მიგვაჩნია, რომ კონსტიტუციური სარჩელი საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოში უნდა იქნეს მიღებული არსებითად განსახილველად შემდეგი გარემოებების გამო: "საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ" საქართველოს ორგანული კანონის 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის "ა" ქვეპუნქტის შესაბამისად, "…საკონსტიტუციო სასამართლოში ნორმატიული აქტის ან მისი ცალკეული ნორმების კონსტიტუციურობის თაობაზე კონსტიტუციური სარჩელის შეტანის უფლება აქვთ: ა) საქართველოს მოქალაქეებს… …თუ მათ მიაჩნიათ, რომ დარღვეულია ან შესაძლებელია უშუალოდ დაირღვეს საქართველოს კონსტიტუციის მეორე თავით აღიარებული მათი უფლებანი და თავისუფლებანი."

ამასთან ერთად, მოგახსენებთ, რომ ჩვენ ვართ საქართველოს მოქალაქეები, რომლებიც, როგორც ამომრჩეველი რეგისტრირებულნი ვართ #2 ვაკის და #3 საბურთალოს ერთმანდატიან მაჟორიტარულ საარჩევნო ოლქებში.

ამასთან, #2 ვაკის და #3 საბურთალოს ერთმანდატიანი მაჟორიტარული საარჩევნო ოლქის ტერიტორია განსაზღვრულია ცესკოს შესაბამისი განკარგულებით, რომელიც მიღებულია ზუსტად საქართველოს ორგანული კანონის "საქართველოს საარჩევნო კოდექსის" 110-ე მუხლის შესაბამისად და მის შესასრულებლად. აღნიშნულიდან გამომდინარე, ჩვენი საარჩევნო ოლქების საზღვრების დადგენა, რითიც დაირღვა ჩვენი შესაბამისი კონსტიტუციური უფლებები, განხორციელდა ზუსტად, კოდექსის გასაჩივრებული ნორმების საფუძველზე.

ამრიგად, ჩვენ, მოცემულ შემთხვევაში ვართ საკონსტიტუციო სასამართლოსადმი მიმართვის უფლებამოსილი სუბიექტები.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, გთხოვთ მიიღოთ ჩვენი კონსტიტუციური სარჩელი არსებითად განსახილველად, ვინაიდან არ არსებობს "საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ" საქართველოს კანონის მე-18 მუხლით გათვალისწიენბული სარჩელის არსებითად განსახილველად მიღებაზე უარის თქმის არც-ერთი საფუძველი.

საქმის გარემოებები: პატივცემულ სასამართლოს მოვახსენებთ, რომ ჩვენ - საქართველოს მოქალაქეები, უჩა ნანუაშვილი და მიხეილ შარაშიძე, როგორც ამომრჩევლები რეგისტრირებულნი ვართ შესაბამისად, ქ. თბილისის #2 ვაკის და #3 საბურთალოს საარჩევნო ოლქებში. როგორც ცესკოს ვებგვერდზეა აღნიშნული, ოფიციალური მონაცემების შესაბამისად, #2 ვაკის საარჩევნო ოლქში რეგისტრირებულია სულ 99,241 ამომრჩეველი, ხოლო #3 საბურთალოს საარჩევნო ოლქში კი, რეგისტრირებულია 128,545 ამომრჩეველი (http://cesko.ge/files/TEA/_%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9D%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90.pdf). საქართველოში კი, მთლიანად რეგისტრიებულია 3,613,851 ამომრჩეველი (იხ.: ცესკოს იგივე ვებ-გვერდი).

საქართველოს კონსტიტუციის მე-5 მუხლში მოცემულია ე.წ. დემოკრატიულობის ანუ “ხალხის მმართველობის” ძირითადი პრინციპი, რომლის შესაბამისად, “საქართველოში სახელმწიფო ხელისუფლების წყაროა ხალხი.” საქართველოს კონსტიტუციის იგივე მუხლის მე-2 პუნქტის შესაბამისად კი, საქართველოს მოქალაქეები “…თავის ძალაუფლებას ახორციელებენ რეფერენდუმის, უშუალო დემოკრატიის სხვა ფორმებისა და თავისი წარმომადგენლების…”, პირველ რიგში კი - საქართველოს პარლამენტში თავისი წარმომადგენლების მეშვეობით.

როგორც საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს, 2010 წლის 27 დეკემბრის გადაწყვეტილებაში - საქმეზე “მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებები “ახალი მემარჯვენეები”  და “საქართველოს კონსერვატიული პარტია” საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ” - არის აღნიშნული, “...იმისათვის,  რომ  შედგეს “ხალხის  მმართველობა”,  ხალხმა  უნდა  მიიღოს მონაწილეობა პოლიტიკაში და ამის საუკეთესო გზა არჩევნებია”. ამრიგად, ზუსტად არჩევნები წარმოადგენს იმ უმთავრეს ინსტიტუციურ მექანიზმს, რომელსაც “მოქმედებაში მოჰყავს დემოკრატია” (იხ. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს იგივე გადაწყვეტილება) განსაკუთრებით კი - წარმომადგენლობითი დემოკრატია.

იმისათვის, რათა შედგეს არჩევნები, ამომრჩევლებმა მონაწილეობა უნდა მიიღონ არჩევნებში. ზუსტად ამომრჩევლის მონაწილეობა და მათი ნების გამოვლენა წარმოადგენს არჩევნებს. ამომრჩევლის მონაწილეობა განმსაზღვრელია, ვინაიდან, როდესაც ადგილი აქვს ამომრჩევლის ე.წ. აბსენტიზმს, ან არჩევნებში მონაწილეობისაგან სხვაგვარად თავის შეკავებას - თუნდაც ბოიკოტს, ასეთ შემთხვევებში არჩევნებმა შეიძლება დაკარგოს თავისი უმთავრესი ფუნქცია, ასახოს ამომრჩევლის უმრავლესობის პოლიტიკური ნება. ზუსტად აღნიშნულის გამო, რიგ სახელმწიფოებში პირდაპირ არის გათვალისწინებული ამომრჩევლის მონაწილეობის სავალდებულო მინიმალური ზღვარი. იმ სახელმწოფოებში, სადაც ამგვარი მინიმალური სავალდებულო ზღვარი არ არსებობს, არჩევნები ჩატარებულად შეიძლება იქნეს მიჩნეული, თუნდაც, თეორიულად, მხოლოდ ერთი ამომრჩევლის მონაწილეობის შემთხვევაშიც - ანუ, ამ შემთხვევაში გადამწყვეტია ის, რომ არჩევნები შედგა, ვინაიდან მასში მიიღო მონაწილეობა იმ ამომრჩეველმა, რომელსაც სურდა ამ პროცედურის მეშვეობით თავისი პოლიტიკური ნების გამოვლენა. ამგვარად, ამ ბოლო შემთხვევაშიც კი, გადამწყვეტი მნიშვნელობა, მაინც ენიჭება ზუსტად ამომრჩეველს, მისი ნების გამოვლენას, რაც აქცევს არჩევნებს შემდგარად.

