მოსარჩელე ნათია იმნაძე მუშაობდა სახალხო დამცველის აპარატში პრევენციისა და მონიტორინგის დეპარტამენტის უფროსის თანამდებობაზე და ამგვარად, წარმოადგენდა საჯარო მოხელეს ,,საჯარო სამსახურის შესახებ" კანონის შესაბამისად. სახალხო დამცველის 2013 წლის 22 აგვისტოს #141 ბრძანებით ნათია იმნაძის მიმართ დისციპლინური პასუხისმგებლობის ზომის სახით გამოყენებული იქნა გაფრთხილება, რაც შეტანილი იქნა პირად საქმეში (ბრძანების ასლი იხილეთ დანართის სახით). ბრძანებაში აღნიშნულია, რომ ნათია იმნაძემ ჩაიდინა ,,საჯარო სამსახურის შესახებ" საქართველოს კანონის 78-ე მუხლის პირველი პუნქტის ,,ა" ქვეპუნქტით გათვალისწინებული დისციპლინური გადაცდომა - სამსახურებრივ მოვალეობათა არაჯეროვანი შესრულება.

ბრძანებაში აღნიშნულია ის, რომ მოსარჩელის მიერ სამსახურებრივ მოვალეობათა არაჯეროვანი შესრულება გამოიხატებოდა იმაში, რომ 2013 წლის 12-13-14 აგვისტოს ნათია იმნაძე პრევენციისა და მონიტორინგის დეპარტამენტის თანამშრომლებთან ერთად იმყოფებოდა კაჭრეთში, სასტუმრო ,,ამბასადორში" ტრენინგზე, რომელიც ეხებოდა წამების, არაადამიანური და დამამცირებელი მოპყრობის პრევენციის ეროვნული მექანიზმის, რომელსაც ხელმძღვანელობდა მოსარჩელე, გაფართოების საკითხს. ბრძანებაში მითითებულია ის, რომ ტრენინგი დამთავრდა 2013 წლის 14 აგვისტოს 12:00 საათზე. ეს დღე იყო სამუშაო, ამის მიუხედავად, დღის მეორე ნახევარში პრევენციისა და მონიტორინგის დეპარტამენტის არც ერთი თანამშრომელი, მათ შორის არც ნათია იმნაძე, სამსახურში არ გამოცხადებულა. სწორედ აღნიშნული ფაქტობრივი გარემოება შეფასდა სამსახურებრივ მოვალეობათა არაჯეროვან შესრულებად. ზეპირი მოსმენის გარეშე, ნათია იმნაძეს ჩამოართვეს წერილობითი ახსნა-განმარტება და ამის შემდეგ, მას დაეკისრა გაფრთხილება.

2013 წლის 4 ნოემბერს სახალხო დამცველმა უჩა ნანუაშვილმა მიიღო #244 ბრძანება დისციპლინური პასუხისმგებლობის ზომის სახით ნათია იმნაძის სახალხო დამცველის აპარატის პრევენციისა და მონიტორინგის დეპარტამენტის უფროსის თანამდებობიდან გათავისუფლების თაობაზე (ბრძანების ასლი იხილეთ დანართის სახით). აღნიშნული ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის მიღებას წინ უძღოდა 2013 წლის 31 ოქტომბერს ჩატარებული ზეპირი სხდომა, რომელსაც დაინტერესებული პირის სახით ესწრებოდნენ ნათია იმნაძე და მისი მოადგილე ოთარ კვაჭაძე (სხდომის ოქმის ასლი იხილეთ დანართის სახით). განსახილველ საკითხს წარმოადგენდა ის, რომ 2013 წლის 29 ოქტომბერს პრევენციის ეროვნულმა მექანიზმმა გეგმიური შემოწმება ჩაატრა თბილისის სასჯელაღსრულების #9 დაწესებულებაში. აღნიშნულ მონიტორინგში მონაწილეობა მიიღო ექსპერტად მოწვეულმა თეა თუთბერიძემ. სხდომაზე სახალხო დამცველმა განაცხადა, რომ როგორც მისთვის ცნობილი გახდა (მას არ დაუკონკრეტებია, ეს ინფორმაცია საიდან ჰქონდა) სპეციალური პრევენციული ჯგუფის ექსპერტი თეა თუთბერიძე შეხვდა თავდაცვის ყოფილ მინისტრს, პატიმარ ბაჩო ახალაიას. უჩა ნანუაშვილმა განაცხადა, რომ სპეციალური პრევენციული ჯგუფის ექსპერტს ეკრძალება საკუთარი მეგობრის ნახვა, თეა თუთბერიძეს მეგობრული დამოკიდებულება აქვს პატიმარ ბაჩო ახალაიასთან. თეა თუთბერიძეს ჰქონდა ინტერესთა კონფლიქტი ბაჩო ახალაიასთან, ამიტომ, სახალხო დამცველის მოადგილის პაატა ბელთაძის განცხადებით, ნათია იმნაძეს და ოთარ კვაჭაძეს ჰქონდათ მითითება, რომ არ უნდა დაეშვათ თეა თუთბერიძის და ბაჩო ახალაიას შეხვედრა. პაატა ბელთაძის განცხადებით, მოხდა სრულიად საპირისპირო ქმედება. სახალხო დამცველის აპარატის მთავარმა მრჩეველმა იურიდიულ საკითხებში დავით მანაგაძემ განაცხადა: ,,თეა თუთბერიძეს არ ეკრძალება კონკრეტულ დაწესებულებაში შესვლა და შემთხვევით შეხვედრას ვერ გამოვრიცხავთ. მოცემულ შემთხვევაში საუბარია პრინციპზე, რომ თეა თუთბერიძე არა შემთხვევით, არამედ დამოუკიდებლად არ შეხვდეს ბაჩო ახალაიას."

სხდომაში მონაწილე სახალხო დამცველის აპარატის ადამიანური რესურსების მართვის სპეციალისტმა, ილია ჭანტურაიამ განაცხადა: ,,იმ შემთხვევაში, თუ დადასტურდა თეა თუთბერიძის დამოუკიდებლად შესვლა ბაჩო ახალაიასთან, ეს ნიშნავს დარღვევას, პრევენციისა და მონიტორინგის დეპარტამენტის უფროსისა და მისი მოადგილის მიერ სახალხო დამცველის მითითების შეუსრულებლობას. "

ნათია იმნაძემ ამასთან დაკავშირებით განმარტა: ,,თავიდან დირექტორთან გვქონდა ნახევარსაათიანი შეხვედრა, რის შედეგადაც მოხდა პატიმრებისათვის საკნების განაწილება. როცა ჩვენ მოვრჩით დირექტორთან საუბარს, ამის მერე გავედით სამედიცინო ნაწილში. თეა თუთბერიძე ბაჩოს შეხვდა დერეფანში, გავიგე როგორ მოიკითხეს ერთმანეთი. ამის შემდეგ ბაჩო შეიყვანეს ოთახში, თეა მას არ დაელოდა და შემოყვა. იქ ვიდექით დაახლოებით ათი კაცი. ამის შემდეგ ველაპარაკეთ ბაჩოს." ნათია იმნაძემ ასევე განაცხადა, რომ რწმუნება მას ჰქონდა, თეა თუთბერიძე მარტო ვერ შებრუნდებოდა სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში. მარტო შეიძლება დარჩა 15-20 წუთი, მაგრამ დამოუკიდებლად, პრევენციისა და მონიტორინგის დეპარტამენტის უფროსის გარეშე ვერ შევიდოდა." ოთარ კვაჭაძემ დაამატა ის, რომ თეა თუთბერიძე მარტო არ შებრუნებულა, დაწესებულება ყველამ ერთად დატოვა. ოთარ კვაჭაძემ განაცხადა: ,,როგორც ჩანს თქვენ გაქვთ არასწორი ინფორმაცია, რომ თეა თუთბერიძე დაწესებულებიდან გამოსვლის შემდეგ შევიდა მარტო ბაჩო ახალაიასთან. ეს უნდა გადაამოწმოთ, რადგან იგი ვერ შევიდოდა მასთან დამოუკიდებლად."

