მე, ბესიკ ადამია, ვარ საქართველოს მოქალაქე და ვგეგმავ მონაწილეობის მიღებას 2012 წლის საქართველოს საპარლამენტო არჩევნებში. კერძოდ, კანონით გათვალიწინებული ოდენობის საინიციატივო ჯგუფის მიერ მოხდება ჩემი დასახელება, 59 მაჟორიტარულ საარჩევნო ოლქში საქართველოს პარლამენტის წევრობის კანდიდატად. ამასთან ერთად, გაცნობებთ, რომ მე, 2002 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებში უკვე ვიღებდი მონაწილეობას, როგორც ქალაქ ქუთაისის საკრებულოს მაჟორიტარობის კანდიდატი.

მოგახსენებთ, რომ მე სრულად ვაკმაყოფილებ საქართველოს პარლამენტის წევრობის მსურველთა, კანონით დადგენილ მოთხოვნებს. ვარ საქართველოს მოქალაქე, დაბადებული 1966 წლის 13 მარტს, სასამართლოს მიერ არა ვარ აღიარებული ქმედუუნაროდ და სასამართლოს გადაწყვეტილებით არ ვიხდი სასჯელს შესაბამის სასჯელის აღსურლების დაწესებულებაში.

აქვე მსურს ავღნიშნო, რომ საქართველოს საარჩევნო კოდექსის მე-2 მუხლის “ო” ქვეპუნქტის თანახმად, პასიური საარჩევნო უფლება განმარტებულია, როგორც “…საქართველოს მოქალაქის უფლება, კენჭი იყაროს საჯარო ხელისუფლების წარმომადგენლობით ორგანოში ასარჩევად და საჯარო ხელისუფლების თანამდებობის დასაკავებლად…”. ამგვარად, მიუხედავად იმისა, მივიღებ, თუ არა მონაწილეობას არჩევნებში, როგორც შესაბამისი მაჟორიტარი კანდიდატი, მე, მაინც ვარ პასიური საარჩევნო უფლების მქონე საქართველოს მოქალაქე და, შესაბამისად, ჩემზე ვრცელდება ამ უფლების განხორციელებასთან დაკავშირებული ნებისმიერი შეზღუდვაც, რა თქმა უნდა, მათი შინაარსის გონივრული გათვალისწინებით.  

ამასთან, ჩემი კანდიდატურის წარმდგენი საინიციატივო ჯგუფი, საქართველოს ორგანული კანონის “საქართველოს საარჩევნო კოდექსის” 116-ე მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად, როგორც კი ოფიციალურად დაინიშნება არჩევნების დღე, განცხადებით მიმართავს შესაბამის საოლქო საარჩევნო კომისიას (კენჭისყრამდე არა უგვიანეს 57 დღისა) და დაიწყებს მხარდამჭერ ამომრჩეველთა ხელმოწერების შეგროვებას. საოლქო საარჩევნო კომისიაში შეტანილი საინიციატივო ჯგუფის განცხადების და კომისიის შესაბამისი გადაწყვეტილების ასლებს, მიღებისთანავე წარმოუდგენ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, მივიჩნევ, რომ მე, სრულად ვაკმაყოფილებ საქართველოს საარჩევნო კანონმდებლობით დადგენილ მოთხოვნებს და გამაჩნია საპარლამენტო არჩევნებში საარჩევნო სუბიექტად მონაწილეობის სრული უფლება.

მიუხედავად ზემოაღნიშნულისა, “საქართველოს საარჩევნო კოდექსის” 116-ე მუხლის მე-7 ნაწილის თანახმად, იმისათვის, რათა შესაბამისმა საოლქო საარჩევნო კომისიამ მე, როგორც პარლამენტის წევრობის დამოუკიდებელი (არა პოლიტიკური პარტიის ან საარჩევნო ბლოკის მიერ წარდგენილი და მათთან ასოცირებული) კანდიდატი დამარეგისტრიროს, სავალდებულოა კომისიას წარვუდგინო ცსკოს მიერ მითითებულ ანგარიშზე 5000-ლარიანი დეპოზიტის განთავსების დამადასტურებელი დოკუმენტი. მოგახსენებთ, რომ მე, ამ ოდენობის თანხა არ გამაჩნია, რადგან ამჟამად ვარ უმუშევარი. 