ამრიგად, არჩევნები, რომ ჩაითვალოს შემდგარად მასში ამომრჩეველმა, ზოგჯერ, თუნდაც ერთმა მაინც, უნდა მიიღოს მონაწილეობა. ეს განპირობებულია იმით, რომ არჩევნები ტარდება მხოლოდ ერთი მიზნით, უზრუნველყოფილი და შესაბამისად ასახული იქნეს ამომრჩევლის პოლიტიკური ნება. არჩევნების ერთადერთ მიზანს ზუსტად ეს წარმოადგენს. არჩევნები, ასევე შეიძლება ჩაითვალოს შეუმდგარად, როდესაც საარჩევნო პროცედურა, მისი უსამართლობის გამო, ვერ უზრუნველყოფს ამომრჩევლის პოლიტიკური ნების ადეკვატური შედეგის დადგომის შესაძლებლობას. ეს სხვადასხვა მიზეზის გამო შეიძლება მოხდეს, თუმცა, თითქმის ყოველთვის გადამწყვეტია ის გარემოება, რომ საარჩევნო პროცედურების მეშვეობით არ ხდება ამომრჩევლის ნების ადეკვატური შედეგის დადგომა. ამ თვალსაზრისით, მხედველობაშია მისაღები საქართველოს ორგანული კანონის “საქართველოს საარჩევნო კოდექსის” მე-2 მუხლის “გ” ქვეპუნქტი, რომელიც განმარტავს არჩევნებს. კერძოდ, არჩევნები არის “…პროცესი, რომლის დანიშნულება და შედეგია საჯარო ხელისუფლების წარმომადგენლობითი ორგანოებისა და საჯარო ხელისუფლების თანამდებობის პირთა არჩევა.”.

ამდენად, იმისათვის, რომ არჩევნები შედგეს, არჩევნების სამართლიანობის ხარისხის განმსაზღვრელ, სხვა ძირითად პრინციპებთან ერთად, უმნიშვნელოვანესია ის, თუ რამდენად ადეკვატურად ხდება ამომრჩევლის პოლიტიკური ნების ასახვა შესაბამისი საარჩევნო პროცედურის მეშვეობით.

არჩევნები რომ შეესაბამებოდეს ამომრჩევლის პოლიტიკურ ნებას და ახდენდეს მის ადეკვატურ ასახვას, აუცილებელია იმგვარი საარჩევნო სისტემის არსებობა, რომელიც მაქსიმალურად ეფექტურად მოახდენდა ამომრჩევლის ხმათა პროპორციულ ტრანსფორმაციას არჩევნების შედეგში, ანუ, სხვაგვარად თუ ვიტყვით, საკანონმდებლო ორგანოს არჩევნების შემთხვევაში, ამომრჩევლის პოლიტიკური ნების პროპორციულ გარდაქმნას შესაბამის სადეპუტატო მანდატებში.

ამ თვალსაზრისით, სხვადასხვა სახელმწიფოში მოქმედებს სხვადასხვა სახის საარჩევნო სისტემები. საარჩევნო სისტემები ეს ის მეთოდებია, რომელთა მეშვეობითაც, კენჭისყრის შედეგების საფუძველზე, არჩევით ორგანოში (მაგალითად, შესაბამის საკანონმდებლო ორგანოში) ხდება ხალხის წარმომადგენელთა ადგილების განაწილება. ვინაიდან, საარჩევნო სისტემა იმ მეთოდების ერთობლიობას წარმოადგენს, რომელთა საფუძველზეც ხდება მიღებული ხმების მანდატების შესაბამის რაოდენობაში გადაყვანა (ტრანსფორმირება), უდიდესი მნიშვნელობა გააჩნია იმას, თუ რამდენად სამართლიანია თვითონ ეს საარჩენო სისტემა. კერძოდ, რამდენად ეფექტურად უზურუნველყოფს იგი არჩევნებში გამოვლენილი მოქალაქეთა პოლიტიკური ნების ეფექტურ რეალიზაციას.

ამრიგად, საარჩევნო სისტემამ უნდა უზრუნველყოს მოქალაქეთა სხვადასხვა პოლიტიკური შეხედულებების მქონე ჯგუფთა წარმომადგენლობის სამართლიანი არჩევა. სამართლიანად კი შესაძლებელია მივიჩნიოთ იმგვარი სისტემა, რომლითაც გამარჯვებულად ცხადდება ის, ვინც მეტ ხმას მიიღებს (მაჟორიტარული პრიცნიპი), ან რომლითაც პარტიის მიერ მოპოვებული მანდატების რაოდენობა, მის მიერ მიღებული ხმების რაოდენობის პროპორციული იქნება (პროპორციული პრინციპი).

როგორც მოგეხსენებათ, საქართველოში მოქმედებს ე.წ. შერეული საარჩევნო სისტემა, რა დროსაც, პარტიული სიების პარალელურად, შესაბამის ერთმანდატიან საარჩევნო ოლქებში აირჩევა, ასევე მაჟორიტარი დეპუტატებიც.

მაჟორიტარულ არჩევნებში გადამწყვეტი მნიშვნელობა გააჩნია, ზუსტად შესაბამის საარჩევნო ოლქს, რომელის ამომრჩევლის მიერაც უნდა იქნეს არჩეული მაჟორიტარი დეპუტატი, როგორც, მათ შორის, ამ ამომრჩევლის წარმომადგენელი საქართველოს პარლამენტში. ამდენად, შესაბამისი საარჩევნო ოლქები, განსაკუთრებით, მაჟორიტარულ არჩევნებთან მიმართებით, წარმოადგენენ უმნიშვნელოვანეს და უპირველეს საარჩევნო ადმინისტრაციულ ერთეულებს, რომელთა ფარგლებშიც უნდა განხორციელდეს ამომრჩეველთა მიერ საკუთარი ნების გამოვლენა და ამ ნების შემდგომი ტრანსფორმირება საპარლამენტო წარმომადგენლობაში. ის, რომ საარჩევნო ოლქებს განსაკუთრებული მნიშვნელობა ზუსტად მაჟორიტარული სისტემით ჩატარებულ არჩევნებთან მიმართებით გააჩნია, გამომდინარეობს თვითონ საქართველოს საარჩევნო კოდექსის შესაბამისი მუხლების შინაარსიდანაც. კერძოდ, საქართველოს ორგანული კანონის “საქართველოს საარჩევნო კოდექსის” მე-2 მუხლის “ლ” ქვეპუნქტის შესაბამისად, მხოლოდ “მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემით ჩატარებული არჩევნები” წარმოადგენს “…საქართველოს პარლამენტისა და ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობითი ორგანოს - საკრებულოს წევრების…” არჩევნებს “…ერთმანდატიანი საარჩევნო ოლქების მიხედვით”. იმ დროს, როდესაც კოდექსის იგივე მუხლის “კ” ქვეპუნქტი პროპორციული საარჩევნო სისტემით ჩატარებულ არჩევნებს განმარტავს, როგორც “საქართველოს პარლამენტისა და ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობითი ორგანოს – საკრებულოს წევრების არჩევნებს პარტიული სიების საფუძველზე.”. პროპორციული საარჩევნო სისტემის დროს საარჩევნო ოლქების რაოდენობას არანაირი განსაკუთრებული დატვირთვა არ ენიჭება, ვინაიდან ამ საარჩევნო სისტემისათვის, მთლიანად ტერიტორია, რომელზეც ტარდება არჩევნები (უმაღლესი საკანონმდებლო ორგანოს არჩევნების შემთხვევაში სახელმწიფოს მთლიანი ტერიტორია), პრინციპში, წარმოადგენს ერთიან, მრავალმანდატიან საარჩევნო ოლქს.

