საქრთველოს პრლამენტის წევრები: ანა ნაცვლიშვილი, ანა ბუჩუკური, მიხეილ დაუშვილი და სხვები (სულ 42 დეპუტატი) საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ

დოკუმენტის ტიპი	კონსტიტუციური სარჩელი
ნომერი	N1750
კოლეგია/პლენუმი	პლენუმი - , ,
ავტორ(ებ)ი	ანა ნაცვლიშვილი, ანა ბუჩუკური, მიხეილ დაუშვილი და სხვები (სულ 42 დეპუტატი)
თარიღი	2 დეკემბერი 2022

თქვენ არ ეცნობით კონსტიტუციური სარჩელის/წარდგინების სრულ ვერსიას. სრული ვერსიის სანახავად, გთხოვთ, ვერტიკალური მენიუდან ჩამოტვირთოთ მიმაგრებული დოკუმენტი

1. სადავო ნორმატიული აქტ(ებ)ი

ა. „საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონი

2. სასარჩელო მოთხოვნა

სადავო ნორმა	კონსტიტუციის დებულება
„საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 37¹ მუხლის პირველი პუნქტის პირველი წინადადების ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ადგენს მოსამართლის თანხმობის გარეშე მივლინების საფუძვლებს.	საქართველოს კონსტიტუციის 25-ე მუხლის პირველი პუნქტი.
„საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 37¹ მუხლის პირველი პუნქტის პირველი წინადადება.	საქართველოს კონსტიტუციის 63-ე მუხლის პირველი პუნქტის პირველი და მეორე წინადადება და მეხუთე პუნქტის პირველი და მეორე წინადადება.
„საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 37¹ მუხლის პირველი პუნქტის პირველი წინადადება.	საქართველოს კონსტიტუციის მე-4 მუხლის პირველი, მესამე და მეოთხე პუნქტები.
„საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 37¹ მუხლის მეორე პუნქტი.	საქართველოს კონსტიტუციის 25-ე მუხლის პირველი პუნქტი.
„საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 37¹ მუხლის მეორე პუნქტი.	საქართველოს კონსტიტუციის მე-4 მუხლის პირველი პუნქტი.
„საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 37¹ მუხლის მეოთხე პუნქტის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც მოსამართლეს არ აძლევს საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილების გასაჩივრების შესაძლებლობას იმ შემთხვევაში, როდესაც მივლინება გრძელდება მიუხედავად იმისა, რომ აღარ არსებობს ამის ობიექტური აუცილებლობა.	საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტი.
„საერთო სასამართლოების შესახებ” საქართველოს ორგანული კანონის 45-ე მუხლის პირველი პუნქტის ის ნორმატიულ შინაარსი, რომელიც საქართველოს იუსტიციის უმაღლეს საბჭოს ანიჭებს უფლებამოსილებას დამოუკიდებელი ინსპექტორის დასაბუთებული შუამდგომლობის საფუძველზე, სრული შემადგენლობის ორ მესამედზე ნაკლები მხარდაჭერის შემთხვევაში წარდგინებით მიმართოს საქართველოს საერთო სასამართლოების მოსამართლეთა სადისციპლინო კოლეგიას რაიონული (საქალაქო) ან სააპელაციო სასამართლოს მოსამართლის საქმეთა განხილვისაგან ჩამოცილების შესახებ გადაწყვეტილების მისაღებად.	საქართველოს კონსტიტუციის 25-ე მუხლის პირველი პუნქტი
„საერთო სასამართლოების შესახებ” საქართველოს ორგანული კანონის 45-ე მუხლის პირველი პუნქტის ის ნორმატიულ შინაარსი, რომელიც საქართველოს იუსტიციის უმაღლეს საბჭოს ანიჭებს უფლებამოსილებას დამოუკიდებელი ინსპექტორის დასაბუთებული შუამდგომლობის საფუძველზე, სრული შემადგენლობის ორ მესამედზე ნაკლები უმრავლესობის მხარდაჭერის შემთხვევაში წარდგინებით მიმართოს საქართველოს საერთო სასამართლოების მოსამართლეთა სადისციპლინო კოლეგიას რაიონული (საქალაქო) ან სააპელაციო სასამართლოს მოსამართლის საქმეთა განხილვისაგან ჩამოცილების შესახებ გადაწყვეტილების მისაღებად.	საქართველოს კონსტიტუციის 63-ე მუხლის მე-6 პუნქტის მეხუთე წინადადება.
„საერთო სასამართლოების შესახებ” საქართველოს ორგანული კანონის 45-ე მუხლის მეორე პუნქტის ის ნორმატიულ შინაარსი, რომელიც საქართველოს იუსტიციის უმაღლეს საბჭოს ანიჭებს უფლებამოსილებას სრული შემადგენლობის ორ მესამედზე ნაკლები უმრავლესობის მხარდაჭერით დანიშნოს წარმომადგენელი, რომელიც მონაწილეობას მიიღებს საქართველოს საერთო სასამართლოების მოსამართლეთა სადისციპლინო კოლეგიის მიერ წარდგინების განხილვასთან დაკავშირებულ სამართალწარმოებაში, ხოლო საქართველოს საერთო სასამართლოების მოსამართლეთა სადისციპლინო კოლეგიის გადაწყვეტილების გასაჩივრების შემთხვევაში − აგრეთვე უზენაესი სასამართლოს სადისციპლინო პალატის მიერ საჩივრის განხილვასთან დაკავშირებულ სამართალწარმოებაში.	საქართველოს კონსტიტუციის 63-ე მუხლის მე-6 პუნქტის მეხუთე წინადადება.
„საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 45-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტი.	საქართველოს კონსტიტუციის 25-ე მუხლის პირველი პუნქტი
„საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 45-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტი.	საქართველოს კონსტიტუციის 64-ე მუხლის პირველი პუნქტი
„საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 50-ე მუხლის მესამე პუნქტის ის ნორმატიული შინაარსი, რომლითაც საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭო უფლებამოსილია სადისციპლინო საკითხზე გადაწყვეტილება მიიღოს სრული შემადგენლობის არანაკლებ ორ მესამედზე დაბალი მხარდაჭერით.	საქართველოს კონსტიტუციის 25-ე მუხლის პირველი პუნქტი.
„საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 50-ე მუხლის მესამე პუნქტის ის ნორმატიული შინაარსი, რომლითაც საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭო უფლებამოსილია სადისციპლინო საკითხზე გადაწყვეტილება მიიღოს სრული შემადგენლობის არანაკლებ ორ მესამედზე დაბალი მხარდაჭერით.	საქართველოს კონსტიტუციის 63-ე მუხლის მე-6 პუნქტის მე-5 წინადადება.
„საერთო სასამართლოების შესახებ“ ორგანული კანონის 45 მუხლის მეოთხე პუნქტის ის ნორმატიული, რომელიც მოსამართლეს არ აძლევს საქართველოს საერთო სასამართლოების მოსამართლეთა სადისციპლინო კოლეგიის მიერ მიღებული გადაწყვეტილების გასაჩივრების შესაძლებლობას იმ შემთხვევაში, როდესაც მოსამართლის ჩამოცილება საქმეთა განხილვიდან გრძელდება მიუხედავად იმისა, რომ აღარ არსებობს ამის კანონმდებლობით განსაზღვრული საფუძველი.	საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტი.
„საერთო სასამართლოების შესახებ“ 75¹ მუხლის მე-8 პუნქტის „ბ.ზ“ ქვეპუნქტი	საქართველოს კონსტიტუციის მე-17 მუხლის პირველი პუნქტის პირველი წინადადება.
„საერთო სასამართლოების შესახებ“ 75¹ მუხლის მე-8 პუნქტის „ბ.ზ“ ქვეპუნქტი	საქართველოს კონსტიტუციის მე-4 მუხლის პირველი პუნქტი.

3. საკონსტიტუციო სასამართლოსათვის მიმართვის სამართლებრივი საფუძვლები

საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტი და მე-60 მუხლის მეოთხე პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტი, „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ” საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტი, 31-ე მუხლი, 31¹ მუხლი და 33-ე მუხლის პირველი პუნქტი.

4. განმარტებები სადავო ნორმ(ებ)ის არსებითად განსახილველად მიღებასთან დაკავშირებით

არ არსებობს სარჩელის საკონსტიტუციო სასამართლოში არსებითად განსახილველად არ მიღების საფუძველი:

კონსტიტუციური სარჩელი ფორმით და შინაარსით შეესაბამება „საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 31³ მუხლით დადგენილ მოთხოვნებს, კერძოდ კონსტიტუციური სარჩელი შედგენილია საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ დამტკიცებული, შესაბამისი სასარჩელო სააპლიკაციო ფორმის მიხედვით ქართულ ენაზე. აგრეთვე, მოსარჩელეთა (პარლამენტის წევრთა არანაკლებ ერთი მეხუთედის) ხელმოწერები დამოწმებულია ნოტარიული წესით, სარჩელს თან ერთვის სადავო სამართლებრივი აქტების ტექსტი, წარმოდგენილია საბუთი სახელმწიფო ბაჟის გადახდის შესახებ და კონსტიტუციური სარჩელის ელექტრონული ვერსია.

სარჩელი შეტანილია უფლებამოსილი სუბიექტის მიერ, პარლამენტის წევრთა არანაკლებ 1/5-ის მიერ;

სარჩელით სადავოდ გამხდარი საკითხი საქართველოს კონსტიტუციის მე-60 მუხლის მეოთხე პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტისა და „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის მიხედვით არის საკონსტიტუციო სასამართლოს განსჯადი;

ამავდროულად, სარჩელში მითითებული არცერთი სადავო საკითხი ჯერჯერობით არ არის გადაწყვეტილი საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ;

კანონმდებლობა მოცემულ შემთხვევაში არ ითვალისწინებს ხანდაზმულობის ვადას სარჩელის წარსადგენად.

სადავო აქტი საკანონმდებლო აქტია და მის კონსტიტუციურობაზე სრულფასოვანი მსჯელობა შესაძლებელია ნორმატიული აქტების იერარქიაში მასზე მაღლა მდგომი იმ ნორმატიული აქტის კონსტიტუციურობაზე მსჯელობის გარეშე, რომელიც კონსტიტუციური სარჩელით გასაჩივრებული არ არის;

5. მოთხოვნის არსი და დასაბუთება

1. „საერთო სასამართლოების შესახებ“ ორგანული კანონის (შემდგომში „ორგანული კანონი“) 37¹ მუხლის პირველი პუნქტის პირველი წინადადების იმ ნორმატიული შინაარსის შესაბამისობა საქართველოს კონსტიტუციის 25-ე მუხლის პირველ პუნქტთან, რომელიც ადგენს მოსამართლის თანხმობის გარეშე მივლინების საფუძვლებს.

სადავო ნორმის შინაარსი: „აუცილებლობის შემთხვევაში, როდესაც ამას მოითხოვს მართლმსაჯულების ინტერესები (რაიონულ (საქალაქო) ან სააპელაციო სასამართლოში მოსამართლის ნაკლებობა, განსახილველ საქმეთა რაოდენობის მკვეთრი ზრდა ან/და სხვა ობიექტური გარემოება), საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭო (შემდგომში „საბჭო“) მოსამართლის უფლებამოსილების განხორციელების წინადადებით მიმართავს სხვა სასამართლოების მოსამართლეებს.“

სადავო ნორმის მიხედვით, კანონმდებელი საბჭოს აღჭურვავს უფლებამოსილებით მოსამართლე მისი თანხმობის გარეშე მიავლინოს სხვა სასამართლოში და სხვა მოსამართლის უფლებამოსილებები დააკისროს - „მართლმსაჯულების ინტერესის“ საფუძვლით. კანონმდებელი არაამომწურავი ჩამონათვლით განსაზღვრავს თუ რა შეიძლება იყოს მსგავსი ინტერესი - „რაც შეიძლება გამომდინარეობდეს პირველ ან სააპელაციო ინსტანციაში მოსამართლეთა ნაკლებობით“, „განსახილველ საქმეთა რაოდენობის მკვეთრი ზრდით“ ან/და „სხვა ობიექტური გარემოებებით“. დასახელებული წინაპირობები ქმნის საფუძველს მოსამართლის თანხმობის გარეშე სხვა თანამდებობაზე გადაყვანის შესახებ გადაწყვეტილების მიღებისთვის.

ნორმის ისტორიული მიმოხილვა: სადავო ნორმის მოქმედება 2021 წლის 30 დეკემბრის ცვლილებებიდან იღებს სათავეს. პარლამენტმა დაჩქარებული წესით 2021 წლის საშემოდგომო სესიის შემდგომ, რიგგარეშე სესიაზე განიხილა და მიიღო ორგანულ კანონში მთელი რიგი ცვლილებები.^{^[1]} მიუხედავად საკანონმდებლო ინიციატივის დიდი მოცულობისა, კომპლექსურობისა და დემოკრატიულ პროცესებზე მაღალი ზემოქმედებისა, კანონპროექტის 3 მოსმენით განხილვა და მიღება პარლამეტმა რიგგარეშე სესიაზე ბიუროს მიერ საკანონმდებლო ინიციატივის განხილვის პროცესის დაწყებიდან 4 დღეში უზრუნველყო.^{^[2]} აღნიშნული პროცესი წარმოუდგენლად მოკლე დროში სრულიად დაუსაბუთებლად წარიმართა. კანონპროექტის ინიციატორები მხოლოდ საკითხის გადაწყვეტის მიზანშეწონილობაზე ამახვილებდნენ ყურადღებას და განმარტებით ბარათში საერთოდ არ მიუთითებდნენ რა საზოგადოებრივ სიკეთეს ექმნებოდა საფრთხე, იმ შემთხვევაში თუ პარლამენტი რეგლამენტით გათვალისწინებული სტანდარტული წესით განიხილავდა მათ ინიციატივას.^{^[3]}

აღნიშნული გარემოება საკონსტიტუციო სასამართლომ უნდა გაითვალისწინოს სადავო ნორმათა კანონის ხარისხობრივი მოთხოვნების, მათ შორის, სამართლებრივი უსაფრთოხების პრინციპთან და ლეგიტიმაციის შეფასებისას, რადგან „საკანონმდებლო ორგანოსთვის საჯაროობის პრინციპი მისი სამართალშემოქმედებითი საქმიანობის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ნაწილია. ამ გზით საკანონმდებლო ორგანო საზოგადოების ყველა წევრის ჩართულობით უზრუნველყოფს ქვეყანაში კანონმდებლობის მაღალ ხარისხსა და ლეგიტიმაციას.“^{^[4]} საჯაროობა, გამჭვირვალობა და ხელმისაწვდომობა, როგორც საქართველოს პარლამენტის საქმიანობის ძირითადი პრინციპები განმტკიცებულია პარლამენტის რეგლამენტით.^{^[5]} დიდწილად სწორედ ეს განაპირობებს, რომ სახელმწიფოში ყველა არსებითი, პრინციპული საკითხის, მათ შორის, პირველ რიგში, ძირითადი უფლებების შეზღუდვის ნორმატიული რეგულირება კონსტიტუციით სწორედ პარლამენტს აქვს მინდობილი.

დამკვიდრებული პრაქტიკის თანახმად, კანონპროექტის დაჩქარებული წესით განხილვა აღნიშნული პრინციპების საწინააღმდეგოდ საქართველოს პარლამენტის მიერ გადადგმული, მანკიერი ნაბიჯია. პროცედურის შემჭიდროვებული ვადების გამო, კანონშემოქმედებითი საქმიანობის ყველა მონაწილე მხარე, სამთავრობო უწყებები, დამოუკიდებელი ინსტიტუტები, პარლამენტის წევრები, აგრეთვე, პარლამენტის აპარატის თანამშრომლებიც ვერ განიხილავენ და ამზადებენ სათანადოდ კანონპროექტის, დამატებით, სამოქალაქო ორგანიზაციების ჩართულობაც მნიშვნელოვნად იზღუდება. რთულდება ინიციატივის სათანადო პროფესიული ექსპერტიზა.^{^[6]}

სადავო ნორმა პარლამენტში ინიცირებამდე არ განხილულა არც ერთ ადგილობრივ თუ საერთაშორისო ორგანიზაციასთან, სახელმწიფო ინსტიტუტთან თუ კერძო სამართლის იურიდიულ პირთან, არ შექმნილა რაიმე სამუშაო ჯგუფი, რაც უზრუნველყოფდა გამჭვირვალობასა და ფართო ჩართულობას.^{^[7]} პარლამენტში განხილვები როგორც ზემოთ აღინიშნა ფორსირებულად წარიმართა, საკომიტეტო სხდომები მიმდინარეობდა არასამუშაო საათებში, ხოლო პროექტების საბოლოო განსახილველი ვარიანტები დამსწრე პირებს უშუალოდ სხდომის დაწყების წინ გადაეცემოდათ.^{^[8]} შედეგად, საკანონმდებლო ცვლილებები, მათ შორის, მისი დაჩქარებისა და დაუსაბუთებლობის მოტივით კრიტიკის საგნად იქცა, როგორც საქართველოში სამოქალაქო საზოგადოების მხრიდან,^{^[9]} აგრეთვე, საქართველოს სტრატეგიული პარტნიორების მხრიდან, რომლებიც ქვეყანაში მხარს უჭერენ დემოკრატიზაციის, სამართლის უზენაესობის დამკვიდრების პროცესს.^{^[10]}

ვენეციის კომისია 2022 წლის 20 ივნისს გამოქვეყნებულ დასკვნაში, დასახელებული საკანონმდებლო ცვლილებების დაჩქარებული და კონსულტაციების გარეშე მიღების შეფასებისას აღნიშნავს, რომ ამგვარმა პროცედურამ შესაძლოა, ერთი მხრივ, დააზიანოს საჯარო ნდობა მოსამართლეთა აღმასრულებელი და საკანონმდებლო ხელისუფლების მხრიდან დამოუკიდებლობის მიმართ, აგრეთვე, გარდაუვლად უარყოფითად იმოქმედებს კანონმდებლობის ხარისხზე და სამართლის უზენაესობის არსებით კომპონენტზე - კანონის განსაზღვრულობის პრინციპზე. ^{^[11]}

2021 წლის 30 დეკემბრის ცვლილებების შედეგად არსებითად შეიცვალა სადავო ნორმა და ჩამოყალიბდა დღეს არსებული ფორმით. 2022 წლის 30 დეკემბრამდე მოქმედი რედაქციით მოსამართლეთა მივლინების შესახებ გადაწყვეტილების დროს საბჭოს უფლებამოსილება შეზღუდული იყო შემდეგი წინაპირობების არსებობით:

- ამომწურავად იყო ჩამოთვლილი უფლებამოსილების გამოყენების წინაპირობები. საბჭოს შეეძლო მხოლოდ იმავე ინსტანციის სასამართლოში მოსამართლის არყოფნის ან განსახილველ საქმეთა რაოდენობის მკვეთრი ზრდის შემთხვევაში დაეწყო გადაყვანის პროცედურა;

- საბჭოს ქონდა გადაწყვეტილების დასაბუთების ვალდებულება;

- პირველ რიგში სასამართლოში არსებულ ვაკანტურ ადგილზე მოსამართლე უნდა შერჩეულიყო რეზერვში ჩარიცხული მოსამართლეების სიიდან;

- შემდგომ, მოსამართლე უნდა შერჩეულიყო ტერიტორიულად ახლოს მდებარე რაიონული (საქალაქო) სასამართლოდან;

- მოსამართლე, რომელიც თანხმობის გარეშე უნდა გადაყვანილიყო სხვა სასამართლოში, უნდა შერჩეულიყო წილისყრის საფუძველზე;

- წილისყრით შერჩეულ მოსამართლეს შეეძლო წერილობით მიემართა საბჭოსთვის და წარედგინა დასაბუთებული მოსაზრება მივლინების გაუქმების შესახებ;

- შესაძლებელი იყო მხოლოდ იმავე ინსტანციის მოსამართლეების გადაყვანა;

- მოსამართლის თანხმობის გარეშე მისი გადაყვანა დაშვებული იყო მხოლოდ 1 წლამდე ვადით, რომლის გაგრძელება შესაძლებელი იყო მხოლოდ მოსამართლის თანხმობით, რომელიც კვლავ შეზღუდული იყო 1 წლამდე;

- საბჭო, პარალელურად, ვალდებული იყო გამოეცხადებინა მოსამართლის ვაკანტური თანამდებობის დასაკავებლად კონკურსი.^{^[12]}

2021 წლის 30 დეკემბრის ცვლილებამდე არსებული რედაქცია სრულიად გამორიცხავდა საბჭოს მხრიდან უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენებას, მივლინების კონკრეტული მოსამართლის წინააღმდეგ გამოყენების შესაძლებლობას. ცვლილებებით კი, საბჭო სრულად განთავისუფლდა საკანონმდებლო ფარგლებისგან.

1.1. დაცული სფერო.

საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, „საქართველოს კონსტიტუციის 25-ე მუხლის პირველი პუნქტი განამტკიცებს საჯარო თანამდებობის დაკავებისა და საქმიანობის შეუფერხებლად განხორციელების გარანტიას და იცავს საჯარო სამსახურში დასაქმებულ პირთა უფლებებს.“^{^[13]} „საჯარო სამსახურში საქმიანობის უფლება, თავისი არსით, შრომითი ურთიერთობის სპეციფიკური გამოხატულებაა, რომელიც უზრუნველყოფს საქართველოს მოქალაქის შესაძლებლობას, უშუალოდ, სხვადასხვა ფორმითა თუ გამოვლინებით, მიიღოს მონაწილეობა სახელმწიფო მმართველობის პროცესში.“^{^[14]}

საკონსტიტუციო სასამართლოს არაერთხელ აღუნიშნავს, რომ „საჯარო სამსახური წარმოადგენს სახელმწიფო და ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებში, სხვა საჯარო ფუნქციის განხორციელების მიზნით ჩამოყალიბებულ ინსტიტუტებში პროფესიულ საქმიანობას.“^{^[15]} „სახელმწიფო თანამდებობის პირები ახორციელებენ და ხელს უწყობენ საჯარო ხასიათის საქმიანობას. ისინი საჯარო მმართველობის განხორციელების პროცესში, საკუთარი კომპეტენციის ფარგლებში ამზადებენ, იღებენ გადაწყვეტილებებს ან/და ზედამხედველობას უწევენ მათ აღსრულებას და, ამგვარად, ემსახურებიან საჯარო ინტერესებს.“^{^[16]}

„სახელმწიფო თანამდებობის დაკავებისა და შეუფერხებლად განხორციელების უფლების დაცვით, საქართველოს კონსტიტუცია ესწრაფვის, ერთი მხრივ, უზრუნველყოს მოქალაქეთა თანაბარი დაშვება სახელმწიფო სამსახურში გონივრული და კონსტიტუციური მოთხოვნების შესაბამისად, ხოლო, მეორე მხრივ, დაიცვას სახელმწიფო მოსამსახურე მის საქმიანობაში გაუმართლებელი ჩარევისგან, რათა მან შეძლოს კონსტიტუციითა და კანონით მასზე დაკისრებული მოვალეობების ჯეროვნად შესრულება.“^{^[17]}

საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ დამკვიდრებული პრაქტიკის მიხედვით, „მოსამართლე სახელმწიფო ორგანოში – სასამართლოში ასრულებს უაღრესად მნიშვნელოვან პროფესიულ საქმიანობას – მონაწილეობს მართლმსაჯულების განხორციელების პროცესში. ამრიგად, აშკარაა, რომ მოსამართლის თანამდებობა კონსტიტუციის მიზნებისთვის განხილულ უნდა იქნეს იმ სახელმწიფო თანამდებობად, რომლის დაკავებისა და საქმიანობის განხორციელების კანონით განსაზღვრული პირობები უნდა შეესაბამებოდეს საქართველოს კონსტიტუციის 29-ე მუხლს (არსებული რედაქციის 25-ე მუხლი).“^{^[18]} დამატებით, საკონსტიტუციო სასამართლომ საქმეზე „თამაზ მეჭიაური საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, 2021 წლის 23 აპრილის გადაწყვეტილებაში კონსტიტუციის 25-ე მუხლის დაცულ სფეროზე მსჯელობისას განმარტა, რომ რიგ თანამდებობებთან მიმართებით, შეიძლება არსებობდეს როგორც თანამდებობის პირის შრომითი უფლებების დაცვის, ისე მისი უფლებამოსილების სათანადოდ განხორციელების უზრუნველყოფის მომეტებული კონსტიტუციური ინტერესი. .... მაგალითად, მოსამართლის საქმიანობა, ერთი მხრივ, უკავშირდება კვალიფიკაციას, გამოცდილებას, პროფესიულ ცოდნას, მეორე მხრივ კი, საჭიროებს საქმიანობაში ჩაურევლობის მყარ გარანტიებს.^{^[19]}

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მყარად ჩამოყალიბებული პრაქტიკით, ერთმანეთისგან გამიჯნულია საქართველოს კონსტიტუციის 25-ე მუხლის პირველი პუნქტის პირველი და მე-2 წინადადებებით დაცული სფეროები.^{^[20]} საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, „სახელმწიფო თანამდებობის დაკავების უფლებას იცავს საქართველოს კონსტიტუციის 25-ე მუხლის პირველი პუნქტის პირველი წინადადება, ხოლო სახელმწიფო სამსახურში საქმიანობის უფლებას კი ამავე ნორმის მე-2 წინადადება. ამასთან, საქართველოს კონსტიტუციის 25-ე მუხლის პირველი პუნქტის მე-2 წინადადება მოიცავს სახელმწიფო სამსახურში საქმიანობის შეუფერხებელი განხორციელების სხვადასხვა უფლებრივ კომპონენტს.“^{^[21]}

ამრიგად, საქართველოს კონსტიტუციის 25-ე მუხლის პირველი პუნქტის მეორე წინადადება იცავს მოსამართლეთა უფლებას დაცული იყოს სახელმწიფოს მხრიდან არაგონივრული რეგულაციებისგან, რომლებიც დაუსაბუთებლად შეზღუდავს მათ განახორციელონ სამოსამართლო ფუნქციები, მათ შორის, მათ შორის ისეთი რეგულაციებისგან, რაც ქმნის მათი ნების საწინააღმდეგოდ, უსაფუძვლო და თვითნებური მივლინების საფრთხეს.

1.2. დაცულ სფეროში ჩარევა.

სადავო ნორმის ერთ-ერთი ნორმატიული შინაარსით დგინდება მოსამართლის თანხმობის გარეშე (იძულების წესით) მივლინების საფუძვლები, რომელიც ცალსახად იწვევს მოსამართლის მიმართ კონსტიტუციის 25-ე მუხლის პირველი პუნქტის დაცულ სფეროში ჩარევას. მისი თანხმობის გარეშე მივლინება იმდენად ინტენსიურ ჩარევას წარმოადგენს მოსამართლის საქმიანობის განხორციელებაში, რომ მას მხოლოდ დისციპლინური სანქციის სახე უნდა ჰქონდეს ან განპირობებული იყოს სასამართლო სისტემის სტრუქტურის რეფორმით.

ევროპის საბჭოს მინისტრთა კომიტეტის მოსაზრებით, „არ შეიძლება გადაყვანილ იქნეს მოსამართლე სხვა სასამართლო თანამდებობაზე მისი თანხმობის გარეშე, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა ეს გამოიყენება როგორც დისციპლინური სანქცია, ან გარდა მართლმსაჯულების სისტემის სტრუქტურული რეფორმის შემთხვევისა.“^{^[22]}

სადავო ნორმა კავშირშია ორგანული კანონის 37¹ მუხლის მეორე პუნქტთან და ადგენს საფუძვლებს, რომლითაც შესაძლებელია მოსამართლე არა მხოლოდ მისი თანხმობით, არამედ იძულების წესით 4 წლამდე ვადით გადაყვანილი იქნას სხვა სასამართლოში, კოლეგიაში ან ინსტანციაში. აღნიშნული წარმოადგენს მაღალი ინტენსივობით ჩარევას საჯარო თანამდებობის შეუფერხებლად განხორციელების უფლებაში, რომელიც მოითხოვს სრულად შესაბამისობას საქართველოს კონსტიტუციით დადგენილ მოსამართლის დამოუკიდებლობისა და მიუკერძოებლობის სტანდარტთან. პრაქტიკულად, საბჭო უფლებამოსილია ერთი გადაწყვეტილებით მოსამართლეს შეუცვალოს პროფესიული საქმიანობის სფერო, კარიერული პოზიცია და სოციალური გარემო, მათ შორის საცხოვრებელი ადგილი.

1.3. თანაზომიერების პრინციპი

„საჯარო თანამდებობის შეუფერხებლად განხორციელების უფლების შეზღუდვისას სახელმწიფო ვალდებულია არ გამოიწვიოს მოქალაქის დაუსაუბუთებელი, არაგონივრული დისტანცირება საჯარო მმართველობის პროცესიდან.“^{^[23]} „შესაბამისად, სახელმწიფო შეზღუდულია არ დაადგინოს სახელმწიფო თანამდებობაზე საქმიანობის არაგონივრული პირობები და გაუმართლებლად არ შეზღუდოს მოქალაქის უფლება, მონაწილეობა მიიღოს სახელმწიფო მართვაში, განახორციელოს საჯარო მნიშვნელობის ფუნქცია.“^{^[24]}

საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ დამკვიდრებული პრეცედენტული სამართლის მიხედვით, „სახელმწიფოს მხრიდან უფლებაში ჩარევის მართლზომიერების დასადგენად უნდა შეფასდეს თუ რამდენად შესაბამისია ნებისმიერი ნორმა თანაზომიერების პრინციპთან. „აღნიშნული პრინციპი წარმოადგენს ადამიანის უფლების შეზღუდვისას კანონმდებლის შებოჭვის მექანიზმს და შესაბამისად, კონსტიტუციური კონტროლის ელემენტს. თანაზომიერების პრინციპის მოთხოვნაა, რომ უფლების მზღუდავი საკანონმდებლო რეგულირება უნდა წარმოადგენდეს ღირებული საჯარო (ლეგიტიმური) მიზნის მიღწევის გამოსადეგ და აუცილებელ საშუალებას. ამავე დროს, უფლების შეზღუდვის ინტენსივობა მისაღწევი საჯარო მიზნის პროპორციული, მისი თანაზომიერი უნდა იყოს. დაუშვებელია ლეგიტიმური მიზნის მიღწევა განხორციელდეს ადამიანის უფლების მომეტებული შეზღუდვის ხარჯზე.“^{^[25]}

1.3.1. ლეგიტიმური მიზანი;

საკონსტიტუციო სასამართლოს არაერთხელ განუმარტავს, რომ „ლეგიტიმური მიზნის არარსებობის პირობებში, ადამიანის უფლებაში ნებისმიერი ჩარევა თვითნებურ ხასიათს ატარებს და უფლების შეზღუდვა საფუძველშივე გაუმართლებელი, არაკონსტიტუციურია ნორმის შემდგომი შემოწმების გარეშე.“^{^[26]} გამომდინარე აქედან, პირველ რიგში, უნდა შემოწმდეს თუ რამდენად არსებობს ლეგიტიმური მიზანი, რის საფუძველზეც შესაძლოა შეიზღუდოს მოსამართლისთვის საჯარო თანამდებობის შეუფერხებლად განხორციელების უფლება.

თავდაპირველად უნდა აღინიშნოს, რომ საერთაშორისო სტანდარტებისა და რეკომენდაციების მიხედვით, მოსამართლეთა სხვა თანამდებობაზე გადაყვანისთვის ლეგიტიმური მიზანი უნდა იყოს განსაკუთრებული კატეგორიის. მაგალითად, ვენეციის კომისია და ევროპის საბჭოს ადამიანის უფლებათა და კანონის უზენაესობის გენერალური დირექტორატი ცალსახად მიუთითებენ, რომ მოსამართლის სხვა სასამართლოში გამწესება/მივლინება შესაძლებელი უნდა იყოს მხოლოდ კანონში ნათლად გაწერილი, მკაცრი კრიტერიუმების საფუძველზე.^{^[27]} მოსამართლის დამოუკიდებლობის დაცვის მაღალი პოლიტიკური და სამართლებრივი მნიშვნელობიდან გამომდინარე, რაზეც სასამართლოს არაერთხელ გაუსვამს ხაზი, უნდა შეფასდეს თუ რამდენად აკმაყოფილებს კანონმდებლის მიერ დადგენილი ლეგიტიმური მიზანი მკაცრ ხასიათს. ამრიგად, მხოლოდ ზოგადი ლეგიტიმური მიზნის დასახელებით კანონმდებელი ვერ დაიცავს კონსტიტუციის 25-ე მუხლით დადგენილ სტანდარტს, ლეგიტიმური მიზანი უნდა იყოს სათანადო, რაც გულისხმობს, რომ საბჭო მკაცრ ჩარჩოებში უნდა მოექცეს უფლებამოსილების გამოყენების დროს. ხაზგასასმელია, რომ ვენეციის კომისიისა და დირექტორატის შეფასებით „მართლმსაჯულების ინტერესები“, არ თავსდება „მკაცრი კრიტერიუმების“ ჩამონათვალში.^{^[28]}

სადავო ნორმის გონივრული განმარტების შედეგად, მისი არსებობა შესაძლოა შეფასდეს, როგორც სასამართლოს გადატვირთულობის პრევენციის მიზანთან კავშირში. მაგრამ ეს არ არის ერთადერთი ლეგიტიმური მიზანი, რასაც სადავო ნორმა ემსახურება. „მართლმსაჯულების ინტერესის“ ყოვლისმომცველი შინაარსიდან გამომდინარე, შეუძლებელია დადგინდეს თუ რა ლეგიტიმური მიზნის დაცვა სურს სახელმწიფოს, როდესაც მივლინების ერთ-ერთ საფუძვლად „სხვა ობიექტური გარემოებას“ უთითებს.

ორგანულ კანონში 2021 წლის 30 დეკემბერს შეტანილი ცვლილების^{^[29]} განმარტებით ბარათშიც ვერ ვხვდებით თუ რა შეიძლება იყოს ის ლეგიტიმური მიზანი, რასაც „სხვა ობიექტური გარემოებების“ არსებობა უკავშირდება. ინიციატორები, მხოლოდ ასახელებენ შესაბამისი სასამართლოს განსახილველ საქმეთა სიჭარბიდან გამომდინარე გადატვირთულობის პრევენციას, როგორც ლეგიტიმურ მიზანს. მათი მხრიდან დამატებით სხვა რაიმე კონკრეტული ლეგიტიმური ინტერესის დაცვის მიზანი არ იქნა წარმოდგენილი.^{^[30]}

დამატებით, შეუძლებელია ორგანულ კანონში არსებულ სხვა ნორმებთან კავშირში განმარტების შედეგად დავადგინოთ თუ კონკრეტულად რომელი „მართლმსაჯულების ინტერესის“ დაცვა სურს კანონმდებელს „სხვა ობიექტური გარემოებების“ შემოტანით. „საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ დამკვიდრებული პრაქტიკის შესაბამისად, ნორმის სრულყოფილი განმარტებისათვის იგი უნდა განიმარტოს როგორც სიტყვასიტყვითი მნიშვნელობით, ასევე სხვა ნორმებთან კონტექსტში, მისი მიზნისა და შინაარსის გათვალისწინებით“.^{^[31]} ორგანული კანონის 56¹ მუხლის მე-2 პუნქტის „ა” ქვეპუნქტშიც საუბარია მხოლოდ სასამართლოს დატვირთულობაზე და საქმეთა განხილვის მაჩვენებლებზე. შედეგად ორგანული კანონი კონკრეტულად არ მიუთითებს საბჭოს თუ დამატებით რა ლეგიტიმური მიზნის დაცვა სურს სადავო ნორმით.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, „მართლმსაჯულების ინტერესის დაცვა“ მისი ყოვლისმომცველი შინაარსიდან გამომდინარე ვერ იქნება კონკრეტული ლეგიტიმური მიზნის განსაზღვრისთვის საკმარისი წინაპირობა, როგორც ზემოთ აღინიშნა. შესაბამისად, საბჭოს დისკრეცია არ არის შემოფარგლული კონკრეტული ლეგიტიმური მიზნით და ეწინააღმდეგება სამართლებრივი სახელმწიფოს უმნიშვნელოვანეს ელემენტს - თვითნებობის აკრძალვის პრინციპს, შედეგად იწვევს უფლებამოსილების თვითნებურად გამოყენების საფრთხეს.

საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, „კონკრეტული ლეგიტიმური საჯარო მიზნის გარეშე უფლებაში ჩარევა, მისი შემდგომი შეფასების გარეშე, თავისთავად არაპროპორციულია“.^{^[32]} „სხვა ობიექტური გარემოებების“, როგორც მოსამართლის გადაყვანისთვის ერთ-ერთი საფუძვლის კანონმდებლობაში შემოტანით, კანონმდებელმა განუსაზღვრელად გააფართოვა „მართლმსაჯულების ინტერესის“ მნიშვნელობა. გამომდინარე აქედან, მისი შეუზღუდავი შინაარსი ვერ იძლევა მოსამართლის საჯარო თანამდებობის შეუფერხებლად განხორციელების სათანადო საკანონმდებლო გარანტიებს.

1.3.2. გამოსადეგობა;

გარდა იმისა, რომ სადავო ნორმა ვერ აკმაყოფილებს მოსამართლის იძულების წესით სხვა თანამდებობაზე გადაყვანისთვის სათანადო ლეგიტიმური მიზნით შემოფარგვლის სტანდარტს, აუცილებელია დამატებით შეფასდეს თუ რამდენად აკმაყოფილებს ნორმა გამოსადეგობის კრიტერიუმს.

საკონსტიტუციო სასამართლოს დამკვიდრებული პრაქტიკის მიხედვით, სადავო ნორმით გათვალისწინებული შეზღუდვის გამოსადეგობაზე მსჯელობისას, „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ უნდა დაადგინოს, რამდენად არსებობს ლოგიკური კავშირი საქართველოს პარლამენტის მიერ დასახელებულ ლეგიტიმურ მიზანსა და სადავო ნორმებით დადგენილ უფლების შეზღუდვის ფორმას შორის - რამდენად იძლევა სადავო ნორმები დასახელებული ლეგიტიმური მიზნის მიღწევის შესაძლებლობას.“^{^[33]}„აუცილებელია, არსებობდეს ლოგიკური კავშირი გამოყენებულ უფლებაშემზღუდველ ღონისძიებასა და ლეგიტიმურ საჯარო მიზანს შორის. სხვაგვარად, სადავოდ გამხდარი რეგულაციით შესაძლებელი იყოს უნდა ლეგიტიმური მიზნების რეალიზაცია. წინააღმდეგ შემთხვევაში მიიჩნევა, რომ უფლების შეზღუდვა არ არის ლეგიტიმური მიზნის მიღწევის საშუალება, რაც გამოიწვევს მის გაუმართლებელ შეზღუდვას“^{^[34]}

სასამართლოს არაერთხელ აღუნიშნავს, რომ „აუცილებელია, რომ კანონმდებლის მიერ შერჩეული რეგულაციით შესაძლებელი იყოს ლეგიტიმური მიზნის მიღწევა, ანუ ის (რეგულაცია) რეალურად უნდა იყოს ორიენტირებული ლეგიტიმური მიზნის დაცვასა და უზრუნველყოფაზე. უფლების შემზღუდავი ღონისძიება მიზნის მიღწევის ვარგის საშუალებას უნდა წარმოადგენდეს, მას გარდაუვლად, ნამდვილად უნდა შეეძლოს კონკრეტული მიზნების, ინტერესების უზრუნველყოფა. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ერთნაირად მიადგება ზიანი როგორც საჯარო, ისე კერძო ინტერესებს“.^{^[35]}

შესაბამისად, უნდა დადგინდეს, რამდენად წარმოადგენს სადავო ნორმით განსაზღვრული მოსამართლის მივლინების საფუძვლები და პროცედურა საკანონმდებლო ორგანოს მიერ დასახელებული ლეგიტიმურ მიზნის - „მართლმსაჯულების ინტერესის“ - მიღწევისთვის გამოსადეგ საშუალებას.