მართალია, სხდომაზე სახალხო დამცველმა მოუსმინა იმ დაინტერესებულ პირებს, ვის მიმართაც უარყოფითი სამართლებრივი შედეგი დადგა, თუმცა ამის მიუხედავად, ეს სხდომა შორს იდგა ჯეროვანი პროცესის მოთხოვნებიდან. ფაქტია ის, რომ ზეპირი მოსმენის ჩატარების მიუხედავად, სახალხო დამცველს არ გამოუყენებია ფორმალური ადმინისტრაციული წარმოების მოთხოვნები. ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 110-ე მუხლის მეორე ნაწილის თანახმად, დაინტერესებულ მხარეებს უნდა ეცნობოთ ზეპირი მოსმენის შესახებ მის გამართვამდე 7 დღით ადრე მაინც და მოწვეულ იქნენ ზეპირ მოსმენაში მონაწილეობის მისაღებად. ოქმიდან ირკვევა, რომ გარემოება, რასაც სახალხო დამცველი თავისი აპარატის თანამშრომლებს ედავებოდა (თეა თუთბერიძის შეხვედრა ბაჩო ახალაიასთან), მოხდა 29 ოქტომბერს, ხოლო სხდომა გაიმართა ორი დღის შემდეგ, 31 ოქტომბერს. დაცვის უფლების არსს წარმოადგენს ის, რომ წინასწარ აცნობო დეტალურად პირს მის მიმართ წარდგენილი ბრალდების არსი და მისცე მას გონივრული დრო სხდომის ჩატარებამდე დაცვის მოსამზადებლად. ორდღიანი ვადა აშკარად არაგონივრულია. გარდა ამისა, ჯეროვან პროცესზე უფლებისათვის არსებითია ის, რომ ზეპირ მოსმენაზე მხარეს არა უბრალოდ ჰქონდეს გადაწყვეტილების მიმღებთან უშუალო ვერბალური კომუნიკაციის შესაძლებლობა, არამედ დაცვის უფლების არსი მდგომარეობს იმაში, რომ მხარეს უფლება ჰქონდეს, დატესტოს იმ მტკიცებულების სანდოობა, რაც მას ამხელს სამართალდარღვევის ჩადენაში. შეჯიბრებით პროცესში ამგვარი დატესტვის ყველაზე გავრცელებულ ფორმას წარმოადგენს მოწმის ჯვარედინი დაკითხვა. არ შეიძლება ზეპირ მოსმენას ეწოდოს დაცვის კონსტიტუციური უფლების შესაბამისი ჯეროვანი პროცესი, თუკი არ ჩატარდება ჯვარედინი დაკითხვა (ანუ ზეპირ სხდომაზე იმ მოწმის დაკითხვა, რომელიც იძლევა დაკითხვის მწარმოებელი პირის საწინააღმდეგო ჩვენებას). ამის შესაძლებლობას იძლევა ფორმალური ადმინისტრაციული წარმოება, კერძოდ კი სზაკ-ის 109-ე მუხლის მე-4 ნაწილის თანახმად, დაინტერესებულ მხარეს უფლება აქვს დაესწროს მოწმის ან ექსპერტის დაკითხვას, დაუსვას მათ შეკითხვები. იმავე მუხლის მე-3 ნაწილის თანახმად, დაინტერესებულ მხარეს უნდა მიეცეს, საშუალება გამოთქვას თავისი მოსაზრება ექსპერტის დასკვნის ან მოწმის ჩვენებასთან დაკავშირებით.

მოცემულ შემთხვევაში, სახალხო დამცველს ნათია იმნაძის თანდასწრებით უნდა გამოეკვლია მტკიცებულება, რაც მიუთითებდა იმაზე, რომ თეა თუთბერიძე მონიტორინგის ჯგუფისაგან დამოუკიდებლად შევიდა სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში და შეხვდა ბაჩო ახალაიას. ამ გარემოებას არც ნათია იმნაძე და არც ოთარ კვაჭაძე არ აღიარებდნენ. სახალხო დამცველი ამბობდა, რომ მას ამგვარი შეხვედრის შესახებ ჰქონდა ინფორმაცია, თუმცა მას არც ინფორმაციის წყარო დაუსახელებია და მით უმეტეს არ გამოუძახებია სხდომაზე მოწმედ დასაკითხად. ზეპირ სხდომაზე, მართალია, დაინტერესებულ პირებს ჰქონდათ საკუთარი მოსაზრების წარდგენის შესაძლებლობა, მაგრამ როდესაც საჯარო მოხელე დისციპლინური გადაცდომისათვის სამსახურიდან თავისუფლდება, დაცვის უფლება სახელმწიფოსაგან ითხოვს უფრო მეტს, ვიდრე მხოლოდ სავარაუდო დამრღვევის მოსაზრების ზეპირ სხდომაზე წარდგენის შესაძლებლობაა. საჭირო იყო დაინტერესებულ პირებს მისცემოდათ მტკიცებულებათა გამოკვლევის პროცესში მონაწილეობის მიღების შესაძლებლობა.

სახალხო დამცველმა თავის 2013 წლის 4 ნოემბრის #244 ბრძანებაში მიუთითა 2013 წლის სხდომის ოქმზე და აღნიშნა: ,,2013 წლის 29 ოქტომბერს სასჯელაღსრულების #9 დაწესებულებაში ნათია იმნაძის ... მხრიდან გამოვლინდა სამსახურებრივი მოვალეობების ბრალეული შეუსრულებლობა, სახალხო დამცველის სპეციალური პრევენციული ჯგუფის წევრის (ექსპერტის) ქცევის კოდექსით განსაზღვრული უფლება-მოვალეობების არაჯეროვნად შესრულება." ამის გამო 2013 წლის 05 ნოემბრიდან საქართველოს სახალხო დამცველის აპარატის პრევენციისა და მონიტორინგის დეპარტამენტის უფროსი ნათია იმნაძე გათავისუფლებული იქნა დაკავებული თანამდებობიდან ,,საჯარო სამსახურის შესახებ" საქართველოს კანონის 99-ე მუხლის პირველი, მეორე და მესამე ნაწილების საფუძველზე.

1. სადავო ნორმების არსი

ჩვენს მიერ სადავოდ ქცეული ,,საჯარო სამსახურის შესახებ” კანონის 99-ე მუხლის პირველი პუნქტი ითვალისწინებს საჯარო მოხელის სამსახურიდან გათავისუფლებას დისციპლინური გადაცდომის ჩადენისათვის. საჯარო სამსახურიდან გათავისუფლებას, როგორც დისციპლინური პასუხისმგებლობის ზომას, ასევე ადგენს ,,საჯარო სამსახურის შესახებ” კანონის 79-ე მუხლის პირველი პუნქტის ,,ვ” ქვეპუნქტი. ამ კანონის 99-ე მუხლის მე-2 პუნქტი მიუთითებს სამსახურებრივი მოვალეობის დარღვევისათვის პირის გათავისუფლების შესახებ, თუ მას ადრე დაკისრებული ჰქონდა დისციპლინური პასუხისმგებლობა. ,,საჯარო სამსახურის შესახებ” კანონის 99-ე მუხლის მე-3 პუნქტით შესაძლებელია იმ პირის გათავისუფლება, ვისაც ადრე არ ჰქონია დაკისრებული დისციპლინური პასუხისმგებლობის ზომა, თუ მოხელის მხრიდან ადგილი აქვს სამსახურებრივი მოვალეობის უხეშ დარღვევას. ამ მუხლის მე-4 პუნქტი ადგენს მოხელის სამსახურიდან გათავისუფლების მინიმალურ პროცედურას, რაც გულისხმობს იმას, რომ მოხელე სამსახურიდან თავისუფლდება შესაბამისი დოკუმენტის გაცნობის დღიდან. თუ შეუძლებელია მოხელისათვის ამ დოკუმენტის გაცნობა იმის გამო, რომ ის არ  ცხადდება სამსახურში 5 დღეზე მეტი ხნით თვითნებურად, მოხელე გათავისუფლებულად ჩაითვლება სამსახურის თვითნებურად დატოვებიდან მეორე დღეს.

პირველ რიგში, გვსურს ხაზგასმით აღვნიშნოთ, რომ ეჭვქვეშ არ ვაყენებთ სახელმწიფოს ან თვითმმართველობის ორგანოს უფლებას, სამსახურიდან გაათავისუფლოს მოხელე, რომელიც არღვევს სამსახურებრივ მოვალეობას და ადრე დაკისრებული ჰქონდა დისციპლინური პასუხისმგებლობის ზომა. ასევე საჯარო სამსახურის უფლებამოსილ თანამდებობის პირს უფლება უნდა ჰქონდეს, პირველივე შემთხვევაში გაათავისუფლოს მოხელე, რომელიც უხეშად არღვევს თავის სამსახურებრივ მოვალეობას. დისციპლინური პასუხისმგებლობის ზომად გათავისუფლების გამოყენება არაკონსტიტუციურია იმის გამო, რომ არ არსებობს მოხელის ადეკვატური პროცესუალური დაცვის საშუალება.