შემდეგი საკითხი, რომელიც, ჩვენი აზრით, შეიძლება საინტერესო იყოს საკონსტიტუციო სასამართლოსათვის, არის იმის გარკვევა, თუ კონკრეტულად რა პოლიტიკურ-სამართლებრივი მიზანი გააჩნია მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემით ჩატარებულ არჩევნებს და ზოგადად ვის ან რას წარმოადგენს მაჟორიტარი დეპუტატი. საქართველოს კონსტიტუციის მე-5 მუხლის შესაბამისად, “საქართველოში სახელმწიფო ხელისუფლების წყაროა ხალხი…”, რომელიც, თავის ძალაუფლებას “ახორციელებს… …თავისი წარმომადგენლების მეშვეობით.”. ამგვარად, როდესაც საქართველოს კონსტიტუციის 52-ე მუხლი ამბობს, რომ “საქართველოს პარლამენტის წევრი არის სრულიად საქართველოს წარმომადგენელი…”, გულისხმობს ზუსტად საქართველოს მოქალაქეებს - ხალხს.

ამ თვალსაზრისით, მხედველობაშია მისაღების, ასევე საქართველოს ორგანული კანონის “საქართველოს საარჩევნო კოდექსის” მე-2 მუხლის “შ” ქვეპუნქტიც, რომელიც მაჟორიტარ კანდიდატს განამრტავს, როგორც “…საქართველოს პარლამენტის… არჩევნებში მონაწილეობის მიზნით შესაბამისი საარჩევნო კომისიის მიერ რეგისტრირებული, პარტიის/საარჩევნო ბლოკის/ამომრჩეველთა საინიციატივო ჯგუფის მიერ საარჩევნო ოლქში წარდგენილ საქართველოს მოქალაქეს…”.

ამრიგად, ზოგადად საქართველოს პარლამენტის წევრები, მათ შორის, მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემით არჩეული დეპუტატებიც, წარმოადგენენ სრულიად საქართველოს, მათ შორის, საარჩევნო ოლქის ტერიტორიაზე რეგისტრირებულ ამომრჩეველს.

მაჟორიტარული და პროპორციული სისტემით ჩატარებულ არჩევნებს შორის ძირითადი განსხვავება მდგომარეობს არა იმდენად იმაში, თუ კონკრეტულად ვის უნდა წარმოადგენდეს ამა თუ იმ საარჩევნო სისტემით არჩეული დეპუტატი, არამედ იმაში, რომ აღნიშნული დეპუტატების არჩევნები ტარდება განსხვავებულად. შერეული საარჩევნო სისტემების ძირითად მიზანს წარმოადგენს, ამომრჩევლის საარჩევნო ნების მაქსიმალურად ადეკვატური ასახვა, ამასთან ერთად, ასევე პარტიული საქმიანობის ხელშეწყობა და წახალისება. ზოგადად, საარჩევნო სისტემამ უნდა უზრუნველყოს მოსახლეობის სხვადასხვა პოლიტიკური შეხედულების მქონე ჯგუფთა წარმომადგენლობის სამართლიანი არჩევა. შერეული საარჩევნო სისტემით, ერთი მხრივ, გამარჯვებულად ცხადდება ის, ვინც მეტ ხმას მიიღებს (მაჟორიტარული პრინციპი), ხოლო, მეორე მხრივ, პარტიის მიერ მოპოვებულ მანდატთა რაოდენობა განისაზღვრება მის მიერ მიღებულ ხმათა რაოდენობის პროპორციულად (პროპორციული პრინციპი). როგორც უკვე ითქვა, საქართველოს შემთხვევაში მოქმედებს ზუსტად შერეული საარჩევნო სისტემა, რა დროსაც უმაღლესი საკანონმდებლო ორგანოს წევრები აირჩევიან, როგორც პროპორციული, ისე მაჟორტიტარული სისტემით, და, შესაბამისად, ამომრჩეველი სარგებლობს ამ ორივე საარჩევნო სისტემის უპირატესობებით. ამასთან, მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემით ჩატარებული არჩევნებისას, შესაბამისი არჩევანი უფრო მეტად პერსონიფიცირებულია. ამომრჩეველს მეტი შესაძლებლობა აქვს აირჩიოს ისეთი წარმომადგენელი, რომელიც უფრო მეტად იცნობს კონკრეტულ ამომრჩეველთა ჯგუფისათვის აქტუალურ პრობლემატიკას, ამომრჩევლის უფრო მეტი პიროვნული ნდობით სარგებლობს და მასთან უფრო ახლოს დგას.

ამრიგად, ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემით არჩეული დეპუტატი შესაბამის საარჩევნო ოლქთან დაკავშირებულია, უპირველეს ყოვლისა, მისი, პროპორციული სისტემისაგან განსხვავებული არჩევის წესიდან გამომდინარე, რომლის დროსაც, გადამწყვეტია კონკრეტული საარჩევნო ოლქის ამომრჩევლის პიროვნული სიმპატია, საარჩევნო ოლქის ფარგლებში კანდიდატის პოპულარობა და ა.შ.

საქართველოს კონსტიტუციის 52-ე მუხლი ცალ-ცალკე არ განიხილავს, სამართლებრივად არ განასხვავებს, ერთი მხრივ, მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემით არჩეულ, ხოლო, მეორე მხრივ კი, პროპორციული სისტემით არჩეულ დეპუტატებს. ამრიგად, კონსტიტუციის 52-ე მუხლის პირველი პუნქტის შინაარსიდან გამომდინარე, შეიძლება ითქვას, რომ საქართველოს პარლამენტის მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემით არჩეული წევრი არის, შესაბამისი საარჩევნო ოლქის ტერიტორიაზე რეგისტრირებული ამომრჩევლის მიერ უშუალოდ არჩეული, სრულიად საქართველოს წარმომადგენელი. ზუსტად სრულიად საქართველოს და არა კონკრეტული ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულის წარმომადგენელი, როგორც ეს, ძირითადად არის ხოლმე ფედერალურ სახელმწიფოებში და ორპალატიანი პარლამენტის პირობებში.

ამ თვალსაზრისით, მხედველობაშია მისაღები, აგრეთვე საქართველოს ორგანული კანონის “საქართველოს საარჩევნო კოდექსის” მე-2 მუხლის “ჩ” ქვეპუნქტიც, რომლის შესაბამისად, საარჩევნო ოლქი განმარტებულია, როგორც “… სამოქმედო ტერიტორია (ადმინისტრაციული საარჩევნო დანაყოფი), რომელშიც ხორციელდება არჩევნებისა და რეფერენდუმის ორგანიზება და ტარდება არჩევნები და რეფერენდუმი.”. რაც შეეხება მაჟორიტარულ საარჩევნო ოლქს, საქართველოს ორგანული კანონის “საქართველოს საარჩევნო კოდექსის” მე-2 მუხლის “ც” ქვეპუნქტი მას განმარტავს, როგორც საქართველოს პარლამენტის არჩევნებისათვის შექმნილ ერთმანდატიან მაჟორიტარულ საარჩევნო ოლქს. ამრიგად, შესაბამისი ერთმანდატიანი მაჟორიტარული საარჩევნო ოლქი, ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, წარმოადგენს საქართველოს პარლამენტის წევრის, უშუალოდ მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემით არჩევის მიზნით ორგანიზებულ, შესაბამის საარჩევნო ადმინისტრაციულ ერთეულს, რომლის ტერიტორიაზეც რეგისტრირებულია გარკვეული რაოდენობის ამომრჩეველი. ამდენად, დასახელებული ერთმანდატიანი საარჩევნო ოლქის ჩამოყალიბების უმთავრეს მიზანს წარმოადგენს, ზუსტად მაჟორიტარული სისტემით ჩასატარებელი არჩევნების ორგანიზება და მისი მეშვეობით შესაბამისი კანდიდატის არჩევა, რომელიც, ამავე დროს, არის არა მხოლოდ ამ საარჩევნო ოლქის ამომრჩეველთა, არამედ “სრულიად საქართველოს წარმომადგენელი”.

