავება გადაწყვეტილებით დადგენილი კონსტიტუციურსამართლებრივი სტანდარტების გათვალისწინებით.

7. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილებაში ცალ-ცალკე არის შეფასებული ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკურ შესაძლებლობასთან და მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირებასთან დაკავშირებული ნორმების კონსტიტუციურობა. შესაბამისად, აღნიშნულ ნორმებთან დაკავშირებული სტანდარტებისა და შინაარსობრივი მსგავსების საკითხებიც ცალ-ცალკე შეფასდება.

ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების შესაძლებლობა

8. „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის 8¹ მუხლის სადავოდ გამხდარი პირველი და მე-2 პუნქტები ადგენს სააგენტოს უფლებას, ჰქონდეს ელექტრონული კომუნიკაციის კომპანიის ინფრასტრუქტურის მეშვეობით გადაცემული კომუნიკაციის და მისი მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების რეალურ დროში მოპოვების სტაციონარული ან ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობა, საჭიროების შემთხვევაში უსასყიდლოდ განათავსოს მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის სისტემა ან/და მასთან დაკავშირებული/მისი ფუნქციონირებისათვის აუცილებელი აპარატურა და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებები, უშუალოდ განახორციელოს კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების შემდგომი ღონისძიებები კანონმდებლობით დადგენილი წესით.

9. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილებით, არაკონსტიტუციურად იქნა ცნობილი „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ" საქართველოს კანონის 8³ მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტი (30.11.2014-დან 30.03.2017-მდე მოქმედი რედაქცია), რომელიც ადგენდა, ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განსახორციელებლად შესაბამისი უფლებამოსილების მქონე სახელმწიფო ორგანოს უფლებას, „ჰქონდეს კავშირგაბმულობისა და კომუნიკაციის ფიზიკური ხაზებიდან და მათი შემაერთებლებიდან, მეილსერვერებიდან, ბაზებიდან, სასადგურე აპარატურიდან, კავშირგაბმულობის ქსელებიდან და კავშირგაბმულობის სხვა შემაერთებლებიდან ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკური შესაძლებლობა და ამ მიზნით კომუნიკაციის აღნიშნულ საშუალებებთან, საჭიროების შემთხვევაში, უსასყიდლოდ განათავსოს მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის სისტემა და სხვა სათანადო აპარატურა და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებები“.

10. სადავოდ გამხდარი, მოქმედი ნორმები მიუთითებს, რომ უფლებამოსილ ორგანოს უფლება აქვს, ჰქონდეს ელექტრონული კომუნიკაციის კომპანიის ინფრასტრუქტურის მეშვეობით გადაცემული კომუნიკაციის და მისი მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების რეალურ დროში მოპოვების შესაძლებლობა. „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ" საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „ჰ⁶⁰“ ქვეპუნქტის თანახმად, ელექტრონული კომუნიკაციის კომპანია არის ავტორიზებული პირი, რომლის საქმიანობის ან/და მომსახურების სახეა სატელეფონო ქსელებით ან/და ინტერნეტქსელებით უზრუნველყოფა ან/და მომსახურება. შესაბამისად, სადავოდ გამხდარი ნორმა ადგენს სატელეფონო ქსელებითა და ინტერნეტქსელებით გადაცემული ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების შესაძლებლობას. ანალოგიურად, N1/1/625,640 გადაწყვეტილებით არაკონსტიტუციურად ცნობილი ნორმებით დადგენილი იყო „კავშირგაბმულობისა და კომუნიკაციის ფიზიკური ხაზებიდან და მათი შემაერთებლებიდან, მეილსერვერებიდან, ბაზებიდან, სასადგურე აპარატურიდან, კავშირგაბმულობის ქსელებიდან და კავშირგაბმულობის სხვა შემაერთებლებიდან ინფორმაციის რეალურ დროში“ მოპოვების ტექნიკური შესაძლებლობა. ამგვარად, როგორც სადავოდ გამხდარი, ისე საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილებით არაკონსტიტუციურად ცნობილი ნორმები ადგენს შესაბამისი უფლებამოსილების მქონე სახელმწიფო ორგანოს უფლებას, ჰქონდეს გადაცემული კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკური შესაძლებლობა.

11. როგორც აღინიშნა, სადავო ნორმების საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებით არაკონსტიტუციურად ცნობილ ნორმებთან იგივეობის დასადგენად აუცილებელია არა ტექნიკური და ფორმალური, არამედ მათი შინაარსობრივი მსგავსების გამორკვევა, ცხადია, ამავე გადაწყვეტილებით დადგენილი სტანდარტების გათვალისწინებით. ამდენად, მნიშვნელოვანია, ზუსტად გამოიკვეთოს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილებით დადგენილი სტანდარტები და საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს არგუმენტაცია, რომელიც საფუძვლად დაედო ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკური შესაძლებლობის მომწესრიგებელი ნორმების არაკონსტიტუციურად ცნობას.

12. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილება ეჭვქვეშ არ აყენებს თავისთავად ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ინსტიტუტის არსებობას, უფრო მეტიც, გადაწყვეტილების 52-ე აბზაცში სასამართლო პირდაპირ მიუთითებს, რომ საგამოძიებო ორგანოების მიერ ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების შესაძლებლობის ქონა დავის საგანსაც კი არ წარმოადგენს. სასამართლო „იზიარებს მოსარჩელის და მოპასუხის მოსაზრებას, რომ ლეგიტიმური მიზნების დაცვის უკიდურესი აუცილებლობისას სახელმწიფოს შესაძლებელია ჰქონდეს ინფორმაციის რეალურ დროში მიღების უფლება. ცალკეულ შემთხვევაში, სწორედ ინფორმაციის რეალურ დროში მიღება შეიძლება გახდეს ერთადერთი ეფექტური შესაძლებლობა და საფუძველი დანაშაულის ოპერატიულად გამოძიებისთვის“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილება, II-52). N1/1/625,640 გადაწყვეტილების ფარგლებში საკონსტიტუციო სასამართლომ შეამოწმა, რამდენად უზრუნველყოფდა არსებული სისტემა პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის დაცვას, კერძოდ, ითვალისწინებდა თუ არა კანონმდებლობა სახელმწიფო მოხელის მიერ უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენებისაგან დაცვის საკმარის მექანიზმებს.

13. ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვებისათვის სათანადო ტექნიკური შესაძლებლობის ქონის ნაწილში სადავო ნორმების არაკონსტიტუციურად ცნობისას სასამართლო დაეფუძნა 3 ძირითად არგუმენტს: (1) უფლებამოსილ ორგანოს აქვს საგამოძიებო ფუნქცია და, შესაბამისად, დაინტერესებულია, ჰქონდეს რაც შეიძლება მეტი ინფორმაცია; (2) უფლებამოსილი ორგანო თავად ქმნის ტექნიკური შესაძლებლობის არქიტექტურას, რომელიც, ერთი მხრივ, საიდუმლოა, ხოლო, მეორე მხრივ, მისი შემოწმების სათანადო შესაძლებლობა არ აქვს არც თავად პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორს; (3) პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის ხელთ არსებული კონტროლის მექანიზმები არაეფექტურია და ვერ გამორიცხავს მისი გვერდის ავლით ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვებას. ამასთან, სადავო ნორმების არაკონსტიტუციურობა განაპირობა თითოეული ამ გარემოების ერთობლივად არსებობამ.

(1) უფლებამოსილი ორგანო

14. ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვებაზე უფლებამოსილ ორგანოსთან დაკავშირებით საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილება ერთმნიშვნელოვნად მიუთითებს, რომ ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკური შესაძლებლობის გამოძიების უფლებამოსილების მქონე სახელმწიფო ორგანოს ხელში თავმოყრა ზრდის უფლების დარღვევის რისკებს და საჭიროებს დაცვის ეფექტურ მექანიზმებს.

15. სასამართლოს განმარტებით, „უფლების დარღვევის რისკები თავისთავად იზრდება, როდესაც ინფორმაციის რეალურ დროში მოსაპოვებლად სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახური (ან გამოძიების უფლებამოსილების მქონე სხვა ორგანო) იმავდროულად ფლობს და ადმინისტრირებას უწევს ტექნიკურ საშუალებებს, განათავსებს შესაბამის აპარატურას უშუალოდ საკომუნიკაციო არხთან/სერვისის მიმწოდებელთან, რაც საბოლოო ჯამში მას პირთა განუსაზღვრელი წრის მოსმენის შესაძლებლობას აძლევს. ასეთ პირობებში სახელმწიფოს განსაკუთრებით მოეთხოვება პროცესის და მაჯერებელი გამჭვირვალობისა და კონტროლის რეალურად ეფექტური მექანიზმების დემონსტრირება, რომელთა არარსებობა ან არასაკმარისობა სწორედ სახელმწიფოს წარმოაჩენს პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობისთვის მთავარ საფრთხედ, უფლების დარღვევის წყაროდ“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილება, II-53). ამავე გადაწყვეტილებაში აღნიშნულია: „უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენების საფრთხე იზრდება, თუ პირად ინფორმაციაზე წვდომის შესაძლებლობა არ არის დაბალანსებული კონტროლის სათანადო და საკმარისი მექანიზმებით. გარდა ამისა, იმ პირობებში, როდესაც სახელმწიფოს შესაბამისი ორგანოები პირადად არიან დაინტერესებულნი საზოგადოებრივი და სახელმწიფო საფრთხეების პრევენციით, ამასთან, იმის გათვალისწინებით, რომ ფარული თვალთვალის ტექნოლოგიები მუდმივად ვითარდება და იხვეწება, ასეთი შეუზღუდავი ტექნიკური შესაძლებლობების თავმოყრა ფარული მიყურადების მიზნებით უშუალოდ დაინტერესებული ორგანოს ხელში, უკვე წარმოადგენს ადამიანებზე სერიოზული ფსიქოლოგიური ზემოქმედების იარაღს მათ პირად სივრცეში შეღწევის მომეტებული რისკების გამო“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილება, II-55).

16. სასამართლო განსაკუთრებით ხაზგასმით აღნიშნავს ტექნიკური შესაძლებლობის საგამოძიებო ორგანოში თავმოყრის რისკების თაობაზე და მიუთითებს ამ რისკების გამორიცხვის, მინიმალიზების სირთულეებზე: „როდესაც პირად ინფორმაციაზე პირდაპირი და უშუალო წვდომის ტექნიკური შესაძლებლობები სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის (ან გამოძიების ფუნქციის მქონე სხვა ორგანოს) ხელთაა, რაც, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, თავისთავად განუზომლად ზრდის უფლებაში თვითნებურად, გადამეტებულად ჩარევის რისკებს, ობიექტურად ძალიან რთული ხდება, თუ შეუძლებელი არა, გამოძიებაზე უფლებამოსილი ორგანოების ეფექტური კონტროლი. ეს იმ ფონზე, რომ სწორედ ასეთ დროს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი ხდება როგორც შიდა, ისე გარე კონტროლის ეფექტური, ქმედითი, საკმარისი და, რაც მთავარია, გამჭვირვალე ბერკეტების, მექანიზმების, გარანტიების არსებობა, რაც არა მხოლოდ უზრუნველყოფს ძალაუფლების ბოროტად გამოყენების რისკების გამორიცხვას/მინიმალიზებას, არამედ დამაჯერებლად აღქმადს გახდის საზოგადოების თითოეული წევრისთვის მათი პირადი სივრცის დაცულობას, ხელისუფლების მხრიდან ხელშეუხებლობას“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილება, II-82).

17. აშკარაა სასამართლოს ხედვა, რომ ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკური შესაძლებლობის გამოძიებაზე უფლებამოსილი ორგანოს მიერ ფლობა ზრდის რისკებს და, შესაბამისად, კანონმდებლისგან მოითხოვს პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლების დაცვის უფრო მკაცრ მექანიზმებს იმ შემთხვევასთან შედარებით, როდესაც ხსენებული ტექნიკური შესაძლებლობის სხვა სუბიექტის ხელში ყოფნისას მოითხოვდა.

18. სასამართლო ვერ გაიზიარებს მოსარჩელე მხარის პოზიციას იმასთან დაკავშირებით, რომ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილებით დადგენილი სტანდარტის მიხედვით, ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკური შესაძლებლობის საგამოძიებო ორგანოსათვის მინიჭება თავისთავად არაკონსტიტუციურია. გადაწყვეტილებაში მითითებულია იმ მკაცრ სტანდარტებზე, რომლებიც დაცული უნდა იყოს იმ შემთხვევაში, თუ ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების შესაძლებლობა საგამოძიებო ორგანოს ექნება, სასამართლო მიუთითებს, რომ „ასეთ დროს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი ხდება როგორც შიდა, ისე გარე კონტროლის ეფექტური, ქმედითი, საკმარისი და, რაც მთავარია, გამჭვირვალე ბერკეტების, მექანიზმების, გარანტიების არსებობა“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილება, II-82). შესაბამისად, არასწორი იქნებოდა გადაწყვეტილების იმგვარი განმარტება, რომ სასამართლომ, ერთი მხრივ, a priori არაკონსტიტუციურად მიიჩნია საგამოძიებო ორგანოსათვის ამგვარი ტექნიკური შესაძლებლობის მინიჭება და, მეორე მხრივ, განსაზღვრა საგამოძიებო ორგანოსათვის ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკური შესაძლებლობების მინიჭებისას გამოსაყენებელი მკაცრი კონსტიტუციურსამართლებრივი სტანდარტები.

19. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილებაში არ დაუდგენია კონსტიტუციური სტანდარტი, რომელიც სრულიად გამორიცხავდა კანონმდებლის დისკრეციას, ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკური შესაძლებლობა მიენიჭებინა საგამოძიებო ორგანოსათვის და მოეწყო სისტემა იმგვარად, როგორც ამას ითვალისწინებს არაერთი დემოკრატიული ქვეყნის კანონმდებლობა და პრაქტიკა. ცალსახაა, რომ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილების მიხედვით, გამოძიებაზე უფლებამოსილი ორგანოს მიერ ტექნიკური შესაძლებლობის ფლობა, თავისთავად, უფლების დარღვევას არ იწვევს და არც ამ შესაძლებლობის სხვა ორგანოსთვის მიცემა იქნება თავისთავად საკმარისი პირადი ცხოვრების უფლების სათანადოდ დაცვის გარანტიების შესაქმნელად. ორივე შემთხვევაში კანონმდებელი ვალდებულია, შექმნას სათანადო დაცვის მექანიზმები, რათა პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლებაში ჩარევა მოხდეს მხოლოდ კონსტიტუციური მოთხოვნების შესაბამისად.

20. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილების მიღებისას „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ" საქართველოს კანონით და საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით, ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკური შესაძლებლობის ქონაზე უფლებამოსილ ორგანოდ განსაზღვრული იყო საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის ოპერატიულ-ტექნიკური დეპარტამენტი.

21. „საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის დებულების დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2015 წლის 30 ივლისის N385 დადგენილებით დამტკიცებული დებულების მე-6 მუხლის „ვ“ ქვეპუნქტის (01.08.2015-დან 30.03.2017-მდე მოქმედი რედაქცია) მიხედვით, ოპერატიულ-ტექნიკური დეპარტამენტი წარმოადგენდა სამსახურის სტრუქტურულ ქვედანაყოფს. ამავე დებულების მე-7 მუხლის „ვ“ ქვეპუნქტის (01.08.2015-დან 30.03.2017-მდე მოქმედი რედაქცია) თანახმად, აღნიშნული დეპარტამენტის ძირითად ამოცანებს წარმოადგენდა „სპეციალური ოპერატიულ-ტექნიკური და საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143¹ მუხლის პირველი ნაწილის „ა – დ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული ფარული საგამოძიებო მოქმედებების კანონმდებლობით დადგენილი წესით განხორციელება, სამსახურისა და საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს ოპერატიული და საგამოძიებო დანაყოფების საქმიანობის ტექნიკური უზრუნველყოფა, სამსახურისა და საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს დანაყოფების სატელეკომუნიკაციო უზრუნველყოფა, ციფრული მტკიცებულებებისა და ტექნიკური აღჭურვილობის საექსპერტო-კრიმინალისტიკური გამოკვლევა, კანონმდებლობით დადგენილი წესის შესაბამისად“.

22. ამგვარად, ოპერატიულ-ტექნიკური დეპარტამენტი, როგორც სტრუქტურული ქვედანაყოფი, მიეკუთვნებოდა სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურს. თავის მხრივ, „საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-11 მუხლის „ა“ ქვეპუნქტის მიხედვით, სამსახურის ფუნქციას წარმოადგენს გამოძიება. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილებით მიჩნეულ იქნა, რომ ოპერატიულ-ტექნიკური დეპარტამენტისათვის ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკური შესაძლებლობის მინიჭება წარმოადგენდა ამ შესაძლებლობის საგამოძიებო ორგანოს ხელში არსებობას, აჩენდა უფლების დარღვევის მაღალ რისკებს და ქმნიდა უფლების დაცვის მკაცრი სტანდარტების საჭიროებას. ამასთანავე, სასამართლო უთითებს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურზე როგორც საგამოძიებო ფუნქციის ორგანოზე და არა იმ გარემოებაზე, რომ თავად ოპერატიულ-ტექნიკური დეპარტამენტი ახორციელებს საგამოძიებო ფუნქციას.

23. არაკონსტიტუციურად ცნობილ ნორმებთან სადავო ნორმების შინაარსობრივი მსგავსების დასადგენად, ასევე აუცილებელია, შეფასდეს იმ ორგანოს, ბუნება, რომელსაც გასაჩივრებული რეგულაციების პირობებში მინიჭებული აქვს ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკური შესაძლებლობა. „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ" საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „ჰ⁶⁶“ ქვეპუნქტის მიხედვით, საჯარო სამართლის იურიდიული პირი – საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტო წარმოადგენს უფლებამოსილ ორგანოს, რომელსაც გააჩნია ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკური შესაძლებლობა.

24. „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-3 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, სააგენტო არის სამსახურის მმართველობის სფეროში შემავალი საჯარო სამართლის იურიდიული პირი.

25. „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-20 მუხლის თანახმად, სააგენტოს ხელმძღვანელობს სააგენტოს უფროსი. სააგენტოს უფროსი აწესრიგებს სააგენტოს კომპეტენციის სფეროსათვის მიკუთვნებულ საკითხებს, თავისი კომპეტენციის ფარგლებში გამოსცემს კანონქვემდებარე ნორმატიულ აქტებსა და ინდივიდუალურ-ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ აქტებს. ამავე მუხლის მიხედვით, სააგენტოს უფროსი აღჭურვილია უფლებამოსილებით, თანამდებობაზე დანიშნოს და გაათავისუფლოს მისი მოადგილეები და სააგენტოს სხვა მოსამსახურეები, ასევე დისციპლინური სახდელი დაადოს, წაახალისოს, სპეციალური სამსახურებრივი წოდება მიანიჭოს სააგენტოს მოსამსახურეებს.

26. „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-5 მუხლი აწესრიგებს სააგენტოს დამოუკიდებლობის გარანტიებთან დაკავშირებულ საკითხებს. აღნიშნული მუხლის თანახმად, სააგენტო თავისი კომპეტენციის ფარგლებში დამოუკიდებლად ასრულებს მისთვის განსაზღვრულ ამოცანებს. დაუშვებელია სააგენტოს საქმიანობაში სამსახურის სტრუქტურული ქვედანაყოფებისა და თანამდებობის პირების უკანონო ჩარევა. სააგენტოს მოსამსახურე თავის სამსახურებრივ საქმიანობაში დამოუკიდებელია. იგი შეიძლება გათავისუფლდეს სამსახურიდან მხოლოდ კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევებში და დადგენილი წესით. ნორმატიულ აქტებს, რომლებიც ეხება სააგენტოს მიერ ფარული საგამოძიებო მოქმედების და ელექტრონული თვალთვალის ღონისძიების განხორციელებას, აგრეთვე ამ მოქმედებისა და ღონისძიების შედეგად მოპოვებული ინფორმაციის გაცნობას, დამუშავებას, შენახვას, გაცემასა და განადგურებას, კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის არქიტექტურისა და შესაბამისი ინტერფეისების განსაზღვრას, კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის გამოყენებით განხორციელებული კომუნიკაციის შინაარსის და მისი მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების მოპოვების წესსა და პროცედურას, გამოსცემს სააგენტოს უფროსი. ამ ნორმატიულ აქტებში ცვლილების შეტანის და მათი გაუქმების უფლება აქვს სააგენტოს უფროსს.

27. „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-11 მუხლის პირველი პუნქტის მიხედვით, „საჯარო სამართლის იურიდიული პირი ექვემდებარება სახელმწიფო კონტროლს, რაც გულისხმობს მის მიერ განხორციელებული საქმიანობის კანონიერების, მიზანშეწონილობის, ეფექტიანობისა და საფინანსო-ეკონომიკური საქმიანობის ზედამხედველობას. ამავე მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის სახელმწიფო კონტროლს ახორციელებს კანონით ან საქართველოს მთავრობის დადგენილებით განსაზღვრული სახელმწიფო მმართველობის ორგანო, საქართველოს პარლამენტი, საქართველოს მთავრობა ან სახელმწიფო მინისტრი (ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი აღმასრულებელი ორგანოს მიერ დაფუძნების შემთხვევაში – მისი სათანადო ნორმატიული აქტით განსაზღვრული შესაბამისი ავტონომიური რესპუბლიკის მმართველობის ორგანო), რომელსაც უფლება აქვს, მოითხოვოს კონტროლის განსახორციელებლად საჭირო მასალებისა და ინფორმაციის წარმოდგენა“, ხოლო მე-3 პუნქტის მიხედვით „სახელმწიფო კონტროლის განმახორციელებელი ორგანო უფლებამოსილია შეაჩეროს ან გააუქმოს საჯარო სამართლის იურიდიული პირის არამართლზომიერი გადაწყვეტილება“. „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის 29-ე მუხლის მიხედვით, სააგენტოს საქმიანობაზე სახელმწიფო კონტროლს ახორციელებს სამსახურის უფროსი. სააგენტოს მიერ გაწეული საქმიანობის სტატისტიკური და განზოგადებული ანგარიშის საქართველოს პრემიერ-მინისტრისთვის წარდგენამდე სააგენტოს უფროსი ამ ანგარიშს წარუდგენს სამსახურის უფროსს.

28. „სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონის 50-ე მუხლის მიხედვით, მოსამსახურის საქმიანობას აკონტროლებს სამსახურის გენერალური ინსპექცია. გენერალური ინსპექცია ანგარიშვალდებულია უშუალოდ სამსახურის უფროსის წინაშე, რომელიც საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით ახორციელებს მასზე სამსახურებრივ ზედამხედველობას. სამსახურის გენერალური ინსპექციის უფლებამოსილება ვრცელდება, მათ შორის, სამსახურის მმართველობის სფეროში შემავალ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირზე.

29. „საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის დებულების დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2015 წლის 30 ივლისის N385 დადგენილებით დამტკიცებული დებულების მე-2 მუხლის მე-3 პუნქტის მიხედვით, „სამსახური ეფუძნება ერთიანობისა და ცენტრალიზაციის პრინციპს. სამსახური წარმოადგენს ერთიან სისტემას, რომლის შემადგენლობაშია სამსახურის სტრუქტურული ქვედანაყოფები, ტერიტორიული ორგანოები, სამსახურის მმართველობის სფეროში შემავალი საჯარო სამართლის იურიდიული პირი.“ დებულების მე-4 მუხლის მე-2 პუნქტის „ზ“ ქვეპუნქტის მიხედვით, სამსახურის უფროსი წყვეტს სამსახურის მმართველობის სფეროში შემავალი საჯარო სამართლის იურიდიული პირის ხელმძღვანელისთვის სპეციალური დანამატის დაწესებისა და პრემირების საკითხებს, წერილობით ითანხმებს სამსახურის მმართველობის სფეროში შემავალი საჯარო სამართლის იურიდიული პირის მოსამსახურეთა სპეციალური დანამატის დაწესებისა და პრემირების საკითხებს, აგრეთვე, ამტკიცებს სამსახურის მმართველობის სფეროში შემავალი საჯარო სამართლის იურიდიული პირის ძირითად სტრუქტურასა და სტრუქტურული ქვედანაყოფების კომპეტენციებს. დებულების მე-4 მუხლის მე-2 პუნქტის „ო“ ქვეპუნქტის მიხედვით, სამსახურის უფროსი ძალადაკარგულად აცხადებს სამსახურის სისტემაში შემავალი საჯარო სამართლის იურიდიული პირის უფროსისა და სამსახურის სისტემაში სხვა მოსამსახურეთა აქტებსა და მოქმედებებს, რომლებიც არ შეესაბამება საქართველოს კონსტიტუციას, საქართველოს კანონებს, საქართველოს პრეზიდენტის, საქართველოს მთავრობის, საქართველოს პრემიერ-მინისტრისა და სამსახურის უფროსის სამართლებრივ აქტებს, აგრეთვე მათი მიზანშეუწონლობის მოტივით.

30. „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-5 მუხლის მე-3 პუნქტის მიხედვით, სააგენტოს უფროსის კანდიდატურას შეარჩევს ამ კანონის შესაბამისად შექმნილი სპეციალური კომისია. ამავე კანონის მე-19 მუხლის მე-2 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის მიხედვით, საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის უფროსი (შემდგომში: სამსახურის უფროსი) არის ამ სპეციალური კომისიის თავმჯდომარე. ამავე მუხლის მე-3 პუნქტის მიხედვით კი სააგენტოს უფროსის არანაკლებ სამ კანდიდატურას კომისიას დასამტკიცებლად წარუდგენს სამსახურის უფროსი. ამავე მუხლის მე-6 პუნქტის მიხედვით, სამსახურის უფროსი ასევე მონაწილეობს სააგენტოს უფროსის გათავისუფლების პროცესში, კერძოდ, საქართველოს პრემიერ-მინისტრი სააგენტოს უფროსს ათავისუფლებს სამსახურის უფროსის წარდგინებით.

31. „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-20 მუხლის „ვ“ ქვეპუნქტის თანახმად, სააგენტოს უფროსი შეიმუშავებს წინადადებებს სააგენტოს მატერიალურ-ტექნიკური უზრუნველყოფისა და დაფინანსების (მათ შორის, სააგენტოს ბიუჯეტის) შესახებ და შესაბამის პროექტებს წარუდგენს სამსახურის უფროსს. ამავე მუხლის „ლ“ ქვეპუნქტის თანახმად, სააგენტოს უფროსი სააგენტოს მოსამსახურის სახელმწიფო ჯილდოზე წარსადგენად შუამდგომლობით მიმართავს სამსახურის უფროსს. ამავე მუხლის „მ“ ქვეპუნქტის მიხედვით, სააგენტოს უფროსი სამსახურის უფროსის თანხმობით, საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით ამტკიცებს სააგენტოს შიდა სტრუქტურას, საშტატო ნუსხას და სააგენტოს მოსამსახურეთა თანამდებობრივ სარგოებს. ამავე მუხლის მე-5 პუნქტის მიხედვით კი, სააგენტოს უფროსის სააგენტოს პირველი მოადგილის მიერ მოვალეობის შესრულების შეუძლებლობის შემთხვევაში, სააგენტოს უფროსის მოვალეობებს ასრულებს ის მოადგილე, რომელსაც განსაზღვრავს სამსახურის უფროსი.

32. „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის 22-ე მუხლის მიხედვით, სამსახურის უფროსი განსაზღვრავს სააგენტოს ძირითად სტრუქტურას და სტრუქტურული ქვედანაყოფებისა და ტერიტორიული ორგანოების კომპეტენციას. ამავე კანონის მე-3 მუხლის მე-4 პუნქტის შესაბამისად, სააგენტოს დებულებას სააგენტოს უფროსის წარდგინებით ამტკიცებს საქართველოს მთავრობა.

33. კანონმდებლობის ანალიზიდან გამომდინარე, აშკარაა, რომ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილების მიღებისას არსებულ ოპერატიულ-ტექნიკურ დეპარტამენტთან შედარებით ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტო უფრო მაღალი ავტონომიურობით ხასიათდება. „საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის დებულების დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2015 წლის 30 ივლისის N385 დადგენილებით დამტკიცებული დებულების მიხედვით, ოპერატიულ-ტექნიკურ დეპარტამენტს ძალიან დაბალი ავტონომიურობის ხარისხი გააჩნდა, მასთან დაკავშირებული სტრუქტურული, საშტატო და სხვა სახის გადაწყვეტილებები სამსახურის უფროსის მიერ ერთპიროვნულად მიიღებოდა.

34. სსიპ „ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტო“, მართალია, წარმოადგენს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მმართველობის სფეროში შემავალ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს, თუმცა სამსახურის დეპარტამენტებისგან განსხვავებით, მისი უფროსის თანამდებობაზე დანიშვნისა და გათავისუფლების გადაწყვეტილებებს ერთპიროვნულად არ იღებს სამსახურის უფროსი. ამასთანავე, არის საკითხები, რომლებზედაც უშუალოდ სააგენტო, მისი უფროსი დამოუკიდებლად იღებს გადაწყვეტილებებს. „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-5 მუხლი პირდაპირ მიუთითებს, რომ სააგენტო თავის საქმიანობაში დამოუკიდებელია. მაგალითად, სააგენტოში საკადრო საკითხების გადაწყვეტა მეტწილად სააგენტოს უფროსზეა მინდობილი. „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-20 მუხლის მიხედვით, უშუალოდ სააგენტოს უფროსი იღებს გადაწყვეტილებას მოადგილეებისა და სხვა მოსამსახურეების თანამდებობაზე დანიშვნისა და გათავისუფლების შესახებ, რაც, ცხადია, განსხვავებულად იყო მოწესრიგებული ოპერატიულ-ტექნიკური დეპარტამენტის შემთხვევაში. ოპერატიულ-ტექნიკური დეპარტამენტის მოსამსახურეებს, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის სხვა მოსამსახურეების მსგავსად, თანამდებობაზე ნიშნავდა და ათავისუფლებდა სამსახურის უფროსი, ხოლო დეპარტამენტის უფროსი საერთოდ არ მონაწილეობდა ამ პროცესში.

35. უნდა აღინიშნოს, რომ უშუალოდ ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვებასთან და მოპოვების შემდგომი ღონისძიებების განხორციელებასთან დაკავშირებით, როგორც მოქმედი, ისე საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილების მიღებისას არსებული კანონმდებლობის მიხედვით, განსაზღვრულია ოპერატიულ-ტექნიკური დეპარტამენტის და ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს ვალდებულება, იმოქმედონ კანონმდებლობით დადგენილი საფუძვლების მიხედვით. ამ პროცესში ჩარევის პირდაპირი საკანონმდებლო ბერკეტი არ გააჩნდა სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის უფროსს არც საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილების მიღებისას და არც მოქმედი კანონმდებლობის პირობებში.

36. ამ თვალსაზრისით, შეცვლილია ვითარება იმ ნორმატიული აქტების მიღების ნაწილში, რომელიც უკავშირდება ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვებასა და შემდგომი ღონისძიებების განხორციელებას. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილების მიღებისას, მოქმედი კანონმდებლობის მიხედვით, კერძოდ, „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ" საქართველოს კანონის 8³ მუხლის მე-2 პუნქტით (30.11.2014-დან 30.03.2017-მდე მოქმედი რედაქცია) დადგენილი იყო, რომ „ინფორმაციის რეალურ დროში მიწოდების ტექნიკური შესაძლებლობის არქიტექტურა და შესაბამისი ინტერფეისები განისაზღვრება საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის სათანადო აქტით“. ხოლო მოქმედი კანონმდებლობის, კერძოდ, „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-5 მუხლის მე-6 პუნქტის თანახმად, „ნორმატიულ აქტებს, რომლებიც ეხება სააგენტოს მიერ ფარული საგამოძიებო მოქმედების და ელექტრონული თვალთვალის ღონისძიების განხორციელებას, აგრეთვე ამ მოქმედებისა და ღონისძიების შედეგად მოპოვებული ინფორმაციის გაცნობას, დამუშავებას, შენახვას, გაცემასა და განადგურებას, კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის არქიტექტურისა და შესაბამისი ინტერფეისების განსაზღვრას, კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის გამოყენებით განხორციელებული კომუნიკაციის შინაარსის და მისი მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების მოპოვების წესსა და პროცედურას, გამოსცემს სააგენტოს უფროსი. ამ ნორმატიულ აქტებში ცვლილების შეტანის და მათი გაუქმების უფლება აქვს სააგენტოს უფროსს“. აშკარაა, რომ ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვებასთან დაკავშირებით საკითხების მოწესრიგების კონტექსტში ოპერატიულ-ტექნიკურ სააგენტოს ბევრად უფრო მაღალი ავტონომია აქვს, ვიდრე ოპერატიულ-ტექნიკურ დეპარტამენტს ჰქონდა საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილების მიღებისას.

37. უნდა აღინიშნოს, რომ კანონმდებლობის მიხედვით, ავტონომიურობასთან ერთად, არის საკითხები, რომლებიც მიუთითებენ სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის გავლენას ოპერატიულ-ტექნიკურ სააგენტოზე. კერძოდ, სამსახურის უფროსი მონაწილეობს სააგენტოს უფროსის დანიშვნისა და გათავისუფლების პროცესში, ახორციელებს სააგენტოს სტრუქტურის, საშტატო ნუსხის განსაზღვრას. სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის უფროსი ასევე წყვეტს სააგენტოს უფროსისათვის სპეციალური დანამატის დაწესებისა და პრემირების საკითხებს და წერილობით ითანხმებს სააგენტოს მოსამსახურეთა სპეციალური დანამატის დაწესებისა და პრემირების საკითხებს. მართალია, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის გენერალური ინსპექცია (რომელიც ანგარიშვალდებულია სამსახურის უფროსის წინაშე) თავად არ იღებს გადაწყვეტილებას სააგენტოს მოსამსახურეების გათავისუფლებაზე, თუმცა ის გარემოება, რომ იგი ამოწმებს სააგენტოს მოსამსახურეების საქმიანობის შესწავლას, ასევე არაპირდაპირ განაპირობებს სამსახურის გავლენას.

38. ამასთან ერთად, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის გავლენაზე მიუთითებს ის გარემოება, რომ სამსახურის უფროსს უფლება აქვს, ძალადაკარგულად გამოაცხადოს სააგენტოს უფროსის აქტები და მოქმედებები, რომლებიც არ შეესაბამება საქართველოს კონსტიტუციას, საქართველოს კანონებს, საქართველოს პრეზიდენტის, საქართველოს მთავრობის, საქართველოს პრემიერ-მინისტრისა და სამსახურის უფროსის სამართლებრივ აქტებს, აგრეთვე, მათი მიზანშეუწონლობის მოტივით. მართალია, „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-5 მუხლის მე-6 პუნქტიდან გამომდინარე, სამსახურის უფროსის ეს კომპეტენცია არ ვრცელდება იმ ნორმატიულ აქტებზე, რომლებიც შეეხება ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების უფლებამოსილების საკითხებს, თუმცა, სხვა მხრივ, ასეთი ტიპის კონტროლის უფლებამოსილება არსებობს, რაც კიდევ ერთი გარემოებაა, რომელიც მიუთითებს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის გავლენას სააგენტოზე.

39. ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, აშკარაა, რომ ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტო, გარკვეულწილად, წარმოადგენს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის ავტონომიურ ერთეულს, რომელიც მთელ რიგ საკითხებთან დაკავშირებით, უშუალოდ, სააგენტოს უფროსის მეშვეობით იღებს გადაწყვეტილებებს. ამ თვალსაზრისით სააგენტო თვისობრივად განსხვავდება საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილების მიღებისას არსებული ოპერატიულ-ტექნიკური დეპარტამენტისაგან. ამავდროულად, საკმაოდ მაღალია აღნიშნულ ერთეულზე სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის გავლენა, სახელმწიფო კონტროლის განხორციელებისა და სახელმწიფო სამსახურის უფროსის მიერ სააგენტოსთან დაკავშირებით მნიშვნელოვან საკითხებზე გადაწყვეტილებების მიღების კომპეტენციების გათვალისწინებით. ყოველივე ზემოაღნიშნული მხედველობაში უნდა იქნეს მიღებული სადავო ნორმებით მოწესრიგებული ურთიერთობის შეფასებისას.

40. განმწესრიგებელ სხდომაზე წარმოდგენილი არგუმენტაციის მიხედვით, მოსარჩელეები მიიჩნევენ, რომ სააგენტოსა და სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურს შორის კავშირის არარსებობის შემთხვევაშიც, სააგენტოს მაინც ექნებოდა საგამოძიებო ინტერესი მისი კომპეტენციიდან გამომდინარე.

41. მოსარჩელეები მიუთითებენ სააგენტოს შემდეგ გარკვეულ კომპეტენციებზე. კერძოდ, სააგენტო უფლებამოსილ ორგანოებთან კოორდინაციით უზრუნველყოფს ბირთვულ, რადიაციულ, ქიმიურ, ბიოლოგიურ უსაფრთხოებას და ამ მიზნით ქმნის სათანადო ტექნიკურ და პროგრამულ სისტემებსა და უზრუნველყოფს მათ ფუნქციონირებას, მომსახურებასა და მონიტორინგს საქართველოს ტერიტორიაზე. მოცემული ამოცანები, მოსარჩელეების პოზიციით, სააგენტოს აქცევს დანაშაულის პრევენციაზე პასუხისმგებელ და, შესაბამისად, პროფესიული ინტერესის მქონე ორგანოდ. ფარული მეთვალყურეობის ღონისძიებების განხორციელების უზრუნველსაყოფად სააგენტო უფლებამოსილია, განახორციელოს შემდეგი ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიებები: ა) პირის გამოკითხვა; ბ) ცნობების შეგროვება და ვიზუალური კონტროლი; გ) საგნებისა და დოკუმენტების გამოკვლევა. სააგენტოს არაექსკლუზიური კომპეტენციაა ფარული ვიდეოჩაწერა ან/და აუდიოჩაწერა, ასევე ფოტოგადაღება. მოსარჩელეებს მიაჩნიათ, რომ მოცემულ ღონისძიებას ვერ განახორცილებს მხოლოდ ტექნიკური განათლების მქონე პირი და ამისთვის საჭიროა საგამოძიებო ცოდნა.

42. სასამართლო ვერ გაიზიარებს მოსარჩელეთა პოზიციას იმასთან დაკავშირებით, რომ აღნიშნული ფუნქციების განხორციელება სააგენტოს თავისთავად აქცევს საგამოძიებო ფუნქციის მქონე ორგანოდ. უნდა აღინიშნოს, რომ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილების მიხედვით, საგამოძიებო ორგანოდ მიჩნეულ იქნა სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახური იმაზე მითითებით, რომ საგამოძიებო ორგანო წარმოადგენს ინფორმაციის მიღებაზე პროფესიულად დაინტერესებულ ორგანოს და მისთვის ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკური შესაძლებლობით აღჭურვა მომეტებულ რისკებს შეიცავს. მომეტებული რისკები დაკავშირებულია იმ გარემოებასთან, რომ ეს ორგანო უშუალოდ ახორციელებს გამოძიების პროცესს და დაინტერესებულია გამოძიების წარმატებით დასრულებით. საგამოძიებო ფუნქციის ორგანოდ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილების მიზნებისთვის არ მიიჩნევა ის ორგანო, რომელიც ტექნიკურად უზრუნველყოფს ამა თუ იმ საგამოძიებო ღონისძიებას. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ჩაითვლებოდა, რომ ნებისმიერი სუბიექტი, რომელსაც აქვს ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკური შესაძლებლობა, როგორც საგამოძიებო ღონისძიებების ხელშემწყობი ტექნიკურად დამხმარე პირი ჩაითვლება საგამოძიებო ფუნქციის მქონედ. გადაწყვეტილებით დადგენილი სტანდარტის ამგვარი გაგება ეფუძნება გადაწყვეტილების შინაარსის არასწორ აღქმას. გადაწყვეტილებაში ნაგულისხმევია არა გამოძიების ტექნიკურად უზრუნველმყოფი ორგანო, არამედ ორგანო, რომელიც უშუალოდ წარმართავს გამოძიების პროცესს. ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, მოსარჩელეთა მიერ მითითებული ის კომპეტენციები, რომელთა ფარგლებშიც ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტო ახორციელებს ამა თუ იმ საგამოძიებო თუ სხვა ტიპის ღონისძიების ტექნიკურ უზრუნველყოფას, თავისთავად ვერ მიუთითებს სააგენტოს მიერ საგამოძიებო ფუნქციის განხორციელებაზე.

(2) ინფრასტრუქტურის შექმნა და სრული კონტროლი უფლებამოსილი ორგანოს მიერ

43. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილების მიხედვით, კონტროლის შესაძლებლობას ასევე ართულებდა ის ფაქტი, რომ ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკური საშუალებები იქმნებოდა სახელმწიფო უსაფრთოხების სამსახურის მიერ, პროცესი საიდუმლო იყო და ამავე დროს არც პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორს ჰქონდა სათანადო უფლებამოსილება, ჩაეტარებინა ტექნიკური საშუალებების აუდიტი.

44. სასამართლოს გადაწყვეტილებაში განმარტებულია „მაშასადამე, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახური არა მხოლოდ ფლობს ფარული მოსმენების განსახორციელებლად ტექნიკურ საშუალებებს, არამედ პასუხისმგებელია ამ სისტემის ფუნქციონირებაზე და ამ მიზნით ქმნის შესაბამის პროგრამულ უზრუნველყოფას, განათავსებს ტექნიკურ საშუალებებს, ამასთან, ეს პროცესი გასაიდუმლოებულია. შედეგად, რომელ/როგორ ტექნიკურ შესაძლებლობებს, მოწყობილობებს შექმნის, შეიძენს, დაამონტაჟებს და გამოიყენებს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახური, ამ პროცესზე არ არსებობს გარე კონტროლის საკმარისი შესაძლებლობები“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილება, II-57).

45. როგორც აღინიშნა, მოქმედი კანონმდებლობის მიხედვით, ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკური საშუალებები იქმნება სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მმართველობის სფეროში შემავალი სსიპ-ის სააგენტოს მიერ. „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-9 მუხლის მე-2 პუნქტის „გ“ ქვეპუნქტის მიხედვით, სააგენტო უფლებამოსილია, ნორმატიული აქტებით განსაზღვროს კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის არქიტექტურა და შესაბამისი ინტერფეისები. ამავე მუხლის მე-3 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის მიხედვით, სააგენტოს აქვს უფლებამოსილება, ნორმატიული აქტით განსაზღვროს კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის გამოყენებით ელექტრონული საკომუნიკაციო ქსელით გადაცემული კომუნიკაციის შინაარსის და მისი მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების მოპოვების წესი და პროცედურა.

46. დასახელებული ნორმატიული აქტები კვლავ გასაიდუმლოებულია. თუმცა „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის 35¹ მუხლის 4¹ პუნქტის მიხედვით, პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორი უფლებამოსილია: შევიდეს სააგენტოს შეზღუდული დაშვების არეალებში და მიმდინარე რეჟიმში დააკვირდეს უფლებამოსილი ორგანოების მიერ საქმიანობის განხორციელებას; გაეცნოს სააგენტოს საქმიანობის მარეგულირებელ (მათ შორის, სახელმწიფო საიდუმლოების შემცველ) სამართლებრივ დოკუმენტებსა და ტექნიკურ ინსტრუქციებს; მიიღოს ინფორმაცია ფარული საგამოძიებო მოქმედებების მიზნებისათვის გამოყენებული ტექნიკური ინფრასტრუქტურის შესახებ და შეამოწმოს ეს ინფრასტრუქტურა; სააგენტოს მოსამსახურეებისაგან მოითხოვოს ახსნა-განმარტებები შემოწმების (ინსპექტირების) პროცესში გამოვლენილ ცალკეულ საკითხებთან დაკავშირებით.

47. აღსანიშნავია, რომ როგორც განმწესრიგებელ სხდომაზე მოწმედ მოწვეულმა პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორმა განაცხადა, „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის 35-ე მუხლის 4¹ პუნქტით გათვალისწინებული უფლებამოსილებები ინსპექტორს გააჩნდა საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილების მიღებისასაც, თუმცა აღნიშნული კომპეტენციები გაწერილი იყო ინსპექტორის ბრძანებაში და არა კანონში. თავად ინსპექტორის პოზიციით, კანონში ამ კომპეტენციების გადატანა მნიშვნელოვანია, რადგან ადრე ოპერატიულ-ტექნიკურ დეპარტამენტს შეეძლო, უარი ეთქვა ინსპექტორისთვის ინსპექტირების განხორციელებაზე იმ მოტივით, რომ ამ უკანასკნელს ეს კომპეტენცია არ გააჩნდა. ამის შემდგომ არსებობდა საფრთხე, რომ საქმის განხილვა სასამართლოში გაიწელებოდა და, ამგვარად, ინსპექტორი ვერ შეძლებდა იმ მიზნის მიღწევას და იმ სიკეთეების დაცვას, რისთვისაც ის არსებობდა. შესაბამისად, კანონის განსაზღვრულობა, ამ მხრივ, ინსპექტორმა მნიშვნელოვნად მიიჩნია.

48. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილებაში მითითებულია, რომ „კანონმდებლობა ასევე არ ითვალისწინებს პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის უფლებას, განახორციელოს ამ ტექნიკური ინფრასტრუქტურის სრული და ყოვლისმომცველი აუდიტი. ამ საკითხთან დაკავშრებით, ინსპექტორმა საქმის არსებითი განხილვის სხდომაზე აღნიშნა, რომ საჭიროდ მიიჩნევს ინსპექტორის ინსტიტუტის დამატებით აღჭურვას აუდიტის ჩატარების შესაძლებლობით. კერძოდ, ინსპექტორი ითხოვს, რომ მას მიეცეს ორეტაპიანი ელექტრონული სისტემის ინფორმაციული უსაფრთხოების აუდიტის ჩატარებისა და აუდიტის დასკვნის გაცნობის შესაძლებლობა“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილება, II-56).

49. აუდიტის ჩატარებასთან მიმართებით, განმწესრიგებელ სხდომაზე ინსპექტორმა მიუთითა, რომ „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონით მას აქვს ინსპექტირების უფლებამოსილება, რაც ნიშნავს მონაცემთა დამუშავების კანონიერების შემოწმებას, ეს უკანასკნელი კი მეთოდოლოგიურად აუდიტს ნიშნავს. მან ასევე მიუთითა, „ინფორმაციული უსაფრთხოების შესახებ“ საქართველოს კანონზე და აღნიშნა, რომ ამ კანონის საფუძველზე ტარდება ინფორმაციული უსაფრთხოების აუდიტი და გაიცემა შესაბამისი დასკვნა. ინსპექტორის პოზიციით, ინფორმაციული უსაფრთხოების აუდიტის ჩატარების უფლებამოსილება მას ფუნქციურად არც უნდა გააჩნდეს.

50. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილებაში ნორმების არაკონსტიტუციურობის ერთ-ერთ არგუმენტად ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკურ ინფრასტრუქტურასთან დაკავშირებით მითითებულია იმ გარემოებაზე, რომ კანონმდებლობა ასევე არ ითვალისწინებდა პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის უფლებას, განეხორციელებინა ტექნიკური ინფრასტრუქტურის სრული და ყოვლისმომცველი შემოწმება, რის გამოც, ამ პროცესში არ გამოირიცხებოდა მონაცემთა დამმუშავებლების თვითნებობა, უკანონობა. მართალია, პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორი მიუთითებს, რომ მას ასეთი უფლებამოსილება საკუთარი ბრძანებით მინიჭებული საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილების მიღებისასაც ჰქონდა, თუმცა ნორმების არაკონსტიტუციურად ცნობისას გადაწყვეტილება სწორედ იმ ფაქტს ეყრდნობა, რომ „კანონმდებლობა არ ითვალისწინებდა“ პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის ამგვარ უფლებას. შესაბამისად, ის გარემოება, რომ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილების მიღების შემდგომ პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორი კანონმდებლობით აღიჭურვა ამგვარი უფლებამოსილებით, მიუთითებს, რომ ვითარება არსებითად შეცვლილია. აღნიშნულიდან გამომდინარე, ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკურ ინფრასტრუქტურაზე ინსპექტირების, გარე კონტროლის ისეთი სახე იქნა შემოღებული, რომელიც საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილების მიღებისას კანონით არ იყო გარანტირებული. ამ პროცესზე ეფექტური გარე კონტროლის არარსებობა წარმოადგენდა ნორმის არაკონსტიტუციურად ცნობის მნიშვნელოვან არგუმენტს. შესაბამისად, ეს ცვლილება უნდა ჩაითვალოს, როგორც არსებითი მნიშვნელობის და საჭიროებს შემოწმებას არსებითი განხილვის ფორმატში.

(3) გარე კონტროლის მექანიზმები ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების პროცესზე

51. გარე კონტროლის მექანიზმები განსხვავებულად არის მოწესრიგებული სატელეფონო კომუნიკაციის ფარულ მიყურადებასთან და ჩაწერასთან, მეორე მხრივ, ინტერნეტკომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვებასთან მიმართებით. შესაბამისად, აღნიშნული საკითხები შემოწმდება ცალ-ცალკე.

52. საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-3 მუხლის 31-ე ნაწილის საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილების მიღებისას მოქმედი რედაქციის მიხედვით, ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელების ორეტაპიანი ელექტრონული სისტემა წარმოადგენდა ტექნიკურ და პროგრამულ გადაწყვეტილებათა ერთობლიობას, რომელიც გამორიცხავს პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის ელექტრონული თანხმობის გარეშე სამართალდამცავი ორგანოს მონიტორინგის სისტემის მეშვეობით ობიექტის აქტივაციის შესახებ ბრძანების დამოუკიდებლად განხორციელების შესაძლებლობას.

53. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილებაში სასამართლო ზოგადად არ მიუთითებს, რომ მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის სიტემა და მის ფარგლებში პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის მიერ განხორციელებული კონტროლი თავისთავად არასაკმარისი ან უვარგისი მექანიზმია. ამ ნაწილში სასამართლოს მიერ სადავო ნორმების არაკონსტიტუციურად ცნობა განპირობებული იყო ხსენებული სისტემის და, შესაბამისად, ინსპექტორის გვერდის ავლით სატელეფონო კომუნიკაციის მიყურადების შესაძლებლობით.

54. სასამართლოს მითითებით, „საქმის არსებითი განხილვის შედეგად გამოიკვეთა, რომ სატელეფონო საუბრების ფარულ მიყურადებაზე ინსპექტორის კონტროლის არსებული ბერკეტები არასაკმარისია, ვერ გამორიცხავს ინსპექტორის გვერდის ავლით და, შესაბამისად, მოსამართლის გადაწყვეტილების გარეშე სატელეფონო საუბრების მიყურადების საფრთხეს. ამ თვალსაზრისით, პირველ რიგში, უნდა აღინიშნოს, რომ კონტროლის საკმარის, ეფექტურ საშუალებად ვერ გამოდგება ორეტაპიანი ელექტრონული სისტემა, რომლის მიზანმიმართულება არის მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის სისტემის მხოლოდ ინსპექტორის ელექტრონული თანხმობის შედეგად აქტივაცია. ამ რეგულაციის არსი არის, გამოირიცხოს ინსპექტორის ელექტრონული თანხმობის გარეშე სამართალდამცავი ორგანოს მონიტორინგის სისტემის მეშვეობით ობიექტის აქტივაციის შესახებ ბრძანების დამოუკიდებლად განხორციელების შესაძლებლობა და, მაშასადამე, ინსპექტორის ელექტრონული თანხმობის გარეშე ინფორმაციაზე პირდაპირი წვდომაც. ... მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის სისტემასთან ერთად, სხვა სათანადო აპარატურის და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებების დამონტაჟებას. სადავო ნორმის ტექსტიდან გამომდინარე, ეს საშუალებები შეიძლება გამოიყენებოდეს ასევე ფარული მოსმენების განსახორციელებლად. ამასთან, კანონი არაფერს ამბობს იმასთან დაკავშირებით, როდის რომელი მოწყობილობის დამონტაჟების უფლება აქვს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურს“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილება, II-59).

55. გადაწყვეტილებაში ასევე მითითებულია, შემდეგი: „მნიშვნელოვანია, რომ ადამიანის უფლებების შემზღუდველი ნორმები, მით უფრო ფარული საგამოძიებო მოქმედებების მარეგულირებელი ნორმები, არ ტოვებდეს არასწორი ინტერპრეტაციისთვის სივრცეს. საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი სისხლისსამართლებრივი დევნის მწარმოებელ ორგანოს ავალდებულებს, ფარული მიყურადების შემთხვევაში ისარგებლოს მხოლოდ ორეტაპიანი ელექტრონული სისტემით. თუმცა არც კანონი და არც სისტემის არქიტექტურის შექმნის წესი არ გამორიცხავს ტექნიკურ შესაძლებლობას, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის ხელთ არსებული მძლავრი ტექნიკური საშუალებების გამოყენებით განხორციელდეს რეალურ დროში სატელეფონო კომუნიკაციის მოსმენა ორეტაპიანი ელექტრონული სისტემის გვერდის ავლით“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილება, II-60).

56. „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ" საქართველოს კანონის 8³ მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტი (30.11.2014-დან 30.03.2017-მდე მოქმედი რედაქცია) ითვალისწინებდა შესაბამისი ორგანოს უფლებას, „ჰქონდეს კავშირგაბმულობისა და კომუნიკაციის ფიზიკური ხაზებიდან და მათი შემაერთებლებიდან, მეილსერვერებიდან, ბაზებიდან, სასადგურე აპარატურიდან, კავშირგაბმულობის ქსელებიდან და კავშირგაბმულობის სხვა შემაერთებლებიდან ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკური შესაძლებლობა და ამ მიზნით კომუნიკაციის აღნიშნულ საშუალებებთან, საჭიროების შემთხვევაში, უსასყიდლოდ განათავსოს მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის სისტემა და სხვა სათანადო აპარატურა და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებები“. გადაწყვეტილებაში მითითებული არგუმენტაცია სწორედ ამ ნორმის ბოლო ნაწილს უკავშირდება. კერძოდ, ნორმის იმ ნაწილს, რომელიც ორგანოს ანიჭებდა უფლებას, „განათავსოს მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის სისტემა და სხვა სათანადო აპარატურა და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებები“. სწორედ „სხვა სათანადო აპარატურისა და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებების“ განთავსების უფლებამოსილებაში იქნა ამოკითხული ორეტაპიანი ელექტრონული სისტემის გვერდის ავლის შესაძლებლობა.

57. საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143³ მუხლის მე-4 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტის თანახმად, შესაბამისი უფლებამოსილების მქონე სახელმწიფო ორგანო ამ კოდექსის 143¹ მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული ფარული საგამოძიებო მოქმედების იმ ტერიტორიაზე განხორციელების უზრუნველსაყოფად, სადაც საქართველოს იურისდიქცია ვრცელდება, ვალდებულია, გამოიყენოს კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების სტაციონარული ან ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობა. ანალოგიურად, „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-9 მუხლის მე-5 პუნქტის თანახმად, სააგენტო საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143¹ მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ ფარულ საგამოძიებო მოქმედებას და „კონტრდაზვერვითი საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-9 მუხლის მე-3 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ ელექტრონული თვალთვალის ღონისძიებას იმ ტერიტორიაზე, რომელზედაც ვრცელდება საქართველოს ხელისუფლების იურისდიქცია, ახორციელებს კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების სტაციონარული ან ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის გამოყენებით. თავის მხრივ, ამავე კოდექსის 143¹ მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტი შეეხება „სატელეფონო კომუნიკაციის ფარულ მიყურადებას და ჩაწერას“. ამგვარად, კანონმდებლობის მიხედვით, სატელეფონო საუბრის ფარული მიყურადება და ჩაწერა ხორციელდება სტაციონარული ან ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობების გამოყენებით.

58. „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „ე“ ქვეპუნქტის თანახმად, კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობა არის წინასწარ განსაზღვრული არქიტექტურითა და დადგენილი ინტერფეისებით, ელექტრონული საკომუნიკაციო ქსელით გადაცემული კომუნიკაციის და მისი მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების გადაჭერა უფლებამოსილი ორგანოს მიერ კომუნიკაციის მიმდინარეობისას ან მისი დასრულებისთანავე, ელექტრონული კომუნიკაციის კომპანიის ქსელურ ან/და სასადგურე ინფრასტრუქტურაზე შესაბამისი აპარატული ან/და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებების განთავსებით/მონტაჟით. ხოლო ამავე მუხლის „ვ“ ქვეპუნქტის მიხედვით, კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობაა – ელექტრონული საკომუნიკაციო ქსელით გადაცემული კომუნიკაციის და მისი მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების გადაჭერა უფლებამოსილი ორგანოს მიერ კომუნიკაციის მიმდინარეობისას ან მისი დასრულებისთანავე, ელექტრონული კომუნიკაციის კომპანიის ქსელურ ან/და სასადგურე ინფრასტრუქტურაზე შესაბამისი აპარატული ან/და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებების დროებითი ან მუდმივი განთავსებით/მონტაჟით.

59. „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-9 მუხლის მე-2 პუნქტიდან, ისევე როგორც „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ" საქართველოს კანონის 8¹ მუხლის პირველი პუნქტიდან გამომდინარე, სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობა შეიძლება იყოს მხოლოდ „მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის სისტემა ან/და მასთან დაკავშირებული/მისი ფუნქციონირებისთვის აუცილებელი აპარატურა ან/და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებები“.

60. ამასთან, „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-9 მუხლის მე-3 პუნქტის თანახმად, თუ ელექტრონული კომუნიკაციის კომპანიის ქსელური ან სასადგურე ინფრასტრუქტურა არ იძლევა კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის ორგანიზების საშუალებას, სააგენტო უფლებამოსილია, მიიღოს გადაწყვეტილება კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის ორგანიზების შესახებ. ამავე მუხლის მე-4 პუნქტის თანახმად, ამის შესახებ დაუყოვნებლივ უნდა ეცნობოს ინსპექტორს ან ზედამხედველ მოსამართლეს.

61. ამგვარად, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილების შემდგომ კანონმდებლობაში შევიდა ცვლილებები და გარკვეულწილად შეიცვალა სისტემა, რომლის მეშვეობითაც ხდება სატელეფონო კომუნიკაციის ფარული მიყურადება და ჩაწერა. კერძოდ, განიმარტა კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების სტაციონარული და ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური საშუალებები, ასევე მათი განთავსების წესი.

62. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილების მიღებისას მოქმედი ნორმებისაგან განსხვავებით, კანონმდებლობა აღარ ითვალისწინებს ჩანაწერს, რომელიც შექმნიდა ალტერნატიული ტექნიკური საშუალებების განთავსების ისეთსავე რისკებს, როგორც ეს გადაწყვეტილების მიღებისას არსებობდა. კერძოდ, განსაზღვრულია, რომ სტაციონარული ტექნიკური საშუალებების განთავსება ხდება მხოლოდ მართლზომიერი გადაჭერის სისტემის და „მასთან დაკავშირებული“ ტექნიკური და პროგრამული უზრუნველყოფის განთავსების გზით. კანონმდებლობაში აღარ არის ზოგადი მითითება „სხვა აპარატურასა და პროგრამულ უზრუნველყოფაზე“.

63. კანონმდებლობით განისაზღვრა შემთხვევები, როდესაც შესაძლებელია, ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობების განთავსება. კერძოდ, სააგენტო უფლებამოსილია, მიიღოს ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის ორგანიზების შესახებ გადაწყვეტილება, „თუ ელექტრონული კომუნიკაციის კომპანიის ქსელური ან სასადგურე ინფრასტრუქტურა არ იძლევა კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის ორგანიზების საშუალებას“ და ამის შესახებ უნდა აცნობოს პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორს ან ზედამხედველ მოსამართლეს. ამასთანავე, როგორც ზემოთ აღინიშნა, განსხვავებულად არის მოწესრიგებული პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის მიერ ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ინფრასტრუქტურის ინსპექტირებასთან დაკავშირებული საკითხები. კერძოდ, ინსპექტორი კანონმდებლობით აღიჭურვა ასეთი უფლებამოსილებით.

64. ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სატელეფონო კომუნიკაციის ფარულ მიყურადებასთან და ჩაწერასთან მიმართებით ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკური შესაძლებლობების სისტემა მნიშვნელოვნად შეიცვალა. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილებაში მითითებული რისკების გამორიცხვის მიზნით შექმნილია სხვაგვარი მექანიზმები. აღნიშნული მექანიზმების ეფექტურობის საკითხი საჭიროებს შესწავლას არსებითი განხილვის ფორმატში. შესაბამისად, ამ ნაწილში სადავო ნორმებსა და საქართველოს საკონსიტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილებით არაკონსტიტუციურად ცნობილ ნორმებს შორის სხვაობა არსებითი ხასიათის არის.

65. რაც შეეხება ინტერნეტკომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკურ შესაძლებლობას, სასამართლომ მიუთითა, რომ ინტერნეტკომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვებისათვის საერთოდ არ ხდებოდა ორეტაპიანი სისტემის გამოყენება და ამ ფორმით პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის ჩართვა.

66. ამავე დროს N1/1/625,640 გადაწყვეტილების მიღების დროს სასამართლომ არაეფექტურად მიიჩნია ინსპექტორის ხელთ არსებული დამატებითი კონტროლის მექანიზმებიც. ვინაიდან არც ერთი მათგანი არ გამორიცხავდა სატელეფონო კომუნიკაციის ან ინტერნეტ ურთიერთობის ინფორმაციაზე წვდომას პერსონალური დაცვის ინსპექტორის მონაწილეობის გარეშე. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილებაში ინტერნეტკომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვებასთან დაკავშირებით აღნიშნულია რომ „ამ შემთხვევაშიც, ვინაიდან ინფორმაცია გასაიდუმლოებულია და ამასთან, ამ ტექნიკური საშუალებების აუდიტი ინსპექტორის მხრიდან მინიმალურ დონეზეც კი გამოირიცხება, აბსოლუტურად არაგანჭვრეტადია ინფორმაცია, თუ როდის, რომელ აპარატურასა და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებას იყენებს სახელმწიფო. ეს კი გულისხმობს ამ პროცესზე კონტროლის აბსოლუტურ შეუძლებლობას და შედეგად, უფლების დარღვევის თავისთავად რისკებს“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილება, II-75).

67. ამგვარად, ინტერნეტკომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკურ შესაძლებლობებთან დაკავშირებითაც სასამართლო მიუთითებს გარე კონტროლის აუცილებლობაზე და იმ გარემოებაზე, რომ სისტემა არ ითვალისწინებდა ეფექტური გარე კონტროლის მექანიზმებს. ამ შემთხვევაშიც მითითებულია პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის მხრიდან ტექნიკური საშუალებების შემოწმების შესაძლებლობაზე, რაც გულისხმობს კანონმდებლობით პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის აღჭურვას, განახორციელოს სათანადო ტექნიკური ინტერფეისების ინსპექტირება. როგორც აღინიშნა, მოქმედი კანონმდებლობით, კერძოდ, „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის 35¹ მუხლის 4¹ პუნქტით, პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორი პირდაპირ აღიჭურვა ამგვარი უფლებამოსილებით. ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, ეს გარემოება ინტერნეტკომუნიკაციის კონტექსტშიც გამორიცხავს სადავო ნორმების თვისობრივ იგივეობას და საჭიროებს არსებითი განხილვის ფორმატში შეფასებას. აუცილებელია, არსებითი განხილვის ფორმატში შეფასდეს გარე კონტროლის ამ ღონისძიების ეფექტურობა და მისი შესაბამისობა პირადი ცხოვრების უფლების კონსტიტუციურსამართლებრივ სტანდარტებთან.

68. ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, კანონმდებლობაში შესული ცვლილებების, ინფრასტრუქტურის მოწყობისა და გარე კონტროლის განსხვავებული ფორმების გათვალისწინებით, ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკური შესაძლებლობების კონტექსტში სადავო ნორმები არ არის საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილებით ცნობილი ნორმების იდენტური შინაარსის. სადავო ნორმებით გათვალისწინებულ სისტემებს შორის არსებითი სხვაობა გამორიცხავს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესაძლებლობას, „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ" საქართველოს ორგანული კანონის 25-ე მუხლის 4¹ პუნქტზე დაყრდნობით, არსებითი განხილვის გარეშე ცნოს ძალადაკარგულად ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვებასთან დაკავშირებული ნორმები.

მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირება და შენახვა

69. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილებით არაკონსტიტუციურად იქნა ცნობილი ნორმები, რომლებიც უფლებამოსილ ორგანოს აღჭურავდა უფლებამოსილებით, განეხორციელებინა კავშირგაბმულობის არხში არსებული მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირება და შენახვა. კერძოდ, „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ" საქართველოს კანონის 8³ მუხლის პირველი პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის (30.11.2014-დან 30.03.2017-მდე მოქმედი რედაქცია) თანახმად, დადგენილი იყო, რომ უფლებამოსილ ორგანოს უფლება აქვს „განახორციელოს კავშირგაბმულობის არხში არსებული მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირება და მათი 2 წლის ვადით შენახვა“.

70. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილებაში მითითებულია რამდენიმე გარემოებაზე, რომელმაც განაპირობა სადავო ნორმების არაკონსტიტუციურად ცნობა. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მითითებით, ეს გარემოებები „როგორც კუმულაციაში, ისე ცალ-ცალკე ქმნიან საფრთხეს ადამიანის პირად სივრცეში გადამეტებული, უსაფუძვლო ჩარევისთვის, შესაბამისად ფუნდამენტური უფლებების დარღვევისთვის“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილება, II-95). თუმცა ამ შემთხვევაში სასამართლო მიუთითებს უფლების დარღვევის საფრთხის შექმნაზე და არა იმაზე, რომ დასახელებული გარემოებები წარმოადგენენ ნორმის არაკონსტიტუციურობის თვითკმარ საფუძველს. სასამართლო ჩამოთვლის პირადი ცხოვრების უფლების დარღვევის საფრთხის გამომწვევ გარემოებებს და მიუთითებს, რომ სისტემა არ ითვალისწინებს აღნიშნული საფრთხეების გამორიცხვის ეფექტურ საშუალებებს.

71. ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკური შესაძლებლობის კონსტიტუციურობის საკითხის მსგავსად, სასამართლომ მონაცემების კოპირებასა და შენახვასთან მიმართებითაც მიუთითა სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის, როგორც საგამოძიებო ფუნქციის მქონე ორგანოსთან დაკავშირებულ საფრთხეებზე. სასამართლოს განმარტებით, „უსაფრთხოების სამსახურის დამოუკიდებელი და მუდმივი წვდომა მაიდენტიფიცირებელ მონაცემებზე განუზომლად ზრდის ცდუნებას და რისკებს უფლებაში დაუსაბუთებელი და გაუმართლებელი ჩარევისთვის“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილება, II-96).

72. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო გადაწყვეტილებაში ასევე მიუთითებს იმ გარემოებაზე, რომ სისტემა არ ითვალისწინებს ეფექტური გარე კონტროლის მექანიზმებს, ამას კი ის განაპირობებს, რომ პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორი არ არის აღჭურვილი შესაბამისი უფლებამოსილებებით. გადაწყვეტილებაში აღნიშნულია, რომ კოპირებული ბანკებიდან ინფორმაციის მოპოვებაზე პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორს არ აქვს ეფექტური კონტროლი. სასამართლომ მაგალითად მიუთითა მოწმის მიერ მოყვანილი შემთხვევა, რომლის თანახმადაც საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს - „112“-ს 1200-ჯერ მიეწოდა ინფორმაცია კოპირებული მონაცემების ბანკიდან და ამის შესახებ საერთოდ არაფერი იცოდა პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორმა (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილება, II-104,105).

73. ისევე როგორც ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკურ შესაძლებლობასთან დაკავშირებით, მონაცემთა კოპირების ნაწილშიც სასამართლომ დაინახა ალტერნატიული ტექნიკური სისტემების შექმნის და, ამ გზით, კონტროლის არსებული მექანიზმებისაგან თავის არიდების საფრთხე. კერძოდ, სასამართლო მიუთითებს ე.წ. „ალტერნატიული ბანკების“ შექმნის საშიშროებაზე. გადაწყვეტილების მიხედვით, „ტექნიკურად შესაძლებელია, მაიდენტიფიცირებელი მონაცემის კოპირების და შენახვის პროცესში შეიქმნას ე.წ. „ალტერნატიული ბანკი“, რომლის არსებობის შესახებ შესაძლოა არავინ იცოდეს და მასზე დაშვება არც პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორს ჰქონდეს“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილება, II-100). ამასთან, „არ არსებობს არანაირი კონტროლი თავად ინფორმაციის კოპირების და შედეგად, მისი მოპოვების პროცესზე. აღსანიშნავია, რომ კანონის თანახმად, პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორი ვერ აკონტროლებს ელექტრონული კომუნიკაციების კომპანიებიდან მონაცემთა ბანკების წამოღების პროცესს. მისი ზედამხედველობა მხოლოდ იმ მონაცემთა ბანკზე ხორციელდება, რომელზეც ინსპექტორის დაშვებას უსაფრთხოების სამსახური ახდენს“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილება, II-101).

74. კიდევ ერთი გარემოება, რომელზეც სასამართლო მიუთითებს, სადავო ნორმების არაკონსტიტუციურად ცნობის საფუძვლად არის ის ვადა, რომლის განმავლობაშიც ინახებოდა კოპირებული მონაცემები. სასამართლოს განმარტებით, „სადავო ნორმის არაკონსტიტუციურობას განაპირობებს ასევე მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების 2 წლის ვადით შენახვა. ზოგადად, მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების შენახვა წარმოადგენს რა უფლებაში ჩარევას, ბუნებრივია, ჩარევის ინტენსივობა და ხარისხი ლოგიკურად მზარდია ჩარევის დროის ხანგრძლივობის პროპორციულად. შესაბამისად, იმ პირობებშიც კი, თუ მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირება/შენახვას არ მოახდენს გამოძიებაზე პასუხისმგებელი და ამ თვალსაზრისით, პროფესიულად დაინტერესებული ორგანო, 2 წლით ასეთი ინფორმაციის შენახვა, პირად სივრცეში ძალიან მაღალი ინტენსივობით ჩარევას გულისხმობს, ამიტომ შესაბამისად, ითხოვს სახელმწიფოს მეტად დამაჯერებელ დასაბუთებას ასეთი ინტენსივობით ჩარევის აუცილებლობასა და გარდაუვალობაზე“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილება, II-108). ამდენად, გადაწყვეტილებით დადგენილი სტანდარტის მიხედვით, კოპირებული მონაცემების შენახვის 2-წლიანი ვადა წარმოადგენდა უფლებაში ჩარევის ინტენსივობის განმსაზღვრელ გარემოებას.