პირველ რიგში, აღსანიშნავია, რომ მოსამართლის მივლინების საფუძველი „სხვა ობიექტური გარემოება“, რომელსაც აქვს განუსაზღვრელი შინაარსი და ლეგიტიმურ მიზანი „მართლმსაჯულების ინტერესი“, რომელიც არ არის მკაცრი კრიტერიუმის, ერთობლიობაში ქმნის მოცემულობას, როდესაც შეუძლებელია წინასწარ განისაზღვროს თუ რა საფუძვლით და რა მიზნით იმოქმედებს საბჭო მოსამართლის იძულების წესით სხვა თანამდებობაზე გადაყვანის შესახებ გადაწყვეტილების მიღებისას. შედეგად, წინასწარგანუჭვრეტადია თუ რამდენად ლოგიკურ კავშირში იქნება საბჭოს მიერ შერჩეული „ობიექტური გარემოება“ მოსამართლის იძულების წესით სხვა სასამართლოში გადაყვანა მართლმსაჯულების რომელიმე ინტერესთან.

დამატებით, მართლმსაჯულების ინტერესზე მსჯელობისას, ხაზი უნდა გაესვას, რომ მისი განუყოფელი ნაწილია შესაბამისი ცოდნისა და უნარების მქონე მოსამართლის მიერ საქმის განხილვა და გადაწყვეტილების მიღება. ამ მიზნით მისაღწევად, ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია საერთო სასამართლოში შესაბამისი სპეციალიზაციის (სამოქალაქო, სისხლის, ადმინისტრაციული და სხვა ტიპის საქმეების განმხილველი) მოსამართლეების არსებობა. სპეციალიზირებული მოსამართლის არსებობის დადებითი მხარედ, გარდა სასამართლო პროცესის ეფექტურობისა, ლიტერატურაში განიხილება ამგვარი პროცესის შედეგად მაღალი ხარისხის გადაწყვეტილების მიღება, განსაკუთრებით სამართლის კომპლექსურ სფეროებში.^{^[36]}

ორგანული კანონის მიხედვით, რაიონულ (საქალაქო) სასამართლოში მინიმუმ 2 სპეციალიზაციის მოსამართლეები განიხილავენ საქმეებს. კონკრეტულად, ერთი განიხილავს სისხლის სამართლის საქმეებს, ხოლო მეორე – სამოქალაქო და სხვა კატეგორიის საქმეებს. საბჭოს გადაწყვეტილებით შესაძლოა განხორციელდეს მოსამართლეთა უფრო ვიწრო სპეციალიზაცია.^{^[37]} სააპელაციო სასამართლოში კი მინიმუმ 4 სპეციალიზაციის მოსამართლეები ახორციელებენ სამოსამართლო საქმიანობას. სააპელაციო ინსტანციაშიც, საბჭოს გადაწყვეტილებით შესაძლოა დადგინდეს მოსამართლეთა ვიწრო სპეციალიზაციაც.^{^[38]} საბჭო აღნიშნულ უფლებამოსილებას პრაქტიკულადაც იყენებს, რის შედეგადაც მაგალითად თბილისის სააპელაციო სასამართლოში შექმნილია არაერთი ვიწრო სპეციალიზაცია. ^{^[39]}

გამომდინარე აქედან, საერთო სასამართლოების მოსამართლეები თავიანთ სამოსამართლო საქმიანობას ახორციელებენ სხვადასხვა სპეციალიზაციით. მიუხედავად ამისა, სადავო ნორმა არ ითვალისწინებს მოსამართლის იძულების სხვა თანამდებობაზე გადაყვანისას მისი სპეციალიზაციის მხედველობაში მიღებას. საბჭოს აძლევს შესაძლებლობას გადაიყვანოს სისხლის სამართლის საქმეთა განმხილველი მოსამართლე სამოქალაქო საქმეთა განმხილველ კოლეგიაში და პირიქით.

ამ თვალსაზრისით, საყურადღებოა ევროპის მოსამართლეთა საკონსულტაციო საბჭო დასკვნა, რომლის მიხედვითაც მოსამართლეები კარიერის განმავლობაში ინიშნებიან სხვადასხვა სფეროებში და უწევთ სხვადასხვა თემატიკის განხილვა, რაც მათ ფართო გამოცდილებას აძლევთ სამართლის სხვადასხვა დარგში. ამის მიუხედავად, კანონმდებლობა ძალზე კომპლექსური და სპეციფიკური გახდა გარკვეულ დარგებში, რაც მოსამართლეებისგან უფრო მაღალი დონის სპეციალიზაციას მოითხოვს. აქედან გამომდინარე, რეკომენდებულია სათანადოდ კვალიფიცირებული მოსამართლეების მომზადება, რომლებიც სპეციალიზებული არიან გარკვეულ სფეროებში.^{^[40]} აღნიშნული სტანდარტი ცალსახად მიუთითებს, რომ მოსამართლის სპეციალიზება გარკვეულ სფეროში მოითხოვს სათანადო კვალიფიკაციის არსებობას.

საკონსულტაციო საბჭო დამატებით მიუთითებს, რომ პროფესიონალმა მოსამართლემ შესაძლებელია სპეციალიზაცია შეიძინოს თუ მას აქვს წარსული გამოცდილება სპეციალიზირებულ საქმეებზე პროფესიონალ იურისტად მუშაობის ან მოსამართლეობის პერიოდში განიხილა აღნიშნული სპეციალიზაციის საქმეები.^{^[41]} ნაცვლად ამისა, საქართველოს მართლმსაჯულების მანკიერი პრაქტიკაა, როდესაც მოსამართლის სხვა სასამართლოში გადაყვანა მისის სპეციალიზაციის გათვალისწინების გარეშე ხდება. ვენეციის კომისია და დირექტორატმა 2014 წლის დასკვნაში ყურადღება გაამახვილა რომ პრაქტიკაში არ ითვალისწინებენ მოსამართლეთა სპეციალიზაციას მათი მივლინების პროცესში და სამოქალაქო სამართლის მოსამართლეები ხშირად იგზავნებიან სისხლის სამართლის ან ადმინისტრაციულ საქმეთა კოლეგიებში და პირიქით. ამასთან, არსებობდა დისციპლინური სასჯელების გამოყენების პრაქტიკა სხვა კოლეგიაში წარგზავნილი მოსამართლეების მიმართ მოვალეობების არაჯეროვნად შესრულების გამო. ზემოაღნიშნულით გამოწვეული შეშფოთების გათვალისწინებით, ვენეციის კომისია და დირექტორატი ყურადღებას ამახვილებს მოსამართლეთა მივლინების პროცესში მათი სპეციალიზაციის პატივისცემის მნიშვნელობაზე და კანონმდებლობაში ამ მოთხოვნის ცხადად გაწერის რეკომენდაციას იძლევა.^{^[42]}

კიდევ ერთი პრობლემური საკითხი შესაბამისი კვალიფიკაციის მოსამართლესთან დაკავშირებით, არის სადავო ნორმის მიერ საბჭოსთვის უფლებამოსილების მინიჭება სააპელაციო მოსამართლის გადაიყვანოს ქვედა ინსტანციაში, ხოლო რაიონული (საქალაქო) ინსტანციის მოსამართლე ზემდგომ - სააპელაციო სასამართლოში. აღსანიშნავია, რომ ნორმა არ ითვალისწინებს რაიმე კონკრეტულ კრიტერიუმს, თუ რის საფუძველზე მოხდება მოსამართლის შერჩევა და მის კარიერასთან დაკავშირებული გადაწყვეტილების მიღება.

ვენეციის კომისიის 2010 წლის 16 მარტის CDL-AD(2010)004 მოხსენება არაორაზროვნად განამტკიცებს პრინციპს, რომლის მიხედვითაც, მოსამართლეთა დანიშვნასა და პროფესიულ საქმიანობასთან დაკავშირებული ნებისმიერი გადაწყვეტილება უნდა ეფუძნებოდეს მოსამართლეობის კანდიდატების დამსახურებას, პროფესიული კვალიფიკაციისა თუ პიროვნული მახასიათებლების შეფასებას.^{^[43]} ამის საპირისპიროდ, საბჭოს აქვს შესაძლებლობა წინასწარგანუსაზღვრელი კრიტერიუმებისა და პროცედურის საფუძველზე გადაწყვიტოს კონკრეტული მოსამართლის ზემდგომ ან ქვემდგომ ინსტანციაში გადაყვანა.

ამ ფონზე, მნიშვნელოვანია ორგანული კანონის 41-ე მუხლი, რომელიც სპეციალურ პროცედურას ითვალისწინებს მოსამართლის დაწინაურებისთვის. საბჭო უფლებამოსილია ზემდგომ - სააპელაციო - ინსტანციაში გადაიყვანოს მოსამართლე, თუ მას არანაკლებ 5 წლიანი გამოცდილება აქვს რაიონულ ( საქალაქო) სასამართლოში. აღნიშნული პირდაპირ კავშირშია მართლმსაჯულების ინტერესთან, რადგან ზემდგომ ინსტანციაში შესაბამისი კვალიფიკაციის მოსამართლეები განწესდეს. აღსანიშნავია, რომ სადავო ნორმით შესაძლებელია მოსამართლე უფლებამოსილების ვადით განწესდეს ზემდგომ სასამართლოში. არაუმეტეს 4 წლიანი ვადით შეზღუდვა მოქმედებს მხოლოდ მისი თანხმობის არარსებობის შემთხვევაში. შედეგად, სადავო ნორმა ქმნის მოსამართლის დაწინაურების ალტერნატიულ მექანიზმის, როდესაც შესაბამისი კვალიფიკაციის არარსებობის შემთხვევაში შესაძლებელია მოსამართლის ზემდგომ ინსტანციაში გადაყვანა, რაც არათუ ემსახურება მართლმსაჯულების ინტერესს, არამედ ეწინააღმდეგება მას. მეორე მხრივ, მაღალკვალიფიციური მოსამართლის დაბალ ინსტანციაში გადაყვანამ შეიძლება გამოიწვიოს სასამართლოდან მოსამართლეთა გადინება და დააზიანოს მართლმსაჯულებისა და მოქალაქეთა უფლებების ეფექტიანი დაცვის ინტერესები.

ყოველივე ზემოთქმულიდან გამომდინარე, სადავო ნორმის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც საბჭოს არ ავალდებულებს მოსამართლის იძულების წესით სხვა თანამდებობაზე გადაყვანისას გაითვალისწინოს მისი სპეციალიზაცია, აგრეთვე, საბჭოსთვის უფლებამოსილების მინიჭება, რომლითაც შესაძლებელია სააპელაციო სასამართლოდან მოსამართლე გადაყვანილ იქნას რაიონულ (საქალაქო) სასამართლოში, ხოლო რაიონული (საქალაქო) სასამართლოს მოსამართლე სააპელაციო სასამართლოში არ წარმოადგენს მართლმსაჯულების დაცვისთვის ვარგის საშუალებას და ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის 25-ე მუხლის პირველ პუნქტს.

1.3.3. აუცილებლობა;

სადავო ნორმა, დამატებით, ვერ აკმაყოფილებს აუცილებლობის კრიტერიუმს. საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ დადგენილი პრაქტიკის თანახმად, „თანაზომიერების კონსტიტუციური პრინციპის მოთხოვნაა, რომ ლეგიტიმური მიზნის მიღწევის საშუალება იყოს უფლების შეზღუდვის აუცილებელი, ვიწროდმიმართული საშუალება. საჭიროა, არ არსებობდეს ნაკლებად შემზღუდველი საშუალებით აღნიშნული ლეგიტიმური მიზნის მიღწევის გონივრული შესაძლებლობა. წინააღმდეგ შემთხვევაში მიიჩნევა, რომ ღონისძიება იმაზე მეტად ზღუდავს უფლებას, ვიდრე ობიექტურად აუცილებელია ლეგიტიმური მიზნის რეალიზაციისათვის, რაც თანაზომიერების პრინციპის საწინააღმდეგოა.“^{^[44]}

საკონსტიტუციო სასამართლომ ერთ-ერთ საქმეზე განმარტა, რომ „ზოგიერთი სახელმწიფო თანამდებობის არსის განმსაზღვრელი ელემენტი ხელისუფლების აღმასრულებელი ან/და საკანონმდებლო შტოსგან მისი დამოუკიდებლობის ხარისხია. მათი დამოუკიდებლობის უზრუნველყოფის ინტერესი კი შეიძლება მხოლოდ განსაკუთრებულ შემთხვევაში შეიზღუდოს საჯარო სამსახურის მართვის გაუმჯობესების ლეგიტიმური მიზნით. ასეთ განსაკუთრებულ შემთხვევას ექნება ადგილი, როდესაც მოქმედი ნორმები იმდენად ხარვეზიანია, რომ ამა თუ იმ სახელმწიფო თანამდებობის მიზანს და დანიშნულებას ეწინააღმდეგება და მათი შეცვლა გადაუდებელ აუცილებლობას წარმოადგენს“.

ზემოაღნიშნული სტანდარტიდან გამომდინარე, უნდა შეფასდეს თუ რამდენად წარმოადგენს პარლამენტის მიერ დასახელებული გარემოებები - რაიონულ (საქალაქო) ან სააპელაციო სასამართლოში მოსამართლის ნაკლებობა, განსახილველ საქმეთა რაოდენობის მკვეთრი ზრდა ან/და სხვა ობიექტური გარემოება - აუცილებელ წინაპირობას დემოკრატიული სახელმწიფოსთვის ჩაერიოს მოსამართლის მიერ საჯარო თანამდებობის შეუფერხებლად განხორციელების უფლებაში. აღსანიშნავია, რომ სადავო ნორმის აუცილებლობის კრიტერიუმთან შესაბამისობისას უნდა განვიხილოთ ორ ნაწილად. პირველ რიგში, სადავო ნორმა კონსტიტუციის 25-ე მუხლის პირველ პუნქტის მოთხოვნების დაცვით რამდენად მართლზომიერად ქმნის აუცილებლობას საბჭომ დაიწყოს მოსამართლის გადაყვანის პროცედურა მიუხედავად იმისა, იგი გაგრძელდება თუ არა მოსამართლის თანხმობის გარეშე, და, მეორე, დასახელებულ კონსტიტუციურ დებულებასთან შესაბამისობაში უნდა დადგინდეს რამდენად არსებობს კონკრეტული მოსამართლის გადაყვანის აუცილებლობა.

თავდაპირველად, კიდევ ერთხელ უნდა აღინიშნოს, რომ მოსამართლის იძულების წესით სხვა თანამდებობაზე გადაყვანის სადავო ნორმით განსაზღვრული საფუძველი „სხვა ობიექტური გარემოება“, რომელსაც აქვს განუსაზღვრელი შინაარსი და ლეგიტიმურ მიზანი „მართლმსაჯულების ინტერესი“, რომელიც არ არის მკაცრი შინაარსის, ერთობლიობაში ქმნის მოცემულობას, როდესაც შეუძლებელია წინასწარ განისაზღვროს თუ რა საფუძვლით და რა მიზნით იმოქმედებს საბჭო მოსამართლის იძულების წესით სხვა თანამდებობაზე გადაყვანის შესახებ გადაწყვეტილების მიღებისას. ამრიგად, მოსარჩელე მხარის მოსაზრებით, წინასწაგანუჭვრეტადია თუ რამდენად აუცილებელი იქნება დემოკრატიული საზოგადოებისთვის საბჭოს მიერ შერჩეული „ობიექტური გარემოება“ მოსამართლის სხვა სასამართლოში გადაყვანისთვის. „სხვა ობიექტური გარემოება“

დამატებით, „რაიონულ (საქალაქო) ან სააპელაციო სასამართლოში მოსამართლის ნაკლებობა“ ან „განსახილველ საქმეთა რაოდენობის მკვეთრი ზრდა“ a priori არ ნიშნავს იმას, რომ მივლინების აუცილებლობა დადგეს დღის წესრიგში. შეიძლება სასამართლოში არ იყოს შევსებული მოსამართლეთა კონტინგენტი, მაგრამ მოქმედი მოსამართლეების დატვირთვა არ იყოს მაღალი. შესაძლოა მკვეთრად გაიზარდოს განსახილველი საქმეების რაოდენობა, თუმცა მოსამართლეთა არსებული შემადგენლობა წარმატებით ართმევდეს თავს ამ გამოწვევას. სადავო ნორმიდან გამომდინარე, მივლინების თვითკმარ საფუძვლად შეიძლება ჩაითვალოს მოსამართლეთა ნაკლებობის ან საქმეთა რაოდენობის მკვეთრი ზრდის ფაქტი, რაც იძლევა სხვა მიზნებით, მაგალითად დასჯის ან წახალისებისათვის, მივლინების შესაძლებლობას.

სადავო ნორმით კიდევ უფრო პრობლემურია საკანონმდებლო დუმილი, თუ როგორ შეირჩევა კონკრეტული მოსამართლე. პარლამენტმა უარი თქვა დაერეგულირებინა აღნიშნული საკითხი და შედეგად ამ გზით საკანონმდებლო ორგანომ საბჭოს გადასცა უფლებამოსილება კონკრეტული საკანონმდებლო ფარგლების დადგენის გარეშე თვითონ განსაზღვროს თუ რის საფუძველზე მოხდება კონკრეტული მოსამართლის შერჩევა. მივიღეთ მოცემულობა, როდესაც ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში საბჭო თვითონ განსაზღვრავს თუ რომელი მოსამართლის იძულების წესით სხვა თანამდებობაზე გადაყვანის აუცილებლობა დადგება დღის წესრიგში. მეტიც, მას არ აქვს ვალდებულება გაითვალისწინოს მისი სპეციალიზაცია და ის ფაქტი, თუ რომელ ინსტანციაში საქმიანობს. კანონმდებელმა უარი თქვა რეზერვში ჩარიცხული, აგრეთვე, ტერიტორიულად ახლო მყოფი მოსამართლეებისთვის უპირატესობის მინიჭებაზე.

ხაზგასასმელია ის ფაქტი, რომ კანონმდებელს შეეძლო სადავო ნორმაში გაეთვალისწინებინა კონკრეტული მოსამართლის შესარჩევად წილისყრის პროცედურა. ამ გზით შესაძლებელი იქნებოდა მოსამართლის სხვა სასამართლოში გადაყვანის პროცედურის მხოლოდ ერთი მოსამართლეზე მორგების გამორიცხვა და უზრუნველყოფდა უფლებამოსილების თვითნებობით გამოყენების პრევენციას. ორგანულ კანონში 2021 წლის 30 დეკემბრის ცვლილებებამდე სადავო ნორმაში გათვალისიწინებული იყო წილისყრის პროცედურა. ვენეციის კომისიამ 2014 წლის დასკვნაში აღნიშნა, რომ „პროცედურა, რომ მოსამართლე, რომელიც მივლინებულ უნდა იქნას სხვა სასამართლოში, შეირჩეს წილისყრით - უჩვეულოა, თუმცა, აქვს დისკრეციის თავიდან აცილების უნარი.”^{^[45]} კომისიის დასკვნიდან ნათლად იკვეთება, რომ საკანონმდებლო ორგანომ უარი თქვა უფლებაში ჩარევის ნაკლებად მსუბუქ მექანიზმზე და საბჭოსთვის სრული დისკრეციის მინიჭებით ხელი შეუწყო უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენების რისკების გაზრდას.

დამატებით, პარლამენტს შეეძლო მოსამართლეთა უფლებაში ჩარევის გარეშე მოეწესრიგებინა საკითხი. მაგალითად, ვაკანტურ ადგილზე ახალი მოსამართლის დანიშვნის შემთხვევაში საერთო დღის წესრიგიდან გამოირიცხებოდა კონკრეტული მოსამართლეების თანხმობის გარეშე მივლინების საკითხი.

საქართველოს პარლამენტმა ორგანულ კანონში 2021 წლის 30 დეკემბრის ცვლილებებით გააუქმა რა „მესამე ტალღით“ მიღწეული შედეგები, მივიღეთ მოცემულობა, რომლითაც საბჭოს შეუძლია ჩაერიოს მოსამართლის კონსტიტუციის 25-ე მუხლის პირველი პუნქტით სადავო ნორმით დაცულ უფლებაში მისი ყოველგვარი აუცილებლობის გარეშე.

1.3.4. პროპორციულობა ვიწრო გაგებით

როგორც უკვე აღინიშნა, სადავო ნორმის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ადგენს მოსამართლის სხვა თანამდებობაზე იძულების წესით გადაყვანის საფუძვლებს ლეგიტიმური მიზნის მიღწევის აუცილებელ საშუალებად არ შეიძლება ჩაითვალოს. მხოლოდ „სასამართლოში მოსამართლის ნაკლებობა“ ან „განსახილველ საქმეთა მკვეთრი რაოდენობრივი ზრდა“ დამოუკიდებლად არ გვაძლევს მოსამართლის უფლებაში ჩარევისა და მისი სხვა თანამდებობაზე გადაყვანის აუცილებლობას. დამატებით, „სხვა ობიექტური გარემოება“ განუსაზღვრელი შინაარსისაა და შეუძლებელია დადგინეს თუ რის საფუძველზე გახდა აუცილებელი მოსამართლის სხვა სასამართლოში გადაყვანა. თანაზომიერების ტესტის ამ ნაწილში უნდა შეფასდეს პროპორციულობა ვიწრო გაგებით. თანაზომიერების პრინციპის აღნიშნული ელემენტის მოთხოვნაა, რომ „უფლების შეზღუდვისას კანონმდებელმა დაადგინოს სამართლიანი ბალანსი შეზღუდულ და დაცულ ინტერესებს შორის“^{^[46]}

მოცემულ შემთხვევაში, მოსარჩელე მხარის მოსაზრებით, კანონმდებელმა ვერ შექმნა სათანადო საკანონმდებლო გარანტიები, რომლითაც სამართლიანი ბალანსი მიიღწეოდა სხვადასხვა მართლმსაჯულების ინტერესს შორის, და დაიცავდა მოსამართლეთა საქმიანობაში ჩაურევლობის, მისი შეუცვლელობისა და დამოუკიდებლობის ინტერესებს.

ამ ფონზე, მნიშვნელოვანია განვიხილოთ, თუ რა საკანონმდებლო მექანიზმებით შეეძლო სახელმწიფოს დაეცვა მოსამართლის უფლებები კონსტიტუციის 25-ე მუხლის პირველი პუნქტით დადგენილი სტანდარტის შესაბამისად. სასამართლოს პრაქტიკის თანახმად, „ცხადია, საკონსტიტუციო სასამართლო კანონმდებელს ვერ შესთავაზებს საკითხის გადაწყვეტის კონკრეტულ გზას და ვერ შებოჭავს მას საკითხის სწორედ ამ გზით გადაწყვეტის უპირობო აუცილებლობით. თუმცა საკონსტიტუციო სასამართლომ, იმავდროულად, უნდა გააანალიზოს ლეგიტიმური მიზნის მიღწევის შესაძლო გზები, რადგან მას აქვს ვალდებულება, არაკონსტიტუციურად ცნოს ნორმა, რომელიც მიზნის მიღწევის ალტერნატიულ შესაძლებლობებს შორის არ არის უფლების ყველაზე ნაკლებად მზღუდავი“^{^[47]}

პირველ რიგში, საკანონმდებლო ორგანოს მკაფიოდ უნდა ჩამოეთვალა ის შემთხვევები, რაც გახდებოდა საფუძველი მოსამართლის იძულების წესით სხვა თანამდებობაზე გადაყვანისთვის. საქართველოს კონსტიტუციის 63-ე მუხლის მეხუთე პუნქტის მიხედვით, მხოლოდ ორგანული კანონის განსაზღვრულ შემთხვევებშია დასაშვები მოსამართლის სხვა სასამართლოში გადაყვანა. „სხვა ობიექტური გარემოებები“ მისი განუსაზღვრელი შინაარსიდან გამომდინარე საბჭოს აძლევს შესაძლებლობას თვითონ დაადგინოს, როგორც პროცედურის დაწყების საფუძვლები, ასევე კრიტერიუმები. აქვე, აღსანიშნავია, რომ „მართლმსაჯულების ინტერესი“ მისი ფართო და არამკაცრი შინაარსიდან გამომდინარე პრაქტიკულად ვერ ახდენს „ობიექტური გარემოებების“ შემოფარგვლას.

აგრეთვე, სადავო ნორმით შესაძლებელი იყო სხვა სასამართლოში კონტიგენტის შევსება რომელიმე კონკრეტული მოსამართლის იძულების წესით სხვა თანამდებობაზე გადაყვანით რომელიმე მოქმედი მოსამართლის საქმიანობის შეფერხების გარეშე. სადავო ნორმა 2021 წლის 30 დეკემბრის ცვლილებამდე ითვალისწინებდა, არა მხოლოდ გადაყვანის პროცედურის დაწყების ამომწურავ ჩამონათვალს, არამედ საბჭოს ავალდებულებდა პირველ რიგში მიემართა რეზერვში ჩარიცხული მოსამართლეებისთვის შესაბამისი ვაკანტური ადგილის დაკავების შეთავაზების მიზნით. შედეგად, შესაძლებელია კანონმდებელმა კვლავ გაითვალისწინოს აღნიშნული მიდგომა და რომელიმე სასამართლოში არსებული ვაკანტური ადგილი მოსამართლეთა რეზერვის გამოყენებით შეავსოს მოქმედი მოსამართლეების უფლებებში ჩარევის გარეშე.

შემდგომ, განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს მოსამართლის პროფესიული საქმიანობის ტერიტორიის გათვალისწინებას. სადავო ნორმით საბჭო არ არის ვალდებული იმ შემთხვევაში თუ რეზერვში მყოფი მოსამართლეებით ვერ შეივსო რომელიმე სასამართლოში არსებული ვაკანტური ადგილი, უპირატესად არ მიმართოს ტერიტორიულად ახლოს მყოფი სასამართლოს მოსამართლეებს. აღსანიშნავია, რომ მოსამართლის სხვა სასამართლოში გადაყვანა არა მხოლოდ იწვევს განსახილველი საქმეებისგან მის ჩამოცილებას, არამედ ზემოქმედებს მის პირად და ოჯახურ გარემოსთან. საცხოვრებელი ადგილის ცვლილება, გარდაუვალი ზეგავლენა აქვს ოჯახთან და იმ სოციალურ სივრცესთან. მას მივლინებიდან გამომდინარე უწევს ყოველდღიური გარემოების ცვლილება.

საყურადღებოა, რომ სადავო ნორმა დამატებით არ მოითხოვს საბჭოს მხრიდან მოსამართლის სპეციალიზაციისა და შესაბამის ინსტანციაში საქმიანობის გათვალისწინებას. შედეგად, მოსამართლე, რომელიც ზემდგომ ინსტანციაში საქმიანობს სისხლის სამართლის მიმართულებით შესაძლებელია გადაყვანილ იქნას რაიონულ (საქალაქო) ინსტანციაში მისი პროფესიული გამოცდილების გათვალისწინების გარეშე, რაც არათუ არღვევს სამართლიან ბალანს სხვადასხვა ინტერესს შორის, არამედ დამაზიანებელია, როგორც მოსამართლის საქმიანობის შეუფერხებლად განხორციელების, აგრეთვე, მთლიანად მართლმსაჯულების ინტერესისათვის. კანონმდებელს შეეძლო შეეზღუდა აღნიშნული და არ დაეშვა სხვა მოსამართლის სხვა სასამარლოში სპეციალიზაციისა და ინსტანციის შეცვლით გადაყვანა.

ხაზგასასმელია ის ფაქტი, რომ ორგანული კანონის სხვა ნორმებში ვხვდებით მოწესრიგებას, რომელიც მოსამართლის სპეციალიზაციის შეცვლას მხოლოდ საგამონაკლისო ხასიათს ანიჭებს და აუცილებლად ითვალისწინებს მოსამართლის მხრიდან თანხმობას. ორგანული კანონის 30-ე მუხლის მეხუთე პუნქტის მიხედვით, აუცილებლობის შემთხვევაში, მართლმსაჯულების განხორციელების შეფერხების თავიდან ასაცილებლად სასამართლოს თავმჯდომარემ შემთხვევითობის წესით შერჩეულ მოსამართლეს მხოლოდ და მხოლოდ მისი თანხმობით შეიძლება დაავალოს სხვა სპეციალიზაციის საქმეების განხილვა. დასახელებული ნორმა, ერთი მხრივ, თვითნებობის პრევენციას ახდენს შემთხვევითობის პრინციპის დადგენით, ხოლო მეორე მხრივ, მოსამართლისგან სავალდებულო თანხმობით გამორიცხავს მის საქმიანობაში არასათანადო ჩარევის შესაძლებლობას.

დამატებით, აღსანიშნავია წილისყრის მექანიზმის გამოყენების შესაძლებლობა, რომელსაც სადავო ნორმა, აგრეთვე, ითვალისწინებდა ორგანულ კანონში 2021 წლის 30 დეკემბრის ცვლილებებამდე. წილისყრის მექანიზმით, კანონმდებელს შეეძლო საბჭოს მხრიდან უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენების პრევენცია უზრუნველყო. ნაცვლად ამისა, სრული თავისუფლება მისცა თუ რომელი მოსამართლე რა საფუძვლით შეირჩევა სხვა სასამართლოში გადაყვანის მიზნით.

მოსამართლის სხვა სასამართლოში გადაყვანა მისი ინტენსივობიდან გამომდინარე უთანაბრდება სხვა თანამდებობაზე დანიშვნას. განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც საბჭოს გადაწყვეტილებით იცვლება მოსამართლის სპეციალიზაცია და ინსტანცია. გარდა იმისა, რომ 4 წლამდე ვადით სხვა მოსამართლის სხვა სასამართლოში გადაყვანა უფლებაში ჩარევის მაღალი ინტენსივობით გამოირჩევა, აღნიშნული მაინც არ არის შეზღუდული. იმ შემთხვევაში თუ მოსამართლე თანახმაა აღნიშნულ პროცედურაზე იგი შესაძლოა გადაყვანილ იქნას სხვა თანამდებობაზე მისი უფლებამოსილების ვადით. შესაბამისად, მოსამართლის გადაყვანის პროცედურა სასამართლომ უნდა განიხილოს მისი ახალ თანამდებობაზე დანიშვნის სტანდარტის შესაბამისად.

სასამართლოს მიერ დამკვიდრებული პრაქტიკის მიხედვით, „კანდიდატების შერჩევისა და დანიშვნის პროცესის გამჭვირვალობა განსაკუთრებულ მნიშვნელობას იძენს ისეთ სახელმწიფო თანამდებობებზე განწესებასთან დაკავშირებით, როგორიცაა მოსამართლე. კანდიდატების შერჩევის პროცესის გამჭვირვალობის მიღწევა შეუძლებელი იქნება, თუ შეფასების კრიტერიუმები არ არის მკაფიო და იძლევა დამნიშნავი სუბიექტების თვითნებობის შესაძლებლობას. აღნიშნულიდან გამომდინარე, მკაფიო და მაქსიმალურად გადამოწმებადი უნდა იყოს, როგორც ობიექტური, ასევე, სუბიექტური კრიტერიუმების საფუძველზე კანდიდატის შეფასების სტანდარტებიც. ნათლად უნდა იყოს ასახული, რა გავლენას ახდენს/უნდა ახდენდეს კანდიდატების შეფასებაზე ობიექტური მახასიათებლები ( მაგალითად, კანდიდატის განათლება, აკადემიური თუ პროფესიული გამოცდილება და ა.შ.), შეძლებისდაგვარად მკაფიოდ უნდა იყოს ჩამოყალიბებული სუბიექტური მახასიათებლების შეფასების სისტემაც, რაც საბოლოო ჯამში უზრუნველყოფს როგორც ობიექტური, ასევე, სუბიექტური კრიტერიუმების საფუძველზე მიღებული გადაწყვეტილების დასაბუთებისა და მართებულობის შემოწმების შესაძლებლობას.^{^[48]}

სადავო ნორმაში ვხვდებით გარკვეულ გარემოებებსა და შეფასებით კრიტერიუმებს, რომელთა საფუძველზეც საბჭომ უნდა იმსჯელოს და მიიღოს გადაწყვეტილება. აღნიშნულს, უფლებამოსილების თვითნებური გამოყენების გამოსარიცხად სჭირდება დასაბუთება. ყურადსაღებია, რომ სადავო ნორმა, გარდა წინასწარგანსაზღვრული გარემოებებისა (სასამართლოში საქმეთა მკვეთრი ზრდა ან მოსამართლეთა რაოდენობის შემცირება), ითვალისწინებს „სხვა ობიექტური გარემოებების“ არსებობას მოსამართლეთა სხვა თანამდებობაზე გადაყვანის საფუძვლად. აღნიშნული უნდა შეესაბამებოდეს მართლმსაჯულების რომელიმე ინტერესს. როგორც ზემოთ აღინიშნა, „სხვა ობიექტური გარემოება“ განუსაზღვრელი შინაარსისაა და ვერ ადგენს უფლებათა დაცვის სათანადო გარანტიებს. ამ ფონზე, როდესაც საბჭოს დამატებით არ ევალება დასაბუთების ვალდებულება თუ რომელ „სხვა ობიექტურ გარემოებას“ დაეყრდნო გადაწყვეტილების მიღებისას, კანონმდებელი გადაწყვეტილებას ფაქტობრივად ყოველგვარის საკანონმდებლო კონტროლის გარეშე ტოვებს.

ევროპის მოსამართლეთა საკონსულტაციო საბჭოს განმარტებით, სასამართლო სისტემებში შექმნილი მართლმსაჯულების საბჭო ვალდებულია იმუშაოს გამჭვირვალედ, წარმოადგინოს თავისი გადაწყვეტილებების და პროცედურების დასაბუთება და ამგვარად იყოს ანგარიშვალდებული.^{^[49]} უკიდურესად მნიშვნელოვანია, რომ დანიშვნისა და დაწინაურებისას საბჭოებმა იმუშაონ ეთიკური წესების და, რამდენადაც ეს შესაძლებელია, კონკრეტული ობიექტური კრიტერიუმების საფუძველზე და თითოეული კანდიდატი შეაფასონ გამჭვირვალე პროცედურის მეშვეობით, რომელიც დასაბუთებული გადაწყვეტილებით დასრულდება. ^{^[50]} მსგავსად, ვენეციის კომისიამ არაერთხელ მიუთითა საქართველოს ხელისუფლებას, რომ საბჭოს მიერ მოსამართლეთა კარიერასთან დაკავშირებით მიღებული გადაწყვეტილება უნდა იყოს დასაბუთებული, რათა გამოირიცხოს ყოველგვარი თვითნებობა.^{^[51]}

საბჭოს მხრიდან დასაბუთებული გადაწყვეტილების მიღების გარეშე, მოსამართლეებს არ მიეცემათ შესაძლებლობა შემდგომში გამოასწორონ ის მიზეზები, რომლებიც საფუძვლად დაედო საბჭოს მიერ მიღებულ გადაწყვეტილებას. თუკი არ იარსებებს უფლების დარღვევის თავიდან აცილების, ან დარღვეული უფლების აღდგენის შესაძლებლობა, თავად უფლებით სარგებლობა დგება კითხვის ნიშნის ქვეშ. იმავდროულად, დასაბუთებული გადაწყვეტილების არარსებობა იწვევს ნდობის დაკარგვას საბჭოს მიმართ. შედეგად ვიღებთ მოცემულობას, როდესაც კანონმდებელმა საბჭოსთვის დასაბუთების ვალდებულების გაუქმებით უფლებამოსილების თვითნებური გამოყენების შესაძლებლობა მისცა.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სადავო ნორმით ძირითადი უფლებისათვის მიყენებული ზიანი გაცილებით აღემატება იმ ბუნდოვან სიკეთეს, რომლის მიღწევასაც ის ემსახურება. შედეგად, სადავო ნორმა არ აკმაყოფილებს თანაზომიერების პრინციპს და არღვევს კონსტიტუციის 25-ე მუხლის პირველი პუნქტით დაცულ მოსამართლის მიერ საჯარო თანამდებობის შეუფერხებლად განხორციელების უფლებას.

1.4. სადავო ნორმის შესაბამისობა განსაზღვრულობის კონსტიტუციურ მოთხოვნასთან

მოსამართლის იძულების წესით სხვა თანამდებობაზე, განსაკუთრებით ქვემდგომ ინსტანციაში (შემთხვევას, როდესაც მოსამართლე გადაჰყავთ სააპელაციო სასამართლოს ქვემდგომ ინსტანციაში - საქალაქო ან რაიონულ სასამართლოში), გადაყვანა წარმოადგენს ერთ-ერთ ზომას, რომელიც შესაძლოა გამოყენებულ იქნას მისთვის, როგორც პასუხისმგებლობის დამდგენ მექანიზმად. შესაბამისად, კანონმდებელი ვალდებულია გაავლოს მკაფიო ზღვარი მოსამართლის გადაყვანას, როგორც მის მიმართ გამოყენებულ სანქციასა და სასამართლო ხელისუფლების გადატვირთულობისგან თავიდან არიდების პრევენციულ მექანიზმს შორის. წინააღმდეგ შემთხვევაში საკანონმდებლო ბუნდოვანება გამოიწვევს მოსამართლის საქმიანობაში თვითნებურ ჩარევას და ფაქტობრივ დასჯას შესაბამისი დისციპლინური პროცედურების გარეშე.

ზოგიერთი ქვეყნის კანონმდებლობა პირდაპირ მიუთითებს სხვა სასამართლოში გადაყვანას ან მოსამართლის რანგის დაქვეითებას, როგორც დისციპლინარული სახდელის ფორმას.^{^[52]} სლოვაკეთის რესპუბლიკის კონსტიტუციის მიხედვით კი, პირდაპირ განსაზღვრულია, რომ მოსამართლის სხვა თანამდებობაზე გადაყვანა მისი თანხმობის გარეშე მხოლოდ დისციპლინური სახდელით შესაძლოა განხორციელდეს.^{^[53]}

ქართული მართლმსაჯულების სისტემისთვის მოსამართლეთა თვითნებურად გადაყვანა სხვა თანამდებობაზე არ არის სიახლე. არაერთი კვლევით დასტურდება, რომ მიუხედავად სასამართლო რეფორმის ტალღებისა, კვლავ პრობლემურია მოსამართლის მივლინების საკითხი, როგორც ინდივიდუალური მოსამართლის საქმიანობაზე არასათანადო ზემოქმედებისა და მისი დასჯის მექანიზმი.

2010 წელს არასამთავრობო ორგანიზაციის „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის“ მიერ გამოქვეყნებულ ანგარიშში ვხვდებით არაერთ შემთხვევას, როდესაც საბჭოს გადაწყვეტილებით მოსამართლეთა გადაყვანა სხვა სასამართლოში ან კოლეგიაშია კანონისგან განსხვავებული, მანიპულაციის მიზნით და არათანმიმდევრულად გამოიყენებოდა. მაგალითად, თბილისის საქალაქო სასამართლოს სისხლის სამართლის კოლეგიაში მივლინებულ იქნა 8 მოსამართლე, როდესაც თავის მხრივ დასახელებულ კოლეგიიდან სხვა სასამართლოში 5 მოსამართლე იყო მივლინებული. აგრეთვე, გალი-გულრიფშის და ოჩამჩირე-ტყვარჩელის რაიონულ სასამართლოს მოსამართლე მივლინებულ იქნა სხვა სასამართლოში, იმ ფონზე, როდესაც აღნიშნულ სასამართლოში აღარ დარჩა შესაბამის საქმეთა განმხილველი მოსამართლე. დამატებით, კვლევაში მრავალი მაგალითია მოყვანილი გეოგრაფიული და ნებისმიერი გონივრული კრიტერიუმის დარღვევით საბჭოს მიერ მოსამართლის მივლინების უფლებამოსილების გამოყენების შესახებ.^{^[54]} ამგვარი პრაქტიკა ნათლად მიუთითებს, საბჭოს მიზანს მოსამართლეთა მივლინების მექანიზმის გამოიყენოს შიდაკორპორაციული და არა მართლმსაჯულების მიზნებისთვის.