ამრიგად, დასკვნის სახით, შეიძლება ითქვას, რომ მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემით ჩატარებული არჩევნების ძირითად მიზანს, პროპორციული სისტემის მსგავსად, წარმოადგენს საკანონმდებლო ორგანოს წევრთა არჩევა. აღნიშნულ სისტემებს შორის განსხვავება არის არა მათ მიზანში, არამედ, მხოლოდ ამ მიზნის განხორციელების ფორმაში. მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემის დროს, ზემოაღნიშნული მიზანი მიიღწევა მხოლოდ უმრავლესობის პრინციპის საფუძველზე, იმ დროს, როდესაც პროპორციული საარჩევნო სისტემის პირობებში საკანონმდებლო ორგანოს მანდატების განაწილება ხდება პარტიულ სიებში წარმოდგენილ კანდიდატებს შორის, მათ მიერ მიღებული ხმების პროპორციულად.

საქართველოს კონსტიტუციის 50-ე მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, “პროპორციული სისტემით ჩატარებული არჩევნების შედეგად პარლამენტის წევრთა მანდატები განაწილდება მხოლოდ იმ პოლიტიკურ გაერთიანებებსა და საარჩევნო ბლოკებს შორის, რომლებიც მიიღებენ არჩევნებში მონაწილე ამომრჩეველთა ხმების 5%-ს მაინც.”. ამრიგად, იმისათვის, რომ შესაბამისმა პოლიტიკურმა გაერთიანებამ მოიპოვოს პარლამენტის წევრთა მანდატები, მან უნდა მოიპოვოს იმ ამომრჩევლის ხმების 5 პროცენტი მაინც, რომლებმაც მონაწილეობა მიიღეს არჩევნებში. აღნიშნული კი ნიშნავს იმას, რომ პროპორციული საარჩევნო სისტემის დროს ამომრჩევლის ერთი და იგივე რაოდენობას გააჩნია ერთი და იგივე შესაძლებლობა, რათა მათი სასურველი პოლიტიკური გაერთიანება პარლამენტში წარმოდგენილი იქნეს მათ მიერ მიცემული ხმების პროპორციულად. აღნიშნული პროპორცია დაირღვევა იმ შემთხვევაში, თუ არ იარსებებს პრინციპი, რომლის მიხედვით, ერთ ამომრჩეველს აქვს ერთი ხმა. მაგალითად, იმ შემთხვევაში, თუ კონკრეტულ სოციალურ ან კორპორაციულ ჯგუფებში შემავალ ამომრჩეველს მიენიჭება ერთ ხმაზე მეტი, მაშინ ზემოაღნიშნული პროპორცია და ბალანსი დაირღვევა ამ ჯგუფში შემავალი ამომრჩევლის სასარგებლოდ.

შინაარსობრივი თვალსაზრისით, ანალოგიური მიზნით, უნდა არსებობდეს გარკვეული პროპორცია და ბალანსი, ასევე მაჟორიტარული სისტემით ჩატარებული არჩეენების შემთხვევაშიც, თუმცა იმ განსხვავებების გათვალისწინებით, რაც არსებობს ამ ორ საარჩევნო სისტემას შორის. საქართველოს ორგანული კანონის “საქართველოს საარჩევნო კოდექსის” 125-ე მუხლის მე-3 ნაწილის თანახმად, “მაჟორიტარულ საარჩევნო ოლქში არჩეულად ჩაითვლება საქართველოს პარლამენტის წევრობის ის კანდიდატი, რომელიც მიიღებს ხმათა მეტ რაოდენობას, მაგრამ არანაკლებ შესაბამის მაჟორიტარულ საარჩევნო ოლქში არჩევნებში მონაწილეთა ხმების 30 პროცენტისა. არჩევნებში მონაწილეთა ხმების რაოდენობაში არ ჩაითვლება ბათილად ცნობილი ბიულეტენებით გათვალისწინებული ხმების რაოდენობა.”. ამრიგად, იმისათვის, რომ მაჟორიტარი დეპუტატობის კანდიდატმა გაიმარჯვოს, თეორიულად, ამისათვის საკმარისია, თითოეულ ოლქში რეგისტრირებული ამომრჩევლების ხმათა ნახევარზე გაცილებით უფრო ნაკლები.

საქართველოს ორგანული კანონის “საქართველოს საარჩევნო კოდექსის” 109-ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, “საქართველოს პარლამენტის 77 წევრი აირჩევა პროპორციული საარჩევნო სისტემის საფუძველზე, ხოლო 73 წევრი – მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემის საფუძველზე.”.

ვინაიდან, როგორც პროპორციული, ისე მაჟორიტარული სისტემით ჩატარებული არჩევნები წარმოადგენენ ერთი და იგივე საპარლამენტო არჩევნებს, შესაბამისად, ერთი და იგივე რაოდენობის ამომრჩეველს, ისევე, როგორც პროპორციული სისტემით ჩატარებული არჩევნების დროს, მაჟორიტარული არჩევნების შემთხვევაშიც, უნდა გააჩნდეს თანაბარი საშუალება უშუალოდ აირჩიოს მაჟორიტარი დეპუტატი. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ჩატარებული მაჟორიტარული არჩევნები თეორიულადაც კი ვერ შესძლებს, უზრუნველყოს ამომრჩევლის პოლიტიკური ნების ადეკვატური ტრანსფორმირება შესაბამის საარჩევნო შედეგში. ამგვარად, იმისათვის, რომ მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემით ჩატარებული არჩევნების, როგორც საერთო არჩევნების შემადგენელი ნაწილის, მეშვეობით, საერთო არჩევნების მასშტაბით, უზრუნველყოფილი იქნეს ამომრჩევლის პოლიტიკური ნების ადეკვატური შედეგის გამოვლენა, უმნიშვნელოვანესია, რომ საპარლამენტო არჩევნებისათვის შექმნილ ერთმანდატიან მაჟორიტარულ საარჩევნო ოლქებში რეგისტრირებული იყოს, მეტ-ნაკლებად თანაბარი რაოდენობის ამომრჩეველი, რათა მაჟორიტარი დეპუტატის არჩევის თანაბარი შესაძლებლობა გააჩნდეს, ოლქების მიხედვით რეგისტრირებულ ამომრჩეველთა ერთი და იგივე რაოდენობას. იმ შემთხვევაში, თუ ეს პრინციპი დარღვეულია და არსებობს აშკარა უთანაბრობა ამომრჩეველთა რაოდენობებს შორის, ასეთ შემთხვევაში ირღვევა ხმათა თანაბარწონადობის პრინციპი და საბოლოოდ, მახინჯდება მთლიანად არჩევნების შედეგი. მიგვაჩნია, რომ ეს, თავისი შინაარსით, ისეთივე სერიოზული დარღვევაა, როგორიც, პროპორციული სისტემით ჩატარებული არჩევნების დროს, კონკრეტულ პირთა ჯგუფს, მაგალითად, სამხედროებს, ან საჯარო მოხელეებს, რომ მიეცეთ ერთზე მეტი საარჩევნო ხმა.