75. სადავო ნორმების არაკონსტიტუციურად ცნობის არგუმენტად სასამართლომ ასევე მიუთითა კოპირებული და შენახული ინფორმაციის მოცულობაზე. გადაწყვეტილებაში აღნიშნულია, რომ „იმ პირობებში, როდესაც მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირება და შენახვა ხდება ყოველგვარი ფილტრაციის გარეშე, აბსტრაქტული საფრთხის არარსებობის პირობებშიც კი, შესაძლებელი ხდება ინფორმაციის ავტომატური დამუშავების გამოყენებით სიღრმისეული დასკვნების გამოტანა ადამიანის პირადი ცხოვრების შესახებ. ასეთ პირობებში, განცდა და ცოდნა იმისა, რომ თითოეული ადამიანის ყველა მაიდენტიფიცირებელი ინფორმაცია ინახება სახელმწიფოს ხელთ, თავისთავად შეიძლება იწვევდეს პიროვნების თვითშეზღუდვას. ბუნებრივია, ასეთი ბლანკეტური, ტოტალური შეგროვება ინფორმაციისა ასევე თავისთავად ზრდის უფლებაში ჩარევის ინტენსივობას, იმისგან დამოუკიდებლად, ამ ინფორმაციის შემდგომი გამოყენება უკავშირდება თუ არა მხოლოდ კონკრეტული დანაშაულების გახსნას და ინფორმაციის გამოყენება ხდება თუ არა მხოლოდ მოსამართლის განჩინების არსებობისას, ამასთან, ვრცელდება თუ არა ამ პროცესზე ეფექტური გარე კონტროლი“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილება, II-109). სასამართლოს განმარტებით, კოპირებული მონაცემების შენახვის ვადის მსგავსად, შენახული მონაცემების მოცულობა განსაკუთრებულად მიუთითებდა უფლებაში ჩარევის მაღალ ინტენსივობაზე.

76. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილების შემდგომ კანონმდებლობაში შევიდა ცვლილებები და რიგი საკითხები ახლებურად მოწესრიგდა. „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ" საქართველოს კანონის 8³ მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, უფლებამოსილ ორგანოს უფლება აქვს, განახორციელოს ელექტრონული კომუნიკაციის მაიდენტიფიცირებელ მონაცემთა ბაზების კოპირება და შეინახოს ისინი ელექტრონული კომუნიკაციის მაიდენტიფიცირებელ მონაცემთა ცენტრალურ ბანკში „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის – საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-15 მუხლის პირველი პუნქტით დადგენილი ვადით. „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-15 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, „სააგენტო უფლებამოსილია ელექტრონული კომუნიკაციის მაიდენტიფიცირებელი მონაცემები შეინახოს არაუმეტეს 12 თვის ვადით“. ამავე მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად კი - ელექტრონული კომუნიკაციის მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების შენახვის ამ მუხლის პირველ პუნქტში მითითებული ვადა შეიძლება გაგრძელდეს მხოლოდ ერთხელ, 3 თვით, საქართველოს მთავარი პროკურორის, საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრის, საქართველოს თავდაცვის მინისტრის ან სამსახურის უფროსის მიმართვის საფუძველზე, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს შესაბამისი უფლებამოსილების მქონე მოსამართლის განჩინებით.

77. ამგვარად, განსხვავებულად არის მოწესრიგებული კოპირებული მონაცემების შენახვის ვადის საკითხი. კერძოდ, ეს ვადა განახევრებულია და მონაცემების შენახვა საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილებისას მოქმედი ნორმებით დადგენილი 2 წლისაგან განსხვავებით, დასაშვებია არა უმეტეს 12 თვის ვადით.

78. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, „სადავო ნორმის შინაარსის გარკვევის პროცესში, მნიშვნელოვან ფაქტორს წარმოადგენს მისი დროში მოქმედების ფარგლები. წესი, რომელიც მოქმედებს შეზღუდული ვადით, შესაძლებელია იწვევდეს უფლების იმაზე ნაკლები ინტენსივობით შეზღუდვას, ვიდრე მუდმივად მოქმედი წესი. ნორმები, რომლებიც შინაარსობრივად იმეორებს არაკონსტიტუციურად ცნობილი ნორმით დადგენილ ქცევის წესს, თუმცა დროებითი ხასიათი აქვს, ცალკეულ შემთხვევაში, შესაძლოა, მართლაც იქნეს განხილული როგორც ისეთი განსხვავებული ნორმატიული მოცემულობა, რომელიც საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ საჭიროებს ახალი პროცესის ფარგლებში არსებით განხილვას. მაგალითად, თუ საკონსტიტუციო სასამართლომ არაკონსტიტუციურად ცნო ნორმა, რომელიც განუსაზღვრელი ვადით ითვალისწინებდა რომელიმე უფლების შეზღუდვას და მიუთითა, რომ ნორმის არაკონსტიტუციურობას იწვევდა პირის უფლებაში ჩარევის მომეტებული ინტენსივობა, რაც განპირობებულია სწორედ უფლების განუსაზღვრელი ვადით შეზღუდვით, საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილების შემდგომ მიღებული ქცევის იგივე წესის შემცველი ნორმა, რომელიც განსაზღვრული ვადით მოქმედებს, შეიძლება შეფასდეს როგორც განსხვავებული ნორმატიული მოცემულობა, რომელიც ავტონომიურად საჭიროებს არსებით განხილვას. თუმცა იმ შემთხვევაში, თუ პირის უფლების შემზღუდველი ნორმატიული რეგულირება ლოგიკურად არ უკავშირდება დასახელებულ ლეგიტიმურ მიზანს და, შესაბამისად, არ წარმოადგენს მისი მიღწევის საშუალებას, პირის უფლებაში ჩარევის ინტენსივობის ხარისხს, ნორმის კონსტიტუციურობის თვალსაზრისით, არ გააჩნია არსებითი მნიშვნელობა. ასეთი ნორმა, პირის უფლებაში ჩარევის ინტენსივობის შეფასების გარეშეც, უკვე არაკონსტიტუციურია. უფლების შემზღუდველი ნორმატიული აქტის მოქმედების ვადას, არც იმ შემთხვევაში აქვს არსებითი მნიშვნელობა, როდესაც საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილებით დადგენილია, რომ კონსტიტუციური უფლების დარღვევა გარდაუვალია სადავო ნორმით უფლებაში ჩარევის ინტენსივობის მიუხედავად“ (Mutatis Mutandis საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 24 ივნისის №1/2/563 განჩინება საქმეზე „ავსტრიის მოქალაქე მათიას ჰუტერი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-20). სადავო ნორმების იგივეობის დადგენისას ნორმის მოქმედებისა და ნორმით გათვალისწინებული მზღუდველი ღონისძიების ვადას არსებითი მნიშვნელობა არ ენიჭება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როდესაც ნორმის არაკონსტიტუციურად ცნობისათვის ეს გარემოება არარელევანტურია. ამასთანავე, სადავო ნორმის მოქმედების ვადა, ისევე როგორც სადავო ნორმით გათვალისწინებული შემზღუდველი ღონისძიების ვადა, წარმოადგენს ნორმის შინაარსის ისეთ კომპონენტს, რომლის სხვაობის პირობებშიც აუცილებელია, საქმის არსებითი განხილვა. კერძოდ, საქმის არსებითი განხილვის გარეშე ნორმის „დამძლევად“ და, შესაბამისად, ძალადაკარგულად ცნობა ვერ მოხდება იმ შემთხვევაში, როდესაც, თავდაპირველად, ნორმის არაკონსტიტუციურად ცნობა, მათ შორის, ეფუძნებოდა მისგან მომდინარე შეზღუდვის ექსტენსიურობას.

79. განსახილველ შემთხვევაში აშკარაა, რომ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილებით ნორმის არაკონსტიტუციურად ცნობის თაობაზე, გადაწყვეტილების მიღების ერთ-ერთი განმაპირობებელი ფაქტორი კოპირებული მონაცემების 2 წლის ვადით შენახვაა. აღნიშნულ ვადასთან დაკავშრებით საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ მიუთითა, რომ „სადავო ნორმის არაკონსტიტუციურობას განაპირობებს ასევე მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების 2 წლის ვადით შენახვა. ზოგადად, მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების შენახვა წარმოადგენს რა უფლებაში ჩარევას, ბუნებრივია, ჩარევის ინტენსივობა და ხარისხი ლოგიკურად მზარდია ჩარევის დროის ხანგრძლივობის პროპორციულად. შესაბამისად, იმ პირობებშიც კი, თუ მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირება/შენახვას არ მოახდენს გამოძიებაზე პასუხისმგებელი და ამ თვალსაზრისით, პროფესიულად დაინტერესებული ორგანო, 2 წლით ასეთი ინფორმაციის შენახვა, პირად სივრცეში ძალიან მაღალი ინტენსივობით ჩარევას გულისხმობს, ამიტომ შესაბამისად, ითხოვს სახელმწიფოს მეტად დამაჯერებელ დასაბუთებას ასეთი ინტენსივობით ჩარევის აუცილებლობასა და გარდაუვალობაზე“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილება, II-108).

80. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო ვერ გაიზიარებს მოსარჩელეთა არგუმენტს იმის თაობაზე, რომ სადავო ნორმებით გათვალისწინებული 12-თვიანი ვადა იმდენად უმნიშვნელოდ განსხვავდება საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილებით არაკონსტიტუციური ნორმებით განსაზღვრული ვადისაგან, რომ არ საჭიროებს შეფასებას არსებითი განხილვის ფორმატში. მოცემულ შემთხვევაში ვადებს შორის სხვაობა საკმაოდ თვალსაჩინოა და არ არის ისეთი უმნიშვნელო, როგორიც იქნებოდა, მაგალითად, სადავო ნორმით რომ დადგენილიყო 1 წელი და 11 თვე. მოცემულ შემთხვევაში ვადა განახევრებულია, რაც მიუთითებს, რომ პირადი ცხოვრების უფლებაში ჩარევა გაცილებით ნაკლები ინტენსივობით ხდება, ვიდრე ეს ხდებოდა საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილებით არაკონსტიტუციურად ცნობილი ნორმებით.

81. მოსარჩელეები ასევე მიუთითებენ სადავო ნორმებით გათვალისწინებული ვადის გაგრძელების შესაძლებლობის თაობაზე. როგორც აღინიშნა, „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-15 მუხლის მე-2 პუნქტის საფუძველზე, ელექტრონული კომუნიკაციის მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების შენახვის ამ მუხლის პირველ პუნქტში მითითებული ვადა შეიძლება გაგრძელდეს მხოლოდ ერთხელ, 3 თვით, საქართველოს მთავარი პროკურორის, საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრის, საქართველოს თავდაცვის მინისტრის ან სამსახურის უფროსის მიმართვის საფუძველზე, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს შესაბამისი უფლებამოსილების მქონე მოსამართლის განჩინებით. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს შესაბამისი უფლებამოსილების მქონე მოსამართლის განჩინებით მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების შენახვის ვადის გაგრძელებისა და ამ პირობებში მათი არა უმეტეს 15-თვიანი ვადით შენახვა წარმოადგენს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილებით არაკონსტიტუციურად ცნობილი ნორმებისაგან სრულიად განსხვავებულ ნორმატიულ მოცემულობას. განსხვავებულია, როგორც უფლებაში ჩარევის ინტენსივობა, ისე მისი პროცედურული საფუძვლები და მექანიზმები.

82. ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სადავო ნორმებით გათვალისწინებული ღონისძიების მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირებისა და შენახვის ვადა წარმოადგენს შეცვლილ გარემოებას, რომელიც მოითხოვს შეფასებას არსებითი განხილვის ფორმატში. შესაბამისად, ამ თვალსაზრისით, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილებით არაკონსტიტუციურად ცნობილ და განსახილველ საქმეზე სადავოდ გამხდარ ნორმებს შორის სხვაობა არსებითია.

83. ამასთანავე, ის გარემოება, რომ პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორი კანონმდებლობით აღიჭურვა ინსპექტირების უფლებამოსილებით, რელევანტურია მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირებისა და შენახვის კონტექსტშიც. კერძოდ, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებაში ნორმების არაკონსტიტუციურად ცნობის განმაპირობებელ ერთ-ერთ გარემოებად ასევე მითითებულია ე.წ. „ალტერნატიული ბანკების“ შექმნის საფრთხესა და, მათ შორის იმაზე, რომ პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის კონტროლი ამ პროცესში არაეფექტურია. სასამართლოს განმარტებით, „არ არსებობს არანაირი კონტროლი თავად ინფორმაციის კოპირების და შედეგად, მისი მოპოვების პროცესზე. აღსანიშნავია, რომ კანონის თანახმად, პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორი ვერ აკონტროლებს ელექტრონული კომუნიკაციების კომპანიებიდან მონაცემთა ბანკების წამოღების პროცესს. მისი ზედამხედველობა მხოლოდ იმ მონაცემთა ბანკზე ხორციელდება, რომელზეც ინსპექტორის დაშვებას უსაფრთხოების სამსახური ახდენს“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილება, II-101).

84. „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის 35¹ მუხლის მე-4 პუნქტის თანახმად, „ელექტრონული კომუნიკაციის მაიდენტიფიცირებელ მონაცემთა ცენტრალურ ბანკში განხორციელებულ აქტივობებს ინსპექტორი აკონტროლებს ელექტრონული კომუნიკაციის მაიდენტიფიცირებელ მონაცემთა ცენტრალური ბანკის კონტროლის ელექტრონული სისტემითა და მონაცემთა დამმუშავებლის/უფლებამოსილი პირის მიერ მონაცემთა დამუშავების კანონიერების შემოწმებით (ინსპექტირებით)“. ამავე მუხლის 4¹ პუნქტი (რომელიც ამ მუხლს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილების მიღების შემდგომ დაემატა) დეტალურად განსაზღვრავს პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის მიერ ინსპექტირებისათვის აუცილებელ უფლებამოსილებებს. შესაბამისად, პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის მიერ ამ პროცესის ინსპექტირების საკანონმდებლო მექანიზმების არსებობა როგორც „ალტერნატიული ბანკების“ შექმნის პრევენციის საშუალება წარმოადგენს იმ გარემოებას, რომელიც საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილების მიღებისას არ არსებობდა. აღნიშნული მექანიზმის ეფექტურობის შემოწმებაც ასევე საჭიროებს არსებითი განხილვის ფორმატში შეფასებას. შესაბამისად, ამ თვალსაზრისითაც, სადავო ნორმებს შორის სხვაობა არსებითია, რაც გამორიცხავს მათ იგივეობას „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ" საქართველოს ორგანული კანონის 25-ე მუხლის 4¹ პუნქტის მიზნებისთვის.

85. ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების შენახვისა და კოპირების მომწესრიგებელ სადავო ნორმებს არ გააჩნია საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილებით არაკონსტიტუციურად ცნობილი ნორმების იდენტური შინაარსი. შესაბამისად, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო მოკლებულია შესაძლებლობას, აღნიშნული ნორმები „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ" საქართველოს ორგანული კანონის 25-ე მუხლის 4¹ პუნქტის საფუძველზე ცნოს არაკონსტიტუციურად.

გეოლოკაციის რეალურ დროში განსაზღვრა

86. მოსარჩელეები ასევე მიუთითებენ, რომ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ N1/1/625,640 გადაწყვეტილების დამძლევად უნდა მიიჩნიოს „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ" საქართველოს კანონის 8⁴ მუხლით გათვალისწინებული გეოლოკაციის რეალურ დროში განსაზღვრის სისტემის მომწესრიგებელი ნორმებიც.

87. „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ" საქართველოს კანონის 8⁴ მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, „უფლებამოსილ ორგანოს უფლება აქვს, ჰქონდეს იმ ელექტრონული კომუნიკაციის კომპანიის ქსელური და სასადგურე ინფრასტრუქტურიდან, რომელიც ახორციელებს მობილური საკომუნიკაციო ქსელებითა და საშუალებებით უზრუნველყოფას ან/და მომსახურებას, გეოლოკაციის მონაცემების რეალურ დროში მიღების შესაძლებლობა და ამ მიზნით აღნიშნულ ინფრასტრუქტურაზე უსასყიდლოდ განათავსოს/დაამონტაჟოს შესაბამისი აპარატურა და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებები. გეოლოკაციის რეალურ დროში განსაზღვრის შემდგომ ღონისძიებებს უფლებამოსილი ორგანო ახორციელებს უშუალოდ, საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143³ მუხლით და „კონტრდაზვერვითი საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-12–მე-14 მუხლებით დადგენილი წესით“. აღნიშნული ნორმა ამოქმედდება 2020 წლის 30 მარტიდან. ამავე კანონის მე-2 მუხლის „ჰ⁶⁷“ ქვეპუნქტის თანახმად, გეოლოკაციის რეალურ დროში განსაზღვრის სისტემა არის ტექნიკურ და პროგრამულ გადაწყვეტილებათა ერთობლიობა, რომელიც იძლევა (ა) საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საჯარო სამართლის იურიდიულ პირში – „112“-ში შესული შეტყობინების ინიციატორი მობილური საკომუნიკაციო აღჭურვილობის გეოლოკაციის რეალურ დროში, ავტომატურ რეჟიმში და მაქსიმალურად შესაძლო სიზუსტით განსაზღვრის შესაძლებლობას; (ბ) საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143¹ მუხლის პირველი ნაწილის „გ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული ფარული საგამოძიებო მოქმედების ჩატარების და „კონტრდაზვერვითი საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-9 მუხლის მე-3 პუნქტის „გ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული ელექტრონული თვალთვალის ღონისძიების განხორციელების მიზნით ობიექტის მობილური საკომუნიკაციო აღჭურვილობის ტექნიკური იდენტიფიკატორის აქტივაციის შესახებ ბრძანების ინიცირებით მისი გეოლოკაციის რეალურ დროში და მაქსიმალურად შესაძლო სიზუსტით განსაზღვრის შესაძლებლობას.

88. „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის 35¹ მუხლის 3² პუნქტის თანახმად, საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143¹ მუხლის პირველი ნაწილის „გ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ ფარულ საგამოძიებო მოქმედებას, აგრეთვე „ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-7 მუხლის მე-3 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ ღონისძიებას ინსპექტორი აკონტროლებს გეოლოკაციის რეალურ დროში განსაზღვრის სისტემის კონტროლის სპეციალური ელექტრონული სისტემითა და მონაცემთა დამმუშავებლის/უფლებამოსილი პირის მიერ მონაცემთა დამუშავების კანონიერების შემოწმებით (ინსპექტირებით).

89. „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „ო“ ქვეპუნქტის თანახმად, გეოლოკაციის რეალურ დროში განსაზღვრის კონტროლის სპეციალური ელექტრონული სისტემა განმარტებულია, როგორც „ტექნიკურ და პროგრამულ გადაწყვეტილებათა ერთობლიობა, რომელიც გეოლოკაციის რეალურ დროში განსაზღვრის სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის არქიტექტურაში უზრუნველყოფს: (ა) ობიექტის ტექნიკური იდენტიფიკატორის აქტივაციის/დეაქტივაციის შესახებ ინიციირებულ ბრძანებათა ლოგირების მონაცემების და შესაბამისი სამართლებრივი საფუძვლების ზედამხედველ მოსამართლესთან არსებული ინფრასტრუქტურისთვის მიწოდებას, აღნიშნული მონაცემების დამუშავებას, გამიჯვნას, აგრეთვე ზედამხედველი მოსამართლისთვის – „კონტრდაზვერვითი საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონის საფუძველზე ინიციირებულ ბრძანებათა ლოგირების მონაცემების და შესაბამისი სამართლებრივი საფუძვლების, ხოლო პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორისთვის – ობიექტის ტექნიკური იდენტიფიკატორის აქტივაციის/დეაქტივაციის შესახებ ყველა სხვა ინიციირებული ბრძანების ლოგირების მონაცემების და შესაბამისი სამართლებრივი საფუძვლების რეალურ დროში მიწოდებას; (ბ) საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საჯარო სამართლის იურიდიულ პირში – „112“-ში განხორციელებული შეტყობინების ინიციატორი მობილური საკომუნიკაციო აღჭურვილობის გეოლოკაციის ავტომატურ რეჟიმში განსაზღვრის ლოგირების მონაცემების პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორისთვის რეალურ დროში მიწოდებას.

90. ამავე დროს, „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის 35¹ მუხლის 4¹ პუნქტის მიხედვით, პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორს გააჩნია გეოლოკაციის რეალურ დროში განსაზღვრის სისტემის ინსპექტირების იგივე მექანიზმები, რაც ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვებასა და მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირებისა და შენახვის ტექნიკურ საშუალებებთან დაკავშირებით.

91. ამგვარად, გეოლოკაციის რეალურ დროში განსაზღვრის სისტემა წარმოადგენს პირის გეოლოკაციის შესახებ ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკურ საშუალებას. აღნიშნულ საშუალებასთან დაკავშირებული კონტროლის მექანიზმები არ არის არსებითად განსხვავებული იმ მექანიზმებისაგან, რომლებიც გათვალისწინებულია ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ზოგად ტექნიკურ შესაძლებლობასთან მიმართებით. ამდენად, გეოლოკაციის რეალურ დროში განსაზღვრის სისტემის მომწესრიგებელი ნორმები არ იძლევა ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების სისტემისაგან განსხვავებული დასკვნების გაკეთების შესაძლებლობას. ამდენად, ხსენებული სისტემისა და მისი კონტროლის სპეციფიკაციები არ წარმოადგენს არსებითად იგივეს, რაც ერთხელ უკვე იქნა არაკონსტიტუციურად ცნობილი საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს N1/1/625,640 გადაწყვეტილებით. აღნიშნული ღონისძიების მომწესრიგებელი ნორმების კონსტიტუციურობა უნდა შემოწმდეს არსებითი განხილვის ფორმატში. შესაბამისად, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო მოკლებულია შესაძლებლობას, ძალადაკარგულად ცნოს ხსენებული ნორმები „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ" საქართველოს ორგანული კანონის 25-ე მუხლის 4¹ პუნქტის საფუძველზე.

სადავო ნორმების არსებითად განსახილველად მიღების საკითხი

92. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს დამკვიდრებული პრაქტიკის თანახმად, „კონსტიტუციური სარჩელისადმი კანონმდებლობით წაყენებულ პირობათაგან ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესია დასაბუთებულობის მოთხოვნა. „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 31-ე მუხლის მე-2 პუნქტის შესაბამისად, კონსტიტუციური სარჩელი დასაბუთებული უნდა იყოს. მოსარჩელემ კონსტიტუციურ სარჩელში უნდა მოიყვანოს ის მტკიცებულებანი, რომლებიც, მისი აზრით, ადასტურებენ სარჩელის საფუძვლიანობას. თითქმის ანალოგიურია „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-16 მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტის მოთხოვნა. კანონმდებლობის ამ ნორმების შეუსრულებლობის შემთხვევაში საკონსტიტუციო სასამართლო „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-18 მუხლის „ა“ ქვეპუნქტის საფუძველზე, უარს ამბობს კონსტიტუციური სარჩელის არსებითად განსახილველად მიღებაზე“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 19 ოქტომბრის №2/6/475 განჩინება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ალექსანდრე ძიმისტარიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-1). ამასთანავე, კონსტიტუციური სარჩელის დასაბუთებულად მიჩნევისათვის აუცილებელია, რომ მასში მოცემული დასაბუთება შინაარსობრივად შეეხებოდეს სადავო ნორმას (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 5 აპრილის №2/3/412 განჩინება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები შალვა ნათელაშვილი და გიორგი გუგავა საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-9).

93. №1231 კონსტიტუციურ სარჩელში სადავოდ არის გამხდარი „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის პირველი მუხლის სიტყვების: „ეს კანონი განსაზღვრავს საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის (შემდგომ – სამსახური) მმართველობის სფეროში შემავალი...“, ამავე კანონის მე-3 მუხლის პირველი პუნქტის სიტყვების: „სააგენტო არის სამსახურის მმართველობის სფეროში შემავალი...“, 22-ე მუხლის პირველი პუნქტისა და ამავე კანონის 29-ე მუხლის კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით.

94. სადავო ნორმები, განსაზღვრავს „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის რეგულირების სფეროს, ასევე ადგენს, რომ სააგენტო წარმოადგენს სამსახურის მმართველობის სფეროში შემავალ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს, აწესრიგებს დასახელებულ ორ უწყებას შორის ინსტიტუციურ ურთიერთმიმართებასთან დაკავშირებულ საკითხებს. სადავო ნორმების თანახმად, სამსახურის უფროსი განსაზღვრავს სააგენტოს ძირითად სტრუქტურას, სტრუქტურული ქვედანაყოფებისა და ტერიტორიული ორგანოების კომპეტენციას. ამასთან, სააგენტოზე სახელმწიფო კონტროლს ახორციელებს სამსახური. სააგენტოს უფროსი სააგენტოს საქმიანობის სტატისტიკურ და განზოგადებულ ანგარიშს, საქართველოს პრემიერ-მინისტრისადმი წარდგენამდე, წარუდგენს სამსახურის უფროსს.

95. მოსარჩელე, საქართველოს სახალხო დამცველი მიიჩნევს, რომ სადავო ნორმები სააგენტოს აქცევს სამსახურის დაქვემდებარებაში მყოფ ორგანოდ, რომელიც, იმავდროულად, სწორედ სამსახურის უფროსისადმი არის ანგარიშვალდებული. შესაბამისად, სააგენტო არ არის სამსახურისგან დამოუკიდებელი ორგანო, ის არის პროფესიულად დაინტერესებული ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელებასა და დანაშაულთან დაკავშირებული ინფორმაციის მოპოვებაზე. ასეთ ორგანოს კი საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის №1/1/625,640 გადაწყვეტილების თანახმად, არ უნდა გააჩნდეს ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელების ფუნქცია.

96. განსახილველი დავის ფარგლებში, სასამართლომ უნდა შეაფასოს, რამდენად პასუხობს საქართველოს კონსტიტუციის მოთხოვნებს ფარული საგამოძიებო მოქმედებებისა და სხვა ღონისძიებების მომწესრიგებელი ნორმები. სააგენტოს ამგვარი უფლებამოსილებების დამდგენი ნორმების კონსტიტუციურობის შეფასებისას, ბუნებრივია, საკონსტიტუციო სასამართლო მხედველობაში მიიღებს მის ინსტიტუციურ ბუნებას, მათ შორის, სააგენტოსა და სამსახურის ურთიერთმიმართებას. ამავდროულად, საკონსტიტუციო სასამართლოს შესაფასებელ მოცემულობას არ წარმოადგენს უშუალოდ ამ ურთიერთმიმართების კონსტიტუციურობის შემოწმება. „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის პირველი მუხლი, მე-3 მუხლის პირველი პუნქტი, 22-ე მუხლის პირველი პუნქტი და 29-ე მუხლი ადგენს მხოლოდ სააგენტოს მოწყობის ცალკეულ საკითხებს. აღნიშნული ნორმები შეეხება სააგენტოსა და სამსახურს შორის ინსტიტუციურ ურთიერთმიმართებას და არ ადგენს სააგენტოს უფლებამოსილებებს, მათ შორის, ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელებასთან დაკავშირებით. როგორც ზემოთ აღნიშნა, სააგენტოს ინსტიტუციური მოწყობის საკითხი გათვალისწინებული იქნება მისი კონკრეტული უფლებამოსილებების კონსტიტუციურობის შეფასებისას, თუმცა მითითებულ სადავო ნორმებს არ გააჩნია უფლების შემზღუდავი ხასიათი და არ წარმოადგენს დამოუკიდებლად შესაფასებელ მოცემულობას.

97. ყოველივე აღნიშნულიდან გამომდინარე, №1231 კონსტიტუციური სარჩელი სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის პირველი მუხლის სიტყვების: „ეს კანონი განსაზღვრავს საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის (შემდგომ – სამსახური) მმართველობის სფეროში შემავალი...“, მე-3 მუხლის პირველი პუნქტის სიტყვების: „სააგენტო არის სამსახურის მმართველობის სფეროში შემავალი...“, 22-ე მუხლის პირველი პუნქტისა და 29-ე მუხლის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით დაუსაბუთებელია და არსებობს მის არსებითად განსახილველად მიღებაზე უარის თქმის „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-18 მუხლის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული საფუძველი.

98. კონსტიტუციურ სარჩელებში სადავოდ არის გამხდარი „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის 8³ მუხლის მე-2 პუნქტის მე-2 წინადადების და „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-9 მუხლის მე-3 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის კონსტიტუციურობა. №1231, №928 და №929 კონსტიტუციურ სარჩელებში ასევე გასაჩივრებულია „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-11 მუხლის მე-2 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის კონსტიტუციურობა. №1231 კონსტიტუციურ სარჩელში აგრეთვე მოთხოვნილია „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის 8¹ მუხლის მე-3 და მე-4 პუნქტების, 8⁴ მუხლის მე-3 პუნქტის; „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-9 მუხლის მე-2 პუნქტის „გ“ ქვეპუნქტისა და მე-10 მუხლის მე-3 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის არაკონსტიტუციურად ცნობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით.

99. დასახელებული საკანონმდებლო ნორმები ითვალისწინებს სააგენტოს უფლებამოსილებას, მიიღოს ნორმატიული აქტები, რომლებითაც დარეგულირდება ფარული საგამოძიებო მოქმედებებისა და სხვა ღონისძიებების განხორციელებასთან დაკავშირებული ისეთი საკითხები, როგორიც არის კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის არქიტექტურა და ინტერფეისები; ელექტრონული საკომუნიკაციო ქსელით გადაცემული კომუნიკაციის შინაარსისა და მისი მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კომუნიკაციის ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის გამოყენებით გადაჭერის ორგანიზებისა და ტექნიკური მოპოვების წესი; ელექტრონული კომუნიკაციის მაიდენტიფიცირებელ მონაცემთა ბაზების კოპირების ტექნიკური წესი და პროცედურა; აგრეთვე გეოლოკაციის რეალურ დროში განსაზღვრის სისტემის არქიტექტურა და შესაბამისი ტექნიკური მოთხოვნები.

100. მოსარჩელე მხარე დასახელებულ ნორმებს არაკონსტიტუციურად მიიჩნევს იმდენად, რამდენადაც ამგვარი ნორმატიული აქტების მიღებაზე უფლებამოსილ ორგანოს წარმოადგენს სააგენტო. თავის მხრივ, სააგენტო ფარული საგამოძიებო მოქმედებებისა და სხვა ღონისძიებების განმახორციელებელი საჯარო სამართლის იურიდიული პირია, რომელიც შედის სამსახურის მმართველობის სფეროში. შესაბამისად, მოსარჩელე მხარე მიიჩნევს, რომ სააგენტოს, როგორც საგამოძიებო ფუნქციის მქონე ორგანოს, არ უნდა გააჩნდეს არც ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელების და არც შესაბამისი სადავო ნორმებით გათვალისწინებული საკითხების მომწესრიგებელი ნორმატიული აქტების მიღების უფლება.

101. სადავო ნორმები ქმნის სამართლებრივ საფუძველს, რომ გარკვეულ საკითხებზე სააგენტოს გააჩნდეს ნორმატიული აქტების მიღების უფლებამოსილება.სადავო ნორმები არ განსაზღვრავს თავად ამ ნორმატიულ აქტებთან დაკავშირებით რაიმე სხვა რეგულაციას. არც კონსტიტუციურ სარჩელებში და არც განმწესრიგებელი სხდომის ფარგლებში მოსარჩელე მხარეს არ წარმოუდგენია სარწმუნო არგუმენტაცია იმასთან დაკავშირებით, თუ რატომ არის შემხებლობაში საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 და მე-20 მუხლით გარანტირებულ უფლებებთან თავისთავად ის გარემოება, რომ კანონი ფარული საგამოძიებო მოქმედებებისა და სხვა ღონისძიებების განხორციელებასთან დაკავშირებული გარკვეული საკითხების განსაზღვრის უფლებამოსილების დელეგირებას ახდენს სააგენტოზე. სადავო ნორმების არაკონსტიტუციურობის სამტკიცებლად ვერ გამოდგება მხოლოდ ის არგუმენტი, რომ ფარული საგამოძიებო მოქმედებების ჩატარების ფუნქცია არ უნდა გააჩნდეს ამ მოქმედებებზე პროფესიულად დაინტერესებულ ორგანოს. სადავო ნორმები არ მოიცავს უშუალოდ ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელების უფლებამოსილებასთან დაკავშირებულ საკითხებს. მოსარჩელეთა მიერ მითითებულ პრობლემას საკონსტიტუციო სასამართლო შეაფასებს ამავე უფლებამოსილების დამდგენი სხვა საკანონმდებლო ნორმების კონსტიტუციურობაზე მსჯელობის ფარგლებში.

102. შესაბამისად, განსახილეველი საქმის ფარგლებში შემოტანილი ყველა კონსტიტუციური სარჩელი, სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის 8³ მუხლის მე-2 პუნქტის მე-2 წინადადების და „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-9 მუხლის მე-3 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით, აგრეთვე №1231, №928 და №929 კონსტიტუციური სარჩელები სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-11 მუხლის მე-2 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით და №1231 კონსტიტუციური სარჩელი სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის 8¹ მუხლის მე-3 და მე-4 პუნქტების, 8⁴ მუხლის მე-3 პუნქტის; „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-9 მუხლის მე-2 პუნქტის „გ“ ქვეპუნქტისა და მე-10 მუხლის მე-3 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით დაუსაბუთებელია და არსებობს მის არსებითად განსახილველად მიღებაზე უარის თქმის „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-18 მუხლის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული საფუძველი.

103. №1231 კონსტიტუციურ სარჩელში სადავოდ არის გამხდარი „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-8 მუხლის მე-2 პუნქტის „დ“ ქვეპუნქტის კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით.

104. დასახელებული სადავო ნორმის თანახმად, საკუთარი ფუნქციების განსახორციელებლად სააგენტო უფლებამოსილია, „შეიძინოს, შექმნას და საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით გამოიყენოს შესაბამის ღონისძიებათა განხორციელებისთვის აუცილებელი ტექნიკური, აპარატული და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებები“. მოსარჩელე მიიჩნევს, რომ სააგენტოსთვის შესაბამისი ტექნიკური, აპარატული და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებებით აღჭურვა საკმარისი და ეფექტური გარე კონტროლის მექანიზმების არარსებობის პირობებში ქმნის ადამიანის უფლებების გაუმართლებელი შეზღუდვის მომეტებულ საფრთხეს.

105. სადავო ნორმა ადგენს სააგენტოს უფლებამოსილებას, შეიძინოს, შექმნას და კანონმდებლობით დადგენილი წესით გამოიყენოს იმ სახის ტექნიკური, აპარატული და პროგრამული საშუალებები, რომლებიც აუცილებელია მისი ფუნქციების განსახორციელებლად. ეს ნორმა ზოგადი ხასიათის არის და მიემართება ნებისმიერი სახის ტექნიკურ, პროგრამულ და აპარატურულ საშუალებებს, რომლებიც შესაძლოა, დასჭირდეს სააგენტოს მისი ფუნქციების განსახორციელებლად. ნორმა არ მოიცავს უშუალოდ ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განსახორციელებლად გამოსაყენებელ საშუალებებს. ამ საშუალებათა როგორც ფლობის, ისე მათი შეძენის, შექმნის, ორგანიზების, შემდგომი გამოყენების საკითხები მოწესრიგებულია სხვა სადავო ნორმებით. შესაბამისად, მოსარჩელის მიერ პრობლემურად მიჩნეულ საფრთხეებს სასამართლო სწორედ აღნიშნული ნორმების კონსტიტუციურობაზე მსჯელობის ფარგლებში შეაფასებს. მოსარჩელეს არ წარმოუდგენია არგუმენტაცია, თუ რატომ არის a priori გარკვეული სახის ტექნიკური, აპარატული და პროგრამული საშუალებების შეძენა, შექმნა და გამოყენება, მიუხედავად მათი გამოყენების მიზნისა და დანიშნულებისა, საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლისა და მე-20 მუხლის პირველი პუნქტის საწინააღმდეგო.