საბჭოს საქმიანობის 2012-2014 წლის მონიტორინგის ანგარიშიდან ირკვევა, რომ კანონმდებლობის ბუნდოვანება იწვევს საბჭოს განუსაზღვრელ დისკრეციას, ხოლო კონკრეტული მოსამართლის სხვა თანამდებობაზე გადაყვანის შესახებ დაუსაბუთებელი, შაბლონური და გაუმჭვირვალე გადაწყვეტილებებით შეუძლებელი ხდებოდა მისი კანონიერების შემოწმება. აღნიშნული საერთო ჯამში იწვევდა საბჭოს მხრიდან უფლებამოსილების არასათანადო მოტივებით გამოყენების შესაძლებლობას.^{^[55]} პრობლემის არსებობაზე დამატებით მიუთითებს არასამთავრობო ორგანიზაცია „სოციალური სამართლიანობის ცენტრის (ყოფილი “EMC”) ანგარიში, რომელშიც აღნიშნულია, რომ მიუხედავად 2012 წელს განხორციელებული რიგი საკანონმდებლო ცვლილებებისა, პრაქტიკაზე დაკვირვება აჩვენებს, რომ კვლავ რჩება კითხვები, რომლებიც ძირითადად დაკავშირებულია ცალკეული მოსამართლის მივლინების აუცილებლობის დასაბუთებულობასა და მიზანშეწონილობასთან.^{^[56]}

გარდა ამისა, საბჭოც ადასტურებს, რომ დასახელებული პრობლემა საქართველოში სასამართლოს სისტემისთვის დამახასიათებელი მანკიერი პრაქტიკაა. სასამართლო რეფორმის „მესამე ტალღის“ შეფასებისას, საბჭოს აღნიშნავს, რომ დაწესდა რა დამატებითი საკანონმდებლო პროცედურები მოსამართლეთა მივლინებისთვის, შეიზღუდა პროცედურის თვითნებურად გამოყენების შესაძლებლობა.^{^[57]}

კოალიცია „დამოუკიდებელი და გამჭვირვალე მართლმსაჯულების“ მიერ 2017 წელს გამოქვეყნებული ანგარიშში მითითებულია, რომ მოსამართლეთა გადაადგილების არსებული პრაქტიკა კვლავ შეიცავს განსაკუთრებულ ხარვეზებს, რაც ხელყოფს მოსამართლეთა დამოუკიდებლობის გარანტიებს. კვლევის შედეგად გამოიკვეთა, რომ საბჭოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილებები დაუსაბუთებელია და კითხვის ნიშნებს აჩენს „მისი მოქმედების მიზნებსა და მოტივებთან დაკავშირებით“. დამატებით, ანგარიშში დადებითად შეფასებულია სასამართლო რეფორმის მესამე ტალღა, რადგან საკანონმდებლო ცვლილებებით შესაძლებელი გახდა შემცირებულიყო მოსამართლეთა დამოუკიდებლობის ხელყოფისთვის საფრთხეები.^{^[58]} ორგანულ კანოში 2021 წლის 30 დეკემბრის ცვლილებებით, სადავო ნორმის არსებული რედაქციის მიღებით საკანონმდებლო ორგანომ გააუქმა ის სარგებელიც, რაც სასამართლო რეფორმის „მესამე ტალღის“ შედეგად იქნა მიღწეული. კონკრეტულად, გაუქმდა იმ წინაპირობების ამომწურავი ჩამონათვალი, რა შემთხვევაშიც შესაძლებელი იყო მოსამართლის იძულების წესით სხვა თანამდებობაზე გადაყვანა, აგრეთვე, შემცირდა პროცედურები, რომლითაც შესაძლებელი იყო მოსამართლის უფლებებში ჩარევის გარეშე სასამართლოში კონტიგენტის შევსება.

ამრიგად, სასამართლომ უნდა შეაფასოს რამდენად პასუხობს კანონმდებლის მიერ განსაზღვრული „სხვა ობიექტური გარემოება“ ნორმის განსაზღვრულობის მოთხოვნებს, რადგან მოსამართლის მიმართ გამოყენებული ზომა არ იყოს მისთვის დისციპლინარული პროცედურების გვერდის ავლით სასჯელის გამოყენების საფუძველი, რაც გამოიწვევს მის თვითნებურ ხასიათს.

თავდაპირველად უნდა აღინიშნოს, რომ „სხვა ობიექტური გარემოებების“ კანონმდებლობაში შემოტანით სადავო ნორმა ეწინააღმდეგება საერთაშორისო სტანდარტებსა და ორგანიზაციების რეკომენდაციებს. „მოსამართლეთა სტატუსის შესახებ“ ევროპული ქარტია უთითებს, რომ მოსამართლის გადაყვანა შესაძლებელია მხოლოდ დისციპლინური სანქციის სახით, სასამართლო სისტემის სტრუქტურის კანონიერი ცვლილების, ან მეზობელი სასამართლოს გაძლიერების მიზნით დროებითი მივლინების შემთხვევაში. ამგვარი მივლინების მაქსიმალური ხანგრძლივობა კანონით მკაცრად უნდა იყოს განსაზღვრული.^{^[59]} სადავო ნორმით კი მოსამართლის გადაყვანა არ არის დაკავშირებული დისციპლინარულ მოწესრიგებასთან ან სასამართლოს რეორგანიზაციასთან. აგრეთვე, შესაძლებელია მოსამართლის არა მხოლოდ უახლოეს, არამედ ტერიტორიულად შორს მყოფ სხვა სასამართლოში გადაყვანა.

მსგავსად, სადავო ნორმა, აგრეთვე, არ შეესაბამება ევროპის მინისტრთა კომიტეტის 2010 წელს გაცემულ რეკომენდაციას, რომლითაც დადგენილია მოსამართლეთა დამოუკიდებლობის სტანდარტები. კომიტეტის მოსაზრებით, მოსამართლეთა შეუცვლელობის ევროპული სტანდარტი დაირღვევა, თუ მისი გადაყვანა თანხმობის გარეშე მოხდება. გამონაკლისი შესაძლოა იყოს მხოლოდ დისციპლინარული სანქცია ან სასამართლოს რეორგანიზაცია,^{^[60]} რომელსაც, როგორც აღინიშნა, სადავო ნორმა არ ითვალისწინებს.

საკონსტიტუციო სასამართლოს არაერთხელ გაუსვამს ხაზი, რომ „კანონი უნდა იყოს ხელმისაწვდომი, წინასწარგანჭვრეტადი და ზუსტად განსაზღვრული, აგრეთვე უნდა შეიცავდეს სხვა გარანტიებს თვითნებობის რისკისგან დასაცავად.“^{^[61]} სასამართლოს განმარტებით, „სამართალშემოქმედი კონკრეტული საზოგადოებრივი ურთიერთობის მოწესრიგებისას ვალდებულია, ნათლად და გარკვევით ჩამოაყალიბოს ნორმის იურიდიული შინაარსი. ნორმის რაციონალური განმარტება უნდა გამორიცხავდეს მისი არაკონსტიტუციური შინაარსით წაკითხვის შესაძლებლობას. სამართალშემოქმედის მიზანი, მოახდინოს რაციონალური შეზღუდვის დაწესება, ადეკვატურად უნდა იქნეს ასახული. წინააღმდეგ შემთხვევაში, იქმნება უფლების დარღვევის მაღალი საფრთხე, ხოლო სამართალშემფარდებლის მიერ თუნდაც სწორად ჩამოყალიბებული პრაქტიკა, ვერ იქნება საკმარისი აღნიშნული საფრთხის პრევენციისთვის.“^{^[62]}

სასამართლოს შეფასებით, „განსაზღვრულობის პრინციპი მოითხოვს იმგვარი საკანონმდებლო სისტემის შექმნას, რომელიც პირს იცავს სამართალშემფარდებლის თვითნებობისაგან. ბუნდოვანი და გაუგებარი კანონმდებლობა ქმნის ნოყიერ ნიადაგს თვითნებობისათვის, შესაბამისად, კანონმდებელმა მაქსიმალურად მკაფიო, განსაზღვრული ნორმატიული რეგულირებით უნდა შეამციროს თვითნებობის რისკები სამართალშეფარდების პროცესში.“^{^[63]}

წარმოდგენილი „სხვა ობიექტური გარემოებები“ არღვევს საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ დადგენილ განსაზღვრულობის სტანდარტს. ნორმის განმარტებისას საბჭო არ არის შეზღუდული კონკრეტული კრიტერიუმებით, რაც იწვევს თვითნებობის რისკებს. შედეგად, იმის განსაზღვრა, თუ რა ჩაითვლება ამგვარ გარემოებად, ფაქტობრივად საბჭოს წევრების სუბიექტურ შეხედულებაზეა დამოკიდებული. თუ არსებობს მივლინების სხვა შესაძლო გარემოებები, რომელთაც ობიექტური ხასიათი აქვთ, სულ ცოტა მათი ობიექტურად მიჩნევის კრიტერიუმი/კრიტერიუმები უნდა იყოს ჩამოყალიბებული კანონში, რითაც იხელმძღვანელებდა საბჭო შესაბამისი გადაწყვეტილების მიღებისას.

„სხვა ობიექტური გარემოებები“ გვაძლევს იმ საფუძვლების არაამომწურავ ჩამონათვალს თუ როდის შეიძლება მოსამართლის სხვა სასამართლოში გადაყვანა იძულების წესით, აგრეთვე, შესაძლებლობას, რომ შესაბამისი დისციპლინური პროცედურების გვერდის ავლით დაეკისროს მოსამართლეს მიმართ სანქცია. იქმნება სიტუაცია, როდესაც ნებისმიერი გარემოება, რაც კი მართლმსაჯულების განხორციელებისას შეიძლება წარმოიქმნას, შესაძლოა მოსამართლის გადაყვანის წინაპირობა გახდეს, რაც ქმნის მისი ბუნდოვანების საფუძველს.

მიუხედავად იმისა, რომ საბჭოსთვის ერთი შეხედვით დადგენილია უფლებამოსილების გამოყენების ფარგლები, აღნიშნული მაინც შეუსაბამოა კომისიისა და დირექტორატის მიერ დადგენილ სტანდარტთან, რადგან მათი შეფასებით „მართლმსაჯულების ინტერესები“, არ თავსდება „მკაცრი კრიტერიუმების“ ჩამონათვალში.^{^[64]} დამატებით, „მართლმსაჯულების ინტერესი“, როგორც საკანონმდებლო ფარგლების დადგენის მექანიზმი, ვერ გახდება თვითნებობის პრევენციისთვის სათანადო მექანიზმი. აღნიშნული ტერმინი იმდენად ფართოა, რომ მოისაზრებს თითქმის ყველა ინტერესს, რაც კი სასამართლო ხელისუფლების ფუნქციონირებასთან არის დაკავშირებული. მეტიც, იგი საკუთარ თავში მოიაზრებს იმ ორ ინტერესსაც, (მაგალითად მოსამართლის შეუცვლელობის/მისი საქმიანობის შეუფერხებლობისა და სასამართლოს გადატვირთულობის პრევენციას) რომელთაც შეპირისპირების შედეგადაც უნდა გადაწყდეს მოსამართლის მივლინების საკითხი. შედეგად, ვიღებთ მოცემულობას, როდესაც კანონში განსაზღვრული „ობიექტური გარემოებები“ პრაქტიკულად შეუზღუდავია, რაც ქმნის მისი თვითნებურად გამოყენების რისკს.

გარდა ამისა, ვენეციის კომისია და ევროპის საბჭოს ადამიანის უფლებათა და კანონის უზენაესობის გენერალური დირექტორატი ცალსახად მიუთითებენ, რომ მოსამართლის სხვა სასამართლოში გამწესება/მივლინება შესაძლებელი უნდა იყოს მხოლოდ კანონში ნათლად გაწერილი, მკაცრი კრიტერიუმების საფუძველზე.^{^[65]} სადავო ნორმაში კი გამოყენებული „სხვა ობიექტური მიზანი“ არ აკმაყოფილებს ზემოთ დასახელებულ სტანდარტს. არ არის ნათელი, თუ რომელი გარემოება მოისაზრება მასში. მოსამართლისთვის არ არის წინასწარ ცნობილი რომელი ობიექტური გარემოება შეიძლება ჩათვალოს მისი სხვა სასამართლოში გადაყვანის საფუძველად. მეტიც, საბჭოს აძლევს შესაძლებლობას გამოიყენოს ნებისმიერი ობიექტური გარემოება მოსამართლის იძულების წესით სხვა სასამართლოში, მათ შორის, ქვედა ინსტანციაში გადასაყვანად.

აგრეთვე, „რაიონულ (საქალაქო) ან სააპელაციო სასამართლოში მოსამართლის ნაკლებობა“ ან „განსახილველ საქმეთა რაოდენობის მკვეთრი ზრდა“, დამატებით, ვერ აკმაყოფილებს განსაზღვრულობის პრინციპს. ცალკე აღებული დასახელებული წინაპირობები ბუნდოვანია თუ რატომ იწვევს სხვა მოსამართლის იძულებით გადაყვანის საჭიროებას. მაგალითად, განუსაზღვრელია რა ნორმატიული შინაარსი აქვს „რაიონულ (საქალაქო) ან სააპელაციო სასამართლოში მოსამართლის ნაკლებობას“, იმ ფონზე, როდესაც ნორმა არ იძლევა განმარტებას მოსამართლეთა ნაკლებობა თუ რასთან მიმართებით უნდა იყოს დადგენილი. როგორც ზემოთ აღინიშნა, შესაძლოა მოსამართლეთა რაოდენობა მცირე იყოს, მაგრამ არსებული კონტიგენტი საკმარისი იყოს საქმეთა გონივრულ ვადაში განხილვისთვის. ანალოგიურად, ნორმა ცხადად არ განმარტავს „საქმეთა რაოდენობის მკვეთრი ზრდის“ ნორმატიულს შინაარსს. საქმეთა რაოდენობის მკვეთრი ზრდა ცალკე აღებული ვერ იქნება მკაფიოდ განსაზღვრული წინაპირობა მოსამართლის იძულების წესით სხვა სასამართლოში მისავლენად, რადგან არ ითვალისწინებს რაიმე კრიტერიუმს თუ რომელ შემთხვევაში შეიძლება საქმეთა რაოდენობის ზრდამ გამომიწვიოს მოსამართლის თანხმობის გარეშე მივლინება.

საბოლოო ჯამში, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ სადავო ნორმით განსაზღვრული „სხვა ობიექტური გარემოება“ არ აკმაყოფილებს განსაზღვრულობის პრინციპს.

„საერთო სასამართლოების შესახებ“ ორგანული კანონის 37¹ მუხლის პირველი პუნქტის პირველი წინადადების შესაბამისობა საქართველოს კონსტიტუციის 63-ე მუხლის პირველი პუნქტის პირველ და მეორე წინადადებებთან და მეხუთე პუნქტის პირველ და მეორე წინადადებებთან.

საქართველოს კონსტიტუციის 63-ე მუხლის მეხუთე პუნქტის მიხედვით, საერთო სასამართლოს მოსამართლის ჩამოცილება საქმის განხილვისაგან, თანამდებობიდან მისი გათავისუფლება ან სხვა თანამდებობაზე გადაყვანა დასაშვებია მხოლოდ ორგანული კანონით განსაზღვრულ შემთხვევებში. მოსამართლის შეუცვლელობა გარანტირებულია ორგანული კანონით.

აღნიშნული დებულება ადგენს მოსამართლის სხვა თანამდებობაზე გადაყვანის დაცვის მაღალ სტანდარტს და მკაცრ კონსტიტუციურ ჩარჩოებში აქცევს სახელმწიფოს. აღნიშნული გამოიხატება საკითხის მხოლოდ ორგანული კანონის საფუძველზე დარეგულირებაზე მითითებით. უფლებამოსილმა ორგანომ (ამ შემთხვევაში საბჭომ) მოსამართლის სხვა თანამდებობაზე გადაყვანის შესახებ გადაწყვეტილების მიღებისას უნდა იხელმძღვანელოს მხოლოდ ორგანული კანონით განსაზღვრული შემთხვევებით. აღნიშნული ჩანაწერი საკანონმდებლო ორგანოს უკრძალავს არა მხოლოდ გადასცეს მოსამართლის გადაყვანის შემთხვევების დადგენის უფლებამოსილება რომელიმე სხვა ორგანოს, არამედ დამატებით ზღუდავს ორდინარული კანონით დაარეგულიროს მასთან დაკავშირებული რაიმე საკითხი. „ორგანული კანონის კონსტიტუციური დატვირთვა სწორედ მის მაღალ კონსტიტუციურ მნიშვნელობაზე მიუთითებს. მისი ასეთი დანიშნულებით არის განპირობებული პარლამენტის მიერ ორგანული კანონის პროექტის მისაღებად უფრო მაღალი უმრავლესობის მოთხოვნაც“.^{^[66]} შესაბამისად, გამორიცხულია რომელიმე სხვა ორგანომ, მათ შორის, საბჭომ კანონქვემდებარე აქტით ან პრაქტიკიდან გამომდინარე დაარეგულიროს მოსამართლის გადაყვანის საფუძვლები. მოსარჩელეთა მოსაზრებით, ამ კონტექსტშივე უნდა იყოს განხილული მოსამართლის შეუცვლელობის პრინციპი. მოსამართლის სხვა სასამართლოში გადაყვანით იგი ვეღარ განიხილავს მიმდინარე საქმეებს და შედეგად იცვლება კონკრეტული საქმეების განმხილველი მოსამართლე. შესაბამისად, კონსტიტუციის ლოგიკური განმარტების შედეგად, კონსტიტუციური სტანდარტი ორივე საკითხთან მიმართებით თანაბრად უნდა გავრცელდეს და მოსამართლის შეუცვლელობის უზრუნველყოფის საკითხები მკაცრად რეგულირებული უნდა იყოს მხოლოდ ორგანული კანონის საფუძველზე. არც ერთ სხვა ორგანოს არ უნდა ქონდეს უფლებამოსილება მისი შეხედულებიდან გამომდინარე დაარეგულიროს მოსამართლის სხვა სასამართლოში გადაყვანის საფუძვლები.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ დადგენილი პრაქტიკის თანახმად, საქართველოს კონსტიტუცია თავადვე განსაზღვრავს იმ უფლებამოსილებებს, რომლებიც ამა თუ იმ კონსტიტუციური ორგანოსათვის იმანენტურია და მისი დელეგირება იმთავითვე კონსტიტუციის საწინააღმდეგოა.^{^[67]} ამ უფლებამოსილებათა მდგენელი არის თვითონ კონსტიტუციური ჩანაწერი, რომლითაც მითითებულია, რომ საკითხი უნდა მოწესრიგდეს „მხოლოდ კანონით“ ან „მხოლოდ ორგანული კანონით“. ამ სტანდარტზე დაყრდნობით, საქმეზე სასამართლომ ერთ-ერთ საქმეზე არაკონსტიტუციურად ცნო მოსაკრებელთა სტრუქტურის განსაზღვრის უფლებამოსილება, რადგან აღნიშნული კონსტიტუციის 67-ე მუხლის პირველი პუნქტის მიხედვით, მხოლოდ კანონით შეიძლება დარეგულირდეს. სასამართლომ განმარტა, რომ „მოქმედი კონსტიტუციური წესრიგის პირობებში მხოლოდ საკანონმდებლო ხელისუფლებას აქვს ლეგიტიმაცია, რომ მიიღოს გადაწყვეტილება გადასახადისა და მოსაკრებლის შემოღებისა და მისი ძირითადი პარამეტრების განსაზღვრის შესახებ“.^{^[68]}

მოსარჩელე მხარის მოსაზრებით, რომელიც წარმოადგენს პარლამენტის წევრთა არანაკლებ ერთ მეხუთედს, საპარლამენტო უმრავლესობამ კონსტიტუციის დარღვევით გადასცა მოსამართლეთა სხვა თანამდებობაზე გადაყვანის შემთხვევების განსაზღვრის უფლებამოსილება საბჭოს. შედეგად, კონსტიტუციური მნიშვნელობის საკითხის რეგულირებიდან პარლამენტის როლი ფაქტობრივად გამოირიცხა. საკონსტიტუციო სასამართლოს არაერთხელ განუმარტავს, რომ „საქართველოს პარლამენტი არის ის კონსტიტუციური ორგანო, რომელიც საკითხს წყვეტს გამჭვირვალე საკანონმდებლო პროცესის საფუძველზე, პოლიტიკური დებატების შედეგად, რაც საფუძველშივე ქმნის დამატებით ფილტრს უფლებაში გაუმართლებლად ჩარევის რისკების შესამცირებლად. დემოკრატიული ლეგიტიმაცია მიიღწევა სწორედ კომპლექსური საპარლამენტო პროცედურებით, გამჭვირვალე გადაწყვეტილების მიღების გზით, ინტერესთა დაბალანსების, პოლიტიკური უმრავლესობისა და უმცირესობების თანამონაწილეობის საფუძველზე. მსგავსი წესით აქტის მიღება შესაძლებლობას აძლევს ყველა დაინტერესებულ მხარეს მონაწილეობა მიიღონ პოლიტიკური ნების ფორმირებაში, რათა თავიდან იქნეს აცილებული უმრავლესობის თვითნებური ქმედება. ცხადია, ამგვარი პროცედურა არ უზრუნველყოფს კონსტიტუციური უფლებების დარღვევის სრულფასოვან პრევენციას, თუმცა, უდავოდ, მნიშვნელოვნად ამცირებს ძალაუფლების თვითნებურად გამოყენების შესაძლებლობას, უზრუნველყოფს მიღებული აქტის მიმართ მეტ ლეგიტიმაციას და სანდოობას.“^{^[69]}

სადავო ნორმით, კანონმდებელმა მთლიანად ღიად დატოვა მოსამართლის სხვა სასამართლოში გადაყვანასთან დაკავშირებული რიგი საკითხების საკანონმდებლო რეგულირება. პირველ რიგში, მიუხედავად კონსტიტუციის მკაფიო მოთხოვნისა, მხოლოდ ორგანული კანონის საფუძველზე განსაზღვრულიყო მოსამართლის გადაყვანის შემთხვევები (საფუძვლები), ორგანულ კანონში 2021 წლის 30 დეკემბერს შესული ცვლილებებით მოსამართლეთა გადაყვანის საფუძვლების ამომწურავი ჩამონათვალი გაუქმდა და საბჭოს დისკრეციული უფლებამოსილება გახდა გადაყვანის საფუძვლების დადგენა. აღნიშნული შედეგი განაპირობა სადავო ნორმაში არსებულმა „სხვა ობიექტური გარემოებების“ შემოტანამ, რომელიც იძლევა მოსამართლეთა გადაყვანის საფუძვლებისთვის არაამომწურავ სახეს. პარალელურად, სადავო ნორმა დისკრეციული უფლებამოსილების შეზღუდვის მიზნებს საკმარისად მკაფიოდ არ შემოფარგლავს და საკითხის გადაწყვეტას დიდწილად საბჭოს მიანდობს. როგორც ზემოთ აღინიშნა, სადავო ნორმით დადგენილი ლეგიტიმური მიზანი - „მართლმსაჯულების ინტერესი“ - არ არის მკაცრი კრიტერიუმი და ვერ აკმაყოფილებს საერთაშორისო სტანდარტებს, რომელიც მოსამართლეთა სხვა თანამდებობაზე თვითნებური გადაყვანისთვის და შეუცვლელობის უზრუნველსაყოფად არის დადგენილი. მიუხედავად იმისა, რომ სადავო ნორმა პირდაპირ არ უთითებს მოსამართლეთა გადაყვანის საფუძვლების დადგენის უფლებამოსილების საბჭოსთვის დელეგირებას, მისი შინაარსიდან გამომდინარე პრაქტიკულად საბჭოს უფლებამოსილება გადახდა ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში დაადგინოს „ობიექტური გარემოება“, რომელიც გახდება მოსამართლის სხვა სასამართლოში გადაყვანის საფუძველი.

ამასთან, გადაყვანის საფუძვლების ნაწილად უნდა მოვიაზროთ კონკრეტული მოსამართლის შერჩევის პროცედურა. მოსამართლის გადაყვანისა და შეუცვლელობის პრინციპის დაცვა ინდივიდუალური მოსამართლის დამოუკიდებლობის უზრუნველყოფის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი კომპონენტია. შესაბამისად, ორგანული კანონით ამომწურავად უნდა განისაზღვროს არა მხოლოდ მოსამართლის გადაყვანის უფლებამოსილების დაწყების საფუძვლები, არამედ კონკრეტული მოსამართლის გადაყვანის საფუძველებიც. საკონსტიტუციო სასამართლოს არაერთხელ განუმარტავს, რომ პარლამენტმა არ უნდა გადასცეს სხვა ორგანოს მაღალი სოციალური, ეკონომიკური, კულტურული, სამართლებრივი თუ პოლიტიკური მნიშვნელობის საკითხის გადაწყვეტის უფლებამოსილება. იმ ფონზე, როდესაც პარლამენტი არის უმაღლესი წარმომადგენლობითი ორგანო, რომელიც ემსახურება სახალხო სუვერენიტეტის რეალიზებას საკანონმდებლო საქმიანობით, მან არ უნდა დაკარგოს მისი ძირითადი ფუნქცია. ^{^[70]}

2021 წლის 30 დეკემბრამდე არსებული რედაქციით, ორგანული კანონი გადაყვანის პროცედურით ინდივიდუალურ მოსამართლეზე არამართლზომიერი ზემოქმედების პრევენციის მექანიზმებს შეიცავდა. პირველ რიგში, გადაყვანის საფუძვლების არსებობისას, უნდა მიემართა საბჭოს რეზერვში ჩარიცხულ მოსამართლეს/მოსამართლეებს. რეზერვში ჩარიცხული მოსამართლისგან/მოსამართლეებისგან წერილობითი უარის მიღების შემთხვევაში საქართველოს საბჭო აღნიშნული წინადადებით, პირველ რიგში, მიმართავდა იმავე ინსტანციის ტერიტორიულად ახლოს მდებარე სასამართლოების მოსამართლეებს, ხოლო მათგან წერილობითი უარის მიღების შემთხვევაში – იმავე ინსტანციის სხვა სასამართლოების მოსამართლეებს. და ბოლოს, რომელიმე კონკრეტული მოსამართლისთვის შერჩევისთვის უნდა გამოყენებულიყო წილისყრა, რაც მთლიანად გამორიცხავდა პროცედურის გამოყენებას მხოლოდ ერთი მოსამართლის გადაყვანის მიზნით.

სადავო ნორმა კი სრულ დისკრეციას უტოვებს საბჭოს თუ რომელი მოსამართლე იქნება სხვა სასამართლოში გადაყვანილი. კანონმდებელმა საბჭო სრულად გაანთავისუფლა საკანონმდებლო ფარგლებისგან, რომელსაც უნდა დაედგინა თუ რა საფუძვლით უნდა შეირჩეს კონკრეტული მოსამართლე სხვა სასამართლოში გადაყვანისთვის. მეტიც, შესაძლებლობა მისცა არ გაითვალისწინოს თუ რომელ ინსტანციაში და რა სპეციალიზაციით ახორციელებს იგი სამოსამართლო საქმიანობას, მეტიც რამდენად შესაძლებელია ვაკანტურ ადგილზე რეზერვში მყოფი მოსამართლის წარდგენა, რაც საერთოდ გამორიცხავდა მოქმედი მოსამართლის უფლებებში ჩარევას. აგრეთვე, წილისყრის პროცედურის გაუქმებით სრულიად გამოირიცხა თვითნებობის პრევენცია და შესაძლებელი გახადა პროცედურის კონკრეტული მოსამართლის გადაყვანის მიზნით გამოყენება. აღნიშნული პროცედურით საბჭოს მიეცა შესაძლებლობა მთლიანად პროცედურა მოარგოს მიზანმიმართულად რომელიმე მოსამართლეს და ჩაერიოს მის უფლებაში - შეუფერხებლად განახორციელოს სამოსამართლო საქმიანობა.

საქართველოს კონსტიტუციის 63-ე მუხლის პირველი პუნქტის პირველი და მეორე წინადადება სახელმწიფოს, ერთი მხრივ, ზღუდავს გადადგას რაიმე ნაბიჯი, რაც კითხვის ნიშნის ქვეშ დააყენებს მოსამართლის დამოუკიდებლობას, აგრეთვე, ავალდებულებს შექმნას, მათ შორის ისეთი საკანონმდებლო გარანტიები, რომელიც დაიცავს მის საქმიანობაში არასათანადო ზეგავლენისგან და შეუზღუდავს მოსამართლეს დამოუკიდებლობას. მიუხედავად საკითხის მაღალი საზოგადოებრივი მნიშვნელობისა, რადგან იგი უშუალო კავშირშია მოსამართლის დამოუკიდებლობასთან, სადავო ნორმით დადგენილმა პროცედურამ საბჭოს მისცა შესაძლებლობა წაახალისოს ზედა ინსტანციაში გადაყვანით მოსამართლე ან დასაჯოს იგი ქვედა ინსტანციაში ან ტერიტორიულად შორს მყოფ სასამართლოში გადაყვანით კონკრეტული წინასწარდადგენილი საკანონმდებლო საფუძვლების არსებობის გარეშე. შედეგად მოსამართლეზე იქმნება არამართლზომიერი ზემოქმედების საფრთხე, რაც უხეშად ხელყოფს მოსამართლის დამოუკიდებლობას. შედეგად, სადავო ნორმით, პარლამენტმა საბჭოსთვის მოსამართლის სხვა სასამართლოში გადაყვანის საფუძვლების დელეგირება განახორციელა. დელეგირება გამოიხატა, კანონმდებლის უარით ამომწურავად დაადგინოს, როგორც გადაყვანის პროცედურის დაწყების, აგრეთვე, კონკრეტული მოსამართლის შერჩევის საფუძველი.

დამატებით უნდა აღინიშნოს, რომ კონსტიტუციის სულისკვეთებაა ყველა არსებით საკითხზე პარლამენტმა მიიღოს გადაწყვეტილება. საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ დადგენილი პრაქტიკის მიხედვით, საქართველოს პარლამენტის მიერ საკუთარი კონსტიტუციური უფლებამოსილების განხორციელებაზე უარის თქმას უთანაბრდება და კონსტიტუციის დარღვევას იწვევს ფუნდამენტურად მნიშვნელოვანი საკითხების მოწესრიგების უფლებამოსილების სხვა ორგანოზე დელეგირება.^{^[71]} აღნიშნული საკითხი, „არსებითობის თეორიის“ სახით განვითარებულია გერმანიის ფედერალური საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ, რომლის მიხედვითაც კანონმდებელმა „თავად უნდა მიიღოს ყველა არსებითი გადაწყვეტილება ფუძემდებლურ ნორმატიულ სფეროებში“.^{^[72]} ხოლო, ძირითადი უფლებების შეზღუდვისას კანონმდებლის მიერ დელეგირებისას აუცილებლად მოსაწესრიგებელ საკითხებად ითვლება ჩარევის საგანი, შინაარსი, მიზანი და ზომა.^{^[73]} მნიშნველოვანია, რომ როგორც გადაყვანის პროცედურების დაწყების, ასევე, კონკრეტული მოსამართლის შერჩევის საფუძვლები წარმოადგენს ფუნდამენტურ საკითხს, რომელიც საქართველოს კონსტიტუციის მიხედვით მხოლოდ პარლამენტის მიერ მიღებული ორგანული კანონით უნდა იყოს დარეგულირებული და მისი დელეგირება დაუშვებელია სხვა ორგანოზე. აღნიშნული საკითხი პირდაპირ კავშირშია მოსამართლის დამოუკიდებლობასთან, რომელიც მთლიანად სასამართლო ხელისუფლების ეფექტური ფუნქციონირების ქვაკუთხედია. გამომდინარე აქედან, მისი გადაცემა პარლამენტისთვის საკანონმდებლო ფუნქციის დათმობის ტოლფასია. აგრეთვე, განსაზღვრულობის პრინციპის დარღვევა (რაზეც ზემოთ იქნა განხილული) დელეგირებისას არის ზემოთ მითითებული სტანდარტების დარღვევის ძირითადი მიზეზი, რადგან შეუძლებელია დელეგირების კონკრეტული ფარგლების (მათ შორის კონკრეტული მკაცრად განსაზღვრული მიზნის) დადგენა.

ყოველივე აღნიშნულიდან გამომდინარე, სადავო ნორმა ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის 63-ე მუხლის პირველი პუნქტის პირველ და მეორე წინადადებებს და მე-5 პუნქტის პირველ და მეორე წინადადებებს.

„საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 37¹ მუხლის პირველი პუნქტის პირველი წინადადების შესაბამისობა კონსტიტუციის მე-4 მუხლის პირველ და მესამე პუნქტებთან და მეოთხე პუნქტის პირველ წინადადებასთან.

საკანონმდებლო ფუნქციის დელეგირების საკითხი პირდაპირ კავშირშია სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპთან. მართალია, საკონსტიტუციო სასამართლო არ ამოწმებს სადავო ნორმების უშუალოდ კონსტიტუციის პრინციპებთან შესაბამისობას, თუმცა „კონკრეტული დავების გადაწყვეტისას საკონსტიტუციო სასამართლო ვალდებულია, როგორც კონსტიტუციის შესაბამისი დებულება, ისე სადავო ნორმა გააანალიზოს და შეაფასოს კონსტიტუციის ძირითადი პრინციპების კონტექსტში, რათა ეს ნორმები, განმარტების შედეგად, არ დასცილდნენ მთლიანად კონსტიტუციაში გათვალისწინებულ ღირებულებათა წესრიგს. მხოლოდ ასე მიიღწევა კონსტიტუციის ნორმის სრული განმარტება, რაც, თავის მხრივ, ხელს უწყობს კონკრეტული სადავო ნორმის კონსტიტუციურობის სწორ შეფასებას“ ^{^[74]} საქართველოს კონსტიტუციის მიხედვით, საქართველო არის სამართლებრივი სახელმწიფო,^{^[75]} რაც გულისხმობს ხელისუფლების ორგანიზების განხორციელებას ხელისუფლების დანაწილებისა და კანონიერების პრინციპებზე დაყრდნობით.^{^[76]} საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით „სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპი მოითხოვს, რომ ქვეყნის სამართალი უზრუნველყოფდეს ადამიანის ძირითადი უფლება-თავისუფლებების სრული მოცულობით აღიარებასა და მათი დაცვის ყველა საჭირო გარანტიის შექმნას“.^{^[77]}

საკონსტიტუციო სასამართლოს არაერთხელ განუმარტავს, რომ „კონსტიტუციური უფლებამოსილების შესაბამისი კონსტიტუციური ლეგიტიმაციის არმქონე სუბიექტის მიერ განხორციელება ქმნის როგორც ძალაუფლების ბოროტად გამოყენებისა და ადამიანის უფლებათა და თავისუფლებათა დარღვევის რისკებს, ისე საფრთხეს უქმნის სახელმწიფოს ეფექტიან ფუნქციონირებას.“^{^[78]} როგორც ზემოთ აღინიშნა, მოსამართლის სხვა თანამდებობაზე გადაყვანის საფუძვლების განსაზღვრა საქართველოს პარლამენტის ექსკლუზიურ ფუნქციას წარმოადგენს და კონსტიტუცია დაუშვებლად აცხადებს ამ უფლებამოსილების სხვა ორგანოსთვის დელეგირებას. ორგანული კანონი კი კონსტიტუციის დარღვევით პარლამენტის ნაცვლად საბჭოს აძლევს შესაძლებლობას თვითონ დაადგინოს ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში, როგორც პროცედურის დაწყების, აგრეთვე, კონკრეტული მოსამართლის შერჩევის საფუძვლები. შედეგად, ნორმა ეწინააღმდეგება სამართლებრივი სახელმწიფოს ერთ-ერთ ფუნდამენტურ ნაწილს - ხელისუფლების დანაწილების პრინციპს.

საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, „მნიშვნელოვანია იმის გათვითცნობიერება, რომ, ზოგადად, დემოკრატიისა და კონსტიტუციით გათვალისწინებული ადამიანის ძირითადი უფლებების დაცვის ერთ-ერთ მთავარ გარანტორს საქართველოს კონსტიტუციით განმტკიცებული ხელისუფლების დანაწილების პრინციპი წარმოადგენს, რომლის დანიშნულებაა, არ მოხდეს ძალაუფლების კონცენტრაცია მხოლოდ ერთ სახელისუფლებლო შტოში და გამოირიცხოს ამა თუ იმ ორგანოს მიერ მისთვის კონსტიტუციით მიუნიჭებელი ფუნქციების განხორციელება “^{^[79]} საქართველოს კონსტიტუცია მოსამართლეთა გადაყვანის შესახებ გადაწყვეტილების მიღებისას ცალსახად მიჯნავს სხვადასხვა ორგანოს კომპეტენციას. როგორც ზემოთ აღინიშნა, მხოლოდ საქართველოს პარლამენტია უფლებამოსილი ორგანული კანონით დაადგინოს მოსამართლის სხვა თანამდებობაზე გადაყვანის საფუძვლები. ^{^[80]} ხოლო საბჭოს ფუნქციაა ორგანული კანონით დადგენილი საფუძვლებისას და ფარგლებში მიიღოს გადაწყვეტილება მოსამართლის სხვა თანამდებობაზე გადაყვანის შესახებ.^{^[81]} სადავო ნორმით კი, პარლამენტმა ფაქტობრივად გადასცა საბჭოს უფლებამოსილება, განსაზღვროს, როგორც მოსამართლის გადაყვანის საფუძვლები, აგრეთვე, თვითონ მიიღოს აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით გადაწყვეტილება. ფაქტობრივად, პარლამენტმა დათმო მისი კანონშემოქმედებითი ფუნქცია, ხოლო საბჭომ ჩაანაცვლა საკანონმდებლო ორგანო. ერთი ორგანოს ხელში ამ დოზით ძალაუფლების თავმოყრა გარდაუვლად იწვევს ხელისუფლების შტოებს შორის ბალანსის დარღვევას, ძალაუფლების განუსაზღვრელ კონსოლიდაციას და სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპის შესუსტებას.