პროცესუალური დაცვის ასეთი საშუალების არსებობის აუცილებლობა გამომდინარეობს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-3 პუნქტიდან და გულისხმობს იმას, რომ დისციპლინურ პასუხისგებაში მიცემულ საჯარო მოხელეს, უნდა ჰქონდეს შესაძლებლობა ზეპირ სხდომაზე წარადგინოს არგუმენტები ან მტკიცებულებები, რაც გამორიცხავს მის მიერ დისციპლინური გადაცდომის ჩადენას. ასევე ამავე სხდომაზე პასუხისგებაში მიცემულ პირს უნდა ჰქონდეს იმ მოწმის ჯვარედინი დაკითხვის შესაძლებლობა, რომელიც მას ადანაშაულებს დისციპლინური გადაცდომის ჩადენაში, საკუთარი სამსახურებრივი მოვალეობის დარღვევაში. მანამ სანამ საჯარო მოხელეს არ ექნება დაცვის აღნიშნული საშუალებები, ,,საჯარო სამსახურის შესახებ” კანონის 99-ე მუხლით და 79-ე მუხლის პირველი პუნქტის ,,ვ” ქვეპუნქტით მოხელის საჯარო სამსახურიდან გათავისუფლება არაკონსტიტუციურია. ეს შემთხვევა არის საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ განხილული #460 საქმის სულიკო მაშია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ მსგავსი. ამ საქმეზე გამოტანილ განჩინებაში საკონსტიტუციო სასამართლომ განაცხადა, რომ აქციების სავალდებულო მიყიდვის ინსტიტუტი თავისი არსით არ იყო არაკონსტიტუციური (მე-2 პარაგრაფი). წინა #370,382,390,402,405 საქმეში ზაურ ელაშვილი, სულიკო მაშია, რუსუდან გოგია და სხვები საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, სავალდებულო მიყიდვის ინსტიტუტის მომწესრიგებელი ნორმის არაკონსტიტუციურად ცნობა განპირობებული იყო სავალდებულო მიყიდვის თაობაზე გადაწყვეტილების მიღებისა და აღსრულების პროცედურით (#460-ე განჩინების მე-4 პარაგრაფი).  აქციათა სავალდებულო მიყიდვის პროცედურის არაკონსტიტუციურობა კი იმაში მდგომარეობდა, რომ მინორიტარ აქციონერს არ ჰქონდა საშუალება, თავი დაეცვა მაჟორიტარი აქციონერის მიერ ეკონომიკური ძალაუფლების ბოროტად გამოყენებისაგან. მინორიტარ აქციონერს იმის შესაძლებლობაც არ ჰქონდა, მიეღო შესაბამისი ინფორმაცია აქციათა სავალდებულო მიყიდვის მიზეზების თაობაზე და დაეფიქსირებინა თავისი პოზიცია ამასთან დაკავშირებით. (460-ე განჩინების მე-5 პარაგრაფი). სავალდებულო მიყიდვის ინსტიტუტის არაკონსტიტუციურად ცნობის შემდეგ, საქართველოს პარლამენტმა მიიღო კანონი, რომლითაც აქციათა სავალდებულო გამოსყიდვის თაობაზე გადაწყვეტილების მიღების უფლება მაჟორიტარი აქციონერის ნაცვლად მიანიჭა სასამართლოს. საკონსტიტუციო სასამართლომ სულიკო მაშიას საქმეზე გამოტანილ განჩინების მე-10 პარაგრაფში ვერ დაინახა კონსტიტუციურობის პრობლემა, ვინაიდან ამ ინსტიტუტის ახალი პროცედურა აკმაყოფილებდა კონსტიტუციის მოთხოვნებს.

იგივე მდგომარეობა არსებობს სადავო ნორმის შემთხვევაში. თავისთავად დისციპლინური ზომის სახით საჯარო მოხელის გათავისუფლების ინსტიტუტი, ისევე როგორც ამ ღონისძიების გამოყენების მატერიალურ-სამართლებრივი საფუძვლები ცალკე აღებული არ ეწინააღმდეგება კონსტიტუციას. თუმცა არაკონსტიტუციური პროცედურის გამო, ამ უფლებამოსლების გამოყენება მისი მატერიალურ-სამართლებრივი თვალსაზრისით არაკონსტიტუციურია. ვიდრე არ დადგინდება პროცედურული დაცვის ადეკვატური ღონისძიებები, დისციპლინური ზემოქმედების ზომად საჯარო მოხელის სამსახურიდან გათავისუფლების უფლებამოსილების გამოყენებაც კი არაკონსტიტუციურად მიგვაჩნია.

საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 107-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად: ,,ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი ფორმალური ადმინისტრაციული წარმოების საფუძველზე გამოიცემა მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ეს პირდაპირ არის გათვალისწინებული კანონით.” ,,საჯარო სამსახურის შესახებ” კანონის 99-ე მუხლი არ ითვალისწინებს მოხელის გათავისუფლებისას ფორმალური ადმინისტრაციული წარმოების გამოყენების შესაძლებლობას. რა დაცვის საშუალებებით ისარგებლებდა საჯარო მოხელე, მის მიმართ რომ გამოყენებულიყო ფორმალური წარმოება სამსახურიდან გათავისუფლების საკითხთან დაკავშირებით?

პირველ რიგში, საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის (სზაკი) 110-ე მუხლის პირველი ნაწილით, ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებული იქნებოდა, მოხელის სამსახურიდან გათავისუფლების საკითხი განეხილა მხოლოდ და მხოლოდ ზეპირ სხდომაზე. სზაკის 110-ე მუხლის მეორე ნაწილით მოხელეს, როგორც დაინტერესებულ პირს, 7 დღით ადრე ეცნობებოდა ზეპირი მოსმენის თაობაზე, რაც მას შესაძლებლობას მისცემდა, მომზადებულიყო თავის დასაცავად. მომზადება გულისხმობს იმ მოწმეების დასაკითხად შუამდგომლობის წარდგენას, სზაკის 108-ე მუხლის მე-3 ნაწილით, რომლებიც მის სასარგებლო ჩვენებას იძლევიან. საჯარო მოხელეს ზეპირ სხდომაზე, სზაკის 109-ე მუხლის მე-4 ნაწილით, ექნებოდა იმ მოწმის ჯვარედინი დაკითხვის შესაძლებლობა, რომელიც მას ამხელდა დისციპლინური გადაცდომის ჩადენაში. ამგვარად, სადავო ,,საჯარო სამსახურის შესახებ” კანონის 99-ე მუხლში, რომ ყოფლიყო ჩანაწერი იმასთან დაკავშირებით, რომ მოხელის სამსახურდან გათავისუფლებისას გამოიყენება ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-8 თავით დადგენილი წესები, მოხელის სამსახურიდან გათავისუფლების კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-3 პუნქტთან შესაბამისობის საკითხი დღის წესრიგიდან მოიხსნებოდა. იმის გამო, რომ მოხელის სამსახურიდან გათავისუფლებისას წარმოშობილ ურთიერთობაზე არ ვრცელდება ფორმალური ადმინისტრაციული წარმოების პროცედურა, სადავო ნორმები წინააღმდეგობაში მოდიან საქართველოს კონსტიტუციასთან.

მოხელის სამსახურიდან გათავისუფლებაზე, გარდა 99-ე მუხლის მე-4 პუნქტით დადგენილი პროცედურისა, შესაძლოა, გავრცელდეს მარტივი ადმინისტრაციული წარმოებით დადგენილი წესები. წარმოების ეს სახე ადამიანს შესაძლებლობას აძლევს, სზაკის 86-ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, იყოლიოს წარმომადგენელი ან ადვოკატი. სზაკის 95-ე მუხლის მეორე ნაწილი ითვალისწინებს საჯარო მოხელის ადმინისტრაციულ წარმოებაში მონაწილეობის აუცილებლობას, ვინაიდან ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტით ხდება მისი მდგომარეობის გაუარესება - სამსახურიდან გათავისუფლება. სზაკის 98-ე მუხლის პირველი ნაწილით დაინტერესებულ მხარეს უფლება აქვს, წარადგინოს მტკიცებულებები. სზაკის 97-ე მუხლის მე-2 პუნქტით ადმინისტრაციული ორგანო სამოქალაქო საპროცესო კოდექსით დადგენილი წესით, თუ ეს კანონით არის გათვალისწინებული, კითხავს მოწმეებს.

მოწმეების სამოქალაქო საპროცესო კოდექსით დადგენილი წესით დაკითხვის საკითხი არ არის გათვალისწინებული ,,საჯარო სამსახურის შესახებ” კანონის 99-ე მუხლით, ამიტომ სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 148-ე მუხლის მეოთხე ნაწილით, მოხელეს არა აქვს შესაძლებლობა, ჯვარედინი დაკითხვა ჩაუტაროს მოწმეს. მარტივი ადმინისტრაციული წარმოება, არ ავალდებულებს ადმინისტრაციულ ორგანოს, საჯარო მოხელის განმარტებები მოისმინოს ზეპირ სხდომაზე. რა თქმა უნდა, ზეპირი მოსმენის ჩატარება, მარტივი წარმოების შემთხვევაში, ადმინისტრაციული ორგანოს უფლებას წარმოადგენს. სზაკის 97-ე მუხლის პირველი პუნქტის ,,გ” ქვეპუნქტი ანიჭებს ადმინისტრაციულ ორგანოს უფლებამოსილებას (და არა ვალდებულებას), მოუსმინოს დაინტერესებულ მხარეს.  ანუ ადმინისტრაციული ორგანო თავისი შეხედულებით წყვეტს იმ საკითხს, მოუსმინოს თუ არა დაინტერესებულ პირს. იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ადმინისტრაციული ორგანო პირის მოსმენის შესახებ გადაწყვეტილებას მიიღებს, კანონი არ აკონკრეტებს ეს ზეპირად უნდა მოხდეს თუ წერილობით. საქმე სრულიად სხვაგვარად იქნებოდა, თუ დაინტერესებულ პირს, და არა ადამიანისტრაციულ ორგანოს, გადაეწყვიტა, შემდეგი საკითხები: ჩატარებულიყო თუ არა ზეპირი მოსმენა; საჯარო მოხელეს ზეპირად თუ წერილობით წარედგინა თავისი მოსაზრებები; მოწმისათვის კითხვები ზეპირად დაესვა თუ წერილობით.

კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-3 პუნქტით დაცვის უფლების სუბიექტი ის პირია, ვის მიმართაც უარყოფითი სამართლებრივი შედეგი შეიძლება დადგეს სასამართლოს ან ადმინისტრაციული ორგანოს გადაწყვეტილებით. შესაბამისად, დაცვის პროცესუალური საშუალების არჩევასთან დაკავშირებით მხარეს უნდა ჰქონდეს გადაწყვეტილების მიღების შესაძლებლობა. ასეთი არჩევანის შესაძლებლობა პირს გააჩნია ფორმალური ადმინისტრაციული წარმოების შემთხვევაში, სადაც ზეპირი მოსმენის გამართვა სავალდებულოა (იმის მიუხედავად, რომ პირი შესაძლოა, უარს ამბობდეს მასში მონაწილეობაზე, თავისი მოსაზრების ზეპირად წარდგენის ნაცვლად მას წერილობით წარადგენდეს ან საერთოდ უარს ამბობდეს ნებისმიერი ფორმით წარმოებაში მონაწილეობაზე). მარტივ ადმინისტრაციულ წარმოებაში დაინტერესებული პირი ამგვარ არჩევანს მოკლებულია.

მოცემულ საქმეში მოსარჩელის უფლების დარღვევა ასევე გამოიწვია და შესაბამისად, საკონსტიტუციო სასამართლოს წინაშე ვაყენებთ სზაკის 107-ე მუხლის პირველი ნაწილის კონსტიტუციურობის საკითხს. ეს ნორმა გამორიცხავს ფორმალური ადმინისტრაციული წარმოების გამოყენების შესაძლებლობას, თუ კონკრეტული საზოგადოებრივი ურთიერთობის სფეროს დარეგულირებისას ამას საჭიროდ არ ჩათვლის კანონმდებელი. ეს ნორმა დისკრეციას ანიჭებს საქართველოს პარლამენტს, თავისი შეხედულებით განსაზღვროს, რა შემთხვევაშია საჭირო 42-ე მუხლის მე-3 პუნქტით განსაზღვრული დაცვის უფლების უზრუნველყოფა. შესაბამისად, ამ ნორმით პარლამენტს შეუძლია, ადამიანს წაართვას ზეპირი სხდომით და მოწმესთან უშუალო დაპირისპირების შესაძლებლობა, მაშინ როცა პირის უფლებების ეფექტური დაცვა, მისთვის ხელსაყრელი გადაწყვეტილების მიღება მხოლოდ ამ გზით არის შესაძლებელი. სწორედ სზაკ-ის 107-ე მუხლის პირველ ნაწილში გამოხატული კანონმდებლის არაკონსტიტუციური ნება იყო იმის მიზეზი, რომ სამსახურიდან გათავისუფლებული მოხელე ვერ სარგებლობს ჯეროვანი პროცედურით. სზაკ-ის 107-ე მუხლის პირველი ნაწილის კონსტიტუციურობის პრობლემა აღმოიფხვრებოდა მაშინ, თუკი მასში ჩამოყალიბებული იქნებოდა ის კრიტერიუმები, რომელთა არსებობის შემთხვევაშიც მოხდებოდა წარმოების ამ სახის გამოყენება.

ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, შეგვიძლია განვაცხადოთ, რომ მარტივი ადმინისტრაციული წარმოების გამოყენებით მოხელის სამსახურიდან გათავისუფლებისას, დაინტერესებული პირი მოკლებულია საკუთარი თავის დაცვის ეფექტურ სამართლებრივ საშუალებებს, რაც გარანტირებულია კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-3 პუნქტით.

2. კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-3 პუნქტით დაცული სფერო

მართალია, კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი პუნქტით დადგენილია სასამართლოზე ხელმისაწვდომობის უფლება, თუმცა 42-ე მუხლის მე-3 პუნქტის მოქმედების ფარგლები არ შემოისაზღვრება სასამართლო პროცესით. დაცვის უფლება არსებითი ინსტრუმენტია საქმის სასამართლოში განხილვისას, თუმცა ეს საშუალება ასევე წარმატებით გამოიყენება სასამართლოს მიღმა ან იმ დრომდე, ვიდრე საქმე სასამართლოს გადაეცემა.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ საქმეში ფირუზ ბერიაშვილი, რევაზ ჯიმშერიშვილი და სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ მიღებულ გადაწყვეტილებაში განაცხადა, რომ კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-3 პუნქტი მოქმედებს პირის დაკავებისას, როდესაც საქმის წარმოება მიმდინარეობს პოლიციაში და საქმე ჯერ არ გადაცემულა სასამართლოში. საკონსტიტუციო სასამართლომ საქმეში ლევან იზორია და დავით მიხეილ შუბლაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ მიღებული გადაწყვეტილების 56-ე პარაგრაფში განაცხადა: ,,დაცვის უფლების მოქმედება, რომელსაც კონსტიტუციური ნორმა განსაზღვრავს, არ შემოიფარგლება სისხლის სამართლის სფეროთი და ვრცელდება როგორც სამოქალაქო, ასევე ადმინისტრაციულ სამართალწარმოებაზე.” ამგვარად, 42-ე მუხლის მე-3 პუნქტით დაცული უფლება ასევე მოქმედებს მაშინ, როცა ადმინისტრაციული ორგანო იღებს ადამიანის უფლებებზე ზემოქმედების მქონე გადაწყვეტილებებს.

დაცვის უფლება არ გულისხმობს მხოლოდ ადვოკატის ყოლის უფლებას. ადვოკატი არის ერთ-ერთი მექანიზმი, რომლითაც ადამიანი იცავს თავს მისთვის არახელსაყრელი გადაწყვეტილების მიღებისაგან. დაცვის უფლება ძალაშია მაშინაც, როდესაც სამართალწარმოებაში ადამიანი ადვოკატის გარეშე მონაწილეობს. დაცვის უფლების არსი ყველაზე კარგად განმარტებულია ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-6 მუხლის მე-3 პუნქტის ,,c" ქვეპუნქტში, სადაც გარანტირებულია პირის უფლება: ,,დაიცვას თავი პირადად ან მის მიერ არჩეული დამცველის მეშვეობით.” ამგვარად, დაცვის უფლება ძალაშია მაშინაც, როდესაც საქმის განხილვაში დამცველი სრულებითაც არ მონაწილეობს. დაცვის უფლება, ადვოკატის უფლების გარდა, აკისრებს სახელმწიფოს ვალდებულებას, უზრუნველყოს ინდივიდი ისეთი პროცედურით, რითაც მოხდება ამ ინდივიდის უფლებებისათვის არახელსაყრელი შედეგის თავიდან აცილება. აღსანიშნავია, რომ თავად საკონსტიტუციო სასამართლოც არ განმარტავს 42-ე მუხლის მე-3 პუნქტს, როგორც მხოლოდ ადვოკატის უფლებას. საკონსტიტუციო სასამართლომ საქმეში ლევან იზორია და დავით მიხეილ შუბლაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ მიღებული გადაწყვეტილების 55-ე პარაგრაფში განაცხადა: ,,დაცვის უფლების არსი იმაში მდგომარეობს, რომ პირს, რომლის მიმართაც გარკვეული პროცესუალური ზომები ტარდება, უნდა გააჩნდეს შესაბამის პროცედურასა და მის შედეგზე გავლენის მოხდენის შესაძლებლობა.”

რა საშუალებით შეიძლება პირმა გავლენა მოახდინოს მიმდინარე პროცესზე? ამის შესახებ ნაწილობრივ ისაუბრა საკონსტიტუციო სასამართლომ საქმეზე ვახტანგ მასურაშვილი და ონისე მებონია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ. აღნიშნულ საქმეში საკონსტიტუციო სასამართლომ განაცხადა: ,,კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-3 პუნქტის თანახმად, პირს ... უნდა ჰქონდეს საკუთარი თავის დასაცავად პოზიციის პირადად ... გამოხატვის შესაძლებლობა, რისი მიღწევაც პრაქტიკულად შეუძლებელია, როდესაც საქმე განიხილება ზეპირი მოსმენის გარეშე.” (გადაწყვეტილების მე-2 პუნქტი).

დაცვის უფლების აუცილებელი მოთხოვნაა ის, რომ ადმინისტრაციულმა ორგანომ მოუსმინოს იმ პირს, ვის მიმართაც უარყოფითი სამართლებრივი შედეგები შესაძლოა, დადგეს. ზეპირი მოსმენა უნდა ჩატარდეს გონივრულ დროსა და გონივრული ფორმით. ამ კონტექტში პროცესუალური დაცვის კონსტიტუციური პრინციპები მოითხოვენ იმას, რომ საჯარო მოხელეს დროულად და ადეკვატურად ეცნობოს მისი შესაძლო გათავისუფლების მიზეზები, მიეცეს დროული და ეფექტური შესაძლებლობა დაიცვას თავი მის წინააღმდეგ ჩვენების მიმცემ მოწმესთან დაპირისპირების გზით, წარადგინოს თავისი თავის დასაცავად არგუმენტები და მტკიცებულებები ზეპირად. ზეპირი განხილვა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია მაშინ, როცა ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ მისაღები გადაწყვეტილება შესაძლოა, დაეფუძნოს არასწორ და შეცდომაში შემყვან ფაქტობრივ გარემოებებს ან სამართლის ნორმების ფაქტობრივ გარემოებებთან არასწორ შეფარდებას (აშშ-ს უზენაესი სასამართლო საქმეზე გოლდბერგი კელის წინააღმდეგ http://supreme.justia.com/cases/federal/us/397/254/case.html).