106. აღნიშნულიდან გამომდინარე, №1231 კონსტიტუციური სარჩელი სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-8 მუხლის მე-2 პუნქტის „დ“ ქვეპუნქტის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით, დაუსაბუთებელია და არსებობს მისი არსებითად განსახილველად მიღებაზე უარის თქმის „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ" საქართველოს კანონის მე-18 მუხლის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული საფუძველი.

107. №1231 კონსტიტუციურ სარჩელში სადავოდ არის გამხდარი „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის 8¹ მუხლის პირველი პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის, „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-9 მუხლის მე-2 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით.

108. დასახელებული სადავო ნორმების მიხედვით, სააგენტო უფლებამოსილია, ელექტრონული კომუნიკაციის კომპანიას მოსთხოვოს, იქონიოს კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვებისა და მისი მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების უფლებამოსილი ორგანოს მონიტორინგის სისტემისთვის გადაცემის სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობა, უფლებამოსილი ორგანოს მიერ კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვებისთვის გამოყენებული ტექნიკური შესაძლებლობის არქიტექტურისა და ინტერფეისების შესაბამისად.

109. მოსარჩელის მტკიცებით, სადავო ნორმების არაკონსტიტუციურობას იწვევს ფარულ საგამოძიებო მოქმედებათა განხორციელება სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მმართველობის ქვეშ არსებული სააგენტოს მიერ. აგრეთვე, მოსარჩელე ნორმების არაკონსტიტუციურობის სამტკიცებლად მიუთითებს იმ გარემოებაზე, რომ ამ პროცესში არ არსებობს გარე კონტროლის საკმარისი მექანიზმები.

110. განსახილველ შემთხვევაში სადავო ნორმები არ ადგენს სააგენტოს უფლებამოსილებას, განახორციელოს ფარული საგამოძიებო მოქმედებები ან სხვა ღონისძიებები. ნორმები არ აწესრიგებს არც დასახელებულ მოქმედებებზე გარე კონტროლის განხორციელებასა თუ ამ მოქმედებათა განსახორციელებლად გამოყენებულ ტექნიკური თუ პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებებთან დაკავშირებულ საკითხებს. სადავო ნორმები განსაზღვრავს ელექტრონული კომუნიკაციის კომპანიების ვალდებულებას, სააგენტოს მოთხოვნის საფუძველზე, თავიანთი აპარატურა აღჭურონ სათანადო ტექნიკური საშუალებებით, რომლებიც საჭიროა რიგი ღონისძიებების განხორციელების უზრუნველყოფისთვის. მოსარჩელეს არ წარმოუდგენია სათანადო არგუმენტაცია, თუ რატომ არის ელექტრონული კომუნიკაციის კომპანიებისათვის ამგვარი ვალდებულების დაკისრება არაკონსტიტუციური.

111. ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, №1231 კონსტიტუციური სარჩელი, სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის 8¹ მუხლის პირველი პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის, „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-9 მუხლის მე-2 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით არის დაუსაბუთებელი და არსებობს მისი არსებითად განსახილველად მიღებაზე უარის თქმის „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-18 მუხლის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული საფუძველი.

112. №1231 კონსტიტუციური სარჩელით სადავოდ არის გამხდარი „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის 8⁴ მუხლის მე-2 პუნქტი, რომლის თანახმადაც, გეოლოკაციის რეალურ დროში განსაზღვრის სისტემა უნდა უზრუნველყოფდეს საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საჯარო სამართლის იურიდიულ პირში – „112“-ში შესული შეტყობინების ინიციატორი მობილური საკომუნიკაციო აღჭურვილობის გეოლოკაციის ავტომატურ რეჟიმში განსაზღვრის შესაძლებლობას.

113. მოსარჩელე, სახალხო დამცველი მიიჩნევს, რომ გეოლოკაციის რეალურ დროში განსაზღვრის ფარული საგამოძიებო მოქმედება არაკონსტიტუციურია იმდენად, რამდენადაც მის განხორციელებაზე უფლებამოსილ ორგანოს წარმოადგენს საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მმართველობის სფეროში შექმნილი სააგენტო. იმავდროულად, კანონმდებლობით აღნიშნული საგამოძიებო მოქმედების ჩატარების უზრუნველსაყოფად კანონმდებლობით დაშვებული ტექნიკური საშუალებები იძლევა მისი კონსტიტუციით დაშვებული ფარგლების გვერდის ავლით განხორციელების შესაძლებლობას, რომლისთვისაც არ არის გათვალისწინებული ეფექტური და საკმარისი გარე კონტროლი.

114. აღსანიშნავია, რომ გასაჩივრებული სადავო ნორმის შინაარსი გულისხმობს გეოლოკაციის რეალურ დროში განსაზღვრის ფარული საგამოძიებო მოქმედების განსახორციელებლად იმგვარი სისტემის არსებობის აუცილებლობას, რომელიც იმავდროულად უზრუნველყოფს სსიპ „112“-ში შესული შეტყობინების ინიციატორი მობილური საკომუნიკაციო აღჭურვილობის გეოლოკაციის ავტომატურ რეჟიმში განსაზღვრის შესაძლებლობას. ამ ნორმით არ განისაზღვრება თავად დასახელებული ფარული საგამოძიებო მოქმედების განხორციელებაზე უფლებამოსილი სახელმწიფო ორგანო, ისევე როგორც არ ადგენს, თუ რა სახის ტექნიკური შესაძლებლობა უნდა იქნეს გამოყენებული მისი განხორციელებისთვის. მისით განისაზღვრება თუ რა სახის ტექნიკური შესაძლებლობა უნდა გააჩნდეს გეოლოკაციის რეალურ დროში განსაზღვრისთვის გამოსაყენებელ სისტემას. მისი შინაარსი არ მოიცავს უშუალოდ ამ ფარული საგამოძიებო მოქმედების განმახორციელებელი ორგანოს განსაზღვრას, ისევე როგორც ის არ ადგენს გეოლოკაციის რეალურ დროში განსაზღვრის სისტემის არქიტექტურის, ორგანიზებისა და მასზე კონტროლის რაიმე სახის მექანიზმებს.

115. იმავდროულად, „საკონსტიტუციო სასამართლო კითხვის ნიშნის ქვეშ არ აყენებს საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს სსიპ „112“-ის სამსახურის მაიდენტიფიცირებელ მონაცემებზე წვდომის აუცილებლობას და არც მაინცდამაინც ამ პროცესში ინსპექტორის ჩართულობას მიიჩნევს საჭიროდ. ბუნებრივია, რომ სამაშველო სამსახურს უნდა ჰქონდეს ასეთ ინფორმაციაზე ეფექტური და დროული ხელმისაწვდომობა, თუმცა ამგვარი შესაძლებლობა გათვალისწინებული უნდა იყოს განსაკუთრებულ შემთხვევებში სპეციალურად დადგენილი წესით, რომელიც, იმავდროულად, უზრუნველყოფს მაიდენტიფიცირებელ ინფორმაციაზე წვდომის ეფექტურ კონტროლს“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის №1/1/625,640 გადაწყვეტილება, II-107).

116. როგორც უკვე აღინიშნა, სადავო ნორმა არ განსაზღვრავს რაიმე სახის რეგულაციას, თუ რა ვითარებაში და რა წესის დაცვით უნდა განხორციელდეს სსიპ „112“-ის მხრიდან პირის მაიდენტიფიცირებელ მონაცემებზე წვდომა. ამდენად, მოსარჩელის მიერ წარმოდგენილი არგუმენტაცია არ არის მიმართული და არ ეხება სადავო ნორმით განსაზღვრულ შინაარსს. შესაბამისად, №1231 კონსტიტუციური სარჩელი, სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის 8⁴ მუხლის მე-2 პუნქტის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით დაუსაბუთებელია და არსებობს მისი არსებითად განსახილველად მიღებაზე უარის თქმის „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-18 მუხლის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული საფუძველი.

117. №1231, №928 და №929 კონსტიტუციურ სარჩელებში სადავოდ არის გამხდარი „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-11 მუხლის მე-2 პუნქტის „გ“ ქვეპუნქტის კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით.

118. დასახელებული სადავო ნორმა არეგულირებს ელექტრონული კომუნიკაციის მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირების პროცედურულ საკითხს და განსაზღვრავს სააგენტოს უფლებას, მოსთხოვოს ელექტრონული კომუნიკაციის კომპანიას მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების იმ ვადით შენახვა, რაც საჭიროა ამ მონაცემთა სააგენტოს მიერ კოპირების ტექნიკური პროცესის განხორციელებისათვის.

119. მოსარჩელეთა მტკიცებით, არაკონსტიტუციურია რეგულაცია, რომელიც სააგენტოს ანიჭებს ელექტრონული კომუნიკაციის მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების ავტომატურად, ყველანაირი კრიტერიუმის გარეშე ტოტალურად კოპირებისა და მათი 12 თვის განმავლობაში შენახვის უფლებამოსილებას. მათი მტკიცებით, კონსტიტუციის მოთხოვნაა, რომ ამ მოქმედებას არ უნდა ახორციელებდეს საგამოძიებო ფუნქციის მქონე სახელმწიფო ორგანო.

120. სადავო ნორმა შეეხება ელექტრონული კომუნიკაციების კომპანიის ვალდებულებას, შეინახოს მაიდენტიფიცირებელი მონაცემები იმ ვადით, რაც აუცილებელია ამ მონაცემების კოპირებისთვის. სხვაგვარად, სადავო ნორმა წარმოადგენს მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირებისა და შენახვის ტექნიკური აღსრულების მექანიზმს. მოსარჩელეები არ დავობენ თავად ელექტრონული კომუნიკაციის კომპანიის მონაცემთა ბანკში შესაბამისი ინფორმაციის ასახვის კონსტიტუციურობაზე. მათი მხრიდან არც ამ მონაცემთა გარკვეული ვადით შენახვის ვალდებულების არაკონსტიტუციურობის თაობაზე ყოფილა წარმოდგენილი არგუმენტაცია. სადავო ნორმა არ განსაზღვრავს უშუალოდ ელექტრონული კომუნიკაციის მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირებასა და შენახვაზე უფლებამოსილ ორგანოს. ამ ნორმის რეგულირების სფეროს აგრეთვე სცდება დასახელებული ღონისძიების განხორციელების სამართლებრივი საფუძვლის დადგენა, მისთვის გამოსაყენებელ ტექნიკურ საშუალებებთან თუ ამ პროცესში არსებული კონტროლის მექანიზმებთან დაკავშირებული საკითხების მოწესრიგება. ამგვარად, წარმოდგენილი არგუმენტაცია არ მიემართება ნორმის რეალურ შინაარსს.

121. შესაბამისად, №1231, №928 და №929 კონსტიტუციური სარჩელები, სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-11 მუხლის მე-2 პუნქტის „გ“ ქვეპუნქტის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით დაუსაბუთებელია და არსებობს მისი არსებითად განსახილველად მიღებაზე უარის თქმის „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ" საქართველოს კანონის მე-18 მუხლის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული საფუძველი.

122. განსახილველ საქმეზე ასევე სადავოდ არის გამხდარი „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის 8¹ მუხლის მე-2 პუნქტისა და ამავე კანონის 8⁴ მუხლის პირველი პუნქტის მე-2 წინადადების კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით.

123. სადავო ნორმებით განსაზღვრულია, რომ კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების სტაციონარული და ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობების ორგანიზების, აგრეთვე გეოლოკაციის რეალურ დროში მოპოვების საშუალებების განთავსების/დამონტაჟების შემდგომ ღონისძიებებს სააგენტო ახორციელებს უშუალოდ, საქართველოს სისხლის სამართლის 143³ მუხლით და „კონტრდაზვერვითი საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-12 - მე-14 მუხლებით დადგენილი წესით.

124. მოსარჩელეთა მიერ როგორც კონსტიტუციურ სარჩელებში, ისე განმწესრიგებელ სხდომაზე წარმოდგენილი არგუმენტაცია ერთიანია და მიუთითებს თავად ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განმახორციელებელი ორგანოს - სააგენტოს ამ უფლებამოსილებით აღჭურვის, აგრეთვე ტექნიკური საშუალებების გამოყენებისა და მათზე გარე კონტროლის არასაკმარისობის გამო არაკონსტიტუციურობაზე.

125. დასახელებული სადავო ნორმები განსაზღვრავს, რომ ელექტრონული კომუნიკაციის კომპანიას არ აქვს უშუალოდ ფარული საგამოძიებო მოქმედებებისა და გეოლოკაციის რეალურ დროში დადგენის განხორციელების პროცესში ჩარევის, რაიმე სახით მონაწილეობის უფლებამოსილება. აღნიშნული ნორმები ასევე მიუთითებს იმ საკანონმდებლო აქტებზე, რომელთა მიხედვითაც ხორციელდება შესაბამისი მოქმედებები უფლებამოსილი ორგანოს მიერ. აღნიშნულიდან გამომდინარე, სადავო ნორმები არ ადგენს ფარულ საგამოძიებო მოქმედებათა და გეოლოკაციის რეალურ დროში დადგენის ღონისძიებების განხორციელების უფლებამოსილებას, ასევე არ აწესრიგებს აღნიშნული ღონისძიებებისთვის გამოსაყენებელ ტექნიკურ, პროგრამულ საშუალებებთან, მათზე კონტროლის განხორციელებასთან დაკავშირებულ საკითხებს. გარდა ამისა, მოსარჩელე მხარეს არ წარმოუდგენია რაიმე სხვა არგუმენტაცია სადავო ნორმების არაკონსტიტუციურობის სამტკიცებლად. შესაბამისად, აშკარაა, რომ კონსტიტუციური სარჩელები ამ ნაწილში არ არის დასაბუთებული და ეფუძნება სადავო ნორმების შინაარსის არასწორ აღქმას.

126. ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, წარმოდგენილი კონსტიტუციური სარჩელები, სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის 8¹ მუხლის მე-2 პუნქტისა და ამავე კანონის 8⁴ მუხლის პირველი პუნქტის მე-2 წინადადების კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით დაუსაბუთებელია და არსებობს მათი არსებითად განსახილველად მიღებაზე უარის თქმის „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-18 მუხლის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული საფუძველი.

127. №1231 კონსტიტუციურ სარჩელში აგრეთვე გასაჩივრებულია საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-3 მუხლის 32-ე ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტის, „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „ჰ⁶⁶“ ქვეპუნქტის, „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „ფ“ ქვეპუნქტისა და „კონტრდაზვერვითი საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „პ“ ქვეპუნქტის კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით.

128. დასახელებული სადავო ნორმები, შესაბამისი ნორმატიული აქტების მიზნებისათვის, ადგენენ „უფლებამოსილი ორგანოს“ ცნებას ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელებისათვის და ამგვარ ორგანოდ განსაზღვრავენ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკურ სააგენტოს. მოსარჩელის არგუმენტაციით, არაკონსტიტუციურია ფარული საგამოძიებო მოქმედებებისა და სხვა ღონისძიებების განხორციელების უფლებამოსილების მინიჭება იმ სახელმწიფო ორგანოსთვის, რომელიც პროფესიულად არის დაინტერესებული შესაბამისი ინფორმაციის მოპოვებაზე. სააგენტო წარმოადგენს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მოქმედების სფეროში შექმნილ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს, რაც მას ამ უკანასკნელს დაქვემდებარებულ ორგანოდ აქცევს. სწორედ აღნიშნული იწვევს სააგენტოს პროფესიულ დაინტერესებას, მოიპოვოს რაც შეიძლება მეტი ინფორმაცია.

129. მოსარჩელის პოზიციით, ხსენებული სადავო ნორმები არაკონსტიტუციურია კანონმდებლობით სააგენტოსთვის თავად ფარული საგამოძიებო მოქმედებებისა და სხვა ღონისძიებების განხორციელების უფლებამოსილების მინიჭების გამო. როგორც აღინიშნა, განსახილველი სადავო ნორმები განსაზღვრავს უფლებამოსილი ორგანოს საკანონმდებლო დეფინიციებს. მნიშვნელოვანია, აღინიშნოს, რომ მოსარჩელისათვის პრობლემურად მიჩნეული სააგენტოს მიერ გარკვეული ღონისძიებების განხორციელების უფლებამოსილება არ გამომდინარეობს დასახელებული ნორმებიდან. მათი რეგულირების სფერო შემოიფარგლება შესაბამის ნორმატიულ აქტებში გამოყენებული ტერმინების შინაარსის განსაზღვრით. ეს შინაარსი თითოეულ ნორმას დამოუკიდებლად გააჩნია. სასამართლო სააგენტოსათვის ამ უფლებამოსილების მინიჭების კონსტიტუციურობას შესაბამისი საკანონმდებლო ნორმების კონსტიტუციურობაზე მსჯელობის ფარგლებში შეაფასებს. ზემოთ დასახელებულ სადავო ნორმებს კი არ გააჩნია მოსარჩელისთვის პრობლემური შინაარსი. შესაბამისად, მოსარჩელის არგუმენტაცია არ მიემართება სადავო ნორმების რეალურ შინაარსს.

130. ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, №1231 კონსტიტუციური სარჩელი, სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-3 მუხლის 32-ე ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტის, „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „ჰ⁶⁶“ ქვეპუნქტის, „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „ფ“ ქვეპუნქტისა და „კონტრდაზვერვითი საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „პ“ ქვეპუნქტის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით დაუსაბუთებელია და ვერ აკმაყოფილებს „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-16 მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტის მოთხოვნას. შესაბამისად, სასარჩელო მოთხოვნის ამ ნაწილში არსებობს დასახელებული კანონის მე-18 მუხლის „ა“ ქვეპუნქტით დადგენილი, კონსტიტუციური სარჩელის არსებითად განსახილველა დ მიღებაზე უარის თქმის საფუძველი.

131. საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკაში მყარად დამკვიდრდა სტანდარტი, რომელსაც აუცილებელია აკმაყოფილებდეს თითოეული კონსტიტუციური სარჩელი. კონსტიტუციური სარჩელის დასაბუთებულად მიჩნევისთვის „აუცილებელია, მასში გამოკვეთილი იყოს აშკარა და ცხადი შინაარსობრივი მიმართება სადავო ნორმასა და კონსტიტუციის იმ დებულებას შორის, რომლებთან დაკავშირებითაც მოსარჩელე მოითხოვს სადავო ნორმების არაკონსტიტუციურად ცნობას“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 10 ნოემბრის განჩინება №1/3/469 საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე კახაბერ კობერიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, II-1). წინააღმდეგ შემთხვევაში, სასამართლო უარს ამბობს კონსტიტუციური სარჩელის ან მისი შესაბამისი ნაწილის არსებითად განსახილველად მიღებაზე.

132. №928 და №929 კონსტიტუციურ სარჩელებში სადავოდ არის გამხდარი „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის 8³ მუხლის კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის 41-ე მუხლის მე-2 პუნქტთან მიმართებით.

133. სადავო ნორმის თანახმად, სააგენტოს ენიჭება ელექტრონული კომუნიკაციის მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირებისა და მათი კანონით განსაზღვრული ვადით შენახვის უფლებამოსილება. ამასთან, აღნიშნული უფლებამოსილების განსახორციელებლად სააგენტოს აქვს კომპანიის მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების ბაზებზე წვდომის უფლება.

134. საქართველოს კონსტიტუციის 41-ე მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, „ოფიციალურ ჩანაწერებში არსებული ინფორმაცია, რომელიც დაკავშირებულია ადამიანის ჯანმრთელობასთან, მის ფინანსებთან ან სხვა კერძო საკითხებთან, არავისთვის არ უნდა იყოს ხელმისაწვდომი თვით ამ ადამიანის თანხმობის გარეშე, გარდა კანონით დადგენილი შემთხვევებისა, როდესაც ეს აუცილებელია სახელმწიფო უშიშროების ან საზოგადოებრივი უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად, ჯანმრთელობის, სხვათა უფლებებისა და თავისუფლებების დასაცავად“.

135. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, „დებულება „ოფიციალურ ჩანაწერებში არსებული ინფორმაცია ... არავისთვის არ უნდა იყოს ხელმისაწვდომი“ ხაზგასმით მიუთითებს, რომ კონსტიტუციის 41-ე მუხლის მე-2 პუნქტით დაცულია „ოფიციალურ ჩანაწერებში“ უკვე არსებულ ინფორმაციაზე შემდგომი ხელმისაწვდომობის გარანტიები. შედეგად, ამ დებულებით დაცულია პირადი ცხოვრების ის უფლებრივი კომპონენტი, რომელიც გულისხმობს პირის უფლებას, მოითხოვოს „ოფიციალურ ჩანაწერებში“ არსებული ინფორმაციის გამჟღავნებისგან დაცვა. ეს ნორმა არ არეგულირებს საკითხს, „ოფიციალურ ჩანაწერებში“ რომელი ინფორმაცია შეიძლება მოხვდეს და რომელი არა. აქ საუბარია, „ოფიციალურ ჩანაწერებში“ უკვე არსებული ინფორმაციის მესამე პირებისთვის ხელმისაწვდომობის შინაარსობრივ ფარგლებზე და ასეთი ინფორმაციის გაცემის წესზე“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 26 ივნისის №1/5/625,640 საოქმო ჩანაწერი საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი, საქართველოს მოქალაქეები - გიორგი ბურჯანაძე, ლიკა საჯაია, გიორგი გოცირიძე, თათია ქინქლაძე, გიორგი ჩიტიძე, ლაშა ტუღუში, ზვიად ქორიძე, ააიპ „ფონდი ღია საზოგადოება საქართველო“, ააიპ „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო“, ააიპ „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“, ააიპ „სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოება“ და ააიპ „ადამიანის უფლებათა ცენტრი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“; II-23).

136. განსახილველ შემთხვევაში სადავო ნორმა ადგენს სახელმწიფო ორგანოს უფლებას, კანონით განსაზღვრული წესით მოიპოვოს და შეინახოს პერსონალური ინფორმაცია. ნორმა აწესრიგებს სწორედ ინფორმაციის კოპირებასა და შენახვასთან დაკავშირებულ ურთიერთობებს. აღნიშნული ნორმით არ არის დარეგულირებული ამგვარად შენახული პერსონალური ინფორმაციის შემდგომ გამოყენებასთან დაკავშირებული საკითხები. შესაბამისად, დასახელებული ნორმა ვერ გამოიწვევს სახელმწიფოს ხელთ არსებული ინფორმაციის ნებისმიერი სხვა პირისთვის გამჟღავნებას. შესაბამისად, არ არსებობს შინაარსობრივი მიმართება „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის 8³ მუხლსა და საქართველოს კონსტიტუციის 41-ე მუხლის მე-2 პუნქტს შორის.

137. N928 და N929 კონსტიტუციური სარჩელები სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის 8³ მუხლის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის 41-ე მუხლის მე-2 პუნქტთან მიმართებით დაუსაბუთებელია და არსებობს მისი არსებითად განსახილველად მიღებაზე უარის თქმის „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-18 მუხლის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული საფუძველი.

138. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ სხვა მხრივ N885, N886, N887, N888, N889, N890, N891, N892, N893, N894, N895, N896, N897, N898, N899, N900, N901, N902, N903, N904, N905, N906, N907, N908, N909, N910, N911, N912, N913, N914, N915, N916, N917, N918, N919, N920, N921, N922, N923, N924, N928, N929, N931, N932, N933, N934, N935, N936, N937, N938, N939, N940, N941, N942, N943, N944, N945, N946, N947, N948, N949, N950, N951, N952, N953, N954, N955, N956, N957, N958, N959, N960, N961, N962, N963, N964, N965, N966, N967, N968, N969, N970, N971, N972, N973, N974, N975, N976, N977, N978, N979, N980, N981, N982, N983, N984, N985, N986, N987, N988, N989, N990, N991, N992, N993, N994, N995, N996, N997, N998, N999, N1000, N1001, N1002, N1003, N1004, N1005, N1006, N1007, N1008, N1009, N1010, N1011, N1012, N1013, N1014, N1015, N1016, N1017, N1018, N1019, N1020, N1021, N1022, N1023, N1024, N1025, N1026, N1027, N1028, N1029, N1030, N1031, N1032, N1033, N1034, N1035, N1036, N1037, N1038, N1039, N1040, N1041, N1042, N1043, N1044, N1045, N1046, N1047, N1048, N1049, N1050, N1051, N1052, N1053, N1054, N1055, N1056, N1057, N1058, N1059, N1060, N1061, N1062, N1063, N1064, N1065, N1066, N1067, N1068, N1069, N1070, N1071, N1072, N1073, N1074, N1075, N1076, N1077, N1078, N1079, N1080, N1081, N1082, N1083, N1084, N1085, N1086, N1087, N1088, N1089, N1090, N1091, N1092, N1093, N1094, N1095, N1096, N1097, N1098, N1099, N1100, N1101, N1102, N1103, N1104, N1105, N1106, N1107, N1108, N1109, N1110, N1111, N1112, N1113, N1114, N1115, N1116, N1117, N1118, N1119, N1120, N1121, N1122, N1123, N1124, N1125, N1126, N1127, N1128, N1129, N1130, N1131, N1132, N1133, N1134, N1135, N1136, N1137, N1138, N1139, N1140, N1141, N1142, N1143, N1144, N1145, N1146, N1147, N1148, N1149, N1150, N1151, N1152, N1153, N1154, N1155, N1156, N1157, N1158, N1159, N1160, N1161, N1162, N1163, N1164, N1165, N1166, N1167, N1168, N1169, N1170, N1171, N1172, N1173, N1174, N1175, N1176, N1177, N1178, N1179, N1180, N1181, N1182, N1183, N1184, N1185, N1186, N1187, N1188, N1189, N1190, N1191, N1192, N1193, N1194, N1195, N1196, N1197, N1198, N1199, N1200, N1201, N1202, N1203, N1204, N1205, N1206, N1207, N1213, N1220, N1221, N1222, N1223, N1224, N1231 კონსტიტუციური სარჩელები აკმაყოფილებენ „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-16 მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტების მოთხოვნებს და არ არსებობს ამ კანონის მე-18 მუხლით გათვალისწინებული არსებითად განსახილველად მიღებაზე უარის თქმის რომელიმე საფუძველი.

III
სარეზოლუციო ნაწილი

საქართველოს კონსტიტუციის 89-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ვ“ ქვეპუნქტის, „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტის, 21¹ მუხლის, 25-ე მუხლის 4¹ პუნქტის, 27¹ მუხლის პირველი პუნქტის, 31-ე მუხლის მე-2 პუნქტის, 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტების, 43-ე მუხლის პირველი, მე-2, მე-5, მე-8, მე-10 და მე-13 პუნქტების, „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-16 მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტების, მე-17 მუხლის მე-5 პუნქტის, მე-18 მუხლის, 21-ე მუხლის პირველი პუნქტის და 22-ე მუხლის პირველი, მე-2, მე-3 და მე-6 პუნქტების საფუძველზე,

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო
ა დ გ ე ნ ს:

1. მიღებულ იქნეს არსებითად განსახილველად:

ა) N885, N886, N887, N888, N889, N890, N891, N892, N893, N894, N895, N896, N897, N898, N899, N900, N901, N902, N903, N904, N905, N906, N907, N908, N909, N910, N911, N912, N913, N914, N915, N916, N917, N918, N919, N920, N921, N922, N923, N924, N932, N933, N934, N935, N936, N937, N938, N939, N940, N941, N942, N943, N944, N945, N946, N947, N948, N949, N950, N951, N952, N953, N954, N955, N956, N957, N958, N959, N960, N961, N962, N963, N964, N965, N966, N967, N968, N969, N970, N971, N972, N973, N974, N975, N976, N977, N978, N979, N980, N981, N982, N983, N984, N985, N986, N987, N988, N989, N990, N991, N992, N993, N994, N995, N996, N997, N998, N999, N1001, N1002, N1003, N1004, N1005, N1006, N1007, N1008, N1009, N1010, N1011, N1012, N1013, N1014, N1015, N1016, N1017, N1018, N1019, N1020, N1021, N1022, N1023, N1024, N1025, N1026, N1027, N1028, N1029, N1030, N1031, N1032, N1033, N1034, N1035, N1036, N1037, N1038, N1039, N1040, N1041, N1042, N1043, N1044, N1045, N1046, N1047, N1048, N1049, N1050, N1051, N1052, N1053, N1054, N1055, N1056, N1057, N1058, N1059, N1060, N1061, N1062, N1063, N1064, N1065, N1066, N1067, N1068, N1069, N1070, N1071, N1072, N1073, N1074, N1075, N1076, N1077, N1078, N1079, N1080, N1081, N1082, N1083, N1084, N1085, N1086, N1087, N1088, N1089, N1090, N1091, N1092, N1093, N1094, N1095, N1096, N1097, N1098, N1099, N1100, N1101, N1102, N1103, N1104, N1105, N1106, N1107, N1108, N1109, N1110, N1111, N1112, N1113, N1114, N1115, N1116, N1117, N1118, N1119, N1120, N1121, N1122, N1123, N1124, N1125, N1126, N1127, N1128, N1129, N1130, N1131, N1132, N1133, N1134, N1135, N1136, N1137, N1138, N1139, N1140, N1141, N1142, N1143, N1144, N1145, N1146, N1147, N1148, N1149, N1150, N1151, N1152, N1153, N1154, N1155, N1156, N1157, N1158, N1159, N1160, N1161, N1162, N1163, N1164, N1165, N1166, N1167, N1168, N1169, N1170, N1171, N1172, N1173, N1174, N1175, N1176, N1177, N1178, N1179, N1180, N1181, N1182, N1183, N1184, N1185, N1186, N1187, N1188, N1189, N1190, N1191, N1192, N1193, N1194, N1195, N1196, N1197, N1198, N1199, N1200, N1201, N1202, N1203, N1204, N1205, N1206, N1207, N1213, N1220, N1221, N1222, N1223, N1224 კონსტიტუციური სარჩელები სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება:

ა.ა) „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის 8¹ მუხლის პირველი პუნქტის სიტყვების: „უფლებამოსილ ორგანოს უფლება აქვს, ჰქონდეს ელექტრონული კომუნიკაციის კომპანიის ინფრასტრუქტურის მეშვეობით გადაცემული კომუნიკაციის და მისი მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების რეალურ დროში მოპოვების სტაციონარული ან ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობა და ამ მიზნით“, ამავე პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის, 8³ მუხლის პირველი პუნქტის, მე-2 პუნქტის პირველი წინადადების, 8⁴ მუხლის პირველი პუნქტის პირველი წინადადების კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით;

ა.ბ) საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143³ მუხლის მე-4 ნაწილის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით;

ა.გ) „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-7 მუხლის „ა.ა“, „ა.ბ“, „ა.გ“ და „ა.დ“ ქვეპუნქტების, მე-8 მუხლის პირველი პუნქტის „ა.ა“ ქვეპუნქტის იმ ნორმატიული შინაარსის, რომელიც გულისხმობს სააგენტოს მიერ საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143¹ მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელებას, მე-8 მუხლის პირველი პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის, ამავე მუხლის მე-2 პუნქტის „ა“, „ბ“ და „გ“ ქვეპუნქტების, მე-9 მუხლის პირველი პუნქტის იმ ნორმატიული შინაარსის, რომელიც გულისხმობს სააგენტოს მიერ კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების სტაციონარული და ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის გამოყენებით ელექტრონული საკომუნიკაციო ქსელებით გადაცემული კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვებას, ამავე მუხლის მე-2 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის, მე-3 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის, მე-5 პუნქტის იმ ნორმატიული შინაარსის, რომელიც გულისხმობს სააგენტოს მიერ საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143¹ მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული ფარული საგამოძიებო მოქმედების განხორციელებას, მე-6 პუნქტის იმ ნორმატიული შინაარსის, რომელიც გულისხმობს სააგენტოს მიერ საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143¹ მუხლის პირველი ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული ფარული საგამოძიებო მოქმედების განხორციელებას, მე-10 მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტების, მე-3 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის იმ ნორმატიული შინაარსის, რომელიც გულისხმობს სააგენტოს მიერ საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143¹ მუხლის პირველი ნაწილის „გ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული ფარული საგამოძიებო მოქმედების განხორციელებას, მე-11 მუხლის პირველი პუნქტისა და მე-2 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის, მე-15 მუხლის პირველი პუნქტის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით;

ბ) კონსტიტუციური სარჩელები N928 და N929 სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება:

ბ.ა) „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის 8³ მუხლის პირველი პუნქტის და მე-2 პუნქტის პირველი წინადადების კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით;

ბ.ბ) საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143³ მუხლის მე-4 ნაწილის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით;

ბ.გ) „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-9 მუხლის მე-2 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის, მე-3 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის, მე-11 მუხლის მე-2 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის, მე-15 მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტების კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით;

გ) კონსტიტუციური სარჩელი N931 სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება:

გ.ა) „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის 8¹ მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის, 8³ მუხლის პირველი პუნქტისა და მე-2 პუნქტის პირველი წინადადების კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით;

გ.ბ) საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143³ მუხლის მე-4 ნაწილის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტების კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით;

გ.გ) „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-7 მუხლის „ა.ა“, „ა.ბ“, „ა.გ“ ქვეპუნქტების, მე-8 მუხლის პირველი პუნქტის „ა.ა“ ქვეპუნქტის იმ ნორმატიული შინაარსის, რომელიც გულისხმობს სააგენტოს მიერ საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143¹ მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელებას, მე-8 მუხლის პირველი პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის, ამავე მუხლის მე-2 პუნქტის „ა“ და „გ“ ქვეპუნქტების, მე-9 მუხლის პირველი პუნქტის, მე-2 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის, მე-3 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის, მე-5 და მე-6 პუნქტების, მე-11 მუხლის პირველი პუნქტისა და მე-2 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის, მე-15 მუხლის პირველი პუნქტის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით;

დ) კონსტიტუციური სარჩელი N1231 სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება:

დ.ა) „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის 8¹ მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის, 8³ მუხლის პირველი პუნქტისა და მე-2 პუნქტის პირველი წინადადების, 8⁴ მუხლის პირველი პუნქტის პირველი წინადადების კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით;

დ.ბ) საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143³ მუხლის მე-4 ნაწილის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით;

დ.გ) „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-7 მუხლის „ა.ა“, „ა.ბ“, „ა.გ“ და „ა.დ“ ქვეპუნქტების, მე-8 მუხლის პირველი პუნქტის „ა.ა“, „ა.გ“ და „ბ“ ქვეპუნქტების, მე-2 პუნქტის „ა“, „ბ“ და „გ“ ქვეპუნქტების, მე-9 მუხლის პირველი პუნქტის, მე-2 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის, მე-3 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის, მე-5 და მე-6 პუნქტების, მე-10 მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტების, აგრეთვე მე-3 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის, მე-11 მუხლის პირველი პუნქტისა და მე-2 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის, მე-13 მუხლის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტების, მე-15 მუხლის პირველი პუნქტის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით;

2. არ იქნეს მიღებული არსებითად განსახილველად:

ა) N885, N886, N887, N888, N889, N890, N891, N892, N893, N894, N895, N896, N897, N898, N899, N900, N901, N902, N903, N904, N905, N906, N907, N908, N909, N910, N911, N912, N913, N914, N915, N916, N917, N918, N919, N920, N921, N922, N923, N924, N932, N933, N934, N935, N936, N937, N938, N939, N940, N941, N942, N943, N944, N945, N946, N947, N948, N949, N950, N951, N952, N953, N954, N955, N956, N957, N958, N959, N960, N961, N962, N963, N964, N965, N966, N967, N968, N969, N970, N971, N972, N973, N974, N975, N976, N977, N978, N979, N980, N981, N982, N983, N984, N985, N986, N987, N988, N989, N990, N991, N992, N993, N994, N995, N996, N997, N998, N999, N1001, N1002, N1003, N1004, N1005, N1006, N1007, N1008, N1009, N1010, N1011, N1012, N1013, N1014, N1015, N1016, N1017, N1018, N1019, N1020, N1021, N1022, N1023, N1024, N1025, N1026, N1027, N1028, N1029, N1030, N1031, N1032, N1033, N1034, N1035, N1036, N1037, N1038, N1039, N1040, N1041, N1042, N1043, N1044, N1045, N1046, N1047, N1048, N1049, N1050, N1051, N1052, N1053, N1054, N1055, N1056, N1057, N1058, N1059, N1060, N1061, N1062, N1063, N1064, N1065, N1066, N1067, N1068, N1069, N1070, N1071, N1072, N1073, N1074, N1075, N1076, N1077, N1078, N1079, N1080, N1081, N1082, N1083, N1084, N1085, N1086, N1087, N1088, N1089, N1090, N1091, N1092, N1093, N1094, N1095, N1096, N1097, N1098, N1099, N1100, N1101, N1102, N1103, N1104, N1105, N1106, N1107, N1108, N1109, N1110, N1111, N1112, N1113, N1114, N1115, N1116, N1117, N1118, N1119, N1120, N1121, N1122, N1123, N1124, N1125, N1126, N1127, N1128, N1129, N1130, N1131, N1132, N1133, N1134, N1135, N1136, N1137, N1138, N1139, N1140, N1141, N1142, N1143, N1144, N1145, N1146, N1147, N1148, N1149, N1150, N1151, N1152, N1153, N1154, N1155, N1156, N1157, N1158, N1159, N1160, N1161, N1162, N1163, N1164, N1165, N1166, N1167, N1168, N1169, N1170, N1171, N1172, N1173, N1174, N1175, N1176, N1177, N1178, N1179, N1180, N1181, N1182, N1183, N1184, N1185, N1186, N1187, N1188, N1189, N1190, N1191, N1192, N1193, N1194, N1195, N1196, N1197, N1198, N1199, N1200, N1201, N1202, N1203, N1204, N1205, N1206, N1207, N1213, N1220, N1221, N1222, N1223, N1224 კონსტიტუციური სარჩელები სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება:

ა.ა) „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის 8¹ მუხლის მე-2 პუნქტის, 8³ მუხლის მე-2 პუნქტის მე-2 წინადადების, 8⁴ მუხლის პირველი პუნქტის მე-2 წინადადების კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით;

ა.ბ) „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-9 მუხლის მე-3 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით;

ბ) კონსტიტუციური სარჩელები N928 და N929 სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება:

ბ.ა) „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის 8³ მუხლის მე-2 პუნქტის მე-2 წინადადების კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით;

ბ.ბ) „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-9 მუხლის მე-3 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის, მე-11 მუხლის მე-2 პუნქტის „ბ“ და „გ“ ქვეპუნქტების კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით;

ბ.გ) „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის 8³ მუხლის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის 41-ე მუხლის მე-2 პუნქტთან მიმართებით;

გ) კონსტიტუციური სარჩელი N931 სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება:

გ.ა) „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის 8¹ მუხლის მე-2 პუნქტის, 8³ მუხლის მე-2 პუნქტის მე-2 წინადადების კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით;

გ.ბ) „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-9 მუხლის მე-3 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით;

დ) კონსტიტუციური სარჩელი N1231 სასარჩელო მოთხოვნის იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება:

დ.ა) „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „ჰ⁶⁶“ ქვეპუნქტის, 8¹ მუხლის პირველი პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის, მე-2, მე-3 და მე-4 პუნქტების, 8³ მუხლის მე-2 პუნქტის მე-2 წინადადების, 8⁴ მუხლის პირველი პუნქტის მე-2 წინადადების, მე-2 პუნქტისა და მე-3 პუნქტის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით;

დ.ბ) საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-3 მუხლის 32-ე ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით;

დ.გ) „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის პირველი მუხლის სიტყვების: „ეს კანონი განსაზღვრავს საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის (შემდგომ - სამსახური) მმართველობის სფეროში შემავალი“, მე-3 მუხლის პირველი პუნქტის სიტყვების: „სააგენტო არის სამსახურის მმართველობის სფეროში შემავალი“, მე-8 მუხლის მე-2 პუნქტის „დ“ ქვეპუნქტის, მე-9 მუხლის მე-2 პუნქტის „ბ“ და „გ“ ქვეპუნქტების, მე-3 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის, მე-10 მუხლის მე-3 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის, მე-11 მუხლის მე-2 პუნქტის „ბ“ და „გ“ ქვეპუნქტების, 22-ე მუხლის პირველი პუნქტის, 29-ე მუხლის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით;

დ.დ) „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „ფ“ ქვეპუნქტის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით;

დ.ე) „კონტრდაზვერვითი საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „პ“ ქვეპუნქტის კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 მუხლთან და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით;

3. არ დაკმაყოფილდეს N885, N886, N887, N888, N889, N890, N891, N892, N893, N894, N895, N896, N897, N898, N899, N900, N901, N902, N903, N904, N905, N906, N907, N908, N909, N910, N911, N912, N913, N914, N915, N916, N917, N918, N919, N920, N921, N922, N923, N924, N928, N929, N931, N932, N933, N934, N935, N936, N937, N938, N939, N940, N941, N942, N943, N944, N945, N946, N947, N948, N949, N950, N951, N952, N953, N954, N955, N956, N957, N958, N959, N960, N961, N962, N963, N964, N965, N966, N967, N968, N969, N970, N971, N972, N973, N974, N975, N976, N977, N978, N979, N980, N981, N982, N983, N984, N985, N986, N987, N988, N989, N990, N991, N992, N993, N994, N995, N996, N997, N998, N999, N1001, N1002, N1003, N1004, N1005, N1006, N1007, N1008, N1009, N1010, N1011, N1012, N1013, N1014, N1015, N1016, N1017, N1018, N1019, N1020, N1021, N1022, N1023, N1024, N1025, N1026, N1027, N1028, N1029, N1030, N1031, N1032, N1033, N1034, N1035, N1036, N1037, N1038, N1039, N1040, N1041, N1042, N1043, N1044, N1045, N1046, N1047, N1048, N1049, N1050, N1051, N1052, N1053, N1054, N1055, N1056, N1057, N1058, N1059, N1060, N1061, N1062, N1063, N1064, N1065, N1066, N1067, N1068, N1069, N1070, N1071, N1072, N1073, N1074, N1075, N1076, N1077, N1078, N1079, N1080, N1081, N1082, N1083, N1084, N1085, N1086, N1087, N1088, N1089, N1090, N1091, N1092, N1093, N1094, N1095, N1096, N1097, N1098, N1099, N1100, N1101, N1102, N1103, N1104, N1105, N1106, N1107, N1108, N1109, N1110, N1111, N1112, N1113, N1114, N1115, N1116, N1117, N1118, N1119, N1120, N1121, N1122, N1123, N1124, N1125, N1126, N1127, N1128, N1129, N1130, N1131, N1132, N1133, N1134, N1135, N1136, N1137, N1138, N1139, N1140, N1141, N1142, N1143, N1144, N1145, N1146, N1147, N1148, N1149, N1150, N1151, N1152, N1153, N1154, N1155, N1156, N1157, N1158, N1159, N1160, N1161, N1162, N1163, N1164, N1165, N1166, N1167, N1168, N1169, N1170, N1171, N1172, N1173, N1174, N1175, N1176, N1177, N1178, N1179, N1180, N1181, N1182, N1183, N1184, N1185, N1186, N1187, N1188, N1189, N1190, N1191, N1192, N1193, N1194, N1195, N1196, N1197, N1198, N1199, N1200, N1201, N1202, N1203, N1204, N1205, N1206, N1207, N1213, N1220, N1221, N1222, N1223, N1224, N1231 კონსტიტუციურ სარჩელებში დაყენებული მოთხოვნა, „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 25-ე მუხლის 4¹ პუნქტის საფუძველზე სადავო ნორმების არსებითად განსახილველად მიუღებლობისა და ძალადაკარგულად ცნობის შესახებ.

4. საქმეს არსებითად განიხილავს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმი.

5. საქმის არსებითი განხილვა დაიწყება „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 22-ე მუხლის პირველი პუნქტის შესაბამისად.

6. საოქმო ჩანაწერი საბოლოოა და გასაჩივრებას ან გადასინჯვას არ ექვემდებარება.

7. საოქმო ჩანაწერს თან დაერთოს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს წევრების - ირინე იმერლიშვილის, გიორგი კვერენჩხილაძისა და მაია კოპალეიშვილის განსხვავებული აზრი.

8. საოქმო ჩანაწერი გამოქვეყნდეს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს ვებგვერდზე 15 დღის ვადაში, გაეგზავნოს მხარეებს და „საქართველოს საკანონმდებლო მაცნეს“.

პლენუმის წევრები:

ზაზა თავაძე

ირინე იმერლიშვილი

გიორგი კვერენჩხილაძე

მანანა კობახიძე

მაია კოპალეიშვილი

მერაბ ტურავა

თეიმურაზ ტუღუში

ლალი ფაფიაშვილი

თამაზ ცაბუტაშვილი

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს წევრების - ირინე იმერლიშვილის, გიორგი კვერენჩხილაძის და მაია კოპალეიშვილის
განსხვავებული აზრი

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმის 2017 წლის 29 დეკემბრის №3/4/N885, N886, N887, N888, N889, N890, N891, N892, N893, N894, N895, N896, N897, N898, N899, N900, N901, N902, N903, N904, N905, N906, N907, N908, N909, N910, N911, N912, N913, N914, N915, N916, N917, N918, N919, N920, N921, N922, N923, N924, N928, N929, N931, N932, N933, N934, N935, N936, N937, N938, N939, N940, N941, N942, N943, N944, N945, N946, N947, N948, N949, N950, N951, N952, N953, N954, N955, N956, N957, N958, N959, N960, N961, N962, N963, N964, N965, N966, N967, N968, N969, N970, N971, N972, N973, N974, N975, N976, N977, N978, N979, N980, N981, N982, N983, N984, N985, N986, N987, N988, N989, N990, N991, N992, N993, N994, N995, N996, N997, N998, N999, N1000, N1001, N1002, N1003, N1004, N1005, N1006, N1007, N1008, N1009, N1010, N1011, N1012, N1013, N1014, N1015, N1016, N1017, N1018, N1019, N1020, N1021, N1022, N1023, N1024, N1025, N1026, N1027, N1028, N1029, N1030, N1031, N1032, N1033, N1034, N1035, N1036, N1037, N1038, N1039, N1040, N1041, N1042, N1043, N1044, N1045, N1046, N1047, N1048, N1049, N1050, N1051, N1052, N1053, N1054, N1055, N1056, N1057, N1058, N1059, N1060, N1061, N1062, N1063, N1064, N1065, N1066, N1067, N1068, N1069, N1070, N1071, N1072, N1073, N1074, N1075, N1076, N1077, N1078, N1079, N1080, N1081, N1082, N1083, N1084, N1085, N1086, N1087, N1088, N1089, N1090, N1091, N1092, N1093, N1094, N1095, N1096, N1097, N1098, N1099, N1100, N1101, N1102, N1103, N1104, N1105, N1106, N1107, N1108, N1109, N1110, N1111, N1112, N1113, N1114, N1115, N1116, N1117, N1118, N1119, N1120, N1121, N1122, N1123, N1124, N1125, N1126, N1127, N1128, N1129, N1130, N1131, N1132, N1133, N1134, N1135, N1136, N1137, N1138, N1139, N1140, N1141, N1142, N1143, N1144, N1145, N1146, N1147, N1148, N1149, N1150, N1151, N1152, N1153, N1154, N1155, N1156, N1157, N1158, N1159, N1160, N1161, N1162, N1163, N1164, N1165, N1166, N1167, N1168, N1169, N1170, N1171, N1172, N1173, N1174, N1175, N1176, N1177, N1178, N1179, N1180, N1181, N1182, N1183, N1184, N1185, N1186, N1187, N1188, N1189, N1190, N1191, N1192, N1193, N1194, N1195, N1196, N1197, N1198, N1199, N1200, N1201, N1202, N1203, N1204, N1205, N1206, N1207, N1213, N1220, N1221, N1222, N1223, N1224, N1231 საოქმო ჩანაწერზე

1. გამოვხატავთ რა კოლეგებისადმი - საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმის წევრებისადმი პატივისცემას, ამავე დროს, „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 47-ე მუხლისა და „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-7 მუხლის შესაბამისად, გამოვთქვამთ განსხვავებულ აზრს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმის 2017 წლის 29 დეკემბრის წინამდებარე საოქმო ჩანაწერთან დაკავშირებით.

2. წინამდებარე განსხვავებული აზრი ეთმობა იმის დასაბუთებას, რომ საქმეში სადავოდ გამხდარი ის ნორმები, რომლებიც შეეხება ფარულ საგამოძიებო მოქმედებებს, კერძოდ, სატელეფონო კომუნიკაციის ფარულ მიყურადებას, ინფორმაციის კავშირგაბმულობის არხებიდან და ინტერნეტ სივრციდან მოხსნასა და ფიქსაციას, აგრეთვე ელექტრონული კომუნიკაციის მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირებას და შენახვას, წარმოადგენენ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის №1/1/625,640 გადაწყვეტილებით „საქართველოს სახალხო დამცველი, საქართველოს მოქალაქეები - გიორგი ბურჯანაძე, ლიკა საჯაია, გიორგი გოცირიძე, თათია ქინქლაძე, გიორგი ჩიტიძე, ლაშა ტუღუში, ზვიად ქორიძე, ააიპ „ფონდი ღია საზოგადოება საქართველო“, ააიპ „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო“, ააიპ „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“, ააიპ „სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოება“ და ააიპ „ადამიანის უფლებათა ცენტრი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“ არაკონსტიტუციურად ცნობილი ნორმების „დამძლევ ნორმებს“. შესაბამისად, სადავო ნორმების არსებითი განხილვის გარეშე განჩინებით ძალადაკარგულად გამოცხადების თაობაზე დაყენებული შუამდგომლობა იყო დასაბუთებული და არსებობდა მისი დაკმაყოფილების სამართლებრივი და ფაქტობრივი გარემოებები.

3. იმავდროულად, მივიჩნევთ, რომ N1231 კონსტიტუციური სარჩელის ფარგლებში, სასარჩელო მოთხოვნის ის ნაწილი, რომელიც შეეხებოდა კონტრდაზვერვითი საქმიანობიდან გამომდინარე ელექტრონული თვალთვალის ღონისძიების, აგრეთვე ინდივიდუალური და სტრატეგიული მონიტორინგის ღონისძიებების განხორციელებას და შესაბამის ტექნიკურ თუ პროგრამულ უზრუნველყოფას, არ ყოფილა შეფასებული საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის №1/1/625,640 გადაწყვეტილებით. ხსენებული გადაწყვეტილებით, აგრეთვე არ ყოფილა შეფასებული გეოლოკაციის რეალურ დროში განსაზღვრის ფარული საგამოძიებო მოქმედების განხორციელებისა და მისთვის გამოსაყენებელი ტექნიკური/პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებების გამოყენებისგან მომდინარე ადამიანის პირადი ცხოვრების დარღვევის საფრთხეები. შესაბამისად, დაყენებულ შუამდგომლობასთან მიმართებით, რომელიც გულისხმობს მითითებული საკითხების მომწესრიგებელი ნორმების განმწესრიგებელი სხდომის ეტაპზე ძალადაკარგულად გამოცხადებას, ვეთანხმებით საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმის მიერ მიღებულ გადაწყვეტილებას და მივიჩნევთ, რომ ამ ნაწილში შუამდგომლობა არ უნდა ყოფილიყო დაკმაყოფილებული.

4. წინამდებარე საქმის ფარგლებში მოსარჩელეები მიუთითებენ, რომ გასაჩივრებული ნორმები აწესრიგებს ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელებაზე უფლებამოსილი ორგანოს მოწყობას, უშუალოდ ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელებისთვის არსებული და დაშვებული ტექნიკური თუ პროგრამული შესაძლებლობების გამოყენების, მათი ორგანიზების, შემდგომი ფუნქციონირების, აგრეთვე მათ განხორციელებაზე კანონმდებლობით გათვალისწინებული კონტროლის მექანიზმებს. მოსარჩელეები აღნიშნავენ, რომ ფარული საგამოძიებო მოქმედებებისთვის დადგენილი მოქმედი მოდელი არის არსებითად იმავე შინაარსისა და პროცედურების შემცველი, რაც განისაზღვრებოდა საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის გადაწყვეტილებაში არაკონსტიტუციურად ცნობილი საკანონმდებლო ნორმებით. შესაბამისად, არსებობს მათი „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 25-ე მუხლის 4¹ პუნქტით გათვალისწინებული არსებითად განსახილველად მიღებაზე უარის თქმისა და განმწესრიგებელი სხდომის ეტაპზე ძალადაკარგულად გამოცხადების საფუძველი.

5. საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკის თანახმად, „ნორმის მხოლოდ ტექსტუალური, რედაქციული ან სხვა ფორმალური განსხვავება ვერ ჩაითვლება არსებით განმასხვავებელ ფაქტორებად. სასამართლო ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში შეაფასებს, არის თუ არა სადავო ნორმა არაკონსტიტუციურად ცნობილი ნორმის მსგავსი შინაარსის, სადავო ნორმის მიზანმიმართულობის, მასში გამოხატული კანონმდებლის ნებისა და სამართლებრივი საშუალებების გათვალისწინებით. შინაარსობრივ მსგავსებასთან გვექნება საქმე არა მხოლოდ მაშინ, როდესაც ნორმა სიტყვასიტყვით იმეორებს არაკონსტიტუციურად ცნობილი ნორმის შინაარსს, არამედ მაშინაც, როდესაც სადავო ნორმაში მოცემული წესი არსებითად მსგავსი სამართლებრივი შედეგის მომტანია“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 24 ივნისის №1/2/563 განჩინება საქმეზე „ავსტრიის მოქალაქე მათიას ჰუტერი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-10). სადავო ნორმა „დამძლევ ნორმად“ მიიჩნევა, „როდესაც სადავო ნორმა სასამართლოს მიერ არაკონსტიტუციურად ცნობილი ნორმის მსგავსად, იწვევს იგივე კონსტიტუციური უფლების შეზღუდვას, შეიცავს უფლების მზღუდავ მსგავს სამართლებრივ საშუალებებს და იდენტურ სამართლებრივ შედეგს იწვევს. ამასთან, არ არსებობს სხვა ფაქტობრივი ან სამართლებრივი გარემოებები, რომლებიც სადავო ნორმის ხელახალი შეფასების საფუძველს/წინაპირობას შექმნიდა“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 24 ივნისის №1/2/563 განჩინება საქმეზე „ავსტრიის მოქალაქე მათიას ჰუტერი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-12).

6. შესაბამისად, განსახილველ შემთხვევაში უნდა შეფასდეს, როგორია ურთიერთმიმართება სადავო ნორმებსა და საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ 2016 წლის 14 აპრილის გადაწყვეტილებით არაკონსტიტუციურად ცნობილ ნორმებს შორის და საკონსტიტუციო სასამართლოს არსებული სტანდარტების გათვალისწინებით, მათ შორის შინაარსობრივი მსგავსება რამდენად შეიძლება იყოს საკმარისი განმწესრიგებელი სხდომის ეტაპზე მათი ძალადაკარგულად გამოცხადებისათვის.

7. ამასთან, როგორც აღინიშნა, სადავო ნორმები განსხვავებულ ფარულ საგამოძიებო მოქმედებებს შეეხება, რის გამოც, წინამდებარე განსხვავებულ აზრში თემატურად შეფასდება მათი დამძლევი ხასიათი. კერძოდ, სატელეფონო კომუნიკაციის ფარული მიყურადების და ჩაწერის, ინტერნეტკომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების, აგრეთვე ელექტრონული კომუნიკაციის მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირებისა და შენახვის მექანიზმები.

ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვება

8. 2016 წლის 14 აპრილის გადაწყვეტილებაში საკონსტიტუციო სასამართლომ სადავო ნორმების საქართველოს კონსტიტუციის მე-16 და მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით შესაბამისობაზე მსჯელობისა და სადავო ნორმების არაკონსტიტუციურად ცნობისას გამოკვეთა რამდენიმე ძირითადი არგუმენტი, რომელთაც საბოლოოდ განაპირობეს ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელებისთვის არსებული იმგვარი სისტემის არაკონსტიტუციურად ცნობა, რომელიც ვერ უზრუნველყოფდა ინფორმაციის რელურ დროში მოპოვების განხორციელებისას ადამიანების პირადი ცხოვრების დაცვას. სასამართლომ უპირველესად ხაზი გაუსვა სახელმწიფო ორგანოს მნიშვნელობას, რომელიც კანონმდებლობის თანახმად, წარმოადგენს ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელებაზე უფლებამოსილ ორგანოს. ამ ორგანოს წარმოადგენდა საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის ოპერატიულ-ტექნიკური დეპარტამენტი (შემდგომში „დეპარტამენტი“).

9. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ აღნიშნა: „სამართალდამცავი ორგანოები (საგამოძიებო ფუნქციით აღჭურვილი ორგანოები) და ამ კონკრეტულ შემთხვევაში სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახური (შემდგომში „სამსახური“) პროფესიულად არის დაინტერესებული, ფლობდეს რაც შეიძლება მეტ ინფორმაციას, რაც საგრძნობლად გაამარტივებს ჩადენილი დანაშაულის გამოძიების პროცესს, ისევე, როგორც უფრო ეფექტურს გახდის დანაშაულის პრევენციას. მაშასადამე, რისკის მაღალ ხარისხს სამართალდამცავი ორგანოებისა და უსაფრთხოების სამსახურის ბუნება, მათი ფუნქცია განაპირობებს. ... ასეთი სახელმწიფო ორგანოების პირდაპირი და მუდმივი წვდომა ელექტრონული კომუნიკაციის მომსახურების მიმწოდებლებთან არსებულ მონაცემებზე და ელექტრონული კომუნიკაციის თავად პროცესზე განუზომლად ზრდის ცდუნებას და რისკებს, გამოძიების ინტერესებიდან გამომდინარე, უფლებაში დაუსაბუთებელი და გაუმართლებელი ჩარევისთვის. ... იმ პირობებში, როდესაც სახელმწიფოს შესაბამისი ორგანოები პირადად არიან დაინტერესებულნი საზოგადოებრივი და სახელმწიფო საფრთხეების პრევენციით, ამასთან, იმის გათვალისწინებით, რომ ფარული თვალთვალის ტექნოლოგიები მუდმივად ვითარდება და იხვეწება, ასეთი შეუზღუდავი ტექნიკური შესაძლებლობების თავმოყრა ფარული მიყურადების მიზნებით უშუალოდ დაინტერესებული ორგანოს ხელში უკვე წარმოადგენს ადამიანებზე სერიოზული ფსიქოლოგიური ზემოქმედების იარაღს მათ პირად სივრცეში შეღწევის მომეტებული რისკების გამო“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის №1/1/625,640 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი, საქართველოს მოქალაქეები - გიორგი ბურჯანაძე, ლიკა საჯაია, გიორგი გოცირიძე, თათია ქინქლაძე, გიორგი ჩიტიძე, ლაშა ტუღუში, ზვიად ქორიძე, ააიპ „ფონდი ღია საზოგადოება საქართველო“, ააიპ „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო“, ააიპ „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“, ააიპ „სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოება“ და ააიპ „ადამიანის უფლებათა ცენტრი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-55). შესაბამისად, სასამართლოს განმარტებით, თავად უფლებამოსილი ორგანოს ბუნება, მისი საგამოძიებო ფუნქცია განაპირობებდა ადამიანის პირადი ცხოვრების კონსტიტუციური უფლების დარღვევის მომეტებულ საფრთხეს. ამდენად, უნდა განისაზღვროს სადავო ნორმების საფუძველზე მოქმედი მოდელის ფარგლებში, რამდენად წარმოადგენს საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტო არსობრივად, ფუნქციურად, ინსტიტუციურად თუ ფინანსურად იმ სახელმწიფო ორგანოს არსებითად მსგავს ორგანოს, რომელიც წინა მოდელის ფარგლებში იყო უფლებამოსილი ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელებაზე.

10. უპირველესად, აღსანიშნავია, რომ არაკონსტიტუციურად ცნობილი მოდელის ფარგლებში, დეპარტამენტი წარმოადგენდა უშუალოდ სამსახურის ფარგლებში არსებულ სტრუქტურულ ქვედანაყოფს, რომელიც უშუალოდ იყო ამ სამსახურის დაქვემდებარებაში. დღეს მოქმედი კანონმდებლობის თანახმად, ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელებაზე უფლებამოსილ ორგანოს წარმოადგენს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტო, რომელიც „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-3 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, არის სამსახურის მმართველობის სფეროში შემავალი საჯარო სამართლის იურიდიული პირი. იმავდროულად, დასახელებული კანონის მე-5 მუხლის პირველი პუნქტი ადგენს, რომ „სააგენტო თავისი კომპეტენციის ფარგლებში დამოუკიდებლად ასრულებს მისთვის განსაზღვრულ ამოცანებს“. შესაბამისად, ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელებაზე უფლებამოსილი ორგანო ფორმალურად აღარ არის სამსახურის ფარგლებში არსებული ქვედანაყოფი, არამედ იგი ჩამოყალიბდა ცალკე მდგომ, საჯარო სამართლის იურიდიული პირის სამართლებრივი სტატუსის მქონე ორგანოდ. აღნიშნულის მიუხედავად, გასათვალისწინებელია, რომ „საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის დებულების დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2015 წლის 30 ივლისის №385 დადგენილებით განსაზღვრული საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის დებულების მე-2 მუხლის მე-3 პუნქტის თანახმად, სამსახური ეფუძნება ერთიანობისა და ცენტრალიზაციის პრინციპს. სამსახური წარმოადგენს ერთიან სისტემას, რომლის შემადგენლობაშია სამსახურის სტრუქტურული ქვედანაყოფები, ტერიტორიული ორგანოები, სამსახურის მმართველობის სფეროში შემავალი საჯარო სამართლის იურიდიული პირი“. ამავე დებულების 6¹ მუხლით განისაზღვრება, რომ სამსახურის მმართველობაში შემავალ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირში მოიაზრება მხოლოდ საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტო. შესაბამისად, ნორმატიულად არის დადგენილი, რომ სააგენტო, მართალია, არა უშუალოდ სამსახურის დაქვემდებარებაში, არამედ მის სისტემაში არის შექმნილი და სწორედ ამ სისტემაში ფუნქციონირებს როგორც ერთიანი და ცენტრალიზებული სამსახურის ნაწილი.

11. იმისთვის, რომ არსებულ სააგენტოსა და სამსახურს შორის არსებული სამართლებრივი კავშირი, მისი ბუნება იქნეს მკაფიოდ გამოკვეთილი, პირველ რიგში, აუცილებელია იმ ინსტიტუციური ჩარჩოს მიმოხილვა, რაც მოქმედი კანონმდებლობით სააგენტოსთვის განისაზღვრება. „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-3 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, სააგენტო წარმოადგენს სამსახურის მმართველობის სფეროში შემავალ იურიდიულ პირს. მისი უფროსის თანამდებობაზე დანიშვნა და გათავისუფლება ხორციელდება საქართველოს პრემიერ-მინისტრის მიერ. თუმცა პრემიერ-მინისტრი არ წარმოადგენს მის შერჩევაზე ერთპიროვნულად უფლებამოსილ სუბიექტს. კერძოდ, დასახელებული კანონის მე-19 მუხლის მე-2 პუნქტით განისაზღვრება, რომ სააგენტოს უფროსის კანდიდატურა შეირჩევა სპეციალური კომისიის მიერ, რომელიც შედგება 7 წევრისაგან. იმავდროულად, აღნიშნულ კომისიას, ამავე მუხლის მე-3 პუნქტის თანახმად, დასამტკიცებლად წარედგინება სააგენტოს უფროსის არანაკლებ 3 კანდიდატურა. თუმცა კანდიდატურების შერჩევის და, შესაბამისად, მათი სპეციალური კომისიისთვის წარდგენის უფლებამოსილება გააჩნია მხოლოდ სამსახურის უფროსს. აღნიშნული ცხადყოფს, რომ ნებისმიერი კანდიდატურა, რომელიც წარდგენილი იქნება სპეციალური კომისიისთვის, ხოლო შემდგომ პრემიერ-მინისტრისთვის, თავდაპირველად სამსახურის უფროსის მიერ არის შერჩეული. მსგავსია საკითხის მოწესრიგების მიმართ მიდგომა სააგენტოს უფროსის თანამდებობიდან გათავისუფლებასთან მიმართებით. მართალია, აღნიშნულზე ფორმალური უფლებამოსილება ამ შემთხვევაშიც გააჩნია პრემიერ-მინისტრს, თუმცა უკვე დასახელებული კანონის მე-19 მუხლის მე-6 პუნქტის თანახმად, სააგენტოს უფროსს, საქართველოს პრემიერ-მინისტრი თანამდებობიდან ათავისუფლებს ასევე სამსახურის უფროსის წარდგინებით, თუ არსებობს კანონით გაწერილი საფუძვლები, რომელთა შორის არის ისეთი ფართო შინაარსის მქონე საფუძველი, როგორიც არის მისთვის განსაზღვრული უფლებამოსილებების არაჯეროვანი შესრულება. აღნიშნული საკანონმდებლო ნორმები მიანიშნებს, რომ სამსახურის უფროსის მონაწილეობის გარეშე ვერ მოხდება სააგენტოს უფროსის თანამდებობაზე დანიშვნა, ისევე როგორც მისი გათავისუფლება. მითითებული მონაწილეობა გულისხმობს მხოლოდ იმ კანდიდატის სააგენტოს უფროსის თანამდებობაზე ყოფნას, რომელიც მისაღები იქნება უშუალოდ სამსახურის უფროსისთვის. იმავდროულად, ამ ორ ორგანოს შორის კავშირი არის იმდენად მჭიდრო, რომ კანონმდებლობა გულისხმობს სამსახურის უფროსის ინფორმირებულობას სააგენტოს უფროსის მიერ განხორციელებული საქმიანობის ხარისხთან მიმართებით.

12. აღნიშნულთან ერთად, მითითებული კანონის მე-20 მუხლის მე-5 პუნქტი ეხება სააგენტოს უფროსის მიერ საკუთარი ფუნქციების შეუსრულებლობის შემთხვევას და განსაზღვრავს, რომ „სააგენტოს უფროსის თანამდებობიდან გათავისუფლების შემთხვევაში, ახალი უფროსის დანიშვნამდე, სააგენტოს უფროსის არყოფნის ან მის მიერ მოვალეობის შესრულების სხვაგვარად შეუძლებლობის შემთხვევაში სააგენტოს უფროსის მოვალეობას ასრულებს მისი პირველი მოადგილე, ხოლო სააგენტოს უფროსის პირველი მოადგილის მიერ მოვალეობის შესრულების შეუძლებლობის შემთხვევაში – სამსახურის უფროსის მიერ განსაზღვრული სააგენტოს უფროსის ერთ-ერთი მოადგილე“. შესაბამისად, სამსახურის უფროსი განსაზღვრავს და წყვეტს, სააგენტოს უფროსის მიერ დროებით მოვალეობის შესრულების შეუძლებლობის პირობებში, რომელმა მოადგილემ უნდა განახორციელოს მისი ფუნქციები. გარდა აღნიშნულისა, სააგენტოს ლიკვიდაციის შემთხვევაში, სამსახურის მოხელე საამისოდ უფლებამოსილი პირის ბრძანებით შეიძლება გათავისუფლდეს დაკავებული თანამდებობიდან და აყვანილ იქნეს კადრების განკარგულებაში („საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონის 33-ე მუხლის პირველი პუნქტის „დ“ ქვეპუნქტი). კანონის ამგვარი ჩანაწერი კიდევ ერთხელ მიანიშნებს, რომ სააგენტო წარმოადგენს სამსახურის სისტემის განუყოფელ ნაწილს და იმ გარემოებას, რომ მათ შორის არსებობს მჭიდრო სამართლებრივი კავშირი.

13. „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-20 მუხლის მე-2 პუნქტი გაწერს სააგენტოს უფროსის უფლებამოსილებებს. ხსენებული ნორმის „მ“ ქვეპუნქტის თანახმად, სააგენტოს უფროსს მხოლოდ სამსახურის უფროსის თანხმობით შეუძლია დაამტკიცოს სააგენტოს შიდა სტრუქტურა, საშტატო ნუსხა და სააგენტოს მოსამასახურეთა თანამდებობრივი სარგოები. ამავე კანონის 22-ე მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, „სამსახურის უფროსი განსაზღვრავს სააგენტოს ძირითად სტრუქტურას და სტრუქტურული ქვედანაყოფებისა და ტერიტორიული ორგანოების კომპეტენციას“. შესაბამისად, ცხადია, რომ სააგენტოს მოწყობა, მისი სტრუქტურა სრულად არის დამოკიდებული სამსახურის უფროსზე და მხოლოდ მასთან შეთანხმებით არის შესაძლებელი აღნიშნულის რეალიზება. იმავდროულად, „საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის დებულების დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2015 წლის 30 ივლისის №385 დადგენილებით დამტკიცებული საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის დებულების მე-7 მუხლის „ა“ ქვეპუნქტის თანახმად, სამსახურის ადმინისტრაციის ერთ-ერთ ფუნქციას წარმოადგენს სამსახურის სისტემაში შემავალი საჯარო სამართლის იურიდიული პირის საქმიანობის კომპეტენციის ფარგლებში კოორდინაცია. ერთი მხრივ, გაუგებარია, რა სახის კოორდინაციას ახორციელებს სააგენტოს მიმართ სამსახურის ადმინისტრაცია, ხოლო, მეორე მხრივ, რატომ გააჩნია სამსახურის სტრუქტურულ ქვედანაყოფს დამოუკიდებელი საჯარო სამართლის იურიდიული პირის მიმართ კოორდინაციის უფლებამოსილება.

14. საკანონმდებლო ნორმები ასეთივე სიცხადით მიანიშნებს სააგენტოს დაქვემდებარებას სამსახურზე საკადრო პოლიტიკის ნაწილში. კერძოდ, „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-20 მუხლის მე-2 პუნქტის „ლ“ ქვეპუნქტის თანახმად, სააგენტოს უფროსი სააგენტოს მოსამსახურეთა სახელმწიფო ჯილდოებზე წარსადგენად შუამდგომლობით მიმართავს სამსახურის უფროსს. მნიშვნელოვან ჩანაწერს მოიცავს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის დებულება, რომლის მე-4 მუხლის მე-2 პუნქტის „ზ“ ქვეპუნქტის თანახმადაც, სამსახურის უფროსი წყვეტს სამსახურის მმართველობის სფეროში შემავალი საჯარო სამართლის იურიდიული პირის ხელმძღვანელისთვის სპეციალური დანამატის დაწესებისა და პრემირების საკითხებს, წერილობით ითანხმებს სამსახურის მმართველობის სფეროში შემავალი საჯარო სამართლის იურიდიული პირის მოსამსახურეთა სპეციალური დანამატის დაწესებისა და პრემირების საკითხებს. ამგვარად, არა მხოლოდ სააგენტოს მოსამსახურეების, არამედ, აგრეთვე მისი უფროსისთვის დანამატებისა თუ პრემიების გაცემის საკითხი დამოკიდებულია სამსახურის უფროსის უშუალო მონაწილეობასა და სურვილზე.