ამასთან, საკანონმდებლო ორგანომ არსებითად მნიშვნელოვანი საკითხების რეგულირებაზე უარის თქმით და განსაზღვრულობის კონსტიტუციური სტანდარტის დარღვევით საფრთხე შეუქმნა მმართველობის კანონიერების პრინციპს. აღნიშნული პრინციპის თანახმად, ხელისუფლება უნდა ხორციელდებოდეს კანონი დათქმის საფუძველზე, რომლის მთავარი მოთხოვნაა, რომ სახელმწიფო საქმიანობის გარკვეული ფუნდამენტური სფეროების საკანონმდებლო ლეგიტიმაცია მოხდეს.^{^[82]} კანონის დათქმა დამატებით უკავშირდება დემოკრატიული და სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპებს,^{^[83]} მისი მიზანია, საკანონმდებლო პროცესისთვის დამახასიათებელი მეტი ღიაობის, რაციონალობისა და განსხვავებული ინტერესების გათვალისწინების უზრუნველყოფა ნორმის შემუშავებაში. გარდა ამისა, მას აქვს თავისუფლების დამცავი ფუნქცია.^{^[84]} კანონის დათქმა არ ნიშნავს მხოლოდ იმას, რომ აღმასრულებელი ხელისუფლების მოქმედება კანონიერ საფუძველს საჭიროებს. ის ასევე კრძალავს გარკვეული სამართალშემოქმედებითი უფლებამოსილებების გადაცემას აღმასრულებელი ხელისუფლებისათვის.^{^[85]} მაშასადამე, კანონის დათქმა შინაარსობრივ მოთხოვნებს უყენებს კანონის ნორმებს.^{^[86]} გერმანიის ფედერალური საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკისა და მეცნიერთა დიდი ნაწილის პოზიციის მიხედვით, ეს შინაარსობრივი მოთხოვნები სამართლებრივსახელმწიფოებრივი კანონის ცნებისა და ხელისუფლების დანაწილების პრინციპის გამოხატულებაა.^{^[87]} კანონის დათქმის პრობლემა ხელისუფლების დანაწილების ცენტრალურ საკითხადაც კი განიხილება^{^[88]} იგი არ გამორიცხავს მმართველობის თავისუფალი მოქმედების სფეროებს. თუმცა, გერმანიის ფედერალური საკონსტიტუციო სასამართლო და სამეცნიერო ლიტერატურა ხაზს უსვამს, რომ კანონმდებელმა უნდა დაადგინოს მნიშვნელოვანი კრიტერიუმები, რათა ადამიანის თავისუფლების თაობაზე გადაწყვეტილების მიღება სრულად არ გადავიდეს აღმასრულებელი ხელისუფლების დისკრეციაში, იყოს პროგნოზირებადი და განჭვრეტადი.^{^[89]} მათ შორის, საქართველოს კონსტიტუციაც ნათლად მიუთითებს, რომ საბჭოს საქმიანობა უნდა ხორციელდებოდეს კონსტიტუციისა და ორგანული კანონის საფუძველზე და ფარგლებში. სადავო ნორმით, კი საბჭო განთავისუფლდა ყოველგვარი საკანონმდებლო ბოჭვისგან, რაც ეწინააღმდეგება მმართველობის კანონიერების პრინციპს.

ყოველივე აღნიშნულიდან გამომდინარე „საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 37¹ მუხლის პირველი პუნქტი ეწინააღმდეგება კონსტიტუციის მე-4 მუხლის პირველ, მესამე და მეოთხე პუნქტებს.

სასამართლოების შესახებ“ ორგანული კანონის 37¹ მუხლის მეორე პუნქტის შესაბამისობა საქართველოს კონსტიტუციის 25-ე მუხლის პირველ პუნქტთან.

სადავო ნორმის შინაარსი: სადავო ნორმის მიხედვით, იმ შემთხევაში თუ არსებობს 37¹ მუხლის პირველი პუნქტის გარემოებები (მართლმსაჯულების ინტერესები (რაიონულ (საქალაქო) ან სააპელაციო სასამართლოში მოსამართლის ნაკლებობა, განსახილველ საქმეთა რაოდენობის მკვეთრი ზრდა ან/და სხვა ობიექტური გარემოება) და თუ ნებაყოფლობითი წესით მოსამართლე ვერ შეირჩა, საბჭო უფლებამოსილია იძულებით გადაიყვანოს კოლეგიის მიერ შერჩეული მოქმედი მოსამართლე სხვა სასამართლოში. აღნიშნული იძულებითი მივლინება შესაძლებელია განხორციელდეს, როგორც სააპელაციო სასამართლოდან რაიონულ (საქალაქო) სასამართლოში ან რაიონული (საქალაქო) სასამართლოდან სააპელაციო სასამართლოში. თანხმობის გარეშე მოსამართლე შესაძლებელია მივლინებულ იქნას არაუმეტეს 2 წლის ვადით, რომელიც შესაძლოა გაგრძელდეს დამატებით არაუმეტეს 2 წლით.

გარდა იმისა, რომ კანონმდებლის მიერ ორგანული კანონის 37¹ მუხლის პირველ პუნქტის პირველ წინადადებაში არ არის მოსამართლის მივლინების წინაპირობები ცხადად და ამომწურავად დადგნნილი, სადავო ნორმა ყოველგვარი წინასწარი პროცედურების გაწერის გარეშე ფაქტობრივად განუსაზღვრელ უფლებამოსილებას აძლევს საბჭოს შეარჩიოს თუ რომელი მოსამართლე იქნება სხვა თანამდებობაზე გადაყვანილი.

სადავო ნორმის ისტორიული მიმოხილვა: სადავო ნორმა ორგანულ კანონში 2021 წლის 30 დეკემბრამდე ცვლილებების მიხედვით, საბჭოს უფლებამოსილებას განსაკუთრებულ ჩარჩოებში აქცევდა:

- მოსამართლის სხვა თანამდებობაზე გადაყვანის პროცედურები ამომწურავად იყო ჩამოთვლილი. ნორმაში არ არსებობდა ისეთი ბუნდოვანი ტერმინი, როგორიც არის „სხვა ობიექტური გარემოებები“;

- მოსამართლისგან ან რეზერვში მყოფი მოსამართლისგან თანხმობის მიღების პროცედურები თანმიმდევრულად, თანაზომიერების ტესტის დაცვით (რომელიც ზემოთ იქნა განხილული) იყო გაწერილი. მხოლოდ მათი ამოწურვის შემდეგ, როდესაც გარდაუვალ საჭიროებას წარმოადგენდა მოსამართლის თანხმობის გარეშე სხვა თანამდებობაზე გადაყვანა, საბჭოს ენიჭებოდა უფლებამოსილება გამოეყენებინა იძულების წესი;

- საბჭო ვალდებული იყო დაესაბუთებინა მისი გადაწყვეტილება მოსამართლის თანხმობის გარეშე მისი სხვა თანამდებობაზე გადაყვანის თაობაზე, რომელშიც უნდა მითითებულიყო მართლმსაჯულების ინტერესების არსებობის დამადასტურებელი კონკრეტული გარემოებები;

- საბჭოს უნდა ემსჯელა პირველ რიგში, იმ მოსამართლის მივლინების თაობაზე, რომელიც თავის უფლებამოსილებას ახორციელებს ტერიტორიულად ახლოს მდებარე სასამართლოში;

- პროცედურა, ყოველგვარი თვითნებობის გამოსარიცხად, ითვალისწინებდა წილისყრას კონკრეტული მოსამართლის შესარჩევად, რომელიც გადაყვანილი იქნებოდა სხვა სასამართლოში;

- წილისყრით შერჩეულ მოსამართლეს უფლება ქონდა მიემართა საბჭოსთვის წერილობით ან/და ზეპირად დასაბუთებული მოსაზრებით მივლინების შესახებ. თავის მხრივ, საბჭო ვალდებული იყო მიმართვის საფუძველზე განეხილა მივლინების მიზანშეწონილობა;

- მივლინების ვადის მაქსიმალური ხანგრძლივობა წარმოადგენდა არაუმეტეს 1 წელს, რომლის გაგრძელება დაუშვებელი იყო. ერთი და იგივე მოსამართლის მიმართ მივლინების გამოყენება შესაძლებელი იყო მხოლოდ 10 წელიწადში ერთხელ.

ზემოაღნიშნული გარემოებების ანალიზიდან იკვეთება, რომ საქართველოს პარლამენტმა ორგანულ კანონში განხორციელებული ცვლილებებით ცალსახად შეამცირა მოსამართლეთა საჯარო თანამდებობის შეუფერხებლად განხორციელების უფლების დაცვის საკანონმდებლო სტანდარტი. საბჭოს მოეხსნა საკანონმდებლო ჩარჩოები, რათა მიკერძოებისა და თვითნებობის გარეშე, ერთი მხრივ, დაეწყო მოსამართლის სხვა თანამდებობაზე გადაყვანის პროცედურა, ხოლო მეორე მხრივ, მაგალითად, წილისყრის გაუქმებით, შეერჩია კონკრეტული მოსამართლე, რომელიც მივლინებული იქნებოდა სხვა სასამართლოში. დამატებით, არსებითად გაიზარდა უფლებაში ჩარევის ინტენსივობა იძულების წესით მივლინების ხანგრძლივობის 1 წლიდან 4 წლამდე გაზრდით.

4.1. დაცული სფერო;

აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით რელევანტურია სარჩელის „1.1.“ პუნქტში არსებული მსჯელობა.

4.2. დაცულ სფეროში ჩარევა;

აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით რელევანტურია სარჩელის „1.2.“ პუნქტში არსებული მსჯელობა. გარდა ამისა, ყურადღება უნდა გამახვილდეს ჩარევის ინტენსივობის ზრდაზე. კონკრეტულად, იძულებითი მივლინების წესის 1 წლიდან 4 წლამდე გაზრდა. ყოველ 10 წელიწადში მოსამართლის 4 წლით სხვა ტერიტორიულ ერთეულში ან/და სხვა ინსტანციის სასამართლოში გადაყვანა, ხანგძლივი ვადიდან გამომდინარე, წარმოადგენს მაღალი ინტენსივობით ჩარევას მის საქმიანობაში. ამგვარი ხანგრძლივი ვადით მივლინება მოსამართლეს დიდი ალბათობით შეუქმნის გამოწვევებს მივლინების დასრულების შემდეგ უწინდელ პოზიციაზე რეადაპტაციის კუთხით, რაც არა მხოლოდ მის პროფესიულ, არამედ ზოგადად, მართლმსაჯულების ინტერესებსაც დააზიანებს. გარდა ამისა, სადავო ნორმა პირდაპირ არ ერევა პირადი და ოჯახური ცხოვრების უფლებაში, თუმცა მივლინებას შეიძლება ნეგატიური შედეგები ამ კუთხითაც (მაგალითად, მოსამართლის მოწყვეტა ოჯახისაგან მისი ტერიტორიულად დაცილებულ სასამართლოში გადაყვანის შემთხვევაში) მოჰყვეს

ხაზგასასმელია, რომ ნაცვლად იმისა, რომ კანონმდებელს ორგანულ კანონში 2021 წლის 30 დეკემბრის ცვლილებით უფრო მეტად დაეხვეწა მოსამართლის სხვა სასამართლოში გადაყვანის საფუძვლები და პროცედურები, ერთი მხრივ საფუძვლებისთვის განუსაზღვრელი შინაარსის მინიჭებით, ხოლო რიგი პროცედურების გაუქმებით (რაზეც ზემოთ უკვე წარიმართა მსჯელობა), უფრო მეტად მისცა საბჭოს შესაძლებლობა თვითნებურად გამოიყენოს უფლებამოსილება. არსებითად გაიზარდა რისკი იმისა, რომ კონკრეტული მოსამართლეთა დასჯის მიზნით გამოყენებული იქნას მისი სხვა სასამართლოში გადაყვანა.

4.3. თანაზომიერების პრინციპი;

აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით რელევანტურია სარჩელის „1.3.“ პუნქტში არსებული მსჯელობა.

4.3.1. ლეგიტიმური მიზანი;

აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით რელევანტურია სარჩელის „1.3.1“ პუნქტში არსებული მსჯელობა.

4.3.2. გამოსადეგობა;

აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით რელევანტურია სარჩელის „1.3.2“ პუნქტში არსებული მსჯელობა.

4.3.3. აუცილებლობა

აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით რელევანტურია სარჩელის „1.3.3“ პუნქტში არსებული მსჯელობა.

დამატებით, როგორც ზემოთ აღინიშნა, სადავო ნორმით განსაზღვრული იძულებითი მივლინების ვადა წარმოადენს საჭიროზე უფრო მძიმე ინტენსივობით ჩარევას. საკანონმდებლო ორგანოს შეეძლო სადავო ნორმაში დაედგინა მექანიზმი, რომელიც მოსამართლის უფლებებში ჩარევის უფრო მსუბუქი იქნებოდა. პირველ რიგში, არ გაეზარდა მოსამართლის იძულებით მივლინების ვადები და შეენარჩუნებინა ორგანულ კანონში 2021 წლის 30 დეკემბრის ცვლილებებამდე არსებული მართლმსაჯულების რეფორმის „მესამე ტალღის“ დადებითი მიღწევები.

4.3.4. პროპორციულობა ვიწრო გაგებით

აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით რელევანტურია სარჩელის „1.3.4.“ პუნქტში არსებული მსჯელობა.

გარდა ამისა, მნიშვნელოვანია ყურადღება გამახვილდეს, მოსამართლის იძულების წესით 2 წლის ვადით მივლინების ხანგრძლივობაზე, რომელიც საბჭოს გადაწყვეტილებით კიდევ 2 წლით შესაძლოა გაგრძელდეს. მნიშვნელოვანია, ის ფაქტი, რომ ორგანულ კანონში 2021 წლის 30 დეკემბრის ცვლილებების შემდგომ ჩამოყალიბდა დასახელებული სადავო ნორმა მოცემული რედაქციით. დასახელებული კანონპროექტის ინიციატორებს არ დაუსაბუთებიათ თუ რატომ იყო საჭირო 1 წლიანი მაქსიმალური ვადის 4 წლამდე გაზრდა. ისინი მხოლოდ ზოგადად უთითებდნენ „დღეს მოქმედი მაქსიმალური ვადები არასაკმარისია სასამართლოების გადატვირთულობისა და იქ განსახილველ საქმეთა სიჭარბიდან გამომდინარე“. ^{^[90]} პარლამენტმა მხარი დაუჭირა ინიციატივას შესაბამისი დასაბუთების გარეშე თუ რატომ დადგა დღის წესრიგში მოსამართლეთა უფლებებში ამ ინტენსივობით ჩარევის აუცილებლობა. ამგვარი ვადით მივლინება მოსამართლეს დიდი ალბათობით შეუქმნის გამოწვევებს მივლინების დასრულების შემდეგ უწინდელ პოზიციაზე რეადაპტაციის კუთხით, რაც არა მხოლოდ მის პროფესიულ, არამედ ზოგადად, მართლმსაჯულების ინტერესებსაც დააზიანებს. მართალია, საფუძვლების აღმოფხვრისას მივლინება ვადაზე ადრე შეწყდება, თუმცა მისი ხანგრძლივი ვადა ქმნის ამ საფუძვლების აღმოფხვრის გაჭიანურების შესაძლებლობას

4.4. სადავო ნორმის შესაბამისობა განსაზღვრულობის კონსტიტუციურ მოთხოვნასთან

სადავო ნორმის მიხედვით, საბჭო უფლებამოსილია იმ შემთხვევაში თუ რომელიმე მოსამართლე არ გამოთქვამს თანხმობას მივლინების თაობაზე, შეარჩიოს კონკრეტული მოსამართლე და მიიღოს მისი თანხმობის გარეშე (იძულებით) გადაყვანის შესახებ გადაწყვეტილება.

გარდა იმისა, რომ ორგანული კანონის 37¹ მუხლის პირველი პუნქტის პირველი წინადადების ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ადგენს მოსამართლის თანხმობის გარეშე მივლინების საფუძვლებს ვერ აკმაყოფილებს განსაზღვრულობის მოთხოვნებს (აღნიშნულ საკითხზე დეტალურად იხ. სარჩელის „1.4.“ პუნქტში“ მსჯელობა), დამატებით სადავო ნორმაც ღიად ტოვებს საკითხს თუ რის საფუძველზე მოხდება კონკრეტული მოსამართლის შერჩევა. აღნიშნული ერთობლიობაში ქმნის მოცემულობას, როდესაც საბჭოს შეეძლება გამოიყენოს განუსაზღვრელი უფლებამოსილება თვითნებურად და მოსამართლეზე არამართლზომიერი ზემოქმედების მიზნით გამოიყენოს მივლინების წესით მისი გადაყვანა.

კონკრეტულად, სადავო ნორმის განუსაზღვრელი შინაარსი იკვეთება საკანონმდებლო დუმილზე, თუ რა პროცედურის საფუძველზე მოხდება კონკრეტული მოსამართლის შერჩევა მისი იძულების წესით გადაყვანის მიზნით. საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით „განსაზღვრულობის პრინციპი მოითხოვს იმგვარი საკანონმდებლო სისტემის შექმნას, რომელიც პირს იცავს სამართალშემფარდებლის თვითნებობისაგან. ბუნდოვანი და გაუგებარი კანონმდებლობა ქმნის ნოყიერ ნიადაგს თვითნებობისათვის, შესაბამისად, კანონმდებელმა მაქსიმალურად მკაფიო, განსაზღვრული ნორმატიული რეგულირებით უნდა შეამციროს თვითნებობის რისკები სამართალშეფარდების პროცესში.“^{^[91]} ამის საპირისპიროდ, პარლამენტმა უარი თქვა სადავო ნორმით საბჭოსთვის დაედგინა რაიმე პროცედურა ან/და განესაზღვრა ობიექტური კრიტერიუმები, თუ როგორ უნდა შერჩეულიყო კონკრეტული მოსამართლე, რომელიც მივლინების მექანიზმის მხოლოდ ერთ კონკრეტულ მოსამართლეზე მორგების და საბჭოს მიერ თვითნებური გადაწყვეტილების მიღების შესაძლებლობას გამორიცხავდა.

დამატებით, აღსანიშნავია, რომ ორგანული კანონი 2021 წლის 30 დეკემბრის ცვლილებამდე იცნობდა წილისყრის პროცედურას. აღნიშნული მექანიზმის გაუქმების პარალელურად საკანონმდებლო ორგანოს არ შემოუთავაზებია რაიმე ალტერნატივა, რომელითაც თანაბრად ან უფრო მეტად „დააზღვევდა“ საბჭოს უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენების შესაძლებლობას. მეტიც, მას შესაძლებლობა მიეცა გეოგრაფიული მდგოამრეობის, სპეციალიზაციისა ან შესაბამისი ინსტანციის გათვალისწინების გარეშე მიიღოს გადაწყვეტილება. შედეგად, მივიღეთ მოცემულობა, როდესაც საბჭოს უფლებამოსილებას შეერჩია მოსამართლე, რომელიც იძულების წესით მივლინებული იქნება სხვა სასამართლოში, მოეხსნა ყოველგვარი საკანონმდებლო ფარგლები. განუსაზღვრელი უფლებამოსილება მინიჭებით, რითაც სადავო ნორმა წინააღმდეგობაში მოვიდა განსაზღვრულობის კონსტიტუციურ პრინციპთან.

ყოველივე აღნიშნულიდან გამომდინარე, „საერთო სასამართლოების შესახებ“ ორგანული კანონის 37¹ მუხლის მეორე პუნქტი შეუსაბამოა საქართველოს კონსტიტუციის 25-ე მუხლის პირველ პუნქტთან.

5. „საერთო სასამართლოების შესახებ“ ორგანული კანონის 37¹ მუხლის პირველი პუნქტის პირველი წინადადების იმ ნორმატიული შინაარსის, რომელიც ადგენს მოსამართლის თანხმობის გარეშე მივლინების საფუძვლებს, მეორე პუნქტისა და მეოთხე პუნქტის შესაბამისობა საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან.

5.1. კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტით დაცული სფერო;

საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტის პირველი წინადადებისთანახმად, ყოველ ადამიანს აქვს უფლება თავის უფლებათა დასაცავად მიმართოს სასამართლოს. საქმის სამართლიანი და დროული განხილვის უფლება უზრუნველყოფილია. „აღნიშნული კონსტიტუციური დებულებით განმტკიცებულია სამართლიანი სასამართლოს უფლება, რომელიც გულისხმობს არა მხოლოდ სასამართლოსათვის მიმართვის შესაძლებლობას, არამედ მოიცავს სასამართლო განხილვასთან დაკავშირებულ არაერთ საპროცესო გარანტიას.“^{^[92]}

სასამართლოს განმარტებით, საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტის პირველი წინადადებით აღიარებული სასამართლო დაცვის ძირითადი უფლება, ფორმალურად, სასამართლოსადმი მიმართვის შესაძლებლობას გულისხმობს, ხოლო შინაარსობრივად - ადამიანის უფლებების სრულყოფილ სამართლებრივ დაცვას უზრუნველყოფს. სრულყოფილი დაცვა კი, უპირველეს ყოვლისა, გულისხმობს კანონმდებლის ვალდებულებას, შექმნას ისეთი ნორმატიული წესრიგი, რომელიც უზრუნველყოფს პირის უფლებას დროულ, სამართლიან და ეფექტიან სასამართლოზე, რათა პირმა სრულყოფილად შეძლოს მისი უფლებებისა და თავისუფლებების დაცვა სასამართლოსადმი მიმართვის გზით“.^{^[93]}

სასამართლოს არაერთხელ აღუნიშნავს სასამართლოსადმი მიმართვის კონსტიტუციური უფლების მნიშვნელობის თაობაზე. „სასამართლოს ხელმისაწვდომობის უფლება ინდივიდის უფლებების და თავისუფლებების დაცვის, სამართლებრივი სახელმწიფოსა და ხელისუფლების დანაწილების პრინციპების უზრუნველყოფის უმნიშვნელოვანესი კონსტიტუციური გარანტიაა. ის ინსტრუმენტული უფლებაა, რომელიც, ერთი მხრივ, წარმოადგენს სხვა უფლებებისა და ინტერესების დაცვის საშუალებას, ხოლო, მეორე მხრივ, ხელისუფლების შტოებს შორის შეკავებისა და გაწონასწორების არქიტექტურის უმნიშვნელოვანეს ნაწილს“.^{^[94]} „პირის შესაძლებლობა, მის უფლებასთან დაკავშირებული საქმე განხილულ იქნეს საჯარო მოსმენით და ჰქონდეს საკუთარი მოსაზრებების წარდგენის შესაძლებლობა, ასევე, გაასაჩივროს მის უფლებასთან შემხებლობაში მყოფი აქტი, დაცულია სამართლიანი სასამართლოს უფლებით.“ ^{^[95]}

„გასაჩივრების უფლების სრულყოფილი რეალიზაცია ხელს უწყობს ერთგვაროვანი პრაქტიკის ჩამოყალიბებას და მნიშვნელოვან როლს ასრულებს სამართლებრივი უსაფრთხოების უზრუნველყოფაში.“^{^[96]}

საკონსტიტუციო სასამართლოს პრეცედენტული სამართლის მიხედვით, აშკარაა, რომ პირის შესაძლებლობა გაასაჩივროს მის უფლებასთან დაკავშირებული გადაწყვეტილება ემსახურება სამართლიანი სასამართლოს უფლების ეფექტური რეალიზებას. სამართლიანი სასამართლოს უფლების არსებითი ნაწილია პირს არა მხოლოდ ფორმალურად ჰქონდეს შესაძლებლობა მიმართოს უფლებამოსილ ორგანოს საკუთარი უფლებების დასაცავად, არამედ მოახდინოს მისი პრაქტიკული რეალიზება.

5.2. დაცულ სფეროში ჩარევა;

საბჭოს მიერ მოსამართლის სხვა თანამდებობაზე გადაყვანის შესახებ გადაწყვეტილება არსებითად ზემოქმედებას ახდენს მოსამართლის კონსტიტუციის 25-ე მუხლით დაცულ უფლებაზე - შეუფერხებლად განახორციელოს საჯარო თანამდებობა (დეტალურად იხ. სარჩელის „1.1.“, „1.2.“ და „4.2.“ ნაწილები). მოსარჩელეთა აზრით, კანონმდებელი ვალდებულია შექმნას მყარი საკანონმდებლო გარანტია, რომლითაც მოსამართლეს შეეძლება გადაამოწმოს საბჭოს გადაწყვეტილების კანონიერება და შედეგად დაიცვას მისი უფლებები.

სადავო ნორმის მიხედვით, საბჭოს მიერ ორგანული კანონის 37¹ მუხლით დადგენილი წესით მიღებული გადაწყვეტილება მივლინებული მოსამართლის მიერ შეიძლება ერთჯერადად გადაწყვეტილების ჩაბარებიდან 7 დღის ვადაში გასაჩივრდეს საქართველოს უზენაესი სასამართლოს საკვალიფიკაციო პალატაში. გამომდინარე აქედან, გადაწყვეტილების ჩაბარებიდან 7 დღის ვადის გასვლის შემდგომ, სადავო ნორმა აღარ ითვალისწინებს იმ საფუძვლების გადამოწმების შესაძლებლობას, რაზე დაყრდნობითაც კონკრეტული მოსამართლის სხვა თანამდებობაზე გადაყვანის შესახებ გადაწყვეტილება მიიღო საბჭომ. შედეგად, მოსამართლეს ერთმევა უფლება გაასაჩივროს საბჭოს გადაწყვეტილება თუ აღმოიფხვრა მივლინების საფუძვლები მივლინების განმავლობაში.

დამატებით, სადავო ნორმა არ ადგენს რაიმე მექანიზმს, რომლითაც მოსამართლეს ექნება შესაძლებლობა მიმართოს საკვალიფიკაციო პალატას ან სხვა უფლებამოსილ ორგანოს და მოითხოვოს მივლინების შეწყვეტა თუკი მივლინების საფუძველი ვადაზე ადრე აღმოიფხვრა.

5.3. უფლების შეზღუდვის მართლზომიერება.

სასამართლოს მიერ დამკვიდრებული პრაქტიკის მიხედვით, სამართლიანი სასამართლოს უფლება შეიძლება შეიზღუდოს გარკვეული პირობებით, რაც გამართლებული იქნება ლეგიტიმური საჯარო ინტერესით და თანაზომიერების პრინციპის დაცვით.

პირველ რიგში, აღსანიშნავია, რომ სადავო ნორმა არ ითვალისწინებს საბჭოს გადაწყვეტილების დასაბუთების ვალდებულებას. დასაბუთების არარსებობის შემთხვევაში არსებითად იზრდება თვითნებობის შესაძლებლობა. საჯარო ხელისუფლების განხორციელებისას დასაბუთების ვალდებულება სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპიდან გამომდინარეობს, იგი, ერთი მხრივ, ხელს უწყობს მოქალაქეებში სახელმწიფო ინსტიტუტების მიმართ ნდობის ჩამოყალიბებას, ხოლო, მეორე მხრივ, იძლევა საჯარო ხელისუფლების განმახორციელებელი ორგანოების თვითკონტროლის და საზოგადოებრივი კონტროლის განხორციელების შესაძლებლობას. დასაბუთების მნიშვნელობასთან დაკავშირებით, საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, „დასაბუთებულობის მოთხოვნით, იზრდება თანამდებობაზე განწესებაზე უფლებამოსილი სუბიექტების ანგარიშვალდებულება და თავად პროცესის გამჭვირვალობა. ამავე დროს, დასაბუთებულობის მოთხოვნის გარეშე უკიდურესად გართულებულია თვითნებური და არაზუსტი გადაწყვეტილებების გასაჩივრების შესაძლებლობა. იმ პირობებში, როდესაც უფლებამოსილ სუბიექტს არ ევალება გადაწყვეტილების დასაბუთება, რთულია მიღებული გადაწყვეტილების კანონმდებლობის მოთხოვნებთან შესაბამისობის შემოწმება და შესაძლო დარღვევებისა და გადაცდომების გამოსწორება, არსებობს უფლებამოსილების თვითნებურად გამოყენების საფრთხე”^{^[97]}

ორგანული კანონში 2021 წლის 30 დეკემბრის ცვლილებებით შედეგად საბჭო განთავისუფლდა ვალდებულებისგან დაასაბუთოს, როგორც მოსამართლის მივლინების საფუძვლების არსებობა, აგრეთვე, თუ რა გახდა კონკრეტული მოსამართლის შერჩევის საფუძვლები. დასაბუთების არარსებობის პირობებში ფაქტობრივად პრაქტიკული მნიშვნელობა დაკარგა 37¹ მუხლის მეოთხე პუნქტით განსაზღვრული ერთჯერადი გასაჩივრების უფლებამ. იძულების წესით მივლინებულ მოსამართლეს ერთმევა შესაძლებლობა საკუთარი არგუმენტები წარადგინოს უზენაესი სასამართლოს საკვალიფიკაციო პალატაში თუ რატომ თვლის უკანონოდ მის მიმართ მიღებული გადაწყვეტილებას, რადგან მისთვის უცნობი იქნება ის გარემოებები, რის საფუძველზეც, ერთი მხრივ, მივლინების პროცედურის დაწყება, ხოლო მეორე მხრივ მისი თანხმობის გარეშე მისი მივლინების გადაწყვეტილება იქნა მიღებული.

ყურადსაღებია, რომ დამატებით სასამართლოსადმი მიმართვის უფლების რეალიზებას ფაქტობრივად ძირს უთხრის 37¹მუხლის პირველი პუნქტის პირველ წინადადებაში არსებული საფუძვლების განუსაზღვრელი შინაარსი. საფუძვლების განუსაზღვრელი შინაარსთან დაკავშირებით ვრცლად განმარტებულია სარჩელის „1.4“ პუნქტში და გამოთქმულ არგუმენტაციას აღარ განვმეორდებით. მოსამართლის იძულების წესით მივლინების ბუნდოვანი საფუძვლების არსებობის პირობებში ფაქტობრივად შეუძლებელი ხდება საქართველოს უზენაესი სასამართლოს საკვალიფიკაციო პალატისთვის მიერ გადაწყვეტილების კანონიერების შემოწმება.

მნიშვნელოვანია, რომ ორგანული კანონის 37¹ მუხლის მეორე პუნქტის არსებული რედაქციით კანონმდებელმა უარი თქვა განესაზღვრა რაიმე პროცედურა, რომელიც საბჭოს კონკრეტული მოსამართლის შერჩევისთვის დაუდგენდა საკანონმდებლო ფარგლებს. მოსარჩელეთა მოსაზრებით, ორგანულ კანონში 2021 წლის 30 დეკემბრამდე არსებული პროცედურების გაუქმებითა და მათი ალტერნატივის შემოღებაზე უარის თქმით კანონმდებელმა საბჭოს საქმიანობა ყოველგვარი საკანონმდებლო ჩარჩოების გარეშე დატოვა. პროცედურების არსებობა უშუალო კავშირშია სამართლიანი სასამართლოს უფლებასთან. საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, „სამართლიანი სასამართლოს უფლება არაერთი უფლებრივი კომპონენტისგან შედგება, რომელთა ერთობლიობამაც უნდა უზრუნველყოს, ერთი მხრივ, ადამიანების რეალური შესაძლებლობა, სრულყოფილად და ადეკვატურად დაიცვან, აღიდგინონ საკუთარი უფლებები, ხოლო, მეორე მხრივ, სახელმწიფოს მიერ ადამიანის უფლება-თავისუფლებებში ჩარევისას, დაიცვას ადამიანი სახელმწიფოს თვითნებობისაგან. შესაბამისად, სამართლიანი სასამართლოს უფლების თითოეული უფლებრივი კომპონენტის როგორც ფორმალური, ისე მატერიალური შინაარსით, საკმარისი პროცედურული უზრუნველყოფა სახელმწიფოს კონსტიტუციური ვალდებულებაა. სამართლიანი სასამართლოს უფლების კანონმდებლობით გათვალისწინებული გარანტიები უნდა უჩენდნენ ადამიანებს იმის განცდას, რომ ისინი შეძლებენ საკუთარი უფლებების/კანონიერი ინტერესების სასამართლოში დაცვას, ამასთან, უნდა იწვევდნენ სასამართლოს სამართლიანობის აღქმადობას საზოგადების მხრიდან. გამჭვირვალე, სრულყოფილი, ადეკვატური და საკმარისი პროცედურები უზრუნველყოფს სასამართლოს გადაწყვეტილებათა ლეგიტიმურობას, მათ საზოგადოებრივ აღიარებას, რაც ძალზე მნიშვნელოვანია სასამართლოსადმი და, საბოლოო ჯამში, მთლიანად ხელისუფლებისადმი საზოგადოების ნდობის ამაღლებისა და განმტკიცებისათვის.“^{^[98]} ამრიგად, სასამართლოს განმარტებიდან ნათლად ჩანს, რომ სათანადო პროცედურების არსებობას არსებითი მნიშვნელობა აქვს ადამიანის უფლებათა დაცვისთვის. ამ ფონზე, მოსამართლის იძულების მივლინების დროს კონკრეტული მოსამართლის შერჩევის პროცედურის არარსებობა უხეშად არღვევს დასახელებულ პრინციპს. კონკრეტულად, შეუძლებელი ხდება საბჭოს მიერ იძულების წესით მივლენილი მოსამართლის შერჩევის კანონიერების გადამოწმება. აღნიშნული, ერთი მხრივ, მოსამართლეს (რომლის მიმართაც იქნა გადაწყვეტილება მიღებული) უზღუდავს ამტკიცოს თუ რამდენად კანონიერი იყო იგი, ასევე, მეორე მხრივ საკვალიფიკაციო პალატისთვის შეუძლებელს ხდის გადაამოწმოს არსებობდა თუ არა რაიმე თვითნებობა და ხომ არ გაცდა საბჭო ლეგიტიმურ მიზნებს. იმ შემთხვევაშიც თუ კი საბჭოს მოქმედება იქნება კანონიერი და არათვითნებური ხასიათის, მოსარჩელეთა მოსაზრებით, პროცედურების არარსებობის ფონზე იძულებით მივლინების მიზნით კონკრეტული მოსამართლის შერჩევა ვნებს საბჭოს მიმართ საჯარო ნდობის პრინციპს და შესაძლოა მას რეპუტაციული ზიანი მიაყენოს. საკონსტიტუციო სასამართლომ უნდა გაითვალისწინოს, რომ პროცედურების არსებობა მნიშვნელოვანია თვითონ საბჭოსთვისაც, როგორც სასამართლოს ხელისუფლების მნიშვნელოვანი ორგანოსთვის, რადგან მას სათანადო არგუმენტაცია ქონდეს საზოგადოებაში არსებულ კითხვებთან დაკავშირებით, რომელიც გარდაუვლად გაჩნდება, როდესაც კონკრეტული მოსამართლის უფლებებში ინტენსიურ ჩარევის შესახებ მიიღებს გადაწყვეტილებას.

დამატებით, სრულიად გაუგებარია თუ რა ლეგიტიმური მიზანი ამოძრავებს კანონმდებელს, როდესაც ორგანული კანონის 37¹ მუხლის პირველი პუნქტით დადგენილი რომელიმე გარემოება (მოსამართლეთა ნაკლებობა, საქმეთა რაოდენობის მკვეთრი ზრდა ან სხვა ობიექტური გარემოება) აღმოიფხვრება და, მიუხედავად ამისა მოსამართლეს კვლავ შეზღუდული ექნება საბჭოს ან საკვალიფიკაციო პალატას მიმართოს და მოსთხოვოს მისი სხვა თანამდებობაზე გადაყვანის შესახებ საბჭოს გადაწყვეტილების გაუქმება.

საკონსტიტუციო სასამართლოს პრეცედენტული სამართლით, „რაც უფრო ინტენსიურია პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილებიდან მომდინარე უფლების შეზღუდვა, მით უფრო მაღალია ხსენებული გადაწყვეტილების სააპელაციო სასამართლოში გასაჩივრების ინტერესი“.^{^[100]} მოსარჩელეთა მოსაზრებით, აღნიშნული კონსტიტუციური სტანდარტი უნდა გავრცელდეს საბჭოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილების გასაჩივრების შესაძლებლობაზეც. დამატებით, სასამართლომ ერთ-ერთ საქმეზე განმარტა, „პირისათვის პასუხისმგებლობის დაკისრების შესახებ გადაწყვეტილების გასაჩივრების უფლების მნიშვნელობიდან გამომდინარე, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ ... სახდელდადებული პირებისათვის დაჯარიმების ან/და გაძევების გამოყენების შესახებ სასამართლოს განკარგულების გასაჩივრების აკრძალვა არათანაზომიერად ზღუდავს პირის სამართლიანი სასამართლოს უფლებას და არაკონსტიტუციურია საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველ პუნქტთან (2018 წლის 16 დეკემბრამდე არსებულ რედაქციასთან) მიმართებით“. მოსამართლის იძულებით სხვა თანამდებობაზე გადაყვანა, მათ შორის, ქვედა ინსტანციაში, წარმოადგენს მის საქმიანობაში მაღალი ინტენსივობით ჩარევას (რაზეც ზემოთ იქნა ვრცლად ნამსჯელი), მეტიც იგი უტოლდება მისთვის დისციპლინური სახდელის დადებას. გამომდინარე აქედან, კანონმდებელი ვალდებულია დაადგინოს ეფექტური გასაჩივრების მექანიზმი. აღსანიშნავია, რომ ორგანული კანონის 37¹ მუხლის პირველ პუნქტში არსებული გარემოებები (რაიონულ (საქალაქო) ან სააპელაციო სასამართლოში მოსამართლის ნაკლებობა, განსახილველ საქმეთა რაოდენობის მკვეთრი ზრდა ან/და სხვა ობიექტური გარემოება) არ არის ერთჯერადი ფაქტი. იგი არის განგრძობადი და მისი შეწყვეტა მოსალოდნელია გარკვეული პერიოდის შემდგომ. შესაბამისად, მოსამართლეს უნდა ქონდეს მისი გადაყვანის საფუძვლები აღმოფხვრის შემთხვევაში მისი მივლინების გასაჩივრების შესაძლებლობა, რათა დაუსაბუთებლად არ გაგრძელდეს მისი სხვა თანამდებობაზე იძულების წესით გადაყვანა 2 წლამდე.

როგორც ზემოთ აღინიშნა, პრაქტიკაში შეიძლება იყოს შემთხვევას, როდესაც აღარ არსებობს მივლინების საფუძველი, თუმცა მივლინება მაინც არ წყდება. ამ შემთხვევაში მოსამართლეს არ აქვს სასამართლოსათვის მიმართვის შესაძლებლობა. შედეგად, ორგანული კანონის 37¹ მუხლის მესამე პუნქტის მეორე წინადადება, რომლითაც „შესაბამისი საფუძვლების აღმოფხვრისას მივლინება დადგენილ ვადაზე ადრე შეწყდება“ დაკარგა მისი პრაქტიკული რეალიზების შესაძლებლობა. კანონმდებელს შეეძლო სადავო ნორმაში დაედგინა იმგვარი მექანიზმი, რომელიც უფლებაში ჩარევის ნაკლები ინტენსივობით გამოირჩევა. მაგალითად, შესაძლებელი ყოფილიყო სადავო ნორმაში განსაზღვრულიყო საბჭოს გადაწყვეტილების პერიოდულად გადასინჯვის მექანიზმი.

აღნიშნულ საკითხზე მსჯელობისას ყურადსაღებია ევროპის მოსამართლეთა საკონსულტაციო საბჭოს 2021 წლის დასკვნა, რომელიც ეხება „მართლმსაჯულების საბჭოების ევოლუციასა და მათი როლს დამოუკიდებელ და მიუკერძოებელ სასამართლო სისტემებში“. საკონსულტაციო საბჭო აღნიშნავს რომ მოსამართლეთა იმ მოსამართლეებს, რომლებიც თვლიან, რომ მათი უფლებები დაირღვა საბჭოს გადაწყვეტილების შედეგად, უნდა ქონდეთ გასაჩივრების უფლება.^{^[101]} მოსარჩელის მოსაზრებით, კანონმდებელმა, საბჭოს გადაწყვეტილების მხოლოდ ერთჯერადი მისი ჩაბარებიდან 7 დღის განმავლობაში გასაჩივრების საკანონმდებლო მექანიზმის შემოღებით, მოსამართლეს წაართვა მისი უფლების დაცვის ეფექტური შესაძლებლობა. სადავო ნორმის შედეგად, მოსამართლის სხვა სასამართლოში იძულებითი მივლინება შესაძლოა გაგრძელდეს საბჭოს მიერ გადაწყვეტილებაში განსაზღვრული ვადით მიუხედავად იმისა, თუ რამდენად არსებობს მისი მივლინებისთვის საფუძველი.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, „საერთო სასამართლოების შესახებ“ ორგანული კანონის 37¹ მუხლის მეოთხე პუნქტი ეწინააღმდეგება კონსტიტუციის 31-ე მუხლის მეცხრე პუნქტის პირველ წინადადებას. აღნიშნულ კონსტიტუციურ დებულებას არღვევს 37¹ მუხლის მე-4 პუნქტის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც მოსამართლეს არ აძლევს საბჭოს გადაწყვეტილების გასაჩივრების შესაძლებლობას იმ შემთხვევაში, როდესაც მივლინება გრძელდება მიუხედავად იმისა, რომ აღარ არსებობს ამის ობიექტური აუცილებლობა.