ნაჟორიტარული საარჩევნო სისტემის დროს, შესაბამისი საარჩევნო ოლქების თანაბარ განსაზღვრას - ე.წ. “საარჩევნო გეოგრაფიას” უდიდესი მნიშვნელობა გააჩნია. მსოფლიოში ცნობილია უამრავი მაგალითი, როდესაც ზუსტად “საარჩევნო გეოგრაფიის” არასწორმა, თუ ბოროტმა გამოყენებამ როგორ დაამახინჯა საარჩევნო შედეგი (აქ იგულისხმება “საარჩევნო გეოგრაფიის” ბოროტად გამოყენების ისეთი ფორმები, რომლებსაც პირობითად “Gerrymandering”-ს უწოდებენ).

ჩვენი კონსტიტუციური დავის საგანს წარმოადგენს, ზუსტად საქართველოში არსებული ერთმანდატიანი მაჟორიტარული საარჩევნო ოლქების ფორმირების წესი. საარჩევნო ოლქების ფორმირების წესს განსაზღვრავს საქართველოს ორგანული კანონის “საქართველოს საარჩევნო კოდექსის” 110-ე მუხლი, ხოლო უშუალოდ საარჩევნო ოლქების შექმნა, მათი საზღვრების, სახელწოდებისა და ნომრების განსაზღვრა კი, ხდება საქართველოს ცენტრალური საარჩევნო კომისიის განკარგულებით.

“საქართველოს საარჩევნო კოდექსის” 110-ე მუხლის პირველი ნაწილების თანახმად, “საქართველოს პარლამენტის არჩევნებისათვის იქმნება 73 ერთმანდატიანი მაჟორიტარული საარჩევნო ოლქი, მათ შორის, თბილისში − 10 მაჟორიტარული საარჩევნო ოლქი.” კოდექსის იგივე მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად კი, “საპარლამენტო არჩევნებისათვის თითოეული მუნიციპალიტეტი (თვითმმართველი ქალაქი, რაიონი), თბილისის გარდა, არის ერთმანდატიანი მაჟორიტარული საარჩევნო ოლქი.”. ამრიგად, საარჩევნო კოდექსის 110-ე მუხლის შინაარსიდან გამომდინარე, საქართველოში რეგისტრირებული 3,613,851 ამომრჩეველი განაწილებული უნდა იყოს 73 ერთმანდატიან მაჟორიტარულ საარჩევნო ოლქებში, მათ შორის, თბილისში - 10 მაჟორიტარულ ოლქში. “საქართველოს საარჩევნო კოდექსის” 110-ე მუხლის მეორე ნაწილის თანახმად კი, საპარლამენტო არჩევნებისათვის, საქართველოს თითოეული მუნიციპალიტეტი (თვითმმართველი ქალაქი, რაიონი) არის ერთმანდატიანი მაჟორიტარული საარჩევნო ოლქი (მაშასადამე საარჩევნო ადმინისტრაციული ერთეული, სადაც აირჩევა მხოლოდ ერთი მაჟორიტარი დეპუტატი), თბილისის გარდა. თბილისში კი, მისი მუნიციპალიტეტების - რაიონების შესაბამისად, იქმნება 10 ოლქი.

საქართველოს ორგანული კანონის “საქართველოს საარჩევნო კოდექსის” ზემოაღნიშნული 110-ე მუხლის საფუძველზე, საქართველოს ცენტრალურმა საარჩევნო კომისიამ 2012 წლის 11 ივნისს გამოსცა განკარგულება #62/2012, რომლის პირველი მუხლის შესაბამისად, ცესკომ საქართველოს პარლამენტის არჩევნებისათვის შექმნა 73 ერთმანდატიანი მაჟორიტარული საარჩევნო ოლქი, მათ შორის 10 ოლქი ქალაქ თბილისში. ამასთან, აღნიშნული საარჩევნო ოლქები, საარჩევნო კოდექსის 110-ე მუხლის მოთხოვნის შესაბამისად, ზუსტად ემთხვევა საქართველოს შესაბამისი მუნიციპალიტეტების (თვითმმართველი ქალაქებისა და რაიონების) საზღვრებს. ამასთან, დასახელებული განკარგულების ძირითად საფუძველს წარმოადგენს, კოდექსის ზუსტად 110-ე მუხლი, რომელზე მითითებასაც უშუალოდ შეიცავს განკარგულების ტექსტი. ამრიგად, შეიძლება ითქვას, რომ ცესკოს 2012 წლის 11 ივნისის განკარგულების საკანონმდებლო საფუძველს წარმოადგენს ზუსტად “საქართველოს საარჩევნო კოდექსის”, ჩვენს მიერ გასაჩივრებული 110-ე მუხლი და ამ მუხლით დადგენილი საარჩევნო ოლქების განსაზღვრის წესი.

საქართველოს ორგანული კანონის “საქართველოს საარჩევნო კოდექსის” 109-ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, საქართველოს პარლამენტის 77 წევრი აირჩევა პროპორციული საარჩევნო სისტემის საფუძველზე, ხოლო 73 წევრი – მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემის საფუძველზე. მაშასადამე, 73 მაჟორიტარი დეპუტატი არიჩევა, ზუსტად ზემოაღნიშნული წესით შექმნილ 73 მაჟორიტარულ საარჩევნო ოლქში, რომლებიც ემთხვევა საქართველოს შესაბამის ადმინისტრაციულ-ტერიოტიულ ერთეულებს - მუნიციპალიტეტებს და თვითმმართველ ქალაქებს (მათ შორის თბილისის რაიონებს).