15. იმავდროულად, „საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონის 39-ე მუხლის მე-2 პუნქტით განისაზღვრება, რომ „სამსახურში, მისი მმართველობის სფეროში შემავალ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირში ან სამსახურის ცალკეულ სტრუქტურულ ერთეულებში განსაკუთრებულ შემთხვევებში, სამსახურის უფროსის ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტით, განსაზღვრული ვადით შეიძლება გამოცხადდეს მუშაობის განსაკუთრებული რეჟიმი. მუშაობის განსაკუთრებული რეჟიმის დროს მოსამსახურეები იმყოფებიან მათთვის გათვალისწინებულ სამუშაო ადგილებზე. მოსამსახურეს სამუშაო ადგილის დატოვება შეუძლია მხოლოდ უშუალო უფროსის ნებართვით“. ამგვარად, სამსახურის უფროსს ენიჭება, მათ შორის ისეთი საკითხის დარეგულირების შესაძლებლობა, როგორიც არის მუშაობის განსაკუთრებული რეჟიმის გამოცხადება. ამ უფლების გამოყენებისთვის კი მას სააგენტოს უფროსთან შეთანხმება ან მისი თანხმობა კანონმდებლობით არ ესაჭიროება.

16. „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის 25-ე მუხლი განსაზღვრავს სააგენტოს პრემიერ-მინისტრისადმი ანგარიშვალდებულების და მის საქმიანობაზე პრემიერ-მინისტრის კონტროლის სახეს. მისი მე-2 პუნქტის თანახმად, სააგენტოს მიერ მის საქმიანობასთან დაკავშირებული სტატისტიკური და განზოგადებული ანგარიში წარედგინება პრემიერ- მინისტრს. თუმცა მნიშვნელოვანია ამავე კანონის 29-ე მუხლის მე-2 პუნქტის ჩანაწერი, რომელიც ადგენს, რომ „სააგენტოს მიერ გაწეული საქმიანობის სტატისტიკური და განზოგადებული ანგარიშის საქართველოს პრემიერ-მინისტრისთვის წარდგენამდე სააგენტოს უფროსი ამ ანგარიშს წარუდგენს სამსახურის უფროსს“. აღსანიშნავია, რომ სააგენტოს მიერ გაწეული საქმიანობის სტატისტიკური და განზოგადებული ანგარიშის მომზადებასა თუ შესაბამისი სუბიექტების მიმართ წარდგენასთან დაკავშირებით, კანონმდებლობა არ ადგენს ცხად წესებს. ანალოგიურად არ არის მოცემული მიზანი, რის გამო წარედგინება სამსახურის უფროსს ანგარიში ან შეუძლია თუ არა ამ უკანასკნელს მასში გარკვეული მოდიფიცირებების განხორციელება. სააგენტოს წარმომადგენლის განმარტებით, როგორც სამსახურის უფროსს, ისე პრემიერ-მინისტრს დასახელებული ანგარიში ერთდროულად წარედგინებათ, ხოლო სამსახურის უფროსი მასში არ განახორციელებს ცვლილებებს. აღნიშნული განმარტების საპირისპიროდ, საკანონმდებლო ნორმა ითვალისწინებს გარკვეულ რიგითობას. კერძოდ, ანგარიში, მისი პრემიერ-მინისტრისათვის წარდგენამდე, წარედგინება სამსახურის უფროსს. ამ პირობებში სრულიად გაუგებარი ხდება აღნიშნულის სავალდებულოდ მოთხოვნა, თუკი სამსახურის უფროსს არ გააჩნია მასში ცვლილებების შეტანის უფლებამოსილება.

17. სააგენტოს სამსახურისადმი დაქვემდებარების კუთხით, მნიშვნელოვანია რა სახის კონტროლსა თუ ზედამხედველობას გაწერს არსებული კანონმდებლობა. „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის 29-ე მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, „სააგენტოს საქმიანობის სახელმწიფო კონტროლს ახორციელებს სამსახურის უფროსი“. თავად ეს კანონი არ განსაზღვრავს სახელმწიფო კონტროლის ცნებას, რას გულისხმობს და რის კონტროლს მოიცავს ეს უკანასკნელი. თუმცა მისი შინაარსი მოცემულია „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-11 მუხლში, რომელიც ასევე ვრცელდება სააგენტოზე („საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-4 მუხლის მე-3 პუნქტიდან გამომდინარე) და რომლის პირველი პუნქტიც განსაზღვრავს, რომ „საჯარო სამართლის იურიდიული პირი ექვემდებარება სახელმწიფო კონტროლს, რაც გულისხმობს მის მიერ განხორციელებული საქმიანობის კანონიერების, მიზანშეწონილობის, ეფექტიანობისა და საფინანსო-ეკონომიკური საქმიანობის ზედამხედველობას“. იმავდროულად, ამავე მუხლის მე-3 პუნქტის თანახმად, „სახელმწიფო კონტროლის განმახორციელებელი ორგანო უფლებამოსილია შეაჩეროს ან გააუქმოს საჯარო სამართლის იურიდიული პირის არამართლზომიერი გადაწყვეტილება“. სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის დებულებით დამატებით განისაზღვრება, რომ სამსახურის უფროსი ძალადაკარგულად აცხადებს სამსახურის სისტემაში შემავალი საჯარო სამართლის იურიდიული პირის უფროსისა და სამსახურის სისტემაში სხვა მოსამსახურეთა აქტებსა და მოქმედებებს, რომლებიც არ შეესაბამება საქართველოს კონსტიტუციას, საქართველოს კანონებს, საქართველოს პრეზიდენტის, საქართველოს მთავრობის, საქართველოს პრემიერ-მინისტრისა და სამსახურის უფროსის სამართლებრივ აქტებს, აგრეთვე მათი მიზანშეუწონლობის მოტივით (დებულების მე-4 მუხლის მე-2 პუნქტის „ო“ ქვეპუნქტი).

18. ზემოთ მოყვანილი საკანონმდებლო ჩანაწერები მოიცავს სამსახურის უფროსის შესაძლებლობას, სხვადასხვა მოტივით, მათ შორის მიზანშეწონილობისა თუ ეფექტიანობის მოტივით გააუქმოს სააგენტოს უფროსის გადაწყვეტილებები. საქმეზე მოწმედ მოწვეულმა საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს წარმომადგენელმა - ბატონმა დავით გაბეხაძემ განმარტა, რომ სააგენტოს საქმიანობაში სამსახურის უფროსის რაიმე ფორმით ჩარევა არის გამორიცხული. ხოლო კანონმდებლობით გაწერილი მონაწილეობა სამსახურის უფროსის მხრიდან წარმოადგენს არა უშუალოდ სააგენტოს ფუნქციების განხორციელებაში მონაწილეობასა თუ კონტროლს, არამედ ამგვარი კონტროლი და ზედამხედველობა მხოლოდ ადმინისტრაციულ დაქვემდებარებას გულისხმობს. მისი პოზიციით, ზემოთ მოყვანილი სამსახურის უფროსის უფლებამოსილება - გააუქმოს ან შეაჩეროს სააგენტოს უფროსის აქტები, მიემართება მხოლოდ აქტებს ადმინისტრაციულ, იგივე ფინანსურ სფეროში და არა სააგენტოს უფლებამოსილებების, ამოცანების განხორციელებას.

19. ვერ გავიზიარებთ დასახელებული ნორმების ამგვარ წაკითხვას, ვინაიდან მათში გადმოცემული წესი ცხადად ითვალისწინებს დასახელებულ შესაძლებლობას. იმავდროულად, კანონმდებლობით არ არის მოცემული არც ერთი საგამონაკლისო დათქმა, რომელიც შესაძლებელს გახდიდა აქტებისა თუ მოქმედებების გაუქმების ზოგადი უფლებამოსილებიდან გამორიცხული ყოფილიყო იმგვარი აქტები და მოქმედებები, რომლებიც უშუალოდ არის მიმართული ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელებისაკენ. იმავდროულად, კონკრეტული სახით ადმინისტრაციული პრაქტიკის ჩამოყალიბება ვერ გამოდგება იმ საფრთხეების დაბალანსების და გამორიცხვის გარანტიად, რაც უშუალოდ საკანონმდებლო ნორმებიდან მომდინარეობს. მითითებული ნორმების ანალიზი ცხადყოფს, რომ მათი შინაარსი მოიცავს როგორც ადმინისტრაციულ, ისე ფუნქციურ ნაწილში სააგენტოს მიერ მიღებული აქტებისა თუ მოქმედებების გაუქმების ან შეჩერების უფლებამოსილებას, რაც, თავის მხრივ, მნიშვნელოვანი ბერკეტია სამსახურის ხელში, ჰქონდეს გავლენა სააგენტოს საქმიანობაზე.

20. ინსტიტუციურ დაქვემდებარებასთან ერთად, დიდია სააგენტოს დამოკიდებულება სამსახურზე საფინანსო-საბიუჯეტო კუთხითაც. კერძოდ, „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-20 მუხლის მე-2 პუნქტი განსაზღვრავს სააგენტოს უფროსის ფუნქციებს, რომლის „ვ“ ქვეპუნქტის თანახმადაც, ის „შეიმუშავებს წინადადებებს სააგენტოს მატერიალურ-ტექნიკური უზრუნველყოფისა და დაფინანსების (მათ შორის, სააგენტოს ბიუჯეტის) შესახებ და შესაბამის პროექტებს წარუდგენს სამსახურის უფროსს“. ანალოგიური რეგულაცია არის განსაზღვრული აგრეთვე „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის – საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს დებულების დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2017 წლის 29 მარტის №157 დადგენილებით დამტკიცებული საჯარო სამართლის იურიდიული პირის – საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს დებულების მე-6 მუხლის „ვ“ ქვეპუნქტით. იმავდროულად, ხსენებული დებულების მე-7 მუხლის მე-5 პუნქტით განსაზღვრულია სააგენტოს ვალდებულება, საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით აწარმოოს საფინანსო ეკონომიკური საქმიანობის აღრიცხვა-ანგარიშგება, შეადგინოს ბალანსი და დასამტკიცებლად წარუდგინოს სამსახურის უფროსს.

21. ამასთან, „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის 31-ე მუხლის მე-4 პუნქტის თანახმად, სააგენტოს დაფინანსების წყაროებიდან მიღებული სახსრები და შემოსავლები სრულად უნდა მოხმარდეს სააგენტოს ამოცანების შესრულებას და უფლებამოსილებების განხორციელებას. ამ წესიდან დადგენილია მხოლოდ ერთი გამონაკლისი, რომელიც გულისხმობს, რომ „ისინი შეიძლება მოხმარდეს სამსახურის სისტემის განვითარებას“ (ანალოგიური წესი მოცემულია აგრეთვე სააგენტოს დებულების მე-7 მუხლის მე-2 პუნქტით).

22. მიმოხილული საკანონმდებლო ნორმების ანალიზი მიანიშნებს, რომ სააგენტოს ბიუჯეტის ფორმირება და მისი საფინანსო-ეკონომიკური საკითხების გადაწყვეტა სრულად არის დამოკიდებული სამსახურის უფროსზე. იმავდროულად, გაუგებარია, თუკი სააგენტო წარმოადგენს დამოუკიდებელ ორგანოს, საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს, რომლის ხარჯები საქართველოს ბიუჯეტში გაითვალისწინება ცალკე პროგრამული კოდით, რატომ ესაჭიროება მისთვის გადაცემული ბიუჯეტის დაგეგმვის პროცესში სამსახურის უფროსის მნიშვნელოვანი მონაწილეობა და რა მიზანს ემსახურება აღნიშნული. ანალოგიურად, ეჭვის საფუძველს ქმნის სააგენტოს სახსრების სამსახურის მიზნებისთვის გამოყენების შესაძლებლობა.

23. გარდა აღნიშნულისა, მნიშვნელოვანია, ხაზი გაესვას „საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონის 50-ე მუხლს, რომელიც სამსახურის საქმიანობის შიდა კონტროლს გულისხმობს და რომლის ფარგლებშიც აღნიშნულ კონტროლს ახორციელებს სამსახურის გენერალური ინსპექცია. ამავე მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, ინსპექცია წარმოადგენს უშუალოდ სამსახურის უფროსის წინაშე ანგარიშვალდებულ სუბიექტს, რომლის უფლებამოსილებებიც და კონტროლის ფუნქციაც, ამავე ნორმის საფუძველზე, აგრეთვე ვრცელდება სამსახურის მმართველობის სფეროში შემავალ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირზე, ანუ სააგენტოზე. სამსახურის გენერალური ინსპექციის კონტროლის ფარგლებში, ამ უკანასკნელს გააჩნია უფლებამოსილება, გამოავლინოს სამსახურში მოსამსახურეთა დისციპლინური წესდების ნორმების დარღვევის, მართლსაწინააღმდეგო ქმედებათა ჩადენის ფაქტები და მოახდინოს შესაბამისი რეაგირება; გააკონტროლოს სამსახურში შემავალი დანაყოფების საფინანსო-სამეურნეო საქმიანობა, შეამოწმოს მათ მიერ მატერიალური და ფინანსური რესურსების განკარგვის კანონიერება და მიზანშეწონილობა; აგრეთვე, დაადგინოს მოსამსახურეთა მიერ საქართველოს კანონმდებლობის დარღვევის ხელშემწყობი მიზეზები და განახორციელოს ღონისძიებები მათი თავიდან აცილებისთვის, გამოავლინოს სამსახურში შემავალი დანაყოფების საქმიანობაში არსებული დარღვევები და ნაკლოვანებები, შეიმუშაოს რეკომენდაციები აღმოჩენილი ხარვეზების და მათი მიზეზების აღმოსაფხვრელად; შეასრულოს სამსახურის უფროსის ბრძანებით განსაზღვრული სხვა ფუნქციები.

24. დასახელებული ნორმების შინაარსიდან ცხადი ხდება, რომ სამსახურის უფროსი არა მხოლოდ მონაწილეობს ბიუჯეტის პროექტის დამტკიცების პროცესში, არამედ თავად არის გენერალური ინსპექციის საშუალებით სააგენტოს საფინანსო-ეკონომიკური საქმიანობის მაკონტროლებელი. ამასთან, ამგვარი კონტროლი სამსახურის უფროსის მხრიდან აგრეთვე ვრცელდება სააგენტოს მოსამსახურეთა ქმედებებთან მიმართებით. ბუნდოვანია დამოუკიდებელი ორგანოს მიმართ ამგვარი ბერკეტების არსებობა სამსახურის უფროსის ხელში. იმავდროულად, მათი არსებობა სერიოზულ ეჭვებს აჩენს სააგენტოს დამოუკიდებლობაზე, ვინაიდან პრაქტიკულად შეუძლებელი ხდება დამოუკიდებელი ორგანოს არსებობა სამსახურის უფროსის ამგვარი უფლებამოსილებების ფონზე.

25. ამგვარად, მიმოხილული სამართლებრივი ჩარჩოს ანალიზით აშკარაა, რომ სააგენტო, მართალია, წარმოადგენს საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს, თუმცა არსებითად არის დამოკიდებული სამსახურზე. სააგენტო ფორმალურად არსებობს დამოუკიდებელი სამართლებრივი ფორმით, თუმცა, საბოლოოდ, ის წარმოადგენს სამსახურის ერთიანი სისტემის შემადგენელ ნაწილს. სააგენტოს უფროსის უფლებამოსილებები, ბუნებრივია, მოიცავს იმგვარ ფუნქციებსაც, რომელთა განხორციელება მას დამოუკიდებლად შეუძლია, თუმცა მისი მნიშვნელოვანი ფუნქციების რეალიზება სწორედ სამსახურის უფროსს, მის ნებას უკავშირდება. ამასთან, სამსახურის უფროსს გააჩნია მისი აქტების, გადაწყვეტილებების მიზანშეწონილობის მოტივით გაუქმების უფლებამოსილება. ეს ყოველივე მიანიშნებს, რომ სააგენტო საკუთარ საქმიანობაში არ წარმოადგენს დამოუკიდებელ ორგანოს. მართალია, წინა მოდელის ფარგლებში, მათ შორის ფორმალურად, დეპარტამენტი ეკუთვნოდა სამსახურს და წარმოადგენდა მის სტრუქტურულ ერთეულს, თუმცა დეპარტამენტის ნაცვლად სააგენტოს ცალკე სამართლებრივი ფორმით ჩამოყალიბება, რომელიც ინსტიტუციურად თუ ფინანსურად ქმედითად არის დამოკიდებული სამსახურის უფროსზე, რომლის უფროსის დანიშვნაც კი ვერ მოხდება სამსახურის უფროსის გვერდის ავლით და მხოლოდ მისთვის მისაღები კანდიდატის დანიშვნა არის შესაძლებელი, ისევე როგორც სააგენტოს უფროსის თანამდებობიდან გათავისუფლება ვერ მოხდება სამსახურის უფროსის ინიციატივის გარეშე, შეუძლებელია ვისაუბროთ, რომ ამგვარად ორგანიზებული, მოწყობილი ორგანო არის საკუთარ საქმიანობაში დამოუკიდებელი. იგი მხოლოდ ფორმალური თვალსაზრისით არის გამოყოფილი, თუმცა შინაარსობრივად იმდენად დიდია მათ შორის სამართლებრივი ბმა, რომ კონსტიტუციის მიზნებისთვის უნდა ჩაითვალოს წმინდად სამსახურსა და სამსახურის უფროსისადმი დაქვემდებარებულ ორგანოდ.

26. როგორც საკონსტიტუციო სასამართლომ აღნიშნა, ფარულ საგამოძიებო მოქმედებებთან დაკავშირებით რისკის მაღალ ხარისხს სამართალდამცავი ორგანოებისა და სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის ბუნება, მათი ფუნქცია განაპირობებს. აღნიშნული კი გამომდინარეობს მათი საგამოძიებო ფუნქციებიდან, ვინაიდან ამგვარი ორგანოები პროფესიულად არიან დაინტერესებული შეძლებისდაგვარად მეტი ინფორმაციის მოპოვებაზე დანაშაულთან დაკავშირებით. შესაბამისად, 2016 წლის 14 აპრილის საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებით ოპერატიულ-ტექნიკური დეპარტამენტი ჩაითვალა სწორედ პროფესიულად დაინტერესებულ ორგანოდ არა იმის გამო, რომ უშუალოდ ამ დეპარტამენტს გააჩნდა რაიმე სახის საგამოძიებო ფუნქცია, არამედ იმ გარემოებიდან გამომდინარე, რომ ის წარმოადგენდა სამსახურის სფეროში არსებულ ერთეულს და სწორედ სამსახურის ფუნქციები აქცევდა მას გამოძიების ფუნქციის მქონედ. განსახილველ შემთხვევაში მივიჩნევთ, რომ ამ კუთხით საკანონმდებლო ცვლილება განიცადა მხოლოდ ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელებაზე უფლებამოსილი ორგანოს სამართლებრივმა სტატუსმა, ის ჩამოყალიბდა საჯარო სამართლის იურიდიული პირის ფორმით, თუმცა მასსა და სამსახურს შორის არის იმდენად მჭიდრო სამართლებრივი კავშირი, დამოკიდებულება და დაქვემდებარება, რომ შეუძლებელია სააგენტოს დამოუკიდებელ ორგანოდ მიჩნევა.

27. აღნიშნულთან ერთად „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-8 მუხლის მე-4 პუნქტის „დ“ და „ე“ ქვეპუნქტები ადგენენ, რომ სააგენტო უფლებამოსილია, ერთი მხრივ, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროსთან კოორდინაციით სასაზღვრო გამტარ პუნქტებზე, ხოლო, მეორე მხრივ, უფლებამოსილ ორგანოებთან კოორდინაციით უზრუნველყოს ბირთვული, რადიაციული, ქიმიური და ბიოლოგიური უსაფრთხოება. ამ მიზნით კი მას ენიჭება სათანადო ტექნიკური და პროგრამული სისტემების შექმნის, მათი ფუნქციონირების უზრუნველყოფისა და მონიტორინგის უფლებამოსილება. მოპასუხე მხარის, ისევე როგორც სააგენტოს წარმომადგენლის პოზიციით, ამ ფუნქციასთან დაკავშირებით სააგენტოს ამოცანა ტექნიკური ხასიათის მოქმედებებს გულისხმობს და ორიენტირებულია უშუალოდ ტექნიკურ თუ პროგრამულ სისტემათა შექმნაზე, რომელიც შესაძლებელს გახდის გამოავლინოს/აღმოაჩინოს შესაბამისი ნივთიერებები. მივიჩნევთ, რომ ამგვარი ფუნქციის არსებობა, როდესაც სააგენტო არ გამოდის როგორც დამხმარე ორგანო, არამედ კანონი განსაზღვრავს, რომ მას ეკისრება ბირთვული, რადიაციული, ქიმიური და ბიოლოგიური უსაფრთხოების უზრუნველყოფა, მათ შორის, გულისხმობს ამგვარ დანაშაულთა შემდგომ პრევენციას, რაც საგამოძიებო ფუნქციას განეკუთვნება და დამოუკიდებლად სამსახურსა და სააგენტოს შორის არსებული დაქვემდებარებული ურთიერთობისა, შესაძლოა წარმოადგენდეს მის საგამოძიებო ფუნქციის მქონე ორგანოდ მიჩნევის საფუძველს.

28. ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელებაზე უფლებამოსილი სახელმწიფო ორგანოს ბუნების განსაზღვრის შემდგომ, მნიშვნელოვანია უშუალოდ საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის გადაწყვეტილებაში ჩამოყალიბებული სტანდარტები, კერძოდ, სასამართლოს მიერ სადავო ნორმების არაკონსტიტუციურად ცნობის საფუძვლად არსებული არგუმენტების ურთიერთმიმართების საკითხი. უნდა გამოიკვეთოს, რამდენად წარმოადგენს სასამართლოს მიერ ხსენებულ გადაწყვეტილებაში ჩამოყალიბებული არგუმენტები ალტერნატიულ საფუძვლებს, რომელთაგან მხოლოდ ერთის არსებობაც კი საკმარისი იქნებოდა სადავოდ გამხდარი ნორმების არაკონსტიტუციურად ცნობისთვის, თუ აუცილებელია ყველა ამ საფუძვლის კუმულაციურად არსებობა.

29. ხსენებულ გადაწყვეტილებაში საკონსტიტუციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ „როდესაც პირად ინფორმაციაზე პირდაპირი და უშუალო წვდომის ტექნიკური შესაძლებლობები სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის (ან გამოძიების ფუნქციის მქონე სხვა ორგანოს) ხელთაა, რაც, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, თავისთავად განუზომლად ზრდის უფლებაში თვითნებურად, გადამეტებულად ჩარევის რისკებს, ობიექტურად ძალიან რთული ხდება, თუ შეუძლებელი არა, გამოძიებაზე უფლებამოსილი ორგანოების ეფექტური კონტროლი (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის №1/1/625,640 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი, საქართველოს მოქალაქეები - გიორგი ბურჯანაძე, ლიკა საჯაია, გიორგი გოცირიძე, თათია ქინქლაძე, გიორგი ჩიტიძე, ლაშა ტუღუში, ზვიად ქორიძე, ააიპ „ფონდი ღია საზოგადოება საქართველო“, ააიპ „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო“, ააიპ „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“, ააიპ „სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოება“ და ააიპ „ადამიანის უფლებათა ცენტრი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-55). სასამართლოს ამგვარი მსჯელობა და სულისკვეთება, რომელიც მთელი გადაწყვეტილების ტექსტიდან იკვეთება, არის ნათელი გამოხატულება თავად სასამართლოს პოზიციის, რომ სახელმწიფოს ხელთ არსებული შესაძლებლობა, გააჩნდეს პირად ინფორმაციაზე პირდაპირი და უშუალო წვდომის შესაძლებლობა, წარმოადგენს იმდენად მაღალ საფრთხეს ამ შესაძლებლობის კონსტიტუციის საწინააღმდეგოდ გამოყენებისთვის, რომ თითქმის შეუძლებელი ხდება მასზე ეფექტური გარე კონტროლის განხორციელება. მართალია, სასამართლომ აგრეთვე ფართო მსჯელობა წარმოადგინა იმ დროს არსებული კონტროლის მექანიზმების არასაკმარისობასთან მიმართებით, თუმცა მნიშვნელოვანია, რომ თავად უფლებამოსილ ორგანოდ საგამოძიებო ფუნქციის მქონე ორგანოს განსაზღვრა თვისობრივად იქნა დანახული მის საქმიანობაზე კონტროლის მექანიზმების ეფექტურობის გამომრიცხველ ან, როგორც მინიმუმ, „ობიექტურად ძალიან რთულად“ რეალიზებად მექანიზმად. შესაბამისად, მივიჩნევთ, რომ საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებიდან გამომდინარე, არაკონსტიტუციურად იქნა მიჩნეული კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების იმ დროს არსებული მოდელი სწორედ მის განხორციელებაზე უფლებამოსილი ორგანოს საგამოძიებო ფუნქციიდან გამომდინარე. შესაბამისად, ცალკე აღებული, უკვე მიმოხილული გარემოებები საკმარის საფუძველს წარმოადგენს არსებული საკანონმდებლო ნორმების არაკონსტიტუციურად და დამძლევი შინაარსის მქონე ნორმებად მიჩნევისთვის.

30. თუმცა იმ შემთხვევაშიც კი, თუ სასამართლოს მიერ 2016 წლის 14 აპრილს მიღებული გადაწყვეტილებიდან გამომდინარე, ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების მარეგულირებელი ნორმების არაკონსტიტუციურად მიჩნევის საფუძვლები წაკითხულ იქნებოდა კუმულატიურად, კვლავაც იარსებებდა სადავო ნორმების „დამძლევ ნორმად“ მიჩნევისა და მათი არაკონსტიტუციურად ცნობის საფუძველი. აღნიშნულის საილუსტრაციოდ მიმოვიხილავთ სასამართლოს მიერ დადგენილ გარემოებებს, მის შეფასებებსა და მათთან მოქმედი, სადავოდ გამხდარი ნორმების თავსებადობას.

31. 2016 წლის 14 აპრილის გადაწყვეტილებაში საკონსტიტუციო სასამართლომ ხაზი გაუსვა იმ ტექნიკური თუ პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებებს, რომელთა გამოყენებითაც შესაძლებელი იყო ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვება. არაკონსტიტუციურად ცნობილი ნორმებით განსაზღვრული სისტემის ფარგლებში, კანონმდებლობა ოპერატიულ-ტექნიკურ დეპარტამენტს ანიჭებდა უფლებამოსილებას, ჰქონოდა ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკური შესაძლებლობა და ამ მიზნით, კომუნიკაციის კანონით განსაზღვრულ საშუალებებთან საჭიროების შემთხვევაში უსასყიდლოდ განეთავსებინა მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის სისტემა, სხვა სათანადო აპარატურა და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებები. აღნიშნული ტექნიკური და პროგრამული შესაძლებლობები გამოიყენებოდა ორი სახის ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განსახორციელებლად, კერძოდ (ა) სატელეფონო საუბრის ფარული მიყურადება და ჩაწერა და (ბ) ნებისმიერი ინფორმაციის მოხსნა და ფიქსაცია ყველა კავშირგაბმულობის საშუალებებიდან, კომპიუტერული ქსელებიდან, კომპიუტერული სისტემიდან. დასახელებული საგამოძიებო მოქმედებები, უშუალოდ მათთვის გათვალისწინებული საკანონმდებლო რეგულაციების გათვალისწინებით, ცალ-ცალკე შეაფასა საკონსტიტუციო სასამართლომ. შესაბამისად, წინამდებარე განსხვავებულ აზრშიც ამგვარად იქნება წარმოდგენილი შესაბამისი არგუმენტაცია და მსჯელობა.

სატელეფონო კომუნიკაციის ფარული მიყურადება და ჩაწერა

32. სატელეფონო კომუნიკაციის ფარულ მიყურადებასთან მიმართებით არაკონსტიტუციურად ცნობილი ნორმებით განისაზღვრებოდა, რომ აღნიშნულისთვის გამოიყენებოდა მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის სისტემა და სხვა სათანადო აპარატურა და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებები. ამასთან, მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის სისტემა წარმოადგენს სპეციალურ კომპიუტერულ სისტემას, რომელიც ინფორმაციის რეალურ დროში მიწოდების ტექნიკური შესაძლებლობის არქიტექტურაში არის შუამავალი რგოლი სამართალდამცავი ორგანოს მონიტორინგის სისტემასა და მომსახურების მიმწოდებლის ინფრასტრუქტურას შორის და რომელიც უზრუნველყოფს ობიექტის აქტივაციისა და დეაქტივაციის შესახებ სამართალდამცავი ორგანოს მონიტორინგის სისტემის მიერ ინიციირებულ ბრძანებათა ტექნიკურ აღსრულებას. აღსანიშნავია, რომ მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის სისტემა თამაშობდა მნიშვნელოვან როლს თავად ორეტაპიანი ელექტრონული სისტემის ფარგლებში. ის წარმოადგენს ტექნიკურ და პროგრამულ გადაწყვეტილებათა ერთობლიობას, რომელიც გამორიცხავს პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის ელექტრონული თანხმობის გარეშე სამართალდამცავი ორგანოს მონიტორინგის სისტემის მეშვეობით ობიექტის აქტივაციის შესახებ ბრძანების დამოუკიდებლად განხორციელების შესაძლებლობას.

33. საკონსტიტუციო სასამართლომ სატელეფონო კომუნიკაციის ფარულ მიყურადება/ჩაწერასთან დაკავშირებით აღნიშნა, რომ „სატელეფონო საუბრების ფარულ მიყურადებაზე ინსპექტორის კონტროლის არსებული ბერკეტები არასაკმარისია, ვერ გამორიცხავს ინსპექტორის გვერდის ავლით და, შესაბამისად, მოსამართლის გადაწყვეტილების გარეშე სატელეფონო საუბრების მიყურადების საფრთხეს. ამ თვალსაზრისით, პირველ რიგში, უნდა აღინიშნოს, რომ კონტროლის საკმარის, ეფექტურ საშუალებად ვერ გამოდგება ორეტაპიანი ელექტრონული სისტემა, რომლის მიზანმიმართულება არის მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის სისტემის მხოლოდ ინსპექტორის ელექტრონული თანხმობის შედეგად აქტივაცია. ამ რეგულაციის არსი არის, გამოირიცხოს ინსპექტორის ელექტრონული თანხმობის გარეშე სამართალდამცავი ორგანოს მონიტორინგის სისტემის მეშვეობით ობიექტის აქტივაციის შესახებ ბრძანების დამოუკიდებლად განხორციელების შესაძლებლობა და, მაშასადამე, ინსპექტორის ელექტრონული თანხმობის გარეშე ინფორმაციაზე პირდაპირი წვდომაც. ცხადია, რომ ნორმის სიტყვასიტყვითი განმარტების შედეგად, ის არათუ უფლების დარღვევის საფრთხის შემქმნელი არ არის, არამედ სწორედაც რომ ასეთი საფრთხეების გამორიცხვაზე ორიენტირებული გარანტიაა, რაც ამ პროცესში მეტი დაცულობის რესურსის შემომტანი უდავოდ არის. თუმცა საქმის არსებითი განხილვისას, მხარეთა და მოწმეთა ახსნა-განმარტებების გაანალიზების შედეგად გამოვლინდა, რომ, მიუხედავად მექანიზმის ასეთი მიზანმიმართულებისა, ის ეფექტური შეიძლება იყოს მხოლოდ ინსპექტორისთვის მიწოდებულ ინფორმაციაზე კონტროლის განხორციელების თვალსაზრისით, მაგრამ ნამდვილად ვერ უზრუნველყოფს აბსოლუტურად ყველა სატელეფონო მიყურადების მხოლოდ ინსპექტორის ელექტრონული თანხმობით განხორციელებას. კერძოდ, „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის 8³ მუხლი ითვალისწინებს ელექტრონული კომუნიკაციის კომპანიაში, მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის სისტემასთან ერთად, სხვა სათანადო აპარატურის და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებების დამონტაჟებას. სადავო ნორმის ტექსტიდან გამომდინარე, ეს საშუალებები შეიძლება გამოიყენებოდეს ასევე ფარული მიყურადების განსახორციელებლად. ამასთან, კანონი არაფერს ამბობს იმასთან დაკავშირებით, როდის რომელი მოწყობილობის დამონტაჟების უფლება აქვს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურს. ანუ, ამ მხრივ, უსაფრთხოების სამსახური კანონით შეზღუდული არ არის. შესაბამისად, ვინაიდან პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორი კანონის მიხედვით იძლევა თანხმობას მხოლოდ მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის სისტემის აქტივაციაზე, ეს, თავისთავად, კანონითვე გამორიცხავს ინსპექტორის ასეთი ტიპის კოტროლს სხვა სათანადო აპარატურითა და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებების გამოყენებით სატელეფონო მოსმენებზე“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის №1/1/625,640 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი, საქართველოს მოქალაქეები - გიორგი ბურჯანაძე, ლიკა საჯაია, გიორგი გოცირიძე, თათია ქინქლაძე, გიორგი ჩიტიძე, ლაშა ტუღუში, ზვიად ქორიძე, ააიპ „ფონდი ღია საზოგადოება საქართველო“, ააიპ „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო“, ააიპ „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“, ააიპ „სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოება“ და ააიპ „ადამიანის უფლებათა ცენტრი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-59). შესაბამისად, ორეტაპიანი ელექტრონული სისტემის კონსტიტუციურობაზე მსჯელობისას საკონსტიტუციო სასამართლომ განავითარა მიდგომა, რომლის თანახმადაც, მისთვის თავისთავად მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის და, ზოგადად, ორეტაპიანი ელექტრონული სისტემის დამოუკიდებლად არსებობა კი არ წარმოადგენდა არაკონსტიტუციურ რეგულაციას, არამედ კონსტიტუციის მოთხოვნებთან შეუსაბამობას ამგვარი მექანიზმისთვის გვერდის ავლის კანონით დაშვებული შესაძლებლობა და ამ პროცესში პერსონალურ მონაცემთა ინსპექტორის მონაწილეობის არარსებობა დაედო საფუძვლად.

34. გარდა აღნიშნულისა, სასამართლომ ხაზი გაუსვა გარემოებას, რომ სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახური არა მხოლოდ ფლობს ფარული მოყურადების განსახორციელებლად ტექნიკურ საშუალებებს, არამედ პასუხისმგებელია ამ სისტემის ფუნქციონირებაზე და ამ მიზნით ქმნის შესაბამის პროგრამულ უზრუნველყოფას, განათავსებს ტექნიკურ საშუალებებს. შედეგად, რომელ/როგორ ტექნიკურ შესაძლებლობებს, მოწყობილობებს შექმნის, შეიძენს, დაამონტაჟებს და გამოიყენებს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახური, ამ პროცესზე არ არსებობს გარე კონტროლის საკმარისი შესაძლებლობები.

35. ამგვარად, სასამართლოს მსჯელობა სატელეფონო კომუნიკაციის ფარულ მიყურადებასა და ჩაწერასთან დაკავშირებით, მოიცავდა შემდეგ სამ გარემოებას: ამ საგამოძიებო მოქმედების განსახორციელებლად კანონით განსაზღვრული ტექნიკური და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებები, პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის კონტროლი და სამსახურის ხელთ არსებული შესაძლებლობა, შექმნას შესაბამისი პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებები, ფლობდეს მათ და ახორციელებდეს მათ ფუნქციონირებას. შესაბამისად, უნდა შეფასდეს, რა სახის ცვლილება განიცადა სატელეფონო მიყურადების მარეგულირებელმა კანონმდებლობამ და შეიცვალა თუ არა ეს სისტემა იმგვარად, რომ არსებითად ახალ მსჯელობას, შეფასებას საჭიროებდეს მისგან მომდინარე ადამიანის პირადი ცხოვრების დარღვევის საფრთხე.

36. საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143³ მუხლის მე-4 ნაწილის „ა“ ქვეუნქტის თანახმად, სატელეფონო კომუნიკაციის ფარული მიყურადებისა და ჩაწერის უზრუნველსაყოფად, სააგენტო ვალდებულია გამოიყენოს კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების სტაციონარული ან ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობა. ანალოგიურ რეგულაციას ითვალისწინებს „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-9 მუხლის მე-5 პუნქტი. უშუალოდ სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის არსს განსაზღვრავს დასახელებული კანონის მე-2 მუხლის „ე“ ქვეპუნქტი, რომელიც ადგენს, რომ ამ შესაძლებლობაში მოიაზრება წინასწარ განსაზღვრული არქიტექტურითა და დადგენილი ინტერფეისებით, ელექტრონული საკომუნიკაციო ქსელით გადაცემული კომუნიკაციის და მისი მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების გადაჭერა უფლებამოსილი ორგანოს მიერ კომუნიკაციის მიმდინარეობისას ან მისი დასრულებისთანავე, ელექტრონული კომუნიკაციის კომპანიის ქსელურ ან/და სასადგურე ინფრასტრუქტურაზე შესაბამისი აპარატული ან/და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებების განთავსებით/მონტაჟით (მისი ცნება ანალოგიურად არის განმარტებული „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „ჰ⁵⁷“ პუნქტით). იმავდროულად, დასახელებული კანონის მე-9 მუხლის მე-2 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტი სააგენტოს სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის ქონის მიზნით ანიჭებს უფლებამოსილებას, „ელექტრონული კომუნიკაციის კომპანიის ქსელურ ან/და სასადგურე ინფრასტრუქტურაზე უსასყიდლოდ განათავსოს/დაამონტაჟოს მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის სისტემა ან/და მასთან დაკავშირებული/მისი ფუნქციონირებისთვის აუცილებელი აპარატურა ან/და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებები“. იმავდროულად, მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის სისტემის ცნება განისაზღვრება „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „ჰ⁵⁹“ ქვეპუნქტით, რომლის თანახმადაც, ეს სისტემა არის „ტექნიკურ და პროგრამულ გადაწყვეტილებათა ერთობლიობა, რომელიც კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის არქიტექტურაში არის შუალედური რგოლი უფლებამოსილი ორგანოს მონიტორინგის სისტემასა და ელექტრონული კომუნიკაციის კომპანიის ქსელურ ან/და სასადგურე ინფრასტრუქტურას შორის და უზრუნველყოფს ობიექტის ტექნიკური იდენტიფიკატორის აქტივაციისა და დეაქტივაციის შესახებ უფლებამოსილი ორგანოს მონიტორინგის სისტემის მიერ ინიციირებულ ბრძანებათა ტექნიკურ აღსრულებას“.

37. მოყვანილი საკანონმდებლო ნორმების ანალიზი ცხადყოფს, რომ ჩამოყალიბებულ მოდელში არის გარკვეული ცვლილებები ფარული მიყურადებისა და ჩაწერის ღონისძიების განხორციელებისთვის გამოსაყენებელ ტექნიკურ საშუალებებში. კერძოდ, არაკონსტიტუციურად ცნობილი ნორმები არ განსაზღვრავდა თავად ტექნიკურ საშუალებათა არსს, აგრეთვე მათი გამოყენების რიგითობას, ისევე როგორც, რომელი ღონისძიების განხორციელებისას რომელი ტექნიკური თუ პროგრამული საშუალებების გამოყენების უფლება გააჩნდა დეპარტამენტს. სადავო ნორმებით ერთმანეთისგან არის გამიჯნული სატელეფონო კომუნიკაციის ფარული მიყურადებისა და ჩაწერისთვის გამოსაყენებელი სტაციონარული და ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობები. ამასთან, უშუალოდ სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობა გულისხმობს მის ფუნქციონირებას მხოლოდ მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის სისტემის გამოყენებით. შესაბამისად, სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობით სარგებლობისას სააგენტოს გააჩნია მხოლოდ მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის სისტემის დამონტაჟების უფლება და დამატებით ენიჭება „მასთან დაკავშირებული/მისი ფუნქციონირებისთვის აუცილებელი აპარატურის ან/და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებების“ გამოყენების შესაძლებლობა.

38. არსებული კანონმდებლობა აგრეთვე განსაზღვრავს პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის კონტროლის მექანიზმს სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის გამოყენებით სატელეფონო კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების ფარულ საგამოძიებო მოქმედებაზე. აღსანიშნავია, რომ ორეტაპიანი ელექტრონული სისტემისგან განსხვავებით, რაც საკუთარ თავში მოიცავდა მხოლოდ ინსპექტორის წინასწარი თანხმობით სატელეფონო კომუნიკაციის მიყურადებისა და ჩაწერის შესაძლებლობას, მოქმედი მოდელი ამგვარ წინასწარ კონტროლს აღარ ითვალისწინებს. მის საპირისპიროდ, „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „ი“ ქვეპუნქტის „ი.ა“ ქვეპუნქტით განისაზღვრა კონტროლის ელექტრონული სისტემა, რომელიც, თავის მხრივ გამოიყენება მხოლოდ სატელეფონო კომუნიკაციის ფარული მიყურადებისა და ჩაწერის ღონისძიების მიმართ და გულისხმობს ტექნიკურ და პროგრამულ გადაწყვეტილებათა ერთობლიობას, რომელიც იძლევა ობიექტის ტექნიკური იდენტიფიკატორის აქტივაციის შესახებ უფლებამოსილი ორგანოს მონიტორინგის სისტემის მიერ ინიცირებულ ბრძანებათა პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორისთვის გაგზავნის შესაძლებლობას. ამავე მუხლის „კ“ ქვეპუნქტი ითვალისწინებს აგრეთვე კონტროლის სპეციალური ელექტრონული სისტემის არსებობას, რომელიც უზრუნველყოფს უფლებამოსილი ორგანოს მონიტორინგის სისტემის მიერ ინიცირებულ ბრძანებათა ლოგირების მონაცემების კრიპტოგრაფიული მეთოდების გამოყენებით დამუშავებას, მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის სისტემის მიერ აღსრულებულ ბრძანებათა ლოგირების მონაცემების პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორისთვის გაგზავნას. როგორც სადავო ნორმებიდან ხდება ცხადი, რაც შემდგომში დადასტურებულ იქნა აგრეთვე საქმის განმწესრიგებელ სხდომაზე წარმოდგენილი მხარეთა და მოწმეთა განმარტებებით, აღნიშნული ელექტრონული კონტროლის საშუალებები შესაძლებელს ხდის ინსპექტორს რეალურ დროში მიეწოდებოდეს შესაბამისი ინფორმაცია ფარული მიყურადების განხორციელებასთან, მის მიმდინარეობასთან დაკავშირებით. იმავდროულად, საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143⁶ მუხლი ადგენს ფარული საგამოძიებო მოქმედების შეწყვეტისა და შეჩერების პროცედურებს. დასახელებული ნორმის მე-5 ნაწილი პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორს, კონტროლის ელექტრონული სისტემის საშუალებით, ანიჭებს უფლებამოსილებას, ამავე ნორმით განსაზღვრული საფუძვლების არსებობისას, შეაჩეროს ფარული საგამოძიებო მოქმედება. ამასთან, კოდექსის 143³ მუხლის 5¹ ნაწილით დადგენილი წესის თანახმად, სატელეფონო კომუნიკაციის ფარული მიყურადება და ჩაწერა, როდესაც აღნიშნული ხორციელდება სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის გამოყენებით, ფარული საგამოძიებო მოქმედების ჩატარების ნებართვის გაცემის შესახებ მოსამართლის განჩინება, რომელიც შეიცავს მხოლოდ რეკვიზიტებსა და სარეზოლუციო ნაწილს, სააგენტოს მიერ მისი მიღებისთანავე მიეწოდება პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორს ელექტრონული ეგზემპლარის სახით, კონტროლის ელექტრონული სისტემის მეშვეობით. სწორედ ელექტრონული ფორმით ბრძანების ინსპექტორისთვის პროგრამულად მიწოდების დადასტურებისთანავე სააგენტო იწყებს შესაბამისი ფარული საგამოძიებო მოქმედების განხორციელებას. ხსენებული მუხლის 6² ნაწილი იდენტურ პროცედურებს განსაზღვრავს სატელეფონო კომუნიკაციის შინაარსის რეალურ დროში მოპოვების შემთხვევაში გადაუდებელი აუცილებლობისას, პროკურორის დადგენილების შემთხვევაშიც.

39. აღნიშნულიდან გამომდინარე, მაშინ, როდესაც სატელეფონო კომუნიკაციის ფარული მიყურადება და ჩაწერა ხორციელდება სტაციონარული ტექნიკური საშუალებით, მისი დაწყების მომენტიდანვე ინსპექტორს გააჩნია აღნიშნულის თაობაზე ინფორმაცია. მას სააგენტოდან ეგზავნება შესაბამისი ბრძანებისა თუ დადგენილების რეკვიზიტებისა და სარეზოლუციო ნაწილის შემცველი დოკუმენტის ელექტრონული ვერსია, ისევე, როგორც დადგენილი პროცედურებით უზრუნველყოფილ უნდა იქნეს ანალოგიური დოკუმენტის ინსპექტორისთვის მატერიალური (დოკუმენტური) სახით მიწოდება. ინსპექტორის კონტროლის ერთ-ერთი მექანიზმი მოიცავს სწორედ მისთვის მიწოდებული დოკუმენტების ერთმანეთთან დადარების გზით პერსონალურ მონაცემთა დამუშავების კანონიერების შემოწმებას. ამასთან, როგორც უკვე აღინიშნა, შესაბამისი საფუძვლების არსებობისას, მას გააჩნია კონტროლის ელექტრონული სისტემის საშუალებით ფარული საგამოძიებო მოქმედების (ფარული მიყურადების) შეჩერების უფლებამოსილება. ამგვარი წესი ცხადყოფს, რომ ინსპექტორს აღარ გააჩნია საგამოძიებო მოქმედების განხორციელებაზე წინასწარი კონტროლი, თუმცა მას გააჩნია პოსტფაქტუმ რეაგირების შესაძლებლობა. ამასთან, მისთვის ხდება ყველა სახის ლოგირების მონაცემის მიწოდება.

40. შესაბამისად, შესაძლოა ითქვას, რომ პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორს გააჩნია მნიშვნელოვანი ბერკეტები ფარული მიყურადების სტაციონარული ტექნიკური საშუალებით მოპოვებასთან მიმართებით. თუმცა, როგორც უკვე აღინიშნა, საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებაზე მსჯელობისას სასამართლოს არ დაუდგენია, რომ ფარული მიყურადების ორეტაპიანი ელექტრონული სისტემა წარმოადგენდა არაკონსტიტუციურ რეგულაციას. პრობლემას და ადამიანის პირადი ცხოვრების დარღვევის მომეტებულ საფრთხეს სწორედ მისი გამოუყენებლობა, მისგან გვერდის ავლა წარმოშობდა. ამდენად, მნიშვნელოვანია შეფასდეს, არსებული სისტემა რამდენად უზრუნველყოფს მისგან გვერდის ავლის შესაძლებლობის დაზღვევასა და მხოლოდ ინსპექტორის ჩართულობით შესაბამისი ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელებას.

41. როგორც უკვე აღინიშნა, საკანონმდებლო ნორმათა მიმოხილვის დროს, სატელეფონო კომუნიკაციის ფარული მიყურადებისა და ჩაწერის ღონისძიების განხორციელებისას სააგენტო ვალდებულია, გამოიყენოს ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების სტაციონარული ან ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობა. შესაბამისად, სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის გარდა, რომელიც თავის თავში მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის სისტემის გამოყენებას გულისხმობს, ფარული მიყურადების განხორციელება დაიშვება ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობით.

42. „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „ჰ⁶⁸“ ქვეპუნქტის თანახმად, ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობა არის „ელექტრონული საკომუნიკაციო ქსელით გადაცემული კომუნიკაციის და მისი მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების გადაჭერა უფლებამოსილი ორგანოს მიერ კომუნიკაციის მიმდინარეობისას ან მისი დასრულებისთანავე, ელექტრონული კომუნიკაციის კომპანიის ქსელურ ან/და სასადგურე ინფრასტრუქტურაზე შესაბამისი აპარატული ან/და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებების დროებითი ან მუდმივი განთავსებით/მონტაჟით. ანალოგიურია ამ ტექნიკური შესაძლებლობის ნორმატიულად განსაზღვრული არქიტექტურა „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-9 მუხლის მე-3 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტითაც. ამასთან, ამ უკანასკნელი ნორმით განისაზღვრება მნიშვნელოვანი წესი, რომელიც გარკვეულწილად ტექნიკურ საშუალებათა გამოყენების რიგითობას ეხება და ადგენს, რომ „თუ ელექტრონული კომუნიკაციის კომპანიის ქსელური ან სასადგურე ინფრასტრუქტურა არ იძლევა კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის ორგანიზების საშუალებას, სააგენტო უფლებამოსილია მიიღოს გადაწყვეტილება კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის ორგანიზების შესახებ“. იმავდროულად, დასახელებული მუხლის მე-4 პუნქტი განსაზღვრავს სავალდებულო წესს, რომ ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის ორგანიზების შესახებ სააგენტომ დაუყოვნებლივ უნდა შეატყობინოს პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორს.

43. საკანონმდებლო ნორმებიდან ცხადი ხდება, რომ ნახევრად სტაციონარული შესაძლებლობის ფარგლებში ნორმატიულად არ არის განსაზღვრული, თუ რა სახის აპარატული ან/და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალების გამოყენება ხდება. აშკარაა აგრეთვე ის გარემოება, რომ ამგვარ პროგრამულ თუ აპარატულ საშუალებებს არ განეკუთვნება მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის სისტემა, რომელიც წარმოადგენს შუალობით რგოლს მხოლოდ სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის ფარგლებში და რომლის საშუალებითაც გარკვეული, მნიშვნელოვანი კონტროლის მექანიზმები ენიჭება ფარულ მიყურადებაზე პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორს. ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის ფარგლებში ინსპექტორის ინფორმირებულობა გულისხმობს და ამოიწურება მისთვის მხოლოდ ამგვარი შესაძლებლობის ორგანიზების თაობაზე ინფორმაციის მიწოდებით. თუმცა შემდგომში მისი საშუალებით უშუალოდ განხორციელებულ ფარულ საგამოძიებო მოქმედებებთან მიმართებით არ ვრცელდება ინსპექტორის იმგვარი ჩართულობა, როგორიც არსებობს სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის ფარგლებში. მას რეალურ დროში არ გააჩნია წვდომა განხორციელებულ მოქმედებებზე, ისევე როგორც მას არ აქვს ამ მოქმედების შეჩერების შესაძლებლობა. შესაბამისად, ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური საშუალების გამოყენებისას ერთადერთ კონტროლის მექანიზმს ინსპექტორის ხელში „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის 35¹ მუხლის პირველი პუნქტის „გ“ ქვეპუნქტის თანახმად, წარმოადგენს მონაცემთა დამმუშავებლის/უფლებამოსილი პირის მიერ მონაცემთა დამუშავების კანონიერების შემოწმებით (ინსპექტირებით).

44. საინტერესოა, რომ ინსპექტირება არ არის ახალი მექანიზმი, არამედ ის აგრეთვე შეფასებულ იქნა საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ მის 2016 წლის 14 აპრილის გადაწყვეტილებაში, სადაც აღნიშნული ღონისძიება არ იქნა მიჩნეული როგორც ეფექტური და ქმედითი კონტროლის მექანიზმი. სასამართლომ აღნიშნა, რომ „თავისთავად, ინსპექტირების მეთოდი შეიძლება იყოს ეფექტური, მაგრამ მხოლოდ შესაბამის პირობებში. ინსპექტირების ეფექტურობას შეიძლება განაპირობებდეს ინსპექტორის სრული დისტანცირება პროცესისგან, ამასთან, როდესაც უსაფრთხოების სამსახურის ინფორმაციის შედარება შესაძლებელია სხვა წყაროდან მიწოდებულ ინფორმაციასთან. მაგალითად, თუ ინსპექტორი ერთმანეთს შეადარებს დამოუკიდებელი ორგანოს ან კომუნიკაციის კომპანიის მიერ მიწოდებულ ინფორმაციას უსაფრთხოების სამსახურის ინფორმაციასთან. შესაბამისად, იგი ორი სხვადასხვა წყაროდან მიღებული ინფორმაციის შედარებას და კონტროლს უნდა ახორციელებდეს. მოქმედი რეგულაციების პირობებში კი ეს გამორიცხულია. შესაბამისად, ინსპექტირებაც არსებული სისტემის ფარგლებში შეუძლებელია იყოს ეფექტური“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის №1/1/625,640 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი, საქართველოს მოქალაქეები - გიორგი ბურჯანაძე, ლიკა საჯაია, გიორგი გოცირიძე, თათია ქინქლაძე, გიორგი ჩიტიძე, ლაშა ტუღუში, ზვიად ქორიძე, ააიპ „ფონდი ღია საზოგადოება საქართველო“, ააიპ „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო“, ააიპ „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“, ააიპ „სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოება“ და ააიპ „ადამიანის უფლებათა ცენტრი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-65).

45. შესაბამისად, უნდა გამოირკვეს, არსებობს თუ არა კანონმდებლობაში რაიმე ახალი მექანიზმი, რომელიც არსებითად ცვლის ინსპექტირების, როგორც ფარულ საგამოძიებო მოქმედებებზე კონტროლის მექანიზმის არსს, მის ეფექტურობას. განმწესრიგებელ სხდომაზე წარმოდგენილი არგუმენტაციიდან დგინდება, რომ ინსპექტორს მიენიჭა ტექნიკური საშუალებების აუდიტის უფლებამოსილება, ამასთან, დაკონკრეტდა, რომ ინსპექტირების პროცესში შესაბამისი უფლებამოსილების მქონე პირებს გააჩნიათ შეზღუდული დაშვების არეალებში შესვლის, აგრეთვე საიდუმლო დოკუმენტაციის გაცნობის უფლებამოსილება, რასაც ძალადაკარგულად გამოცხადებული ნორმები არ ითვალისწინებდა. იმავდროულად, მნიშვნელოვანია, რომ ამგვარი დაზუსტება მოხდა საკანონმდებლო დონეზე, თუმცა მათ შორის 2016 წლის 14 აპრილის გადაწყვეტილების მღებისას, პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის მიერ მოწოდებული ინფორმაცია მიანიშნებდა, რომ ფაქტობრივად ისინი, ინსპექტორის ბრძანების საფუძველზე, ასევე ასრულებდნენ ამგვარ ფუნქციებს. გარდა ამისა, მოსარჩელე მხარემ სასამართლოს წარმოუდგინა თავად პერსონალურ მონაცემთა ინსპექტორის აპარატიდან გამოთხოვნილი ოფიციალური წერილი, რომლიდანაც ირკვევა, რომ ამ ეტაპისთვის ინსპექტორს არ გააჩნია მეთოდოლოგია, თუ რა გზებით ხდება ინსპექტირება, კერძოდ, რა მეთოდოლოგიის გამოყენებით ამოწმებს იგი პროგრამული ინტერფეისების გამართულობას. აღნიშნული კიდევ ერთხელ ცხადყოფს, რომ ინსპექტირების მექანიზმი არ არის სრულყოფილი და ის ვერ უზრუნველყოფს ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელებიდან მომდინარე საფრთხეთა მინიმალიზებას, დაბალანსებას. გარდა აღნიშნულისა, ინსპექტორი, ისევე როგორც სააგენტოს წარმომადგენელი, ძირითადად მიუთითებს შესაბამისი ინსპექტირების ჯგუფის წევრების უფლებამოსილებაზე, დაუსვან კითხვები შესაბამის სააგენტოს თანამშრომლებს და ამ უკანასკნელთა ვალდებულებაზე, გასცენ დასმულ კითხვებს პასუხი, ისევე როგორც მიაწოდონ მათ ნებისმიერი, მოთხოვნილი ინფორმაცია. ცხადია, რომ საკონსტიტუციო სასამართლოს მსჯელობა მიანიშნებდა, რომ ინსპექტირების ფარგლებში განხორციელებული შემოწმება არსობრივად სააგენტოსა და მისი თანამშრომლების მიერ ინსპექტორისთვის მიწოდებული ინფორმაციის ანალიზს ემყარება. ამგვარი ვითარება კი არის სწორედ ის ნორმატიული რეალობა, კონტროლის მოდელი, რომელიც საკონსტიტუციო სასამართლომ ერთხელ უკვე მიიჩნია არასაკმარის მექანიზმად ადამიანის პირადი ცხოვრების უფლების დარღვევისგან დაცვისთვის. თავად პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორი აღნიშნავს, რომ მონაცემთა დამუშავების კანონიერების შემოწმება (ინსპექტირება) ვერ იქნება სრულყოფილი და ამ პროცესში ვერ მოხდება სააგენტოს ნებისმიერი მოქმედების ინსპექტირება. აღნიშნული თავისთავად მიუთითებს სრულყოფილი კონტროლის არარსებობასა და მის არაეფექტურ ბუნებაზე.

46. „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონით პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის გარდა, სააგენტოს საქმიანობასთან კონტროლის სხვა სახის მექანიზმებიც არის გათვალისწინებული. კერძოდ, მისით განსაზღვრულია საპარლამენტო კონტროლი (24-ე მუხლი), პრემიერ-მინისტრის კონტროლი (25-ე მუხლი), ზედამხედველი მოსამართლისა და სასამართლოს კონტროლი (26-ე და 27-ე მუხლები), სამსახურის კონტროლი (29-ე მუხლი) და საფინანსო-საბიუჯეტო კონტროლი (30-ე მუხლი). მნიშვნელოვანია დასახელებული ზედამხედველობის მექანიზმებს შორის არა იმის შემოწმება, მათთვის მიკუთვნებულ სფეროში თითოეული მექანიზმი რამდენად წარმოადგენს ეფექტური კონტროლის საშუალებას, არამედ სადავო ნორმების „დამძლევ ნორმად“ მიჩნევის შეფასებისთვის აუცილებელია, დასახელებულ კონტროლის მექანიზმებს გააჩნიათ თუ არა რესურსი, გავლენა მოახდინონ უშუალოდ ფარული საგამოძიებო მოქმედებების სააგენტოს მიერ განხორციელების პროცესში ადამიანების კონსტიტუციური უფლებების დაცვის კუთხით და გამორიცხონ ამ პროცესიდან მომდინარე დასახელებულ უფლებათა კონსტიტუციის საწინააღმდეგოდ დარღვევის საფრთხე. შესაბამისად, სწორედ ამ მიმართულებით მიმოვიხილავთ დასახელებულ მექანიზმებს.

47. უპირველესად უნდა აღინიშნოს, რომ ზედამხედველი მოსამართლის კონტროლი მიემართება მხოლოდ კონტრდაზვერვის მიზნებისთვის ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელებას, შესაბამისად, ის არ ვრცელდება სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის საფუძველზე მიმდინარე ფარულ მიყურადებაზე და ვერ იქონიებს მისი კანონით განსაზღვრული საფუძვლებით მიმდინარეობის დაცვაზე გავლენას. იმავდროულად, სასამართლოს კონტროლი კანონმდებლობით დადგენილი წესით გულისხმობს შესაბამისი უფლებამოსილების მქონე ორგანოს თუ პირის უკანონო ქმედების სასამართლოში გასაჩივრების შესაძლებლობას. ბუნებრივია, აღნიშნული მექანიზმით სარგებლობა და სამართლიანი სასამართლოს კონსტიტუციური უფლების გარანტირება ნებისმიერი იმგვარი კანონსაწინააღმდეგო ქმედების მიმართ, რომელსაც შეუძლია ადამიანის კანონიერი და კონსტიტუციური უფლებების შეზღუდვა, წარმოადგენს მნიშვნელოვან ბერკეტს თითოეული ამგვარი კანონდარღვევის ადრესატის ხელში, თუმცა მნიშვნელოვანია ამ მექანიზმის მიზანმიმართულება. მისი არსი გულისხმობს უკვე განხორციელებულ ქმედებათა კანონიერების სასამართლოს მიერ შემოწმების შესაძლებლობას. ის ვერ ჩაითვლება პრევენციულ მექანიზმად, რომელიც უშუალოდ ფარულ საგამოძიებო მოქმედებათა განხორციელების პროცესში გამორიცხავდა ამ მოქმედებათა კანონითა და კონსტიტუციით განსაზღვრული საფუძვლების გვერდის ავლით განხორციელებას. ამ პროცესში გასათვალისწინებელია თავად საგამოძიებო მოქმედებათა ფარული ხასიათი და რისკი, რომ მისმა ადრესატმა შესაძლოა ვერც გაიგოს მის მიმართ მიმდინარე ფარული საგამოძიებო მოქმედებების შესახებ. ზედმეტია საუბარი ამ პროცესში სახელმწიფოს, კონკრეტულად კი სააგენტოს უფლებამოსილ თანამშრომელთა ქმედებების კანონსაწინააღმდეგო ბუნებაზე. შესაბამისად, აღნიშნული მექანიზმი ვერ ჩაითვლება ფარული მიყურადების განხორციელებაზე, მის მიმდინარეობაზე კონტროლის იმგვარ საშუალებად, რომელიც არსებითად ახალ სამართლებრივ რეალობას შექმნიდა, ვიდრე იყო განსაზღვრული საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის გადაწყვეტილებით არაკონსტიტუციურად ცნობილი ნორმების საფუძველზე.

48. სააგენტოს საქმიანობის საფინანსო-საბიუჯეტო კონტროლის განხორციელებაზე უფლებამოსილება ენიჭება სახელმწიფო აუდიტის სამსახურს. აღნიშნული კონტროლი საკუთარ თავში მოიცავს სააგენტოს მიერ სახელმწიფო ბიუჯეტის სახსრებისა და სახელმწიფოს სხვა მატერიალური ფასეულობების გამოყენებისა და ხარჯვის კონტროლს. შესაბამისად, კონტროლის ეს მექანიზმი მიმართულია უშუალოდ ფინანსური საკითხების ხარჯვის კონტროლისკენ და არ გულისხმობს რაიმე სახის დამატებითი ბერკეტის შექმნას სააგენტოს მიერ ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელებიდან მომდინარე საფრთხეთა დაზღვევისთვის. ეს მექანიზმი ვერ ჩაითვლება კონტროლის იმ საშუალებად, რომელსაც გააჩნია არსებითი ცვლილების შეტანის რესურსი ამ პროცესში. როგორც აღინიშნა, კიდევ ერთ კონტროლის მექანიზმად კანონმდებლობა ითვალისწინებს საქართველოს პრემიერ-მინისტრის კონტროლს. „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის 25-ე მუხლის პირველი პუნქტი ადგენს, რომ სააგენტო ანგარიშვალდებულია საქართველოს პრემიერ-მინისტრის წინაშე. იმავდროულად, სააგენტო პრემიერ-მინისტრს ყოველწლიურად წარუდგენს მის მიერ გაწეული საქმიანობის სტატისტიკურ და განზოგადებულ ანგარიშს. ანგარიშთან დაკავშირებით მნიშვნელოვანია უკვე მიმოხილული გარემოება, რომ პრემიერ-მინისტრის წინაშე აღნიშნული ანგარიშის წარდგენამდე, ის წარედგინება სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის უფროსს. სააგენტოს წარმომადგენლის განმარტებით, ანგარიში არის საჯარო დოკუმენტი, რომელიც მის მიერ გაწეული საქმიანობის ზოგად მიმოხილვას მოიცავს. აგრეთვე მისი შინაარსი მოიცავს გარკვეულ ხარვეზებს, რაც საქმიანობის განმავლობაში იქნა გამოვლენილი. ამგვარი საჯარო, ყოველწლიური და ზოგადი ანგარიშის მიწოდებით რეალიზდება საკანონმდებლო დანაწესი, რომელიც სააგენტოს პრემიერ-მინისტრის წინაშე ანგარიშვალდებულ ორგანოდ აცხადებს, თუმცა ამგვარი მექანიზმი, ბუნებრივია, არ გულისხმობს პრემიერ-მინისტრის მხრიდან სააგენტოს საქმიანობის, მის მიერ ფარული საგამოძიებო მოქმედებების, მათ შორის ფარული მიყურადების პროცესის კანონის შესაბამისად განხორციელების კონტროლს. ის არ წარმოადგენს გარანტიას ადამიანებისათვის, რომელიც საკმარისი სიცხადითა თუ ეფექტურობით წარმოაჩენდა, რომ სააგენტო შესაბამის ფარულ საგამოძიებო მოქმედებებს ახორციელებს მხოლოდ მოსამართლის ბრძანების ან გადაუდებელი აუცილებლობის შემთხვევაში - პროკურორის დადგენილების საფუძველზე.

49. იმავდროულად, აღსანიშნავია, რომ სააგენტოს წარმომადგენლის განმარტებით, პრემიერ-მინისტრის მოთხოვნის შემთხვევაში მას აგრეთვე მიეწოდება სააგენტოს საქმიანობის შესახებ ანგარიში, რომელიც წარმოადგენს საიდუმლო ინფორმაციის შემცველ დოკუმენტს და რომელიც გამიზნულია საპარლამენტო კონტროლის ფარგლებში ნდობის ჯგუფისთვის წარსადგენად. ეს უკანასკნელი წარმოადგენს კონტროლის კანონით დადგენილ კიდევ ერთ მექანიზმს. მნიშვნელოვანია აღინიშნოს „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის 24-ე მუხლი, რომელიც ნდობის ჯგუფის კონტროლს ადგენს. დასახელებული ნორმის თანახმად, ამ ჯგუფის მეშვეობით ხორციელდება ამავე კანონის მე-8 მუხლის პირველი პუნქტის „ა.გ“, „გ“ და „დ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებულ ფარულ საგამოძიებო მოქმედებათა განხორციელებაზე საპარლამენტო კონტროლი. დასახელებული საგამოძიებო მოქმედებები მოიცავს ელექტრონული თვალთვალის, სტრატეგიული და ინდივიდუალური მონიტორინგის ღონისძიებების ფარულ საგამოძიებო მოქმედებებს. თითოეული დასახელებული მოქმედება მიმდინარეობს კონტრდაზვერვითი მიზნებისათვის და მათი განხორციელება არ ხდება განსახილველ საქმეში სადავოდ გამხდარი სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით განსაზღვრული საფუძვლებით. შესაბამისად, ნდობის ჯგუფი არ წარმოადგენს არათუ ქმედით მაკონტროლებელ მექანიზმს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის საფუძველზე განხორციელებული ფარული საგამოძიებო მოქმედებებისთვის, არამედ სრულიად არ ვრცელდება მათზე.

50. აღნიშნულის მიუხედავად, იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ნდობის ჯგუფის კონტროლი გავრცელდებოდა აგრეთვე ფარულ საგამოძიებო მოქმედებებთან მიმართებით, ის მაინც ვერ ჩაითვლებოდა ეფექტური კონტროლის საშუალებად. „ნდობის ჯგუფის შესახებ“ საქართველოს კანონი განსაზღვრავს ამ ორგანოს ფუნქციონირების წესს, ისევე როგორც ადგენს მის შემადგენლობას. კერძოდ, ნდობის ჯგუფი შედგება 5 წევრისაგან, რომელიც წმინდად პოლიტიკური ნიშნით არის დაკომპლექტებული. აღნიშნული გულისხმობს, რომ ნდობის ჯგუფის წევრები არ არიან პროფესიული კვალიფიკაციის მქონე პირები, რომელთაც შესწევთ უნარი, სრულყოფილად გამოიკვლიონ სააგენტოს საქმიანობა, მათ შორის სააგენტოს მიერ ფარული საგამოძიებო მოქმედებებისთვის გამოყენებული ტექნიკური თუ პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებები, მათი გამართულობა. აგრეთვე, მათი საშუალებით განხორციელებულ ფარულ საგამოძიებო მოქმედებათა კანონიერება. შედეგად, ამგვარი კონტროლის მექანიზმი ქმნის რეალობას, როდესაც მათ, მართალია, წარედგინებათ სააგენტოს საქმიანობის თაობაზე ზოგადი ანგარიში, იმავდროულად, მათ გააჩნიათ წვდომა, დაშვება საიდუმლო ინფორმაციაზე, თუმცა ეს ყოველივე არ წარმოადგენს უშუალოდ სააგენტოს საქმიანობის ყოვლისმომცველ, სრულ და ეფექტურ კონტროლს, რომელიც იმ მაღალ რისკს დააბალანსებდა, რაც გამომდინარეობს ფარული საგამოძიებო მოქმედებების საგამოძიებო ფუნქციის მქონე სახელმწიფო ორგანოს მიერ განხორციელებიდან.

51. შედეგად, მივიჩნევთ, რომ სატელეფონო კომუნიკაციის ფარული მიყურადებისა და ჩაწერის არსებული მოდელი, რომელიც სადავო ნორმებით არის განსაზღვრული, არის არსებითად მსგავსი რეგულაცია, ერევა და ზღუდავს იმავე კონსტიტუციურ უფლებას არსებითად მსგავსი საშუალებითა და სამართლებრივი შედეგით, როგორიც არაკონსტიტუციურად იყო ცნობილი საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ 2016 წლის 14 აპრილის გადაწყვეტილებით. იმავდროულად, ვერც ერთი დამატებითი ბერკეტი თუ კონტროლის მექანიზმი, ვერ უზრუნველყოფს ადამიანის უფლებაში მომეტებულად, კონსტიტუციისა და კანონის საწინააღმდეგოდ ჩარევის საფრთხეს. ამდენად, მიგვაჩნია, რომ სადავო ნორმები უნდა ჩათვლილიყო „დამძლევ ნორმად“ და განმწესრიგებელი სხდომის აქტით ყოფილიყო გამოცხადებული ძალადაკარგულად.

ინტერნეტკომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვება

52. ინტერნეტკომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვებასთან მიმართებით საკონსტიტუციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ „სადავო ნორმები არ მიჯნავს ერთმანეთისგან, რომელი ტექნიკური საშუალება რომელი საგამოძიებო მოქმედებისთვის უნდა გამოიყენოს უფლებამოსილმა ორგანომ. რაც თითქოს უნდა გულისხმობდეს, რომ ინტერნეტურთიერთობის მონიტორინგისთვის გამოყენებადია: მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის სისტემა, ასევე სხვა სათანადო აპარატურა და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებები“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის №1/1/625,640 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი, საქართველოს მოქალაქეები - გიორგი ბურჯანაძე, ლიკა საჯაია, გიორგი გოცირიძე, თათია ქინქლაძე, გიორგი ჩიტიძე, ლაშა ტუღუში, ზვიად ქორიძე, ააიპ „ფონდი ღია საზოგადოება საქართველო“, ააიპ „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო“, ააიპ „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“, ააიპ „სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოება“ და ააიპ „ადამიანის უფლებათა ცენტრი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-72). იმავდროულად, სასამართლოს განმარტებით, „სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის წარმომადგენელმა სასამართლო სხდომაზე ერთმნიშვნელოვნად აღნიშნა, რომ ინტერნეტთან მიმართებით გამოიყენება სადავო ნორმებით გათვალისწინებული სხვა სათანადო აპარატურა და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებები. იმავდროულად, ორივე სადავო ნორმას ამ თვალსაზრისით იდენტური შინაარსი აქვს. თუმცა, ამ შემთხვევაშიც, ვინაიდან ინფორმაცია გასაიდუმლოებულია და ამასთან, ამ ტექნიკური საშუალებების აუდიტი ინსპექტორის მხრიდან მინიმალურ დონეზეც კი გამოირიცხება, აბსოლუტურად არაგანჭვრეტადია ინფორმაცია, თუ როდის, რომელ აპარატურასა და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებას იყენებს სახელმწიფო. ეს კი გულისმობს ამ პროცესზე კონტროლის აბსოლუტურ შეუძლებლობას და შედეგად, უფლების დარღვევის თავისთავად რისკებს (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის №1/1/625,640 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი, საქართველოს მოქალაქეები - გიორგი ბურჯანაძე, ლიკა საჯაია, გიორგი გოცირიძე, თათია ქინქლაძე, გიორგი ჩიტიძე, ლაშა ტუღუში, ზვიად ქორიძე, ააიპ „ფონდი ღია საზოგადოება საქართველო“, ააიპ „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო“, ააიპ „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“, ააიპ „სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოება“ და ააიპ „ადამიანის უფლებათა ცენტრი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-75).