6. „საერთო სასამართლოების შესახებ“ ორგანული კანონის 45-ე მუხლის პირველი პუნქტის იმ ნორმატიული შინაარსის შესაბამისობა საქართველოს კონსტიტუციის 63-ე მუხლის მე-6 პუნქტის მეხუთე წინადადებასთან, რომლითაც საბჭო უფლებამოსილია გადაწყვეტილება მიიღოს სრული შემადგენლობის ორ მესამედზე ნაკლები უმრავლესობით.

6.1. საბჭოს დაკომპლექტების წესი და გადაწყვეტილების მიღებისთვის კვორუმის მნიშვნელობა;

საქართველოს კონსტიტუციის 64-ე მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, საერთო სასამართლოების დამოუკიდებლობისა და ეფექტიანობის უზრუნველყოფის, მოსამართლეთა დანიშვნისა და გათავისუფლების და სხვა ამოცანების შესრულების მიზნით იქმნება საერთო სასამართლოების სისტემის ორგანო − საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭო. საბჭოს შემადგენლობაში შედის 4 წლის ვადით განწესებული 14 (როგორც მოსამართლე, ასევე არამოსამართლე) წევრი. აგრეთვე, საბჭოს მე-15 ex officio წევრს წარმოადგენს უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარე. საბჭოს წევრთა ნახევარზე მეტს შეადგენს საერთო სასამართლოების მოსამართლეთა თვითმმართველობის ორგანოს მიერ მოსამართლეთაგან არჩეული 8 წევრი. საბჭოს შემადგენლობაში, არამოსამართლე წევრები არიან საქართველოს პრეზიდენტის მიერ დანიშნული წევრი და პარლამენტის მიერ სრული შემადგენლობის არანაკლებ სამი მეხუთედის უმრავლესობით არჩეული 5 წევრი.

საბჭოს დაკომპლექტების წესს პირდაპირ უკავშირდება საბჭოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილების კვორუმი. საქართველოს კონსტიტუციის 63-ე მუხლის მე-6 პუნქტის მეხუთე წინადადების მიხედვით საბჭო მოსამართლეთა განწესების შესახებ გადაწყვეტილებას იღებს სრული შემადგენლობის 2/3-ის უმრავლესობით. როგორც ზემოთ აღინიშნა, საბჭოს დაკომპლექტების პროცედურაში მონაწილეობს ხელისუფლების სხვადასხვა შტო - საქართველოს პრეზიდენტი, საკანონმდებლო და სასამართლო ხელისუფლება. შესაბამისად, ცალკე აღებულ რომელიმე შტოს წარმომადგენლებს არ აქვთ დამოუკიდებლად გადაწყვეტილების მიღების შესაძლებლობა.

საკონსტიტუციო სასამართლომ, აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით ერთ-ერთ საქმეში განმარტა, რომ „განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მიერ გადაწყვეტილების მიღების წესი, რაც უშუალოდ კონსტიტუციითაა განსაზღვრული. კერძოდ, გადაწყვეტილებას, მათ შორის, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეობის კანდიდატთა შერჩევისას, საბჭო იღებს სრული შემადგენლობის არანაკლებ 2/3-ის უმრავლესობით, რაც გამორიცხავს მარტოოდენ საბჭოს მოსამართლე ან არამოსამართლე წევრების მხრიდან გადაწყვეტილების მიღებას და მოითხოვს სხვადასხვა სუბიექტის მიერ არჩეული წევრების მხრიდან ფართო კონსენსუსს. ამგვარად, თვითნებობის ყოველგვარი რისკი მოსამართლეთა შერჩევის პროცესში უფლებამოსილების განხორციელებისას იუსტიციის უმაღლეს საბჭოში სათანადოდ არის დაზღვეული მაღალი კვორუმის აუცილებლობითაც.“^{^[102]} მეტიც, სასამართლოს მოსაზრებით, „იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს ფორმირების არსებული კონსტიტუციური მოდელი, მისი შემადგენლობა, გადაწყვეტილების მიღების წესი, ასევე უზრუნველყოფს იმას, რომ საბჭო არ გადაიქცეს დახურულ, ვიწროდ კორპორატიულ ინტერესებზე ორიენტირებულ სტრუქტურად“^{^[103]}

სასამართლოს პრაქტიკის ანალიზიდან ირკვევა, რომ საბჭოსთვის დადგენილი კვორუმის, რომლის მიხედვითაც მოსამართლის თანამდებობაზე ყოფნის შესახებ გადაწყვეტილება მიიღება სრული შემადგენლობის არანაკლებ ორი მესამედის უმრავლესობის მიერ, მიზანია:

ა) მოსამართლის კონკრეტულ თანამდებობაზე განწესების მაღალი ლეგიტიმაციის უზრუნველყოფა;

ბ) ყოველგვარი თვითნებობისა და ვიწროდ კორპორაციული ინტერესის საფუძველზე გადაწყვეტილების მიღების პრევენცია.

გარდა ამისა, მოსარჩელეთა მოსაზრებით, საბჭოს მიერ გადაწყვეტილების მიღებისთვის დადგენილი კვორუმი - „ორი მესამედის უმრავლესობა“ არის ფორმალური კონსტიტუციურობის სტანდარტი იმ გადაწყვეტილებათა მიმართ, რომლებიც მოსამართლეთა საქმიანობაზე არსებით ზეგავლენას ახდენს, მათ შორის, მოსამართლეთა განსახილველ საქმეთა ჩამოცილება, სხვა თანამდებობაზე გადაყვანა, დისციპლინური პასუხისმგებლობა და სხვა.

6.2. სადავო ნორმების შესაბამისობა კონსტიტუციის 63-ე მუხლის მე-6 პუნქტის მეხუთე წინადადებასთან;

სადავო ნორმა ორგანული კანონის 45-ე მუხლის ნაწილია, რომელიც ადგენს მოსამართლის საქმეთა განხილვის ჩამოცილების საფუძვლებსა და პროცედურებს. მოსამართლის საქმეთა განხილვიდან ჩამოცილება გულისხმობს მოსამართლის უფლებამოსილების, ასევე ხელფასისა და სხვა მატერიალური შეღავათების გაცემის შეჩერებას.^{^[104]} ფაქტობრივად მოსამართლე დროებით გადაყენებულია თანამდებობიდან, რომელიც მან დაიკავა იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს არანაკლებ ორი მესამედის მხარდაჭერით. ღონისძიების ინტენსივობა იმდენად მაღალია, რომ ზოგიერთ ქვეყანაში, მაგალითად ესტონეთში, იგი დისციპლინარული სანქციის ერთ-ერთი სახეა.^{^[105]}

ორგანული კანონის 45-ე მუხლის პირველი პუნქტის მიხედვით „საბჭო უფლებამოსილია სრული შემადგენლობის უმრავლესობის მხარდაჭერის შემთხვევაში წარდგინებით მიმართოს საქართველოს საერთო სასამართლოების მოსამართლეთა სადისციპლინო კოლეგიას რაიონული (საქალაქო) ან სააპელაციო სასამართლოს მოსამართლის საქმეთა განხილვისაგან ჩამოცილების შესახებ გადაწყვეტილების მისაღებად“. შესაბამისად, დასახელებული ნორმა მოსამართლის განსახილველი საქმეებიდან ჩამოცილების პროცედურის დაწყებისთვის ითვალისწინებს არა სრული შემადგენლობის ორ მესამედს, არამედ უფრო დაბალ კვორუმს - სრული შემადგენლობის უმრავლესობას.

მოსამართლის განსახილველ საქმეთა ჩამოცილების შესახებ საბოლოო გადაწყვეტილებას იღებს სადისციპლინო კოლეგია. კანონმდებლობის ანალიზიდან ნათლად ჩანს, რომ კოლეგიის კომპეტენცია ამ პროცესში შემოიფარგლება მხოლოდ ორგანული კანონის 45-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტების არსებობის დადგენით. საბჭოს როლი კი არა მხოლოდ შესაბამისი წინაპირობებზე მსჯელობაა, არამედ მისი კონსტიტუციური ფუნქციის შესრულებაა, რაც გულისხმობს მოსამართლის დამოუკიდებლობისა და შეუცვლელობის უზრუნველყოფას. ამ მიზნით, რათა გამოირიცხოს ყოველგვარი თვითნებობისა და ვიწროდ კორპორაციული მიზნების არსებობა, როგორც ზემოთ, აღინიშნა, კონსტიტუციის მოთხოვნაა, რომ მოსამართლის განწესებასთან და მისი საქმიანობის შეუფერხებლობასთან დაკავშირებული გადაწყვეტილებას ლეგიტიმაცია ქონდეს საბჭოს სრული შემადგენლობის არანაკლებ ორი მესამედის უმრავლესობით.

საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკა მეტყველებს იმაზე, რომ არსებობს სხვადასხვა საჯარო თანამდებობიდან გათავისუფლებისაგან დაცვის ერთმანეთისაგან განსხვავებული გარანტიები. რაც უფრო მაღალია ამა თუ იმ თანამდებობის პირის დამოუკიდებლობისა და მის საქმიანობაში ჩაურევლობის ინტერესი, მით უფრო მეტი დასაბუთება მოითხოვება ამგვარი პირის თანამდებობიდან გასათავისუფლებლად, საკონსტიტუციო სასამართლომ ერთ-ერთ საქმეზე განმარტა, რომ „ამა თუ იმ სახელმწიფო თანამდებობის მიმართ მოქმედი უფლების დაცვის კონსტიტუციური სტანდარტები შეიძლება გამომდინარეობდეს მისი კონსტიტუციური სტატუსიდან. ამასთან, მაღალი კონსტიტუციური სტანდარტის აუცილებლობა შეიძლება განსახორციელებელი საქმიანობის თავისებურებას უკავშირდებოდეს, რამდენადაც განსაზღვრული ტიპის სახელმწიფო თანამდებობა, მისი შინაარსით და დანიშნულებით განსაკუთრებულ კონსტიტუციურ დაცვას საჭიროებს. ამგვარი გარანტიების არარსებობის შემთხვევაში ზოგიერთი სახელმწიფო სამსახურის კონსტიტუციურ-სამართლებრივი გარანტიები ფიქტიურ ხასიათს მიიღებდა.“^{^[106]}

სადავო ნორმით ვიღებთ, მოცემულობას, როდესაც მოსამართლე განწესებულია საბჭოს სრული შემადგენლობის არანაკლებ ორი მესამედის უმრავლესობის გადაწყვეტილებით, რაც მისი ლეგიტიმაციისა და დამოუკიდებლობის განსაკუთრებით მაღალი კონსტიტუციური სტანდარტია, მიუხედავად ამისა მოსამართლე ფაქტობრივად იგი ვერ ახორციელებს უფლებამოსილებას უფრო დაბალი ლეგიტიმაციის მქონე გადაწყვეტილების საფუძველზე. სადავო ნორმამ, შესაძლებლობა მისცა სრული შემადგენლობის უმრავლესობას გააუქმოს უფრო მაღალი ლეგიტიმაციის მქონე გადაწყვეტილება.

საბჭოსთვის გადაწყვეტილების მისაღებად დადგენილი მაღალი - სრული შემადგენლობის არანაკლებ ორი მესამედის - კვორუმის შემცირება სრული შემადგენლობის უმრავლესობამდე იწვევს გადაწყვეტილების ლეგიტიმაციის შემცირებასთან ერთად, საბჭოში კორპორატივიზმის რისკების გაძლიერებას. მაღალი კვორუმის პირობებში დამოუკიდებლად საბჭოს მოსამართლე და არამოსამართლე წევრებს არ აქვთ შესაძლებლობა მიიღონ გადაწყვეტილება. სრული შემადგენლობის უმრავლესობით კი შესაძლებელია მხოლოდ მოსამართლე წევრების გადაწყვეტილების საფუძველზე მოსამართლის ჩამოცილებაზე საქმეთა განხილვისგან. მოსარჩელეთა მოსაზრებით, სადავო ნორმა იწვევს არა მხოლოდ ლეგიტიმაციის შემცირებას, არამედ საბჭოს მოქმედებას მხოლოდ ვიწროდ მიმართული კორპორატიული ინტერესების შესაბამისად. მოსამართლე ფაქტობრივად დამოკიდებული ხდება მხოლოდ საბჭოს მოსამართლე წევრების გადაწყვეტილებაზე, რაც უხეშად დაარღვევს მისი დამოუკიდებლობისა და მიუკერძოებლობას. ასევე, აზრი დაეკარგება კონსტიტუციით განსაზღვრულ საბჭოს დაკომპლექტების წესის მნიშვნელობას.

დამატებით, 45-ე მუხლის პირველ პუნქტთან ერთად სასამართლომ უნდა შეაფასოს ამავე მუხლის მეორე პუნქტის კონსტიტუციურობა. აღნიშნული დებულების თანახმად, იმ შემთხვევაში თუ საბჭო მიიღებს მოსამართლის განსახილველ საქმეთა ჩამოცილებასთან დაკავშირებით საქართველოს საერთო სასამართლოების მოსამართლეთა სადისციპლინო კოლეგიისათვის წარდგინებით მიმართვის შესახებ გადაწყვეტილებას, საბჭო სრული შემადგენლობის უმრავლესობის მხარდაჭერის შემთხვევაში ნიშნავს წარმომადგენელს, რომელიც მონაწილეობას მიიღებს საქართველოს საერთო სასამართლოების მოსამართლეთა სადისციპლინო კოლეგიის მიერ წარდგინების განხილვასთან დაკავშირებულ სამართალწარმოებაში, ხოლო საქართველოს საერთო სასამართლოების მოსამართლეთა სადისციპლინო კოლეგიის გადაწყვეტილების გასაჩივრების შემთხვევაში − აგრეთვე უზენაესი სასამართლოს სადისციპლინო პალატის მიერ საჩივრის განხილვასთან დაკავშირებულ სამართალწარმოებაში.

სასამართლომ საბჭოს წარმომადგენლის დანიშვნა უნდა განიხილოს გადაწყვეტილების მიღებისთვის საბჭოსთვის გადაწყვეტილების მისაღებად კონსტიტუციით დადგენილ სტანდარტთან ერთობლიობაში. როგორც ზემოთ აღინიშნა, მოსამართლის საქმეთა განხილვისგან ჩამოცილების პროცედურის დაწყების შესახებ გადაწყვეტილების მიღების კვორუმი ეწინააღმდეგება კონსტიტუციის 63-ე მუხლის მე-6 პუნქტის მეხუთე წინადადებას, რომლის მიხედვითაც საბჭომ გადაწყვეტილება არა სრული შემადგენლობის არამედ ორი მესამედის უმრავლესობის მხარდაჭერით უნდა მიიღოს. ამ ფონზე, კი ლოგიკურია კონსტიტუციით განსაზღვრულმა იმავე სუბიექტმა (საბჭოს სრული შემადგენლობის ორი მესამედის უმრავლესობამ) დანიშნოს წარმომადგენელი სადიციპლინო კოლეგიაში ან/და უზენაესი სასამართლოს საკვალიფიკაციო პალატაში, რომელმაც მიიღო გადაწყვეტილება და მიმართა სადისციპლინო კოლეგიას მოსამართლის საქმეთა განხილვისგან ჩამოცილების შუამდგომლობით. სამართლებრივი ლოგიკას, რომლის მიხედვითაც შუამდგომლობის ავტორი უნდა ნიშნავდეს მის წარმომადგენელს იზიარებს კანონმდებელიც. აღსანიშნავია, რომ სადავო ნორმაში არსებული გადაწყვეტილების მისაღებად დადგენილი კვორუმი, მიუხედავად მისი არაკონსტიტუციურობისა, თანაბარია სადიციპლინო კოლეგიაში ან/და უზენაესი სასამართლოს საკვალიფიკაციო პალატაში წარმომადგენლის დანიშვნის კვორუმისა.

ყოველივე ზემოაღინშნული გარემოებიდან გამომდინარე, „საერთო სასამართლოების შესახებ“ ორგანული კანონის 45-ე მუხლის პირველი პუნქტის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც იუსტიციის უმაღლეს საბჭოს ანიჭებს უფლებამოსილებას მიმართოს საქართველოს საერთო სასამართლოების მოსამართლეთა სადისციპლინო კოლეგიას რაიონული (საქალაქო) ან სააპელაციო სასამართლოს მოსამართლის საქმეთა განხილვისაგან ჩამოცილების შესახებ გადაწყვეტილების მისაღებად სრული შემადგენლობის ორ მესამედზე ნაკლები მხარდაჭერით ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის 63-ე მუხლის მე-6 პუნქტის მეხუთე წინადადებას.

7. „საერთო სასამართლოების შესახებ“ ორგანული კანონის 45-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტის შესაბამისობა საქართველოს კონსტიტუციის 25-ე მუხლის პირველ პუნქტთან.

სადავო ნორმის შინაარსი: სადავო ნორმის მიხედვით, მოსამართლის საქმეთა განხილვისგან ჩამოცილების საფუძველია: მის წინააღმდეგ დაწყებული სისხლისსამართლებრივი დევნა.

7.1. კონსტიტუციის 25-ე მუხლის პირველი პუნქტით დაცული სფერო.

7.2. დაცულ სფეროში ჩარევა.

სადავო ნორმა წარმოადგენს მოსამართლის საქმეთა განხილვისგან ჩამოცილების ერთ-ერთ საფუძველს, რაც გულისხმობს მოსამართლის უფლებამოსილების, ასევე ხელფასისა და სხვა მატერიალური შეღავათების გაცემის შეჩერებას.^{^[107]} იგი ვეღარ განიხილავს, ვერ მიმდინარე და ვერც ახალ საქმეებს. ფაქტობრივად მოსამართლე დროებით გადაყენებულია თანამდებობიდან და ვერ ახორციელებს მის სამოსამართლო საქმიანობას. შედეგად, სადავო ნორმით სახეზე გვაქვს მაღალი ინტენსივობის ჩარევა მოსამართლის კონსტიტუციის 25-ე მუხლის პირველი პუნქტით გარანტირებულ საჯარო თანამდებობის შეუფერხებლად განხორციელების უფლებაში.

7.3. სადავო ნორმის მიმართება სისხლის სამართლის საპროცესო კანონმდებლობასთან

პირველ რიგში აღსანიშნავია, რომ პირის მიმართ სისხლისსამართლებრივი დევნის დაწყება არის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით განსაზღვრული პროცესუალური ქმედება, რომლის შედეგადაც პირს წარედგინება ბრალი. ^{^[108]} ამრიგად, სადავო ნორმა უშუალოდ ზემოქმედებს იმ მოსამართლის უფლებრივ მდგომარეობაზე, რომელსაც ბრალი აქვს წაყენებული სისხლის სამართლის კანონმდებლობის შესაბამისად.

სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი (შემდგომში საპროცესო კოდექსი) ორგანული კანონის პარალელურად ცნობს მოსამართლის თანამდებობიდან გადაყენების პროცედურას. საპროცესო კოდექსის 159-ე მუხლის მიხედვით, ბრალდებულის თანამდებობიდან (სამუშაოდან) გადაყენება შეიძლება, თუ არსებობს დასაბუთებული ვარაუდი, რომ ამ თანამდებობაზე (სამუშაოზე) დარჩენით იგი ხელს შეუშლის გამოძიებას, დანაშაულის შედეგად მიყენებული ზიანის ანაზღაურებას ან განაგრძობს დანაშაულებრივ საქმიანობას. მიუხედავად იმისა, რომ მოსამართლის განსახილველ საქმეებიდან ჩამოცილება და მოსამართლის თანამდებობიდან გადაყვანა ტერმინოლოგიურად განსხვავდება, მისი შინაარსი ერთნაირია. ორივე შემთხვევაში, მოსამართლე დროებით ვერ ახორციელებს სამოსამართლო საქმიანობას და მოკლებულია იმ სოციალურ გარანტიებს, რაც მას სამოსამართლო საქმიანობის განმავლობაში უნდა მიეღო.

კიდევ ერთი მსგავსება, რომელიც ამ ორ პროცედურას ახასიათებს არის მათი ხანგრძლივობა. საპროცესო კოდექსისა და ორგანული კანონის მიხედვით, მოსამართლის უფლებამოსილების დროებით შეჩერება მოქმედებს მის მიმართ გამამართლებელი განაჩენის გამოტანამდე. ხოლო გამამტყუნებელი განაჩენის შემთხვევაში ორგანული კანონი მოსამართლის თანამდებობიდან გადაყენებას ითვალისწინებს.

განსხვავებით ორგანული კანონისა, საპროცესო კოდექსი მოსამართლის თანამდებობიდან გადაყენების განსხვავებულ საფუძვლებს ქმნის. ზემოთ დასახელებული ნორმის თანახმად, ბრალდებამ დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტით უნდა დაადასტუროს, რომ მოსამართლის თანამდებობაზე დატოვებით, მისი მხრიდან მოსალოდნელია სამოსამართლო საქმიანობის გამოყენება გამოძიებისთვის ხელის შეშლის მიზნით ან ხელს შეუშლის დანაშაულის შედეგად მიყენებული ზიანის ანაზღაურებას ან განაგრძობს დანაშაულებრივ საქმიანობას. ორგანული კანონი კი, მოსამართლის განსახილველ საქმეებიდან ჩამოცილების საფუძვლად ბლანკეტურად მხოლოდ მის მიმართ სისხლისსამართლებრივი დევნის დაწყებას მიუთითებს.

პარალელურად ამისა, საპროცესო კოდექსის 162-ე მუხლის მეორე ნაწილის მიხედვით, მოსამართლის თანამდებობიდან გადაყენების მოთხოვნის სასამართლოსთვის შუამდგომლობით მიმართვა გენერალური პროკურორის უფლებამოსილებას წარმოადგენს.^{^[109]} სადავო ნორმით კი იქმნება ანალოგიური კანონმდებლობა, სადაც საბჭო არის უფლებამოსილი სრული შემადგენლობის უმრავლესობით (რომლის არაკონსტიტუციურობაზე ზემოთ იქნა განხილული) მიმართოს საკვალიფიკაციოს პალატას მოსამართლისთვის საქმეთა განხილვიდან ჩამოცილების შუამდგომლობით. კონსტიტუციის 64-ე მუხლის პირველი პუნქტის მიხედვით, საერთო სასამართლოების დამოუკიდებლობისა და ეფექტიანობის უზრუნველყოფის, მოსამართლეთა დანიშვნისა და გათავისუფლების და სხვა ამოცანების შესრულების მიზნით იქმნება საერთო სასამართლოების სისტემის ორგანო − საბჭო. საბჭოს კომპეტენცია შემოფარგლულია კონსტიტუციით და იგი ვერ იქნება სისხლისსამართლებრივი საპროცესო მოქმედების მონაწილე. ამდენად, ვიღებთ სურათს, როდესაც სისხლის სამართლის საპროცესო მოქმედების განხორციელების შუამდგომლობით გამოდის იუსტიციის უმაღლესი საბჭო, რაც აშკარად სცდება მისი უფლებამოსილების კონსტიტუციურ ფარგლებს და არ შეესაბამება მისი, როგორც სასამართლო სისტემის ორგანოს, კონსტიტუციურ სტატუსს.

სისხლისსამართლებრივი ნორმების ანალიზიდან გამომდინარე, მოსამართლის თანამდებობიდან ჩამოცილება არის საპროცესო მექანიზმი, რომლის შედეგადაც კანონმდებელი პრევენციულად მოქმედებს, რათა მოსამართლემ არ გამოიყენოს მისი უფლებამოსილება და არ ჰქონდეს უკანონო ზემოქმედება მის წინააღმდეგ მიმდინარე სისხლისსამართლებრივ დევნაზე. აღნიშნული წარმოადგენს არა საბჭოს, არამედ გენერალურო პროკურორის უფლებამოსილებას.

7.4. თანაზომიერების პრინციპი;

7.4.1. ლეგიტიმური მიზანი;

საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ დამკვიდრებული პრაქტიკის მიხედვით, „ლეგიტიმური მიზნის არარსებობის პირობებში, ადამიანის უფლებაში ნებისმიერი ჩარევა თვითნებურ ხასიათს ატარებს და უფლების შეზღუდვა საფუძველშივე გაუმართლებელი, არაკონსტიტუციურია ნორმის შემდგომი შემოწმების გარეშე.“^{^[110]} გამომდინარე აქედან, პირველ რიგში, უნდა შემოწმდეს თუ რამდენად არსებობს ლეგიტიმური მიზანი, რის საფუძველზეც შესაძლოა შეიზღუდოს მოსამართლისთვის საჯარო თანამდებობის შეუფერხებლად განხორციელების უფლება.

სადავო ნორმის შინაარსიდან გამომდინარე, შესაძლოა საკანონმდებლო ორგანოს მიერ დასახელებული ლეგიტიმური მიზანი იყოს მოსამართლის მხრიდან სისხლის სამართლის მართლმსაჯულების პროცესზე არასათანადო ზემოქმედების პრევენცია ან/და საზოგადოებრივი უსაფრთხოების დაცვა. სისხლისსამართლებრივი დევნის პირობებში იზრდება რისკი, რომ არა მხოლოდ მოსამართლემ, არამედ ნებისმიერმა ბრალდებულმა თანამდებობის პირმა გამოიყენოს სამსახურეობრივი უფლებამოსილება და არასათანადო ზემოქმედება მოახდინოს გამოძიების ან საპროცესო მოქმედებებზე ან/და განაგრძოს დანაშაულებრივი საქმიანობა. გამომდინარე აქედან, მოსარჩელე იზიარებს დასახელებული საფრთხეების პრევენციის მიზნით კანონმდებლობაში შესაბამისი ნორმების არსებობის ინტერესს.

მიუხედავად ამისა, მოსარჩელე ვერ გაიზიარებს ნორმის არსებობისთვის შესაძლო ლეგიტიმურ მიზანს - თავიდან იქნას აცილებული მოსამართლის მიერ მისი სამსახურეობრივი უფლებამოსილების გამოყენებით დისციპლინურ სამართალწარმოებაზე არასათანადო ზემოქმედება. ორგანულ კანონში მოქმედებს შესაბამისი ნორმები, რომელიც არეგულირებს, როგორც მოსამართლის დისციპლინური დევნის საფუძვლებს, დისციპლინური გადაცდომის სახეებს, აგრეთვე, სამართალწარმოების პროცედურებს. ^{^[111]} ხოლო იმ შემთხვევაში თუ დისციპლინური სამართალწარმოების დროს გამოიკვეთა დანაშაულის ნიშნები, ორგანული კანონის მიხედვით, დისციპლინური სამართალწარმოება ჩერდება და შესაბამისი თანამდებობის ორგანო ან კოლეგია მიმართავს საქართველოს პროკურატურას კანონმდებლობით დადგენილი წესით. ^{^[112]} გამომდინარე აქედან, ორგანული კანონი ცალსახად მიუთითებს, რომ მისი რეგულირების სფეროს წარმოადგენს მოსამართლეთა მიმართ დისციპლინური დევნის და არა სისხლისსამართლებრივი დევნის საკითხები.

7.4.2. გამოსადეგობა და აუცილებლობა;

საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკის თანახმად, „მიუხედავად იმისა, რომ სადავო ნორმას გააჩნია ლეგიტიმური მიზანი, ეს თავისთავად არ არის საკმარისი სადავო ნორმის კონსტიტუციასთან შესაბამისობის დასადგენად. ამისათვის აუცილებელია არსებობდეს ლოგიკური კავშირი საკანონმდებლო რეგულირებასა და მისაღწევ მიზანს შორის. ამასთანავე, სადავო ნორმით დაწესებული შეზღუდვა უნდა იყოს პროპორციული და არსებობდეს სამართლიანი ბალანსი შეზღუდულ უფლებასა და საპირწონე ინტერესს შორის“.^{^[113]}

სარჩელის „7.3.“ პუნქტში განხილული სისხლისსამართლებრივი ნორმების ანალიზიდან გამომდინარე ცალსახაა, რომ მოსამართლის უფლებამოსილების დროებით შეჩერება სისხლის სამართლის პროცესის ნაწილია, რომლის მიზანია მოსამართლის მხრიდან მისი სამსახურეობრივი უფლებამოსილების გამოყენებით გამოძიებაზე და საპროცესო მოქმედებებზე ხელშეშლის პრევენცია. მოსარჩელეთა აზრით, საპროცესო კანონმდებლობა 2021 წლის 30 დეკემბრის საკანონმდებლო ცვლილების მიღებამდეც იძლეოდა დასახელებული ლეგიტიმური მიზნის მიღწევის შესაძლებლობას. შედეგად, კანონმდებელმა ყოველგვარი აუცილებლობის გარეშე სადავო ნორმით შექმნა ალტერნატიული პროცედურა იგივე ლეგიტიმური მიზნის მიღწევისთვის.

დამატებით, აღსანიშნავია, რომ სადავო ნორმით, რომლითაც შეიქმნა მოსამართლის სისხლის სამართლებრივი დევნის განმავლობაში თანამდებობიდან დროებით გადაყენებისთვის ალტერნატიული პროცედურა, ითვალისწინებს მოსამართლის საჯარო თანამდებობის შეუფერხებლად განხორციელების უფლების დაცვისთვის სისხლისსამართლებრივ კანონმდებლობაზე დაბალ სტანდარტს. იმ შემთხვევაში მოსამართლის უფლებამოსილების შეჩერება საპროცესო კანონმდებლობით განხორციელდება, ამისთვის ბრალდების მხარე ვალდებულია საქმის განმხილველი მოსამართლის წინაშე წარადგინოს მტკიცებულებები, რომელიც ერთობლიობაში დააკმაყოფილებს დასაბუთებული ვარაუდის სტანდარტს, რომლითაც დამტკიცდება, რომ მოსამართლის თანამდებობაზე დარჩენით იგი ხელს შეუშლის გამოძიებას, დანაშაულის შედეგად მიყენებული ზიანის ანაზღაურებას ან განაგრძობს დანაშაულებრივ საქმიანობას. სადავო ნორმით, კი მოსამართლის მიმართ ბრალის წაყენების შემდგომ ავტომატურად უჩერდება მას სამოსამართლო უფლებამოსილება ყოველგვარი დამატებითი დასაბუთების გარეშე.

სასამართლომ უნდა გაამახვილოს სადავო ნორმის იმ ნაწილზე ყურადღება, რომლითაც მოსამართლის განსახილველ საქმეებიდან ჩამოცილება ხდება ბლანკეტურად მისი სისხლისსამართლებრივი დევნის განმავლობაში. აღსანიშნავია, რომ საპროცესო კანონმდებლობით მოსამართლის დისკრეციაა თუ რა ვადით ჩამოსცილდება მოსამართლე მის მიერ დაკავებულ თანამდებობას.^{^[114]} სისხლის სამართლის საქმის განმხილველი მოსამართლე ვალდებულია ინდივიდუალური გარემოებების გათვალისწინებით მიიღოს მოსამართლის თანამდებობიდან დროებით გადაყენების შესახებ გადაწყვეტილება. გამომდინარე აქედან, სადავო ნორმით იზრდება თვითნებობის რისკი.

მნიშვნელოვანია, რომ სისხლისსამართლებრივი დევნის დაწყება a priori არ არის მისთვის საქმეთა განხილვისგან ჩამოცილების საფუძველი. კანონმდებლის მხრიდან მსგავსი ბლანკეტური მიდგომა უხეშად ლახავს მოსამართლის უფლებას შეუფერხებლად განახორციელოს სამოსამართლო საქმიანობა. ნორმა არ ითვალისწინებს მოსამართლეთათვის გამოყენებული ზომის ინდივიდუალიზაციის შესაძლებლობას. შესაძლოა არც სისხლისსამართლებრივი დევნის განმავლობაში არ დადგეს მისი თანამდებობიდან გადაყენების აუცილებლობა, მიუხედავად ამისა სადავო ნორმა შესაძლებლობას აძლევს საბჭოს მიმართოს საკავალიფიკაციო პალატას მოსამართლის მოსამართლის საქმეთა განხილვისგან ჩამოცილების შუამდგომლობით. ამასთანავე, ნორმის ბლანკეტური შინაარსის პირობებში, სადავო ნორმა სადისციპლინო კოლეგიას არ უტოვებს არავითარ დისკრეციას და მასთან ერთად - შესაბამის კრიტერიუმებსა თუ სახელმძღვანელო პრინციპებს, რომელთა მეშვეობითაც კოლეგია თავად შეაფასებდა ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში მოსამართლის საქმეთა განხილვისგან ჩამოცილების საფუძვლებსა და მიზანშეწონილობას.

საკონსტიტუციო სასამართლოს არაერთი გადაწყვეტილება აქვს, რომლითაც კონსტიტუციით დადგენილი უფლებების მზღუდავი ნორმები არაკონსტიტუციურად ცნო მისი ბლანკეტური შინაარსიდან გამომდინარე. სასამართლომ ერთ-ერთ საქმეზე საჯარო სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-17 მუხლის „ბ“ ქვეპუნქტის სიტყვები „გამოძიების ქვეშ ან“ საქართველოს კონსტიტუციის 29-ე მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებთან მიმართებით (2018 წლის 16 დეკემბრამდე მოქმედი რედაქცია) შეუსაბამობა დაადგინა. დასახელებული ნორმა საჯარო სამსახურში მიღებას უზღუდავდა მათ შორის ბრალდებულ პირებს.^{^[115]} საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, „გამოძიებაზე ზემოქმედების რისკის გამო თანამდებობის დაკავების უფლების შეზღუდვა შეიძლება განხორციელდეს კონკრეტული სისხლის სამართლის საქმის ინდივიდუალური გარემოებების შეფასების შედეგად. კერძოდ, უფლებამოსილი ორგანოს მიერ უნდა დადგინდეს ობიექტური შინაარსობრივი კავშირი დასაკავებელ თანამდებობასა და პირისთვის შერაცხულ ქმედებას შორის. აგრეთვე უნდა არსებობდეს გარემოებები, რომელიც მიუთითებს პირის მიერ მტკიცებულებათა განადგურების ან/და მოწმეებზე ზემოქმედების საფრთხის რეალურობაზე.“^{^[116]} დამატებით, სასამართლომ აღნიშნა, რომ „აღნიშნულის საპირისპიროდ, სადავო ნორმა თანამდებობის დაკავების შეზღუდვას უკავშირებს არა გამოძიების ხელშეშლის კონკრეტული საფრთხის არსებობას, არამედ ბლანკეტურად ადგენს შეზღუდვას გამოძიების ქვეშ მყოფი ყველა პირის მიმართ. პირის სამსახურებრივ საქმიანობას შესაძლოა საერთოდ არ ჰქონდეს კავშირი დანაშაულის გამოძიებისა და მართლმსაჯულების განხორციელების პროცესთან, მისი ფუნქციონალური დატვირთვა არ იძლეოდეს საქმისათვის მნიშვნელოვანი მტკიცებულებების/დოკუმენტებისადმი ხელმისაწვდომობის შესაძლებლობას ან სამსახურებრივი იერარქიიდან, ბრალდებულის პიროვნული მახასიათებლებიდან და თანამშრომლებთა ურთიერთობის ხასიათიდან გამომდინარე, გამორიცხავდეს მოწმეებზე ზემოქმედების საფრთხის რეალურობას. აღნიშნულიდან გამომდინარე, სადავო ნორმით დადგენილია უფრო ფართო შეზღუდვა, ვიდრე ეს საჭიროა ლეგიტიმური მიზნის მისაღწევად, კრძალავს თანამდებობის დაკავებას მაშინაც, როდესაც სისხლის სამართლის საქმეზე მართლმსაჯულების განხორციელების ინტერესი ამას არ მოითხოვს. შესაბამისად, სადავო ნორმით დადგენილი შეზღუდვა სისხლის სამართლის საქმეზე მართლმსაჯულების ხელშეშლის აღკვეთის ლეგიტიმური მიზნის მიღწევის არაპროპორციულ საშუალებას წარმოადგენს.“^{^[117]}

ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სადავო ნორმის თვითნებურად გამოყენების შესაძლებლობითა და ბლანკეტური ხასიათი მისი კონსტიტუციის 25-ე მუხლის პირველს პუნქტთან შეუსაბამობას იწვევს.

7.4.3. პროპორციულობა ვიწრო გაგებით

თანაზომიერების პრინციპის აღნიშნული ელემენტის მოთხოვნაა, რომ „უფლების შეზღუდვისას კანონმდებელმა დაადგინოს სამართლიანი ბალანსი შეზღუდულ და დაცულ ინტერესებს შორის“.^{^[118]}

როგორც ზემოთ აღინიშნა, საქართველოს კანონმდებლობა ცალსახად მიაკუთვნებს მოსამართლის უფლებამოსილების შეჩერების მექანიზმს სისხლისსამართლებრივი პროცესის ნაწილად. გამომდინარე აქედან, კანონმდებელს შეეძლო საერთოდ არ შემოტანა აღნიშნული სადავო ნორმა ორგანულ კანონში, რადგან მოქმედი საპროცესო კოდექსის ნორმები იძლევიან ბრალდებული მოსამართლის მხრიდან მისი სამსახურებრივი უფლებამოსილების საგამოძიებო და საპროცესო მოქმედებებზე არასათანადო ზემოქმედებისთვის პრევენციულ ნორმებს. მეტიც, საპროცესო ნორმები მოსამართლის უფლებათა დაცვისა და გამოძიებისა და ბრალდებულის ინტერესთა სამართლიანი ბალანსისთვის უკეთეს პირობებს ქმნიან, ბრალდების მხარისთვის შუამდგომლობის დასაბუთების მოთხოვნითა და სამსახურეობრივი უფლებამოსილების შეჩერებისთვის კონკრეტული ვადის ინდივიდუალიზებით.

მეტიც, იმ შემთხვევაში თუ კანონმდებელი ორგანულ კანონში სადავო ნორმას არ გაითვალისწინებდა, საფრთხე არ შეექმნებოდა მის მიმართ დაწყებული დისციპლინური წარმოების კანონმდებლობის მიხედვით წარმართვის პროცესს. ორგანული კანონის 45-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტით, შესაძლებელია მოსამართლე ჩამოცილდეს საქმეთა განხილვას, თუ არსებობს დასაბუთებული ვარაუდი, რომ შესაბამის თანამდებობაზე დარჩენით მოსამართლე ხელს შეუშლის დისციპლინურ სამართალწარმოებას ან/და დისციპლინური გადაცდომით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურებას ან/და განაგრძობს სამუშაო დისციპლინის დარღვევას.

კანონმდებელს სადავო ნორმის არსებობის პირობებში სულ მინიმუმ უნდა გაეთვალისწინებინა ის კრიტერიუმები და საფუძვლები, რაც ბრალდებულად ცნობილი მოსამართლის საქმეთა განხილვისგან ჩამოცილების წინაპირობა გახდებოდა.

ამგვარად, აშკარაა, რომ ლეგიტიმური მიზნების მისაღწევად, შესაძლოა უფლების ნაკლები ინტენსივობით მზღუდავი საკანონმდებლო რეგულირების გამოყენება რომელიც მოსამართლის საჯარო სამსახურში თანამდებობის შეუფერხებლად განხორციელების შეზღუდვას დაუშვებს კონკრეტული გარემოებების გათვალისწინებით და არ იქნება ბლანკეტური ხასიათის. სადავო ნორმით დადგენილი ზოგადი შეზღუდვა ვერ აკმაყოფილებს კონსტიტუციის 25-ე მუხლის პირველი პუნქტით დადგენილ მოთხოვნებს.

8. „საერთო სასამართლოების შესახებ“ 45-ე მუხლის მე-5 პუნქტის ის ნორმატიული შინაარსის შესაბამისობა საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტთან, რომელიც მოსამართლეს არ აძლევს საქართველოს საერთო სასამართლოების მოსამართლეთა სადისციპლინო კოლეგიის მიერ მიღებული გადაწყვეტილების გასაჩივრების შესაძლებლობას იმ შემთხვევაში, როდესაც მოსამართლის ჩამოცილება საქმეთა განხილვიდან გრძელდება მიუხედავად იმისა, რომ აღარ არსებობს ამის კანონმდებლობით განსაზღვრული საფუძველი;

8.1. კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველი პუნქტით დაცული სფერო;

აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით რელევანტურია სარჩელის „5.1.“ პუნქტში არსებული მსჯელობა.

8.2. დაცულ სფეროში ჩარევა;

სადავო ნორმის მიხედვით, საბჭოს წარდგინებასთან დაკავშირებით საქართველოს საერთო სასამართლოების მოსამართლეთა სადისციპლინო კოლეგიის მიერ მიღებული გადაწყვეტილება მოსამართლის საქმეთა საქმეთა განხილვისგან ჩამოცილების შესახებ დისციპლინური საქმის მხარეებმა შეიძლება მისი ჩაბარებიდან 3 სამუშაო დღის ვადაში გაასაჩივრონ უზენაესი სასამართლოს სადისციპლინო პალატაში. ამ ვადის აღდგენა ან გაგრძელება არ დაიშვება. საჩივარი უნდა წარედგინოს საქართველოს საერთო სასამართლოების მოსამართლეთა სადისციპლინო კოლეგიას. საჩივრის მიღებიდან 2 სამუშაო დღის ვადაში საქართველოს საერთო სასამართლოების მოსამართლეთა სადისციპლინო კოლეგიის თავმჯდომარე დისციპლინურ საქმეს საჩივართან ერთად გადასცემს უზენაესი სასამართლოს სადისციპლინო პალატას და ამის შესახებ ატყობინებს დისციპლინური საქმის მხარეებს.

გამომდინარე აქედან, გადაწყვეტილების ჩაბარებიდან 3 დღის ვადის გასვლის შემდგომ, სადავო ნორმა აღარ ითვალისწინებს იმ საფუძვლების გადამოწმების შესაძლებლობას, რაზე დაყრდნობითაც კონკრეტული მოსამართლის საქმეთა განხილვისგან ჩამოცილების გადაწყვეტილება მიიღო საქართველოს საერთო სასამართლოების მოსამართლეთა სადისციპლინო კოლეგიამ. მოსამართლეს ერთმევა უფლებამოსილება გაასაჩივროს საბჭოს გადაწყვეტილება თუ აღმოიფხვრა ჩამოცილების საფუძვლები.

პარალელურად, აღსანიშნავია, რომ საბჭოს მიერ მოსამართლის საქმეთა განხილვისგან ჩამოცილების შესახებ გადაწყვეტილება არსებითად ზემოქმედებას ახდენს მოსამართლის კონსტიტუციის 25-ე მუხლით დაცულ უფლებაზე - შეუფერხებლად განახორციელოს საჯარო თანამდებობა (დეტალურად იხ. სარჩელის „7.2“ პუნქტი), მოსარჩელეთა აზრით, კანონმდებელი ვალდებულია შექმნას მყარი საკანონმდებლო გარანტია, რომლითაც მოსამართლეს შეეძლება გადაამოწმოს მის მიმართ მიღებული განსაკუთრებით მზღუდავი ხასიათის გადაწყვეტილების კანონიერება და შედეგად დაიცვას მისი უფლებები.

დამატებით, სადავო ნორმა არ ადგენს რაიმე მექანიზმს, რომლითაც მოსამართლეს ექნება შესაძლებლობა მიმართოს შესაბამის უფლებამოსილ ორგანოს და მოითხოვოს მისი საქმეთა განხილვისგან ჩამოცილების შესახებ გადაწყვეტილების გაუქმება თუკი მივლინების საფუძველი ვადაზე ადრე აღმოიფხვრა.

8.3. უფლების შეზღუდვის მართლზომიერება;

პრაქტიკაში შეიძლება იყოს შემთხვევას, როდესაც აღარ არსებობს მოსამართლის განსახილველი საქმეებიდან ჩამოცილების საფუძველი, თუმცა ჩამოცილება მაინც არ წყდება. ამ შემთხვევაში მოსამართლეს არ აქვს მის მიმართ გამოყენებული ზომის გაუქმების შესაძლებლობა. სრულიად გაუგებარია თუ რა ლეგიტიმური მიზანი ამოძრავებს კანონმდებელს, როდესაც ორგანული კანონის 45 მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტებით განსაზღვრული რომელიმე გარემოება აღმოიფხვრება და, მიუხედავად ამისა მოსამართლეს კვლავ შეზღუდული ექნება მოსთხოვოს მისი საქმეთა განხილვისგან ჩამოცილების შესახებ გადაწყვეტილების გაუქმება.

საკონსტიტუციო სასამართლოს პრეცედენტული სამართლით, „რაც უფრო ინტენსიურია პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილებიდან მომდინარე უფლების შეზღუდვა, მით უფრო მაღალია ხსენებული გადაწყვეტილების სააპელაციო სასამართლოში გასაჩივრების ინტერესი“. მოსარჩელეთა მოსაზრებით, აღნიშნული კონსტიტუციური სტანდარტი უნდა გავრცელდეს საბჭოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილების გასაჩივრების შესაძლებლობაზეც. დამატებით, სასამართლომ ერთ-ერთ საქმეზე განმარტა, „პირისათვის პასუხისმგებლობის დაკისრების შესახებ გადაწყვეტილების გასაჩივრების უფლების მნიშვნელობიდან გამომდინარე, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ ... სახდელდადებული პირებისათვის დაჯარიმების ან/და გაძევების გამოყენების შესახებ სასამართლოს განკარგულების გასაჩივრების აკრძალვა არათანაზომიერად ზღუდავს პირის სამართლიანი სასამართლოს უფლებას და არაკონსტიტუციურია საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველ პუნქტთან (2018 წლის 16 დეკემბრამდე არსებულ რედაქციასთან) მიმართებით“. აღსანიშნავია, რომ მოსამართლის საქმეთა განხილვისგან ჩამოცილება წარმოადგენს მის საქმიანობაში მაღალი ინტენსივობით ჩარევას, მოსამართლის უფლებამოსილებათა დროებით შეჩერებას, (რაზეც ზემოთ იქნა ვრცლად განხილული) მეტიც იგი უტოლდება მისთვის დისციპლინური სახდელის დადებას. გამომდინარე აქედან, კანონმდებელი ვალდებულია დაადგინოს ეფექტური გასაჩივრების მექანიზმი. სასამართლომ უნდა გაითვალისწინოს, რომ ორგანული კანონის 45-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტებში არსებული გარემოებები შესაძლოა აღმოიფხვრას. მაგალითად, მოსამართლის მიმართ შეწყდეს სისხლისსამართლებრივი დევნა ან აღარ მიმდინარეობს მის მიმართ დისციპლინური დევნა, ან აღარ არსებობს დასაბუთებულ ვარაუდი, რომ შესაბამის თანამდებობაზე დარჩენით მოსამართლე ხელს შეუშლის დისციპლინურ სამართალწარმოებას ან/და დისციპლინური გადაცდომით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურებას ან/და განაგრძობს სამუშაო დისციპლინის დარღვევას. შესაბამისად, მოსამართლეს უნდა ქონდეს მისი საქმეთა განხილვისგან ჩამოცილების საფუძვლის აღმოფხვრის შემთხვევაში მის მიმართ მიღებული გადაწყვტილების გასაჩივრების შესაძლებლობა, რათა დაუსაბუთებლად არ გაგრძელდეს მისი განსახილველ საქმეთა ჩამოცილება.

როგორც ზემოთ აღინიშნა, პრაქტიკაში შეიძლება იყოს შემთხვევას, როდესაც აღარ არსებობს მოსამართლის საქმეთა განხილვისგან ჩამოცილების საფუძველი, თუმცა ჩამოცილება მაინც არ წყდება. ამ შემთხვევაში მოსამართლეს არ აქვს სასამართლოსათვის მიმართვის შესაძლებლობა. კანონმდებელს შეეძლო სადავო ნორმაში დაედგინა იმგვარი მექანიზმი, რომელიც უფლებაში ჩარევის ნაკლები ინტენსივობით გამოირჩევა. მაგალითად, შესაძლებელი ყოფილიყო სადავო ნორმაში განსაზღვრულიყო გადაწყვეტილების პერიოდულად გადასინჯვის მექანიზმი.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, „საერთო სასამართლოების შესახებ“ ორგანული კანონის 45 მუხლის მეოთხე პუნქტის ის ნორმატიული, რომელიც მოსამართლეს არ აძლევს საქართველოს საერთო სასამართლოების მოსამართლეთა სადისციპლინო კოლეგიის მიერ მიღებული გადაწყვეტილების გასაჩივრების შესაძლებლობას იმ შემთხვევაში, როდესაც მოსამართლის ჩამოცილება საქმეთა განხილვიდან გრძელდება მიუხედავად იმისა, რომ აღარ არსებობს ამის კანონმდებლობით განსაზღვრული საფუძველი ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის 31-ე მუხლის პირველ პუნქტს.

9. „საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 50-ე მუხლის მე-3 პუნქტის იმ ნორმატიული შინაარსის შესაბამისობა საქართველოს კონსტიტუციის 25-ე მუხლის პირველ პუნქტთან და 63-ე მუხლის მე-6 პუნქტის მე-5 წინადადებასთან, რომლითაც საბჭო უფლებამოსილია სადისციპლინო საკითხზე გადაწყვეტილება მიიღოს სრული შემადგენლობის არანაკლებ ორი მესამედზე ნაკლები უმრავლესობით.

სადავო ნორმის შინაარსი: სადავო ნორმის მიხედვით, სადისციპლინო საკითხზე საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს გადაწყვეტილება მიღებულად ითვლება, თუ მას ფარული კენჭისყრისას მხარს დაუჭერს საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს სრული შემადგენლობის უმრავლესობა.

9.1. საბჭოს დაკომპლექტების წესი და გადაწყვეტილების მიღებისთვის კვორუმის მნიშვნელობა;

აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით რელევანტურია სარჩელის „6.1.“ პუნქტში არსებული მსჯელობა.

9.2. სადავო ნორმის იმ ნორმატიული შინაარსის შესაბამისობა საქართველოს კონსტიტუციის 25-ე მუხლის პირველ პუნქტთან, რომლითაც საბჭო უფლებამოსილია სადისციპლინო საკითხზე გადაწყვეტილება მიიღოს სრული შემადგენლობის არანაკლებ ორი მესამედზე ნაკლები უმრავლესობით;

9.2.1. დაცული სფერო.

9.2.2. დაცულ სფეროში ჩარევა;

სადავო ნორმასთან კავშირში უნდა განვიხილოთ ორგანული კანონის ის ნორმები, რომელის შესახებაც იღებს საბჭო გადაწყვეტილებას. მათ შორის უმნიშვნელოვანესია საბჭოს უფლებამოსილება მიიღოს გადაწყვეტილება მოსამართლის მიმართ დისციპლინური სახდელის გამოყენების თაობაზე. ორგანული კანონის 75³მუხლის პირველ პუნქტში მოცემულია დისციპლინური სახდელები: შენიშვნა; საყვედური; მკაცრი საყვედური; ხელფასის 5%-დან 20%-მდე დაქვითვა არაუმეტეს 6 თვის განმავლობაში; სასამართლოს თავმჯდომარის, სასამართლოს თავმჯდომარის პირველი მოადგილის ან მოადგილის, სასამართლო კოლეგიის ან პალატის თავმჯდომარის თანამდებობიდან გათავისუფლება; მოსამართლის კვალიფიკაციის ამაღლების მიზნით შესაბამის პროგრამაში ჩართვა და მოსამართლის თანამდებობიდან გათავისუფლება.

სადავო ნორმის შინაარსიდან გამომდინარე, ცალსახაა, რომ დისციპლინური სახდელის შესახებ საბჭოს გადაწყვეტილება მოსამართლის საჯარო თანამდებობის განხორციელების უფლებაში ჩარევის მაღალი ინტენსივობით გამოირჩევა. მოსამართლის მიმართ გამოყენებული დისციპლინური ზომები, მათ შორის, შენიშვნა, საყვედური და მკაცრი საყვედური, არა მხოლოდ, მოქმედებს მის რეპუტაციაზე, არამედ სამომავლოდ შესაძლოა მისი განთავისუფლების საფუძველი გახდეს. დამატებით, მოსამართლეს ეზღუდება სოციალური გარანტიები და საბოლოო ჯამში შესაძლოა დისციპლინური სახდელის ზომად იგი განთავისუფლდეს სასამართლოში დაკავებული თანამდებობიდან ან სრულად განთავისუფლდეს მოსამართლის თანამდებობიდან.

9.2.3. ლეგიტიმური მიზანი;

საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ დამკვიდრებული პრაქტიკის მიხედვით, „ლეგიტიმური მიზნის არარსებობის პირობებში, ადამიანის უფლებაში ნებისმიერი ჩარევა თვითნებურ ხასიათს ატარებს და უფლების შეზღუდვა საფუძველშივე გაუმართლებელი, არაკონსტიტუციურია ნორმის შემდგომი შემოწმების გარეშე.“^{^[119]} მოსარჩელე მხარის მოსაზრებით, გასაზიარებელია პარლამენტის გადაწყვეტილება, რომლითაც საბჭოა უფლებამოსილი მიიღოს დისციპლინურ საკითხებზე. მიუხედავად ამისა, მოსარჩელე ვერ გაიზიარებს პოზიციას, რომ კონსტიტუციის 63-ე მუხლის მეექვსე პუნქტის მეხუთე წინადადებით განსაზღვრულზე დაბალი - სრულის შემადგენლობის უმრავლესობის - კვორუმი დადგენილია გადაწყვეტილების მიღების გამარტივებისთვის.

საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, „დემოკრატიული და სამართლებრივი სახელმწიფოს მთავარ არსს, დანიშნულებას და გამოწვევას წარმოადგენს ადამიანის თავისუფლების უზრუნველყოფა – ფუნდამენტური უფლებებითა და თავისუფლებებით სრულყოფილად სარგებლობის გზით თავისუფალი თვითრეალიზაციის შესაძლებლობის გარანტირება“.^{^[120]} ამ ფონზე, განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია სხვადასხვა საჯარო თანამდებობის პირთა საქმიანობის შეუფერხებლად განხორციელების უზრუნველყოფა. საქართველოს კონსტიტუციის ნორმების ანალიზიდან ნათლად იკვეთება ძირითადი კანონის სულისკვეთება, მაქსიმალურად იყოს დაცული მოსამართლის დამოუკიდებლობა, მათ შორის, როგორც დანიშვნის, აგრეთვე, საქმიანობის განხორციელების პერიოდში. ამ მიზნით, კონსტიტუციის 64-ე მუხლის პირველი პუნქტით იქმნება საბჭო, რომელიც იღებს გადაწყვეტილებას მოსამართლის თანამდებობაზე დანიშვნისა და განთავისუფლების შესახებ. საბჭოს დაკომპლექტებისას პრეზიდენტის, პარლამენტისა და მოსამართლეთა თვითმმართველობის მონაწილება ხაზს უსვამს, რომ კონსტიტუციის მიზანია არა მოსამართლის თანამდებობაზე, როგორც განწესებისთვის, ასევე განთავისუფლების შესახებ გადაწყვეტილების მიღების გამარტივება, არამედ გადაწყვეტილების მაღალი ლეგიტიმაციის უზრუნველყოფა და თვითნებობის პრევენცია.

ზემოთ აღინიშნა, საბჭოს დაკომპლექტებაში მონაწილეობს ყველა სახელისუფლებლო შტო, რაც პირდაპირ კავშირშია ხელისუფლების დანაწილების პრინციპთან. აღნიშნული პრინციპის მიზანია, არა გადაწყვეტილების გამარტივება, არამედ ძალაუფლების დეკონცენტრაცია, რაც ემსახურება თვითნებური გადაწყვეტილების პრევენციასა და ძალაუფლების ერთი სახელისუფლებლო შტოს მიერ უზურპაციას. საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, „[ხელისუფლების დანაწილების პრინციპი] არ წარმოადგენს ხელისუფლების მხოლოდ ფორმალური დაყოფა სხვადასხვა შტოებად, არამედ მისი მიზანია, აღნიშნულ შტოებს შორის შეკავებისა და გაწონასწორების რეალური და ქმედითი კონსტიტუციურსამართლებრივი მექანიზმების უზრუნველყოფა, რაც გამოხატულია კიდეც კონსტიტუციის შესაბამის თავებში მოცემული რეგულირებებით, რომლებიც განსაზღვრავს ხელისუფლების თითოეული შტოს კომპეტენციას და მის ურთიერთმიმართებას სხვა შტოებთან.“^{^[121]} იმ შემთხვევაში თუ გავიზიარებთ გადაწყვეტილების მიღების კვორუმის შემცირებისთვის მისი გამარტივების მიზანს, როგორც ლეგიტიმურ მიზანს, აღნიშნული წინააღმდეგობაში მოვა ხელისუფლების დანაწილების პრინციპთან. როგორც აღინიშნა, საბჭო წარმოადგენს ხელისუფლების დანაწილების პრაქტიკულ გამოვლინებას, ხოლო სრული შემადგენლობის უმრავლესობის მიერ გადაწყვეტილების მიღება მხოლოდ ერთი სახელისუფლებლო შტოს კომპეტენციაში მოაქცევს აღნიშნულ კომპეტენციას.

9.2.4. თანაზომიერების პრინციპი;

9.2.4.1. გამოსადეგობა და აუცილებლობა;

საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკის თანახმად, „აუცილებელია არსებობდეს ლოგიკური კავშირი საკანონმდებლო რეგულირებასა და მისაღწევ მიზანს შორის. ამასთანავე, სადავო ნორმით დაწესებული შეზღუდვა უნდა იყოს პროპორციული და არსებობდეს სამართლიანი ბალანსი შეზღუდულ უფლებასა და საპირწონე ინტერესს შორის“.^{^[122]}

როგორც ზემოთ აღინიშნა, სადავო ნორმით შესაძლებელია მოსამართლის განთავისუფლება. საკონსტიტუციო სასამართლომ ერთ-ერთ საქმეზე განმარტა, რომ „ამა თუ იმ სახელმწიფო თანამდებობის მიმართ მოქმედი უფლების დაცვის კონსტიტუციური სტანდარტები შეიძლება გამომდინარეობდეს მისი კონსტიტუციური სტატუსიდან. ამასთან, მაღალი კონსტიტუციური სტანდარტის აუცილებლობა შეიძლება განსახორციელებელი საქმიანობის თავისებურებას უკავშირდებოდეს, რამდენადაც განსაზღვრული ტიპის სახელმწიფო თანამდებობა, მისი შინაარსით და დანიშნულებით განსაკუთრებულ კონსტიტუციურ დაცვას საჭიროებს. ამგვარი გარანტიების არარსებობის შემთხვევაში ზოგიერთი სახელმწიფო სამსახურის კონსტიტუციურ-სამართლებრივი გარანტიები ფიქტიურ ხასიათს მიიღებდა.“^{^[123]}

სადავო ნორმებით ვიღებთ, მოცემულობას, როდესაც მოსამართლე განწესებულია საქართველოს კონსტიტუციის 63-ე მუხლის მეექვსე პუნქტის მეხუთე წინადადების მიხედვით, საბჭოს სრული შემადგენლობის არანაკლებ ორი მესამედის უმრავლესობით, რაც მისი ლეგიტიმაციისა და დამოუკიდებლობის განსაკუთრებით მაღალი კონსტიტუციური სტანდარტია, მიუხედავად ამისა მოსამართლე შესაძლოა თანამდებობიდან გადაყენებულ იქნას უფრო დაბალი ლეგიტიმაციის მქონე გადაწყვეტილების საფუძველზე. სადავო ნორმამ, შესაძლებლობა მისცა სრული შემადგენლობის უმრავლესობას გააუქმოს უფრო მაღალი ლეგიტიმაციის მქონე გადაწყვეტილება.

მოსარჩელეთა მოსაზრებით, კონსტიტუციური ნორმების ანალიზიდან ჩანს, რომ ერთადერთი კონსტიტუციური ორგანო, რომელიც იღებს მოსამართლის თანამდებობაზე ყოფნის შესახებ გადაწყვეტილებას არის საბჭო, ხოლო მის მიერ გადაწყვეტილების მიღების წესი - არანაკლებ სრული შემადგენლობის ორი მესამედი. საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით „კონსტიტუციური უფლებამოსილების შესაბამისი კონსტიტუციური ლეგიტიმაციის არმქონე სუბიექტის მიერ განხორციელება ქმნის როგორც ძალაუფლების ბოროტად გამოყენებისა და ადამიანის უფლებათა და თავისუფლებათა დარღვევის რისკებს, ისე საფრთხეს უქმნის სახელმწიფოს ეფექტიან ფუნქციონირებას.“^{^[124]}

საბჭოსთვის გადაწყვეტილების მისაღებად დადგენილი მაღალი - სრული შემადგენლობის არანაკლებ ორი მესამედის - კვორუმის შემცირება სრული შემადგენლობის უმრავლესობამდე იწვევს გადაწყვეტილების ლეგიტიმაციის შემცირებასთან ერთად, საბჭოში კორპორატივიზმის რისკების გაძლიერებას. მაღალი კვორუმის პირობებში დამოუკიდებლად საბჭოს მოსამართლე და არამოსამართლე წევრებს არ აქვთ შესაძლებლობა მიიღონ გადაწყვეტილება. სრული შემადგენლობის უმრავლესობით კი შესაძლებელია მხოლოდ მოსამართლე წევრების გადაწყვეტილების საფუძველზე მოსამართლეს შეუწყდეს უფლებამოსილება. დასახელებულ საფრთხეებზე ვენეციის კომისიაც უსვამს ხაზს. კომისია 2022 წლის 20 ივნისს გამოქვეყნებულ დასკვნაში აღნიშნავს, რომ სამოქალაქო საზოგადოებაში არსებობს მოსაზრება საბჭოში მოსამართლე-წევრების კორპორაციული ინტერესებით მოქმედების თაობაზე, რისი გათვალისწინებაც გადაწყვეტილების მიღებისას აუცილებელია, რათა არ მოხდეს სასამართლოს სისტემის მიმართ ნდობის შელახვა. ^{^[125]} შედეგად, სადავო ნორმის არსებობა იწვევს საბჭოს არა მხოლოდ გადაწყვეტილების ლეგიტიმაციის შემცირებას, არამედ საბჭოს მოქმედებას მხოლოდ ვიწროდ მიმართული კორპორატიული ინტერესების შესაბამისად. მოსამართლე ფაქტობრივად დამოკიდებული ხდება მხოლოდ საბჭოს მოსამართლე წევრების გადაწყვეტილებაზე, რაც უხეშად დაარღვევს მისი დამოუკიდებლობისა და მიუკერძოებლობას. ასევე, აზრი დაეკარგება კონსტიტუციით განსაზღვრულ საბჭოს დაკომპლექტების წესის მნიშვნელობას.

9.2.4.2. პროპორციულობა ვიწრო გაგებით;

კანონმდებელს საქართველოს კონსტიტუცია ავალდებულებს შექმნას მყარი გარანტიები მოსამართლეთა დამოუკიდებლობისა და მიუკერძოებლობის დაცვისთვის. ამისათვის, როგორც ზემოთ იქნა განხილული, კონსტიტუცია ადგენს საბჭოს როგორც დაკომპლექტების სპეციალურ წესს, აგრეთვე, გადაწყვეტილების მისაღებად მაღალ კვორუმს - სრული შემადგენლობის არანაკლებ ორ მესამედს. ამრიგად, საბჭოს მიერ მოსამართლის თანამდებობიდან განთავისუფლების წესის დადგენისას კანონმდებელმა უნდა გაითვალისწინოს კონსტიტუციური სტანდარტი და ერთობლივი წესი გაავრცელოს, როგორც მოსამართლის დანიშვნისთვის, აგრეთვე, მის მიმართ დისციპლინური ზომის გამოყენებისას, მათ შორის, თანამდებობიდან განთავისუფლებისთვის.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, „საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 50-ე მუხლის მე-3 პუნქტის ის ნორმატიული შინაარსი, რომლითაც საბჭო უფლებამოსილია სადისციპლინო საკითხზე გადაწყვეტილება მიიღოს სრული შემადგენლობის ორ მესამეზე ნაკლები უმრავლესობით ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის 25-ე მუხლის პირველი პუნქტს.

9.3. სადავო ნორმის იმ ნორმატიული შინაარსის შესაბამისობა საქართველოს კონსტიტუციის 63-ე მუხლის მე-6 პუნქტის მე-5 წინადადებასთან, რომლითაც საბჭო უფლებამოსილია სადისციპლინო საკითხზე გადაწყვეტილება მიიღოს სრული შემადგენლობის არანაკლებ ორი მესამედზე ნაკლები უმრავლესობით;

კონსტიტუციის 63-ე მუხლის მე-6 პუნქტის მეხუთე წინადადების მიხედვით, გადაწყვეტილებას მოსამართლის თანამდებობაზე განწესების შესახებ საბჭო იღებს სრული შემადგენლობის არანაკლებ ორი მესამედის უმრავლესობით. მოსარჩელეთა მოსაზრებით აღნიშნული კვორუმი არ უნდა იქნას განმარტებული ვიწროდ და უნდა გავრცელდეს მხოლოდ საბჭოს მიერ მოსამართლეთა დანიშვნის შესახებ გადაწყვეტილების დროს. საბჭოს მიერ სადისციპლინო საკითხზე გადაწყვეტილების მიღებისას, მათ შორის, მოსამართლის თანამდებობიდან განთავისუფლებისთვის, კანონმდებლობამ უნდა დაადგინოს კონსტიტუციის აღნიშნული დებულებით გათვალისიწინებული კვორუმი. სარჩელის „9.1“ და „9.2“ პუნქტებში ჩვენ უკვე მოვიყვანეთ კონსტიტუციურ-სამართლებრივი არგუმენტები ამ საკითხთან დაკავშირებით. ვფიქრობთ, რომ ზემოთ განვითარებული მსჯელობა რელევანტურია ამ ქვეთავში დასმულ საკითხთან მიმართებაშიც და არ დგას გამეორების საჭიროება.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, „საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 50-ე მუხლის მე-3 პუნქტის ის ნორმატიული შინაარსი, რომლითაც საბჭო უფლებამოსილია სადისციპლინო საკითხზე გადაწყვეტილება მიიღოს სრული შემადგენლობის ორ მესამეზე ნაკლები უმრავლესობით წინააღმდეგობაში მოდის საქართველოს კონსტიტუციის 63-ე მუხლის მე-6 პუნქტის მე-5 წინადადებასთან.

10. „საერთო სასამართლოების შესახებ“ 75¹ მუხლის მე-8 პუნქტის „ბ.ზ“ ქვეპუნქტის შესაბამისობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-17 მუხლის პირველ წინადადებასთან.

სადავო ნორმის შინაარსი: ორგანული კანონის 75¹ მუხლის მერვე პუნქტი მოსამართლისთვის დისციპლინური გადაცდომის სახეებს ადგენს. სადავო ნორმით დისციპლინური გადაცდომის ერთ-ერთ ფორმად განსაზღვრულია „მოსამართლის მიერ აზრის საჯაროდ გამოთქმა პოლიტიკური ნეიტრალიტეტის პრინციპის დარღვევით“.

10.1. კონსტიტუციის მე-17 მუხლის პირველი პუნქტის პირველი წინადადების დაცული სფერო და დაცულ სფეროში ჩარევა;

საქართველოს კონსტიტუციის მე-17 მუხლის პირველი პუნქტის პირველი წინადადებით დაცულია აზრისა და მისი გამოხატვის თავისუფლება. საკონსტიტუციო სასამართლოს არაერთხელ განუმარტავს, რომ „აზრისა და ინფორმაციის შეუფერხებელი გავრცელება უზრუნველყოფს შეხედულებათა მრავალფეროვნებას, ხელს უწყობს საზოგადოებისათვის მნიშვნელოვან საკითხებზე საჯარო და ინფორმირებულ მსჯელობას, შესაძლებელს ხდის საზოგადოებრივ ცხოვრებაში საზოგადოების თითოეული წევრის ჩართულობას.“^{^[127]}

საკონსტიტუციო სასამართლომ არაერთხელ გაუსვა ხაზი გამოხატვის თავისუფლების განსაკუთრებულ მნიშვნელობას: „გამოხატვის თავისუფლების უფლება დემოკრატიული საზოგადოების არსებობის, მისი სრულფასოვანი განვითარების ერთ-ერთი აუცილებელი წინაპირობაა. აზრისა და ინფორმაციის შეუფერხებელი გავრცელება უზრუნველყოფს შეხედულებათა მრავალფეროვნებას, ხელს უწყობს საზოგადოებისთვის მნიშვნელოვან საკითხებზე საჯარო და ინფორმირებულ მსჯელობას, შესაძლებელს ხდის საზოგადოებრივ ცხოვრებაში საზოგადოების თითოეული წევრის ჩართულობას“.^{^[128]} „დემოკრატიის პრინციპს უკავშირდება ინფორმაციისა და აზრის თავისუფლება, რადგანაც ინფორმაციული ვაკუუმისა და აზრის შეზღუდვის პირობებში, წარმოუდგენელია დემოკრატიული საზოგადოების არსებობა და დემოკრატიული კონსტიტუციურ-სამართლებრივი წესრიგის სიცოცხლისუნარიანობა.“^{^[129]}

გამოხატვის თავისუფლებაზე მსჯელობისას სასამართლომ ერთ-ერთ საქმეზე განმარტა, რომ „იმავდროულად, თავისუფალი სიტყვა იმით ფასობს, ანუ სწორედ იმაში გამოიხატება სიტყვის თავისუფლება, რომ ის მოიცავს არა მხოლოდ ისეთ მოსაზრებებს თუ გამონათქვამებს, რომლებიც ყველასათვის მისაღებია, დადებითად აღიქმება, მთლიანად საზოგადოების ან თუნდაც მისი დიდი ნაწილის, უმრავლესობის აზრს და გემოვნებას ეხმიანება, არ ითვლება საჩოთიროდ, არამედ მოიცავს ისეთ იდეებს, აზრებს თუ გამონათქვამებსაც, რომლებიც მიუღებელია ხელისუფლებისთვის, საზოგადოების ნაწილისთვის თუ ცალკეული ადამიანებისთვის, შოკის მომგვრელია, რომელმაც შეიძლება აღაშფოთოს საზოგადოება, ადამიანები, წყენაც კი მიაყენოს მათ, გამოიწვიოს საზოგადოებაში ვნებათა ღელვა, ასევე იგი მოიცავს კრიტიკას და სარკაზმსაც. ასეთია ტოლერანტობის, პლურალიზმის, შემწყნარებლობის მოთხოვნები, რომლებიც დემოკრატიის საზრდოობისთვის შეუცვლელი წყაროა“^{^[130]}

აზრის გამოხატვის თავისუფლების უფლების სუბიექტია მოსამართლეც მისი თანამდებობისთვის დამახასიათებელი სპეციფიკის გათვალისწინების. „სამოსამართლო ქცევის ბანგალორის პრინციპების“ (შემდგომში „ბანგალორის პრინციპები“) თანახმად, „მოსამართლეს, ისევე როგორც ყველა მოქალაქეს აქვს აზრის გამოხატვის, რწმენის, კავშირის შექმნისა და გაერთიანების თავისუფლება, მაგრამ ამ უფლებების განხორციელებისას ის ყოველთვის უნდა მოიქცეს ისე, რომ შეინარჩუნოს მოსამართლის თანამდებობრივი ღირსება და სასამართლოს მიუკერძოებლობა და დამოუკიდებლობა“.^{^[131]} მსგავსი პრაქტიკა აქვს ევროპის ადამიანის უფლებათა დაცვის სასამართლოს, რომლის პრეცედენტული სამართლის მიხედვით, ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპული კონვენციის მე-10 მუხლი (გამოხატვის თავისუფლება) ვრცელდება საჯარო მოხელეებზე,^{^[132]} მათ შორის მოსამართლეებზე.

სადავო ნორმის შინაარსიდან გამომდინარე, მოსამართლეს შეეზღუდა ისეთი აზრის საჯაროდ გამოთქმა, რომელიც დაარღვევს „პოლიტიკური ნეიტრალობის პრინციპს“. თუ რამდენად პოლიტიკურად ნეიტრალურია მოსამართლის მიერ გამოხატული აზრი შეუძლებელია შემოწმდეს მისი შინაარსის ანალიზისა და შეფასების გარეშე. გამომდინარე აქედან, სადავო ნორმით სახელმწიფომ მოსამართლის აზრის გამოხატვის შინაარსობრივი რეგულირება დააწესა, რაც გულისხმობს აზრის/ინფორმაციის გავრცელების შეზღუდვას მისი შინაარსის გამო.

საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკის თანახმად, „გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვა, შინაარსობრივი რეგულირების შემოღების გზით, ამ უფლებაში ჩარევის ერთ-ერთი ყველაზე მძიმე ფორმაა. იმის სავალდებულოდ განსაზღვრა, თუ რა შინაარსის აზრის/ინფორმაციის გავრცელება არის დაუშვებელი, გულისხმობს პირთა გონებისათვის „ინფორმაციული ფილტრის“ დაყენებას. დემოკრატიული სახელმწიფო უდავოდ გულისხმობს თავისუფალ საზოგადოებას, თავისუფალ ინფორმაციულ სივრცეს, გარემოს, სადაც ყველასთვის უზრუნველყოფილია აზრთა თავისუფალი გაცვლა-გამოცვლა, თავისუფალი პაექრობა. იქ, სადაც თავისუფალი სიტყვა უზრუნველყოფილი არ არის, არ არის სივრცე განვითარებისთვის, თავისუფლებისთვის. ამგვარად, გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვა, კერძოდ კი, მისი შინაარსობრივი რეგულირება, იმგვარი საკითხია, რომლის თითოეული ასპექტის განსაზღვრა მაღალი პოლიტიკური და საზოგადოებრივი ინტერესის საგანია.“^{^[133]}

10.2. ჩარევის მართლზომიერება;

საქართველოს კონსტიტუციის მე-17 მუხლით განმტკიცებული აზრის, ინფორმაციის და მასობრივი ინფორმაციის საშუალებათა თავისუფლების უფლება, მიუხედავად მნიშვნელოვანი კონსტიტუციური ღირებულებისა, არ არის აბსოლუტური ხასიათის. საქართველოს კონსტიტუციის მე-17 მუხლის მე-5 პუნქტის შესაბამისად, დასახელებული უფლებების შეზღუდვა დასაშვები და გამართლებულია მხოლოდ კანონის შესაბამისად, დემოკრატიულ საზოგადოებაში აუცილებელი სახელმწიფო ან საზოგადოებრივი უსაფრთხოების ან ტერიტორიული მთლიანობის უზრუნველსაყოფად, სხვათა უფლებების დასაცავად, კონფიდენციალურად აღიარებული ინფორმაციის გამჟღავნების თავიდან ასაცილებლად ან სასამართლოს დამოუკიდებლობისა და მიუკერძოებლობის უზრუნველსაყოფად. შესაბამისად, ნათელია, რომ საქართველოს კონსტიტუცია გამოხატვის თავისუფლების ზემოაღნიშნული ასპექტების შეზღუდვას დასაშვებად მიიჩნევს, თანაზომიერების პრინციპის შესაბამისად, მხოლოდ კანონით მოწესრიგების ფორმალური მოთხოვნის დაცვითა და მკაფიოდ და ამომწურავად განსაზღვრული ლეგიტიმური მიზნების უზრუნველსაყოფად.^{^[134]}

პირველ რიგში უნდა შეფასდეს თუ რა ლეგიტიმური მიზანი ამოძრავებდა სახელმწიფოს სადავო ნორმის შემოღებით. აღსანიშნავია, რომ მოსამართლის სტატუსიდან და მისი ფუნქციიდან გამომდინარე მნიშვნელოვანია პოლიტიკური ნეიტრალიტეტის შენარჩუნება, რათა უზრუნველყოს საქმეთა მიუკერძოებელი განხილვა. ნორმა ორგანულ კანონში 2021 წლის 30 დეკემბრის ცვლილებების შემდგომ იქნა შემოღებულ (ცვლილებების პროცედურული და პოლიტიკური ნაწილი სარჩელის „1.“ პუნქტშია მოცემული). კანონპროექტის ინიციატორები, განმარტებით ბარათში მიუთითებდნენ, რომ „მოსამართლის მიერ აზრის გამოთქმის პროცესში ზომიერებისა და გაწონასწორებულობის კრიტერიუმის ან პოლიტიკური ნეიტრალიტეტის პრინციპის დარღვევა, რადგან მოსამართლის მიერ ასეთი ქმედების ჩადენა ლახავს მართლმსაჯულების დამოუკიდებლობას, მიუკერძოებლობასა და ავტორიტეტს, ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციასა და სამოსამართლო ქცევის ბანგალორის პრინციპებს“.^{^[135]}

გასაზიარებელია, რომ პოლიტიკური ნეიტრალობის პრინციპი გათვალისწინებულია ბანგალორის პრინციპებით. მიუხედავად ამისა, ნორმა სცდება დასახელებული აქტის რეგულირების მიზნებს. კონკრეტულად აღნიშნული აქტი ზღუდავს მოსამართლეს „იყოს სამთავრობო ორგანოს ან სხვა სამთავრობო კომისიის, კომიტეტის ან სათათბირო ორგანოს წევრი, თუ ასეთი წევრობა შეუსაბამო არ არის მოსამართლის გარეგან მიუკერძოებლობასთან ან პოლიტიკურ ნეიტრალიტეტთან“.^{^[136]} დასახელებული დებულების შინაარსიდან გამომდინარე პოლიტიკური ნეიტრალიტეტის დარღვევად შესაძლოა დაკვალიფიცირდეს სამთავრობო რომელიმე საჯარო თანამდებობის დაკავება, მათ შორის, რომელიმე კოლეგიური ორგანოს წევრობა.

დამატებით, გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის მიერ განმარტებულია ბანგალორის პრინციპების კომენტარებში თუ რა იგულისხმება პოლიტიკურ ნეიტრალიტეტში. კომენტარში აღნიშნულია, რომ მოსამართლე შეზღუდულია დაინიშნოს, რომელიმე სამთავრობო კომიტეტში, კომისიაში ან სხვა თანამდებობაზე, თუ აღნიშნული არ არის დაკავშირებული კანონმდებლობის ან სასამართლოს ადმინისტრირების განვითარებასთან.^{^[137]} შედეგად, სადავო ნორმა ვერ პასუხობს ბანგალორის პრინციპების მოთხოვნებს.