თუ გავითვალისწინებთ თანასწორი საარჩევნო უფლების ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს პრინციპს - რომლის მიხედვით, ერთ ამომრჩეველს უნდა ჰქონდეს მხოლოდ ერთი ხმა და ეს ხმები უნდა იყოს თანაბარწონადი - რომელზეც ზემოთ უკვე გვქონდა საუბარი, მაშინ შესაძლებელია იმის გამოთვლა თუ, საშუალოდ საქართველოს რამდენ ამომრჩეველს უნდა გააჩნდეს უფლება, თავისი რაოდენობის პროპორციულად, უშუალოდ აირჩიოს მაჟორიტარი დეპუტატი. თუ ამომრჩეველთა საერთო რაოდენობას -  3,613,851 გავყოფთ 73-ზე, იმ ოდენობაზე, რამდენი მაჟორიტარული საარჩევნო ოლქიც არის საქართველოში და შესაბამისად, რამდენი მაჟორიტარი დეპუტატის არჩევაც არის შესაძლებელი, გამოვა, რომ თითო მაჟორიტარ დეპუტატს უნდა ირჩევდეს დაახლოებით 49504 ამომრჩეველი. ამგვარად, საშუალოდ, 49 ათასი ამომრჩეველი უნდა იყოს რეგისტრირებული თითოეულ საარჩევნო ოლქში, იმისათვის, რომ არ დაირღვეს ე.წ. ხმათა თანაბარწონადობის პრინციპი. თავისთავად, ეს, რა თქმა უნდა, შეუძლებელია, ამიტომ არსებობს ამ საერთო ოდენობიდან დასაშვები გადახრები, რომლებიც, დამკვიდრებული სამართლიანი პრაქტიკის შესაბამისად, წარმოადგენს 10-15 პროცენტს. მიუხედავად აღნიშნულისა, საქართველოს საარჩევნო ოლქების უმეტესობაში, დაშვებული გადახრაც უგულვებელყოფილი და დარღვეულია.

ერთმანდატიანი მაჟორიტარული საარჩევნო ოლქების ამომრჩეველთა რაოდენობებს შორის ამგვარი უთანაბრობა, უკვე დიდი ხანია, ვენეციის კომისიის შეშფოთების საგანსაც წარმოადგენს (http://www.osce.org/odihr/86401). აღსანიშნავია ის გარემოება, რომ ოლქების ამომრჩეველთა რაოდენობებში დაშვებული განსხვავებები, ვენეციის კომისიის რეკომენდაციით, არ უნდა აღემატებოდეს 10-15%-ს (http://www.venice.coe.int/docs/2002/CDL-AD(2002)023-e.asp). მიუხედავად ამისა, საქართველოს საარჩევნო ოლქების 82%-ში ეს მოთხოვნა დარღვეულია. ამომრჩეველთა რაოდენობა ოლქებში მერყეობს 6 000-დან 160 000-მდე(http://cesko.ge/files/TEA/_%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9D%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90.pdf). ამ შემთხვევაში, განსაკუთრებით მაჟორიტარულ არჩევნებთან მიმართებით, დარღვეულია არჩევნების ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი - ხმათა თანასწორობის (თანაბარწონადობის) პრინციპი, რის გამოც, საქართველოს ამომრჩეველთა  მნიშვნელოვან ნაწილს და მათ შორის, ჩვენც, როგორც ვაკის #2 (99,241 ათასი ამომრჩეველი) და საბურთალოს #3 (128,545 ათასი ამომრჩეველი) ოლქების ამომრჩევლებს, უსამართლოდ შეზღუდული გვაქვს უფლება, სხვა საარჩევნო ოლქებში რეგისტრირებულ ამომრჩევლებთან (მაგალითად, იგივე ყაზბეგის ოლქის ამომრჩევლების) თანაბრად, უშუალოდ ავირჩიოთ პარლამენტის მაჟორიტარი დეპუტატი.

მიუხედავად იმისა, რომ ამ დარღვევის თაობაზე აღნიშნული იყო ჯერ კიდევ 2008 წლის საპარლამენტო არჩევნებთან დაკავშირებულ ეუთოს საბოლოო ანგარიშში (http://www.osce.org/ka/odihr/elections/georgia/33301) და ასევე, ვენეციის კომისიის 2011 წლის 19 დეკემბრის დასკვნაში (http://www.osce.org/odihr/86401), სახელმწიფოს მხრიდან არც ერთი ნაბიჯი არ გადადგმულა ამ პრობლემის გადასაწყვეტად. ამდენად, საარჩევნო უფლების ეს უმნიშვნელოვანესი დარღვევა კვლავ აქტუალური იყო, ასევე 2012 წლის საპარლამენტო არჩევნებისთვისაც. მართალია, საქართველოს კონსტიტუციის 28-ე მუხლი და “საქართველოს საარჩევნო კოდექსის” შესაბამისი დებულებები ამომრჩევლის ხმათა თანასწორობის ამ პრინციპზე, ზემოაღნიშნული პრობლემის თვალსაზრისით, პირდაპირ არ საუბრობენ, მაგრამ მიგვაჩნია, რომ საარჩევნო ოლქებში ამომრჩეველთა რაოდენობებს შორის ასეთი უსამართლო განსხვავებები ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლით დადგენილ თანასწორობის პრინციპს და წარმოადგენს ამომრჩეველთა, მათ შორის, ჩვენს დისკრიმინიციას “…საცხოვრებელი ადგილის”, კერძოდ კი, საარჩევნო ოლქების მიხედვით, მაჟორიტარი დეპუტატის არჩევის უფლებასთან მიმართებით და ასევე, საქართველოს კონსტიტუციის 28-ე მუხლის პირველ პუნქტს.

არგუმენტები, რომლებიც ადასტურებს კონსტიტუციის შესაბამისი მუხელბის დარღვევას

1.         საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლის სავარაუდო დარღვევა.

საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლის შესაბამისად, “ყველა ადამიანი დაბადებით თავისუფალია და კანონის წინაშე თანასწორია განურჩევლად რასისა, კანის ფერისა, ენისა, სქესისა, რელიგიისა, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებებისა, ეროვნული, ეთნიკური და სოციალური კუთვნილებისა, წარმოშობისა, ქონებრივი და წოდებრივი მდგომარეობისა, საცხოვრებელი ადგილისა.”. მე-14 მუხლთან და ზოგადად, თანასწორობის პრინციპის არჩევნებთან მიმართებასთან დაკავშირებით, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო, 2010 წლის 27 დეკემბრის გადაწყვეტილებაში საქმეზე - “მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებები “ახალი მემარჯვენეები”  და “საქართველოს კონსერვატიული პარტია” საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”, აღნიშნავს, რომ “თანასწორობა ზოგადად საარჩევნო უფლების არსის  შემადგენელ ნაწილს წარმოადგენს. არჩევნების პროცესში სახელმწიფოს აქვს ვალდებულება თანასწორობის უზრუნველმყოფელი პირობების შემოღებისა. ამ პროცესში მისი ძირითადი ფუნქციაა, არ მოახდინოს ვინმეს შეზღუდვა ან პრივილეგირება გონივრული დასაბუთების გარეშე.” თანასწორობის პრინციპი საარჩევნო პროცესთან და საარჩევნო უფლებასთან მიმართებით, შეგვიძლია შემდეგნაირადაც განვსაზღვროთ, კერძოდ, თითოეულ ამომრჩეველს უნდა გააჩნდეს ერთი ხმა, ამომრჩეველთა ხმები კი, უნდა იყოს თანაბარი, თანაბარწონადი, რაც, ასევე, გამოიხატება იმგვარი საარჩევნო ოლქების შექმნაში, სადაც მეტ-ნაკლებად თანაბარი რაოდენობის ამომრჩეველია რეგისტრირებული.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლთან დაკავშირებით, ასევე, აღნიშნა, რომ “მე-14 მუხლის ფარგლებში მსჯელობის შესაძლებლობისთვის, სასამართლომ, პირველ რიგში, უნდა დაადგინოს : 1) პირები (პირთა ჯგუფები) წარმოადგენენ თუ არა არსებითად თანასწორებს; ამას გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს, რადგან ეს პირები შედარებად კატეგორიებს უნდა წარმოადგენდნენ;  ისინი ამა თუ იმ შინაარსით, კრიტერიუმით მსგავს კატეგორიაში, ანალოგიურ გარემოებებში უნდა ხვდებოდნენ,  არსებითად თანასწორნი უნდა იყვნენ კონკრეტულ ვითარებასა თუ ურთიერთობებში; ერთი და იგივე პირები გარკვეულ  ურთიერთობასთან, ვითარებასთან მიმართებით შეიძლება განხილულ იქნენ არსებითად თანასწორად, ხოლო სხვა გარემოებებთან მიმართებით – არა. 2) აშკარა უნდა იყოს არსებითად თანასწორი პირების მიმართ განსხვავებული მოპყრობა (ან არსებითად არათანასწორი პირების მიმართ თანასწორი მოპყრობა) ამა თუ იმ ნიშნის საფუძველზე, უფლებებით დაცული სფეროების მიხედვით.” (იხ. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2010 წლის 27 დეკემბრის #1/1/493 გადაწყვეტილება საქმეზე - “მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებები “ახალი მემარჯვენეები”  და “საქართველოს კონსერვატიული პარტია” საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ.”).