53. ამგვარად, საკონსტიტუციო სასამართლომ, პირველ რიგში, სადავო ნორმებზე, აგრეთვე მოწმის ჩვენებაზე დაყრდნობით, ხაზი გაუსვა, რომ ინტერნეტკომუნიკაციის შინაარსის რეალურ დროში მოპოვებასთან მიმართებით მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის სისტემა არის გამოუსადეგარი საშუალება, რის გამოც, ამგვარი ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განსახორციელებლად გამოიყენებოდა სხვა სათანადო აპარატურა და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებები.

54. შესაბამისად, აუცილებელია გამოიკვეთოს, რა სახის რეგულაციას ითვალისწინებს გასაჩივრებული ნორმები დასახელებული ფარული საგამოძიებო მოქმედების განსახორციელებლად. საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143¹ მუხლის პირველი ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტი ფარული საგამოძიებო მოქმედების სახედ განსაზღვრავს ინფორმაციის მოხსნასა და ფიქსაციას კავშირგაბმულობის არხიდან და კომპიუტერული სისტემიდან. ამავე კოდექსის 143³ მუხლის მე-4 ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტი ადგენს, რომ ინფორმაციის მოხსნისა და ფიქსაციის ღონისძიების განხორციელებისას, სააგენტო ვალდებულია გამოიყენოს კომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების სტაციონარული, ნახევრად სტაციონარული ან არასტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობა. იმავდროულად, მნიშვნელოვანია თავად სააგენტოს წარმომადგენლის ბატონი დავით გაბეხაძის განმარტება ინტერნეტკომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების ფარული საგამოძიებო მოქმედების განხორციელებისთვის არსებულ ტექნიკურ თუ პროგრამულ საშუალებებთან დაკავშირებით. კერძოდ, მისი განმარტებით, „რაც შეეხება ინტერნეტკომუნიკაციასთან დაკავშირებული დღეს არსებული ვითარება არის ისეთი, როგორც მაშინ იყო. არ შეცვლილა. ინტერნეტთან მიმართებაში სტაციონალური ტექნიკური შესაძლებლობის გამოყენება არ ხდება მთელი რიგი მიზეზების გამო. პირველ რიგში ეს არის საკმაოდ ძვირად ღირებული სისტემა. მეორე, ნაკლებად ეფექტურია. ინტერნეტკომუნიკაცია განსხვავებით სატელეფონო ხმოვანი კომუნიკაციისაგან დღესდღეობით არის დაშიფრულ მდგომარეობაში, მნიშვნელობა არა აქვს სოციალური ქსელი იქნება მეილი, თუ ჯიმეილით თუ მსგავსი კომუნიკაციის ინტერნეტსაშულება უზრუნველყოფს იმას, რომ კომუნიკაცია იყოს დაშიფრული. ... სტაციონალური სისტემის აწყობა ინტერნეტთან მიმართებაში ჯერჯერობით ვერ ხერხდება“. აღნიშნული განმარტებიდან აშკარაა, რომ მოქმედი მოდელის ფარგლებშიც, მსგავსად 2016 წლის 14 აპრილს მოქმედი საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ არაკონსტიტუციურად ცნობილი მოდელისა, ინტერნეტკომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვებისთვის არ ხდება სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის, შესაბამისად, მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის სისტემისა და იმ ელექტრონული თუ სპეციალური ელექტრონული სისტემების გამოყენება, რომელიც საბოლოოდ პერსონალურ მონაცემთა ინსპექტორს ანიჭებს განხორციელებულ მოქმედებათა რეალურ დროში დაკვირვებისა და მათზე კონტროლის განხორციელების შესაძლებლობას.

55. აღნიშნულს ადასტურებს საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143³ მუხლის 5¹ და 6² ნაწილები, რომელთა თანახმადაც, მოსამართლის ბრძანების ან პროკურორის მიერ გადაუდებელი აუცილებლობისას მიღებული დადგენილების რეკვიზიტებისა და სარეზოლუციო ნაწილების პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორისთვის დაუყოვნებლივ გაგზავნის წესი მოქმედებს მხოლოდ ფარულ მოყურადებასთან მიმართებით და ის არ ვრცელდება ინტერნეტკომუნიკაციის მოპოვების ფარულ საგამოძიებო მოქმედებებთან მიმართებით. ამასთან, როგორც უკვე აღინიშნა, ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობის ორგანიზება ხორციელდება სათანადო აპარატურის ან/და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებების განთავსებით/მონტაჟით. მსგავსად არაკონსტიტუციურად ცნობილი ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელების მარეგულირებელი ნორმებისა, სადავო ნორმები არ განსაზღვრავს კონკრეტული ტექნიკური თუ პროგრამული საშუალებების სახეს. რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია სადავო ნორმათა „დამძლევ ნორმად“ მიჩნევაზე მსჯელობისას, ამგვარი ტექნიკური თუ პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალების გამოყენებისას მასზე არ ვრცელდება პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის კონტროლი.

56. ინტერნეტკომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების ფარულ საგამოძიებო მოქმედებაზე ვრცელდება მხოლოდ ინსპექტორის მიერ მონაცემთა დამმუშავებლის/უფლებამოსილი პირის მიერ მონაცემთა დამუშავების კანონიერების შემოწმების (ინსპექტირების) მექანიზმი. როგორც ფარული მიყურადების შეფასებისას აღვნიშნეთ, ინსპექტირების მექანიზმი არ არის ახალი და მისი ეფექტურობა ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელების პროცესში საკონსტიტუციო სასამართლომ უკვე შეაფასა. მისი განმარტებით, „კანონით გათვალისწინებული ერთადერთი ბერკეტი ამ საგამოძიებო მოქმედების კანონიერებაზე კონტროლისა არის „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის 35¹ მუხლის მე-3 პუნქტით გათვალისწინებული შესაძლებლობა. კერძოდ კი, ამ საგამოძიებო მოქმედების კონტროლი ხორციელდება მხოლოდ მონაცემთა დამმუშავებლის/უფლებამოსილი პირის მიერ მონაცემთა დამუშავების კანონიერების შემოწმებით (ინსპექტირებით)“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის №1/1/625,640 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი, საქართველოს მოქალაქეები - გიორგი ბურჯანაძე, ლიკა საჯაია, გიორგი გოცირიძე, თათია ქინქლაძე, გიორგი ჩიტიძე, ლაშა ტუღუში, ზვიად ქორიძე, ააიპ „ფონდი ღია საზოგადოება საქართველო“, ააიპ „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო“, ააიპ „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“, ააიპ „სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოება“ და ააიპ „ადამიანის უფლებათა ცენტრი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-76). ამგვარი მსჯელობის შემდგომ სასამართლომ დამატებით აღნიშნა, რომ „მაშასადამე, ინტერნეტსივრცეში ინფორმაციის რეალურ დროში მო პოვების პროცესზე კანონმდებლობით ფაქტობრივად არ არის გათვალისწინებული კონტროლის არანაირი ბერკეტი“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის №1/1/625,640 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი, საქართველოს მოქალაქეები - გიორგი ბურჯანაძე, ლიკა საჯაია, გიორგი გოცირიძე, თათია ქინქლაძე, გიორგი ჩიტიძე, ლაშა ტუღუში, ზვიად ქორიძე, ააიპ „ფონდი ღია საზოგადოება საქართველო“, ააიპ „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო“, ააიპ „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“, ააიპ „სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოება“ და ააიპ „ადამიანის უფლებათა ცენტრი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-77).

57. აშკარაა, რომ სასამართლომ ინსპექტირების მექანიზმი იმ პირობებში, როდესაც ინსპექტორს არ გააჩნდა უშუალოდ ფარული საგამოძიებო მოქმედების რეალურ დროში დაკვირვების შესაძლებლობა, არ ხდებოდა შესაბამისი ინფორმაციის მისთვის ავტომატურ რეჟიმში მიწოდება, მიიჩნია არასაკმარისი დაცვის მექანიზმად. იმავდროულად, ხაზგასასმელია, რომ ინტერნეტკომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების ფარული საგამოძიებო მოქმედების განხორციელების მხრივ, მართალია, განისაზღვრა მისთვის გამოსაყენებელი ტექნიკური თუ პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებების ნორმატიული დასახელება - ნახევრად სტაციონარული ტექნიკური შესაძლებლობა, თუმცა ამგვარი ფორმალური დაზუსტების მიღმა ინტერნეტკომუნიკაციებთან მიმართებით კანონმდებლობას არ განუცდია იმგვარი არსებითი ცვლილება, რაც აუცილებელს გახდიდა მასზე დამატებით, არსებითად მსჯელობას.

58. იმავრდროულად, საკონსტიტუციო სასამართლოს მსჯელობა შეეხებოდა ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განსახორციელებელ ტექნიკურ საშუალებათა უშუალოდ ამ ღონისძიებათა განმახორციელებელი ორგანოს მიერ შექმნას, მის ადმინისტრირებასა თუ ფუნქციონირების უზრუნველყოფას, რომელზეც პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორს არ გააჩნდა სრულყოფილი აუდიტის შესაძლებლობა. ნიშნანდობლივია, რომ როგორც უკვე აღინიშნა, არც ამ კუთხით არის შეცვლილი სადავო ნორმებით განსაზღვრული რეგულირება და დღეს არსებული კონტროლი, ამ მხრივ, ვერ ჩაითვლება ეფექტურ საშუალებად.

59. ყოველივე აღნიშნულიდან გამომდინარე, მიგვაჩნია, რომ როგორც ფარული მიყურადების შედეგად მოპოვებული ინფორმაციის, ისე ინტერნეტკომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვებისთვის არსებული ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელების მოქმედი მოდელი წარმოადგენს არსებითად მსგავსი შინაარსის მქონე რეგულაციას, რაც საკონსტიტუციო სასამართლომ 2016 წლის 14 აპრილის №1/1/625,640 გადაწყვეტილებით მიიჩნია არაკონსტიტუციურად. შესაბამისად, არსებობდა სადავო ნორმების „დამძლევ ნორმად“ მიჩნევის და მათი სასამართლოს განმწესრიგებელი სხდომის აქტით ძალადაკარგულად გამოცხადების როგორც სამართლებრივი, ისე ფაქტობრივი საფუძვლები.

კომუნიკაციის მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირება და შენახვა

60. „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-11 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, ელექტრონული კომუნიკაციის მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების გასაცემად, სააგენტოს გააჩნია მონაცემთა ცენტრალური ბანკის შექმნის უფლებამოსილება. ამავე კანონის მე-15 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად კი, მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების შენახვა ხორციელდება არა უმეტეს 12 თვის ვადით.

61. 2016 წლის 14 აპრილის გადაწყვეტილებით არაკონსტიტუციურად ცნობილი ნორმებით განისაზღვრებოდა, რომ ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განსახორციელებლად შესაბამისი უფლებამოსილების მქონე სახელმწიფო ორგანოს ჰქონდა უფლება, განეხორციელებინა კავშირგაბმულობის არხში არსებული მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირება და მათი 2 წლის ვადით შენახვა. სასამართლომ აღნიშნა, რომ „სადავო ნორმა სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურს აღჭურავს როგორც ტექნიკური შესაძლებლობით, ისე უშუალო უფლებამოსილებით, მოახდინოს მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირება და მათი შენახვა. ფაქტობრივად ეს გულისხმობს კავშირგაბმულობის არხში არსებული ყველა მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების ასლის გაკეთებას და მათ შენახვას სახელმწიფოს მიერ ე.წ. „ბანკებში“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის №1/1/625,640 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი, საქართველოს მოქალაქეები - გიორგი ბურჯანაძე, ლიკა საჯაია, გიორგი გოცირიძე, თათია ქინქლაძე, გიორგი ჩიტიძე, ლაშა ტუღუში, ზვიად ქორიძე, ააიპ „ფონდი ღია საზოგადოება საქართველო“, ააიპ „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო“, ააიპ „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“, ააიპ „სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოება“ და ააიპ „ადამიანის უფლებათა ცენტრი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-90). ამასთან, სასამართლოს განმარტებით, „სადავო ნორმა, მართალია, არ გულისხმობს წვდომას უშუალოდ სატელეფონო საუბრების შინაარსზე (ანუ არ გულისხმობს სატელეფონო მიყურადებას), მაგრამ ის აღჭურავს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურს შესაძლებლობით, გააკეთოს ასლი და შეინახოს ინფორმაცია იმასთან დაკავშირებით, ვინ, ვის, როდის, რა ტექნიკური საშუალებით, რომელი ლოკაციიდან და როგორი ხანგრძლივობით დაუკავშირდა. ამასთან, ნიშანდობლივია, რომ სადავო ნორმა ითვალისწინებს, აბსოლუტურად შეუზღუდავად, პირთა წრის და ლოკაციის მიხედვით ასეთი ინფორმაციის კოპირებასა და შენახვას ორი წლის ვადით“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის №1/1/625,640 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი, საქართველოს მოქალაქეები - გიორგი ბურჯანაძე, ლიკა საჯაია, გიორგი გოცირიძე, თათია ქინქლაძე, გიორგი ჩიტიძე, ლაშა ტუღუში, ზვიად ქორიძე, ააიპ „ფონდი ღია საზოგადოება საქართველო“, ააიპ „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო“, ააიპ „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“, ააიპ „სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოება“ და ააიპ „ადამიანის უფლებათა ცენტრი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-91).

62. სასამართლომ ამგვარი მექანიზმის კონსტიტუციურობის საკითხის შეფასებისას გამოყო რამდენიმე გარემოება, რომელიც, საბოლოოდ, საფუძვლად დაედო მის არაკონსტიტუციურად ცნობას. კერძოდ, დასახელებულ გარემოებებს წარმოადგენდა მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირებასა და შენახვაზე უფლებამოსილი სახელმწიფო ორგანო, რომელიც წარმოადგენდა საგამოძიებო ფუნქციის მქონე პროფესიულად დაინტერესებულ ორგანოს. სასამართლომ აღნიშნა, რომ „კანონმდებელი სარგებლობს გარკვეული მიხედულების ფარგლებით მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირება/შენახვის კონკრეტული მოდელის შემუშავებისას, თუმცა, ცხადია, სახელმწიფო, იმავდროულად, უპირობოდ შებოჭილია ვალდებულებით, არ გამოიწვიოს უფლებაში უსაფუძვლოდ ან გადამეტებით ჩარევის რისკები. ამიტომ, მან, სულ მცირე, თავიდან უნდა აიცილოს ასეთი მნიშვნელობის მქონე ინფორმაციის პროფესიულად დაინტერესებული ორგანოს ხელში თავმოყრა, რაც, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, მასზე დაუსაბუთებლად წვდომის თავისთავადი ცდუნების მატარებელია“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის №1/1/625,640 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი, საქართველოს მოქალაქეები - გიორგი ბურჯანაძე, ლიკა საჯაია, გიორგი გოცირიძე, თათია ქინქლაძე, გიორგი ჩიტიძე, ლაშა ტუღუში, ზვიად ქორიძე, ააიპ „ფონდი ღია საზოგადოება საქართველო“, ააიპ „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო“, ააიპ „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“, ააიპ „სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოება“ და ააიპ „ადამიანის უფლებათა ცენტრი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-97).

63. სასამართლოს არგუმენტაცია აგრეთვე ეხებოდა ე.წ. „ალტერნატიული ბანკების“ შექმნის შესაძლებლობას. კერძოდ, „ტექნიკურად შესაძლებელია, მაიდენტიფიცირებელი მონაცემის კოპირების და შენახვის პროცესში შეიქმნას ე.წ. „ალტერნატიული ბანკი“, რომლის არსებობის შესახებ შესაძლოა არავინ იცოდეს და მასზე დაშვება არც პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორს ჰქონდეს (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის №1/1/625,640 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი, საქართველოს მოქალაქეები - გიორგი ბურჯანაძე, ლიკა საჯაია, გიორგი გოცირიძე, თათია ქინქლაძე, გიორგი ჩიტიძე, ლაშა ტუღუში, ზვიად ქორიძე, ააიპ „ფონდი ღია საზოგადოება საქართველო“, ააიპ „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო“, ააიპ „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“, ააიპ „სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოება“ და ააიპ „ადამიანის უფლებათა ცენტრი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-100).

64. იმავდროულად, საკონსტიტუციო სასამართლომ ხაზი გაუსვა სახელმწიფოს შესაძლებლობას, ჰქონოდა ნებისმიერი ადამიანის მაიდენტიფიცირებელ მონაცემებზე ტოტალური წვდომა, ამ ინფორმაციის რაიმე კრიტერიუმისა თუ შინაარსის გამიჯვნის გარეშე. „იმ პირობებში, როდესაც მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირება და შენახვა ხდება ყოველგვარი ფილტრაციის გარეშე, აბსტრაქტული საფრთხის არარსებობის პირობებშიც კი, შესაძლებელი ხდება ინფორმაციის ავტომატური დამუშავების გამოყენებით სიღრმისეული დასკვნების გამოტანა ადამიანის პირადი ცხოვრების შესახებ. ასეთ პირობებში, განცდა და ცოდნა იმისა, რომ თითოეული ადამიანის ყველა მაიდენტიფიცირებელი ინფორმაცია ინახება სახელმწიფოს ხელთ, თავისთავად შეიძლება იწვევდეს პიროვნების თვითშეზღუდვას. ბუნებრივია, ასეთი ბლანკეტური, ტოტალური შეგროვება ინფორმაციისა ასევე თავისთავად ზრდის უფლებაში ჩარევის ინტენსივობას, იმისგან დამოუკიდებლად, ამ ინფორმაციის შემდგომი გამოყენება უკავშირდება თუ არა მხოლოდ კონკრეტული დანაშაულების გახსნას და ინფორმაციის გამოყენება ხდება თუ არა მხოლოდ მოსამართლის განჩინების არსებობისას, ამასთან, ვრცელდება თუ არა ამ პროცესზე ეფექტური გარე კონტროლი“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის №1/1/625,640 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი, საქართველოს მოქალაქეები - გიორგი ბურჯანაძე, ლიკა საჯაია, გიორგი გოცირიძე, თათია ქინქლაძე, გიორგი ჩიტიძე, ლაშა ტუღუში, ზვიად ქორიძე, ააიპ „ფონდი ღია საზოგადოება საქართველო“, ააიპ „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო“, ააიპ „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“, ააიპ „სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოება“ და ააიპ „ადამიანის უფლებათა ცენტრი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-109).

65. კიდევ ერთი გარემოება, რომელსაც საკონსტიტუციო სასამართლომ საკუთარი მსჯელობა დააფუძნა, გულისხმობდა პერსონალურ მონაცემთა ინსპექტორის კონტროლს, ერთი მხრივ, კონტროლის ელექტრონული სისტემის და, მეორე მხრივ, ინსპექტირების მექანიზმით. თუმცა დასახელებული ორივე კონტროლის საშუალება არაეფექტურად იქნა მიჩნეული. პირველ მათგანთან დაკავშირებით სასამართლო დაეყრდნო საქმის არსებითად განხილვის განმავლობაში მოწმეების მიერ წარმოდგენილ ინფორმაციას, რომ კონტროლის ელექტრონულ სისტემა არის ტექნიკურად გაუმართავი და მისი გამოყენება ვერ ხდება. იმავდროულად, ინსპექტირების მექანიზმთან მიმართებით სასამართლომ აღნიშნა, რომ „ინსპექტორი შემთხვევითი შერჩევის პრინციპით აკონტროლებს მონაცემთა ბანკებში ინფორმაციის ცვლილებას. ერთი მხრივ, ასეთი მეთოდით უფლების დარღვევის აღმოჩენის ალბათობა შემთხვევითობაზეა დამოკიდებული, მეორე მხრივ კი, დარღვევის აღმოჩენის ალბათობის სათუოობის ხარისხს განუზომლად ზრდის შენახული ინფორმაციის მოცულობა (როგორც აღინიშნა, ორი წლით ინახება აბსოლუტურად ყველას მაიდენტიფიცირებელი მონაცემები). შედეგად, შერჩევითმა კონტროლმა ფაქტობრივად შეუძლებელია ხელშესახები შედეგები გამოიღოს“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის №1/1/625,640 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი, საქართველოს მოქალაქეები - გიორგი ბურჯანაძე, ლიკა საჯაია, გიორგი გოცირიძე, თათია ქინქლაძე, გიორგი ჩიტიძე, ლაშა ტუღუში, ზვიად ქორიძე, ააიპ „ფონდი ღია საზოგადოება საქართველო“, ააიპ „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო“, ააიპ „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“, ააიპ „სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოება“ და ააიპ „ადამიანის უფლებათა ცენტრი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-104).

66. აღნიშნულ არგუმენტებთან ერთად, საკონსტიტუციო სასამართლომ ხაზი გაუსვა ვადას, რომლის განმავლობაშიც კანონმდებლობა ითვალისწინებდა მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების შენახვას: „სადავო ნორმა ბლანკეტურად ითვალისწინებს რა მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების 2 წლის ვადით შენახვას, ის ვერ იქნება მიჩნეული მიზნის მიღწევის პროპორციულ საშუალებად. მიუხედავად იმისა, რომ არსებობს მნიშვნელოვანი ლეგიტიმური მიზნები, რომელთა დაცვის აუცილებლობის მოტივითაც მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირება/შენახვა შესაძლებელი უნდა იყოს, ამის საპირწონედ თითოეული ადამიანის პირადი ცხოვრების მნიშვნელოვანი ასპექტების თაობაზე ინფორმაციის შენახვა საკმაოდ ინტენსიური ჩარევაა ადამიანის თავისუფლებაში. ამიტომ, ცხადია, დრო ჩარევის ინტენსივობას და, შესაბამისად, უფლების დარღვევის რისკებს პირდაპირპროპორციულად ზრდის, რაც ბუნებრივად ავალდებულებს ხელისუფლებას, მაქსიმალურად შეზღუდოს დროში უფლებაში ასეთი ჩარევა“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის №1/1/625,640 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი, საქართველოს მოქალაქეები - გიორგი ბურჯანაძე, ლიკა საჯაია, გიორგი გოცირიძე, თათია ქინქლაძე, გიორგი ჩიტიძე, ლაშა ტუღუში, ზვიად ქორიძე, ააიპ „ფონდი ღია საზოგადოება საქართველო“, ააიპ „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო“, ააიპ „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“, ააიპ „სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოება“ და ააიპ „ადამიანის უფლებათა ცენტრი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-112). იმავდროულად, „სახელმწიფოს ხელთ ინახება ძალიან დიდი მოცულობის ინფორმაცია. როგორც აღინიშნა, სადავო ნორმა ბლანკეტური ხასიათისაა იმ გაგებით, რომ ითვალისწინებს კავშირგაბმულობის არხში არსებული აბსოლუტურად ყველას/თითოეული ადამიანის ნებისმიერ ადამიანთან კომუნიკაციისას მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირების და შენახვის შესაძლებლობას. სადავო ნორმა არ ზღუდავს სახელმწიფოს ვალდებულებით, მოახდინოს მხოლოდ ამ თვალსაზრისით რელევანტური ინფორმაციის კოპირება და შენახვა“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის №1/1/625,640 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი, საქართველოს მოქალაქეები - გიორგი ბურჯანაძე, ლიკა საჯაია, გიორგი გოცირიძე, თათია ქინქლაძე, გიორგი ჩიტიძე, ლაშა ტუღუში, ზვიად ქორიძე, ააიპ „ფონდი ღია საზოგადოება საქართველო“, ააიპ „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო“, ააიპ „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“, ააიპ „სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოება“ და ააიპ „ადამიანის უფლებათა ცენტრი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-109).

67. ყოველივე აღნიშნულიდან გამომდინარე, უნდა შემოწმდეს, რამდენად განიცადა ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განხორციელების პროცედურებმა არსებითი ცვლილება, რაც, საბოლოოდ, საჭიროს გახდიდა მათი კონსტიტუციურობის საკითხზე არსებითად მსჯელობას/შეფასებას.

68. უპირველესად, უნდა აღინიშნოს, რომ მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირებასა და შენახვაზე უფლებამოსილ ორგანოს წარმოადგენს საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტო, რომლის არსსა და ბუნებაზეც ფარული მიყურადების ფარგლებში უკვე ჩამოვაყალიბეთ საკუთარი პოზიცია და რომელიც მიგვაჩნია, რომ შინაარსობრივად იმდენად მჭიდროდ, არსებითად არის დაკავშირებული მასზე სახელმწიფო კონტროლის განმახორციელებელ სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურზე, რომ ეს უკანასკნელი ფაქტობრივად წარმოადგენს არა დამოუკიდებელ, არამედ საგამოძიებო ფუნქციის მქონე, პროფესიულად დაინტერესებულ სახელმწიფო ორგანოს.

69. იმავდროულად, პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის არსებული კონტროლის მექანიზმები კვლავაც იდენტურია და მოიცავს, ერთი მხრივ, მონაცემთა ცენტრალური ბანკის კონტროლის ელექტრონულ სისტემას, ხოლო, მეორე მხრივ, ინსპექტირებას. კონსტროლის ელექტრონული სისტემის არსს განსაზღვრავს „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „ლ“ ქვეპუნქტის „ლ.ა“ ქვეპუნქტი, რომლით განსაზღვრული სისტემის ფარგლებშიც პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორისთვის ხორციელდება ლოგირების მონაცემების გაგზავნა, თუმცა აღნიშნული შეეხება იმ სახის ქმედებებს, რომლებიც ხდება უშუალოდ მონაცემთა ცენტრალურ ბანკში. ამ სისტემით არ ხდება მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების უშუალოდ სერვის პროვაიდერთან კოპირების პროცესის კონტროლი. აღნიშნული, ვფიქრობთ, ცხადად მიანიშნებს, რომ, პირველ რიგში, პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის კონტროლი მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირებისა და შენახვის პროცესზე არის ნაწილობრივი, ის ვერ ფარავს მოქმედებათა სრულ სპექტრს. იმავდროულად, კოპირების უკონტროლო პროცესი თავისთავად განაპირობებს საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ ხაზგასმული ე.წ. „ალტერნატიული ბანკების“ შექმნის საფრთხეს. აღნიშნული გარემოება დადასტურდა აგრეთვე სააგენტოს წარმომადგენლის ჩვენებიდანაც, რომელიც დაეთანხმა პროვაიდერის მონაცემების ალტერნატიული კოპირების შესაძლებლობის საფრთხის არსებობას და აღნიშნა, რომ „ლოგირების მონაცემზე რომ შევედი მონაცემთა ბანკში სერვის პროვაიდერთან და წამოვიღე იქედან ინფორმაცია, ამის შესახებ ინფორმაცია ინახება და ხელმისაწვდომია. რამდენი წამოვიღე, როდის წამოვიღე და ა.შ. აქ რომ შემოვიდა ინფორმაცია ჩემთან ბანკში, ამის თაობაზეც არსებობს ინფორმაცია ლოგირება, რომ მე მივიღე ესა და ეს ინფორმაცია, ამა და ამ მოცულობის, ამა და ამ დროს. ვიღაც ბოროტმოქმედი რომ დაჯდეს კაბელზე და ქსელზე და რაღაც ინფორმაციის დაჭერა განახორციელოს ამ მონაცემების, ეს შესაძლებელია. სააგენტოსთან მიმართებაში სწორედ ეს იყო განმასხვავებელი. სააგენტოსთან მიმართებაში არის მნიშვნელოვანი განსხვავება, ეს არის დამოუკიდებელი ორგანო, რომელსაც არანაირი პროფესიული დაინტერესება არა აქვს“. შესაბამისად, მოწმის პოზიციით, ერთადერთ ბერკეტს, გარანტიას იმისა, რომ არ მოხდება ე.წ. ალტერნატიული ბანკის შექმნა, წარმოადგენს სააგენტოს საჯარო სამართლის იურიდიული პირის სამართლებრივი ფორმით ჩამოყალიბება, რომელსაც არ გააჩნია მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების მოპოვებისადმი პროფესიული დაინტერესება. ამგვარი არგუმენტი ვერ გამოდგება არსებული საფრთხის დაზღვვევის მტკიცების საფუძვლად, ვინაიდან, როგორც უკვე განვმარტეთ, მიგვაჩნია, რომ სააგენტო, მართალია, ჩამოყალიბდა საჯარო სამართლის იურიდიული პირის ფორმით, თუმცა შინაარსობრივად, არსებითად არ შეცვლილა მისი დამოკიდებულება და დაქვემდებარება სამსახურისადმი. შესაბამისად, ის სწორედ პროფესიულად დაინტერესებულ სახელმწიფო ორგანოს წარმოადგენს, მოიპოვოს გამოძიების პროცესში მაქსიმალურად მეტი ინფორმაცია.

70. იმავდროულად, ხაზს ვუსვამთ, რომ კანონმდებლობით სააგენტოს საქმიანობასთან მიმართებით გათვალისწინებული კონტროლის სხვადასხვა მექანიზმების ეფექტურობა, რომელთა ანალიზიც სატელეფონო კომუნიკაციის ფარული მიყურადებისა და ჩაწერის ფარული საგამოძიებო მოქმედების ფარგლებში მიმოვიხილეთ, აგრეთვე ვრცელდება მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირებასა და შენახვაზე, არის იდენტური და ანალოგიურად წარმოადგენს არასაკმარის მექანიზმს ადამიანის პირადი ცხოვრების დაცვისთვის.

71. ცვლილება არ განუცდია აგრეთვე მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების იმ სახეს, შინაარსს, რომლის კოპირება და ერთი წლის განმავლობაში მონაცემთა ცენტრალურ ბანკში შენახვის უფლებამოსილებაც ენიჭება სააგენტოს. კერძოდ, „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-11 მუხლის მე-2 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტიდან, მე-15 მუხლის პირველი პუნქტიდან, აგრეთვე „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის 83 მუხლის პირველი პუნქტის პირველი წინადადებიდან გამომდინარე, სააგენტო უფლებამოსილია მოახდინოს მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირება და მათი მონაცემთა ცენტრალურ ბანკში შენახვა ერთი წლის ვადით, ყოველგვარი დიფერენცირების და ამ მონაცემების კლასიფიკაციის გარეშე. მითითებული ნორმების და არსებული მოდელის შინაარსი დაადასტურა აგრეთვე საქმეზე მოწმედ მოწვეულმა სააგენტოს წარმომადგენელმა, რომელმაც განმარტა, რომ „ინახება აბსოლუტურად ყველაფერი“. შესაბამისად, გასაჩივრებული ნორმები ითვალისწინებს მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების იმავე მოცულობით მოპოვებასა და შენახვას, რაც იყო გათვალისწინებული საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ 2016 წლის 14 აპრილის გადაწყვეტილებით არაკონსტიტუციურად ცნობილი ნორმებით.

72. მონაცემთა ცენტრალურ ბანკთან მიმართებით ყველა ზემოთ განხილული არგუმენტაციის კვალდაკვალ, ხაზგასასმელია მათ მიმართ საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ ჩამოყალიბებული სტანდარტი, რომელმაც განმარტა, რომ „საკონსტიტუციო სასამართლო ყურადღებას გაამახვილებს რამდენიმე გარემოებაზე, რომლებიც როგორც კუმულაციაში, ისე ცალ-ცალკე ქმნიან საფრთხეს ადამიანის პირად სივრცეში გადამეტებული, უსაფუძვლო ჩარევისთვის, შესაბამისად, ფუნდამენტური უფლებების დარღვევისთვის (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის №1/1/625,640 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი, საქართველოს მოქალაქეები - გიორგი ბურჯანაძე, ლიკა საჯაია, გიორგი გოცირიძე, თათია ქინქლაძე, გიორგი ჩიტიძე, ლაშა ტუღუში, ზვიად ქორიძე, ააიპ „ფონდი ღია საზოგადოება საქართველო“, ააიპ „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო“, ააიპ „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“, ააიპ „სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოება“ და ააიპ „ადამიანის უფლებათა ცენტრი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-95). მივიჩნევთ, რომ მოყვანილ პარაგრაფში სასამართლომ ნათლად ჩამოაყალიბა საკუთარი პოზიცია და მიიჩნია, რომ მის მიერ მითითებულ ნებისმიერ საფუძველთაგან ერთის არსებობაც კი საკმარისია შესაბამისი ნორმების არაკონსტიტუციურად ცნობისთვის. ასეთ პირობებში ყველა მოყვანილი არგუმენტის გათვალისწინებით და მათგან გამომდინარე, მივიჩნევთ, რომ მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირებისა და შენახვის მარეგულირებელი ნორმები წარმოადგენენ საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ 2016 წლის 14 აპრილის გადაწყვეტილებით არაკონსტიტუციურად ცნობილი ნორმების „დამძლევ ნორმას“, რის გამოც არსებობდა მოსარჩელე მხარის მიერ დაყენებული შუამდგომლობის დაკმაყოფილებისა და შესაბამისი სადავო ნორმების განმწესრიგებელი სხდომის აქტით არაკონსტიტუციურად გამოცხადების საფუძველი.

73. ყოველივე აღნიშნულიდან გამომდინარე, მივიჩნევთ, რომ წარმოდგენილ საქმეში სადავოდ გამხდარი ის ნორმები, რომლებიც ეხება ფარული საგამოძიებო მოქმედებების, კერძოდ, ფარული მიყურადების, ინტერნეტკომუნიკაციის რეალურ დროში მოპოვების, აგრეთვე მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირებისა და შენახვის განხორციელების უფლებამოსილებას საქართველოს ოპერატიულ-ტექნიკური სააგენტოს მიერ, ამ მოქმედებათა განხორციელების ტექნიკურ და პროგრამულ შესაძლებლობებს, მის განხორციელებაზე კონტროლს, წარმოადგენს არსებითად მსგავსი შინაარსის რეგულაციებს, რაც არაკონსტიტუციურად იქნა ცნობილი საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ 2016 წლის 14 აპრილის №1/1/625,640 გადაწყვეტილებით საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი, საქართველოს მოქალაქეები - გიორგი ბურჯანაძე, ლიკა საჯაია, გიორგი გოცირიძე, თათია ქინქლაძე, გიორგი ჩიტიძე, ლაშა ტუღუში, ზვიად ქორიძე, ააიპ „ფონდი ღია საზოგადოება საქართველო“, ააიპ „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო“, ააიპ „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია“, ააიპ „სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოება“ და ააიპ „ადამიანის უფლებათა ცენტრი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“. შესაბამისად, განსახილველ შემთხვევაში არსებობდა როგორც სამართლებრივი, ისე ფაქტობრივი გარემოებები, რათა გასაჩივრებული სადავო ნორმები მიჩნეულიყო „დამძლევ ნორმად“ და არსებითად განხილვის გარეშე, განჩინებით ყოფილიყო არაკონსტიტუციურად ცნობილი.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს წევრები:

ირინე იმერლიშვილი

გიორგი კვერენჩხილაძე

მაია კოპალეიშვილი

29 დეკემბერი, 2017 წელი.