საყურადღებოა, რომ სადავო ნორმის მიღებამდე ორგანულ კანონში ისედაც გათვალისიწინებული იყო მოსამართლის მიერ პოლიტიკური ნეიტრალურობის დარღვევის ფარგლებში შესაბამისი დისციპლინური გადაცდობა. ორგანული კანონის 75¹ მუხლი მე-8 პუნქტის „ბ.ე.“ ქვეპუნქტის მიხედვით, მოსამართლეს შეზღუდული აქვს „პოლიტიკურ გაერთიანებაში გაწევრება, მის მიერ პოლიტიკური საქმიანობის განხორციელება, საარჩევნო სუბიექტის ნებისმიერი ფორმით საჯაროდ მხარდაჭერა ან პოლიტიკური შეხედულების საჯაროდ გამოხატვა“. კანონპროექტის ინიციატორებს, არც განმარტებით ბარათში და არც პროექტის საპარლამენტო განხილვებში არ წარმოუდგენიათ რაიმე არგუმენტი თუ რატომ გახდა აუცილებელი დამატებით დისციპლინური გადაცდომის შემოტანა კანონმდებლობაში მოსამართლეთა ნეიტრალურობის დაცვის მიზნით.

გარდა ბანგალორის წესებისა, კანონპროექტი ვერ აკმაყოფილებს საქართვლოს კონსტიტუციით დადგენილ განსაზღვრულობის მოთხოვნებს. საკონსტიტუციო სასამართლოს დადგენილი პრაქტიკით, „კანონი უნდა იყოს ხელმისაწვდომი, წინასწარგანჭვრეტადი და ზუსტად განსაზღვრული, აგრეთვე უნდა შეიცავდეს სხვა გარანტიებს თვითნებობის რისკისგან დასაცავად.“^{^[138]} სასამართლოს განმარტებით, „სამართალშემოქმედი კონკრეტული საზოგადოებრივი ურთიერთობის მოწესრიგებისას ვალდებულია, ნათლად და გარკვევით ჩამოაყალიბოს ნორმის იურიდიული შინაარსი. ნორმის რაციონალური განმარტება უნდა გამორიცხავდეს მისი არაკონსტიტუციური შინაარსით წაკითხვის შესაძლებლობას. სამართალშემოქმედის მიზანი, მოახდინოს რაციონალური შეზღუდვის დაწესება, ადეკვატურად უნდა იქნეს ასახული. წინააღმდეგ შემთხვევაში, იქმნება უფლების დარღვევის მაღალი საფრთხე, ხოლო სამართალშემფარდებლის მიერ თუნდაც სწორად ჩამოყალიბებული პრაქტიკა, ვერ იქნება საკმარისი აღნიშნული საფრთხის პრევენციისთვის.“^{^[139]}

სადავო ნორმა ვერ აკმაყოფილებს აღნიშნულ მოთხოვნას, რადგან მისი შინაარსი ბუნდოვანია და შეუძლებელია წინასწარ განჭვრეტა. იმ ფონზე, როდესაც ორგანული კანონი პოლიტიკის განმარტებას არ იძლევა, მნიშვნელოვანია მისი შინაარსი განისაზღვროს სხვადასხვა წყაროების გათვალისწინებით. პოლიტიკას თანამედროვე ცხოვრებაში მრავალი შინაარსი გააჩნია. იგი მოიცავს ყველა სოციალურ, კულტურულ, ეკონომიკურ, გარემოსდაცვით, სამოქალაქო, თუ სხვა ტიპის ურთიერთობებს, მათ შორის ზოგადსაკაცობრიო მოვლენებს. ფაქტობრივად, მისი შინაარსი დროთა განმავლობაში ეტაპობრივად ზრდადია და მოიცავს ყველა ტიპის კავშირებს, რაც საზოგადოებაში არსებობს. ერთ-ერთი განმარტების თანახმად, პოლიტიკა „საზოგადოებრივი (ეკონომიკური, სოციალური და სულიერი) ცხოვრების ერთ-ერთი ძირითადი სფეროა, რომელიც დაკავშირებულია სოციალური სუბიექტების ურთიერთობებთან, სახელმწიფოსა და საზოგადოებაში ხელისუფლების ფუნქციონირებასა და შეცვლასთან.“^{^[142]} შედეგად, თუ მოსამართლე დააფიქსირებს რომელიმე საზოგადოებრივ ურთიერთობაზე აზრს იგი ავტომატურად დაკვალიფიცირდება, როგორც პოლიტიკური შინაარსის და მოექცევა სადავო ნორმით აზრის გამოხატვის შინაარსობრივი რეგულირების სფეროში მიუხედავად იმისა, თუ რამდენად კავშირშია აღნიშნული აზრი სასამართლოს დამოუკიდებლობასთან, მიუკერძოებლობასთან ან ავტორიტეტთან.

დამატებით, კონსტიტუცია თვითონვე უდგენს კანონმდებელს თუ რის ფარგლებში არის უფლებამოსილი ჩაერიოს მოსამართლის პოლიტიკურ უფლებებში და დაადგინოს უფლებით სარგებლობის საზღვრები. კონსტიტუციის 64-ე მუხლის მე-4 პუნქტის მეორე წინადადების მიხედვით, მოსამართლე არ შეიძლება იყოს პოლიტიკური პარტიის წევრი, მონაწილეობდეს პოლიტიკურ საქმიანობაში. გამომდინარე აქედან, კონსტიტუცია ამომწურავად ჩამოთვლის თუ რა იგულისხმება მოსამართლის პოლიტიკური აქტივობების შეზღუდვის ნაწილში. ამდენად, მოსამართლის პოლიტიკური აქტივობის კონსტიტუციური ზღვარი გადის პოლიტიკური პარტიის წევრობასა და პოლიტიკურ საქმიანობაში მონაწილეობაზე, ანუ პარტიულ-პოლიტიკური ნეიტრალიტეტის დარღვევაზე. სადავო ნორმა კი აფართოებს ამ ზღვარს და მასში შეჰყავს ნებისმიერი გამოხატვა, რომელიც შეიძლება ზოგადად პოლიტიკას უკავშირდებოდეს. თავის მხრივ, როგორც ზემოთ აღინიშნა პოლიტიკის ცნება იმდენად ფართოა, რომ პირად და ოჯახურ საკითხებზე გამოხატვის მიღმა ნებისმიერ აქტუალურ თემასთან დაკავშირებით აზრის საჯარო გამოთქმა შეიძლება ჩაითვალოს პოლიტიკური ნეიტრალიტეტის პრინციპის დარღვევად.

აქვე, ყურადღების საგანია თუ რა შეიძლება ჩაითვალოს ნეიტრალიტეტის დარღვევად. მოსამართლე, რომელიც გარკვეულ ზემოთ განხილულ პოლიტიკურ საკითხთან დაკავშირებით საკუთარ აზრს დააფიქსირებს, იგი ავტომატურად ნეიტრალიტეტის დარღვევად დაკვალიფიცირდება. „სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების შესახებ“ საქართველოს კანონი გვაძლევს აზრის განმარტებას, რომლის მიხედვითაც აზრი არის „შეფასებითი მსჯელობა, თვალსაზრისი, კომენტარი, აგრეთვე ნებისმიერი სახით ისეთი შეხედულების გამოხატვა, რომელიც ასახავს რომელიმე პიროვნების, მოვლენის ან საგნის მიმართ დამოკიდებულებას და არ შეიცავს დადასტურებად ან უარყოფად ფაქტს.“^{^[143]} გამომდინარე აქედან, აზრის დაფიქსირება ყოველთვის კავშირშია მოსამართლის სუბიექტურ დამოკიდებულებასთან და იგი ვერ იქნება ნეიტრალური.

მოსარჩელეთა მოსაზრებით, მოსამართლემ პოლიტიკური ნეიტრალიტეტი, მათ შორის აზრის გამოხატვისას, იმ საზღვრებში უნდა დაიცვას, რომელთა გადალახვაც აშკარად შექმნის მოცემულობას, რომ ის დამოკიდებულია ან მიკერძოებულია რომელიმე პოლიტიკური სუბიექტის მიმართ. გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვის მიზანი ვერ იქნება ზოგადად მოსამართლის პოლიტიკური სტერილურობა, თავის შეკავება პოლიტიკური შეხედულებებისა და მოსაზრებების გამჟღავნებისაგან. ზემოთ განხილული ანალიზიდან გამომდინარე, სადავო ნორმის განუსაზღვრელი და ყოვლისმომცველი შინაარსი იძლევა მოსამართლისათვის გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვის შესაძლებლობას იმ შემთხვევაშიც, თუ ამის აუცილებელი მიზეზი არ არსებობს.

აქვე აღსანიშნავია, რომ საქართველოს პარლამენტს არ აქვს უფლებამოსილება მოახდინოს გამოხატვის თავისუფლების შინაარსობრივი რეგულირების დელეგირება რომელიმე სხვა ორგანოზე. საკონსტიტუციო სასამართლოს დადგენილი პრაქტიკის მიხედვით, „გამოხატვის თავისუფლების შინაარსობრივი შეზღუდვის მოწესრიგების უფლებამოსილების დელეგირება ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის მე-17 მუხლის ფორმალურ მოთხოვნებს. კანონით გამოხატვის თავისუფლების შინაარსობრივი რეგულირების დაწესების ლეგიტიმური ალტერნატივა არ არის საკითხის მოწესრიგების დელეგირება. მაშასადამე, საქართველოს პარლამენტის მიერ უფლებამოსილების დელეგირება სხვა ორგანოს არ აძლევს ზემოთ ხსენებული საკითხის მოწესრიგების ლეგიტიმაციას და იმთავითვე საქართველოს კონსტიტუციის მოთხოვნების საწინააღმდეგოა“ ^{^[144]} გამომდინარე აქედან, მხოლოდ საქართველოს პარლამენტია უფლებამოსილი დაადგინოს გამოხატვის თავისუფლების შინაარსობრივი რეგულაცია. ამრიგად, თუ საბჭო შეიმუშავებს რაიმე კრიტერიუმებს სადავო ნორმის განჭვრედატობის უზრუნველყოფის მიზნით, აღნიშნული მაინც იქნება არაკონსტიტუციური, რადგან კონსტიტუცია ამგვარ უფლებამოსილებას არ ანიჭებს მას.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სადავო ნორმა ვერ აკმაყოფილებს განსაზღვრულობის მოთხოვნებს და არღვევს საქართველოს კონსტიტუციის მე-17 მუხლის პირველი პუნქტის პირველი წინადადებითა და მეორე პუნქტით გარანტირებულ გამოხატვის თავისუფლებას.

გამოხატვის თავისუფლებასთან კავშირში სასამართლომ უნდა შეაფასოს თუ რამდენად იწვევს სადავო ნორმა ე.წ. მსუსხავ ეფექტს. საქართველოს კონსტიტუციის მე-17 მუხლით დაცული უფლება „მსუსხავ ეფექტს „განიცდის, თუ პირი, მოსალოდნელი სანქციის შიშით, იძულებულია თავი შეიკავოს უფლების სრულყოფილად განხორციელებისაგან და თვითშეზღუდვა აისახება გამოხატვის თავისუფლების ნორმატიულად შეუზღუდავ ნაწილზეც. „მსუსხავი ეფექტის“ გავლენით ნორმის ზემოქმედება გამოხატვის თავისუფლების რეალიზებაზე შესაძლებელია გასცდეს მისი რეგულირების სფეროს და ფაქტობრივად შეზღუდოს ის ურთიერთობები, რომელთა მოწესრიგებაც კანონმდებლის მიზანს არც კი წარმოადგენდა. გამოხატვის თავისუფლების სფეროს ამგვარად რეგულირებამ შესაძლებელია გამოიწვიოს საზოგადოების გაუმართლებელი ჩაკეტვა, მისი მოქმედების თავისუფლების თვითშეზღუდვა, აიძულოს ადამიანები, მოახდინონ თვითცენზურა გამოხატვის თავისუფლებით დაცული სფეროს იმ ნაწილში, რომლის შეზღუდვის აუცილებლობაც არ არსებობს, რაც, თავისთავად, ამ უფლების არათანაზომიერად შეზღუდვის ტოლფასია.“^{^[145]}

იმ ფონზე, როდესაც სადავო ნორმა ვერ აკმაყოფილებს განსაზღვრულობის კრიტერიუმს და მოიცავს მოსამართლისთვის ნებისმიერ პოლიტიკურ საკითხზე აზრის დაფიქსირების შეზღუდვას გარდაუვალია „მსუსხავი ეფექტის“ არსებობა. სადავო ნორმა გვაძლევს მოცემულობას, როდესაც დისციპლინური სანქციის შიშით მოსამართლეები თავს შეიკავებენ გამოხატონ საკუთარი პოლიტიკური აზრი მიუხედავად იმისა, რამდენად არღვევს მათი დამოუკიდებლობის, მიუკერძოებლობის ან სასამართლოს ავტორიტეტის პრინციპებს. აგრეთვე, თვითონ სიტყვა „პოლიტიკის“ განუსაზღვრელი შინაარსი შესაძლოა მოსამართლის მხრიდან ნებისმიერი მოსაზრებისგან თავის შეკავების საფუძველი გახდეს. ვენეციის კომისია არა მხოლოდ ადასტურებს სადავო ნორმის მსუსხავ ეფექტზე, არამედ მოუწოდებს სახელმწიფოს შეიტანოს ცვლილება და იგი უფრო მეტად ვიწროდ მზღუდავი გახადოს.^{^[146]}

გარდა ამისა, მოსამართლის მიერ გამოხატვის თავისუფლებით სარგებლობაზე მსჯელობისას, სასამართლომ ყურადღება უნდა გაამახვილოს ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპული სასამართლოს (შემდგომში ევროპული სასამართლოს) პრაქტიკაზე.

ევროპული სასამართლოს მიერ გაზიარებული პრინციპების მიხედვით:

- სულ უფრო მეტი მნიშვნელობა ენიჭება ხელისუფლების დანაწილებასა და სასამართლოს დამოუკიდებლობის დაცვის მნიშვნელობას, ამიტომ მოსამართლის გამოხატვის თავისუფლებაში ნებისმიერი ჩარევა მოითხოვს სასამართლოს მხრიდან დიდი ყურადღებით განხილვას;^{^[147]}

- მართლმსაჯულების სისტემის ფუნქციონირებასთან დაკავშირებული საკითხები ექცევა საზოგადოებრივი ინტერესის სფეროში და მის გარშემო მსჯელობაზე, [ადამიანის უფლებათა დაცვის ევროპული კონვენციის] მე-10 მუხლის საფუძველზე, ვრცელდება დაცვის მაღალი დონე;^{^[148]}

- იმ შემთხვევაშიც კი, თუ განსახილველ საკითხს პოლიტიკური მნიშვნელობა აქვს, მხოლოდ ეს არ არის საკმარისი იმისათვის, რომ მოსამართლემ ვერ შეძლოს ასეთ საკითხთან დაკავშირებით განცხადების გაკეთება;^{^[149]}

- დემოკრატიულ საზოგადოებაში ხელისუფლების დანაწილებასთან დაკავშირებული საკითხები შეიძლება მოიცავდეს ძალიან მნიშვნელოვან თემებს და საზოგადოებას გააჩნია ლეგიტიმური ინტერესი, ინფორმირებული იყოს ისეთი თემების შესახებ, რომლებიც ექცევა პოლიტიკური მსჯელობის ფარგლებში;^{^[150]}

- კონვენციის მე-10 მუხლის კონტექსტში, სასამართლომ მხედველობაში უნდა მიიღოს გარემოებები და ზოგადი კონტექსტი, რომლის პირობებშიც გაკეთდა შესაბამისი განცხადებები;^{^[151]}

- მან უნდა განიხილოს გასაჩივრებული ჩარევა მთლიანი საქმის გათვალისწინებით;^{^[152]}

- განსაკუთრებული მნიშვნელობა უნდა მიენიჭოს განმცხადებლის მიერ დაკავებულ თანამდებობას, მის განცხადებებს და კონტექსტს, რომელშიც ეს განცხადებები გაკეთდა;^{^[153]}

- სასამართლო კვლავ იმეორებს, რომ სანქციის შიშს „მსუსხავი ეფექტი“, ანუ უარყოფითი ზეგავლენა აქვს გამოხატვის თავისუფლებაზე, განსაკუთრებით სხვა მოსამართლეებზე, რომლებსაც აქვთ მართლმსაჯულების აღსრულება და სასამართლოსთან დაკავშირებულ საკითხებზე საჯარო განხილვებში მონაწილეობის სურვილი;^{^[154]}

- ეს ეფექტი, რომელიც არასახარბიელოდ აისახება მთლიანად საზოგადოებაზე, წარმოადგენს ისეთ ფაქტორს, რომელიც სანქციის ან დაკისრებული სასჯელის პროპორციულობას ეხება.^{^[155]}

დასახელებული პრინციპები ევროპულმა სასამართლომ გამოიყენა საქმეზე Baka V. Hungary.^{^[156]}

ფაქტობრივი გარემოებები: განმცხადებელმა, რომელიც იყო უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარე, უფლებამოსილები განხორციელებისას გამოხატა საკუთარი შეხედულება სასამართლო ხელისუფლებაზე გავლენის მქონე სხვადასხვა საკანონმდებლო რეფორმების შესახებ. აღნიშნული გახდა განმცხადებლის თანამდებობიდან გადაყენების საფუძველი.

სასამართლოს შეფასება: ევროპულმა სასამართლომ განმარტებით, განმცხადებელმა საკუთარი მოსაზრება აღნიშნულ საკანონმდებლო რეფორმებთან დაკავშირებით გამოხატა უზენაესი სასამართლოსა და იუსტიციის ეროვნული საბჭოს თავმჯდომარის რანგში. მას როგორც იუსტიციის ეროვნული საბჭოს თავმჯდომარეს, ჰქონდა უფლება და უფრო მეტიც ვალდებული იყო გამოეხატა საკუთარი მოსაზრება საკანონმდებლო რეფორმებთან დაკავშირებით, რომლებიც გავლენას ახდენენ სასამართლო სისტემაზე.^{^[157]}

სასამართლოს მოსაზრებით, განმცხადებლის პოზიცია და განცხადებები, რომლებიც აშკარად ექცეოდა მაღალი საზოგადოებრივი ინტერესის საკითხების გარშემო მსჯელობის კონტექსტში, მოითხოვდა მისი გამოხატვის თავისუფლების მაღალ დონეზე დაცვას და ნებისმიერი ჩარევის მკაცრად შეფასებას, შესაბამისად, მოპასუხე სახელმწიფოს ხელისუფლების ორგანოებისათვის განსაზღვრული უნდა ყოფილიყო შეზღუდული დისკრეციული უფლებამოსილება.^{^[158]} ხოლო, განმცხადებლის მანდატის ვადაზე ადრე შეწყვეტას უდავოდ ჰქონდა „მსუსხავი ეფექტი“ ანუ უარყოფითი ზეგავლენა, ვინაიდან იგი გამოიწვევდა არა მხოლოდ მის დემოტივაციას, არამედ სხვა მოსამართლეებსა და სასამართლოების თავმჯდომარეებს დაუკარგავდა სასამართლოსა და უფრო ზოგადად მოსამართლეთა დამოუკიდებლობასთან დაკავშირებულ საკითხებზე საკანონმდებლო რეფორმების გარშემო საჯარო დებატებში მონაწილეობის სურვილს.^{^[159]}

აღნიშნული მსჯელობის საფუძველზე, ევროპულმა სასამართლომ მოსამართლის სასამართლო ხელისუფლებაში დაკავებული თანამდებობიდან გადაყენება მის მიერ საკანონმდებლო ცვლილებებზე დაკავშირებული კრიტიკული განცხადებების საფუძვლით გამოხატვის თავისუფლების დარღვევა დაადგინა.

ზემოაღნიშნული გადაწყვეტილების ანალიზიდან ნათლად ჩანს, რომ ევროპული სასამართლოს მიერ დამკვიდრებული უფლებათა დაცვის სტანდარტის მიხედვით, მოსამართლეს არ ეკრძალება ყოველგვარი პოლიტიკური, მათ შორის, კრიტიკული მოსაზრების გამოთქმა. მეტიც, აღნიშნული მისი ვალდებულებაა, თუკი აზრის გამოხატვის მიზანია სასამართლო ხელისუფლების დაცვა. შედეგად, სახელმწიფო დაარღვევს ადამიანის ძირითად უფლებათა და თავისუფლებათა დაცვის შესახებ ევროპული კონვენციით ნაკისრ ვალდებულებებს, თუ მოსამართლეების მიმართ გამოიყენებს რაიმე პასუხისმგებლობის ზომას მათ მიერ ნებისმიერი პოლიტიკური შინაარსის მოსაზრების გამოთქმის საფუძველზე. დამატებით, ამგვარი შეზღუდვა გარდაუვლად გამოიწვევს მსუსხავ ეფექტს. სადავო ნორმა კი წინააღმდეგობაში მოდის ევროპული სასამართლოს მიერ დამკვიდრებულ აღნიშნულ სტანდარტთან. იგი უზღუდავს მოსამართლეს ყოველგვარი პოლიტიკური, მათ შორის, კრიტიკული მოსაზრების დაფიქსირების უფლებას, ხოლო სახელმწიფოს აძლევს შესაძლებლობას დაადგინოს მისი პასუხისმგებლობა პოლიტიკური შინაარსის მოსაზრების გამოხატვის გამო მიუხედავად იმისა, თუ რამდენად არსებობს ამის აუცილებლობა დემოკრატიულ საზოგადოებაში.

ყოველივე აღნიშნულიდან გამომდინარე, სადავო ნორმით დადგენილი შეზღუდვა არის არაპროპორციული და „საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 75¹ მუხლის მე-8 პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტის „ბ.ზ“ ქვეპუნქტი ეწინააღმდეგება კონსტიტუციის მე-17 მუხლის პირველი მუხლის პირველ წინადადებას.

11. „საერთო სასამართლოების შესახებ“ ორგანული კანონის 37¹ მუხლის მეორე პუნქტისა და 75¹ მუხლის მე-8 პუნქტის „ბ.ზ“ ქვეპუნქტის შესაბამისობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-4 მუხლის პირველ პუნქტთან.

საქართველოს კონსტიტუციის მე-4 მუხლის პირველი პუნქტის მიხედვით, საქართველო არის სამართლებრივი სახელმწიფო. საკონსტიტუციო სასამართლოს არაერთხელ განუმარტავს, რომ „სამართლებრივი უსაფრთხოების პრინციპი სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპის განუყოფელი ნაწილია.“^{^[160]} საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მოსაზრებით სამართლებრივი უსაფრთხოების პრინციპის მიხედვით „კანონად შეიძლება ჩაითვალოს საკანონმდებლო საქმიანობის მხოლოდ ის პროდუქტი, რომელიც კანონის ხარისხის მოთხოვნებს პასუხობს. კანონის ხარისხი კი გულისხმობს კანონის შესაბამისობას სამართლის უზენაესობისა და სამართლებრივი უსაფრთხოების პრინციპებთან “.^{^[161]} კანონისთვის ნამდვილობის მოთხოვნა ავალდებულებს კანონმდებელს ნორმის მიღებისას რეალურად ემსახურებოდეს დასახულ ლეგიტიმურ მიზანს და მისი რეალური მიზნები არ უნდა იყოს შენიღბული.

სამართლებრივი უსაფრთხოების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ნაწილია კანონის ადრესატმა მკაფიოდ გაიგოს მისი შინაარსი. კანონმდებელმა გარკვეული საიდუმლოებით არ უნდა შენიღბოს მისი რეალური განზრახვა, წინააღმდეგ შემთხვევაში მის საქმიანობა სამართლებრივი უსაფრთხოების პრინციპის დარღვევად განიხილება.^{^[162]} სამართლებრივი უსაფრთხოების პრინციპი, დამატებით, სახელმწიფოს ავალდებულებს საკუთარი გადაწყვეტილებები მიიღოს დასაბუთებულად, ყოველგვარი თვითნებობის გარეშე.^{^[163]} აქედან გამომდინარე, რათა საკონსტიტუციო სასამართლომ დაიცვას სამართლებრივი სახელმწიფოს განუყოფელი - სამართლებრივი უსაფრთხოების პრინციპი, უნდა შეფასდეს თუ რამდენად მოქმედებდა საკანონმდებლო ორგანო კონსტიტუციის ფარგლებში სადავო ნორმათა მიღების დროს.

თავდაპირველად აღსანიშნავია, რომ საკანონმდებლო ცვლილებებს წინ უსწრებდა მოსამართლეთა ჯგუფის (რომლის შემადგენლობაში შედიოდნენ რაიონული (საქალაქო) და სააპელაციო სასამართლოების მოსამართლეები) მიერ 2021 წლის 5 ნოემბრის ერთობლივი განცხადების გავრცელება. მოსამართლეები, გამოეხმაურნენ საქართველოს მოსამართლეთა კონფერენციის ადმინისტრაციული კომიტეტის 2021 წლის 4 ნოემბრის განცხადებას და აღნიშნავდნენ, რომ ემიჯნებოდნენ ქვეყნის სტრატეგიული პარტნიორების მიმართ გამოთქმულ კრიტიკას - „მიგვაჩნია რომ „მოსამართლე მოსამართლის დამოუკიდებლობისათვის“ შენების გზაზე აშშ-ს, ევროკავშირის, ევროსაბჭოს და სხვა ჩვენი ერთგული პარტნიორების გამოცდილების, რჩევების, რეკომენდაციისა თუ კრიტიკის გაზიარება იმ დემოკრატიის ნაწილია, რომლის შექმნაც ჩვენ სასამართლო სისტემის შიგნით გვსურს. ამ მიმართებით კი საერთაშორისო პარტნიორების დახმარება ფასდაუდებელი და სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია“.^{^[164]} თავის მხრივ, 2021 წლის ნოემბრის განცხადებით, საქართველოს მოსამართლეთა კონფერენციის ადმინისტრაციული კომიტეტი გამოეხმაურა ევროპის კავშირისა და ამერიკის შეერთებული შტატების ელჩების მწვავე კრიტიკას, რომლითაც უარყოფითად იქნა შეფასებული საქართველოს იუსტიციის უმაღლეს საბჭოში ნაჩქარევ და დახურული პროცესების შედეგად წევრთა დანიშვნებს. მათ მოსაზრებით, ელჩების მოსაზრება დაუსაბუთებელია და წარმოადგენდა ქვეყნის საშინაო საქმეებში ჩარევას.^{^[165]}

როგორც ზემოთ აღინიშნა, მოსამართლეთა ჯგუფის ერთობლივი განცხადებით ცალსახად გამოიკვეთა მათი პოზიცია მიმდინარე მოვლენებთან დაკავშირებით, რომელიც არ გასცდენილა მოსამართლეთა გამოხატვის ფარგლების (სარჩელის „10“ პუნქტში განხილულ) საერთაშორისო სტანდარტებს, რადგან ეხებოდა როგორც ინდივიდუალურ მოსამართლეთა, აგრეთვე, სასამართლო ხელისუფლების ინსტიტუციურ დამოუკიდებლობას. კონკრეტულად, საკითხი მიემართებოდა მონაწილეობა საბჭოს დაკომპლექტების პროცესს, რომელიც ცენტრალური მმართველობითი ორგანოა სასამართლო ხელისუფლებაში, საბჭო არის ის ერთადერთი კონსტიტუციური ორგანო, რომელიც აკომპლექტებს რაიონულ (საქალაქო) და სააპელაციო სასამართლოებს, ხოლო უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეობის კანდიდატებს წარუდგენს პარლამენტს ასარჩევად. შედეგად, მოსამართლეების მიერ საბჭოს დაკომპლექტების პროცესის პრობლემებთან დაკავშირებით აზრის გამოთქმა, მათ შორის, ქვეყნის სტრატეგიული პარტნიორების ამ პროცესში ჩართულობის მნიშვნელობის შესახებ, მათი არათუ უფლება, არამედ პროფესიული ვალდებულებაც იყო.

არსებულმა პოლიტიკურმა ხელისუფლებამ ამ პროცესში საკუთარი პოზიცია დაიკავა. საპარლამენტო უმრავლესობის ფრაქცია „ქართული ოცნების“ თავმჯდომარის პირველმა მოადგილემ, გივი მიქანაძემ მოსამართლეთა ჯგუფის განცხადებაზე კომენტარის გაკეთებისას, აღნიშნა, რომ მოსამართლეთა ჯგუფს კავშირი აქვს სახელისუფლებლო პარტიის ოპონენტ ოპოზიციურ პარტიასთან და მათი დავალებებით ცდილობენ სასამართლო ხელისუფლებაში დაპირისპირების იმიტაცია შექმნან. მეტიც, კონკრეტულად დაასახელა კონკრეტული მოსამართლე, რომლის მმართველი პარტიის პოლიტიკურ მოწინააღმდეგებთან კავშირზე ისაუბრა. შედეგად, გამოიკვეთა, მმართველი პარტიის პოზიცია, რომელიც მოსამართლეთა ჯგუფის წინააღმდეგ იყო მიმართული. გივი მიქანაძის მიერ ტელეკომპანია იმედისთვის გაკეთებულ განცხადებაში, რომელიც საზოგადოებისთვის ხელმისაწვდომი გახდა 2021 წლის 10 ნოემბერს, მან აღნიშნა, რომ „ „ქართული ოცნების“ და მოსამართლეთა გარკვეული ჯგუფის მიმართ ქართული ოცნების ხელისუფლების პერიოდში სასამართლოს დამოუკიდებლობა მაქსიმალურად უზრუნველყოფილი არის, არც ერთი ხელისუფლება სასამართლოს პრეროგატივაში არ ერევა და სასამართლოს დამოუკიდებლობასა და რეფორმირებას მიმდინარე პროცესები ადასტურებს. როდესაც სახეწაშლილი, ჩამოშლილი, მართლაც რომ ყველანაირ გეგმას და სტრატეგიას ჩამოშლილი ოპოზიცია ცდილობს რომ ქვეყანაში არეულობა შეიტანოს და თავის მცირე აქტივთან ერთად სხვადასხვა ლოკაციებზე დარბის თავისი სულიერი ლიდერის, ერთ-ერთი მსჯავრდებულის თითქოსდა უფლებების დარღვევის გასაპროტესტებლად, რასაც არანაირი არც ლეგიტიმური და არც რეალური საფუძველი არ აქვს, პარალელურად, ცდილობენ რომ სხვადასხვა მიმართულებით ერთგვარი აჯანყების სცენარები დადგან. ამ კუთხით გამოირჩევა გარკვეული ჯგუფი მოსამართლეების. ერთ-ერთი ესეთი მოსამართლე გახლავთ ქალბატონი ქეთევან მესხიშვილი, რომელიც არის რამდენადაც ჩემთვის ცნობილია სააპელაციო სასამართლოს მოსამართლე და არის ასევე მისი მხრიდან სავარაუდოდ გარკვეული კომუნიკაცია იმ მოსამართლეებთან, რომლებსაც აქვთ გარკვეული კონტაქტები ნაციონალურ მოძრაობასთან და რადიკალურ ფრთასთან და მათი გარკვეული მოქმედებებით, გარკვეული პროტესტებით ისინი ცდილობენ, რომ წარმოაჩინონ საზოგადოებაში და საერთაშორისო პარტნიორებთან ვითომდაც სასამართლოში არის გარკვეული დაპირისპირება. “^{^[166]}

გივი მიქანაძის მიერ ზემოთ განხილული განცხადების გაკეთებიდან მოკლე ვადაში 2021 წლის 22 დეკემბერს საქართველოს პარლამენტში უმრავლესობის წევრი დეპუტატების, მათ შორის გივი მიქანაძის, მიერ წარდგენილ იქნა „საერთო სასამართლოების შესახებ“ ორგანულ კანონში ცვლილებების პროექტი. აღნიშნული ცვლილებების ნაწილი გახლდათ სადავო ნორმები, რომლის მიხედვითაც გამოხატვის თავისუფლების უფლების დარღვევით ეზღუდებოდათ მოსამართლეებს პოლიტიკური მოსაზრების საჯაროდ დაფიქსირება (დაწვრილებით იხ. სარჩელის „10“ პუნქტი და საბჭო უფლებამოსილი გახდა ბუნდოვანი საფუძვლებისა და ყოველგვარი პროცედურების გარეშე მიეღო მოსამართლეთა მივლინების შესახებ გადაწყვეტილება, დამატებით საბჭოს მიეცა შესაძლებლობა სააპელაციო სასამართლოს მოსამართლე გადაეყვანა რაიონულ (საქალაქო) სასამართლოში, აგრეთვე, უპირატესობა არ მიენიჭებინა ახლო მდებარე სასამართლოსთვის (დაწვრილებით იხ. სარჩელის „1“ და „2“ პუნქტები“) პარლამენტმა კანონპროექტი დაჩქარებული წესით 2021 წლის საშემოდგომო სესიის შემდგომ, რიგგარეშე სესიაზე განიხილა და მხარი დაუჭირა.^{^[167]} კანონპროექტის 3 მოსმენით განხილვა და მიღება პარლამეტმა რიგგარეშე სესიაზე ბიუროს მიერ საკანონმდებლო ინიციატივის განხილვის პროცესის დაწყებიდან 4 დღეში უზრუნველყო.^{^[168]} აღნიშნული პროცესი წარმოუდგენლად მოკლე დროში სრულიად დაუსაბუთებლად წარიმართა. კანონპროექტის ინიციატორები მხოლოდ საკითხის გადაწყვეტის მიზანშეწონილობაზე ამახვილებდნენ ყურადღებას და განმარტებით ბარათში საერთოდ არ მიუთითებდნენ რა საზოგადოებრივ სიკეთეს ექმნებოდა საფრთხე, იმ შემთხვევაში თუ პარლამენტი რეგლამენტით გათვალისწინებული სტანდარტული წესით განიხილავდა მათ ინიციატივას.^{^[169]}

დასახელებული ფაქტობრივი გარემოებები ცალსახად მიუთითებენ, რომ საპარლამენტო უმრავლესობის ნება არა სასამართლო ხელისუფლების რეფორმირების და მისი დამოუკიდებლობისა და მიუკერძოებლობის გარანტირება იყო, არამედ განხორციელდა მხოლოდ და მხოლოდ მოსამართლეთა ვიწრო ჯგუფის წინააღმდეგ (რომელიც გაემიჯნა ელჩების წინააღმდეგ საქართველოს მოსამართლეთა კონფერენციის ადმინისტრაციული კომიტეტის განცხადებას). საპარლამენტო უმრავლესობის რეალური მიზანი იყო, მოსამართლეების ნაწილისთვის კონსტიტუციისა და საერთაშორისო სტანდარტების დარღვევით შეეზღუდათ გამოხატვის თავისუფლება, აგრეთვე, საბჭოს შეძლებოდა მივლინების გამოყენებით დაესაჯა კონკრეტული მოსამართლეები, რაც უხეშად დაარღვევდა საჯარო თანამდებობის შეუფერხებლად განხორცილების კონსტიტუციურ უფლებას.

მოსარჩელე მხარის განმარტებით, საკანონმდებლო ორგანო სარგებლობს ფართო დისკრეციით და მას აქვს უფლებამოსილება მიიღოს საკანონმდებლო აქტები, მათ შორის ჩაერიოს კონსტიტუციურ უფლებებში და დაადგინოს მისი ფარგლები, მიუხედავად ამისა, პარლამენტი შეზღუდულია სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპით და მან არ უნდა გამოიყენოს საკუთარი უფლებამოსილება თვითნებურად და არ შეზღუდოს ადამიანის ძირითადი უფლებები და თავისუფლებები სხვა მიზნით გარდა კონსტიტუციით განსაზღვრული მიზნებისა. ამ ფონზე, აღსანიშნავია ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს (შემდგომში ევროპული სასამართლოს) პრაქტიკა ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა ევროპული კონვენციის (შემდგომში კონვენციის) მე-18 მუხლთან მიმართებით, რომლითაც დაუშვებელია ხსენებულ უფლებათა და თავისუფლებათა კონვენციით ნებადართული შეზღუდვების გამოყენება არა იმ მიზნით, რისთვისაც ისინია გათვალისწინებული.

ევროპულმა სასამართლოს საქმეზე მერაბიშვილი საქართველოს წინააღმდეგ დარღვევა დაადგინა კონვენციის მე-18 მუხლთან მიმართებით. სასამართლომ გაითვალისწინა განმცხადებლის გარშემო არსებული საერთო ფონი, მათ შორის კონკრეტული ფაქტობრივი გარემოებები. მეტიც, ხაზი გაუსვა, რომ პოლიტიკურად აქტიური პიროვნების მიმართ კონვენციით გათვალისწინებული უფლების შეზღუდვა ქვეყნის პოლიტიკურ ცხოვრებაში მისთვის ხელის შეშლის ან მონაწილეობის შეუძლებლობით, ყოველთვის უნდა იყოს განხილული ძალიან სერიოზულად, ადამიანის უფლებათა დაცვასა და დემოკრატიის ფუნქციონირებას შორის პირდაპირი კავშირის არსებობის გათვალისწინებით.^{^[170]} აღსანიშნავია, რომ მოსამართლეთა ჯგუფის მხრიდან საბჭოს დაკომპლექტებასთან დაკავშირებით განცხადების გავრცელებით ისინი ჩაერთვნენ პოლიტიკურ პროცესებში, რომელიც დაკავშირებული იყო სასამართლო ხელისუფლების დამოუკიდებლობასთან. საპარლამენტო უმრავლესობის მიერ მხარდაჭერილმა საკანონმდებლო ინიციატივამ კი ფაქტობრივად შეუზღუდა ამ ტიპის მოსაზრებების დაფიქსირების შესაძლებლობა, მეტიც, საბჭოს მისცა შესაძლებლობა თვითნებურად გამოიყენონ მივლინების მექანიზმი კონკრეტული მოსამართლეების დასჯის მიზნით.

ევროპული სასამართლოს მსჯელობით, პოლიტიკური კონტექსტი და განმცხადებლის მხრიდან დასახელებული გარემოებების მიმდევრობა და დამაჯერებლობა საკმარისია გარკვეული გარემოებების დასადასტურებლად.^{^[171]} ამრიგად, საკონსტიტუციო სასამართლომ უნდა გაითვალისწინოს ევროპული სასამართლოს მიდგომა და აქედან გამომდინარე ზემოთ განხილული (ა) მოსამართლეთა ერთობლივი განცხადება, რომელიც იყო პოლიტიკური შინაარსის და მიმერთებოდა სასამართლო მენეჯმენტის საქმიანობას; (ბ) უმრავლესობის წარმომადგენლის, გივი მიქანაძის პოლიტიკური განცხადება და (გ) პარლამენტში კანონპროექტის ნაჩქარევი და დაუსაბუთებელი განხილვის პროცედურები და დროში თანხვედრა ერთობლიობაში ქმნის სურათს, რომლითაც ცალსახად იკვეთება ხელისუფლების მიზანი სადავო ნორმების მიღებისას იყო მათ მიმართ პოლიტიკური უფლებებისა და საჯარო თანამდებობის შეუფერხებლად განხორციელების არამართლზომიერი შეზღუდვა.

საქმეში Miroslava Todorova v. Bulgaria, 2021 წელს, ევროპულმა სასამართლომ კონვენციის მე-18 მუხლის მე-10 მუხლთან (გამოხატვის თავისუფლების) ერთობლიობაში დარღვევა დაადგინა. საქმე ეხებოდა მოსამართლის მიმართ დისციპლინური სანქციის გამოყენებას, რომელიც საჯარო განცხადებებით აკრიტიკებდა უზენაესი სასამართლოს საბჭოსა და აღმასრულებელ ხელისუფლებას. განმცხადებლის განცხადებები მიზნად ისახავდა მეტი გამჭვირვალობის უზრუნველყოფას და აღმასრულებელი ხელისუფლების ჩარევის შეზღუდვას სასამართლო ხელისუფლების საქმიანობაში, მათ შორის, მოსამართლეთა დაწინაურებაში. სანაცვლოდ მან გამოიწვია მთავრობისგან მტრული დამოკიდებულება. კონკრეტულად მისი სამოსამართლო საქმიანობა გააკრიტიკა შინაგან საქმეთა მინისტრმა. ამის შემდგომ, განმცხადებლის წინააღმდეგ დაიწყო დისციპლინური წარმოება და შედეგად იგი დაქვეითდა თანამდებობიდან 2 წლის ვადით. ევროპულმა სასამართლომ მოსამართლის წინააღმდეგ განხორციელებული დისციპლინური დევნის შეფასებისას გაითვალისწინა ზემოთ განსაზღვრული მოვლენათა ჯაჭვი. ^{^[172]} მსგავსად, საპარლამენტო უმრავლესობის ფრაქციის თავმჯდომარის მოადგილის მხრიდან გაკეთებული განცხადებაც ხაზს უსვამს რომ, სახელისუფლებლო პარტია მოსამართლეთა ჯგუფის მიმართ ვიწროპარტიული მოტივები ამოძრავებდა და საკანონმდებლო საქმიანობა გამოიყენა მხოლოდ მოსამართლეთა კონკრეტული ჯგუფის მიმართ პოლიტიკური ზემოქმედების მიზნით.