საკონსტიტუციო სასამართლოს აღნიშნული მსჯელობის შესაბამისად, მიგვაჩნია, რომ საქართველოს ამომრჩეველი სარგებლობს თანასწორი საარჩევნო უფლებით. ასე, მაგალითად, საქართველოს კონსტიტუციის 49-ე მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, “…საქართველოს პარლამენტი შედგება საყოველთაო, თანასწორი და პირდაპირი საარჩევნო უფლების საფუძველზე ფარული კენჭისყრით, 4 წლის ვადით, პროპორციული სისტემით არჩეული 77 და მაჟორიტარული სისტემით არჩეული 73 პარლამენტის წევრისაგან.”. საქართველოს ორგანული კანონის “საქართველოს საარჩევნო კოდექსის” მე-3 მუხლიც საუბრობს ამომრჩეველთა თანასწორ საარჩევნო უფლებაზე. ამრიგად, როგორც კონსტიტუციის, ისე საარჩევნო კანონმდებლობის თანახმად, საქართველოს ამომრჩეველი, როგორც თანასწორი, სარგებლობს თანასწორი საარჩევნო უფლებით, საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლის მიზნებისათვის.

შემდეგი საკითხი, რომელიც უნდა გაირკვეს ამ თვალსაზრისით, არის ის, რომ საქართველოს ამომრჩეველი, რომელიც უნდა სარგებლობდეს თანასწორი საარჩევნო უფლებით, სახელმწიფოს მხრიდან ჩაყენებულია თუ არა იმგვარ მდგომარეობაში, რა დროსაც უზრუნველყოფილია ეს პრინციპი მაჟორიტარულ არჩევნებთან მიმართებით. თუ საქართველოში შექმნილი საარჩევნო ოლქების მიხედვით ვიმსჯელებთ (http://cesko.ge/files/TEA/_%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9D%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90.pdf), რთულია იმის თქმა, რომ თანასწორობის აღნიშნული პრინციპი დაცულია. პირიქით, იგი აშკარად წინააღმდეგობაში მოდის თანასწორ საარჩევნო უფლებასთან. კერძოდ, როგორც უკვე აღინიშნა, მაგალითად, #3 საბურთალოს საარჩევნო ოლქში რეგისტრირებული 128,545 ამომრჩეველი ირჩევს ერთ მაჟორიტარ დეპუტატს, იმ დროს, როდესაც, მაგალითად, ყაზბეგის საარჩევნო ოლქში, ერთ მაჟორიტარ დეპუტატს ირჩევს მხოლოდ 5,810 ამომრჩეველი. ამდენად, ყაზბეგის ამომრჩევლის ხმა 22-ჯერ უფრო წონადია, ვიდრე საუბართალოს ან ვაკის საარჩევნო ოლქის ამომრჩევლის ხმა, რაც აშკარად მეტყველებს ამ სისტემის დისკრიმინაციულობაზე.

ამგვარი მიდგომა გააჩნია, ასევე სტრასბურგის სასამართლოს, როდესაც განმარტავს კონვენციის პირველი დამატებითი ოქმის მე-3 მუხლს. კერძოდ, როგორც აღნიშნავს სასამართლო საქმეზე “Mathieu-Mohin and Clerfayt vs. Belgium”, არჩევნებთან მიმართებით, ყველა შეზღუდვა უნდა შეესაბამებოდეს მთლიანად კონვენციის მიზნებს, კერძოდ კი, არ უნდა ეწინააღმდეგებოდეს კონვენციის მე-14 მუხლს, რომელიც კრძალავს რამენაირ დისკრიმინაციას კონვენციით გათვალისწინებული უფლებების გამოყენებისას.

აქვე უნდა აღინიშნოს ის გარემოებაც, რომ, თუნდაც საარჩევნო უფლებებთან მიმართებით, რა თქმა უნდა, შეუძლებელია სრული თანასწორობის მიღწევა. პირიქით, რიგ შემთხვევებში აუცილებელიც კი შეიძლება იყოს გარკვეული დიფერენციაცია, თუმცა, ყოველი დიფერენცირებული მოპყრობა უნდა იყოს დასაბუთებული და ემსახურებოდეს ლეგიტიმურ მიზანს. როგორც საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო აღნიშნავს თავის, უკვე არაერთხელ დასახელებულ გადაწყვეტილებაში, “…დიფერენცირება საარჩევნო პროცესისთვის, ისევე, როგორც საზოგადოებრივი ურთიერთობების სხვადასხვა სფეროსთვის, უცხო არ არის. თუმცა თითოეული მათგანი არ უნდა იყოს დაუსაბუთებელი.”.

ამგვარი ლეგიტიმური დიფერენციაცია, თანასწორ საარჩევნო უფლებასთან მიმართებითაც შეიძლება იქნეს დაშვებული. მაგალითად, როდესაც საქმე ეხება მაღალმთიანი და ძნელად მისადგომი რეგიონების ამომრჩეველს და არსებობს სახელმწიფოს გამართლებული ინტერესი, გარკვეული შეღავათები, მათ შორის საარჩევნო შეღავათებიც მიენიჭოს კონკრეტული რეგიონების ამომრჩევლებს. იგივე ინტერესი არსებობს, მაგალითად, ეთნიკური უმცირესობებით კომპაქტურად დასახლებულ რეგიონებთან დაკავშირებითაც, რათა აღნიშნულ ჯგუფებსაც, სხვა ამომრჩევლის თანაბრად, ჰყავდეს პარლამენტში თავისი წარმომადგენელი. ამგვარ შემთხვევებში, დიფერენციაცია, პირიქით, რიგ შემთხვევებში, უფრო მეტი თანასწორობის უზრუნველმყოფ მნიშვნელოვან პირობადაც კი შეიძლება მოგვევლინოს. როდესაც, მაგალითად, ეროვნულ უმცირესობას ეძლევა შესაძლებლობა უმრავლესობასთან თანასწორად იყოს წარმოდგენილი შესაბამის საკანონმდებლო ორგანოში. ზუსტად ამ მიზნით, იგივე ვენეციის კომისიისა და ეუთოს შესაბამის რეკომენდაციებში დასაშვებია 10-15 პროცენტიანი გადახვევები ოლქების ამომრჩეველთა დასაშვები რაოდენობიდან. ამგვარი დასაშვები განსხვავებები გამართლებულია ზუსტად ზემოაღნიშნული მიზნებიდან გამომდინარე.

