თქვენ არ ეცნობით კონსტიტუციური სარჩელის/წარდგინების სრულ ვერსიას. სრული ვერსიის სანახავად, გთხოვთ, ვერტიკალური მენიუდან ჩამოტვირთოთ მიმაგრებული დოკუმენტი

1. სადავო ნორმატიული აქტ(ებ)ი

ა.საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსი

2. სასარჩელო მოთხოვნა

3. საკონსტიტუციო სასამართლოსათვის მიმართვის სამართლებრივი საფუძვლები

საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტი და მე-60 მუხლის მეოთხე პუნქტის ,,ა” ქვეპუნქტი, ,,საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ” საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის ,,ე” ქვეპუნქტი, 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის ,,ა” ქვეპუნქტი, 31-ე და 31¹ მუხლები.

4. განმარტებები სადავო ნორმ(ებ)ის არსებითად განსახილველად მიღებასთან დაკავშირებით

ა) სარჩელი ფორმით და შინაარსით შეესაბამება „საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 31¹ მუხლის მოთხოვნებს;

ბ) სარჩელი შეტანილია უფლებამოსილი პირის მიერ:

მოსარჩელე არის საქართველოს მოქალაქე, რომელმაც თბილისის სააპელაციო სასამართლოში გაასაჩივრა გურჯაანის რაიონული სასამართლოს 2018 წლის 9 ივლისის გადაწყვეტილება, რომლითაც გადაწყვეტილების გაუქმებას ითხოვდა. სააპელაციო სასამართლო გაეცნო საქმის მასალებს და მიიჩნია, რომ აკაკი ბეგაშვილის სააპელაციო საჩივარი მიიჩნია დაუშვებლად.(იხ. დანართი 1.)

სასამართლოს განჩინებაში აღნიშნულია, რომ „საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 365-ე მუხლის თანახმად სააპელაციო საჩივარი ქონებრივ-სამართლებრივ დავაში დასაშვებია იმ შემთხვევაში თუ დავის საგნის ღირებულება აღემატება 2000 ლარს. ეს ღირებულება განისაზღვრება იმის მიხედვით, თუ გასაჩივრებული გადაწყვეტილების რა ზომით შეცვლაზე შეაქვს საჩივარი მხარეს. კონკრეტულ შემთხვევაში დავის საგნის ღირებულება სააპელაციო საჩივრის ავტორს განსაზღვრული აქვს 1076.16 ლარით, რაც არ აღემატება 2000 ლარს, რის გამოც სააპელაციო საჩივარი დაუშვებელია და უნდა დარჩეს განუხილველად. ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატა მიიჩნევს, რომ აკაკი ბეგაშვილის სააპელაციო საჩივარი არ უნდა იქნეს მიღებული და ამავე კოდექსის 374-ე მუხლის თანახმად, უნდა დარჩეს განუხილველად, რადგან არ არსებობს სააპელაციო საჩივრის დასაშვებობის პროცესუალური წინაპირობა.“

აღნიშნულიდან გამომდინარე, მოსარჩელეს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 365-ე მუხლის საფუძველზე შეეზღუდა საქმის სააპელაციო სასამართლოში გასაჩივრების უფლება, რის გამოც იგი აღნიშნული კონსტიტუციური სარჩელის მიზნებისთვის წარმოადგენს უფლებამოსილ პირს.

გ)სარჩელში მითითებული საკითხი არის საკონსტიტუციო სასამართლოს განსჯადი;

დ) სარჩელში მითითებული საკითხი გადაწყვეტილია საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ;

1. სადავო ნორმატიული შინაარსი

საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 365-ე მუხლის მიხედვით, სააპელაციო საჩივარი ქონებრივ-სამართლებრივ დავაში დასაშვებია იმ შემთხვევაში, თუ დავის საგნის ღირებულება აღემატება 2 000 ლარს. ეს ღირებულება განისაზღვრება იმის მიხედვით, თუ გასაჩივრებული გადაწყვეტილების რა ზომით შეცვლაზე შეაქვს საჩივარი მხარეს. სადავო ნორმა ასახელებს ქონებრივ-სამართლებრივ დავაში დავის საგნის იმ მინიმალურ ღირებულებას, რომელიც საჭიროა სააპელაციო საჩივრის დასაშვებობისთვის. სადავო ნორმა ბლანკეტურად გამორიცხავს პირის შესაძლებლობას სააპელაციო სასამართლოში ქონებრივ-სამართლებრივ დავაზე შეიტანოს საჩივარი იმ შემთხვევებში თუკი დავის საგნის ღირებულება არ აღემატება 2000 ლარს.

როგორც ვხედავთ, სადავო ნორმა მოსარჩელეს უზღუდავს სააპელაციო სასამართლოში საჩივრის შეტანის უფლებას იმ შემთხვევაში თუ ქონებრივ-სამართლებრივ დავაში დავის საგნის ღირებულება არ აღემატება 2000 ლარს. აღნიშნული ბლანკეტური აკრძალვით გამორიცხულია ისეთი სააპელაციო საჩივრის შეტანის უფლებაც, როდესაც მართალია დავის საგნის ღირებულება 2000 ლარს არ აღემატება, მაგრამ ქონებრივ-სამართლებრივ დავაში წარმოშობილი სამართლებრივი პრობლემასთან დაკავშირებული პირველი ინსტანციის სასამართლოთა განმარტებები ამა თუ იმ კანონის ნორმის შინაარსთან დაკავშირებით მნიშვნელოვნად განსხვავდებიან ერთმანეთისგან.

მოსარჩელეს არაკონსტიტუციურად მიაჩნია სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 365-ე მუხლის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც პირს ართმევს შესაძლებლობას, სააპელაციო სასამართლოში გაასაჩივროს ქონებრივ-სამართლებრივ დავებთან დაკავშირებით მიღებული გადაწყვეტილება, როცა დავის საგნის ღირებულება არ აღემატება 2000 ლარს და როდესაც პირველი ინსტანციის სასამართლოთა განმარტებები ამა თუ იმ კანონის ნორმის შინაარსთან დაკავშირებით მნიშვნელოვნად განსხვავდებიან ერთმანეთისგან. მოსარჩელე აღნიშნულ ნორმატიულ შინაარსს არაკონსტიტუციურად მიიჩნევს საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებული სამართლიანი სასამართლოს უფლებასთან მიმართებით.

2. წინამდებარე კონსტიტუციური პრობლემის დამძლევი გადაწყვეტილება

მოსარჩელეს მიაჩნია, რომ წინამდებარე კონსტიტუციურ დავაში წარმოქმნილი კონსტიტუციური პრობლემა უკვე გადაწყვეტილია საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ 2018 წლის 19 ოქტომბრის N2/7/779 გადაწყვეტილებით საქმეზე დავით მალანია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ.

აღნიშნულ გადაწყვეტილებაში მოსარჩელე სადავოდ ხდიდა ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 272-ე მუხლის სიტყვებს, რომელიც კრძალავდა პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილების სააპელაციო სასამართლოში გასაჩივრებას. აღნიშნული გადაწყვეტილების სამოტივაციო ნაწილის 52-ე პუნქტში სასამართლომ აღნიშნა, რომ „საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 272-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ა“, „გ“ და „დ“ ქვეპუნქტების სადავო სიტყვები იმ ნაწილში, რომელიც პირს ართმევს შესაძლებლობას, სააპელაციო სასამართლოში გაასაჩივროს სამართალდარღვევასთან დაკავშირებით მიღებული გადაწყვეტილება, როდესაც პირველი ინსტანციის სასამართლოთა განმარტებები ამა თუ იმ კანონის ნორმის შინაარსთან დაკავშირებით მნიშვნელოვნად განსხვავდებიან ერთმანეთისგან, არღვევს გონივრულ ბალანსს შეზღუდულ და დაცულ ინტერესებს შორის. ამ პირობებში უფლების შეზღუდვით შელახული ინტერესები მნიშვნელოვნად აღემატება უფლების შეზღუდვის შედეგად დაცულ სიკეთეს, რაც სადავო ნორმის არაკონსტიტუციურობას განაპირობებს“. მოსარჩელეს მიაჩნია, რომ საკითხის მსგავსი გადაწყვეტით ასევე გადაწყვეტილია წინამდებარე კონსტიტუციურ დავაში წამოჭრილი კონსტიტუციური პრობლემაც, რომელიც ქვემოთ იქნება განხილული.

3. დამძლევი ნორმა

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ საქართველოს ორგანული კანონის 25-ე მუხლის 4​¹ პუნქტის მიხედვით, თუ საკონსტიტუციო სასამართლო განმწესრიგებელ სხდომაზე დაადგენს, რომ სადავო ნორმატიული აქტი ან მისი ნაწილი შეიცავს იმავე შინაარსის ნორმებს, რომლებიც საკონსტიტუციო სასამართლომ უკვე ცნო არაკონსტიტუციურად... და თუ არ არსებობს ამ კანონის 21​¹ მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებული საფუძველი, მას გამოაქვს განჩინება საქმის არსებითად განსახილველად მიუღებლობისა და სადავო აქტის ან მისი ნაწილის ძალადაკარგულად ცნობის შესახებ. საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, “დასახელებული ნორმა „წარმოადგენს სასამართლო პროცესის ეკონომიურობისა და მართლმსაჯულების ეფექტურობის პრინციპის გამოხატულებას. აღნიშნული ნორმა სასამართლოს ანიჭებს შესაძლებლობას, მის მიერ ერთხელ უკვე შეფასებული და არაკონსტიტუციურად ცნობილი ქცევის წესი გააუქმოს არსებითად განხილვის გარეშე. სასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილება მიზნად ისახავს მასში ასახული მოწესრიგების რეალურ აღსრულებას. მოცემული ნორმით, საკონსტიტუციო სასამართლო, ერთი მხრივ, კონტროლს უწევს საკუთარი გადაწყვეტილებების აღსრულების პროცესს, ხოლო, მეორე მხრივ, ქმნის ადამიანის უფლებათა დარღვევისაგან დაცვის პრევენციულ მექანიზმს“.[1] სადავო ნორმის არსებითად განსახილველად მიღების გარეშე ძალადაკარგულად ცნობისათვის საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ საქართველოს ორგანული კანონის 25-ე მუხლის 4¹ პუნქტის მიხედვით, აუცილებელია, სახეზე იყოს ორი წინაპირობა: (ა) სადავო ნორმატიული აქტი ან მისი ნაწილი შეიცავს იმავე შინაარსის ნორმებს, რომლებიც საკონსტიტუციო სასამართლომ უკვე ცნო არაკონსტიტუციურად და (ბ) საკონსტიტუციო სასამართლო უნდა იზიარებდეს სასამართლოს გადაწყვეტილებაში ადრე გამოხატულ პოზიციას.[2]

საკონსტიტუციო სასამართლომ „დამძლევი ნორმის“ ტესტი ჩამოაყალიბა 2014 წლის 24 ივნისის განჩინებაში საქმეზე „ავსტრიის მოქალაქე მათიას ჰუტერი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“. კერძოდ: „სადავო ნორმის „დამძლევ ნორმად“ მიიჩნევა და მისი არსებითი განხილვის გარეშე არაკონსტიტუციურად ცნობა, ნორმათა შორის არსებითი შინაარსობრივი მსგავსების შემთხვევაშია დასაშვები, როდესაც სადავო ნორმა სასამართლოს მიერ არაკონსტიტუციურად ცნობილი ნორმის მსგავსად, იწვევს იმავე კონსტიტუციური უფლების შეზღუდვას, შეიცავს უფლების მზღუდავ მსგავს სამართლებრივ საშუალებებს და იდენტურ სამართლებრივ შედეგს იწვევს. ამასთან, არ არსებობს სხვა ფაქტობრივი ან სამართლებრივი გარემოებები, რომლებიც სადავო ნორმის ხელახალი შეფასების საფუძველს / წინაპირობას შექმნიდა“.[3]

ყოველივე ზემოთქმულიდან გამომდინარე, ქვემოთ განხილული იქნება რამდენად აკმაყოფილებს სადავო ნორმატიული შინაარსი ზემოთ დასახელებულ დამძლევი ნორმის ტესტის კრიტერიუმებს.

3.1. სადავო ნორმა იწვევს იმავე კონსტიტუციური უფლების შეზღუდავს

სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 365-ე მუხლის სადავო ნორმატიული შინაარსი იწვევს იმავე კონსტიტუციური უფლების შეზღუდვას, რომელიც N2/7/779 გადაწყვეტილებით არაკონსტიტუციურად იქნა ცნობილი. კერძოდ, როგორც N2/7/779 გადაწყვეტილებაში, ასევე წინამდებარე სარჩელში სადავოდ გამხდარი ნორმები ახდენდნენ საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტით გარანტირებული სამართლიანი სასამართლოს უფლებას.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკის თანახმად, „საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტი მოიცავს არა მარტო პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ საქმის განხილვას, არამედ ზემდგომ ინსტანციებში საჩივრის შეტანის უფლებასაც“.[4] სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 365-ე მუხლი ბლანკეტურად ზღუდავს პირის უფლებას პირველი ინსტანციის გადაწყვეტილება გაასაჩივროს სააპელაციო სასამართლოში, შესაბამისად, ხდება კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტში ჩარევა. ხოლო, N2/7/779 გადაწყვეტილებაში საკონსტიტუციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 272-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ა“, „გ“ და „დ“ ქვეპუნქტების სადავო სიტყვები იმ ნაწილში, რომელიც პირს ართმევდა შესაძლებლობას, სააპელაციო სასამართლოში გაესაჩივრებინა სამართალდარღვევასთან დაკავშირებით მიღებული გადაწყვეტილება, როდესაც პირველი ინსტანციის სასამართლოთა განმარტებები ამა თუ იმ კანონის ნორმის შინაარსთან დაკავშირებით მნიშვნელოვნად განსხვავდებიან ერთმანეთისგან წარმოადგენდა საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტით დაცული უფლების შეზღუდვას.[5] შესაბამისად, სადავო ნორმა იწვევს იმავე კონსტიტუციური უფლების შეზღუდვას.

3.2. შეიცავს უფლების მზღუდავ მსგავს სამართლებრივ საშუალებებს და იდენტურ სამართლებრივ შედეგს იწვევს.

მოსარჩელის პოზიციით, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 365-ე მუხლის სადავოდ გამხდარი ნორმატიული შინაარსი შეიცავს უფლების მზღუდავ მსგავს სამართლებრივ საშუალებას და იწევევს იდენტურ სამართლებრივ შედეგს.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ N2/7/779 გადაწყვეტილებაში არაკონსტიტუციურად ცნობილი სადავო ნორმატიული შინაარსი მოსარჩელეს უკრძალავდა პირველი ინსტანციის ადმინისტრაციული სასამართლოს გადაწყვეტილების ზემდგომ, ანუ საპელაციო სასამართლოში გასაჩივრრებას. მოცემულ შემთხვევაშიც სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 365-ე მუხლის სადავო ნორმატიული შინაარსი მოსარჩელეს უკრძალავს პირველი ინსტანციის სამოქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილების ზემდგომ, ანუ სააპელაციო სასამართლოში გასაჩივრებას. აღნიშნულიდან გამომდინარე, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 365-ე მუხლის სადავო ნორმატიული შინაარსი საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ N2/7/779 გადაწყვეტილებაში არაკონსტიტუციურად ცნობილი ნორმის მსგავსად შეიცავს უფლების მზღუდავ მსგავს სამართლებრივ საშუალებას, ვინაიდან სამართლიანი სასამართლოს უფლების შეზღუდვა ორივე შემთხვევაში ხდება პირველი ინსტანციის გადაწყვეტილების სააპელაციო სასამართლოში გასაჩივრების აკრძალვით. ამასთან, ორივე შემთხვევაში სადავოდ გამხდარი ნორმები იწვევს იდენტურ სამართლებრივ შედეგს, კერძოდ, პირს ეკრძალება პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილების სააპელაციო სასამართლოში გასაჩივრება.

3.3. არ არსებობს სხვა ფაქტობრივი ან სამართლებრივი გარემოებები, რომლებიც სადავო ნორმის ხელახალი შეფასების საფუძველს / წინაპირობას შექმნიდა

N2/7/779 გადაწყვეტილებაში საკონსტიტუციო სასამართლომ არაკონსტიტუციურად ცნო ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 272 მუხლის პირველი ნაწილის „ა“, „გ“ და „დ“ ქვეპუნქტების სადავო სიტყვები იმ ნაწილში, რომელიც პირს ართმევს შესაძლებლობას, სააპელაციო სასამართლოში გაასაჩივროს სამართალდარღვევასთან დაკავშირებით მიღებული გადაწყვეტილება. წინამდებარე საქმეში მოსარჩელე სადავოდ ხდის სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 365-ე მუხლის იმ ნორმატიულ შინაარსს, რომელიც მოსარჩელეს უკრძალავს ქონებრივ-სამართლებრივ დავაში სააპელაციო სასამართლოში გაასაჩივროს პირველი ინსტანციის გადაწყვეტილება, როდესაც დავის საგნის ღირებულება არ აღემატება 2000 ლარს. აღნიშნულ სადავო ნორმებს ერთმანეთისგან განასხვავებთ ერთი სამართლებრივი გარემოება. კერძოდ, N2/7/779 გადაწყვეტილებაში მოსარჩელეს არ ჰქონდა მისი პასუხისმგებლობის დამდგენი აქტის ორი ინსტანციის სასამართლოში გასაჩივრების შესაძლებლობა, ხოლო წინამდებარე საქმეში მოსარჩელის პრობლემა მართალია მოიცავს გადაწყვეტილების ორი ინსტანციის სასამართლოში გასაჩივრების შეუძლებლობას, თუმცა დავა თავისი შინაარსით არის სამოქალაქო სამართლებრივი და ადგილი არ გვაქვს პასუხისმგებლობის დამდგენ სამართალთან. ამასთან, არ არსებობს ისეთი ფაქტობრივი გარემოებები, რომლებიც სადავო ნორმის ხელახალი შეფასების საფუძველს შექმნიდა. შესაბამისად, უნდა განვიხილოთ აღნიშნული სამართლებრივ გარემოებას შეუძლია თუ არა სადავო ნორმის ხელახალი შეფასების წინაპირობა შექმნას.

N2/7/779 გადაწყვეტილების სამოტივაციო ნაწილის 25-ე პუნქტში აღნიშნა, რომ „პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილების გასაჩივრების, ისევე როგორც ზოგადად სამართლიანი სასამართლოს უფლების, მიზანია, უზრუნველყოს პირის ამა თუ იმ უფლების დაცვა. აღნიშნულიდან გამომდინარე, პირის ინტერესი, გაასაჩივროს სასამართლოს გადაწყვეტილება, პირდაპირ არის დამოკიდებული სასამართლოს გადაწყვეტილებით შეზღუდული უფლების ინტენსივობაზე. რაც უფრო ინტენსიურია პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილებიდან მომდინარე უფლების შეზღუდვა, მით უფრო მაღალია ხსენებული გადაწყვეტილების სააპელაციო სასამართლოში გასაჩივრების ინტერესი“. აღნიშნული მსჯელობიდან გამომდინარე გონივრულია იმის თქმა, რომ ვინაიდან პასუხისმგებლობის დამდგენი ნორმები სამოქალაქო დავებისგან განსხვავებით პირის უფლებების შეზღუდვის მაღალი ინტენსივობით გამოირჩევა, რადგან პირის ბრალეულად ცნობას მისი გაკიცხვაც მოჰყვება მსგავს საქმეებზე მით უფრო მაღალია გადაწყვეტილების სააპელაციო სასამართლოში გასაჩივრების ინტერესიც. თუმცა, არასწორი იქნებოდა გვეთქვა რომ უფლების დაბალი ინტენსივობით შეზღუდვა ავტომატურად გამორიცხავს პირველი ინსტანციის სასამართლო გადაწყვეტილების სააპელაციო სასამართლოში გასაჩივრების ინტერესს. აღნიშნულ შემთხვევაში მნიშვნელოვანია იმის განსაზღვრა თუ რა უდევს საფუძვლად გადაწყვეტილების სააპელაციო სასამართლოში გასაჩივრების ინტერესს.

სასამართლოს გადაწყვეტილების გასაჩივრების უფლების ერთ-ერთ მნიშვნელოვან ამოცანას ერთგვაროვანი სასამართლოს პრაქტიკის დამკვიდრება წარმოადგენს. საქართველოს პარლამენტი იღებს კანონს და, შესაბამისად, წყვეტს ამა თუ იმ ქმედების სამართალდარღვევად მიჩნევის საკითხს. თუმცა კანონს პრაქტიკაში იყენებს და მის შინაარს განმარტავს სასამართლო. საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, „საერთო სასამართლოები, თავისი კომპეტენციის ფარგლებში, იღებენ საბოლოო გადაწყვეტილებას კანონის ნორმატიულ შინაარსთან, მის პრაქტიკულ გამოყენებასთან და, შესაბამისად, მის აღსრულებასთან დაკავშირებით. აღნიშნულიდან გამომდინარე, საერთო სასამართლოების მიერ გაკეთებულ განმარტებას აქვს დიდი მნიშვნელობა კანონის რეალური შინაარსის განსაზღვრისას“[6] სამართლის შეფარდების პროცესში არსებობს სხვადასხვა მოსამართლის მიერ კანონის მოთხოვნის განსხვავებულად განმარტების შესაძლებლობა. შესაბამისად, ერთი და იმავე ინსტანციის სასამართლოს მიერ ამა თუ იმ ნორმის შინაარსთან დაკავშირებით გაკეთებული სამართლებრივი განმარტებები შეიძლება მნიშვნელოვნად განსხვავდებოდეს ერთმანეთისგან. ამ შემთხვევაში ბუნდოვანი ხდება ნორმატიული აქტის შინაარსი, სხვაგვარად, პირისთვის გაუგებარია, რას მოითხოვს მისგან კანონი. ყოველივე ეს საფრთხეს უქმნის სამართლებრივი უსაფრთხოების მოთხოვნებს. „ცხადია, რომ კანონის განმარტების ერთგვაროვანი პრაქტიკის უზრუნველყოფა, პირველ რიგში, კანონის ბუნდოვანების და მისი არაერთგვაროვანი გამოყენების პრევენციისთვის არის გამიზნული, რაც, საბოლოო ჯამში, ადამიანის უფლებების ეფექტურად დაცვას ემსახურება“[7]

N2/7/779 გადაწყვეტილებაში საკონსტიტუციო სასამართლომ სადავო ნორმის კონსტიტუციურობის საკითხის გადაწყვეტისთვის ერთმანეთს პროცესის ეკონომიურობის უზრუნველყოფისა და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის დამკვიდრების ინტერესების შეუპირისპირა. სასამართლომ გადაწყვეტილების სამოტივაციო ნაწილის 49-ე პუნქტში აღნიშნა, რომ „პირველი ინსტანციის სასამართლოების რაოდენობის გათვალისწინებით, არსებობს გამოსაყენებელი კანონის ნორმების შინაარსის არსებითად განსხვავებულად განმარტებისა და არაერთგვაროვანი პრაქტიკის ჩამოყალიბების რეალური ალბათობა. როგორც უკვე აღინიშნა, ასეთ პირობებში სააპელაციო წესით გასაჩივრება არა მხოლოდ კონკრეტული პირის უფლების დაცვას, არამედ ასევე სამართლებრივი უსაფრთხოების უზრუნველყოფას ემსახურება. აღნიშნულიდან გამომდინარე, მსგავს შემთხვევებში პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილების სააპელაციო წესით გასაჩივრების მომეტებული ინტერესი არსებობს“. სასამართლომ ასევე განმარტა, რომ „ამავე დროს, აღსანიშნავია, რომ ერთგვაროვანი სასამართლოს პრაქტიკის ჩამოყალიბების მიზნით, გასაჩივრების უფლების უზრუნველყოფა მოითხოვს ქვედა ინსტანციის სასამართლოების მიერ მიღებული სასამართლოს გადაწყვეტილების შემოწმებას მხოლოდ სამართლის ნორმების გამოყენების სისწორის თვალსაზრისით. ხსენებულ ფორმატში არ არის აუცილებელი, სააპელაციო სასამართლომ ასევე გადაამოწმოს პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ დადგენილი ფაქტების სისწორე. შესაბამისად, მხოლოდ სამართლებრივი გადახედვა სააპელაციო სასამართლოს გადატვირთვას შედარებით ნაკლებად გამოიწვევს“. აღნიშნული განმარტებების შემდეგ საკონსტიტუციო სასამართლო მივიდა იმ დასკვნამდე, რომ სასამართლოს გადატვირთულობისგან დაცვის არგუმენტი ვერ გაამართლებდა გასაჩივრების შეზღუდვას იმ პირობებში, როდესაც მეორე მხრივ არსებობდა ერთგვაროვანი სამართლებრივი პრაქტიკის დამკვიდრების ინტერესი.

მართალია საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკით სამართლებრივი უსაფრთხოების მოთხოვნები განსაკუთრებით მკაცრია პასუხისმგებლობის დამდგენ ნორმებთან მიმართებით, თუმცა აღნიშნულ პრინციპს სამოქალაქო სამართლებრივ ურთიერთობებშიც დიდი ღირებულება გააჩნია. სამოქალაქო ხასიათის ურთიერთობებში მონაწილე სუბიექტებისთვის მნიშვნელოვანია იმის ცოდნა თუ რას მოითხოვს კანონი მათგან. კერძო სუბიექტების ქცევას სამოქალაქო ურთიერთობებში შესვლამდე განაპირობებს კანონისმიერი მოთხოვნები. სასამართლოების მიერ ნორმათა არაერთგვაროვანი განმარტების პირობებში ბუნდოვანი ხდება კერძო ურთიერთობების ხასიათი, რაც ართულებს მსგავსი ურთიერთობების სტაბილურობასა და მდგრადობას. შესაბამისად, ერთგვაროვანი სამართლებრივი პრაქტიკის არსებობა სამოქალაქო ურთიერთობებშიც მნიშვნელოვან საჯარო ინტერესს წარმოადგენს. ყოველივე ზემოთ თქმულიდან გამომდინარე, ისეთ პირობებში, როდესაც ერთ მხარეს არსებობს პროცესის ეკონომიურობის, ხოლო მეორე მხარეს ერთგვაროვანი სამართლებრივი პრაქტიკის არსებობის ინტერესები, წინამდებარე სადავო ნორმასა და N2/7/779 გადაწყვეტილებაში არაკონსტიტუციურად ცნობილ ნორმას შორის არსებული განსხვავებული სამართლებრივი ბუნება(ერთ შემთხვევაში პასუხისმგებლობის დამდგენი გადაწყვეტილების გასაჩივრების ამკრძალავი, მეორე შემთხვევაში სამოქალაქო ხასიათის დავაზე გადაწყვეტილების ამკრძალავი) ვერ ჩაითვლება ისეთ გარემოებად, რაც სადავო ნორმის ხელახალი შეფასების წინაპირობად შეგვიძლია მივიჩნიოთ.

შესაბამისად, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ წინამდებარე სარჩელში სადავოდ გამხდარი ნორმატიული შინაარსი N2/7/779 გადაწყვეტილებაში არაკონსტიტუციური ნორმის მსგავსად იწვევს იმავე კონსტიტუციური უფლების შეზღუდვას, შეიცავს უფლების მზღუდავ მსგავს სამართლებრივ საშუალებებს და იდენტურ სამართლებრივ შედეგს იწვევს, და ასევე არ არსებობს სხვა ფაქტობრივი ან სამართლებრივი გარემოებები, რომლებიც სადავო ნორმის ხელახალი შეფასების საფუძველს / წინაპირობას შექმნიდა. რის გამოც საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 365-ე მუხლის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც პირს ართმევს შესაძლებლობას, სააპელაციო სასამართლოში გაასაჩივროს ქონებრივ-სამართლებრივ დავებთან დაკავშირებით მიღებული გადაწყვეტილება, როცა დავის საგნის ღირებულება არ აღემატება 2000 ლარს და როდესაც პირველი ინსტანციის სასამართლოთა განმარტებები ამა თუ იმ კანონის ნორმის შინაარსთან დაკავშირებით მნიშვნელოვნად განსხვავდებიან ერთმანეთისგან „დამძლევი ნორმის“ ინსტიტუტის გამოყენებით, არსებითი განხილვის გარეშე არაკონსტიტუციურად უნდა იქნეს ცნობილი საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით.

ე) სარჩელში მითითებული საკითხი რეგულირდება კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტით;

ვ) კანონით არ არის დადგენილი სასარჩელო ხანდაზმულობის ვადა აღნიშნული ტიპის დავისათვის და შესაბამისად, არც მისი არასაპატიო მიზეზით გაშვების საკითხი დგება დღის წესრიგში;

ზ) სადავო კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტის კონსტიტუციურობაზე სრულფასოვანი მსჯელობა შესაძლებელია ნორმატიული აქტების იერარქიაში მასზე მაღლა მდგომი იმ ნორმატიული აქტის კონსტიტუციურობაზე მსჯელობის გარეშე, რომელიც კონსტიტუციური სარჩელით გასაჩივრებული არ არის.

[1] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 24 ივნისის №1/2/563 განჩინება საქმეზე „ავსტრიის მოქალაქე მათიას ჰუტერი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-8

[2] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2019 წლის 17 დეკემბრის №2/16/1346 გადაწყვეტილება საქმეზე გოჩა გაბოძე და ლევან ბერიანიძე საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის წინააღმდეგ, II-6.

[3] იხ. მითითება 6., II-12.

[4] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2005 წლის 17 მარტის N2/3/286 გადაწყვეტილება საქმეზე „მოქალაქე ოლეგ სვინტრაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“.

[5] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ 2018 წლის 19 ოქტომბრის N2/7/779 გადაწყვეტილებით საქმეზე დავით მალანია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, II-9.

[6] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 4 მარტის №1/2/552 გადაწყვეტილება საქმეზე „სს „ლიბერთი ბანკი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-16.

[7]საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 21 ივლისის №2/1/598 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ნუგზარ კანდელაკი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-14.

5. მოთხოვნის არსი და დასაბუთება

6. კონსტიტუციური სარჩელით/წარდგინებით დაყენებული შუამდგომლობები

შუამდგომლობა სადავო ნორმის მოქმედების შეჩერების თაობაზე: არა

შუამდგომლობა პერსონალური მონაცემების დაფარვაზე: არა

შუამდგომლობა მოწმის/ექსპერტის/სპეციალისტის მოწვევაზე: არა

შუამდგომლობა/მოთხოვნა საქმის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვის თაობაზე: არა

კანონმდებლობით გათვალისწინებული სხვა სახის შუამდგომლობა: კი