,,საჯარო სამსახურის შესახებ” კანონის ნორმები არ ითვალისწინებენ სავარაუდო სამართალდამრღვევის შესაძლებლობას, პირადად გამოცხადდეს ადმინისტრაციული ორგანოს წინაშე. პირს არა აქვს შესაძლებლობა, ზეპირად მონაწილეობა მიიღოს მისი დამცავი მტკიცებულებების გამოკვლევაში, დაუპირისპირდეს და ჯვარედინი დაკითხვა ჩაუტაროს მის წინააღმდეგ ჩვენების მიმცემ მოწმეს. ზეპირი განხილვის არარსებობა არაადეკვატურია ადამიანის დაცვის კონსტიტუციური უფლების უზრუნველსაყოფად.

აშშ-ს უზენაესმა სასამართლომ საქმეში გოლდბერგი კელის წინააღმდეგ მიღებულ გადაწყვეტილებაში განაცხადა, რომ მოსმენის ვალდებულება უნდა მოერგოს იმ ადამიანის საჭიროებას, ვისაც უნდა მოუსმინონ. არ არის საკმარისი, რომ დაინტერესებულმა პირმა თავისი თავის დასაცავად ადმინისტრაციულ ორგანოს წერილობით წარუდგინოს თავისი მოსაზრება. წერილობითი ახსნა-განმარტებისათვის არ არის დამახასიათებელი ის ტექნიკური მოქნილობა, რაც ზეპირი ჩვენებისათვის. წერილობითი ახსნა-განმარტება არ აძლევს პირს საშუალებას, საკითხთან დაკავშირებით თავისი არგუმენტი ისე მოიყვანოს ფორმაში, რაც გადაწყვეტილების მიმღებ ადმინისტრაციულ ორგანოს მიაჩნია მნიშვნელოვნად (http://supreme.justia.com/cases/federal/us/397/254/case.html).

როდესაც ადამიანისათვის ხელსაყრელი გადაწყვეტილების მიღება დამოკიდებულია მოწმის არასანდოდ წარმოჩენაში, მის სიცრუეში მხილებაში, წერილობითი ახსნა-განმარტება ძალიან სუსტი საშუალებაა იმ პირის ხელში, ვინც უნდა ისარგებლოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-3 პუნქტით დაცული უფლებით. ასევე არარეალისტურია საჯარო სამსახურიდან გასათავისუფლებელი საჯარო მოხელის ინტერესების დაცვის მინდობა მხოლოდ გადაწყვეტილების მიმღები პირისათვის, ისე, რომ თავად საჯარო მოხელეს არ მისცეს ფაქტის გამოძიებაში მონაწილეობის შესაძლებლობა. გოლდბერგი კელის წინააღმდეგ მიღებულ გადაწყვეტილებაში აშშ-ს უზენაესმა სასამართლომ განაცხადა, რომ გადაწყვეტილების მიმღები ორგანოები,  რომლებიც დისციპლინური გადაცდომის გამოძიებას აწარმოებენ,  მიდრეკილნი არიან სამართალდარღვევის ჩადენის დამადასტურებელი მტკიცებულებების მოპოვებისაკენ და არ შეიძლება, მოხელის სასარგებლო ფაქტების პრეზენტაცია მხოლოდ მათ მიენდოთ. ფაქტობრივი შეცდომის თავიდან ასაცილებლად დაინტერესებულ მხარეს შესაძლებლობა უნდა ჰქონდეს, წარმოადგინოს თავისი პოზიცია ზეპირად.

აშშ-ს უზენაესმა სასამართლომ საქმეში გრინი მაკილროის წინააღმდეგ მიღებულ გადაწყვეტილებაში განაცხადა: ,,ჩვენს სამართალში არსებობს გარკვეულწილად მყარი პრინციპები. ერთ-ერთი ასეთი პრინციპია ის, რომ როდესაც მთავრობის ქმედებით შესაძლოა, სერიოზულად დაზიანდეს ინდივიდი და ამ ქმედების გონივრულობა დამოკიდებულია ფაქტის დადგენაზე, მთავრობის მიერ გამოსაყენებელ მტკიცებულებაზე ხელი უნდა მიუწვდებოდეს ინდივიდს, რათა მას ჰქონდეს იმის დამტკიცების შესაძლებლობა, რომ მოყვანილი ინფორმაცია არ შეესაბამება სინამდვილეს. შეპასუხების უფლება კიდევ უფრო მნიშვნელოვანია მაშინ, როცა ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ მოპოვებული მტკიცებულება შედგება მოწმეთა ჩვენებებისაგან, რომლებსაც კარგად აღარ ახსოვთ ის ფაქტები, რის შესახებაც ჩვენებას აძლევენ, ან მოწმეები შეგნებულად ცრუობენ ბოროტი განზრახვის, საკუთარი შეცდომების დაფარვის, სიძულვილის, სტერეოტიპული შეხედულების ან ეჭვიანობის გამო. ეს მოტივები ვლინდება მოწმეებთან დაპირისპირების და მათი ჯვარედინი დაკითხვის გზით. სწორედ ამიტომ მნიშვნელოვანია იმ პირმა, რომლის მიმართაც ადმინისტრაციული ორგანოს გადაწყვეტილებით უარყოფითი სამართლებრივი შედეგი დგება, ჯვარედინი დაკითხვით დაიცვას თავი ამგვარი მოწმისაგან. ჯვარედინი დაკითხვის და მოწმესთან დაპირისპირების პროცესუალური საშუალება, როგორც ჯეროვანი პროცესის შემადგენელი ნაწილი, აღიარებულია არა მხოლოდ სისხლის სამართლის საქმეებში, არამედ ყველა სხვა ტიპის სამართალწარმოებაში, როდესაც ადმინისტრაციული ორგანოს აქტები და ქმედებები წარმოადგენს განხილვის საგანს.”(http://supreme.justia.com/cases/federal/us/360/474/case.html)

აქვე უნდა ითქვას ისიც, რომ ზეპირი სხდომის ჩატარება, სადაც დაინტერესებულ პირს აქვს მის წინააღმდეგ ჩვენების მიმცემი მოწმის ჯვარედინი დაკითხვის შესაძლებლობა, მოითხოვს გარკვეულ დროს (რაც აუცილებელია კომპლექსური პროცედურის ჩასატარებლად და მოიცავს ადამიანური რესურსის მოცდენას ადმინისტრაციული წარმოების ჩასატარებლად. ასეთი გართულებული პროცედურები შესაძლოა, იმავდროულად ამცირებდნენ მოქალაქეებისათვის მისაწოდებელი მომსახურების ხარისხს) და ხარჯებს (ადმინისტრაციულ ორგანოს გრძელი პროცედურის დასრულებამდე კვლავ უწევს დაუმსახურებელი მოხელისათვის ანაზღაურების გადახდა), რაც მძიმე ტვირთად შეიძლება, დააწვეს ადმინისტრაციულ ორგანოს. შესაბამისად, ამგვარი ზეპირი მოსმენა (ისევე როგორც დაცვის უფლება) არ არის აბსოლუტური უფლება და განსაზღვრულ გარემოებებში შეიძლება, შეიზღუდოს. აშშ-ს უზენაესმა სასამართლომ საქმეში მეთიუსი ელდრიჯის წინააღმდეგ ჩამოაყალიბა ის სამსაფეხუროვანი ტესტი, რომლის დაკმაყოფილების შემთხვევაში პირი ისარგებლებს ამგვარი ზეპირი განხილვის უფლებით (http://supreme.justia.com/cases/federal/us/424/319/).

მეთიუსის ტესტის პირველ საფეხურზე დგინდება ის, თუ რამდენად მნიშვნელოვანია ის კერძო ინტერესი, რაზედაც გავლენას მოახდენს ადმინისტრაციული ორგანოს გადაწყვეტილება. თუკი დადგინდა, რომ კერძო ინტერესი არ არის მნიშვნელოვანი, შემოწმება წყდება და ზეპირი მოსმენის ჩატარების აუცილებლობა არ არსებობს.

მეორე საფეხურზე მოწმდება ის, რამდენად არსებობს შეცდომის დაშვების ალბათობა, თუკი ადმინისტრაციული ორგანო არ ჩაატარებს ზეპირ მოსმენას და რამდენად უწყობს ხელს ზეპირი მოსმენა საქმეზე ობიექტური ჭეშმარიტების დადგენას. ჩვეულებრივ, ჯვარედინი დაკითხვის ჩატარება გამართლებულია მაშინ, როდესაც გადაწყვეტილების მიღება მთლიანად დამოკიდებულია მოწმეების ჩვენებით ფაქტობრივი გარემოებების დადგენაზე. როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, ჯვარედინი დაკითხვა უებარი საშუალებაა, მოწმეების მხრიდან სიცრუის ან ფაქტების, მოწმეთა ნებისაგან დამოუკიდებლი მიზეზებით, არასწორი გადმოცემის თავიდან ასაცილებლად. ზეპირი განხილვა არ არის აუცილებელი, როდესაც გადაწყვეტილება ეფუძნება არა მოწმის ჩვენებას, არამედ სამეცნიერო და საექსპერტო დასკვნას. ექსპერტიზის დასკვნის დეტალების გავლა ჯვარედინი დაკითხვის მეშვეობით ვერავითარ გავლენას ვერ მოახდენს ამ მტკიცებულების დამაჯერებლობაზე. არც დაინტერესებულ პირს, არც ადმინისტრაციულ ორგანოს არ გააჩნიათ საპირწონე სპეციალური განათლება, რითაც ექსპერტს ზეპირად დაუპირისპირდებიან და მისი ჩვენების სანდოობას დააზიანებენ. შესაბამისად, როდესაც საბოლოო გადაწყვეტილება შესაძლოა დაეფუძნოს მხოლოდ ექსპერტის დასკვნას, დაცვის უფლების ადეკვატური უზრუნველყოფისათვის არ არის აუცილებელი ზეპირ განხილვაზე ექსპერტის ჯვარედინი დაკითხვის შესაძლებლობის არსებობა (აშშ-ს უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე მეთიუსი ელდრიჯის წინააღმდეგ).

მეთიუსის ტესტის მესამე საფეხურზე ხდება იმის შემოწმება, ხომ არ დააკისრებს ზეპირი მოსმენა ადმინისტრაციულ ორგანოს ზედმეტ ტვირთს ან გაუმართლებელ ხარჯებს. თუკი კერძო ინტერესი ვერ გადაწონის ზეპირი მოსმენის ჩატარებით წარმოშობილ ხარჯებს და ადმინისტრაციულ ტვირთს, ზეპირი მოსმენა არ გაიმართება. თუ ზეპირი მოსმენა წარმოშობს უმნიშვნელო ხარჯებს ან არსებობს იმის შესაძლებლობა, რომ ეს ხარჯები აცილებული იყოს ზეპირი მოსმენის რაციონალური ფორმით ჩატარების შემთხვევაში, ზეპირი მოსმენა ჩატარებული უნდა იყოს.

 საჯარო სამსახურიდან დისციპლინური წესით გათავისუფლება არის იმგვარი მნიშვნელობის მოვლენა, სადაც არსებობს შეცდომის დაშვების დიდი ალბათობა, რასაც საკმაოდ მძიმე შედეგები მოჰყვება. ამავე დროს მოხელის დისციპლინური წესით გათავისუფლებისას ადმინისტრაციულ ორგანოს არ ეკისრება დამატებითი ტვირთი. თუკი სხვა შემთხვევაში მარტივი ადმინისტრაციული წარმოებით შემოთავაზებული დაცვის საშუალებები საკმარისი და ადეკვატურია კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-3 პუნქტით გათვალისწინებული ეფექტური დაცვის უფლებით სარგებლობისათვის, საჯარო მოხელის დისციპლინური წესით სამსახურიდან გათავისუფლებისათვის მარტივი ადმინისტრაციული წარმოება არასაკმარისი და არაადეკვატურია. საჯარო მოხელეს, რომელმაც შესაძლოა სამსახურიდან ე.წ. ,,მგლის ბილეთით” გაშვების შემთხვევაში შემოსავლის დაკარგვასთან ერთად სტიგმატიზაციაც განიცადოს, სჭირდება დაცვის ზუსტად ის გარანტიები, რაც ფორმალური ადმინისტრაციული წარმოებით არის დადგენილი. სზაკის 107-ე მუხლის პირველი ნაწილი კი ართმევს დისციპლინურ წარმოებას დაქვემდებარებულ საჯარო მოხელეს, ფორმალური წარმოებით გათვალისწინებული დაცვის საშუალებებით სარგებლობას, ზღუდავს რა წარმოების ამ სახის გამოყენებას მხოლოდ კანონით პირდაპირ გათვალისწინებულ შემთხვევებში და არა იმგვარი პირობებით, როდესაც მხოლოდ ფორმალური წარმოების გამოყენებით აქვს პირს იმის შესაძლებლობა, რომ თავი დაიცვას მის წინააღმდეგ წარმოებული პროცესისაგან.

3. ზეპირი მოსმენის როლი საჯარო მოხელის უკეთ დაცვის კუთხით

საჯარო მოხელის გათავისუფლებასთან დაკავშირებული პრობლემა არ იარსებებდა, თუკი დისციპლინური პროცესი იქნებოდა სრულიად სწორი და უშეცდომო, სადაც ცდომილება და უსამართლობა გამორიცხულია. საუბედუროდ, ისე ყოველთვის არ ხდება, რომ პროცესი დაზღვეული იყოს შეცდომებისაგან. იმ შემთხვევაშიც კი, როცა დისციპლინური ძალაუფლების განმახორციელებელი პირი კეთილსინდისიერად მოქმედებს, მას მაინც უწევს სხვისი საჩივრებისა და რჩევების შესაბამისად მოქმედება. საქმის გადასაწყვეტად მნიშვნელოვანი ფაქტები და ჩადენილი ქმედების არსი ხშირად სადავო ხდება. ისეთ სიტუაციაში, სადაც მოწმე ამბობს ერთს და პასუხისგებაში მიცემული პირი მეორეს, შეცდომის დაშვების რისკის ალბათობა მაღალია (აშშ-ს უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე გოსი ლოპესის წინააღმდეგ http://www.law.cornell.edu/supct/html/historics/USSC_CR_0419_0565_ZO.html).

დისციპლინური უფლებამოსილების განხორციელებისას რთული პროცედურების გამოყენებას შესაძლოა, უკმაყოფილოდ შეხვდნენ ადმინისტრაციული ორგანოს უფლებამოსილი თანამდებობის პირები. ამის ნაცვლად უფლებამოსილ პირებს შესაძლოა, ერჩივნოთ შეუზღუდავი ძალაუფლების მინიჭება და მათ თავი არ შეიწუხონ წინასწარი შეტყობინების და ზეპირი მოსმენის წესების გამოყენებით. მაგრამ ძალიან უცნაური იქნებოდა ის, თუკი დისციპლინის განმახორციელებელი არ დაუკავშირდება სავარუდო სამართალდამრღვევს იმ მიზნით, რომ შესაძლებლობა მისცეს მას, მოჰყვეს ამბის მისეული ვერსია. ეს შესაძლებლობას იძლევა, თავიდან იქნეს აცილებული უსამართლობა. სამართლიანობა იშვიათად მიიღწევა ფაქტების საიდუმლო, ცალმხრივი გამოკვლევით, რაც გავლენას ახდენს ადამიანის უფლებებზე (აშშ-ს უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე გოსი ლოპესის წინააღმდეგ http://www.law.cornell.edu/supct/html/historics/USSC_CR_0419_0565_ZO.html).  

საიდუმლო პროცედურებით სიმართლე ვერ დადგინდება. აკვიატებული შეხედულებები აცდენილია სიმართლისაგან. არ არსებობს სიმართლესთან მისვლის იმაზე უფრო კარგი საშუალება, ვიდრე იმ პირის, ვისაც შესაძლოა ზიანი მიადგეს, ინფორმირება მის წინააღმდეგ არსებული საქმის თაობაზე და მასთან პირისპირ შეხვედრა (აშშ-ს უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე გოსი ლოპესის წინააღმდეგ http://www.law.cornell.edu/supct/html/historics/USSC_CR_0419_0565_ZO.html).

ზეპირი მოსმენა, რაც სავარაუდო სამართალდამრღვევს შესაძლებლობას აძლევს, მოჰყვეს ამბის თავისი ვერსია, მნიშვნელოვანი დამცავი მექანიზმია არასწორი გადაწყვეტილების თავიდან ასაცილებლად. სულ მცირე, ზეპირი მოსმენის შემდეგ დისციპლინის განმახორციელებელი ადმინისტრაციული ორგანო საქმეში არსებულ ფაქტებსა და არგუმენტებთან დაკავშირებით წინასწარ ჩამოყალიბებულ მოსაზრებებს კრიტიკულად აფასებს ან იცვლის. ამის შემდეგ ადმინისტრაციულმა ორგანომ შეიძლება გამოიძახოს ის პირი, რომელმაც ბრალი დასდო სხვას დისციპლინურ გადაცდომაში. დისციპლინურ პასუხისგებაში მიცემულ პირს შესაძლებლობა ეძლევა, ჩაატაროს ასეთი მოწმის ჯვარედინი დაკითხვა, გამოიძახოს და დაკითხოს თავისი მოწმეები, ისარგებლოს ადვოკატის დახმარებით. ამ პროცედურების ჩატარების შემდეგ, გადაწყვეტილების მიმღები ორგანო უფრო ინფორმირებული ხდება და შეცდომის დაშვების ალბათობა და უსაფუძვლოდ ადამიანის სტიგმატიზაციის შესაძლებლობა მნიშვნელოვნად მცირდება (აშშ-ს უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე გოსი ლოპესის წინააღმდეგ). 

შესაძლოა, ზეპირმა მოსმენამ ბევრი ვერაფერი შეცვალოს, თუკი გადაწყვეტილების მიმღები პირი თავად არის დაინტერესებული პირის ქმედების მოწმე, მაგრამ ეს არანაირად არ აკნინებს ზეპირი მოსმენის მნიშვნელობას, ვინაიდან ამ დროს დისციპლინურ პასუხისგებაში მიცემულ პირს შეუძლია, გადაწყვეტილების მიმღებ პირს აუხსნას თავისი ქმედების ხასიათი და ეს ქმედება ჩასვას, მოვლენათა საერთო კონტექსტში, რაც უცნობია გადაწყვეტილების მიმღები პირისათვის და რომლის გათვალისწინებაც ამსუბუქებს ან გამორიცხავს დისციპლინურ პასუხისმგებლობას (აშშ-ს უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე გოსი ლოპესის წინააღმდეგ).

მაგალითად, თუკი სადავო 99-ე მუხლის მე-4 პუნქტით, გადაწყვეტილების მიმღები თანამდებობის პირი თავად გახდება მოწმე, თუ როგორ აცდენს მოხელე სამსახურს, ზეპირი მოსმენა მას შესაძლებლობას მისცემს, გაარკვიოს რამდენად საპატიო იყო მოხელის მიერ სამსახურის გაცდენის მიზეზები. ზეპირ მოსმენას წინ უძღვის შეტყობინება იმის თაობაზე, რომ დაწყებულია მოხელის სამსახურიდან გათავისუფლების თაობაზე ადმინისტრაციული წარმოება. თუკი მოხელე გამოცხადდება და გადაწყვეტილების მიმღებ პირს დაარწმუნებს, რომ გაცდენის მიზეზები საპატიოა, ბუნებრივია, შესაძლოა მოხელე არ იყოს სამსახურიდან გათავისუფლებული. თუმცა შეტყობინების მიუხედავად, თუკი პირი კვლავ არ ცხადდება, ასეთ შემთხვევაში ივარაუდება, რომ ადამიანი უარს ამბობს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-3 პუნქტით გარანტირებულ უფლებაზე და ადმინისტრაციულ ორგანოს წარმოეშობა უფლება პირის სამსახურიდან გათავისუფლების შესახებ გადაწყვეტილება ზეპირი მოსმენის გარეშე მიიღოს.

ხშირად ფაქტობრივი გარემოებები ნათელია და იგი დამატებით დადგენას არ საჭიროებს. ასეთ შემთხვევაში დღის წესრიგში დგას კანონის სწორად გამოყენების აუცილებლობა. მაგალითად, შესაძლოა, ადმინისტრაციული ორგანო პირის პირველად ჩადენილ გადაცდომას აკვალიფიცირებს, როგორც სამსახურებრივი მოვალეობის ,,უხეშ” დარღვევას. პირს უნდა ჰქონდეს შესაძლებლობა, ადვოკატის მეშვეობით ან დამოუკიდებლად შეაცვლევინოს ადმინისტრაციულ ორგანოს აზრი იმასთან დაკავშირებით, რომ ადგილი ჰქონდა არა უხეშ, არამედ სამსახურებრივ მოვალეობათა ჩვეულებრივ დარღვევას. ასეთ შემთხვევაში მოხელისათვის უფრო ხელსაყრელია უშუალო კონტაქტი გადაწყვეტილების მიმღებ ორგანოსთან, ვიდრე მასთან მიმოწერა. უშუალო კონტაქტი, ცოცხალი დისკუსია ხშირად უფრო ეფექტური საშუალებაა მხარის სამართლებრივ არგუმენტების სიძლიერეში დასარწმუნებლად, ვიდრე აზრების ეპისტოლარული გაცვლა. თანაც უშუალო ურთიერთობა მოსახერხებელია თავად ადმინისტრაციული ორგანოსათვის, ვინაიდან მას აქვს შესაძლებლობა, ოპერატიულად მიიღოს პასუხი ზეპირი განხილვისას დაბადებულ ყველა კითხვაზე და ამით უფრო უკეთესად მოფინოს ნათელი საქმის ბუნდოვან გარემოებებს. 

ამგვარად, ზეპირი სხდომა ხელს უწყობს, გადაწყვეტილების მიმღები პირის ყოველმხრივ ინფორმირებას ფაქტობრივი გარემოებების ირგვლივ. ყოველმხრივ ინფორმირება კი წარმოადგენს ადმინისტრაციული შეცდომის თავიდან აცილების საშუალებას (აშშ-ს უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე კლივლენდის საგანმანათლებლო საბჭო ლაუდერმილის წინააღმდეგ http://supreme.justia.com/cases/federal/us/470/532/case.html).

4. ადმინისტრაციული ტვირთის კერძო ინტერესით დაბალანსება

როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, მეთიუსის ტესტის მესამე საფეხურზე უნდა დადგინდეს, ხომ არ ეკისრება გადაწყვეტილების მიმღებს მძიმე ტვირთი ზეპირი მოსმენით ან დასაქმებულის კერძო ინტერესი ხომ არ აღემატება ადმინისტრაციული ორგანოს ინტერესს - თავისი რესურსები არ მოაცდინოს კომპლექსური ხასიათის ადმინისტრაციულ წარმოებას.

ადმინისტრაციული ორგანოს ინტერესი დაუყოვნებლივ, ზეპირი მოსმენის გარეშე გაათავისუფლოს დასაქმებული, არ გადაწონის დასაქმებულის კერძო ინტერესებს. დასაქმებულისათვის ზეპირი პასუხის გაცემა მის მიმართ წაყენებულ ბრალდებაზე არც ზედმეტ ადმინისტრაციულ ტვირთს აკისრებს საჯარო დაწესებულებას, არც საქმისწარმოების დაუშვებელ გაჭიანურებას შეიძლება იწვევდეს. ზეპირ მოსმენამდე დასაქმებულის შენარჩუნება ემსახურება ასევე დამსაქმებლის ინტერესებსაც, თავიდან აიცილოს მცდარი გადაწყვეტილების მიღების გზით ღირსეული თანამშრომლის სამსახურიდან გათავისუფლება. საბოლოო გადაწყვეტილების მიღებამდე დამქირავებელი აგრძელებს სარგებლის მიღებას დაქირავებულის შრომით. კვალიფიციური თანამშრომლის შენარჩუნება უფრო მნიშვნელოვანია საჯარო დაწესებულების ნორმალური ფუნქციონირებისათვის, ვიდრე დამატებითი ხარჯების გაღება ახალი თანამშრომლის დატრენინგებაში. სახელმწიფოს ურჩევნია, მოქალაქე იყოს საჯარო სამსახურში, თავისი შრომით სარგებელი მოჰქონდეს როგორც სახელმწიფოსათვის, ისე საზოგადოებისათვის, ვიდრე არასწორი და კონტრპროდუქტიული ნაბიჯით მოხდეს პირის უმუშევრად დატოვება, რის შემდეგაც ის ისევ სახელმწიფო ბიუჯეტის სარჩენი გახდება სიღარიბის ზღვარს ქვემოთ მოხვედრის შემთხვევაში (აშშ-ს უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე კლივლენდის საგანმანათლებლო საბჭო ლაუდერმილის წინააღმდეგ http://supreme.justia.com/cases/federal/us/470/532/case.html).

თუკი დაქირავებულის სამუშაო ადგილზე  ყოფნის თითოეულ წამს შეუძლია, გამოუსწორებელი ზიანი მიაყენოს საჯარო დაწესებულების ნორმალურ ფუნქციონირებას, ,,საჯარო სამსახურის შესახებ” კანონის 90-ე და 91-ე მუხლები ითვალისწინებენ, საჯარო მოხელისათვის სამსახურიდან ჩამოშორების შესაძლებლობას. ამგვარად, ეს ნორმები დღის წესრიგიდან ხსნიან ადმინისტრაციული ორგანოს მხრიდან პირის სამსახურიდან სწრაფად გათავისუფლების ყოველგვარ აუცილებლობას. ამგვარად, ზეპირი მოსმენის ჩასატარებლად გადალახულია მეთიუსის ტესტის მესამე საფეხურიც. 

შემდგომი საკითხი, რაც ყურადღებას იქცევს, შეეხება ,,ზეპირ მოსამენას.” ეს უკანასკნელი მართალია აუცილებელია, მაგრამ არ არის სავალდებულო, რომ იყოს გართულებული, რაც ზედმეტ ადმინისტრაციულ ტვირთად დააწვება გადაწყვეტილების მიმღებ პირს. ზეპირი მოსმენის პროცედურული მოთხოვნები შესაძლოა განსხვავებული იყო საკითხის მნიშვნელობის, პროცესის ბუნებისა და შედეგის გათვალისწინებით. ასეთი განხილვა უნდა იყოს უფრო ნაკლები ვიდრე სრული სასამართლო ან კვაზისასამართლო განხილვაა. გათავისუფლებამდე ჩატარებული მოსმენა უნდა იყოს პირველადი შემოწმება შეცდომით ადამიანის გათავისუფლების გადაწყვეტილების თავიდან ასაცილებლად. ამ დროს უნდა შემოწმდეს, რამდენად არსებობს გონივრული საფუძველი იმაში დასარწმუნებლად, რომ დასაქმებულის წინააღმდეგ წარდგენილი ბრალდება სიმართლეს შეესაბამება და ასაბუთებს გათავისუფლების აუცილებლობას. 