თუმცა, სქართველოს საარჩევნო ოლქებში რეგისტრირებულ ამომრჩეველთა რაოდენობებს შორის არსებული განსხვავებები, ძნელია აიხსნას, თუნდაც მხოლოდ ამ ლეგიტიმური მიზნებიდან გამომდინარე, ამასთან, დასაშვები ოდენობიდან საქართველოში არსებული გადახრები საკმაოდ აღემატება 10-15 პროცენტს.

რა თქმა უნდა, ჩვენ შორს ვართ იმ აზრისაგან, რომ საარჩევნო ოლქების შექმნისას არ იქნეს გათვალისწინებული ის ლეგიტიმური მიზნები, რომელზეც ზემოთ გვქონდა საუბარი, მაგრამ, მიგვაჩნია, რომ დღეს არსებული სისტემა, არ არის განპირობებული მხოლოდ ამ მიზნებით. ჩვენ ასევე, შორს ვართ იმ აზრისაგან, რომ ამ პრობლემის გადაწყვეტა არის მარტივი. მაგრამ, მიგვაჩნია, რომ მისი მოწესრიგება და მეტ-ნაკლები მიახლოვება საერთაშორისო სტანდარტებთან არ არის შეუძლებელი. ყოველ შემთხვევაში, არსებობს შესაძლებლობები, რომელთა გამოყენებითაც მოხდება ამ პრობლემის მეტ-ნაკლებად სამართლიანი გადაწყვეტა. თუმცა, სამწუხაროდ, სახელმწიფოს მხრიდან ეს პრობლემები, უკვე წლებია უგულვებელყოფილია და ამ თვალსაზრისით არცერთი ნაბიჯი არ იქნა გადადგმული.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, მიგვაჩნია, რომ დარღვეულია ჩვენი, როგორც #2 ვაკის და #3 საბურთალოს ერთმანდატიან მაჟორიტარულ საარჩევნო ოლქებში რეგისტრირებული ამომრჩევლების თანასწორი საარჩევნო უფლება, რომელიც გამომდინარეობს საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლიდან. ამასთან, მხედველობაშია მისაღების ის გარემოებაც, რომ როგორც სტრასბურგის სასამართლომ განაცხადა თავის ერთ-ერთ გადაწყვეტილებაში, საქმეზე “Mathieu-Mohin and Clerfayt vs. Belgium”, კონვენციის პირველი დამატებითი ოქმის მე-3 მუხლი იმგვარად არის ფორმულირებული, რომ იგი არ შეიცავს მხოლოდ სახემწიფოს ვალდებულებას, არ ჩაერიოს ამომრჩევლის მიერ თავისი საარჩევნო უფლებების განხორციელებაში, არამედ, იგი ხელშემკვრელ მხარეებს ავალდებულებს სამართლიანი არჩევნების ჩასატარებლად განახორციელოს აქტიური მოქმედებები. თუ სტრასბურგის სასამართლოს აღნიშნულ მოსაზრებას განვიხილავთ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პოზიციასთან ერთად, რომლის მიხედვით, “არჩევნების პროცესში სახელმწიფოს აქვს ვალდებულება თანასწორობის უზრუნველმყოფელი პირობების შემოღებისა” (იხ. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2010 წლის 27 დეკემბრის #1/1/493 გადაწყვეტილება საქმეზე - “მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებები “ახალი მემარჯვენეები”  და “საქართველოს კონსერვატიული პარტია” საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ.”), ცალსახად შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ სახელმწიფოს ეკისრება ერთგვარი პოზიტიური ვალდებულება, მათ შორის, უზრუნველყოს ამომრჩეველთა თანასწორი საარჩევნო უფლება, მათი საარჩევნო ხმების თანაბარწონადობის უზრუნველყოფის თვალსაზრისითაც. 

ზუსტად ამგვარი პოზიტიური ვალდებულება გააჩნია, სახელმწიფოს ჩვენი, როგორც ამომჩევლის წინაშე, უზრუნველყოს ჩვენი საარჩევნო ხმის თანაბარწონადობა და თანასწორობა, სხვა ოლქებში რეგისტრირებულ ამომრჩევლებთან თანაბრად. სახელმწიფოს მიერ ამ ვალდებულების შეუსრულებლობა, თუ არასრულყოფილი შესრულება, რომელიც გამოიხატება ზუსტად საარჩევნო კოდექსის გასაჩივრებულ ნორმებში, არღვევს საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლით გათვალისწინებულ თანასწორობის პრინციპს და წარმოადგენს ჩვენს, როგორც ამომრჩევლის დისკრიმინაციას საცხოვრებელი ადგილის, ე.ი. შესაბამის საარჩევნო ოლქში ჩვენი  რეგისტრაციის მიხედვით, მაჟორიტარულ არჩევნებთან მიმართებით.

2.         საქართველოს კონსტიტუციის 28-ე მუხლის პირველი პუნქტის სავარაუდო დარღვევა

მიგვაჩნია, რომ დარღვეულია, ასევე, საქართველოს კონსტიტუციის 28-ე მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებული ჩვენი უფლება მონაწილეობა მივიღოთ არჩევნებში. მიგვაჩნია, რომ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ კონსტიტუციის 28-ე მუხლის პირველი პუნქტიც უნდა განმარტოს იმგვარად, როგორც ევროკონვენციის პირველი დამატებითი ოქმის მე-3 მუხლს განმარტავს სტრასბურგის სასამართლო. კერძოდ, 28-ე მუხლი მართალია, თითქოს უზრუნველყოფს მხოლოდ მოქალაქის უფლებას მიიღოს არჩევნებში მონაწილეობა, მაგრამ, ამავე დროს, თუ სახელმწიფო არ შეასრულებს თავის პოზიტიურ ვალდებულებას უზრუნველყოს სამართლიანი საარჩევნო პირობები და გარემო, კონსტიტუციის 28-ე მუხლით გათვალისწინებული უფლება გახდება ილუზორული და განუხორციელებელი.

ამრიგად, ვინაიდან არ არის უზრუნველყოფილი ჩვენი, როგორც ამომრჩევლების თანასწორი საარჩევნო უფლება, სხვა საარჩევნო ოლქების ამომრჩევლებთან შედარებით და მაჟორიტარულ არჩევნებთან მიმართებით, ამით, ასევე ირღვევა ჩვენი კონსტიტუციის 28-ე მუხლით გათვალისწინებული საარჩევნო უფლებაც, ვინაიდან ჩვენ წართმეული გვაქვს უფლება, სხვა მცირერიცხოვანი ოლქების ამომრჩეველთან თანაბრად, მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემით უშუალოდ ავირჩიოთ მაჟორიტარი დეპუტატი.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს ვთხოვთ, არაკონსტიტუციურად და ძალადაკარგულად ცნოს საქართველოს ორგანული კანონის “საქართველოს საარჩენვო კოდექსის” 110-ე მუხლის პირველი და მე-2 ნაწილები, საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლთან და 28-ე მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით.