სასამართლოს მეგობრის მოსაზრება: ავტორი- საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია
| დოკუმენტის ტიპი | amicus curiae |
| ნომერი | ac468 |
| თარიღი | 27 აპრილი 2010 |
თქვენ არ ეცნობით დოკუმენტის სრულ ვერსიას. სრული ვერსიის სანახავად, გთხოვთ, ვერტიკალური მენიუდან ჩამოტვირთოთ ტექსტური დოკუმენტი
საქმის დასახელება, რომელთან დაკავშირებითაც არის შეტანილი სასამართლოს მეგობრის მოსაზრება
|
„საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ", კონსტიტუციური სარჩელი №468 |
"სასამართლოს მეგობრის მოსაზრება
|
,,საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ” საქართველოს კანონის მე-141 მუხლის შესაბამისად, წარმოგიდგენთ საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის, როგორც ,,სასამართლოს მეგობრის” წერილობით მოსაზრებას. სადავო ნორმა: “მაუწყებლობის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის “ტ” ქვეპუნქტის სიტყვების “ლიცენზიის მფლობელი”, 38-ე მუხლის მე-3 პუნქტის სიტყვების “თანამგზავრული სისტემების მიწისზედა და ორბიტალური სადგურების, საკაბელო ქსელის”, 38-ე მუხლის მე-4 პუნქტის სიტყვების “აგრეთვე ტელე- ან რადიოსამაუწყებლო თანამგზავრული სისტემების მიწისზედა სადგურების ან საკაბელო ქსელის გამოყენებით”, 38-ე მუხლის მე-5 პუნქტის, 41-ე მუხლის პირველი პუნქტის პირველი წინადადება. კონსტიტუციის დებულება, რასაც სავარაუდოდ არ შეესაბამება სადავო ნორმა: საქართველოს კონსტიტუციის 24-ე მუხლის პირველი და მეოთხე პუნქტი: 1.ყოველ ადამიანს აქვს უფლება თავისუფლად მიიღოს და გაავრცელოს ინფორმაცია, გამოთქვას და გაავრცელოს თავისი აზრი ზეპირად, წერილობით ან სხვაგვარი საშუალებით. 4. ამ მუხლის პირველ და მეორე პუნქტებში ჩამოთვლილ უფლებათა განხორციელება შესაძლებელია კანონით შეიზღუდოს ისეთი პირობებით, რომლებიც აუცილებელია დემოკრატიულ საზოგადოებაში სახელმწიფო უშიშროების, ტერიტორიალური მთლიანობის ან საზოგადოებრივი უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად, დანაშაულის თავიდან ასაცილებლად, სხვათა უფლებებისა და ღირსების დასაცავად, კონფიდენციალურად აღიარებული ინფორმაციის გამჟღავნების თავიდან ასაცილებლად ან სასამართლოს დამოუკიდებლობისა და მიუკერძოებლობის უზრუნველსაყოფად. ,,სასამართლოს მეგობარი” არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის თაობაზე საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია (შემდგომში - ასოციაცია) არის არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირი. ასოციაცია დაფუძნდა 1994 წლის 9 სექტემბერს. ასოციაციის მიზანს წარმოადგენს ადამიანის ღირსების, უფლებებისა და თავისუფლებების დაცვა. ასოციაციის საქმიანობის ფორმას წარმოადგენს იურიდიული მომსახურების ცენტრების შექმნა და სასამართლოსა და სხვა ორგანოებში წარმომადგენლობის უზრუნველყოფა, სამართლებრივი დაცვის ეფექტური ინფრასტრუქტურის შექმნა, საქართველოს კანონმდებლობის ადამიანის უფლებების საერთაშორისო სტანდარტებთან ჰარმონიზაცია. ასოციაციამ თავისი არსებობის მანძილზე უამრავი კონსტიტუციური სარჩელი წარადგინა, როგორც საკუთარი ასევე ფიზიკური პირების სახელითაც. საკონსტიტუციო სამართალწარმოებასთან დაკავშირებით ასოციაციის გამოცდილების გათვალისწინებით და დასახული მიზნების რეალიზაციის მიზნით საკონსტიტუციო სასამართლოსა და მხარეებს წარვუდგენთ დასკვნას სადავო ნორმის კონსტიტუციურობასთან დაკავშირებით. ევროპის საბჭოს მიდგომა ახალი ტიპის აუდიოვიზუალურ საშუალებებზე სახელმწიფო კონტროლთან დაკავშირებითადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ საქმეზე Informationsverein Lentia ავსტრიის წინააღმდეგ განაცხადა, რომ ერთის მხრივ, ტექნიკურმა პროგრესი, რაც განხორციელდა უკანასკნელი ათწლეულების განმავლობაში, დღეისათვის უკვე აღარ ამართლებს კაბელური მაუწყებლისათვის დაწესებულ შეზღუდვებს, ვინაიდან უამრავი სიხშირე და არხია ხელმისაწვდომი. მეორე მხრივ, აღნიშნულმა აკრძალვებმა დაკარგეს აზრი, ვინაიდან არსებობს აუდიტორიაზე გამიზნული მრავალი უცხოური პროგრამა, რომელთა ლიცენზირების გარეშე კაბელის მეშვეობით გადაცემა კანონიერია.