მიმაჩნია, რომ მხოლოდ საინიციატივო ჯგუფის მიერ წარდგენილი საქართველოს პარლამენტის წევრობის კანდიდატის, მაშასადამე, დამოუკიდებელი მაჟორიტარი დეპუტატობის კანდიდატის მიმართ გათვალისწინებული ამგვარი სავალდებულო მოთხოვნა, არღვევს ჩემი, როგორც საქართველოს მოქალაქისა და შესაბამისი საარჩევნო სუბიექტობის კანდიდატის საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლითა და 29-ე მუხლის პირველი პუნქტით გარანტირებულ უფლებებს.

ამრიგად, მე ვარ საკონსტიტუციო სასამართლოსადმი მიმართვის უფლებამოსილი სუბიექტი ვინაიდან, ვგეგმავ არჩევნებში დეპუტატობის დამოუკიდებელ კანდიდატად მონაწილეობის მიღებას - ე.ი. ვარ პასიური საარჩევნო უფლების მატარებელი საქართველოს მოქალაქე და, შესაბამისად, ჩემზე ვრცელდება გასაჩივრებული სადავო ნორმები. ამასთან, სადავო ნორმებით უშუალო ირღვევა საქართველოს კონსტიტუციის მეორე თავით აღიარებული უფლებანი.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, ჩემი კონსტიტუციური სარჩელი მიღებული უნდა იქნეს არსებითად განსახილველად.

არგუმენტები, რომლებიც ადასტურებს კონსტიტუციის შესაბამისი მუხლების დარღვევას

1.         საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლის სავარაუდო დარღვევა.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ, თავის ერთ-ერთ გადაწყვეტილებაში, საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლთან დაკავშირებით, კერძოდ,  აღნიშნა, რომ “მე-14 მუხლის ფარგლებში მსჯელობის შესაძლებლობისთვის, სასამართლომ, პირველ რიგში, უნდა დაადგინოს : 1) პირები (პირთა ჯგუფები) წარმოადგენენ თუ არა არსებითად თანასწორებს; ამას გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს, რადგან ეს პირები შედარებად კატეგორიებს უნდა წარმოადგენდნენ;  ისინი ამა თუ იმ შინაარსით, კრიტერიუმით მსგავს კატეგორიაში, ანალოგიურ გარემოებებში უნდა ხვდებოდნენ,  არსებითად თანასწორნი უნდა იყვნენ კონკრეტულ ვითარებასა თუ ურთიერთობებში; ერთი და იგივე პირები გარკვეულ  ურთიერთობასთან, ვითარებასთან მიმართებით შეიძლება განხილულ იქნენ არსებითად თანასწორად, ხოლო სხვა გარემოებებთან მიმართებით – არა. 2) აშკარა უნდა იყოს არსებითად თანასწორი პირების მიმართ განსხვავებული მოპყრობა (ან არსებითად არათანასწორი პირების მიმართ თანასწორი მოპყრობა) ამა თუ იმ ნიშნის საფუძველზე, უფლებებით დაცული სფეროების მიხედვით.” .

საკონსტიტუციო სასამართლოს აღნიშნული მსჯელობის შესაბამისად, მიზანშეწონილად მიმაჩნია, სასამართლოს დავუსაბუთო: 1) შესაბამის მაჟორიტარულ საარჩევნო ოლქში, მაჟორიტარულ არჩევნებში მონაწილე სხვადასხვა საარჩევნო სუბიექტები, ან საარჩევნო სუბიექტობის კანდიდატები “წარმოადგენენ თუ არა არსებითად თანასწორებს” და 2) იმ შემთხვევაში, თუ ეს პირები არიან არსებითად თანასწორნი, აშკარაა, თუ არა, კანონმდებლის მხრიდან, მათ მიმართ “განსხვავებული მოპყრობა (ან არსებითად არათანასწორი მიმართ თანასწორი მოპყრობა) ამა თუ იმ ნიშნის საფუძველზე, უფლებებით დაცული სფეროების მიხედვით.”

იმის დასადგენად, წარმოადგენენ თუ არა არჩევნებში მონაწილე სუბიექტები არსებითად თანასწორებს, მხედველობაშია მისაღები თვითონ საქართველოს საარჩევნო კანონმდებლობის შინაარსი და მისი ზოგადი სულისკვეთება. კერძოდ, “საქართველოს საარჩევნო კოდექსის” მე-2 მუხლის “ო” ქვეპუნქტი პასიურ საარჩევნო უფლებას განმარტავს, როგორც საქართველოს მოქალაქის უფლებას კენჭი იყაროს “…საჯარო ხელისუფლების წარმომადგენლობით ორგანოში ასარჩევად და საჯარო ხელისუფლების თანამდებობის დასაკავებლად.”. ამ კონკრეტულ შემთხვევაში, საუბარია საქართველოს მოქალაქის ზოგად, საერთო პასიურ საარჩევნო უფლებაზე, მიუხედავად მისი კუთვნილებისა კონკრეტული პოლიტიკური ჯგუფისადმი. მაშასადამე, კანონმდებლობა, ამ თვალსაზრისით, საქართველოს ყველა მოქალაქეს, რომლებიც აკმაყოფილებენ შესაბამის მოთხოვნებს, განიხილავს, როგორც თანასწორებს, თანასწორი საწყისი პოზიციის მქონე პირებს - არჩევნებთან მიმართებით.

საქართველოს საარჩევნო კოდექსის იგივე, მე-2 მუხლის “შ” ქვეპუნქტის თანახმად კი, მაჟორიტარი კანდიდატის ცნება განმარტებულია, როგორც პასიური საარჩევნო უფლების მქონე საქართველოს ის მოქალაქე, რომელიც შესაბამისი საარჩევნო კომისიის მიერ არის რეგისტრირებული და საარჩევნო ოლქშია წარდგენილი “…პარტიის/საარჩევნო ბლოკის/ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფის მიერ…”. ამრიგად, კოდექსი მაჟორიტარ კანდიდატებს, მიუხედავად იმისა, თუ ვის მიერ არიან ისინი წარდგენილნი, მოიაზრებს, როგორც ერთი სამართლებრივი ურთიერთობის თანასწორ მონაწილეებს, განიხილავს მათ - არსებითად თანასწორ პირებად.

იგივე კოდექსის მე-3 მუხლი მოიცავს არჩევნების ჩატარების ძირითად პრინციპებს. კოდექსი ამ მუხლში გათვალისწინებულ არჩევნებში მონაწილეობის საყოველთაო უფლებას, პასიურ საარჩევნო უფლებასთან მიმართებით, განმარტავს, როგორც საქართველოს ყველა მოქალაქის უფლებას, რომელიც აკმაყოფილებს შესაბამის საკანონმდებლო მოთხოვნებს.

ის, რომ საარჩენო სუბიექტთა თანასწორობა, მართლაც წარმოადგენს საარჩევნო კანონმდებლობის უმნიშვნელოვანეს პრინციპს, გამომდინარეობს, ასევე, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებებიდანაც. ამ თვალსაზრისით, მხედველობაშია მისაღები საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს, უკვე ნახსენები, 2010 წლის 27 დეკემბრის გადაწყვეტილება საქმეზე - “მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებები “ახალი მემარჯვენეები”  და “საქართველოს კონსერვატიული პარტია” საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ.”  ამ გადაწყვეტილების თანახმად, “თანასწორობა ზოგადად საარჩევნო უფლების არსის  შემადგენელ ნაწილს წარმოადგენს. არჩევნების პროცესში სახელმწიფოს აქვს ვალდებულება თანასწორობის უზრუნველმყოფელი პირობების შემოღებისა. ამ პროცესში მისი ძირითადი ფუნქციაა, არ მოახდინოს ვინმეს შეზღუდვა ან პრივილეგირება გონივრული დასაბუთების გარეშე.”. იქვე აღნიშნულია, რომ “…პოლიტიკურ პარტიებს თუ ცალკეულ კანდიდატებს უნდა ჰქონდეთ ერთნაირი შესაძლებლობა, ამომრჩეველს შესთავაზონ რეალური პოლიტიკური არჩევანი. კანონმდებლობა უნდა იძლეოდეს საკმარის გარანტიებს იმისათვის, რომ პოლიტიკურ უმცირესობას ჰქონდეს რეალური შანსი, გახდეს უმრავლესობა, ანუ კანონმდებლობა უნდა ითვალისწინებდეს უმცირესობის უნარების თვითრეალიზაციისთვის უმრავლესობასთან თანაბარ გარანტიებს, რათა, ერთი მხრივ, პოლიტიკურ ძალთა, ხოლო, მეორე მხრივ, მათ მხარდამჭერთა შეჯიბრი პოლიტიკურ პროცესში თანაბარ პირობებში წარიმართოს.”.

ამრიგად, ყვოელივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, შეიძლება ითქვას, რომ შესაბამისი საარჩევნო სუბიექტები, ან, თუნდაც “საარჩევნო სუბიექტობის კანდიდატები” და პასიური საარჩევნო უფლების მქონე საქართველოს მოქალაქეები, მიუხედავად იმისა, გამოიყენებენ თუ არა ისინი ამ უფლებას, არჩევნებთან მიმართებით, წარმოადგენენ არსებითად თანასწორ პირებს, საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლის მიზენბისათვის.

შემდეგი საკითხი, რომელიც გვსურს განვიხილოთ არის ის გარემოება, კერძოდ, სახელმწიფოს მხრიდან, აშკარაა თუ არა არსებითად თანასწორი პირების მიმართ განსხვავებული მოპყრობა, ამა თუ იმ ნიშნის საფუძველზე, უფლებებით დაცული სფეროების მიხედვით.

“საქართველოს საარჩევნო კოდექსის” 116-ე მუხლის მე-7 ნაწილის შესაბამისად, “საქართველოს პარლამენტის წევრობის კანდიდატის რეგისტრაციაში გასატარებლად ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფის წარმომადგენელმა კენჭისყრამდე არა უგვიანეს 50-ე დღისა შესაბამის საოლქო საარჩევნო კომისიას უნდა წარუდგინოს კანდიდატის მხარდამჭერ ამომრჩეველთა სია და მაჟორიტარი დეპუტატობის კანდიდატის მიერ ცესკოს მიერ მითითებულ ანგარიშზე 5000-ლარიანი დეპოზიტის განთავსების დამადასტურებელი საბანკო დოკუმენტი.” ამავე მუხლის მე-12 ნაწილის “გ” ქვეპუნქტის თანახმად კი, “საოლქო საარჩევნო კომისიის თავმჯდომარე რეგისტრაციაში არ გაატარებს საქართველოს პარლამენტის წევრობის კანდიდატს, თუ:… …დარღვეულია ამ მუხლის მე-7 პუნქტით განსაზღვრული მოთხოვნები და ვადა. ”.

აღსანიშნავია ის გარემოება, რომ საქართველოს საარჩევნო კოდექსის 116-ე მუხლი 5000-ლარიანი დეპოზიტის განთავსების ვალდებულებას, მაშასადამე, ე.წ. “საარჩევნო გირაოს (თავდებობის)” გადახდის ვალდებულებას ითვალისწინებს, მხოლოდ ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფის მიერ წარდგენილ მაჟორიტარი დეპუტატობის კანდიდატთან მიმართებით და ამგვარ ვალდებულებას არ აკისრებს არჩევნებში დამოუკიდებლად მონაწილე პარტიის ან შესაბამისი საარჩევნო ბლოკის მიერ წარდგენილ კანდიდატებს. ეს, აშკარად გამომდინარეობს “საქართველოს საარჩევნო კოდექსის” იმ მუხლების ანალიზის საფუძველზე, რომლებიც აწესრიგებენ დეპუტატობის კანდიდატთა სიების, ასევე, მაჟორიტარი დეპუტატობის კანდიდატთა წარდგენის საკითხებს. ასე, მაგალითად, კოდექსის 116-ე მუხლის სათაურია “კანდიდატთა წარდგენა მაჟორიტარულ საარჩევნო ოლქში”. ამ მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, მაჟორიტარულ საარჩევნო ოლქში საქართველოს პარლამენტის წევრობის კანდიდატების წარდგენის უფლება გააჩნიათ: “ა) არჩევნებში დამოუკიდებლად მონაწილე პარტიას; ბ) საარჩევნო ბლოკს; გ) ამომრჩეველთა 5-კაციან საინიციატივო ჯგუფს.”. ამ მუხლის შესაბამისი ნაწილების შინაარსიდან ნათლად ჩანს, რომ ზოგიერთი მათგანი მოიცავს წესებს, რომლებიც ვრცელდება ზემოაღნიშნულ, სამივე სუბიექტზე, ხოლო, დებულებათა ნაწილი კი მოიცავს, მხოლოდ, საინიციატივო ჯგუფის მიერ წარდგენილ კანდიდატებს. ასე, მაგალითად, 116-ე მუხლის მე-2 ნაწილში საუბარია, არჩევნებში დამოუკიდებლად მონაწილე პარტიის/საარჩევნო ბლოკის და ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფის უფლებაზე წარადგინონ დეპუტატობის კანდიდატები მაჟორიტარულ ოლქებში. იმავე მუხლის მე-3 ნაწილი კი მოიცავს მითითებას, მხოლოდ ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფის ვალდებულებაზე, კენჭისყრამდე არა უგვიანეს 57 დღისა, განცხადებით მიმართოს შესაბამის საარჩევნო კომისიას, რის შემდეგაც, მას უფლება ეძლევა შეაგროვოს მხარდამჭერ ამომრჩეველთა ხელმოწერები. ამ მუხლის მე-3 ნაწილის ანალოგიურად, მე-7 ნაწილის სადავო დებულებაც შეეხება, მხოლოდ ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფის მიერ წარდგენილ დეპუტატობის კანდიდატს. მხედველობაშია მისაღები ის გარემოებაც, რომ ამგვარი “საარჩევნო გირაოს (თავდებობის)” სხვა შემთხვევებს, სხვა საარჩევნო სუბიექტებთან მიმართებით, საარჩევნო კოდექსი არ ითვალისწინებს.

ამრიგად, ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ 5000-ლარიანი საარჩევნო გირაოს წარდგენის ვალდებულება ეკისრებათ, მხოლოდ, მაჟორიტარულ საარჩევნო ოლქში ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფის მიერ წარდგენილ დეპუტატობის  კანდიდატებს. ამდენად, აღნიშნული საკანონმდებლო დებულება ამ საარჩევნო სუბიექტს, ზუსტად ანალოგიური სამართლებრივი ურთიერთობის მონაწილე, სხვა სუბიექტებისაგან განსხვავებით (როგორებიცაა, იგივე მაჟორიტარულ საარჩევნო ოლქში არჩევნებში დამოუკიდებლად მონაწილე პარტიის და საარჩევნო ბლოკის მიერ წარდგენილი დეპუტატობის კანდიდატები), აყენებს განსხვავებულ მდგომარეობაში. ამგვარი, განსხვავებული სამართლებრივი მიდგომის ერთადერთ მიზეზს წარმოადგენს ის გარემოება, რომ კონკრეტული სუბიექტი, შესაბამის საპარლამენტო არჩევნებში მონაწილეობს დამოუკიდებლად და იგი არ წარმოადგენს, რომელიმე პოლიტიკური პარტიის ან საარჩევნო ბლოკის წევრს. მაშასადამე, თუ კონკრეტულ სუბიექტს სურს, რომ ერთი და იგივე სამართლებრივ ურთიერთობაში (კერძოდ, მაჟორიტარი დეპუტატობისათვის არჩევნებში), მონაწილეობა მიიღოს, არა როგორც რომელიმე პოლიტიკური პარტიის წარმომადგენელმა, მაშინ, მას ეკისრება ვალდებულება წარმოადგინოს 5000-ლარიანი დეპოზიტის არსებობა. ამასთან, მხედველობაშია მისაღები ის მნიშვნელოვანი გარემოება, რომ ამგვარი დიფერენციაციის საფუძვლს შეიძლება წარმოადგენდეს, მხოლოდ ის, რომ კონკრეტული სუბიექტის პოლიტიკური შეხედულება, შესაძლებელია განსხვავდებოდეს არჩევნებში მონაწილე პოლიტიკური პარტიების პოლიტიკური შეხედულებებისაგან და ამ მიზეზით, შესაბამის პირს არ ჰქონდეს სურვილი, რათა მისი პოლიტიკური ამბიციები და მიზნები უკავშირდებოდეს არჩევნებში მონაწილე, რომელიმე პარტიას.

მხედველობაშია მისაღები ის გარემოებაც, რომ დღეს მოქმედი კოდექსის მიღების დროს, ვენეციის კომისია მიესალმა, საარჩევნო კანონმდებლობაში შესულ სიახლეს, რომელიც შეეხებოდა არჩევნებში დამოუკიდებლი კანდიდატების მონაწილეობის შესაძლებლობას.  თუმცა, აქვე უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ ვენეციის კომისიისათვის განსახილველად გადაგზავნილ საარჩევნო კოდექსის პროექტში, ყოველ შემთხვევაში იმ დროს, ჯერ კიდევ არ იყო გათვალისწინებული, ჩვენს მიერ გასაჩივრებული ე.წ. “საარჩევნო გირაოს” ინსტიტუტი. ვენეციის კომისიისათვის გადაგზავნილი შესაბამისი პროექტი შეგიძლიათ იხილოთ  კომისიის ვებ-გვერდზე.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, მიგვაჩნია, რომ კანონმდებელი განსხვავებულ სამართლებრივ მიდგომას (მოპყრობას) იყენებს, ე.ი. დიფერენცირებულად უდგება, არსებითად ერთი და იგივე, ფორმალურად და საგნობრივად თანასწორ სამართლებირ გარემოებებში მყოფ პირებს. ამ თვალსაზრისით, მხედველობაშია მისაღები საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს, უკვე არაერთხელ ნახსენები და თამამად შეიძლება ითქვას, ბრწყინვალე გადაწყვეტილება საქმეზე - “მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებები “ახალი მემარჯვენეები”  და “საქართველოს კონსერვატიული პარტია” საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ.”  ამ გადაწყვეტილებაში სასამართლომ აღნიშნა, რომ “…კონსტიტუციის მე-14 მუხლის ძირითადი არსი და მიზანი არის ანალოგიურ, მსგავს, საგნობრივად თანასწორ გარემოებებში მყოფ პირებს სახელმწიფო მოეპყრას ერთნაირად, “არ დაუშვას არსებითად თანასწორის განხილვა უთანასწოროდ და პირიქით””.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო, ზემოაღნიშნულ გადაწყვეტილებაში, ასევე მიუთითებს, რომ “საარჩევნო სფეროში თანასწორობის განსაკუთრებული მნიშვნელობა,  იმავდროულად, არ გამორიცხავს სახელმწიფოს მიერ  დიფერენცირების შემოღების შესაძლებლობას. დიფერენციაცია გარკვეულწილად გასდევს საარჩევნო პროცესს – საარჩევნო ცენზები, რომლებიც ზოგადად განსაზღვრავს ამ უფლებით მოსარგებლე პირთა წრეს; წინასაარჩევნო პერიოდში საეთერო დროის თანაბარი ხელმისაწვდომობა მხოლოდ კვალიფიციური სუბიექტებისათვის; საარჩევნო ბარიერი, რომელიც გადამწყვეტია არჩევნების შედეგების განსაზღვრისთვის; ასევე, შემდგომში, არჩევნების შედეგების გათვალისწინებით, პარტიათა მხოლოდ ნაწილის დაფინანსება სახელმწიფო ბიუჯეტიდან, ამასთან, მათი განსხვავებული  დაფინანსება ძირითადად მათ მიერ მიღებულ ხმათა ოდენობაზე დამოკიდებულებით.”. ამრიგად, “…დიფერენცირება საარჩევნო პროცესისთვის, ისევე, როგორც საზოგადოებრივი ურთიერთობების სხვადასხვა სფეროსთვის, უცხო არ არის. თუმცა თითოეული მათგანი არ უნდა იყოს დაუსაბუთებელი.”.

მიზანშეწონილად მიმაჩნია, პატივცემულ სასამართლოს წარმოუდგინო ჩვენი მოსაზრებები და შეფასებები, საქართველოს საარჩევნო კანონმდებლობის თანახმად, თუ რა სახის კვალიფიციური მოთხოვნებია წაყენებული მაჟორიტარი დეპუტატების კანდიდატებისათვის, არიან თუ არა აღნიშნული მოთხოვნები საარჩევნო სუბიექტებთან მიმართებით, დიფერენცირებულად წაყენებული და რამდენად არიან ისინი სამართლებრივი თვალსაზრისით, გამართლებული და დასაბუთებული.

პირველ რიგში, უნდა აღინიშნოს, რომ საარჩევნო სუბიექტების მიმართ არსებული შესაბამისი საკანონმდებლო მოთხოვნების არსებობა და ზოგ შემთხვევებში, მათი სუბიექტებისადმი დიფერენცირებულად წაყენება, თავისთავად, ყველა შემთხვევაში არ წარმოადგენს თანასწორობის პრინციპის დარღვევას. როგორც საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო მიუთითებს თავის 2010 წლის 27 დეკემბრის #1/1/493 გადაწყვეტილებაში, “…დისკრიმინაციაზე საუბარი არ შეიძლება, თუ არათანასწორი მიდგომა ექვემდებარება გონივრულ ახსნას, გამართლებას, რაციონალიზაციას.”. იგივე გადაწყვეტილებაში სასამართლო აღნიშნავს, რომ “…ნებისმიერ შემთხვევაში, თანასწორობის პრინციპი კანონმდებელს, შეზღუდვის თაობაზე გადაწყვეტილების მიღებისას, არჩევანის თავისუფლებას უტოვებს იქამდე, სანამ ხელმისაწვდომია დიფერენცირებული მოპყრობის ობიექტური დასაბუთება.”.

განვიხილოთ, თუ რამდენად ჯდება, კანონმდებლის მიერ საარჩევნო სუბიექტებისადმი წაყენებული არათანაბარი მოთხოვნები, კანონმდებლის იმ არჩევანის თავისუფლების ფარგლებში, რომელზეც მიუთითებს საკონსტიტუციო სასამართლო და რამდენად ხელმისაწვდომია ამგვარი დიფერენცირებული მოპყრობის ობიექტური დასაბუთება მოცემულ შემთხვევაში.

საქართველოს ორგანული კანონის “საქართველოს საარჩევნო კოდექსის” 116-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, “მაჟორიტარულ საარჩევნო ოლქში საქართველოს პარლამენტის წევრობის კანდიდატების წარდგენის უფლება აქვთ: ა) არჩევნებში დამოუკიდებლად მონაწილე პარტიას; ბ) საარჩევნო ბლოკს; გ) ამომრჩეველთა 5-კაციან საინიციატივო ჯგუფს.”. შეიძლება ითქვას, რომ ძირითად მოთხოვნას, გარდა იმისა, რაც კანონმდებლობით გათვალისწინებულია პასიური საარჩევნო უფლების მოსაპოვებლად, სამივე სუბიექტის შემთხვევაში, წარმოადგენს კანდიდატთა არჩევნებში მონაწილეობისათვის მხარდამჭერ ამომრჩეველთა ხელმოწერების წარდგენა. მხედველობაშია მისაღების ის გარემოება, რომ მართალია ამ ხელმოწერების შეგროვება, ერთ შემთხვევაში ეკისრება პარტიას, ხოლო, მეორე შემთხვევაში კი, საინიციატივო ჯგუფს, მაგრამ ამგვარი განსხვავება გონივრულია და მისი გამართლება შეიძლება, კანონმდებლის რაციონალური სურვილით, არჩევნებში მონაწილეობა მიიღონ შედარებით კვალიფიციურმა სუბიექტებმა, რომელთაც ამომრჩეველთა მინიმალური ნდობა მაინც გააჩნიათ. შესაბამისად, კანონმდებლის მიზანი, რათა მათი მხარდამჭერთა ნდობის დამადასტურებელი დოკუმენტის მოპოვების ვალდებულება გადაანაწილოს შესაბამისი კანდიდატების წარმდგენ სუბიექტებზე, აბსოლიტურად გამართლებულია. ერთი მხრივ, პოლიტიკური პარტია, რომელიც წარადგენს მაჟორიტარ კანდიდატს, ხოლო მეორე მხრივ კი, საინიციატივო ჯგუფი, რომელიც, თავის მხრივ, წარადგენს შესაბამის კანდიდატს.

მხედველობაშია მისაღები ის გარემოებაც, რომ მხარდამჭერ ამომრჩეველთა ხელმოწერების შეგროვების დავალდებულებით, კანონმდებელი ცდილობს, რათა შესაბამის არჩევნებზე წარმოდგენილი იყოს, მეტ-ნაკლებად, სერიოზული პოლიტიკური ძალები და ამით, დაიცვას საარჩევნო პროცესი ერთგვარი პოლიტიკურ-სამართლებრივი ობსტრუქციისაგან. მიმაჩნია, რომ ზუსტად ამითაა განპირობებული, ასევე ის გარემოებაც, რომ კვალიფიციური საარჩევნო სუბიექტები, რომლებსაც უკვე გააჩნიათ ამომრჩევლის საკმარისი მხარდაჭერა, ვალდებულნი არ არიან, სხვა სუბიექტების მსგავსად წარადგინონ ხელმოწერათა იგივე ოდენობა.

ამ თვალსაზრისით, ამომრჩეველთა ხელმოწერების შეგროვების, თუნდაც ფორმალური თვალსაზრისით, განსხვავებული სუბიექტებისადმი, განსხვავებულად დავალდებულება, მისი შინაარსიდან გამომდინარე, არ წარმოადგენს განსხვავებულ, დიფერენცირებულ დამოკიდებულებას. გარდა ამისა, მხარდამჭერ ამომრჩეველთა ხელმოწერების ოდენობა და მათი შეგროვების გეოგრაფიული არეალი, სრულად მიესადაგება და გამომდინარეობს, შესაბამისი სუბიექტების პოლიტიკურ-სამართლებრივი ბუნებიდან. ამიტომ, მისი ფორმა, ჩვენი აზრით, შესაბამისობაშია საქართველოს კონსტიტუციის   მე-14 მუხლთან.

ამრიგად, ზემოაღნიშნული განსხვავება ამომრჩეველთა ხელმოწერების ოდენობებს შორის, არ წარმოადგენს არსებით, შინაარსობრივ განსხვავებას და, შესაბამისად, არ მეტყველებს საარჩევნო სუბიექტებისადმი კანონმდებლის დიფერენცირებულ მოპყრობაზე.

რაც შეეხება ე.წ. „საარჩევნო გირაოს“, რომელიც გათვალისწინებულია საქართველოს საარჩევნო კოდექსის 116-ე მუხლის მე-7 ნაწილით. მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენ გავეცანით დღეს მოქმედი საარჩევნო კოდექსის განმარტებით ბარათს, მასში არაფერი წერია ამ საკანონმდებლო ნოვაციასთან დაკავშირებით. როგორც ზემოთ უკვე მოგახსენეთ, იგი არ ყოფილა წარდგენილი არც ვენეციის კომისიისათვის და, შესაბამისად, არ არსებობს ამ ავტორიტეტული ორგანიზაციის დასკვნა, თუ რამდენად სამართლიანია, როგორც თვითონ ეს ინსტიტუტი, ისე, მისი ქართულ კანონმდებლობაში ასახული ფორმა.

აქვე, სასამართლოს მინდა წარმოუდგინო ის ინფორმაცია, რომელიც მოიპოვება ინტერნეტში, შესაბამის საინფორმაციო პორტალებზე და რომელიც შეეხება საქართველოს საარჩევნო კანონმდებლობაში ასახულ, ზუსტად ამ ნოვაციას.  როგორც აღნიშნული ვებ-გვერდებიდან ირკვევა, „საარჩევნო გირაოს“ ინსტიტუტი კოდექსში შევიდა ფრაქცია „ქრისტიან-დემოკრატების“ ინიციატივით. რამდენადაც საინფორმაციო ვებ-გვერდებიდან ირკვევა, ქდმ-ს ძირითად არგუმენტს წარმოადგენდა ის გარემოება, რომ მათი აზრით, იგი შეზღუდავდა არჩევნებში „ყველა ქუჩის თამადის“   მონაწილეობას.  თუმცა აქ, ერთი კითხვა იბადება, კერძოდ, რატომ მიაჩნიათ ქრისტიან-დემოკრატებს, რომ ე.წ. „ქუჩის თამადები“ აუცილებლად, მხოლოდ დამოუკიდებელ მაჟორიტარ კანდიდატებად იყრიან კენჭს? ან, რატომ არ შეიძლება, არჩევნებში მონაწილე რომელიმე პოლიტიკურმა პარტიამ მაჟორიტარი დეპუტატობის კანდიდატად წამოაყენოს ე.წ. „ქუჩის თამადა“.