მიუხედავად იმია, რომ მოსამართლეთა წინააღმდეგ ამ ეტაპზე არ დაწყებული დისციპლინური დევნა და საპარლამენტო უმრავლესობის მიერ მხარდაჭერილი კანონპროექტით ყველა მოსამართლის მიმართ ნორმატიულად შეიზღუდა „პოლიტიკური ნეიტრალობის დარღვევით“ საჯარო მოსაზრების გაკეთება, ზემოთ განხილული მოვლენათა ჯაჭვი ცალსახად მიუთითებს საპარლამენტო უმრავლესობის მიზანზე აღნიშნული რეგულაციები შემოეღოთ მხოლოდ მოსამართლეთა ვიწრო ჯგუფის წინააღმდეგ და ამით მათ უკვე არამართლზომიერად შეზღუდული აქვთ გამოხატვის თავისუფლების უფლება. მეტიც, სადავო ნორმებით დადგენილი მოსამართლის იძულების წესი გარკვეულ პრევენციულ ზემოქმედებას ახდენს არა მხოლოდ მოსამართლეთა ზემოთ დასახელებული ჯგუფის, არამედ ყველა მოსამართლის მიმართ, საბჭოს დაკომპლექტების ან სასამართლო ხელისუფლების მენეჯმენტის მიმართ რაიმე კრიტიკის შემთხვევაში მათ მიმართ შეიძლება პასუხისმგებლობის ზომად ტერიტორიულად შორი ან ქვედა ინსტანციის სასამართლოში იძულების წესით მივლინება განხორციელდეს.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სასამართლომ უნდა გაითვალისწინოს ყველა ის გარემოება, რომელიც თან ახლდა სადავო ნორმის მიღებას და ცალსახად მიუთითებს, რომ სადავო ნორმებით დაირღვა არა მხოლოდ საქართველოს კონსტიტუციით დაცული გამოხატვისა და საჯარო თანამდებობის შეუფერხებლად განხორციელების უფლება, არამედ გამოიკვეთა პარლამენტის განზრახვა გამოიყენოს საკანონმდებლო უფლებამოსილება არა კონსტიტუციით უფლებათა შეზღუდვისთვის დადგენილი მიზნების საფუძველზე, არამედ თვითნებურად კონკრეტული მოსამართლეების ჯგუფის წინააღმდეგ უფლებათა არამართლზომიერი ჩარევის მიზნით. შედეგად, საკანონმდებლო ორგანოს საქმიანობით დაირღვა კონსტიტუციის მე-4 მუხლის პირველი პუნქტით განსაზღვრული სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპი.

[1] საქართველოს ორგანული კანონი „საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანულ კანონში ცვლილების შეტანის თაობაზე, 1346-VIIრს-Xმპ, matsne.gov.ge/ka/document/view/5340417 [15.05.2022]

[2] პარლამენტის ბიურომ 2021 წლის 27 დეკემბრის სხდომაზე მიღო, როგორც კანონპროექტის განხილვის პროცედურის დაწყების შესახებ გადაწყვეტილება, აგრეთვე, მისი დაჩქარებული წესით და ერთ დღეს ორი მოსმენით დამტკიცების შესახებ გადაწყვეტილება. კანონპროექტი პრეზიდენტს პრომულგაციისთვის გაეგზავნა 2021 წლის 30 დეკემბერს. ინფორმაცია ხელმისაწვდომია პარლამენტის ვებ. გვერდზე: https://info.parliament.ge/#law-drafting/23324 [15.05.2022]

[3] განმარტებითი ბარათი საქართველოს ორგანული კანონის პროექტზე „საქართველოს ორგანულ კანონში „საერთო სასამართლოების შესახებ“ ცვლილების შეტანის შესახებ“, პუნქტი „ა.ვ)“, https://info.parliament.ge/file/1/BillReviewContent/289974? [15.05.2022]

[4] ზურაბ მაჭარაშვილი, ანა ნაცვლიშვილი, ვახტანგ ხმალაძე, კანონმდებლობის შექმნა, თეორია და პრაქტიკა, გიორგი კვერენჩხილაძის რედაქტორობით, გამომცემლობა „ნეკრესი“, თბილისი, 2021, 22-23.

[5] საქართველოს პარლამენტის რეგლამენტის 1-ლი მუხლის მეორე პუნქტის „ზ“ და „თ“ ქვეპუნქტები.

[6] საკანონმდებლო პროცესის შეფასება საქართველოში, OSCE-ODIHR, Legis Paper-Nr.: 256/2014 [YA], ვარშავა, 2015, პარ, 50-55. https://www.osce.org/ka/odihr/138766 [27.04.2022]

[7] განმარტებითი ბარათი საქართველოს ორგანული კანონის პროექტზე „საქართველოს ორგანულ კანონში „საერთო სასამართლოების შესახებ“ ცვლილების შეტანის შესახებ“, პუნქტი „დ“, https://info.parliament.ge/file/1/BillReviewContent/289974? [15.05.2022]

[8] იურიდიულ საკითხთა კომიტეტის დღის წესრიგები და „საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანულ კანონში ცვლილების შეტანის თაობაზე“ (07-3/149/10) კანონპროექტის განხილვის აუდიო ჩანაწერები https://info.parliament.ge/#law-drafting/23324 [15.05.2022]

[9] კოალიცია „საერთო სასამართლოების შესახებ“ ორგანულ კანონში ცვლილებების დაჩქარებული წესით განხილვას ეხმაურება, კოალიცია დამოუკიდებელი და გამჭვირვალე მართლმსაჯულებისთვის, 28.12.2022, www.coalition.ge/index.php?article_id=266 [15.05.2022]

[10] ევროკავშირის წარმომადგენლობა პარლამენტში სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურსა და სასამართლო სისტემასთან დაკავშირებული კანონპროექტების დაჩქარებული წესით განხილვას ეხმაურება, ევროკავშირის წარმომადგენლობა საქართველოში, 28.12.2021, www.eeas.europa.eu/delegations/georgia/ევროკავშირის-წარმომადგენლობა-პარლამენტში-სახელმწიფო-ინსპექტორის-სამსახურსა-და_ka აშშ-ის საელჩოს განცხადება მმართველი პარტიის მიერ წლის ბოლოს, ნაჩქარევად მიღებული საკანონმდებლო ცვლილებების შესახებ, აშშ-ის საელჩო საქართველოში, 03.01.2022, https://ge.usembassy.gov/ka/u-s-embassy-statement-on-the-ruling-partys-rushed-end-of-year-legislation-ka/ [15.05.2022]

[11] EUROPEAN COMMISSION FOR DEMOCRACY THROUGH LAW (VENICE COMMISSION) GEORGIA OPINION ON THE DECEMBER 2021 AMENDMENTS TO THE ORGANIC LAW ON COMMON COURTS, CDL-AD(2022)010, 2022, Par. 17-19

[12] „საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 37¹ მუხლის 1-6 პუნქტები (2021 წლის 30 დეკემბრამდე არსებული მდგომარეობით)

[13] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2021 წლის 11 თებერვლის №1/1/1505,1515,1516,1529 გადაწყვეტილება საქმეზე „პაატა დიასამიძე, გიორგი ჩიტიძე, ედუარდ მარიკაშვილი და ლიკა საჯაია საქართველოს პარლამენტისა და საქართველოს მთავრობის წინააღმდეგ“, II-66

[14] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 30 სექტემბრის N1/4/614,616 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - გიგა ბარათაშვილი და კარინე შახპარონიანი საქართველოს თავდაცვის მინისტრის წინააღმდეგ“, II-2

[15] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 11 აპრილის N1/2/569 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - დავით კანდელაკი, ნატალია დვალი, ზურაბ დავითაშვილი, ემზარ გოგუაძე, გიორგი მელაძე და მამუკა ფაჩუაშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-3

[16] იქვე, II-6.

[17] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 11 აპრილის №1/2/569 გადაწყვეტილება საქმეზე "საქართველოს მოქალაქეები - დავით კანდელაკი, ნატალია დვალი, ზურაბ დავითაშვილი, ემზარ გოგუაძე, გიორგი მელაძე და მამუკა ფაჩუაშვილი საქართველოს პარალამენტის წინააღმდეგ", II-7

[18] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 15 თებერვლის №3/1/659 გადაწყვეტილება საქმეზე "საქართველოს მოქალაქე ომარ ჯორბენაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ", II-15.

[19] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2021 წლის 23 აპრილის №3/1/1298,1313 გადაწყვეტილება საქმეზე "თამაზ მეჭიაური საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ", II-7

[20] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2022 წლის 28 თებერვლის №1/1/1673 საოქმო ჩანაწერი საქმეზე "ლონდა თოლორაია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ", II-10.

[21] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 7 აპრილის №3/2/717 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები მთვარისა კევლიშვილი, ნაზი დოთიაშვილი და მარინა გლოველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-12,13

[22] ევროპის საბჭოს მინისტრთა კომიტეტის 2010 წლის 17 ნოემბრის CM/Rec (2010)12 რეკომენდაციის 52-ე პუნქტი, გვ.13. https://rm.coe.int/cmrec-2010-12-on-independence-efficiency-responsibilites-of-judges/16809f007d [17.05.2022]

[23] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 14 აპრილის №3/2/588 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - სალომე ქინქლაძე, ნინო კვეტენაძე, ნინო ოდიშარია, დაჩი ჯანელიძე, თამარ ხითარიშვილი და სალომე სებისკვერაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-41

[24] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 23 მაისის №3/2/574 გადაწყვეტილება საქმეზე "საქართველოს მოქალაქე გიორგი უგულავა საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ", II-18

[25] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2012 წლის 26 ივნისის N3/1/512 გადაწყვეტილება საქმეზე „დანიის მოქალაქე ჰეიკე ქრონქვისტი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ", II-60.

[26] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2013 წლის 11 ივნისის №1/3/534 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ტრისტან მამაგულაშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-27.

[27] ვენეციის კომისიისა და ევროპის საბჭოს ადამიანის უფლებათა და კანონის უზენაესობის გენერალური დირექტორატის (DGI) ადამიანის უფლებათა დირექტორატის (DHR) 2014 წლის 14 ოქტომბრის N°773/2014 ერთობლივი დასკვნის 27-ე პუნქტი;

[28] იქვე.

[29] აღნიშნული ცვლილების შედეგად დაემატა სადავო ნორმას „სხვა ობიექტური გარემოება“.

[30] განმარტებითი ბარათი საქართველოს ორგანული კანონის პროექტზე „საქართველოს ორგანულ კანონში „საერთო სასამართლოების შესახებ“ ცვლილების შეტანის შესახებ“, პუნქტი „ა.გ)„ გვ, 2. info.parliament.ge/file/1/BillReviewContent/289974 [10.06.2022]

[31] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 24 ივნისის №1/3/538 გადაწყვეტილება საქმეზე "პოლიტიკური გაერთიანება „თავისუფალი საქართველო“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ", II-10.

[32] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 27 აგვისტოს №1/2/434 გადაწყვეტილება საქმეზე "საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ", II-11.

[33] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 17 მაისის N3/3/600 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე კახა კუკავა საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-48

[34] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2022 წლის 20 მაისის №1/2/876 გადაწყვეტილება საქმეზე ""ბრითიშ ამერიქან ტობაკო ჯორჯია ლიმიტედ" საქართველოს პარ ლამენტის წინააღმდეგ", II-33.

[35] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 13 ნოემბრის №1/4/557,571,576 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - ვალერიან გელბახიანი, მამუკა ნიკოლაიშვილი და ალექსანდრე სილაგაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-23.

[36] Heike Gramckow and Barry Walsh, Developing Specialized Court Services: International Experiences and Lessons Learned, The International Bank for Reconstruction and Development/The World Bank, 2013. Page.6. https://bit.ly/3aBgcpp [08.06.2022]

[37] „საერთო სასამართლოების შესახებ“ ორგანული კანონის 30-ე მუხლის პირველი და მეორე პუნქტები.

[38] „საერთო სასამართლოების შესახებ“ ორგანული კანონის 23-ე მუხლის მეორე და 2¹პუნქტები.

[39] იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს 2018 წლის 30 აპრილის N1/175 გადაწყვეტილება „თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა, ადმინისტრაციულ საქმეთა და სისხლის სამართლის საქმეთა პალატებში მოსამართლეთა ვიწრო სპეციალიზაციის განსაზღვრის შესახებ“

[40] ევროპის მოსამართლეთა საკონსულტაციო საბჭო (CCJE) 2012 წლის #15 დასკვნა „მოსამართლეთა სპეციალიზაციის შესახებ“, პარ.27-28 2012. https://rm.coe.int/-ccje-15-2012-/1680747465 [08.06.2022]

[41] იქვე, პარ. 44.

[42] იქვე, 33-ე პუნქტი;

[43] EUROPEAN COMMISSION FOR DEMOCRACY THROUGH LAW (VENICE COMMISSION) REPORT ON THE INDEPENDENCE OF THE JUDICIAL SYSTEM PART I: THE INDEPENDENCE OF JUDGES, CDL-AD(2010)004, 2010, Par. 27. https://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2010)004-e [08.06.2022]

[44] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2022 წლის 20 მაისის №1/2/876 გადაწყვეტილება საქმეზე ""ბრითიშ ამერიქან ტობაკო ჯორჯია ლიმიტედ" საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ", II-37

[45] ვენეციის კომისიისა და ევროპის საბჭოს ადამიანის უფლებათა და კანონის უზენაესობის გენერალური დირექტორატის (DGI) ადამიანის უფლებათა დირექტორატის (DHR) ერთობლივი დასკვნა, N°773/2014, 2014. პარ. 28, https://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2014)031-geo [08.06.2022]

[46] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 17 ოქტომბრის №3/4/550 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ნოდარ დვალი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-43

[47] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 13 ნოემბრის №1/4/557,571,576 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - ვალერიან გელბახიანი, მამუკა ნიკოლაიშვილი და ალექსანდრე სილაგაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-32.

[48] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 7 აპრილის №3/2/717 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები მთვარისა კევლიშვილი, ნაზი დოთიაშვილი და მარინა გლოველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-33.

[49] Consultative Council of European Judges (CCJE) Opinion no.10(2007) of the Consultative Council of European Judges (CCJE) to the attention of the Committee of Ministers of the Council of Europe on the Council for the Judiciary at the service of society), 2007, Par. 95 https://rm.coe.int/168074779b [09.06.2022]

[50] CONSULTATIVE COUNCIL OF EUROPEAN JUDGES (CCJE) Opinion No. 24 (2021): Evolution of the Councils for the Judiciary and their role in independent and impartial judicial systems, 2021, Par 21. https://rm.coe.int/opinion-no-24-2021-of-the-ccje/1680a47604 [09.06.2022]

[51] EUROPEAN COMMISSION FOR DEMOCRACY THROUGH LAW (VENICE COMMISSION) GEORGIA URGENT OPINION ON THE SELECTION AND APPOINTMENT OF SUPREME COURT JUDGES, 2019, Par. 40. https://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2019)009-e [09.06.2022]

[52] კახა წიქარიშვილი, დისციპლინარული პასუხისმგებლობის სისტემა საქართველოში და საზღვარგარეთ, დამოუკიდებელი იურისტების ჯგუფი, 2021, 18 https://democracyindex.ge/uploads_script/studies/tmp/phpMgHDb4.pdf [17.05.2022]

[53] სლოვაკეთის რესპუბლიკის კონსტიტუციის 148-ე მუხლის პირველი პუნქტი, www.prezident.sk/upload-files/46422.pdf [07.06.2022]

[54] გიორგი ბურჯანაძე, თამარ ჩუგოშვილი, მართლმსაჯულება საქართველოში, საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია, 2010, გვ. 20-24. https://gyla.ge/files/news/2010%20წლის%20გამოცემები/მართლმსაჯულება%20საქართველოში.pdf [01.07.2022]

[55] ეკატერინე ციმაკურიძე, ქეთევან მეზვრიშვილი, იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მონიტორინგის სამწლიანი შემაჯამებელი ანგარიში (2012-2014), საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია, საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო, 2015, გვ. 10-12.

[56] მოსამართლეთა გადაადგილების პრაქტიკა სასამართლოს სისტემაში, სოციალური სამართლიანობის ცენტრი (ყოფილი "EMC"), 2015, გვ. 1-2. https://bit.ly/3NYAkRn [11.06.2022]

[57] საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს ვებ.გვერდი, განხორციელებული რეფორმა, https://hcoj.gov.ge/ka/რეფორმები/სასამართლო-სისტემის-ინსტიტუციური-რეფორმა/განხორციელებული-რეფორმა [08.06.2022]

[58] ანა აბაშიძე, ანა არგანაშვილი, გიორგი ბერაია, სოფო ვერძეული, ქეთი კუპრავა, ოლიკო შერმადინი, ეკატერინე ციმაკურიძე, სასამართლო სისტემა: რეფორმები და პერსპექტივები „კოალიცია დამოუკიდებელი და გამჭვირვალე მართლმსაჯულებისთვის“, 2017, გვ. 83-85. http://www.coalition.ge/files/____________________________________________________.pdf [08.06.2022]

[59]Article 3.4. European Charter on the statute for judges, Strasbourg, 8 - 10 July 1998 https://rm.coe.int/16807473ef [17.05.2022]

[60] Council of Europe, Recommendation CM/Rec(2010)12 of the Committee of Ministers to member states on judges: independence, efficiency and responsibilities, 2010, Par. 52. https://search.coe.int/cm/Pages/result_details.aspx?ObjectId=09000016805afb78 [09.06.2022]

[61] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2006 წლის 15 დეკემბრის №1/3/393,397 გადაწყვეტილება საქმეზე "საქართველოს მოქალაქეები - ვახტანგ მასურაშვილი და ონისე მებონია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ", III,2.

[62] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 4 თებერვლის №2/1/536 გადაწყვეტილება საქმეზე "საქართველოს მოქალაქეები ლევან ასათიანი, ირაკლი ვაჭარაძე, ლევან ბერიანიძე, ბექა ბუჩაშვილი და გოჩა გაბოძე საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის წინააღმდეგ", II-47.

[63] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 29 დეკემბრის N3/7/679 გადაწყვეტილება საქმეზე „შპს სამაუწყებლო კომპანია რუსთავი 2“ და „შპს ტელეკომპანია საქართველო“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ", II-9.

[64] იქვე.

[65] ვენეციის კომისიისა და ევროპის საბჭოს ადამიანის უფლებათა და კანონის უზენაესობის გენერალური დირექტორატის (DGI) ადამიანის უფლებათა დირექტორატის (DHR) 2014 წლის 14 ოქტომბრის N°773/2014 ერთობლივი დასკვნის 27-ე პუნქტი;

[66] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 29 დეკემბრის №3/5/768,769,790,792 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს პარლამენტთა ჯგუფი (დავით ბაქრაძე, სერგო რატიანი, როლანდ ახალია, ლევან ბეჟაშვილი და სხვები, სულ 38 დეპუტატი) და საქართველოს მოქალაქეები ერასტი ჯაკობია და კარინე შახპარონიანი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-124.

[67] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2021 წლის 11 თებერვლის №1/1/1505,1515,1516,1529 გადაწყვეტილება საქმეზე "პაატა დიასამიძე, გიორგი ჩიტიძე, ედუარდ მარიკაშვილი და ლიკა საჯაია საქართველოს პარლამენტისა და საქართველოს მთავრობის წინააღმდეგ", II-41.

[68] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2019 წლის 5 ივლისის №2/3/1279 გადაწყვეტილება საქმეზე „ლევან ალაფიშვილი და „კს ალაფიშვილი და ყავლაშვილი - საქართველოს ადვოკატთა ჯგუფი“ საქართველოს მთავრობის წინააღმდეგ“, II-36.

[69] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2019 წლის 2 აგვისტოს №1/7/1275 გადაწყვეტილება საქმეზე „ალექსანდრე მძინარაშვილი საქართველოს კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის წინააღმდეგ“, II-28.

[70] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2021 წლის 16 დეკემბრის №1/5/1499 გადაწყვეტილება საქმეზე "მიხეილ სამნიძე საქართველოს მთავრობის წინააღმდეგ", II-18

[71] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 20 ივლისის №3/3/763 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს პარლამენტის წევრთა ჯგუფი (დავით ბაქრაძე, სერგო რატიანი, როლანდ ახალაია, გიორგი ბარამიძე და სხვები, სულ 42 დეპუტატი) საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-78), აგრეთვე, იგივე სტანდარტი გაზიარებულია საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2021 წლის 11 თებერვლის №1/1/1505,1515,1516,1529 გადაწყვეტილებაში საქმეზე "პაატა დიასამიძე, გიორგი ჩიტიძე, ედუარდ მარიკაშვილი და ლიკა საჯაია საქართველოს პარლამენტისა და საქართველოს მთავრობის წინააღმდეგ", II-

[72] BVerfGE 49, 89 (126); 84, 212 (226)

[73] BVerfGE 8, 274 (325); 80, 137 (161).

[74] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 26 დეკემბრის №1/3/407 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია და საქართველოს მოქალაქე – ეკატერინე ლომთათიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”, II-1

[75] საქართველოს კონსტიტუციის მე-4 მუხლის პირველი პუნქტი.

[76] იქვე, მე-3 და მე-4 პუნქტები.

[77] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2010 წლის 28 ივნისის №1/466 გადაწყვეტილება საქმეზე "საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ", II-2

[78] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 29 სექტემბრის №3/4/641 გადაწყვეტილება საქმეზე „ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს კონსტიტუციური წარდგინება „აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ქონების მართვისა და განკარგვის შესახებ“ აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის კანონის მე-19 მუხლის მე-3 პუნქტის კონსტიტუციურობის თაობაზე“, II-6

[79] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 13 ოქტომბრის №1/10/703 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე გიორგი ქართველიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-38

[80] საქართველოს კონსტიტუციის 63-ე მუხლის მეხუთე პუნქტი.

[81] საქართველოს კონსტიტუციის 64-ე მუხლი.

[82] მაგ.იხ.BVerfGE 98, 218 (251).

[83] მაგ. იხ. Ossenbühl: Vorrang und Vorbehalt des Gesetzes, 183 (202 ff.).

[84] Hoffmann-Riem: Gesetz und Gesetzesvorbehalt, 5 (10 f.).

[85] მაგ. იხ. Grzeszick, in: Maunz/Dürig, GG, Art. 20 (Verfassungsgrundsätze), Rn. 75.

[86] იხ. მაგ. BVerfGE 83, 130 (142); 101, 1 (34).

[87] მაგ. იხ. Badura: Staatsrecht, 384; BVerfGE 1, 14 (60); 34, 52 (59 f.).

[88] Ossenbühl: Vorrang und Vorbehalt des Gesetzes, 183 (188).

[89] მაგ. იხ. Badura: Staatsrecht, S. 382; Sachs, in: Sachs, GG, Art. 20, Rn. 115; BVerfGE 8, 274 (324 f.); 49, 89 (145 f.);113, 348 (376).

[90] განმარტებითი ბარათი საქართველოს ორგანული კანონის პროექტზე „საქართველოს ორგანულ კანონში „საერთო სასამართლოების შესახებ“ ცვლილების შეტანის შესახებ“, პუნქტი „ა.გ)“, https://info.parliament.ge/file/1/BillReviewContent/289974? [15.05.2022]

[91] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 29 დეკემბრის N3/7/679 გადაწყვეტილება საქმეზე „შპს სამაუწყებლო კომპანია რუსთავი 2“ და „შპს ტელეკომპანია საქართველო“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ", II-9.

[92] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2022 წლის 21 აპრილის №3/4/1648 გადაწყვეტილება საქმეზე „თეთრიწყაროს რაიონული სასამართლოს კონსტიტუციური წარდგინება „საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-7 მუხლის მე-3 პუნქტის მე-2 წინადადებისა და „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-19 მუხლის მე-2 პუნქტის მე-2 წინადადების კონსტიტუციურობის თაობაზე“, II-5.

[93] იქვე, II-133.

[94] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 10 ნოემბრის გადაწყვეტილება №1/3/421,422 საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები – გიორგი ყიფიანი და ავთანდილ უნგიაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”, II-1.

[95] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 27 თებერვლის №2/2/558 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ილია ჭანტურაია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-5.

[96] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 24 დეკემბრის №3/3/601 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს უზენაესი სასამართლოს კონსტიტუციური წარდგინება საქართველოს 1998 წლის 20 თებერვლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 546-ე მუხლის და ამავე კოდექსის 518-ე მუხლის პირველი ნაწილის კონსტიტუციურობის თაობაზე“, II-8

[97] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 7 აპრილის №3/2/717 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები მთვარისა კევლიშვილი, ნაზი დოთიაშვილი და მარინა გლოველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-20.

[98] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 23 მაისის N3/2/574 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე გიორგი უგულავა საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-59.

[99] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2013 წლის 11 ივნისის №1/3/534 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ტრისტან მამაგულაშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-27.

[100] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2018 წლის 19 ოქტომბრის №2/7/779 გადაწყვეტილება საქმეზე საქართველოს მოქალაქე დავით მალანია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ, II-25)

[101] CONSULTATIVE COUNCIL OF EUROPEAN JUDGES (CCJE) Opinion No. 24 (2021): Evolution of the Councils for the Judiciary and their role in independent and impartial judicial systems, CCJE(2021)11, 2021, Par 15, 21. https://rm.coe.int/opinion-no-24-2021-of-the-ccje/1680a47604 [10.06.2022]

[102] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2020 წლის 30 ივლისის №3/1/1459,1491 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-32.

[103] იქვე, II-33.

[104] „საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 45-ე მუხლის მეშვიდე პუნქტი.

[105] „სასამართლოს შესახებ“ ესტონეთის კანონის 95-ე მუხლი. https://www.riigiteataja.ee/en/eli/514022014001/consolide [10.06.2022]

[106] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 11 აპრილის №1/2/569 გადაწყვეტილება საქმეზე "საქართველოს მოქალაქეები - დავით კანდელაკი, ნატალია დვალი, ზურაბ დავითაშვილი, ემზარ გოგუაძე, გიორგი მელაძე და მამუკა ფაჩუაშვილი საქართველოს პარალამენტის წინააღმდეგ", II-27

[107] „საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 45-ე მუხლის მეშვიდე პუნქტი.

[108] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის N 1/1/548 გადაწყვეტილება საქმეზე "საქართველოს მოქალაქე ზურაბ მიქაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ", II-22.

[109] სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 162-ე მუხლი

[110] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2013 წლის 11 ივნისის №1/3/534 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ტრისტან მამაგულაშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-27.

[111] „საერთო სასამართლოების შესახებ“ ორგანული კანონის XIII¹ თავი.

[112] „საერთო სასამართლოების შესახებ“ ორგანული კანონი 75⁷ მუხლის 1² და 75³¹ მუხლის მეორე პუნქტები.

[113] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 29 იანვრის №1/1/543 გადაწყვეტილება საქმეზე "შპს „მეტალინვესტი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ", II-40.

[114] სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 161-ე მუხლის პირველი ნაწილი.

[115] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 31 ივლისის №2/1/572 გადაწყვეტილება საქმეზე "საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-10.

[116] იქვე, პუნქტი II-16.

[117] იქვე, პუნქტი II-17.

[118] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 17 ოქტომბრის №3/4/550 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ნოდარ დვალი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-43

[119] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2013 წლის 11 ივნისის №1/3/534 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ტრისტან მამაგულაშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-27.

[120]

[121] დავით ბაქრაძე, სერგო რატიანი, როლანდ ახალაია, ლევან ბეჟაშვილი და სხვები, სულ 38 დეპუტატი), საქართველოს მოქალაქეები - ერასტი ჯაკობია და კარინე შახპარონიანი, საქართველოს მოქალაქეები - ნინო კოტიშაძე, ანი დოლიძე, ელენე სამადბეგიშვილი და სხვები, აგრეთვე, საქართველოს პარლამენტის წევრთა ჯგუფი (ლევან ბეჟაშვილი, გიორგი ღვინიაშვილი, ირმა ნადირაშვილი, პეტრე ცისკარიშვილი და სხვები, სულ 38 დეპუტატი) საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-6, 7

[122] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 29 იანვრის №1/1/543 გადაწყვეტილება საქმეზე "შპს „მეტალინვესტი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ", II-40.

[123] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 11 აპრილის №1/2/569 გადაწყვეტილება საქმეზე "საქართველოს მოქალაქეები - დავით კანდელაკი, ნატალია დვალი, ზურაბ დავითაშვილი, ემზარ გოგუაძე, გიორგი მელაძე და მამუკა ფაჩუაშვილი საქართველოს პარალამენტის წინააღმდეგ", II-27

[124] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 29 სექტემბრის №3/4/641 გადაწყვეტილება საქმეზე „ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს კონსტიტუციური წარდგინება „აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ქონების მართვისა და განკარგვის შესახებ“ აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის კანონის მე-19 მუხლის მე-3 პუნქტის კონსტიტუციურობის თაობაზე“, II-6

[125] EUROPEAN COMMISSION FOR DEMOCRACY THROUGH LAW (VENICE COMMISSION) GEORGIA OPINION ON THE DECEMBER 2021 AMENDMENTS TO THE ORGANIC LAW ON COMMON COURTS, CDL-AD(2022)010, 2022, Par. 59-60.

[126] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 17 ოქტომბრის №3/4/550 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ნოდარ დვალი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-43

[127] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2012 წლის 11 აპრილის №1/1/468 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-1.

[128] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2012 წლის 11 აპრილის N1/1/468 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-26.

[129] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 26 ოქტომბრის N2/2-389 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე მაია ნათაძე და სხვები საქართველოს პარლამენტისა და საქართველოს პრეზიდენტის წინააღმდეგ“, II-4

[130] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 30 სექტემბრის N1/6/561,568 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე იური ვაზაგაშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-40.

[131] „სამოსამართლო ქცევის ბანგალორის პრინციპების“ მეოთხე ღირებულება „წესიერება“, პრინციპი 4.6.

[132] Guja V. Moldova, no. 14277/04, 2008, § § 52, 70.

[133] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2019 წლის 2 აგვისტოს №1/7/1275 გადაწყვეტილება საქმეზე „ალექსანდრე მძინარაშვილი საქართველოს კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის წინააღმდეგ”, II-36.

[134] იხ. „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 20 სექტემბრის №1/5/675,681 გადაწყვეტილება საქმეზე „შპს სამაუწყებლო კომპანია რუსთავი 2“ და „შპს ტელეკომპანია საქართველო“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ.

[135] განმარტებითი ბარათი საქართველოს ორგანული კანონის პროექტზე „საქართველოს ორგანულ კანონში „საერთო სასამართლოების შესახებ“ ცვლილების შეტანის შესახებ“, პუნქტი „ა.ვ)“, https://info.parliament.ge/file/1/BillReviewContent/289974? [15.05.2022]

[136] „სამოსამართლო ქცევის ბანგალორის პრინციპების“ მეოთხე ღირებულება „წესიერება“, პრინციპი 4.11. 3.

[137] Commentary on The Bangalore Principles of Judicial Conduct, United Nations Office on Drugs and Crime, 2007, Par. 163

[138] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2006 წლის 15 დეკემბრის №1/3/393,397 გადაწყვეტილება საქმეზე "საქართველოს მოქალაქეები - ვახტანგ მასურაშვილი და ონისე მებონია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ", III,2.

[139] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 4 თებერვლის №2/1/536 გადაწყვეტილება საქმეზე "საქართველოს მოქალაქეები ლევან ასათიანი, ირაკლი ვაჭარაძე, ლევან ბერიანიძე, ბექა ბუჩაშვილი და გოჩა გაბოძე საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის წინააღმდეგ", II-47.

[140] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 29 დეკემბრის N3/7/679 გადაწყვეტილება საქმეზე „„შპს სამაუწყებლო კომპანია რუსთავი 2“ და „შპს ტელეკომპანია საქართველო“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ", II-9.

[141] იქვე, II-38.

[142] სოციალურ და პოლიტიკურ ტერმინთა ლექსიკონი–ცნობარი / [სარედ.: ჯგუფი: ედუარდ კოდუა და სხვ. ; გამომც.: ლაშა ბერაია] - თბ. : ლოგოს პრესი, 2004 - 351გვ.https://bit.ly/3zEZNKW [11.06.20.22]

[143] „სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების შესახებ“ საქართველოს კანონის პირველი პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტი.

[144] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2019 წლის 2 აგვისტოს №1/7/1275 გადაწყვეტილება საქმეზე „ალექსანდრე მძინარაშვილი საქართველოს კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის წინააღმდეგ”, II-42

[145] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2013 წლის 14 მაისის N2/2/516,542 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - ალექსანდრე ბარამიძე, ლაშა ტუღუში, ვახტანგ ხმალაძე და ვახტანგ მაისაია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ"., II-8.

[146] EUROPEAN COMMISSION FOR DEMOCRACY THROUGH LAW (VENICE COMMISSION) GEORGIA OPINION ON THE DECEMBER 2021 AMENDMENTS TO THE ORGANIC LAW ON COMMON COURTS, CDL-AD(2022)010, 2022, Par. 67-68.

[147] Harabin v. Slovakia (dec.), no. 62584/00, 2002. Wille v. Liechtenstein [GC], no. 28396/95, 1999, §64

[148] Kudeshkina v. Russia, no. 29492/05, 26 February 2009, § 86. Morice v. France [GC], no. 29369/10, ECHR 2015, §128

[149] Wille v. Liechtenstein [GC], no. 28396/95, 1999, §67.

[150] Guja v. Moldova, no. 14277/04, 2008, § 88.

[151] Morice v. France [GC], no. 29369/10, ECHR 2015, § 162

[152] Wille v. Liechtenstein [GC], no. 28396/95, 1999, §63. Albayrak v. Turkey, no. 38406/97, 2008, § 40.

[153] Baka v. Hungary, no. 20261/12, 2016, §166.

[154] Kudeshkina v. Russia, no. 29492/05, 26 February 2009, §§ 99-100.

[155] Kudeshkina v. Russia, no. 29492/05, 26 February 2009, § 99.

[156] Baka v. Hungary, no. 20261/12, 2016.

[157] იქვე, §168.

[158] იქვე, §171.

[159] იქვე, §173.

[160] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 29 დეკემბრის N3/7/679 გადაწყვეტილება საქმეზე „შპს სამაუწყებლო კომპანია რუსთავი 2“ და „შპს ტელეკომპანია საქართველო“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-29

[161] საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 26 დეკემბრის №1/3/407 გადაწყვეტილება საქმეზე "საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია და საქართველოს მოქალაქე - ეკატერინე ლომთათიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ", II-11.

[162] მაგ. იხ. Robbers, in: Bonner Kommentar, Art. 20, Rn. 2320; Sachs, in: Sachs, GG, Art. 20, Rn. 125; BVerfGE 107, 218 (256); 108, 1 (20); 114, 196 (236 f.). Robbers, in: Bonner Kommentar, Art. 20, Rn. 2322; BVerfGE 17, 306 (318).]. ლელა ჯანაშვილი, სამართლებრივი უსაფრთხოება, როგორც სამართლის ძირითადი ფუნქცია და სამართლებრივი სახელმწიფოს უმნიშვნელოვანესი პრინციპი, სამართლის ჟურნალი, 2014, გვ.46.

[163] ლევან იზორია, თანამედროვე სახელმწიფო თანამედროვე ადმინისტრაცია, 2009, გვ. 202.

[164] მოსამართლეთა ნაწილი აცხადებს, რომ სტრატეგიული პარტნიორების მიმართ გამოთქმულ კრიტიკას ყველა მოსამართლე არ იზიარებს, ინტერპრესნიუსი, 05.11.2021, https://www.interpressnews.ge/ka/article/682297-mosamartleta-nacili-acxadebs-rom-strategiuli-partniorebis-mimart-gamotkmul-kritikas-qvela-mosamartle-ar-iziarebs [04.07.2022]

[165] “ასეთი შეფასებები შეურაცხმყოფელია” – მოსამართლეები EU-ს და აშშ-ის საელჩოებს პასუხობენ, ნეტგაზეთი, 04.11.2021, https://netgazeti.ge/law/573743/ [04.07.2022]

[166] ქრონიკა 17:00 საათზე - 10 ნოემბერი, 2021 წელი, 34:54 წთ - 36:25წთ, ტელეკომპანია იმედი, https://www.imedi.ge/ge/video/84330/qronika-1700-saatze--10-noemberi-2021-tseli [05.07.2022]

[167] საქართველოს ორგანული კანონი „საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანულ კანონში ცვლილების შეტანის თაობაზე, 1346-VIIრს-Xმპ, matsne.gov.ge/ka/document/view/5340417 [15.05.2022]

[168] პარლამენტის ბიურომ 2021 წლის 27 დეკემბრის სხდომაზე მიღო, როგორც კანონპროექტის განხილვის პროცედურის დაწყების შესახებ გადაწყვეტილება, აგრეთვე, მისი დაჩქარებული წესით და ერთ დღეს ორი მოსმენით დამტკიცების შესახებ გადაწყვეტილება. კანონპროექტი პრეზიდენტს პრომულგაციისთვის გაეგზავნა 2021 წლის 30 დეკემბერს. ინფორმაცია ხელმისაწვდომია პარლამენტის ვებ. გვერდზე: https://info.parliament.ge/#law-drafting/23324 [15.05.2022]

[169] განმარტებითი ბარათი საქართველოს ორგანული კანონის პროექტზე „საქართველოს ორგანულ კანონში „საერთო სასამართლოების შესახებ“ ცვლილების შეტანის შესახებ“, პუნქტი „ა.ვ)“, https://info.parliament.ge/file/1/BillReviewContent/289974? [15.05.2022]

[170] MERABISHVILI v. GEORGIA (Application no. 72508/13), §103. ქართულ ენაზე ხელმისაწვდომია: .https://www.supremecourt.ge/files/upload-file/pdf/merabishvili-saqartvelos-winaagmdeg.pdf [05.07.2022]

[171] იქვე, პარაგრაფი 104.

[172] MIROSLAVA TODOROVA v. BULGARIA, (Application no. 40072/13), §§ 205-212

6. კონსტიტუციური სარჩელით/წარდგინებით დაყენებული შუამდგომლობები

შუამდგომლობა სადავო ნორმის მოქმედების შეჩერების თაობაზე: არა

შუამდგომლობა პერსონალური მონაცემების დაფარვაზე: არა

შუამდგომლობა მოწმის/ექსპერტის/სპეციალისტის მოწვევაზე: არა

შუამდგომლობა/მოთხოვნა საქმის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვის თაობაზე: არა

კანონმდებლობით გათვალისწინებული სხვა სახის შუამდგომლობა: არა

დოკუმენტის სტრუქტურა

დაკაშირებული დოკუმენტები

ცვლილებები