[1] ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ საქმეზე გროპერა ეი-ჯი და სხვები შვეიცარიის წინააღმდეგ განაცხადა: ,,ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-10 მუხლის პირველ პუნქტში სახელმწიფოს მიერ ტელემაუწყებლის ლიცენზირებასთან დაკავშირებით ჩანაწერის გაკეთება, კონვენციის მოსამზადებელი სამუშაოს საწყის ეტაპზე, განპირობებული იყო აშკარად ტექნიკური და პრაქტიკული მოსაზრებებით, რაც დაკავშირებული იყო ხელმისაწვდომი სიხშირეების შეზღუდულ რაოდენობასთან და სამაუწყებლო გადამცემების დამონტაჟებისათვის საჭირო დიდ კაპიტალდაბანდებასთან. კონვენციის მე-10 მუხლის პირველ პუნქტში ჩადებული წინადადება ასახავდა რამდენიმე მონაწილე სახელმწიფოს პოლიტიკურ ინტერესებს, კერძოდ იმას, რომ მაუწყებლობა სახელმწიფოს მიერ ყოფილიყო დაცული. კონვენციის შექმნიდან შეიცვალა მოსაზრებები და ტექნიკურმა პროგრესმა, განსაკუთრებით კი კაბელური გადამცემების გამოჩენამ, ბევრ ევროპულ ქვეყანაში გამოიწვია სახელმწიფო მონოპოლიების გაუქმება და საზოგადოებრივი მომსახურების მიზნით უმეტესად ადგილობრივი კერძო რადიოსადგურების შექმნა. ევროპული კონვენციის მე-10 მუხლის პირველი პუნქტის მე-3 წინადადების საგანი, მიზანი და მოქმედების სფერო შეფასებული უნდა იქნეს მთელი მუხლის კონტექსტში, განსაკუთრებით კი მე-10 მუხლის მე-2 პუნქტთან მიმართებაში. მიუხედვად იმისა, ზოგადად სტრუქტურა ძალიან მსგავსია, მე-10 მუხლის ეკვივალენტური წინადადება არ გვხვდება კონვენციის მე-8, მე-9 და მე-11 მუხლებში. ამ კუთხით მე-10 და მე-11 მუხლის სტრუქტურა განსხვავებულია ზემოხსენებული მუხლებისაგან. მე-10 მუხლის პირველი პუნქტი ადგენს დასაშვებ შეზღუდვას პირველივე პუნქტში. მე-11 მუხლი თავის მხრივ მხოლოდ მეორე პუნქტით უზრუნველყოფს სპეციალურ შეზღუდვას გაერთიანების უფლების განხორციელებაზე შეიარაღებული ძალების, პოლიციის და სახელმწიფო ადმინისტრაციის წარმომადგენლებისათვის. აქედან თითქოს ისეთი დასკვნა უნდა გამოვიტანოთ, რომ აღნიშნულ ურთიერთობასთან დაკავშირებით არ ვრცელდება მე-10 მუხლის მე-2 პუნქტი (ლეგიტიმური მიზანი და პროპორციულობის პრინციპი) გარდა კანონიერების (,,შეზღუდვა კანონით გათვალისწინებული”) პრინციპისა. სასამართლო ასევე მიუთითებს სამოქალაქო და პოლიტიკური უფლებების შესახებ გაეროს 1966 წლის პაქტის მე-19 მუხლის პირველ პუნქტზე, რაც არ შეიცავს მე-10 მუხლის პირველი პუნქტის მესამე წინადადების მსგავს ჩანაწერს მაუწყებლის ლიცენზირებასთან დაკავშირებით. მე-19 მუხლთან დაკავშირებით მოლაპარაკებების ისტორია გვიჩვენებს, რომ ლიცენზირებასთან დაკავშირებული დებულების შეტანის წინადადება იქნა წამოყენებული. უნდა მომხდარიყო არა გავრცელებული ინფორმაციის, არამედ სამაუწყებლო საშუალებების ლიცენზირება, რითაც სიხშირეების გამოყენებისას ქაოსის თავიდან აცილება იქნებოდა შესაძლებელი. მიუხედავად ამისა, მუხლში აღნიშნული დებულების გაჩენას წინააღმდეგობა გაუწიეს იმ საფუძვლით, რომ ლიცენზირება გამოყენებული იქნებოდა თავისუფალი გამოხატვის უფლების საზიანოდ. გადაწყდა, რომ ამგვარი დებულება არ იყო აუცილებელი ვინაიდან, მიჩნეული იქნა, აღნიშნული მიზნებისათვის ლიცენზირება მოცული იყო მე-19 მუხლის მე-3 პუნქტით გათვალისწინებული ,,საჯარო წესრიგის” ცნებით (1961 წლის 5 დეკემბრის გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის მე-16 A/5000 დოკუმენტის 23 პუნქტი) ამგვარ მოსაზრებას მხარს უჭერს დასკვნა იმის შესახებ, რომ მე-10 მუხლის პირველი პუნქტის მესამე წინადადების მიზანია, ნათელი გახადოს სახელმწიფოსათვის მინიჭებული უფლებამოსილება - ლიცენზირების სისტემის მეშვეობით დაარეგულიროს საკუთარ ტერიტორიაზე მაუწყებლობის ორგანიზება, განსაკუთრებით მისი ტექნიკური მხარეები. ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ლიცენზირების ღონისძიებებზე სხვაგვარად ვერ გავრცელდება მე-10 მუხლის მე-2 პუნქტის მოთხოვნები. თუკი სახელმწიფოს მხრიდან მაუწყებლობის ლიცენზირება არ გაივლიდა უფლებაში ჩარევის სამსაფეხუროვან ტესტს, მაშინ აღნიშნული ღონისძიება წინააღმდეგობაში მოვიდოდა მთლიანად მე-10 მუხლის მიზნებთან.”