ჯეროვანი პროცედურის არსებით მოთხოვნას წარმოადგენს ის, რომ მოხელეს ეცნობოს სამსახურიდან გათავისუფლების შესახებ და ჰქონდეს შესაძლებლობა, პასუხი გასცეს ბრალდებას. ადმინისტრაციულ ორგანოს პირადად ან წერილობით წარუდგინოს თავისი მოსაზრება. ჩვენი კანონმდებლობა ზეპირი მოსმენის გამართვის დისკრეციულ უფლებამოსილებას მარტივი ადმინისტრაციული წარმოებით ადმინისტრაციულ ორგანოს ანიჭებს. კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-3 პუნქტით არა გადაწყვეტილების მიმღებ ორგანოს, არამედ თავად იმ პირს, ვის მიმართაც შესაძლოა უარყოფითი სამართლებრივი შედეგები დადგეს, ანიჭებს უფლებას, ჰქონდეს ზეპირ მოსმენასა და წერილობითი მოსაზრებების წარდგენას შორის არჩევანის გაკეთების შესაძლებლობა. მარტივი ადმინისტრაციული წარმოების წესები ამგვარი არჩევანის შესაძლებლობას არ უტოვებს პირს. მოხელეს საჯარო სამსახურიდან გათავისუფლებისას მარტივი წარმოების წესებით აქვს თავისი მოსაზრების წერილობით წარდგენის შესაძლებლობა, მაგრამ თუკი საქმეზე ობიექტური ჭეშმარიტების დადგენა მოითხოვს ზეპირი მოსმენის ჩატარებას და მოწმის ჯვარედინ დაკითხვას, პირი ამ შესაძლებლობას მოკლებულია.

5. ადმინისტრაციული საჩივრის შესაძლებლობა

მართალია, სამსახურიდან გათავისუფლებამდე ზეპირი მოსმენა დაცვის შეუცვლელი საშუალებაა, თუმცა გათავისუფლებული მოხელის ტვირთი მსუბუქდება, გათავისუფლების თაობაზე ბრძანების გამოცემის შემდეგ, თუკი ადმინისტრაციული საჩივრის განხილვისას მაინც ექნება მოხელეს საკუთარი მოსაზრების ზეპირად წარდგენის და მოწმის ჯვარედინი დაკითხვის შესაძლებლობა. ადმინისტრაციული საჩივრის სწრაფი განხილვა ზემდგომ ადმინისტრაციულ ორგანოში კომპენსირებას ახდენს იმ პროცედურული ნაკლოვანების, რაც მოხელის გათავისუფლებასთან დაკავშირებული ადმინისტრაციული წარმოებისას იქნა დაშვებული. რა თქმა უნდა, უფრო სასურველია, გათავისუფლებამდე იქნეს თავიდან აცილებული ყოველგვარი ფაქტობრივი შეცდომის ალაბათობა, თუმცა თუკი მოხელის დაუმსახურებელი სტიგმატიზაციის და მატერიალურ სახსრებთან დაკავშირებული პრობლემა უშუალოდ შეცდომის დაშვებიდან მოკლე ხანში იქნება აღმოფხვრილი, ეს გარკვეულწილად ხელს შეუწყობდა კონსტიტუციური დაცვის გარანტიებით სარგებლობას. ამჯერად ჩვენ უნდა გავარკვიოთ, რამდენად აძლევს გათავისუფლების შემდეგ არსებული ადმინისტრაციული გასაჩივრების მექანიზმი პირს, ზეპირი მოსმენით ადეკვატური დაცვის შესაძლებლობას.

,,საჯარო სამსახურის შესახებ” კანონის 127-ე მუხლი არ ითვალისწინებს ადმინისტრაციული საჩივრის წარდგენას. რომც დავუშვათ იმის შესაძლებლობა, რომ ადმინისტრაციული საჩივრის ინსტიტუტი მოქმედებს ,,საჯარო სამსახურის შესახებ” კანონში სპეციალური ჩანაწერის არსებობის მიუხედავად, ამას არავითარი მნიშვნელობა არ აქვს საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-3 პუნქტის მოთხოვნათა დასაკმაყოფილებლად. ამის მიზეზია ის, რომ ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის 185-ე მუხლის თანახმად, ადმინისტრაციული საჩივრის განსახილველად გამოიყენება მარტივი ადმინისტრაციული წარმოების წესები. როგორც ცნობილია მარტივი ადმინისტრაციული წარმოება თავის თავში არ მოიცავს ზეპირ განხილვას და დაინტერესებული პირის მოწმესთან უშუალო დაპირისპირების შესაძლებლობას. ასე, რომ ზეპირი ადმინისტრაციული წარმოება, რაც არ გვხვდება მოხელის საჯარო სამსახურიდან გათავისუფლებამდე, ასევე არ არის უზრუნველყოფილი ადმინისტრაციული საჩივრის განხილვის მომენტისათვის, გათავისუფლების შემდეგ. შესაბამისად, კონსტიტუცური პრობლემის გამოსწორება არც შრომითი დავის მოცემულ ფაზაში ხდება.

ადმინისტრაციული საჩივრის სწრაფად განხილვა ზეპირი მოსმენის ჩატარების გზით, არა მხოლოდ მოხელის სამსახურიდან შეცდომით გათავისუფლების რისკს შეამცირებდა, იმავდროულად მოემსახურებოდა ისეთ ლეგიტიმურ საჯარო მიზანს, როგორიცაა სასამართლოების განტვირთვა ისეთი საქმეებისაგან, რომელიც უფრო სწრაფად და უფრო ეფექტიანად შესაბამის ადმინისტრაციულ ორგანოში შეიძლება გადაწყდეს. სასამართლო დაცვის გარანტიები არსებობს ყოველთვის, თუმცა სწრაფ ადმინისტრაციულ წარმოებასთან შედარებით, მართლმსაჯულება უფრო ძვირი და დროის თვალსაზრისით შედარებით ნაკლებეფექტიანია.

6) კონსტიტუციის 29-ე მუხლის პირველი და მეორე პუნქტი

საქართველოს კონსტიტუციის 29-ე მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, „საქართველოს ყოველ მოქალაქეს უფლება აქვს დაიკავოს ნებისმიერი სახელმწიფო თანამდებობა, თუ იგი აკმაყოფილებს კანონმდებლობით დადგენილ მოთხოვნებს“, ხოლო მე-2 პუნქტის მიხედვით, „სახელმწიფო სამსახურის პირობები განისაზღვრება კანონით.“ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ საქმეზე დავით კანდელაკი, ნატალია დვალი, ზურაბ დავითაშვილი, ემზარ გოგუაძე, გიორგი მელაძე და მამუკა ფაჩუაშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ 2014 წლის 11 აპრილს მიღებულ #1/2/569 გადაწყვეტილების მეორე თავის პირველ პუნქტში აღნიშნულია: ,,კონსტიტუციის აღნიშნული დებულება  მოიცავს ... თანამდებობიდან უსაფუძვლოდ გათავისუფლებისაგან დაცვის გარანტიებს." 29-ე მუხლი სახელმწიფოს ავალდებულებს, გაუმართლებლად არ შეზღუდოს მოქალაქის უფლება, მონაწილეობა მიიღოს სახელმწიფო მართვაში, განახორციელეოს საჯარო მნიშვნელობის ფუნქცია. (#1/2/569 გადაწყვეტილების მე-2 პუნქტი). კონსტიტუციის 29-ე მუხლის პირველი და მეორე პუნქტი იცავს საქართველოს მოქალაქის უფლებას, დაცული იყოს თანამდებობიდან უსაფუძვლო, დაუსაბუთებელი და თვითნებური გათავისუფლებისაგან. მაშინ როდესაც დისციპლინური გადაცდომისათვის პირის თანამდებობიდან გათავისუფლება გამართლებულია, მოცემულ შემთხვევაში, არ არის უფლების დაცვის საკმარისი გარანტიები, რაც ამ ღონისძიების ასეთი სახით არსებობის არაკონსტიტუციურობას იწვევს. კონსტიტუციის 29-ე მუხლის პირველი და მეორე პუნქტიდან გამომდინარე, ვინაიდან მაღალია შეცდომის დაშვების და საჯარო მოხელის დაუმსახურებელი სტიგმატიზაციის საფრთხე, დისციპლინური გადაცდომისათვის პირის თანამდებობიდან გადაყენება  ზედმიწევნით ცხადი, მკაცრად რეგლამენტირებული პროცედურის საფუძველზე უნდა განხორციელდეს და ინტერესების სამართლიან ბალანსს ეფუძნებოდეს.

აღნიშნულიდან გამომდინარე, საჯარო მოხელის უფლება სამსახურიდან გათავისუფლებისას აღჭურვილი იყოს ჯეროვან პროცესზე უფლებით, ასევე დაცულია საქართველოს კონსტიტუციის 29-ე მუხლის პირველი და მეორე პუნქტებით.