არ არსებობს "საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ" საქართველოს კანონის მე–18 მუხლით გათვალისწინებული რომელიმე საფუძველი, რომელიც სარჩელის განსახილველად არ მიღების წინაპირობა იქნებოდა. კერძოდ სარჩელი შინაარსობრივად და ფორმალურად შეესაბამება საქართველოს კანონმდებლობის მოთხოვნებს, შეტანილია უფლებამოსილი სუბიექტის მიერ, საკითხი განსჯადია საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ. შესაბამისად, არ არსებობს სარჩელზე განსახილველად არ მიღების საფუძვლები, რომლებიც გათვალისწინებულია საქართველოს ორგანული კანონით "საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ".

კონსტიტუციურ სარჩელში სადავოდ არის გამხდარი „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-8 3–პრიმა მუხლის პირველი პუნქტის კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-20 მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებულ ადამიანის პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლებასთან მიმართებით.

„ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-8 3–პრიმა მუხლის პირველი პუნქტის შესაბამისად, „ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განსახორციელებლად შესაბამისი უფლებამოსილების მქონე სახელმწიფო ორგანოს უფლება აქვს: ა) ჰქონდეს კავშირგაბმულობისა და კომუნიკაციის ფიზიკური ხაზებიდან და მათი შემაერთებლებიდან, მეილსერვერებიდან, ბაზებიდან, სასადგურე აპარატურიდან, კავშირგაბმულობის ქსელებიდან და კავშირგაბმულობის სხვა შემაერთებლებიდან ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკური შესაძლებლობა და ამ მიზნით კომუნიკაციის აღნიშნულ საშუალებებთან, საჭიროების შემთხვევაში, უსასყიდლოდ განათავსოს მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის სისტემა და სხვა სათანადო აპარატურა და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებები. ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების შემდგომ ღონისძიებებს უფლებამოსილი ორგანო ახორციელებს უშუალოდ, სასამართლოს განჩინების ან პროკურორის მოტივირებული დადგენილების საფუძველზე; ბ) განახორციელოს კავშირგაბმულობის არხში არსებული მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირება და მათი 2 წლის ვადით შენახვა. ამ შემთხვევაში ინფორმაციის კავშირგაბმულობის არხიდან/კომპიუტერული სისტემიდან მოხსნის და ფიქსაციის შემდგომ ფარულ საგამოძიებო მოქმედებებს უფლებამოსილი ორგანო ახორციელებს აღნიშნულ კოპირებულ მონაცემთა ბანკებიდან, სასამართლოს განჩინების ან პროკურორის მოტივირებული დადგენილების საფუძველზე.“

ამრიგად, გასაჩივრებულია პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლების ფარგლების მომწესრიგებელი ნორმები, რომლებიც საქართველოს პარლამენტის მიერ მიღებულ იქნა 2014 წლის 30 ნოემბერს.

საქართველოში, ზოგადად პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლების  დაცვის პრობლემატურობა „...განსაკუთრებული სიმწვავით წარმოჩნდა 2013 წლის გაზაფხულზე, როდესაც შინაგან საქმეთა სამინისტრომ გაავრცელა ინფორმაცია 2005-2012 წლებში შექმნილი ათასობით ფარული აუდიო- და ვიდეო-ჩანაწერის შესახებ, რომელთა საერთო მოცულობა 260 678 მეგაბაიტი იყო, ხოლო ჩანაწერების ხანგრძლივობა 1760 საათს აჭარბებდა.“ (საქართველოს პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორის 2014 წლის პირველი მარტის ანგარიში „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის მდგომარეობა საქართველოში“, 13. [www.personaldata.ge].).

2014 წლის 30 ნოემბრის ცვლილებებით, „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-8 მე-3–პრიმა მუხლის პირველი პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის საფუძველზე, მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების შენახვის უფლებამოსილება მთლიანად გადაეცა ფარული საგამოძიებო მოქმედების განმახორციელებელ სახელმწიფო ორგანოს.

უფრო მეტიც, იმავე, მე-8 3–პრიმა მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტით, შესაბამის სახელმწიფო ორგანოებს მიეცათ უფლება ჰქონდეთ არა მხოლოდ მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების, არამედ, ასევე კომუნიკაციის შინაარსის რეალურ დროში მიღების უწყვეტი და შეუზღუდავი შესაძლებლობა.

კერძოდ, „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-8 3–პრიმა მუხლის თანახმად, რომლის სათაურიც არის „ფარული საგამოძიებო მოქმედების განხორციელება“, „ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განსახორციელებლად შესაბამისი უფლებამოსილების მქონე სახელმწიფო ორგანოს უფლება აქვს: ა) ჰქონდეს კავშირგაბმულობისა და კომუნიკაციის ფიზიკური ხაზებიდან და მათი შემაერთებლებიდან, მეილსერვერებიდან, ბაზებიდან, სასადგურე აპარატურიდან, კავშირგაბმულობის ქსელებიდან და კავშირგაბმულობის სხვა შემაერთებლებიდან ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკური შესაძლებლობა და ამ მიზნით კომუნიკაციის აღნიშნულ საშუალებებთან, საჭიროების შემთხვევაში, უსასყიდლოდ განათავსოს მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის სისტემა და სხვა სათანადო აპარატურა და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებები. ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების შემდგომ ღონისძიებებს უფლებამოსილი ორგანო ახორციელებს უშუალოდ, სასამართლოს განჩინების ან პროკურორის მოტივირებული დადგენილების საფუძველზე; ბ) განახორციელოს კავშირგაბმულობის არხში არსებული მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირება და მათი 2 წლის ვადით შენახვა. ამ შემთხვევაში ინფორმაციის კავშირგაბმულობის არხიდან/კომპიუტერული სისტემიდან მოხსნის და ფიქსაციის შემდგომ ფარულ საგამოძიებო მოქმედებებს უფლებამოსილი ორგანო ახორციელებს აღნიშნულ კოპირებულ მონაცემთა ბანკებიდან, სასამართლოს განჩინების ან პროკურორის მოტივირებული დადგენილების საფუძველზე.“

ამრიგად, „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონში 2014 წლის 30 ნოემბერს განხორციელებული ცვლილებებით, საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსისაგან დამოუკიდებლად, მოხდა იმგვარი ფარული საგამოძიებო მოქმედების გათვალისწინება, რომელიც ზღუდავს ადამიანის პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლებას. ამასთან, მიგვაჩნია, რომ „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონით და საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით გათვალისწინებულია ერთი და იგივე საგამოძიებო მოქმედების განხორციელების ორი, ერთმანეთისაგან დამოუკიდებელი საკანონმდებლო საფუძველი. ამას ადასტურებს თვითონ განხილული საკანონმდებლო ნორმების შინაარსიც.

ასე, მაგალითად, „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-8 3–პრიმა მუხლი არ შეიცავს არანაირ მითითებას, რომ ამ კანონით გათვალისწინებული „ფარული საგამოძიებო მოქმედების განხორციელება“ აუცილებლად უნდა მოხდეს საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის XVI1 თავით განსაზღვრული წესების შესაბამისად. „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონი მოიცავს აბსოლიტურად დამოუკიდებელ მოქმედებას და ეს კანონი შესაძლებელია, შესაბამისი სახელმწიფო ორგანოს მიერ იქნეს გამოყენებული, როგორც ფარული საგამოძიებო მოქმედების განხორციელების დამოუკიდებელი საკანონმდებლო საფუძველი. ყოველ შემთხვევაში, კანონის ამგვარ განმარტებას აბსოლიტურად ლეგიტიმური საფუძველი გააჩნია. ამასთან ერთად, თუკი ეს ასე არ არის, მაშინ რატომ მიიჩნია საქართველოს კანონმდებელმა საჭიროდ, საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის პარალელურად, ასევე სხვა კანონით გაეთვალისწინებინა იგივე საგამოძიებო მოქმედება.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, ვიღებთ შემდეგ მდგომარეობას: ერთი მხრივ, შესაბამის სახელმწიფო ორგანოს „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-8 3–პრიმა მუხლის საფუძველზე უფლება აქვს, „ჰქონდეს კავშირგაბმულობისა და კომუნიკაციის ფიზიკური ხაზებიდან და მათი შემაერთებლებიდან, მეილსერვერებიდან, ბაზებიდან, სასადგურე აპარატურიდან, კავშირგაბმულობის ქსელებიდან და კავშირგაბმულობის სხვა შემაერთებლებიდან ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების ტექნიკური შესაძლებლობა და ამ მიზნით კომუნიკაციის აღნიშნულ საშუალებებთან, საჭიროების შემთხვევაში, უსასყიდლოდ განათავსოს მართლზომიერი გადაჭერის მენეჯმენტის სისტემა და სხვა სათანადო აპარატურა და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებები.“ გასათვალისწინებელია ისიც, რომ ამ ქვეპუნქტის მე-2 წინადადების თანახმად, უფლებამოსილი ორგანო ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების შემდგომ ღონისძიებებს ახორციელებს უშუალოდ, „სასამართლოს განჩინების ან პროკურორის მოტივირებული დადგენილების“ საფუძველზე.

მეორე მხრივ, ანალოგიური მდგომარეობაა „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-8 3–პრიმა მუხლის პირველი პუქნტის „ბ“ ქვეპუნქტის შემთხვევაში. კერძოდ, ფარული საგამოძიებო მოქმედებების განსახორციელებლად შესაბამისი უფლებამოსილების მქონე სახელმწიფო ორგანოს უფლება აქვს, განახორციელოს კავშირგაბმულობის არხში არსებული მაიდენტიფიცირებელი მონაცემების კოპირება და მათი 2 წლის ვადით შენახვა. ამ შემთხვევაშიც, უფლებამოსილი ორგანო, სასამართლოს ნებართვის ან პროკურორის მოტივირებული დადგენილების საფუძველზე ახორციელებს კავშირგაბმულობის არხიდან/კომპიუტერული სისტემიდან ინფორმაციის უშუალოდ მოხსნისა და ფიქსაციის „...შემდგომ ფარულ საგამოძიებო მოქმედებებს“.

მხედველობაშია მისაღები ის გარემოებაც, რომ ზემოაღნიშნული ორივე კომპეტენციის შემთხვევაში, გასაჩივრებული ნორმების შინაარსის გათვალისწინებით, ამ ე.წ. „შემდგომი საგამოძიებო მოქმედებებისათვისაც“ კი, კანონიდან ცალსახად არ გამომდინარეობს სასამართლოს ნებართვის ვალდებულება. „ელქტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-8 3–პრიმა მუხლის პირველი პუნქტის, როგორც „ა“, ისე „ბ“ ქვეპუნქტებში საუბარია ორ ალტერნატიულ შესაძლებლობაზე. კერძოდ, ე.წ. „შემდგომი საგამოძიებო მოქმედებები“ ხორციელდება „სასამართლოს განჩინების ან პროკურორის მოტივირებული დადგენილების საფუძველზე“. ამის საპირისპიროდ, საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143 3–პრიმა მუხლის მე-6 ნაწილში საუბარია ფარული საგამოძიებო მოქმედების პროკურორის მოტივირებული დადგენილებით ჩატარების შესაძლებლობაზე, მხოლოდ გადაუდებელი აუცილებლობისას, როდესაც დაყოვნებამ შეიძლება გამოძიებისათვის მნიშვნელოვანი ფაქტობრივი მოანაცემების განადგურება გამოიწვიოს. ასეთ შემთხვევაში პროკურორი ვალდებულია ფარული საგამოძიებო მოქმედების დაწყებიდან არაუგვიანეს 24 საათისა მიმართოს შუამდგომლობით შესაბამის სასამართლოს. ამგვარი პროცედურა, „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის გასაჩივრებული ნორმებით არ არის გათვალისწინებული.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს ყურადღება გვსრუს მივაპყროთ, ასევე, „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის 8 3–პრიმა მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტების მეორე წინადადებებში არსებულ ბუნდოვანებაზე. დასახელებულ დებულებებში, კერძოდ, აღნიშნულია, რომ, ერთი მხრივ, „ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების შემდგომ ღონისძიებებს უფლებამოსილი ორგანო ახორციელებს უშუალოდ, სასამართლოს განჩინების ან პროკურორის მოტივირებული დადგენილების საფუძველზე.“. მეორე მხრივ, „...ინფორმაციის კავშირგაბმულობის არხიდან/კომპიუტერული სისტემიდან მოხსნის და ფიქსაციის შემდგომ ფარულ საგამოძიებო მოქმედებებს უფლებამოსილი ორგანო ახორციელებს აღნიშნული კოპირებული მონაცემთა ბანკებიდან, სასამართლოს განჩინების ან პროკურორის მოტივირებული დადგენილების საფუძველზე.“.

მიგვაჩნია, რომ ზემოაღნიშნული დებულებები იძლევა მათი არაერთგვაროვანი განმარტების საფუძველს. კერძოდ, გაუგებარია როგორ უნდა იქნეს გაგებული, მაგალითად, „ინფორმაციის მოპოვების შემდგომი ღონისძიება“, ისევე, როგორც „ინფორმაციის მოხსნისა და ფიქსაციის შემდგომი ფარული საგამოძიებო მოქედება...“. იმ შემთხვევაში, თუ დასახელებულ ნორმებში არ იქნებოდა სიტყვა „შემდგომი“, მაშინ, ცალსახად იქნებოდა გასაგები, რომ საუბარია ინფორმაციის რეალურ დროში მოპოვების და ინფორმაციის მოხსნისა და ფიქსაციის სასამართლო განჩინების ან პროკურორის დადეგენილების საფუძველზე განხორციელების თაობაზე. თუმცა, არსებული შინაარსი, ჩვენი აზრით, იძლევა ამ დებულებების არაკეთილსინდისიერი და კონსტიტუციის საწინააღმდეგო განმარტების შესაძლებლობას, რა დროსაც, შესაბამის სახელწრიფო ორგანოს შეუზღუდავად მიუწვდება ხელი კომუნიკაციის შინაარსა და მაიდენტიფიცირებელ მონაცემებზე, ხოლო, სასამართლოს ჩართვა ამ მოქმედებაში მოხდება, მხოლოდ სისხლის სამართლის საქმის წარმოების ეტაპზე და მისი მიზნებისათვის.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-8 3–პრიმა მუხლის პირველი პუქნტის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტები ითვალისწინებენ საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის რეგულირების და კონსტიტუციურ-სამართლებრივი დაცვის სფეროდან გასულ, პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის შემზღუდავ იმგვარ დამოუკიდებელ  ფარულ საგამოძიებო მოქმედებებს, რომლებიც წინააღმდეგობაშია საქართველოს კონსტიტუციის მე-20 მუხლის პირველ პუნქტთან, რომლის შესაბამისად, „ყოველი ადამიანის პირადი ცხოვრება, პირადი საქმიანობის ადგილი, პირადი ჩანაწერი, მიმოწერა, საუბარი სატელეფონო და სხვა სახის ტექნიკური საშუალებით, აგრეთვე ტექნიკური საშუალებებით მიღებული შეტყობინებანი ხელშეუხებელია. აღნიშნული უფლებების შეზღუდვა დაიშვება სასამართლოს გადაწყვეტილებით ან მის გარეშეც, კანონით გათვალისწინებული გადაუდებელი აუცილებლობისას.“

1.         საქართველოს კონსტიტუციის მე-20 მუხლის მოკლე შინაარსი და უფლებაში ჩარევის ფარგლები

შემდეგი საკითხი, რომელიც, ჩვენი აზრით უნდა გაირკვეს, წარმოადგენს იმას, თუ რამდენად იწვევს გასაჩივრებული ნორმები პირად ცხოვრებაში ჩარევას და საქართველოს კონსტიტუციის მე–20 მუხლით დაცული უფლების შეზღუდვას.

დავის საგანი უშუალოდ უკავშირდება იმგვარი ტექნიკური მოქმედებების განხორციელების უფლებამოსილებებს, რომლებიც უზრუნველყოფენ პირდაპირ წვდომას კავშირგაბმულობისა და კომუნიკაციის ხაზებთან და მათ შემაერთებლებთან, მაილსერვერებთან (ანუ, ე.წ. საფოსტო სერვერებთან – კომპიუტერულ პროგრამასთან, რომელიც უზრუნველყოფს ელექტრონული ფოსტის გადატანას ერთი კომპიუტერიდან მეორეში. მაგ. ე.წ. „outlook“–ის პროგრამა), ბაზებთან, კავშირგაბმულობის ქსელებთან და კავშირგაბმულობის სხვა შემაერთებლებთან, აგრეთვე სათანადო აპარატურისა და პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებების დაყენება–მონტაჟს, კავშირგაბმულობის არხში არსებული მონაცემთა ბანკების – ანუ საინფორმაციო ბაზების კოპირებას. 

შეიძლება ითქვას, რომ თითქმის ყველა ზემოაღნიშნული მოქმედება წარმოადგენს საქართველოს კონსტიტუციის მე–20 მუხლის პირველი პუნქტით დაცულ სფეროში ჩარევას. იგივეს ადასტურებს, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკაც. ასე, მაგალითად, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ, საქმეზე „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია და საქართველოს მოქალაქე – ეკატერინე ლომთათიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, განაცხადა, რომ „სატელეფონო და სხვა სახის ტექნიკური საშუალებებით წარმოებული შეტყობინების ხელშეუხებლობის უფლების  ფარგლებში დაცულია როგორც ზეპირი, ისე წერილობითი ურთიერთობა ტელეფონის, ფაქსის, ინტერნეტის, ელექტრონული და ჩვეულებრივი ფოსტის, პეიჯერისა და ნებისმიერი სხვა ტექნიკური საშუალებით. კონსტიტუციის მიზანი, ამ შემთხვევაში, არის დაიცვას პირებს შორის ნებისმიერი საშუალებით საუბრისა და მიმოწერის შესაძლებლობა. ამ უფლების უზრუნველყოფის ფარგლებში სახელმწიფოს ზოგადად ეკრძალება, გაეცნოს სატელეფონო და სხვა სახის ტექნიკური საშუალებით წარმოებული საუბრებისა და შეტყობინებების შინაარსს, აგრეთვე, დააწესოს კონტროლი, ვისთან და რა ინტენსივობით შედგა ასეთი ურთიერთობები.“.

გარდა ამისა, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ, საქმეზე „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია და საქართველოს მოქალაქე თამარ ჩუგოშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“ მიღებულ გადაწყვეტილებაში ხაზი გაუსვა იმას, რომ ინტერნეტით კომუნიკაცია ექცევა ადამიანის პირადი ჩანაწერის, მიმოწერის, ტექნიკური საშუალებით საუბრისა და ტექნიკური საშუალებით მიღებული შეტყობინების უფლებით დაცულ სფეროში. როგორც საკონსტიტუციო სასამართლომ განმარტა, კონსტიტუციის მე–20 მუხლის პირველი პუნქტის აღნიშნული უფლებრივი კომპონენტის მიზანია, „...დაიცვას პირებს შორის, ნებისმიერი საშუალებით, საუბრისა და მიმოწერის შესაძლებლობა. დემოკრატიული საზოგადოების არსებობა და განვითარება წარმოუდგენელი და შეუძლებელია ინფორმაციის თავისუფლების, აზრთა გაცვლისა და ადამიანების ნებისმიერ სფეროში თავისუფალი გარანტირებული კომუნიკაციის გარეშე.“ საკონსტიტუციო სასამართლომ, იგივე გადაწყვეტილებაში ხაზი გაუსვა ინტერნეტის მნიშვნელობას კომუნიკაციისა და ინფორმაციის გაცვლის სფეროში. კერძოდ, საკონსტიტუციო სასამართლოს აზრით, „ინტერნეტის მნიშვნელობა თანამედროვე დემოკრატიული საზოგადოების განვითარებისათვის ძალიან დიდია და ყოველდღიურად მზარდი. ის ადამიანთა კომუნიკაციის, მოსაზრებების გაცვლის, გაზიარების ყველაზე ეფექტური და მოსახერხებელი საშუალებაა.“

ამრიგად, ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, შეიძლება ითქვას, „ელექტრონული კომუნიკაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის გასაჩივრებული ნორმები პირდაპირ ზემოქმედებენ კომუნიკაციისა და ინფორმაციის მიღება–გადაცემის ისეთ სფეროებზე, რომლებიც უშუალოდ არიან დაცული საქართველოს კონსტიტუციის მე–20 მუხლის პირველი პუნქტით.

ამასთანავე, პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლებას საკონსტიტუციო სასამართლო განიხილავს როგორც პიროვნების თავისუფალი განვითარების უფლების გარანტს. კერძოდ, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ თავის 2007 წლის 26 დეკემბრის გადაწყვეტილებაში საქმეზე - „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია და საქართველოს მოქალაქე ეკატერინე ლომთათიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“ განაცხადა, რომ: „...პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლება უზრუნველყოფს პიროვნების თავისუფალ განვითარებას, რადგან საშუალებას აძლევს მას, კერძო სფეროში საზოგადოების ჩარევისა და ყურადღებისაგან თავისუფალ პირობებში მოახდინოს ინფორმაციის, მოსაზრებებისა და შთაბეჭდილებების გაცვლა-გაზიარება.“

იმავე გადაწყვეტილებაში საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო უფრო შორს წავიდა და განაცხადა, რომ „ეს უფლება, ერთ-ერთი თვალსაჩინოა იმ უფლებებს შორის, რომელთა შინაარსის განსაზღვრისას, ხელისუფლება დემოკრატიული და პოლიციური სახელმწიფოების ზღვარზე გადის.“ გარდა ამისა, ამ სფეროში „დაუბალანსებელმა კანონმდებლობამ, დემოკრატიის დაცვის მოტივით, შეიძლება თავად დემოკრატია გახადოს ძალზე მყიფე და სათუო.“

როგორც საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებაშია მითითებული, „თანამედროვე სახელმწიფოს სტაბილურობის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი პირობა კერძო და საჯარო ინტერესებს შორის პრიორიტეტების სწორად და სამართლიანად განსაზღვრა, ხელისუფლებისა და ადამიანის ურთიერთობის გონივრულად დაბალანსებული სისტემის შექმნაა. ეს, პირველ რიგში, გამოხატულებას პოვებს ყოველი კონკრეტული უფლების შინაარსისა და ფარგლების ადეკვატურ საკანონმდებლო განსაზღვრაში“. (2007 წლის 2 ივლისის N1/2/384 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები – დავით ჯიმშელეიშვილი, ტარიელ გვეტაძე და ნელი დალალიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”.).

2.         საერთაშოროსო სამართლებრივი პრაქტიკა პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობასა და ფარულ მიყურადებაზე

იმისათვის, რომ სადავოდ გამხდარი ნორმების შეუსაბამობა ადამიანის პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობისა და პირადი ცხოვრების თავისუფლებასთან უფრო თვალნათელი გახდეს, მიზანშეწონილად მიგვაჩნია, ქართული საკანონმდებლო რეგულაციებისა და მათში შეტანილი  ცვლილებების განხილვა მოხდეს როგორც საქართველოში, ისე მის ფარგლებს გარეთ ბოლო პერიოდში განვითარებული, ამ სფეროსათვის მნიშვნელოვანი მოვლენების ფონზე. კერძოდ, ამ საკითხს, სამართლებრივი თვალსაზრისით, კიდევ უფრო აქტუალურს ხდის ევროპასა და შეერთებულ შტატებში, ბოლო დროს შექმნილი ვითარება, რაც გამოიხატება ე.წ. „პოსტ-სნოუდენისეული“ (Opinionof theDirectorate General Human Rights and Rule of LawData Protection Uniton theDraft laws of Georgia relating to Surveillance Activities of Law Enforcement Authorities and National Security Agencies,DGI(2014)8 Strasbourg, 14 February 2014. 6.) გამოწვევებითა და ანტიტერორისტული და ორგანიზებული დანაშაულის წინააღმდეგ ბრძოლის ფარგლებში ადამიანის პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის დაცვის საზღვრების შესაძლო ცვლილებით. ამ თვალსაზრისით, კიდევ უფრო მნიშვნელოვანია, ევროკავშირის მართლმსაჯულების სასამართლოს (ლუქსემბურგის სასამართლოს) მიერ, 2014 წლის 8 აპრილს მიღებული გადაწყვეტილება, რომლითაც ბათილად იქნა ცნობილი ევროპარლამენტისა და საბჭოს 2006 წლის 15 მარტის  2006/24/EC დირექტივა (Directive 2006/24/EC of the European Parliament and of the Council of 15 March 2006 on the retention of data generated or processed in connection with the provision of publicly available electronic communications services or of public communications networks and amending Directive 2002/58/EC.) მონაცემთა თადარიგში შენახვის თაობაზე.

კონსტიტუციური სარჩელის ფარგლებში მნიშვნელოვანია, ასევე, მხედველობაში იქნეს მიღებული 2014 წლის ივნისში საქართველოსა და ევროკავშირს შორის ხელმოწერილი ასოცირების შეთანხმება. ნიშანდობლივია, რომ ევროკავშირთან ასოცირების შეთანხმების პირველი დანართის თანახმად, საქართველომ ამ შეთანხმების იმპლემენტაციის პროცესში უნდა უზრუნველყოს პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ისეთი სამართლებრივი დონე, „...რომელიც - მინიმუმ - შეესაბამება ევროპარლამენტისა და საბჭოს 1995 წლის 24 ოქტომბრის პერსონალურ მონაცემთა დაცვასა და ასეთი ტიპის მონაცემთა თავისუფალ გადაადგილებასთან მიმართებით ინდივიდების დაცვის თაობაზე  95/46/EC დირექტივით გათვალისწინებულ დაცვის სტანდარტებს, ასევე, 1981 წლის 28 იანვარს ხელმოწერილ „პერსონალური მონაცემების ავტომატური დამუშავებისას ფიზიკური პირების დაცვის შესახებ“ ევროპის საბჭოს კონვენციასა (ETSN108) და მის  დამატებით ოქმს „ზედამხედველობით ორგანოებსა და მონაცემთა ტრანსსასაზღვრო გადადინებასთან დაკავშირებით“, რომელიც ხელმოწერილია 2001 წლის 8 ნოემბერს (ETSN181).“

მიუხედავად ყოველივე ზემოაღნიშნულისა, რთულია, ზუსტად განისაზღვროს პირადი ცხოვრების თავისუფლების მნიშვნელობა, როგორც თითოეული ადამიანის, ისე ზოგადად საზოგადოებისათვის. ამ მნიშვნელობას ხაზს უსვამს ის გარემოებაც, რომ მისი ძირითადი სფერო, თავისუფლების არსი არ უნდა ექვემდებარებოდეს რაიმე ფორმით ჩარევას. პირადი ცხოვრების ძირითადი სფერო, ადამიანის ემოციები და გრძნობები უნდა იყოს სახელმწიფო ზედამხედველობისაგან სრულად დაცული, კერძოდ: „...ამგვარი ემოციებისა და გრძნობების გამოხატვის ფორმები, განსაკუთრებით ინტიმური დეტალები და ურთიერთობა ძალიან ახლობელ ადამიანებს შორის.“ პირადი ცხოვრების „თავისუფლების უფლების ძირითადი სფეროს დოქტრინას მივყავართ იქამდე, რომ გარკვეული სფეროები „შეწონვისგან დაცულია“. ისინი აღარ ექვემდებარება თანაზომიერების პრინციპის კუთხით შემოწმებას და ამიტომ, ყოველთვის გამორიცხულია მიყურადებისა და თვალთვალისაგან.“ (იხ. საექსპერტო დასკვნა საქართველოს კანონმდებლობის ევროკავშირის 2006/24 დირექტივის დებულებათა გაზიარებისა და ფარული საგამოძიებო მოქმედებების ახლებურად მოწესრიგების საკითხზე, პროფ. ჰანს-იორგ ალბრეხტი, მაქს პლანკის საზღვარგარეთის ქვეყნებისა და საერთაშორისო სისხლის სამართლის ინსტიტუტის დირექტორი, 33.).

გერმანიის ფედერალურმა საკონსტიტუციო სასამართლომ განსაზღვრა, ე.წ. „პირადი ცხოვრების ძირითადი სფერო“, პირადი ცხოვრების ბირთვი, რომელიც არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლება მოცულ იქნეს ფარული საგამოძიებო მოქმედებით. როგორც ფედერალური საკონსტიტუციო სასამართლო მიუთითებს: „აქ გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს დისკუსიას თავისუფლების უფლების და პირადი ცხოვრების უფლების ბირთვის შესახებ, ანუ იმაზე, რაც არის ადამიანის ძირითადი უფლების განუყოფელი ნაწილი. გერმანიის ფედერალურმა საკონსტიტუციო სასამართლომ ვიწრო ფარგლები დააწესა უკანასკნელი წლების გადაწყვეტილებებში, რომლებიც ეხებოდა ტელესაკომუნიკაციო საშუალებათა მიყურადებასა და თვალთვალს და სხვა ფარულ საგამოძიებო მოქმედებას (შდრ.: BVerfGE 109, S. 279 ff BVerfG NJW 2005, 2603ff; BVerfGE 100, S. 313ff; 109, S. 279ff; BVerfG, 2 BvR 581/01 vom 12.4.2005 (GPS)). გერმანიის ფედერალურმა საკონსტიტუციო სასამართლომ აკრძალა აბსოლუტური 24-საათიანი მიყურადება და თვალთვალი (BVerfG, 11. Mai 2007, 2 BvR 543/06) და განმარტა, რომ საცხოვრებელი ფართის აკუსტიკური მიყურადება და თვალთვალი და სხვა ფარული საგამოძიებო მოქმედებები ან საფრთხეების პრევენციული პოლიციურ-სამართლებრივი საშუალებები (როგორც, მაგალითად, ტელესაკომუნიკაციო მიყურადება და თვალთვალი) არ უნდა ხელყოფდნენ და ერეოდნენ ადამიანის პირადი ცხოვრების ძირითად სფეროში (BVerfG NJW 2005, 2603ff; შდრ. ასევე: Verfassungsgerichtshof Rheinland-Pfalz; Urteil vom 29.01.2007, VGH B 1/06). დამატებით უნდა იქნეს უზრუნველყოფილი პირადი ცხოვრების ძირითადი სფეროს დაცვა, რათა პერმანენტული მიყურადება და თვალთვალი დაუყოვნებლივ შეწყდეს,  როგორც კი მიყურადება ან თვალთვალი ხელყოფს პირადი ცხოვრების ძირითად სფეროს.“ (იხ.: საექსპერტო დასკვნა საქართველოს კანონმდებლობის ევროკავშირის 2006/24 დირექტივის დებულებათა გაზიარების და ფარული საგამოძიებო მოქმედებების ახლებურად მოწესრიგების საკითხზე. პროფ. ჰანს-იორგ ალბრეხტი, მაქსპლანკის საზღვარგარეთის ქვეყნების და საერთაშორისო სისხლის სამართლის ინსტიტუტის დირექტორი. გვ. 31-32.).

უნდა აღინიშნოს, რომ ადამიანთა ცხოვრებაზე მკაცრი სახელმწიფო კონტროლი თრგუნავს მათ თვითგამორკვევასა და ინიციატივას საკუთარი უფლებების განხორციელების თვალსაზრისით, რაც, თავის მხრივ, აფერხებს თავისუფალი და დემოკრატიული საზოგადოების განვითარებას. როგორც გერმანიის ფედერალურმა საკონსტიტუციო სასამართლომ თავის ერთ-ერთ გადაწყვეტილებაში აღნიშნა, „ინფორმაციული თვითგამორკვევის უფლებასთან შეუსაბამოა იმგვარი საზოგადოებრივი წესრიგი, ისევე, როგორც სამართლებრივი სისტემა, როდესაც არცერთი მოქალაქისათვის არ არის ზუსტად ცნობილი, ვინ, როდის და რა პირობებში ფლობს ინფორმაციას მის შესახებ. იგი, ვინც შიშობს, რომ ცნობები მისი განსხვავებული ქცევის თაობაზე მუდმივად ფიქსირდება, დიდი ხნით ინახება, გამოიყენება და გადაიცემა, მაქსიმალურად ეცდება, არ მიიქციოს ყურადღება თავისი ქცევით. კერძოდ, ადამიანი, რომელიც მოელის, რომ მისი მონაწილეობა რომელიმე შეკრებაში ან საზოგადოებრივ აქციაში იქნება ოფიციალურად დაფიქსირებული და ეს შექმნის გარკვეულ რისკს მისთვის, სავარაუდოდ, უარს იტყვის თავისი ფუნდამენტური უფლებების რეალიზებაზე. ამგვარი მდგომარეობა ზიანს აყენებს არა მხოლოდ ცალკეული პიროვნების უფლებას თავისუფალ განვითარებაზე, არამედ, ასევე საზოგადო სიკეთეს, ვინაიდან ადამიანის თავისუფალი თვითგამორკვევა არის იმ თავისუფალი და დემოკრატიული საზოგადოების ძირითადი წინაპირობა, რომელიც დაფუძნებულია ადამიანთა უფლებაზე, იმოქმედონ და მიიღონ მონაწილეობა საზოგადოებრივ ცხოვრებაში.“(იხ: 1983 BVerfGE 65, 1.).