[2] კულტურის, მეცნიერებისა და განთლების კომიტეტის მომხსენებლის ენდრიუ მექინთოშის 2008 წლის 18 დეკემბრის ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის #11775 დოკუმენტში[3] აღნიშნულია: ,,3. ტრადიციული აუდიოვიზუალური და ბეჭვდითი მედია თანდათან იცვლება ელექტრონული მედიის ახალი ფორმებით, რომლის გამოსახულების, ხმის და ტექსტის მიღება შესაძლებელი ხდება სხვადასხვა უძრავი თუ მოძრავი სადგურების მეშვეობით, რომლთა გამოყენებაც ხდება ტალღების ან ციფრული მიწისზედა გადამცემებით, თანამგზავრებით ან კაბელით. ის, რაც დღეს მიჩნეულია მაუწყებლობად, მომავალში შესაძლოა განხორციელდეს ინტერნეტის მეშვეობით, სადაც მომხმარებელს ხელი მიუწვდება უამრავი შინაარსის წყაროსთან, რასაც არ გააჩნია არავითარი გეოგრაფიული საზღვრები. ,,4. ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-10 მუხლის პირველი პუნქტი უფლებას აძლევს სახელმწიფოებს, მოახდინონ სამაუწყებლო და კინოწარმოების ლიცენზირება. საპარლამენტო ასამბლეას სჯერა, ამ გაგებით ტელე და სხვაგვარი მაუწყებლობა არ მოიცავს ინტერნეტ რადიოსა და ტელევიზიას, რაც არ მოითხოვს სახელმწიფოს მხრიდან ნებართვის მიცემას. ინტერნეტ რადიოს და ტელევიზიის მიმართ სახელმწიფოს დამოკიდებულება უნდა გაუთანაბრდეს ტექსტის, გამოსახულებისა და ხმის მქონე ინტერნეტ-გაზეთსა და ვებ-გვერდს. 5. ტექნოლოგიურმა პროგრესმა გაზარდა იმგვარი არხების, პროგრამებისა და მომსახურებების რაოდენობა, რაც ხელმისაწვდომია აუდიოვიზუალური მედიის მეშვეობით. აღნიშნული მაყურებელსა და მსმენელს უზრუნველყოფს ფართო არჩევანით, პირდაპირ მომცველი და მოთხოვნადი მომსახურებით. მიუხედავად ამისა, მეტი აუდიოვიზუალური პროდუქტი აუცილებლად არ გულისხმობს მეტ პლურალიზმს, მრავალფეროვნებას და ხარისხს. ეს მოთხოვნები კი აუდიოვიზუალური პოლიტიკის პრიორიტეტად რჩება. 6. ახალი აუდიოვიზუალური მედიის მაყურებელი, მსმენელი და მკითხველი დიდი პასუხისმგებლობის მატარებელი ხდება იმ შინაარსთან მიმართებაში, რასაც ის ირჩევს ან რაშიც მას შეუძლია წვლილის შეტანა, იმავდროულად სახელმწიფო მარეგულირებელი ხელისუფლების ზემოქმედება შინაარსთან მიმართებაში ნაკლებად ეფექტური ხდება. ქვეყნის შიგნით კანონმდებლები მოწოდებული არიან, გადახედონ არსებულ რეგულაციებს და მიზნის მისაღწევად დაადგინონ ახალი საშუალებები აუდიოვიზუალური მედიის პოლიტიკის მხედველობაში მიღებით, მაშინ როდესაც ზემოხსენებული მიზნები კვლავაც აქტუალურია ახალი მედია გარემოს პირობებში.”[4]
აღნიშნული პრინციპების მიმართება სადავო ნორმასთან,,მაუწყებლობის შესახებ” საქართველოს კანონი ითვალისწინებს საკაბელო ქსელით და მიწისზედა თანამგზავრის საშუალებით მაუწყებლობის დაწყებისათვის სახელმწიფოს მხრიდან ლიცენზირებას. ამგვარად, სახელმწიფოს მარეგულირებელი ზემოქმედების ფარგლები საკაბელო და თანამგზავრული მაუწყებლობასთან დაკავშირებით სიხშირული სპექტრით მაუწყებლობის რეგულირების ფარგლების იდნეტურია. როგორც აღვნიშნეთ, სახელმწიფოს სალიცენზიო უფლებამოსილება დაკავშირებულია ე.წ. ,,ტრადიციულ” აუდიოვიზუალურ მედიასთან. სახელმწიფოს წინაშე მდგარი მწვავე სოციალური აუცილებლობა, ლიცენზირების სისტემის მეშვეობით დაერეგულირებენა აუდიოვიზუალური (ტელერადიომაუწყებლობის) მაუწყებლობა, მდგომარეობდა იმ რესურსის, სამაუწყებლო სიხშირის ბუნებრივ სიმწირეში, რომლითაც ხორციელდებოდა მაუწყებლობა. უკანასკნელ ტექნიკურ პროგრესამდე სიხშირული სპექტრი იყო აუდიოვიზუალური ეფექტის მოხდენის ერთადერთი საშუალება. თავის მხრივ, სიხშირული სპექტრი ბუნებრივად ამოწურვადია და ხშირად ვერ უპასუხებს ყველა კერძო პირის მხრიდან მათი ექსპლოატაციის სურვილებს. რამდენიმე პირის მიერ ერთი სიხშირის გამოყენება იწვევს ურთიერთშეუთავსებლობას. ერთ სამაუწყებლო სიხშირეზე განხორციელებული რამდენიმე სიგნალის აღქმა შეუძლებელი ხდება მსმენილისა თუ მაყურებლისათვის. არათუ ერთ სიხშირეზე, არამედ ერთმანეთის მომიჯნავე სხვადასხვა სიხშირეზეც კი წარმოიქმნება ურთიერთშეუთავსებლობის პრობლემა, თუკი ერთ-ერთი მაუწყებლის გადამცემის სიმძლავრის დასაშვები პარამეტრები მნიშვნელოვნად აღემატება მეზობელ სიხშირეზე მაუწყებლის გადამცემის სიმძლავრის პარამეტრებს. სწორედ, ეს იყო ის მდგომარეობა, რაც სამოქალაქო და პოლიტიკური უფლებების პაქტის მე-19 მუხლის ტექსტის შემუშავებისას, ,,სიხშირეთა გამოყენების ქაოსად” იქნა შეფასებული (იხილეთ ზემოთ). აქედან გამომდინარე, სახელმწიფო აღმოჩნდა ერთადერთი სუბიექტი, რომელმაც სრულიად კანონიერად იტვირთა სიხშირეების მართვის ფუნქცია. ეს უპირველესად, გამოწვეული იყო მომხმარებლის ინტერესებით, მიეღო ხარისხიანი ტელე-რადიო პროგრამები ხმისა და გამოსახულების ხარვეზის გარეშე. სახელმწიფოს მხრიდან სიხშირეთა მარეგულირებლის ფუნქცია გულისხმობს შეზღუდული რესურსის ეფექტიანად გამოყენებას და აუდიტორიის მრავალფეროვანი მოთხოვნებისადმი პასუხს. საზოგადოებაში არსებული განსხვავებულობის სათანადო წარმოჩენა დიდი ხნის განმავლობაში აიძულებდა ისეთ ევროპულ სახელმწიფოებს, როგორიცაა შვეიცარია და ავსტრია, საზოგადოებრივი მაუწყებლების მონოპოლია დაეწესებინათ სიხშირულ სპექტრზე. ეს მონოპოლია ემსახურებოდა იმას, რომ თავიდან ყოფილიყო აცილებული იმ ცალკეული პირების ხელში სიხშირეთა მოხვედრა, რომლებიც ბუნებრივად ამოწურვად რესურსს გამოიყენებდნენ პირადი ინტერესებისათვის და არ ასახავდნენ საზოგადოების მრავალფეროვან ინტერესებს. მოგვიანებით, სახელმწიფოს შესაბამისი მარეგულირებელი ორგანოს სიხშირეთა კონტროლის ფუნქცია უნდა განიმარტოს როგორც სიხშირეთა განაწილებისას პრიორიტეტების განსაზღვრის უფლებამოსილებით. კერძო პირებზე ლიცენზიის გაცემისას, მარეგულირებელი ორგანო უზრუნველყოს იმას, რომ შეძლებისდაგვარად თანაბრად იქნას დაკმაყოფილებული საზოგადოების მრავალფეროვანი ინტერესები და გემოვნება. შეზღუდულმა სიხშირეებმა შეძლებისდაგვარად თანაბრად უნდა დააკმაყოფილოს პოლიტიკით, სპორტით, კულტურით და სხვა სფეროთი დაინტერესებული ადამიანები. სამაუწყებლო კონცეფცია არის ერთ-ერთი კრიტერიუმი, რომლითაც შეირჩევა პრეტენდენტები. ლიცენზიის გაცემის შემდეგ, მარეგულირებელი ორგანო ვალდებული ხდება, აუდიტორიის ინტერესებიდან გამომდინარე, აკონტროლოს ტექნიკური თვალსაზრისით, რამდენად ხარისხიანად ხორციელდება მაუწყებლობა. ხომ არა აქვს ადგილი ლიცენზიის გარეშე სიხშირეთა გამოყენებას, ან დასაშვები პარამეტრების დარღვევით მეზობელი სიხშირიდან ხომ არ ხდება გადამცემის სიმძლავრის დაუშვებელი ზემოქმედება. ამგვარი ხელყოფის არსებობის შემთხვევაში მარეგულირებელი უზრუნველყოფს სანქციების გატარებით წესრიგის აღდგენას. ტექნიკურმა პროგრესმა ძირეულად შეცვალა აუდივიზუალური მედია. გაჩნდა მაუწყებლები, რომლებიც არ იყენებენ სიხშირულ სპექტრს, აუდივიზუალურ ეფექტს ახდენენ საკაბელო ქსელით და თანამგზავრული სადგურების მეშვეობით. ეს უკანასკნელი საშუალებები სიხშირული სპექტრისაგან განსხვავებით არ წარმოადგენენ ბუნებრივად ამოწურვად რესურსს. დღის წესრიგიდან იხსნება პრიორიტეტიზაციის საკითხი, ვინაიდან საკაბელო ქსელით და თანამგზავრით მაუწყებლობის განხორციელების შესაძლებლობა აქვთ ასობით ერთნაირი და განსხვავებული სამაუწყებლო კონცეფციის მქონე პროგრამებს. ახალი მედია უკეთ პასუხობს საზოგადოების მზარდ და აბსოლიტურად ერთმანეთისაგან განსხვავებულ მოთხოვნებს. სწორედ, საკაბელო ქსელია ის სივრცე, სადაც გაჩნდა უამრავი სპეციალიზირებული სამაუწყებლო პროგრამები (უამრავი სპორტული, მუსიკალური, გასართობი თემატური სატელევიზიო და რადიო სადგურები). ტექნიკურმა პროგრესმა ახალი გამოწვევის წინაშე დააყენა სახელმწიფოს მარეგულირებელი ფუნქცია. გარდა იმისა, რომ კაბელური ქსელისა და თანამგზავრის გამოყენების პრიორიტეტიზაცია გახდა ყოველგვარ აზრს მოკლებული, დღის წესრიგიდან მოიხსნა ურთიერთთავსებადობის პრობლემაც. როგორც ინტერნეტ რესურსი არ არის შეზღუდული ყველა იმ პირისათვის, ვისაც ვებ-გვერდის გახსნა სურს, ასევე არ არის შეზღუდული კაბელური ქსელითა და თანამგზავრით მაუწყებლობა ყოველგვარი ტექნიკური ხარვეზებისა და გამომსახველობის, ხმის და ტექსტის ხარისხის დაცვით. ეს გარემოება აიძულებს სახელმწიფოს კაბელურ და თანამგზავრულ მაუწყებლებთან მიმართებაში გადახედოს თავის მარეგულირებელ ფუქნციას. ნებისმიერ შემთხვევაში რეგულირების ფარგლები უნდა იყოს უფრო ვიწრო, ვიდრე ეს სიხშირულ მაუწყებლებთან მიმართებაში ხდება. კაბელური ქსელით და თანამგზავრით მაუწყებლობასთან მიმართებაში სახელმწიფოებრივი კონტროლი უნდა მდგომარეობდეს, არა მაუწყებლობის დაწყებასა და ტექნიკურ რეგულირებაში, არამედ სამაუწყებლო პროგრამების შინაარსის კანონიერების შემოწმებაში. თუკი კაბელური ქსელით მაუწყებელის მხრიდან ადგილი აქვს სიძულვილის ენას, საბავშვო ან სხვაგვარ აკრძალულ პორნოგრაფიას, მარეგულირებელი ორგანო უნდა უზრუნველყოფდეს მის მიმართ კანონით გათვალისწინებული ღონისძიებების გამოყენებას, ამგვარი მაუწყებლობის შეწყვეტის ჩათვლითაც კი. ლიცენზირების არსებული სისტემის მეშვეობით კი საკაბელო ქსელით და თანამგზავრით განხორციელებული მაუწყებლობა ყოველგვარ აზრს არის მოკლებული.
შედარებითსამართლებრივი ასპექტი,,კერძო ტელევიზიების შესახებ” ავსტრიის ფედერალური კანონის მე-2 მუხლის მეორე პუნქტის შესაბამისად, ლიცენზია განსაზღვრულია, როგორც მაუწყებლობისა და ტელეკომუნიკაციის შესახებ კანონის დებულებების შესაბამისად, დაფარვის ზონაში სამაუწყებლო პროგრამების გადაცემა სათანადო გადაცემის საშუალებების გამოყენების მეშვეობით. იმავე მუხლის მე-5 პუნქტის თანახმად, გადაცემის საშუალებები ნიშნავს ისეთ ტექნიკურ პარამეტრებს, როგორიცაა გადამცემის ადგილი, სიხშირე, გადამცემის სიმძლავრე, ანტენის მახასიათებლები, სატელევიზიო პროგრამების მიწისზედა სიგნალის მეშვეობით გადაცემა, ან თანამგზავრული გადამცემის შემთხვევაში თანამგზავრული და ხმელეთის თანამგზავრული გადამცემი სადგურის ტექნიკური პარამეტრები. სატელევიზიო პროგრამებისა და სხვა მომსახურების ციფრული მიწისზედა გადამცემის შემთხვევაში, მულტიფლექსური ოპერატორის მიერ ციფრული ტექნიკური პარამეტრების გავრცელება. ტექნიკურ პარამეტრებში იგულისხმება გადაცემის ადგილი, სიხშირე, გადამცემის სიმძლავრე, სიჩქარისა და მოცულობის ოდენობა.”[5] გადამცემი საშუალებების ჩამონათვალში არ გვხვდება სატელევიზიო პროგრამების გადაცემა კაბელის მეშვეობით. სამაგიეროდ, მე-2 მუხლი ცალკე შეიცავს საკაბელო ქსელის განმარტებას. მე-14 პუნქტის თანახმად, კაბელური ქსელი არის კაბელური ინფრასტრუქტურა, რაც გამოიყენება გადაცემისა და ტრანზიტისათვის. მე-15 პუნქტის შესაბამისად, გადაცემა ნიშნავს პროგრამებისა და დამატებითი მომსახურების გაშვებას, რაც გათვალისწინებულია ზოგადად საზოგადოებისათვის, ხორციელდება მიწისზედა უკაბელო გადამცემის, კაბელური ქსელის და თანამგზავრის მეშვეობით მე-16 პუნქტის შესაბამისად, ტრანზიტი ნიშნავს ზოგადად საზოგადოებაზე გათვლილი სატელევიზიო გადაცემების ერთდროულად მიღებას და გადაცემას მიწისზედა უკაბელო გადამცემის საშუალებით, რადიო ან სატელევიზიო პროგრამების გადაცემას საკაბელო ქსელის ან თანამგზავრის მეშვეობით. [6] ამგვარად, საკაბელო ქსელი ავსტრიის ,,კერძო ტელევიზიების შესახებ” კანონის შესაბამისად, არ წარმოადგენს გადამცემ საშუალებას. ეს უკანასკნელი კი აღნიშნული კანონის შესაბამისად, შეტანილია ლიცენზიის დეფინიციაში და შესაბამისად, ლიცენზირების საგანია. კაბელური ქსელით მაუწყებლობა არ არის შესატანილი ლიცენზირების ცნებაში, მაგრამ წარმოადგენს თუ არა აღნიშნული საშუალებით მაუწყებლობა ლიცენზიის საგანს? ავსტრიის კანონის მე-2 თავის მე-3 მუხლის მე-5 პუნქტის შესაბამისად, მაუწყებლობის ორგანიზატორი, რომელიც არ ხვდება ამ კანონის მე-2-დან მე-4 მუხლის დეფინიციის ქვეშ, ვალდებულია მიიღოს ლიცენზია აღნიშნული კანონის შესაბამისად, ავსტრიისათვის განკუთვნილი სათანადო გადამცემი საშუალებებით კანონიერი სარგებლობისათვის საერთაშორისო სატელეკომუნიკაციო სამართლის ნორმების დაცვით, თუკი სიგნალის გადაცემა ხორციელდება ავსტრიაში ხმელეთის თანამგზავრული გადამცემი სადგურის მეშვეობით. იმავე მუხლის მე-6 პუნქტით, კაბელური მაუწყებლობის პროგრამების ტრანზიტი ხმელეთის თანამგზავრით, ასევე მოითხოვს ლიცენზირებას.[7] ამგვარად ლიცენზირების მიღმა რჩება კაბელური მაუწყებლობის გავრცელება, ასევე აღნიშნული გადაცემების ტრანზიტი, თუ იგი ხორციელდება უკაბელო მიწისზედა გადამცემის და ტელერადიო პროგრამების საკაბელო ქსელის ტრანზიტით. კანონმა მხოლოდ ხმელეთის თანამგზავრული სადგურით შემოფარგლა საკაბელო ტრანზიტის ლიცენზირების საკითხი. ავსტრიული კანონონისაგან განსხვავებით, ,,მაუწყებლობის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის ,,ტ” ქვეპუნქტმა ფიზიკური ან იურიდიული პირის მიერ საკაბელო ქსელის ან თანამგზავრის მეშვეობით მაუწყებლობა ლიცენზიის ფლობის ფაქტს დაუკავშირა. აღნიშნული ნორმა მიუთითებს, რომ იმისათვის რომ ფიზიკურმა ან იურიდიულმა პირმა განახორციელოს ტელე- ან რადიოპროგრამების გავრცელება სახმელეთო გადამცემებით, საკაბელო ქსელის ან თანამგზავრის მეშვეობით, სადენით ან ჰაერით, კოდირებული ან არაკოდირებული ფორმით, ის უნდა იყოს ლიცენზირებული. ,,კერძო ტელევიზიის შესახებ” ავსტრიის კანონის მე-3 თავი ითვალისწინებს შესაბამისი სუბიექტისათვის ლიცენზიის გაცემის პროცედურას. მაგრამ სპეციალურ წესებს ადგენს კაბელური მაუწყებლობისათვის. კერძოდ, კანონის მე-9 მუხლი დასათაურებულია ,,კაბელური მაუწყებლობის მომსახურების ორგანიზაციის შეტყობინებით.” აღნიშნული მუხლის პირველი პუნქტის მიხედვით, მაუწყებლობის გადაცემის დაწყებამდე ერთი კვირით ადრე კაბელური მაუწყებელი წარუდგენს შეტყობინებას მარეგულირებელ ორგანოს, ისევე როგორც დაინტერესებულ ფედერალურ პროვინციასა და ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოს, კაბელური მაუწყებლობის დაწყების განზრახვის თაობაზე. იგივე წესით კაბელური ქსელის ოპერატორმა უნდა შეიტანოს შეტყობინება პროგრამების რეტრანსლირების თაობაზე. შეტყობინება უნდა შეიცავდეს ისეთ ინფორმაციას, როგორიცაა იმ კაბელური მაუწყებლის, მისი წარმომადგენელისა და აგენტის, სახელი, მისამართი, რომელიც უფლებამოსილია მიიღოს მომსახურების დოკუმენტი. გარდა ამისა, წარდგენილი უნდა იყოს მტკიცებულებები ამ კანონის მე-10 და მე-11 მუხლების მოთხოვნების დაკმაყოფილების თაობაზე. პროგრამების ფორმატის, გადაცემების ხანგძლივობის, შესვენებების და ა.შ. ზემოხსენებული მოთხოვნები შეეხება იმ საკაბელო მაუწყებლებს, რომლებიც ემსახურებიან სულ მცირე ას ოჯახს. კაბელური მაუწყებლობის ორგანიზატორი განაახლებს ამ მუხლის მეორე პუნქტში გათვალისწინებულ მონაცემებს ყოველწლიურად და წარადგენს მას მარეგულირებელ ორგანოში ყოველი წლის 31 დეკემბერს. მარეგულირებელი ორგანო ინახავს კაბელური მაუწყებლების შესახებ სიის განახლებულ ვერსიას, რაც უნდა გამოქვეყნდეს სათანადო ფორმით.[8] ,,კერძო ტელევიზიების შესახებ” კანონის 55-ე მუხლის მე-4 მუხლი კანონის განმეორებითი და სერიოზული დარღვევისათვის ითვალისწინებს ფედერალური საკომუნიკაციო საბჭოს მხრიდან პროცედურის ინიცირებას, რაც ითვალისწინებს ლიცენზიის მფლობელის მიმართ ლიცენზიის ჩამორთმევას, ხოლო კაბელური მაუწყებლის მიმართ საქმიანობის აკრძალვას. რაც შეეხება ,,მაუწყებლობის შესახებ” საქართველოს კანონს: 38-ე მუხლის მე-5 პუნქტის შესაბამისად, ტელე- ან რადიოსამაუწყებლო თანამგზავრული სისტემების მიწისზედა სადგურების ან საკაბელო ქსელის გამოყენებით მაუწყებლობა ექვემდებარება ლიცენზირებას. აღნიშნული საშუალებებით მაუწყებლობისათვის ლიცენზიის მისაღებად ან მოდიფიცირებისათვის ზემოხსენებული ნორმა ითვალისწინებს მარტივი ადმინისტრაციული წარმოების პროცედურას. ხსენებული ნორმა უპირისპირდება იმავე 38-ე მუხლის მე-4 პუნქტს, რომლითაც ამოწურვადი სიხშირული სპექტრით მაუწყებლობისათვის ლიცენზიის გაცემა, მოდიფიცირება, მისი მოქმედების შეჩერება და გაუქმება, აგრეთვე ტელე- ან რადიოსამაუწყებლო თანამგზავრული სისტემების მიწისზედა სადგურების ან საკაბელო ქსელის გამოყენებით მაუწყებლობის ლიცენზიის მოქმედების შეჩერება და გაუქმება ხორციელდება საჯარო ადმინისტრაციული წარმოების წესით. ,,მაუწყებლობის შესახებ” საქართველოს კანონი მიღებულია 2004 წლის 23 დეკემბერს. უფრო გვიან 2005 წლის 25 ივნისს მიღებულია ,,ლიცენზიებისა და ნებართვების შესახებ” საქართველოს კანონი. აღნიშნული კანონის მე-10 მუხლის მე-3 პუნქტის შესაბამისად, ლიცენზიის გამცემი ლიცენზიის გაცემის თაობაზე გადაწყვეტილებას იღებს საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის IX თავით განსაზღვრული საჯარო ადმინისტრაციული წარმოების წესით და ამ კანონის შესაბამისად. 2008 წლის 10 მარტს საქართველოს კომუნიკაციების ეროვნულმა კომისიამ #120/23 გადაწყვეტილებაში იხელმძღვანელა რა ,,ნორმატიული აქტების შესახებ” საქართველოს კანონის 25-ე მუხლის მე-2 პუნქტით, რომლის თანახმადაც: ,,იერარქიის ერთი და იგივე საფეხურის ნორმატიულ აქტებს შორის წინააღმდეგობის წარმოქმნისას მოქმედებს უფრო გვიან მიღებული (გამოცემული) აქტით დადგენილი ნორმა.” (ეს იყო 1996 წლის 29 ოქტომბრის კანონის ჩანაწერი, რაც დღეის მდგომარეობით გაუქმებულია. იდენტური შინაარსის ჩანაწერი არსებობს დღეს მოქმედ 2009 წლის 22 ოქტომბრის ,,ნორმატიული აქტების შესახებ” საქართველოს კანონის მე-7 მუხლის მე-8 პუნქტში - ,,თანაბარი იურიდიული ძალის მქონე ნორმატიულ აქტებს შორის წინააღმდეგობის შემთხვევაში უპირატესობა ენიჭება უფრო გვიან მიღებულ (გამოცემულ) ნორმატიულ აქტს.”). საქართველოს კომუნიკაციების ეროვნულმა კომისიამ ზემოხსენებულ გადაწყვეტილებაში არ გამოიყენა ,,მაუწყებლობის შესახებ” საქართველოს კანონის 38-ე მუხლის მე-5 პუნქტი და ამის ნაცვლად იხელმძღვანელა ,,ლიცენზიებისა და ნებართვების შესახებ” საქართველოს კანონის მე-10 მუხლის მე-3 პუნქტით, რის შედეგადაც მარტივი ადმინისტრაციული წარმოების ნაცვლად შპს სტუდია ,,მაესტროსათვის” საკაბელო ქსელის გამოყენებით კერძო საერთო სამაუწყებლო ლიცენზიის მინიჭების თაობაზე დაიწყო არა მარტივი, არამედ საჯარო ადმინისტრაციული წარმოება.[9] ამგვარად, ამოწურვადი სიხშირული სპექტრით და ამოუწურავი საკაბელო ქსელით, ისევე როგორც თანამგზავრით მაუწყებლობისათვის ერთობლიობაში წაკითხული საქართველოს კანონმდებლობით მოითხოვება ერთნაირი გართულებული პროცედურა -საჯარო ადმინისტრაციული წარმოების ჩატარების სახით. ჩვენს მიერ დასახელებული ნორმები წაკითხვა იძლევა მხოლოდ ერთადერთი დასკვნის გაკეთების შესაძლებლობა - საკაბელო ქსელით და თანამგზავრით მაუწყებლობა ექვემდებარება ლიცენზირებას. ამგვარი დასკვნა არა მხოლოდ ,,მაუწყებლობის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის ,,ტ” ქვეპუნქტსა და იმავე კანონის 38-ე მუხლის მე-5 პუნქტში საკაბელო ქსელით და თანამგზავრული მაუწყებლობის ლიცენზირების თაობაზე პირდაპირ გაკეთებული ჩანაწერიდან გამომდინარეობს, არამედ ამაზე ასევე მეტყველებს ,,მაუწყებლობის შესახებ” საქართველოს კანონისა და ,,კერძო ტელევიზიების შესახებ” ავსტრიის კანონის შედარებითი ანალიზი. დავას არ იწვევს ის გარემოება, რომ საკაბელო და თანამგზავრული მაუწყებლობა წარმოადგენს ორივე ქვეუნის კანონმდებლობის რეგულირების საგანს. თუმცა ავსტრიული კანონმდებლობა საკაბელო ქსელით მაუწყებლობას განსხვავებულ რეჟიმს უქვემდებარებს და სპეციალურად ადგენს იმ ნორმებს, რომლებითაც კაბელური მაუწყებლის საქმიანობის დაწყების საფუძველი ხდება არა ლიცენზირება, არამედ ერთი კვირით ადრე გაკეთებული შეტყობინება, რაც ხდება მარეგულირებელი ორგანოს მხრიდან ხდება სათანადო მომსახურების დოკუმენტის გაცემის საფუძველი. ეს დოკუმენტი არ არის გართულებული პროცედურის შედეგად მინიჭებული ლიცენზია. მაუწყებლის მიერ დოკუმენტის გაცემის საფუძველი ხდება კაბელური ქსელით მაუწყებლობის საქმიანობის დაწყების თაობაზე წინასწარი შეტყობინება, რაც სათანადო სახელმწიფო ორგანოს მხრიდან არანაირი გადაწყვეტილების მიღებას არ საჭიროებს. შეტყობინება არის საშუალება, რითაც კომპეტენტური ორგანოსათვის წინასწარ ცნობილი ხდება, რომ კაბელით მაუწყებლობას იწყებს შესაბამისი პირი. ამის შემდეგ, მარეგულირებელ ორგანოს ევალება ის, რომ განახორციელოს მონიტორინგი აღნიშნული საკაბელო ქსელის მაუწყებლობაზე და აკრძალოს მისი საქმიანობა, თუკი იარსებებს კანონის 55-ე მუხლით გათვალისწინებული გარემოება. საკაბელო ქსელით და თანამგზავრით მაუწყებლობასთან დაკავშირებით არსებობდა სპეციალური ჩანაწერი ,,მაუწყებლობის შესახებ” საქართველოს კანონის 38-ე მუხლის მე-4 პუნქტითაც, რაც ამგვარ მაუწყებლობას სიხშირული სპექტრით მაუწყებლობისაგან განსხვავებით მარტივ ადმინისტრაციულ წარმოებას უქვემდებარებდა. თუმცა ,,ლიცენზიებისა და ნებართვების შესახებ” კანონის მიღებამ თანამგზავრული და საკაბელო ქსელის მეშვეობით მაუწყებლობის დაწყება გაუთანაბრა სიხშირული სპექტრით მაუწყებლობის დაწყებას, ვინაიდან ყველა მათგანი საჯარო ადმინისტრაციულ წარმოების შედეგია. ცხადია, როდესაც საუბარია ლიცენზირებაზე, მიუხედავად იმისა, აღნიშნული მარტივი თუ საჯარო წარმოებით დგება, სახეზე გვაქვს გარემოება, როდესაც მარეგულირებელ ორგანოს შესაძლებლობა ეძლევა, არ უბრალოდ ცნობად მიიღოს შეტყობინება, არამედ სათანადო გარემოების არსებობის შემთხვევაში, უარი განაცხადოს საკაბელო ქსელით ან თანამგზავრით მაუწყებლობის მსურველი პირის მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე, გასცეს სამაუწყებლო ლიცენზია.
თხოვნა ,,საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ” საქართველოს კანონის მე-141 მუხლის მე-3 პუნქტით დადგენილი წესით გამოიყენოთ საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის წერილობითი მოსაზრება.
თამარ ხიდაშელი საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის თავმჯდომარე[1]http://cmiskp.echr.coe.int/tkp197/view.asp?item=7&portal=hbkm&action=html&highlight=AUSTRIA%20|%2010&sessionid=51942268&skin=hudoc-en [2]http://cmiskp.echr.coe.int/tkp197/view.asp?item=1&portal=hbkm&action=html&highlight=10%20|%20cable%20|%20broadcasting&sessionid=52081285&skin=hudoc-en 60. The insertion of the sentence in issue, at an advanced stage of the preparatory work on the Convention, was clearly due to technical or practical considerations such as the limited number of available frequencies and the major capital investment required for building transmitters. It also reflected a political concern on the part of several States, namely that broadcasting should be the preserve of the State. Since then, changed views and technical progress, particularly the appearance of cable transmission, have resulted in the abolition of State monopolies in many European countries and the establishment of private radio stations - often local ones - in addition to the public services. Furthermore, national licensing systems are required not only for the orderly regulation of broadcasting enterprises at the national level but also in large part to give effect to international rules, including in particular number 2020 of the Radio Regulations (see paragraph 35 above). 61. The object and purpose of the third sentence of Article 10 § 1 (art. 10-1) and the scope of its application must however be considered in the context of the Article as a whole and in particular in relation to the requirements of paragraph 2 (art. 10-2). There is no equivalent of the sentence under consideration in the first paragraph of Articles 8, 9 and 11 (art. 8, art. 9, art. 11), although their structure is in general very similar to that of Article 10 (art. 10). Its wording is not unlike that of the last sentence of Article 11 § 2 (art. 11-2). In this respect, however, the two Articles (art. 10, art. 11) differ in their structure. Article 10 (art. 10) sets out some of the permitted restrictions even in paragraph 1 (art. 10-1). Article 11 (art. 11), on the other hand, provides only in paragraph 2 (art. 11-2) for the possibility of special restrictions on the exercise of the freedom of association by members of the armed forces, the police and the administration of the State, and it could be inferred from this that those restrictions are not covered by the requirements in the first sentence of paragraph 2 (art. 11-2), except for that of lawfulness ("lawful"/"légitimes"). A comparison of the two Articles (art. 10, art. 11) thus indicates that the third sentence of Article 10 § 1 (art. 10-1), in so far as it amounts to an exception to the principle set forth in the first and second sentences, is of limited scope. The Court observes that Article 19 of the 1966 International Covenant on Civil and Political Rights does not include a provision corresponding to the third sentence of Article 10 § 1 (art. 10-1). The negotiating history of Article 19 shows that the inclusion of such a provision in that Article had been proposed with a view to the licensing not of the information imparted but rather of the technical means ofbroadcasting in order to prevent chaos in the use of frequencies. However, its inclusion was opposed on the ground that it might be utilised to hamper free expression, and it was decided that such a provision was not necessary because licensing in the sense intended was deemed to be covered by the reference to "public order" in paragraph 3 of the Article (see Document A/5000 of the sixteenth session of the United Nations General Assembly, 5 December 1961, paragraph 23). This supports the conclusion that the purpose of the third sentence of Article 10 § 1 (art. 10-1) of the Convention is to make it clear that States are permitted to control by a licensing system the way in which broadcasting is organised in their territories, particularly in its technical aspects. It does not, however, provide that licensing measures shall not otherwise be subject to the requirements of paragraph 2 (art. 10-2), for that would lead to a result contrary to the object and purpose of Article 10 (art. 10) taken as a whole. [4] 3. Traditional audiovisual media and print media are increasingly converging into new forms of electronic media for images, sound and text which are accessible via different fixed or mobile platforms using analogue or digital terrestrial transmissions, satellite or cable. Much of what is now considered broadcasting may in future be delivered over the Internet, where the user controls his or her access to countless sources of content which know no geographic boundaries. 4. Article 10 (paragraph 1) of the European Convention on Human Rights permits states to require "the licensing of broadcasting, television or cinema enterprises". The Assembly believes that broadcasting and television in this sense should not include Internet radio or Web television, which should not require national authorisations. Internet radio and Web television should be treated like Internet-based newspapers or Web sites with text, images and sound. 5. Technological progress is increasing the number of channels, programmes and services accessible through audiovisual media. This provides viewers and listeners with a wider choice, comprising linear and on-demand services. However, more audiovisual content does not necessarily mean greater plurality, diversity and quality of content, which remain priorities for audiovisual policies. 6. The viewer, listener or reader of new audiovisual media services is having to bear greater responsibility for the content he or she may select and potentially even contribute to, while content regulation through national regulatory authorities is becoming less feasible. National legislators are, therefore, compelled to review their existing regulation and set up new means for achieving their objectives regarding audiovisual media policy, with the latter objectives still remaining valid also in the new media environment. [5] http://www.rtr.at/en/rf/PrTV-G/PrTV-G%20english.pdf License: The authorization under statutory broadcasting and telecommunications provisions for the emission of a broadcasting program in a coverage area, using the assigned transmission capacities; 5. Transmission capacity: The technical parameters, such as transmitting location, frequency, transmitting power and antenna characteristics for the analog terrestrial emission of television programs, or, in case of satellite transmission, the technical parameters of the satellite and the earth-satellite transmitting stations, or, in case of the digital terrestrial emission of television programs and additional services, the technical parameters for the digital dissemination by the multiplex operator, such as transmitting locations, frequencies, transmitting power, data rates and data volumes; [6] 14. Cable network: A cable infrastructure that is used for dissemination and redissemination; 15. Dissemination: The presentation of programs or additional services, addressed to a general public, via wireless terrestrial transmission or via a cable network or via satellite; 16. Re-dissemination: To receive and, at the same time, to transmit (in full and unchanged) television programs which the general public can receive via wireless terrestrial transmission, or radio or television programs broadcast via cable networks or via satellite. The transmission of a framework program is also considered to be a redissemination, if the duration of the window programs inserted into the framework does not exceed a total period of 120 minutes per day. The same shall apply when a cable network operator inserts regional program features of the Austrian Broadcasting Corporation (§ 3 (2) of the ORF Act) into ORF programs with nationwide dissemination [7] (5) A broadcasting organizer who does not fall under the definitions of paragraphs 2 to 4 shall require a license according to the present law if he lawfully uses a transmission capacity assigned to Austria by means of international telecommunications law, or if signals are transmitted from an earth-satellite transmitting station in Austria. (6) The re-dissemination of cable broadcasting programs via satellite, provided according to the present law, shall also require a license. [8] Reporting the Organization of Cable Broadcasting Services § 9. (1) One week before commencing dissemination, cable broadcasters shall report to the regulatory authority, as well as to the federal provinces and local communities concerned that they will provide cable broadcasting. In a like manner, cable network operators shall report that they will re-disseminate programs. (2) The report shall contain the name, address as well as possible representatives or agents of the cable broadcaster authorized to receive the service of documents, in addition to evidence of compliance with the requirements of §§ 10 and 11. Moreover, it shall be explained whether the program is a full-range program, a format, window or framework program, as well as the maximum duration of the program, and the number and time scope of window programs, together with coverage of the cable broadcasting programs. (3) Paragraphs 1 and 2 shall not apply to cable networks that provide services to fewer than one hundred households. (4) Cable broadcasting organizers shall update the data listed in paragraph 2 on an annual basis and communicate them to the regulatory authority by 31 December of every year. The regulatory authority shall keep an up-to-date list of the cable broadcasting organizers which it shall publish in suitable form. |