,,საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ” საქართველოს ორგანული კანონის 39-ე მუხლის პირველი პუნქტის ,,ა” ქვეპუნქტის შესაბამისად, საკონსტიტუციო სასამართლოში ნორმატიული აქტის ან მისი ცალკეული ნორმების კონსტიტუციურობის თაობაზე კონსტიტუციური სარჩელის შეტანის უფლება აქვს ნებისმიერ პირს, თუ მას მიაჩნია, რომ დარღვეულია ან შესაძლებელია უშუალოდ დაირღვეს საქართველოს კონსტიტუციის მეორე თავით აღიარებული მისი უფლებანი და თავისუფლებანი.

 

ამასთანავე, „სასამართლოს ხელმისაწვდომობის უფლება ინდივიდის უფლებების და თავისუფლებების დაცვის, სამართლებრივი სახელმწიფოსა და ხელისუფლების დანაწილების პრინციპების უზრუნველყოფის უმნიშვნელოვანესი კონსტიტუციური გარანტიაა. ის ინსტრუმენტული უფლებაა, რომელიც ... წარმოადგენს სხვა უფლებებისა და ინტერესების დაცვის საშუალებას...” (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 10 ნოემბრის 1/3/421, 422 გადაწყვეტილება საქმეზე “საქართველოს მოქალაქეები – გიორგი ყიფიანი და ავთანდილ უნგიაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”).

 

მოსარჩელეები არიან საქართველოს მოქალაქეები, საკონსტიტუციო სასამართლოს მიიჩნევენ საკუთარი კონსტიტუციური უფლებების თუ კანონიერი ინტერესების დაცვის ეფექტურ მექანიზმად. სადავო ნორმებით გათვალისწინებული ისეთი მნიშვნელოვანი საკითხები კი, როგორიცაა: (1) მოსამართლის უფლებამოსილების ვადა; (2) ორგანული კანონის კონსტიტუციურობის თაობაზე გადაწყვეტილების მიღება; (3) ნორმის შეჩერებასთან დაკავშირებული პროცედურები; (4) ინდივიდუალური მოსამართლის მიერ საქმის პლენუმზე გადაცემა და შესაბამისი გადაწყვეტილების მისაღებად საჭირო კვორუმი, საკონსტიტუციო სამართალწარმოების ჯეროვნად განხორციელების მნიშვნელოვან და ორგანულს ნაწილს წარმოადგენს.

 

ამ საქმეში მოსარჩელეს წარმოადგენს კარინე შახპარონიანი. მოსარჩელე კარინე შახპარონიანმა 2014 წლის 11 დეკემბერს #616 კონსტიტუციური სარჩელით მიმართა საკონსტიტუციო სასამართლოს. კარინე შახპარონიანი სადავოდ ხდის თავდაცვის მინისტრის ბრძანებას, რომელიც ითვალისწინებს სამხედრო პოლიციის თანამშრომლის გათავისუფლებას ყოველგვარი ობიექტური საფუძვლის გარეშე. 2016 წლის 18 მაისს საკონსტიტუციო სასამართლომ კარინე შახპარონიანის საქმეზე ჩაატარა საქმის არსებითი განხილვა და გავიდა სათათბირო ოთახში გადაწყვეტილების მისაღებად. სარჩელს იხილავს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგია. ამ კოლეგიის ორ მოსამართლეს, კერძოდ, კონსტანტინე ვერძელაშვილს და ქეთევან ერემაძეს უფლებამოსილების ვადა ეწურებათ 2016 წლის 30 სექტემბერს. კოლეგიის დარჩენილი ორი წევრი არ იქნება უფლებამოსილი, მიიღოს გადაწყვეტილება კარინე შახპარონიანის საქმეზე 2016 წლის 30 სექტემბრის შემდეგ, თუ გადაწყვეტილების მიღება ამ დრომდე არ მოხერხდა. შესაბამისად, ამ შემთხვევაში გამოიყენება ,,საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ მე-4 მუხლის პირველი პუნქტი, სადაც აღნიშნულია: ,,საქმეზე გადაწყვეტილების მიღების უფლება აქვთ ამ საქმის განხილვაში უშუალოდ მონაწილე მოსამართლეებს. თუ განმწესრიგებელი სხდომის ან/და საქმის არსებითი განხილვის მიმდინარეობისას რომელიმე მოსამართლე სხვა მოსამართლით შეიცვალა, ამ უკანასკნელის მოთხოვნის შემთხვევაში საქმის განხილვის იგივე ეტაპი თავიდან იწყება.“ ამგვარად, თუკი 2016 წლის 30 სექტემბრამდე გადაწყვეტილება არ იქნება მიღებული, კონსტანტინე ვარძელაშვილის და ქეთევან ერემაძის უფლებამონაცვლეები საქმეს დააბრუნებენ არსებითი განხილვის ეტაპზე. ეს გარემოება არაგონივრულად გააჭიანურებს კარინე შახპარონიანის იმ სარჩელის განხილვას, რომელიც 2014 წლის დეკემბერში იქნა რეგისტრირებული. კარინა შახპაროანიანის სამართლიანი სასამართლოს უფლება იქნება დაცული იმ შემთხვევაში, თუკი სასამართლოს არსებულ შემადგენლობას საქმის ზეპირ განხილვაზე დაბრუნების გარეშე ექნება ამ საქმეზე საბოლოო გადაწყვეტილების მიღების შესაძლებლობა. ამისათვის აუცილებელია მოსამართლეს 10 წლიანი ვადის ამოწურვის მიუხედავად ჰქონდეს იმ საქმეზე სათათბირო ოთახში გადაწყვეტილებაზე მუშაობის და გადაწყვეტილების გამოცხადების შესაძლებლობა, რომელზეც საქმის არსებითი განხილვა დასრულებულია.

 

2016 წლის 22 მარტს საკონსტიტუციო სასამართლოს მიმართა მოქალაქე ერასტი ჯაკობიამ, რომელიც აღნიშნულ საქმეში ერთ-ერთი მოსარჩელეა. ეს უკანასკნელი ითხოვს სისხლის სამართლის კოდექსის 158-ე მუხლის შენიშვნის მეორე პუნქტის იმ ნორმატიული შინაარსის არაკონსტიტუციურად ცნობას, რომელიც უშვებს ფარული ჩანაწერის მტკიცებულებად გამოყენებას სისხლის სამართლის საქმეზე. ვინაიდან სარჩელის შეტანის მომენტისათვის და ამჟამადაც, მიმდინარეობს ერასტი ჯაკობიას სისხლის სამართლის საქმის არსებითი განხილვა, ფარული ჩანაწერის საფუძველზე არსებობს ერასტი ჯაკობიას მიმართ გამამტყუნებელი განაჩენის დადგენის საფრთხე, რაც მას მიაყენებდა გამოუსწორებელ ზიანს. სწორედ ამ მიზნით მოსარჩელე ერასტი ჯაკობიამ იშუამდგომლა საკონსტიტუციო სასამართლოს წინაშე სადავო ნორმის შეჩერება. შუამდგომლობის დაყენებისას მოქმედებდა რეგულაცია, რომელიც ნორმის შეჩერების უფლებას ანიჭებდა კოლეგიას. ამჟამად ამ სარჩელით გასაჩივრებული ნორმით შეჩერების შესახებ გადაწყვეტილება პლენუმმა უნდა მიიღოს. ერასტი ჯაკობიას სარჩელი არის კოლეგიის განსჯადი. თუკი კოლეგია დარწმუნდება, რომ არსებობს ნორმის შეჩერების საფუძველი, საქმე გადაეცემა პლენუმს, რომელიც იღებს საბოლოო გადაწყვეტილებას ნორმის შეჩერებასთან დაკავშირებით. ერასტი ჯაკობიას საქმის კოლეგიიდან პლენუმისათვის საქმის გადაცემა, გამოიწვევს ერასტი ჯაკობიასთვის გამოუსწორებელ შედეგს, ამ დროის განმავლობაში შესაძლოა ერასტი ჯაკობიას მიმართ დადგეს გამამტყუნებელი განაჩენი. შესაბამისად, ერასტი ჯაკობია უფლებამოსილია, იდავოს ამ სარჩელით გასაჩივრებული ნორმის კონსტიტუციურობასთან დაკავშირებით.

 

აქედან გამომდინარე, თუკი კონსტიტუციური კონტროლის განმახორციელებელი ორგანოს მომწესრიგებელი კანონმდებლობა ვერ უზრუნველყოფს სასამართლოს გამართულ და ჯეროვან ფუნქციონირებას, ისევე როგორც, საქმის განხილვის და გადაწყვეტის პროცესი სათანადოდ ვერ ხორციელდება, თავად საკონსტიტუციო სასამართლოსადმი მიმართვა, როგორც სამართლებრივი ბერკეტი აზრს კარგავს და საფრთხე ექმნება კონსტიტუციით გარანტირებული სამართლიანი სასამართლოს უფლებით სარგებლობას. ვინაიდან, თუ „არ იქნება უფლების დარღვევის თავიდან აცილების ან დარღვეული უფლების აღდგენის შესაძლებლობა, სამართლებრივი ბერკეტი, თავად უფლებით სარგებლობა დადგება კითხვის ნიშნის ქვეშ. შესაბამისად, უფლება-თავისუფლებების დასაცავად სასამართლოსადმი მიმართვის...არათანაზომიერი შეზღუდვა არღვევს არა მხოლოდ სამართლიანი სასამართლოს უფლებას, არამედ, იმავდროულად, შეიცავს საფრთხეს თავად იმ უფლების უგულებელყოფისა, რომლის დასაცავადაც სასამართლოსადმი მიმართვაა...შეზღუდული (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2010 წლის 28 ივნისის 1/466 გადაწყვეტილება საქმეზე “საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”).

 

ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით მიგვაჩნია, რომ არ არსებობს სარჩელის საკონსტიტუციო სასამართლოში არსებითად განსახილველად არმიღების კანონმდებლობით გათვალისწინებული რომელიმე საფუძველი, ვინაიდან

 

ა) ფორმით და შინაარსით შეესაბამება ,,საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ" კანონის მე-16 მუხლით დადგენილ მოთხოვნებს;

 

ბ) შეტანილია უფლებამოსილი სუბიექტის მიერ;

გ)სარჩელში მითითებული საკითხი არის საკონსტიტუციო სასამართლოს განსჯადი;

 

დ) სარჩელში მითითებული საკითხი არ არის გადაწყვეტილი საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ.

 

ე) სარჩელში მითითებული საკითხი რეგულირდება კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი პუნქტით;

 

ვ) კანონით არ არის დადგენილი სასარჩელო ხანდაზმულობის ვადა და შესაბამისად, არც მისი არასაპატიო მიზეზით გაშვების საკითხი დგება დღის წესრიგში;

 

ზ) გასაჩივრებულია კანონზე მსჯელობა შესაძლებელია ზემდგომი ნორმატიული აქტის გასაჩივრებისაგან დამოუკიდებლად;

წინამდებარე სარჩელით გათვალისწინებული მოთხოვნები განსხვავებულ საკითხებს უკავშირდება. შესაბამისად, მართებულად მივიჩნევთ, ჩვენი არგუმენტაცია წარმოგიდგინოთ ცალ-ცალკე, თითოეულ მათგანთან მიმართებით. თუმცა, ვინაიდან ვითხოვთ ყველა დასახელებული ნორმის კონსტიტუციურობის შეფასებას მხოლოდ საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით, ჩვენი მსჯელობაც სწორედ სამართლიანი სასამართლოს უფლების კონტექსტში იქნება წარმოდგენილი.

 

 სადავო ნორმები კი, მოიცავს შემდეგ საკითხებს:

 

1. საკონსტიტუციო სასამართლოს წევრის უფლებამოსილების ვადა;

2. მოსამართლის მიერ საქმის პლენუმზე გადაცემა;

3. კანონის და ორგანული კანონის კონსტიტუციურობის თაობაზე პლენუმის სხდომის გამართვა და გადაწყვეტილების მიღება;

4. ნორმის შეჩერებასთან დაკავშირებული გადაწყვეტილების მიღების პროცესი.

 

 

1. სადავო ნორმის თანახმად, საკონსტიტუციო სასამართლოს წევრს უფლებამოსილების 10-წლიანი ვადის ამოწურვისთანავე შეუწყდება უფლებამოსილება. აღნიშნული დანაწესი ადგენს ბლანკეტურ აკრძალვას, რომ საკონსტიტუციო სასამართლოს წევრი მოსამართლის უფლებამოსილების ვადის ამოწურვის შემდეგ ვეღარ განიხილავს საქმეებს, მიუხედავად იმისა, თუ რა სტადიაზეა საქმის განხილვა.

სადავო ნორმის ამოქმედებამდე არსებული წესის მიხედვით, თუ საკონსტიტუციო სასამართლოს წევრის უფლებამოსილების ვადა მთავრდებოდა იმ დროს, როდესაც იგი მონაწილეობდა საქმის განხილვაში, მოსამართლის უფლებამოსილების ვადა გრძელდებოდა საქმის საბოლოო გადაწყვეტამდე. მოცემული დანაწესი საშუალებას იძლეოდა, მოსამართლეს ჩაემთავრებინა მიმდინარე საქმეები და მიეღო საბოლოო გადაწყვეტილება.

 

ვენეციის კომისიის შეფასებით, ,,მოსამართლის უფლებამოსილების ვადის გაგრძელება იმისათვის, რომ მას მიეცეს შესაძლებლობა, დაასრულოს მონაწილეობა მიმდინარე საქმეებში, ემსახურება ეფექტური საკონსტიტუციო მართლმსაჯულების განხორციელების მიზანს. ეს არ ნიშნავს აუცილებლად იმას, რომ ახალ მოსამართლეს არ შეუძლია, განახორციელოს საკუთარი უფლებამოსილება. „

 

სამართლიანი სასამართლოს უფლების შემადგენელი ნაწილია საკონსტიტუციო სამართალწარმოების დროულად, ჯეროვნად და ეფექტურად განხორციელება. საკონსტიტუციო სასამართლოს დამკვიდრებული პრაქტიკის მიხედვით, ადამიანის უფლებების სრულყოფილი დაცვა... უპირველეს ყოვლისა, გულისხმობს კანონმდებლის ვალდებულებას, შექმნას ისეთი ნორმატიული წესრიგი, რომელიც უზრუნველყოფს პირის უფლებას დროულ, სამართლიან და ეფექტიან სასამართლოზე, რათა პირმა სრულყოფილად შეძლოს მისი უფლებებისა და თავისუფლებების დაცვა სასამართლოსადმი მიმართვის გზით (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 24 დეკემბრის 3/2/577 გადაწყვეტილება საქმეზე „ა(ა)იპ ადამიანის უფლებების სწავლებისა და მონიტორინგის ცენტრი (EMC)” და საქართველოს მოქალაქე ვახუშტი მენაბდე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”, II.4).

 

მოსარჩელე მხარეს მიაჩნია, რომ კანონმდებლის მიერ 10 წლიანი ვადის ბლანკეტურად დაწესება, საფრთხეს უქმნის საკონსტიტუციო სამართალწარმოების მხარეებს, მიიღონ დროული, სამართლიანი და ეფექტური საკონსტიტუციო კონტროლი. საკონსტიტუციო სასამართლოს საქმიანობის მომწესრიგებელი კანონმდებლობა საკონსტიტუციო სამართალწარმოებას ჰყოფს 2 ეტაპად: ა) საქმის განხილვა; ბ) საქმის გადაწყვეტა. თავის მხრივ, საქმის განხილვა მოიცავს განმწესრიგებელი სხდომისა და საქმის არსებითად განხილვის სხდომებს, რომლის ფარგლებშიც, მხარეებს საშუალება ეძლევათ, წარმოადგინონ საკუთარი პოზიციები, სამართლებრივი არგუმენტები და დაარწმუნონ სასამართლო საკუთარი პოზიციის სისწორეში. საქმის გადაწყვეტის ეტაპზე კი, მოსამართლეები სათათბირო ოთახში აყალიბებენ საკუთარ პოზიციებს, სწორედ მხარეების მიერ მიწოდებული და პროცესის ფარგლებში გამოკვლეული მტკიცებულებების საფუძველზე.

 

აქედან გამომდინარე, არაგონივრულია 10 წლიანი ვადის ამოწურვისთანავე, მოსამართლეს საშუალება არ მიეცეს, დაასრულოს საქმის განხილვა, თუ იგი სათათბირო ოთახშია და საქმეზე საბოლოო გადაწყვეტილება უნდა მიიღოს. იმ შემთხვევაში, როდესაც მოსამართლის ცვლილება ხდება საქმის განხილვის ეტაპზე, შესაძლოა, ეს გარემოება მხარეებისთვის ნაკლებად დამაბრკოლებელი იყოს, ვინაიდან სასამართლო ჯერ კიდევ ისმენს მათ არგუმენტაციას, მათ შორის, ზეპირი განხილვის სხდომაზე.

 

თუმცა, რადიკალურად განსხვავებულია სიტუაცია, როდესაც მოსამართლემ სრულყოფილად გამოიკვლია საქმეზე წარმოდგენილი მტკიცებულებები, მზადაა, მიიღოს გადაწყვეტილება და ამ დროს, მას უფლებამოსილება უწყდება. მით უფრო, რომ მოქმედი კანონმდებლობა საშუალებას იძლევა, ახალი მოსამართლის მოთხოვნის შემთხვევაში საქმის განხილვის იგივე ეტაპი თავიდან დაიწყოს. შესაბამისად, იმ შემთხვევაში, თუ საქმის დაბრუნება მოხდება სათათბირო ოთახიდან არსებით სხდომაზე, აღნიშნული ეწინააღმდეგება საკონსტიტუციო სამართალწარმოების ჯეროვნად განხორციელებას და არღვევს მხარის უფლებას, ისარგებლოს ეფექტური საკონსტიტუციო კონტროლით. გარდა ამისა, მოსარჩელეს აქვს გონივრული მოლოდინი, რომ ერთი უწყვეტი პროცესის ფარგლებში, საქმეზე გადაწყვეტილებას მიიღებს სწორედ ის მოსამართლე, რომლის წინაშეც იგი გამოვიდა და შესაბამისი არგუმენტაცია წარმოადგინა. აღნიშნული წესიდან შესაძლოა, გამონაკლისი დაწესდეს თუ მოსამართლე ფიზიკურად ვერ იღებს მონაწილეობას სათათბირო ოთახში და მოსამართლეთა დარჩენილი რაოდენობა არასაკმარისია საბოლოო გადაწყვეტილების მისაღებად. მოსამართლის 10 წლიანი უფლებამოსილების ვადის ამოწურვა კი, არ უნდა გახდეს საქმის სათათბირო ოთახიდან არსებით სხდომაზე დაბრუნების საფუძველი, ისევე როგორც, არ უნდა ხდებოდეს ახალი მოსამართლის ჩანაცვლება საქმის გადაწყვეტის ეტაპზე.

 

ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, კანონმდებელს შეეძლო, ნორმა ჩამოეყალიბებინა იმგვარად, რომ ერთი მხრივ მიღწეული ყოფილიყო შესაბამისი ლეგიტიმური საჯარო მიზნები და მეორე მხრივ, საფრთხე არ შექმნოდა სამართლიანი სასამართლოს უფლებით სრულყოფილად სარგებლობას.

 

გარდა ამისა, სადავო ნორმის გამართლების არგუმენტად ვერ გამოდგება კონსტიტუციური ჩანაწერი, რომლის მიხედვითაც, საკონსტიტუციო სასამართლოს წევრთა უფლებამოსილების ვადაა 10 წელი. ვენეციის კომისია მიუთითებს, რომ ,,იმ სისტემებში, სადაც დადგენილია საკონსტიტუციო სასამართლოს მოსამართლეთა მანდატის მკაცრი ვადები, მოსამართლეთა ცვლილება შესაძლოა, საფრთხის შემცველი იყოს. მაგალითისათვის, რიგ ქვეყნებში მოსამართლეთა დანიშვნა/არჩევის პროცესში იყო შეფერხება, ზოგიერთ შემთხვევაში საკმაოდ დიდ ხნიანი, ზოგან კი მოსამართლეთა დარჩენილი რაოდენობით ვერ შედგა ქვორუმი და სასამართლომ ვერ შეძლო ფუნქციონირება. შესაბამისად, ვენეციის კომისია იძლევა პრინციპულ რეკომენდაციას, რომ მოსამართლეებს უფლებამოსილება შეუწყდეთ მხოლოდ მაშინ, როდესაც ახალი მოსამართლე აირჩევა/დაინიშნება.

 

შესაბამისად, კონსტიტუციაში მითითებული 10 წლიანი ვადა სიტყვასიტყვით არ უნდა განიმარტოს. მნიშვნელოვანია სასამართლოს ეფექტური ფუნქციონირება და საქმიანობის უწყვეტობა, რაც კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი პუნქტით დაცულ უფლებას წარმოადგენს. არ უნდა წარმოვიდგინოთ თითქოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლი (რომელიც გულისხმობს ეფექტურ სასამართლოზე უფლებას) წინააღმდეგობაშია კონსტიტუციისვე 88-ე მუხლთან. ეს დებულებები ურთიერთკავშირში სისტემურად უნდა განიმარტოს. კონსტიტუციის 42-ე მუხლი უფლების დამდგენი ნორმაა და ამდენად, სხვა (მაგ. როგორიცაა 88-ე მუხლი) ინსტიტუციური ნორმების განმარტებისთვის წარმოადგენს კონსტიტუციურ მასშტაბს. 88-ე მუხლი უნდა წავიკითხოთ 42-ე მუხლის მეშვეობით, რაც იმას ნიშნავს, რომ მოსამართლის უფლებამოსილების შეწყვეტის მომენტი არ უნდა უქმნიდეს საფრთხეს სამართლიანი სასამართლოს უფლების რეალიზაციას. 10 წლიანი ვადის ხისტად შეწყვეტა კი აზარალებს 42-ე მუხლით დაცულ ინტერესს, ამიტომ ლოგიკური იქნება, თუ აღნიშნული განიმარტება ჩვენს მიერ შემოთავაზებული ხედვის შესაბამისად, რაც ერთი მხრივ არ შეუქმნის საფრთხეს სამართლიანი სასამართლოს უფლებას, მეორე მხრივ კი საკონსტიტუციო სასამართლოს როგორც ინსტიტუტის ქმედითობას. კონსტიტუციის 88-ე მუხლი საკონსტიტუციო სასამართლოს კომპეტენციის და არა სამართლიანი სასამართლოს უფლების დამდგენი ნორმაა. კომპეტენციური ნორმისა და ძირითადი უფლების დამდგენი ნორმის ურთიერთმიმართებასთან დაკავშირებით საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ 2010 წლის 28 ივნისის გადაწყვეტილებაში სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ საქმე #466-ზე მეორე თავის 22-ე პარაგრაფში აღნიშნულია: ,,საკონსტიტუციო სასამართლოს კომპეტენციის განმსაზღვრელი და სამართალწარმოების მარეგლამენტირებელი ნორმების მიზანი, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, 42-ე მუხლით აღიარებული უფლების რეალიზაციის და კონსტიტუციით აღიარებული ადამიანის ფუნდამენტური უფლებების სრულყოფილი, ადეკვატური დაცვისთვის აუცილებელი ბერკეტის შექმნაა. შესაბამისად, ამ (კომპეტენციური)ნორმების დანიშნულება არ არის და ვერც იქნება ადამიანის ფუნდამენტური უფლებების, მათ შორის სასამართლოსადმი მიმართვის უფლების დარღვევა. კონსტიტუციის ერთსა და იმავე ნორმაში ვერ იქნება კონკრეტული მიზნის მიღწევის გზა და ამავე მიზნის მიღწევის გამომრიცხავი საფუძვლები.“ 

 

აღსანიშნავია, რომ საკონსტიტუციო სასამართლო კომპლექტდება ხელისუფლების სამივე შტოს მიერ და თითოეული მათგანი ნიშნავს 3 მოსამართლეს. შესაბამისად, შესაძლოა, ხელისუფლების რომელიმე შტომ დროულად ვერ ან არ დანიშნოს მოსამართლე, მით უფრო, რომ მსგავსი პრაქტიკა საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოსთან მიმართებით უკვე არსებობს (პარლამენტმა ვერ მოახერხა მოსამართლის დანიშვნა 18 თვის განმავლობაში, http://www.coalition.org.ge/article_files/207/Coalition%20for%20an%20Independent%20and%20Transparent%20Judiciary.%20Statement%20GEO.pdf ).

სწორედ ამიტომ, მიგვაჩნია, რომ 10 წლიანი ვადის ამოწურვისას, მოსამართლეს უნდა შეუწყდეს უფლებამოსილება მხოლოდ მას შემდეგ, როდესაც ახალი მოსამართლე დაინიშნება. ამ პერიოდის განმავლობაში კი, საქმეების განხილვა-გადაწყვეტა ჩვეულებრივ უნდა გაგრძელდეს. აღნიშნული წესი ერთი მხრივ უზრუნველყოფს სასამართლოს გამართულად ფუნქციონირებას და მეორე მხრივ, იქნება დამატებითი წინაპირობა ხელისუფლების შტოებისთვის, რომ მათ დროულად დანიშნონ მოსამართლეები.

 

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, მიგვაჩნია, რომ „საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-18 მუხლის დასახელებული ნორმატიული შინაარსი არაკონსტიტუციურად უნდა იქნას ცნობილი კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით.

 

 

2. სადავო ნორმების მიხედვით, თუ საკონსტიტუციო სასამართლოს კოლეგიის წევრი მიიჩნევს, რომ მისი პოზიცია, რომელიც გამომდინარეობს განსახილველი საქმიდან, განსხვავდება სასამართლოს მიერ ადრე მიღებულ გადაწყვეტილებაში (გადაწყვეტილებებში) გამოხატული სამართლებრივი პოზიციისაგან, ან თუ განსახილველი საქმე თავისი შინაარსით წარმოშობს საქართველოს კონსტიტუციის განმარტების ან/და გამოყენების იშვიათ ან/და განსაკუთრებით მნიშვნელოვან სამართლებრივ პრობლემას, იგი უფლებამოსილია, საქმის განხილვისა და გადაწყვეტის ნებისმიერ ეტაპზე მიმართოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმს დასაბუთებული წერილობითი შუამდგომლობით აღნიშნული საქმის პლენუმის მიერ განხილვის თაობაზე. ამ შემთხვევაში, საქმე საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმის მიერ განსახილველად მიღებულად ითვლება, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა პლენუმი აღნიშნული საქმის განხილვაზე უარს იტყვის განჩინებით, რომელიც მიღებულად ჩაითვლება, თუ მას მხარს დაუჭერს საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმის სრული შემადგენლობის უმრავლესობა.

 

გვსურს, ხაზგასმით აღვნიშნოთ, რომ 1 მოსამართლის მიერ საქმის პლენუმზე გადაცემის შესახებ მოთხოვნა/შეთავაზება თავისთავად არ არის არაკონსტიტუციური. თუმცა, პრობლემურია პლენუმის წევრთა რაოდენობა და ის წესი, რომელიც საჭიროა აღნიშნული მოთხოვნის/შეთავაზების გაზიარების ან მასზე უარის თქმის შესახებ გადაწყვეტილების მისაღებად. პარალელურად ეს ყველაფერი უნდა გაანალიზდეს იმ ფონზე, რომ საქმის გადაცემა ერთი მოსამართლის მიერ შესაძლებელია საქმის განხილვის ნებისმიერ ეტაპზე. ამ პრობლემათა ერთობლიობა იძლევა არაეფექტური კონსტიტუციური სამართალწარმოების განხორციელების შესაძლებლობას, რაც არაკონსტიტუციურია და ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციას.

 

ვენეციის კომისიის მოსაზრებით, ამ ნორმაში პროტესტს იწვევს ის, რომ კოლეგიის მოსამართლეს შეუძლია, მოითხოვოს საქმის გადაცემა პლენუმისათვის საქმის განხილვისა და გადაწყვეტის ნებისმიერ ეტაპზე და პლენუმის წევრ 6 მოსამართლეს (9 მოსამართლიდან) შეუძლია, უარი განაცხადოს ასეთ მოთხოვნაზე მხოლოდ მოტივირებული გადაწყვეტილებით. მსგავს საკითხზე გადაწყვეტილების მისაღებად ორი მესამედის უმრავლესობის საჭიროება მიიჩნევა გადაჭარბებად. ეს ნორმა შეიძლება, ბოროტად იქნას გამოყენებული მოსამართლის მიერ. ამ პრობლემის მოსაგვარებლად ვენეციის კომისია საქართველოს ურჩევდა ერთი მოსამართლის შეთავაზებაზე უარის სათქმელად განესაზღვრა პლენუმის უბრალო უმრავლესობა.

 

მართალია, ვენეციის კომისიის მოსაზრების შემდეგ, გადაწყვეტილების მიმღებ მოსამართლეთა რაოდენობა 1 მოსამართლით შემცირდა, თუმცა, თავად გადაწყვეტილების მიღების საფუძველი და პრინციპი არის არაკონსტიტუციური. კერძოდ, 1 მოსამართლის მოთხოვნაზე/შეთავაზებაზე მსჯელობისას, უმრავლესობა კი არ უნდა ასაბუთებდეს, რომ საქმე პლენუმმა არ უნდა განიხილოს, არამედ პირიქით - 1 მოსამართლე უნდა არწმუნებდეს კოლეგების უმრავლესობას, რომ საქმე მართლაც მნიშვნელოვანია და მასზე სწორედ პლენუმმა უნდა იმსჯელოს. პარალელურად მოიხსნა დასაბუთებულობის მოთხოვნა.

 

აქედან გამომდინარე, თუ კანონმდებელს სურდა, სადავო ნორმებით გათვალისწინებული უფლებამოსილების მინიჭებით ინდივიდუალური მოსამართლის გაძლიერება, მაშინ პლენუმი არ უნდა იყოს ვალდებული, სრული შემადგენლობის უმრავლესობით უარი უთხრას კონკრეტულ მოსამართლეს, რომ მისი მოთხოვნა/შეთავაზება არ არის გასაზიარებელი. წინააღმდეგ შემთხვევაში, სადავო ნორმების მოქმედი რედაქციის პირობებში წარმოიშვება საფრთხე, რომ საკონსტიტუციო სამართალწარმოება გაჭიანურდეს და სასამართლომ ვერ შეძლოს კონსტიტუციური კონტროლის სწრაფი, ეფექტური და ჯეროვანი განხორციელება. ეს სიტუაცია განსაკუთრებით პრობლემური იქნება იმ შემთხვევაში, როცა პლენუმის შემადგენლობაში 8, 7 ან 6 მოსამართლეა. თუ პლენუმის შემადგენლობაში არის 6 მოსამართლე და საქმეს განიხილავს პლენუმი, მაშინ ერთი წევრი მოსამართლის მხარდაჭერა გადაწონის დანარჩენი 5 მოსამართლის პოზიციას. ასევე, 2 მოსამართლის სურვილი გადაწონის 4 მოსამართლის სურვილს. იგივე სცენარი შეიძლება, განვითარდეს 7 მოსამართლის შემთხვევაშიც, სადაც 3-4-ზე შეიძლება გაიყოს ხმები და უმრავლესობის პოზიციის საპირისპიროდ მოხდეს საქმის განხილვა პლენუმის მიერ. 8 მოსამართლის შემთხვევაში ხმები შეიძლება გაიყოს 4-4-ზე და ამის მიუხედავად საქმე პლენუმმა მაინც განიხილოს.

 

ინდივიდუალური მოსამართლის როლის გაძლიერება, რა თქმა უნდა, კარგია, მაგრამ როცა მას შეუძლია, უმრავლესობის ნების საპირისპიროდ საქმის პლენუმისთვის გადაცემა მოითხოვოს, მისი ეს მოთხოვნა საქმის განხილვის ნებისმიერ ეტაპზე შეიძლება, იქნას დაყენებული (კანონი არ ადგენს ამ მიმართებით რაიმე შეზღუდვას კონკრეტულ სტადიასთან დაკავშირებით) და პარალელურად როცა პლენუმის სრული შემადგენლობის უმრავლესობა (5 წევრი) არის ვალდებული, უარი უთხრას მას საქმის მიღებაზე, ვიღებთ სიტუაციას, სადაც მოსამართლის თვითნებობას შეიძლება, ჰქონდეს ადგილი. ეს ავტომატურად საქმის გაჭიანურებას გამოიწვევს, რაც სასამართლოს ეფექტურობის ერთ-ერთი დეტერმინანტია.

 

სასამართლო დაცვა ეფექტიანია, თუ პასუხობს სწრაფი/დროული, სამართლიანი და ეფექტიანი მართლმსაჯულების მოთხოვნებს. სამართლიანი სასამართლოს ძირითადი უფლებიდან გამომდინარე, სასამართლო გადაწყვეტილება მიღებული უნდა იქნეს გონივრულად მისაღებ ვადებში, გაუმართლებელი დაყოვნების გარეშე, ვინაიდან მართლმსაჯულების გაუმართლებელი დაყოვნება ძირს უთხრის მისდამი საზოგადოების ნდობას (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 24 დეკემბრის 3/2/577 გადაწყვეტილება საქმეზე „ა(ა)იპ ადამიანის უფლებების სწავლებისა და მონიტორინგის ცენტრი (EMC)” და საქართველოს მოქალაქე ვახუშტი მენაბდე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”, II.7).

 

ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით მიგვაჩნია, რომ „საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 21¹ მუხლის მე-3 და მე-4 პუნქტები ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველ პუნქტს.

 

3. იმ შემთხვევაში, თუ სასამართლო მიიჩნევს, რომ ნორმატიული აქტის მოქმედებას შეუძლია, ერთ-ერთი მხარისათვის გამოუსწორებელი შედეგები გამოიწვიოს, მოცემული საკითხი განსახილველად გადაეცემა საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმს, რომელსაც შეუძლია, განმწესრიგებელ სხდომაზე პლენუმის სრული შემადგენლობის უმრავლესობით მიღებული გადაწყვეტილებით, საქმეზე საბოლოო გადაწყვეტილების მიღებამდე ან უფრო ნაკლები ვადით შეაჩეროს სადავო აქტის ან მისი სათანადო ნაწილის მოქმედება.

 

სადავო ნორმის ამოქმედებამდე, ნორმატიული აქტის ან მისი ნაწილის შეჩერების შესახებ გადაწყვეტილების მიღება სასამართლოს კოლეგიის კომპეტენციას მიეკუთვნებოდა (როცა კოლეგია იხილავდა საქმეს არსებითად ან მის დასაშვებობაზე მსჯელობდა). ვენეციის კომისიის მოსაზრებით, ,,უცნაურია, რომ საბოლოო გადაწყვეტილება სამართლებრივი ნორმის არაკონსტიტუციურობის შესახებ მიღებულ უნდა იქნას კოლეგიის მიერ, როდესაც შუალედურ გადაწყვეტილებას იგივე ნორმის შეჩერების შესახებ იღებს მხოლოდ პლენუმი. ამას გარდა, პლენუმის იმ წევრ მოსამართლეებს, რომლებიც არ არიან საქმის განმხილველი კოლეგიის წევრები, მოუწევთ საქმის გაცნობა, რაც თავის მხრივ გარკვეულ დროს მოითხოვს და შესაბამისად დააყოვნებს გადაწყვეტილების მიღებას.“

 

კომისია ასევე, მიუთითებს, რომ საბოლოოდ, ლოგიკას მოკლებულია, რომ შუალედური გადაწყვეტილება, რომელიც თავისი ბუნებით საჭიროებს დროულ რეაგირებას, მიღებულ უნდა იქნეს გაცილებით გართულებული პროცედურით, რაც გულისხმობს კოლეგიის მიერ პლენუმისათვის საქმის გადაცემას და შემდგომ ისევ გადმოცემას საბოლოო გადაწყვეტილებისათვის.

 

საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი პუნქტით დაცული უფლების და სადავო ნორმის შეჩერების ინსტიტუტის არსის გათვალისწინებით, შეჩერების შესახებ გადაწყვეტილების მიღება უნდა მოხდეს სწრაფი, მოქნილი და ეფექტური პროცედურების მეშვეობით. საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკაც ცხადყოფს, რომ ვადებს დიდი მნიშვნელობა აქვს სამართლებრივ ურთიერთობებში წესრიგის შეტანისთვის. … ვადებს მნიშვნელოვანი წესრიგი შეაქვს სამართლიანი სასამართლოს უფლებით სარგებლობის პროცესშიც“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2013 წლის 5 ნოემბრის N3/1/531 გადაწყვეტილება საქმეზე „ისრაელის მოქალაქეები თამაზ ჯანაშვილი, ნანა ჯანაშვილი და ირმა ჯანაშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-16,17).

 

სადავო ნორმის შეჩერების შესახებ გადაწყვეტილების მიღებისთვის ვადებს განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს. ნორმატიული აქტის მოქმედების დროულად შეუჩერებლობას, შეუძლია მოსარჩელისთვის გამოუსწორებელი შედეგები გამოიწვიოს. თავის მხრივ, აღნიშნული კომპეტენციის მხოლოდ პლენუმისთვის მინიჭება მნიშვნელოვნად აჭიანურებს ამ საკითხზე გადაწყვეტილების მიღებას. საბოლოო ჯამში კი, საფრთხე ექმნება საკონსტიტუციო სამართალწარმოების ეფექტურად განხორციელებას, რაც იწვევს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი პუნქტით დაცული სამართლიანი სასამართლოს უფლების დარღვევას.

 

ამასთან, განხორციელებულ ცვლილებებამდე პლენუმის მიერ ნორმის შეჩერების საკითხის განხილვისას საკმარისი იყო საკითხის განმხილველი მოსამართლეების უმრავლესობის თანხმობა. ცვლილებების შემდგომ კი პლენუმის მიერ გადაწყვეტილების მიღებისას საჭიროა პლენუმის სრული შემადგენლობის უმრავლესობის თანხმობა, რაც ასევე, აზიანებს მოსარჩელეთა უფლების დაცვის ინტერესს. შესაძლებელია, პლენუმზე საქმის განმხილველი 6 მოსამართლიდან 4 მათგანი მხარს უჭერდეს ნორმის შეჩერებას, თუმცა, თუ 2 მოსამართლე წინააღმდეგი იქნება, ნორმა არ შეჩერდება, მიუხედავად იმისა, რომ ორჯერ მეტი რაოდენობის ხმა იქნება ნორმის შეჩერების გადაწყვეტილების სასარგებლოდ. აღნიშნული წინააღმდეგობაში მოდის სამართლიანი სასამართლოს უფლებასთან, რადგან არათანაზომიერად და გაუმართლებლად ართულებს უფლებების დაცვას საკონსტიტუციო სასამართლოში.

 

გარდა ზემოაღნიშნულისა, სადავო ნორმატიული აქტი პროცედურულად ზღუდავს შუამდგომლობის დაყენებისა და გადაწყვეტის პერიოდს. „საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ ორგანული კანონის 25-ე მუხლის მე-5 პუნქტით განსაზღვრულია, რომ განმწესრიგებელ სხდომაზე უნდა მოხდეს აღნიშნულ შუამდგომლობაზე გადაწყვეტილების მიღება. სადავო ნორმატიული აქტის შედეგად გამოუსწორებელი შედეგი შეიძლება, დადგეს საქმის განხილვის ნებისმიერ ეტაპზე. შესაძლებელია, დასაშვებობის საკითხზე მსჯელობისას მოსარჩელეს არ ადგებოდეს გამოუსწორებელი ზიანი ან გამოუსწორებელი ზიანის დადგომის საფრთხე საქმის არსებითად განხილვის დროს წარმოიშვას. „საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ ორგანული კანონის 25-ე მუხლის მე-5 პუნქტის პირველი წინადადების სიტყვები - განმწესრიგებელ სხდომაზე - დამატებით ზღუდავს საკონსტიტუციო სასამართლოს ეფექტურობას და აქედან გამომდინარე, არაკონსტიტუციურად უნდა იქნას ცნობილი კონსტიტუციის 42-ე მუხლთან მიმართებით.

 

4. მიგვაჩნია, რომ „საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 44-ე მუხლის მე-2 პუნქტის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ითვალისწინებს, რომ პლენუმი უფლებამოსილია, ორგანული კანონის ნორმის კონსტიტუციურობის საკითხებზე მიიღოს გადაწყვეტილება, თუ მის სხდომას ესწრება სულ ცოტა 7 წევრი და ამავე მუხლის მე-4 პუნქტის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ითვალისწინებს, რომ ორგანული კანონის ნორმის კონსტიტუციურობის საკითხებზე კონსტიტუციური სარჩელი დაკმაყოფილებულად ჩაითვლება, თუ მას მხარს დაუჭერს საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმის არანაკლებ 6 წევრისა, ისევე როგორც „საკონტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის სადავო ნორმა ეწინააღმდეგება კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველ პუნქტს, ვინაიდან გვართმევს შესაძლებლობას, ეფექტურად დავიცვათ ჩვენი კონსტიტუციური უფლებები იმ შემთხვევაში, თუ ამ უფლებების დარღვევა მომდინარეობს ორგანული კანონიდან.

კერძოდ, ძირითადი არგუმენტი, რითაც საქართველოს პარლამენტი ორგანული კანონის არაკონსტიტუციურად ცნობისათვის 6 მოსამართლის მხარდაჭერის აუცილებლობას ასაბუთებს, არის ის, რომ აღნიშნული კანონი მიიღება მაღალი კვორუმით, პარლამენტის სრული შემადგენლობის უმრავლესობით - 76 ხმით. ამ არგუმენტის თანახმად, საჭიროა საკონსტიტუციო სასამართლოს კვალიფიციური უმრავლესობა (სუპერ უმრავლესობა) იმისათვის, რომ პარლამენტის მიერ დიდი უმრავლესობით მიღებული ორგანული კანონი იყოს არაკონსტიტუციურად ცნობილი. ამასთან, უნდა გავითვალისწინოთ შემდეგი გარემოება, რომ ორგანული კანონის ფორმით მიიღება საარჩევნო კოდექსი, ადგილობრივი თვითმმართველობის კოდექსი, შრომის კოდექსი, ,,საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ ორგანული კანონი, ,,საერთო სასამართლოს შესახებ“ ორგანული კანონი და სხვ.

ხშირ შემთხვევებში, ამ კანონებით ადამიანის უფლებების დარღვევა შეიძლება, იმაზე მეტად მძიმე იყოს, ვიდრე ეს ჩვეულებრივი კანონის შემთხვევაში ხდება. დისკრიმინაციის ყველაზე სასტიკი ფორმა, რაც დღეისათვის აბსოლუტურად არის აკრძალული, არის აპართეიდი. დისკრიმინაციის ეს ფორმა მოიცავს შავკანიანი ადამიანებისათვის საარჩევნო ხმის უფლების ჩამორთმევას. 1968 წელს სამხრეთ აფრიკის აპართეიდულმა რეჟიმმა მიიღო კანონი, რომლითაც ფერადკანიან მოსახლეობას ჩამოართვა საარჩევნო ხმის უფლება (http://www.liquisearch.com/apartheid_in_south_africa/institution_of_apartheid/disenfranchisement_of_coloured_voters).

მაგალითად, საქართველოს შემთხვევაშიც, შესაძლებელია, ორგანული კანონით - საარჩევნო კოდექსით აპართეიდული რეგულაციის დადგენა, რაც საარჩევნო უფლებას ართმევს უმცირესობის წარმომადგენლებს. სადავო ნორმამ საკონსტიტუციო სასამართლოს კომპეტენცია - გააუქმოს ადამიანის უფლების დამრღვევი ამგვარი რეგულაცია, დაუქვემდებარა ბარიერს - საარჩევნო უფლების უხეში ფორმით დარღვევის შემთხვევაში სასამართლომ გადაწყვეტილება უნდა მიიღოს არა უბრალო უმრავლესობით 5 4-ის წინააღმდეგ, არამედ სუპერ-უმრავლესობით 6 3-ის წინააღმდეგ. თუკი სასამართლოს უმრავლესობა - 5 მოსამართლე მხარს უჭერს ორგანული კანონით ადამიანის უფლებების უხეში დარღვევის დამდგენ პოტენციურ აპართეიდულ ნორმის არაკონსტიტუციურად ცნობას, მოსარჩელე ვერ დაიცავს თავის საარჩევნო უფლებას.

კონსტიტუციის 42-ე მუხლი არ იცავს მხოლოდ სასამართლოსათვის, მათ შორის საკონსტიტუციო სასამართლოსათვის, ფორმალურად მიმართვის შესაძლებლობას. კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი პუნქტი იცავს ინდივიდს ყველა იმ რეგულაციისგან, რაც ბარიერს უწესებს მას, სასამართლოს მეშვეობით, დაიცვას საკუთარი კონსტიტუციური უფლებები.

პარლამენტის მხრიდან, სასამართლოს ხელმისაწვდომობის უფლებაზე ბარიერის დაწესება, მკაცრად ფასდება საკონსტიტუციო სასამართლოს მხრიდან, ვინაიდან ამით საფრთხე ექმნება ხელისუფლების დანაწილების კონსტიტუციურ ნორმა პრინციპს, საიდანაც გამომდინარეობს სასამართლო ხელისუფლების ვალდებულება - დააბალანსოს ხელისუფლების დანარჩენი ორი შტოს მხრიდან ადამიანის უფლებების დარღვევის შესაძლებლობა. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ საქმეზე ავთანდილ უნგიაძე და გიორგი ყიფიანი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ მიღებული გადაწყვეტილების მეორე თავის მე-2 პარაგრაფში განაცხადა: ,,საკანონმდებლო ხელისუფლების მიერ სასამართლო ხელისუფლების იურისდიქციის შეზღუდვა - სასამართლოსადმი ხელმისაწვდომობის შეზღუდვით სასამართლო კომპეტენციას განკუთვნილი საკითხების სასამართლო განსჯადობის სფეროდან გამოყვანა, prima facie საფრთხეს უქმნის როგორც ინდივიდის უფლებებისა და თავისუფლებების დაცვას, ისე სასამართლო ხელისუფლების უნარს, შეაკავოს და გააწონასწოროს პოლიტიკური ხელისუფლება. შესაბამისად, საკანონმდებლო ორგანოს ყოველი ასეთი მოქმედება, განსაკუთრებული ყურადღებით უნდა შემოწმდეს საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ.“

თუკი პლენუმის ხუთი წევრი, ჩვეულებრივი კანონის შემთხვევაში არის უფლებამოსილი სასამართლო, რათა გააუქმოს ადამიანის უფლებების დამრღვევი ნორმა, სადავო ნორმის შემთხვევაში, ადამიანის უფლებების დამრღვევი ორგანული კანონის ნორმა გამოდის სასამართლოს უმრავლესობის (5 მოსამართლის) კომპეტენციიდან და სასამართლოს უმრავლესობა ხდება უძლური, შეაკავოს პოლიტიკური ხელისუფლება, რომელიც ამა თუ იმ მოტივით, შეიძლება, უხეშად არღვევდეს ადამიანის უფლებებს.

შესაბამისად, საკონსტიტუციო სასამართლო უუნაროა, დაიცვას უმცირესობის უფლებები პოლიტიკური ხელისუფლების თვითნებობისაგან, რაც ორგანული კანონის სტატუსით არის გაფორმებული.

მართალია, საქართველოს კონსტიტუციის მე-5 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, ხელისუფლების წყაროა ხალხი და ამავე მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, ხალხი თავის ხელისუფლებას ახორციელებს თავისი წარმომადგენლების მეშვეობით, თუმცა, არც ხალხს და არც მათ მიერ პარლამენტში არჩეულ წარმომადგენელებს არა აქვთ უფლება, შელახონ უმცირესობას მიკუთვნებული იმ ინდივიდის უფლება, რომელიც ან საერთოდ არ არის პარლამენტში წარმოდგენილი ან ამ ჯგუფის წარმომადგენელი სათანადო გავლენას ვერ ახდენს საკანონმდებლო პროცესზე.

კონსტიტუცია თავადვე ადგენს იმის გარანტიებს, რომ როგორც უმრავლესობა, ისე უმრავლესობის წარმომადგენლები ვერ შელახავენ წარმომადგენლობის ან საკანონმდებლო პროცესზე სათანადო გავლენის არმქონე უმცირესობის უფლებებს. კერძოდ, კონსტიტუციის მე-7 მუხლის თანახმად: ,,სახელმწიფო ცნობს და იცავს ადამიანის საყოველთაოდ აღიარებულ უფლებებსა და თავისუფლებებს, როგორც წარუვალ და უზენაეს ადამიანურ ღირებულებებს.  ხელისუფლების განხორციელებისას ხალხი და სახელმწიფო შეზღუდული არიან ამ უფლებებითა და თავისუფლებებით, როგორც უშუალოდ მოქმედი სამართლით.“

კონსტიტუცია ზოგჯერ პირდაპირ ადგენს უმრავლესობის შემზღუდველ ნორმებს, სწორედ იმისათვის, რომ არ შეილახოს ადამიანის უფლებები, რომელიც იცავს უმცირესობას. კონსტიტუციის 74-ე მუხლის მე-2 პუნქტი პირდაპირ კრძალავს რეფერენდუმის ჩატარებას ადამიანის უფლებების შეზღუდვისათვის, რითაც გამოირიცხება ის, რომ უმრავლესობამ საარჩევნო ხმა ჩამოართვას ეთნიკური უმცირესობის წარმომადგენელს, რელიგიასთან შეუთავსებელი შრომითი სამსახურის გავლა მოსთხოვოს რელიგიური უმცირესობის წარმომადგენელს, მოახდინოს ჰომოსექსუალობის კრიმინალიზაცია და სხვ.

ის, რისი გაკეთების შესაძლებლობაც არ აქვს ხალხს, ვერ ექნება ამ ხალხის ინტერესების გამომხატველ პოლიტიკურ ხელისუფლებას. თუმცა, პარლამენტს, ტექნიკურად, საარჩევნო კოდექსის მიღების გზით აქვს შესაძლებლობა, საარჩევნო ხმის უფლება ჩამოართვას ეთნიკურ უმცირესობას, ორგანული კანონით - შრომის კოდექსით რწმენასთან შეუთავსებელი ქმედების განხორციელების ვალდებულება დააკისროს რელიგიური უმცირესობის წარმომადგენლებს.

იმისათვის, რომ ხალხის წარმომადგენლების მხრიდან გამორიცხული იყოს უმცირესობათა ჯგუფების წინააღმდეგ მსგავსი საკანონმდებლო რეგულაციები, უმცირესობების ინტერესების დასაცავად უნდა არსებობდეს ეფექტური სასამართლო კონტროლი, მათ შორის, საკონსტიტუციო სამართალწარმოება. ამისათვის კი, აუცილებელია, ადამიანის უფლებები ამოღებული იყოს ცვალებადი პოლიტიკური პროცესებიდან და ამ უფლებებთან დაკავშირებით საბოლოო სიტყვას ამბობდეს სასამართლო, რომელიც თავისუფალია საკანონმდებლო ბარიერებისაგან.

აშშ-ს უზენაესმა სასამართლომ საქმეზე „დასავლეთ ვირჯინიის შტატის საგანმანათლებლო საბჭო ბარნეტის წინააღმდეგ“ მიღებულ გადაწყვეტილებაში განაცხადა:

,,არსებობს საზოგადოებრივი ცხოვრების სფეროები, სადაც სასამართლოს არ აქვს მკვეთრად გამოკვეთილი და გადამწყვეტი კომპეტენცია. ეს სფერო მინდობილია კანონმდებლისათვის, რომელიც, სასამართლოს მსგავსად, ფუნდამენტური უფლებების დასაცავად არის მოწოდებული. ამიტომ ზოგჯერ შესაძლოა, კონსტიტუციურად გამართლებული იყოს საკანონმდებლო ორგანოში, რომელიც საზოგადოებრივი აზრის ფორუმს წარმოადგენს, საკითხის ბრძნული გადაწყვეტა, ვიდრე ამ დავის სასამართლო არენაზე გადატანა. ამის მიზეზია ის, რომ არსებობს იმის შესაძლებლობა, რომ პოლიტიკური ცვლილება განიცადოს საკანონმდებლო ორგანომ, მაშინ როდესაც სასამართლო ხელისუფლებაში ეს შეუძლებელია.

ამის მიუხედავად, კონსტიტუციაში ადამიანის უფლებების ჩაწერის მიზანი იყო ის, რომ გარკვეული საკითხები ამოღებული ყოფილიყო ცვალებადი პოლიტიკური პროცესებიდან. კონსტიტუციაში ადამიანის უფლებების გარანტირების მიზანი იყო ის, რომ საზოგადოების უმრავლესობა და ხელისუფლება დისტანცირებული ყოფილიყო ადამიანის უფლებებისაგან. ადამიანის უფლებები არის სამართლებრივი პრინციპები, რომლის დაცვასაც ზედამხედველობას უნდა უწევდეს სასამართლო. ადამიანის სიცოცხლის, თავისუფლების, საკუთრების უფლება, სიტყვისა და პრესის, რელიგიის და შეკრების თავისუფლება და სხვა ძირითადი უფლებების დაცვა არ ექვემდებარება ამომრჩეველთა ნებას. ადამიანის უფლებები არ არის დამოკიდებული არც ერთი არჩევნების შედეგზე.“ (https://www.law.cornell.edu/supremecourt/text/319/624#writing-USSC_CR_0319_0624_ZO)

პარლამენტარი კანონპროექტზე ხმის მიცემისას არ მოქმედებს მხოლოდ თავისი სახელით. ხმის მიცემისას მის უკან დგას ამომრჩეველი. რაც მეტი პარლამენტარი აძლევს კანონპროექტს ხმას, მით მეტი სახალხო ლეგიტიმაცია გააჩნია კანონს. ამასთანავე, თუკი კანონი არღვევს ადამიანის უფლებებს, სასამართლოს მხრიდან ადამიანის უფლებების დაცვის მიზნით, ამ ნორმის გაუქმებისას სახალხო ლეგიტიმაციის ხარისხს არავითარი მნიშვნელობა არ აქვს.

მოსამართლე, პარლამენტარისაგან განსხვავებით, არ არის პირდაპირი დემოკრატიული წესით არჩეული, ხალხის მანდატის მატარებელი თანამდებობის პირი. შესაბამისად, ადამიანის უფლებების დამრღვევი ნორმის წინააღმდეგ მიცემული 9 ან 6 ხმა ისევე არ სძენს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებას სახალხო ლეგიტიმაციას, როგორც 5 მოსამართლის მიერ ამ გადაწყვეტილების მხარდაჭერა. საქმის განხილვისას, სასამართლო მოქმედებს როგორც უფლებების დარაჯი და არა უმრავლესობის ნების გამომხატველი. სასამართლოს მხრიდან აღნიშნული ფუნქციის ეფექტურად განხორციელება იმიტომ არის მნიშვნელოვანი, რომ თავიდან იქნას აცილებული უმრავლესობის ტირანია, რაც ხალხის ნების გამომხატველი პოლიტიკური ხელისუფლების მხრიდან მომდინარეობს.

საკონსტიტუციო სასამართლოს, როგორც უფლებების მოდარაჯის როლი, სუსტდება მაშინ, როცა სასამართლოს უმრავლესობა (5 მოსამართლე) მოკლებულია შესაძლებლობას, ძალადაკარგულად გამოაცხადოს ორგანული კანონი, რომელიც უხეშად არღვევს ადამიანის უფლებებს. ამ დროს, სასამართლოს, როგორც უფლებების მოდარაჯის როლი, სახელისუფლებო შტოების ტრიადაში, კითხვის ნიშნის ქვეშ დგება.

ამერიკის უზენაესმა სასამართლომ საქმეზე „ობერჯიფელი ჰადჯის წინააღმდეგ“ (http://www.supremecourt.gov/opinions/14pdf/14-556_3204.pdf) ფედერალური კონსტიტუციის დონეზე აღიარა ლგბტ პირების ქორწინების უფლება 5 4-ის წინააღმდეგ ხმით. სასამართლომ უპასუხა ლგბტ პირთა ქორწინების წინააღმდეგ მიმართულ არგუმენტს იმასთან დაკავშირებით, რომ ეს საკითხი დემოკრატიული პროცესით - საკანონმდებლო ორგანოში დებატებით ან რეფერენდუმით უნდა გადაწყვეტილიყო და არა სასამართლოს მიერ, რომელსაც დემოკრატიული, სახალხო ლეგიტიმაცია არ ჰქონდა.

ამასთან დაკავშირებით მოსამართლე კენედიმ განაცხადა: ,,კონსტიტუცია ადგენს, რომ დემოკრატია არის საუკეთესო პროცესი საზოგადოებრივი ცხოვრების შესაცვლელად, გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც დემოკრატიული პროცესი არღვევს ადამიანის უფლებებს. მოქალაქის უფლება, მონაწილეობა მიიღოს დებატებში, ეხმარება მოქალაქეს ცოდნის მიღებაში, ცოდნის მიღება პოლიტიკური გადაწყვეტილების მიღებაში, რის საფუძველზეც, ინდივიდები წარმართავენ საკუთარ ცხოვრებას. მართლაც, უმეტეს შემთხვევაში, დემოკრატიული წესით მიღებული გადაწყვეტილებით ხდება თავისუფლებების დაცვა.

ამასთან ერთად, კონსტიტუციით გარანტირებულ თავისუფლებას აქვს კიდევ ერთი განზომილება, რაც გულისხმობს იმას, რომ ადამიანის თავისუფლება არ შეიძლება, შეილახოს სახელმწიფოს მხრიდან ძალაუფლების თვითნებურად განხორციელების შედეგად. ამგვარად, როცა ადამიანის უფლება ირღვევა, კონსტიტუცია ითხოვს იმას, რომ უფლების დარღვევა აღმოფხვრას სასამართლომ იმის მიუხედავად, რომ თავად ის გადაწყვეტილება, რამაც უფლების დარღვევა გამოიწვია, დემოკრატიული პროცესის შედეგად არის მიღებული. უფლების სასამართლოში დაცვისათვის არავითარი მნიშვნელობა არ აქვს იმ გარემოებას, რომ ადამიანის უფლებების დაცვა დაკავშირებულია განსაკუთრებული მნიშვნელობის საკითხთან და მეტად სენსიტიურ სფეროსთან.“ ამგვარად, მნიშვნელობა არ აქვს, რამდენად მნიშვნელოვანია ის სფერო, რასაც ადამიანის უფლებების დამრღვევი კანონი არეგულირებს, უნდა არსებობდეს ამგვარი კანონისაგან ეფექტური სასამართლო დაცვის გარანტია.

როცა ხმები თანაბრად იყოფა, მოქმედებს ადამიანის უფლებების შემზღუდველი ნორმის კონსტიტუციურობის პრეზუმფცია. ამის მიუხედავად, თუკი სასამართლოს უბრალო უმრავლესობა (5 მოსამართლე) თვლის, რომ უმცირესობის წარმომადგნელის კონსტიტუციური უფლებების შემზღუდველი ნორმა არაკონსტიტუციურია, ვერ იმოქმედებს ნორმის კონსტიტუციურობის პრეზუმფცია. ამ შემთხვევაში, საკონსტიტუციო სასამართლოს უბრალო უმრავლესობა არის უმცირესობების კონსტიტუციური უფლებების დაცვის საშუალება იმ პოლიტიკური პროცესისაგან, რომელსაც მართავს უმრავლესობის მიერ არჩეული პარლამენტი და პრეზიდენტი.

აშშ-ს უზენაესმა სასამართლომ საქმეზე „შეერთებული შტატები კოლერნოს პროდუქტის წინააღმდეგ“ განაცხადა (https://www.law.cornell.edu/supremecourt/text/304/144): ,,კანონმდებლობის კონსტიტუციურობის პრეზუმფციის მოქმედების სფერო შედარებით ვიწროა მაშინ, როდესაც კანონმდებლობა პირდაპირ მოდის წინააღმდეგობაში კონსტიტუციით გარანტირებულ ადამიანის უფლებებთან. სხვა საკითხების მომწესრიგებელ კანონმდებლობასთან შედარებით, უფრო სრულყოფილ სასამართლო კონტროლს უნდა დაექვემდებაროს შემთხვევები, როდესაც პოლიტიკური პროცესის შედეგად მიღებული კანონმდებლობა ზღუდავს თანასწორობის უფლებას, ხმის მიცემის უფლებას, ინფორმაციის გავრცელების უფლებას, პოლიტიკური ორგანიზაციის შექმნის უფლებას, მშვიდობიანი შეკრების უფლებას. კანონი, რომელიც მიმართულია განცალკევებული და იზოლირებული უმცირესობის (რელიგიური, ეთნიკური და რასობრივი ჯგუფები) წინააღმდეგ, წარმოადგენს სპეციალურ შემთხვევას. პოლიტიკური პროცესები მოკლებულია შესაძლებლობას, უმცირესობები დაიცვან მათთვის სერიოზული ზიანის მომტანი კანონმდებლობისაგან. ამის გამო აუცილებელია ამ კანონმდებლობის განხილვა უფრო ეფექტური სასამართლო პროცესის გზით.“

საქმეში „სან-ანტონიოს სასკოლო რაიონი როდრიგესის წინააღმდეგ“ აშშ-ს უზენაესმა სასამართლომ განაცხადა: განსაკუთრებულ სასამართლო დაცვას საჭიროებენ რასობრივი და ეთნიკური ჯგუფები, რომლებიც არიან ,,განცალკევებული და იზოლირებული უმცირესობები.“ ეს ჯგუფი მოკლებულია შესაძლებლობას, თავისი ინტერესები დაიცვას უმრავლესობის მიერ მართული პოლიტიკური პროცესების შედეგად.“

პოლონეთის საკონსტიტუციო ტრიბუნალის შესახებ კანონში შესწორებასთან დაკავშირებით ვენეციის კომისიის 2016 წლის 11 მარტის დასკვნის 75-ე პარაგრაფში აღინიშნა, რომ: (http://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2016)001-e)

,,ორი მესამედის უმრავლესობა მოითხოვება საკონსტიტუციო სასამართლოს სპეციფიკური კომპეტენციების განსახორციელებლად სომხეთში, გერმანიაში, უნგრეთში, რუმინეთში, რუსეთის ფედერაციაში, ყოფილი იუგოსლავიის რესპუბლიკა მაკედონიაში და თურქეთში. გერმანიის ფედერალური საკონსტიტუციო სასამართლო ორი მესამედი უმრავლესობით წყვეტს შემდეგ საკითხებს: ფუნდამენტური უფლებების ჩამორთმევა, პოლიტიკური პარტიების აკრძალვა, ბუნდესტაგისა და ბუნდესრატის მიერ ფედერალური პრეზიდენტის იმპიჩმენტი, ფედერალური და მიწების მოსამართლეთა იმპიჩმენტი. ეს არის რეპრესიული იურისდიქციის შემთხვევები. რეპრესიული იურისდიქციის განხორციელებისას 2/3-ის უმრავლესობის არსებობა მიზნად ისახავს უმცირესობის, განსაკუთრებით კი ოპოზიციური პარტიის ან ქვეყნის მეთაურის დაცვას, ასევე, ადამიანის უფლებებში შორს მიმავალი ჩარევის თავიდან აცილების და დემოკრატიულ პროცესში მონაწილეობის გარანტიების შექმნას.“

როდესაც, საკონსტიტუციო სასამართლო ფიზიკური ან იურიდიული პირის სარჩელის საფუძველზე წყვეტს ორგანული კანონის კონსტიტუციურობას, ამ დროს, საკონსტიტუციო სასამართლო ახორციელებს არა რეპრესიულ კომპეტენციას, არამედ ადამიანის უფლებადამცველ საქმიანობას. რეპრესიულ უფლებამოსილებას საკონსტიტუციო სასამართლო ახორციელებს მაშინ, როცა დასკვნას გასცემს საქართველოს პრეზიდენტის და სხვა კონსტიტუციური თანამდებობის პირების მიერ კონსტიტუციის დარღვევის ან მათ ქმედებაში დანაშაულის ნიშნების არსებობის შემთხვევაში, ასევე პოლიტიკური გაერთიანების შექმნისა და საქმიანობის კონსტიტუციურობასთან დაკავშირებით, საკონსტიტუციო სასამართლოს წევრისათვის უფლებამოსილების შეწყვეტის ან იმუნიტეტის მოხსნის თაობაზე და სხვ.

ამ უფლებამოსილებიდან მხოლოდ პოლიტიკური პარტიის შექმნის კონსტიტუციურობის საკითხს იხილავს კოლეგია და სახელმწიფო უშვებს იმას, რომ პოლიტიკური პარტიის რეგისტრაციის გაუქმებასთან დაკავშირებით გადაწყვეტილება, რაც დემოკრატიულ პროცესში მონაწილეობასთან დაკავშირებული სერიოზული რეპრესიული უფლებამოსილებაა, მიღებული იქნეს კოლეგიის მიერ. თუკი კოლეგიას 3 წევრი ესწრება, არსებობს იმის შესაძლებლობა, რომ პარტიის აკრძალვის სახით, სერიოზული რეპრესიული უფლებამოსილება გამოყენებული იქნეს 2 ხმით. ეს მაშინ, როდესაც არაგონივრულად მაღალი კვორუმი 7 ხმა და 6 მხარდამჭერი ხმა მოეთხოვება საკონსტიტუციო სასამართლოს იმისათვის, რომ განახორციელოს არა რეპრესიული უფლებამოსილება, არამედ აღმოფხვრას ორგანული კანონიდან მომდინარე ადამიანის უფლებების სერიოზული დარღვევა, რაც საკონსტიტუციო სასამართლოს საფრთხეს უქმნის, გახდეს უუნარო კონსტიტუციური უფლებების დაცვის საქმეში.

შესაძლებელია, რომ კონსტიტუციური თანამდებობის პირების იმპიჩმენტის და საკონსტიტუციო სასამართლოს წევრების უფლებამოსილების შემთხვევებში, გამართლებული იყოს 7 წევრისაგან შემდგარი კვორუმი, ხოლო გადაწყვეტილების მისაღებად 6 ხმა, რაც განპირობებულია ამ უფლებამოსილების რეპრესიული ხასიათით.

თუმცა, იგივეს ვერ ვიტყვით მოქალაქის სარჩელის საფუძველზე ორგანული კანონის არაკონსტიტუციურად ცნობაზე. ამ შემთხვევაში, საკონსტიტუციო სასამართლო არათუ არ ახორციელებს რეპრესიულ უფლებამოსილებას, არამედ იცავს ადამიანს პოლიტიკური საკანონმდებლო ორგანოს რეპრესიული ღონისძიებებისაგან. ამ პროცესში 7 წევრის კვორუმი და ორგანული კანონის არაკონსტიტუციურად ცნობისათვის საჭირო 6 ხმა ქმნის საკონსტიტუციო სასამართლოს პარალიზების საფრთხეს და ამცირებს სასამართლოს ეფექტურობას, სათანადოდ განახორციელოს კონსტიტუციური უფლებების დარაჯის ფუნქცია უმრავლესობის მიერ მართული პოლიტიკური პროცესებისაგან, რომელიც პირველ რიგში, საფრთხეს უქმნის უმცირესობას.

უმცირესობას აქვს საკმარისი ბარიერი საპარლამენტო უმრავლესობის და ასევე, მოსახლეობის უმრავლესობის მიერ არჩეული პრეზიდენტის სახით. უმცირესობას არ აქვს შესაძლებლობა, გავლენა მოახდინოს საპარლამენტო პროცესზე, რათა მათთვის შესაბამისი კანონმდებლობა იქნეს მიღებული. უმცირესობას არც იმ პრეზიდენტის ვეტოს იმედი არ უნდა ჰქონდეს, რომელიც მას არ აურჩევია. ასეთ პირობებში, რჩება უმცირესობის უფლებების დამცველი ერთადერთი ინსტიტუტი - საკონსტიტუციო სასამართლო. აქაც უმცირესობა აწყდება სერიოზულ ბარიერს დასწრების მაღალი კვორუმის და გადაწყვეტილების მისაღებად აუცილებელი 6 ხმის სახით. უმცირესობას აღარ სჭირდება დამატებითი ბარიერი საკონსტიტუციო სასამართლოს 7 მოსამართლისაგან შემდგარი კვორუმის და 6 სავალდებულო ხმის სახით იმისათვის, რომ დაიცვას თავი უმრავლესობის მიერ ორგანულ კანონში ასახული არაკონსტიტუციური რეგულირებისაგან. უმცირესობას პარლამენტისა და პრეზიდენტის ინსტიტუტის სახით აქვს საკმარისი დაბრკოლება, საკუთარ ინტერესების პოლიტიკურ პროცესში გასატარებლად.

აქვე, გასათვალისწინებელია ის გარემოება, რომ ორგანული კანონი გამოიცემა კონსტიტუციით პირდაპირ გათვალისწინებულ შემთხვევაში კონსტიტუციით გათვალისწინებული საკითხის გადასაწყვეტად. ორგანული კანონი იურიდიული ძალის თვალსაზრისით მხოლოდ კონსტიტუციას და კონსტიტუციურ კანონს ჩამორჩება. ორგანული კანონი მაღლა დგას ჩვეულებრივ კანონთან მიმართებაში. ორგანული კანონის ბუნების გათვალისწინებით გასაზიარებელია კანონმდებლის წუხილი, რომ ორგანული კანონი არ უნდა უქმდებოდეს იმავე წესით, როგორც ჩვეულებრივი კანონი ან სულაც კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტი. კანონმდებელს ამ წუხილთან გამკლავება შეეძლო იმგვარად, რომ კითხვის ნიშნის ქვეშ არ დაეყენებინა საკონსტიტუციო სასამართლოს ეფექტურობა 7 მოსამართლის კვორუმის მოთხოვნის და ნორმის არაკონსტიტუციურად ცნობისათვის (მათ შორის, დამძლევი ნორმის გასაუქმებლად საჭირო და საოქმო ჩანაწერის წარმოებაში მისაღებად აუცილებელი) 6 ხმის მოთხოვნით.

ამისთვის, სრულიად საკმარისი იქნებოდა საკანონმდებლო რეგულაცია, რომლითაც ორგანული კანონების კონსტიტუციურობის განხილვა, ჩვეულებრივი კანონისა და კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტებისაგან განსხვავებით, პლენუმის უფლებამოსილება იქნებოდა. ,,საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 21-ე მუხლის პირველი პუნქტით პარლამენტი ასეც მოიქცა. ამით თავიდან იქნა აცილებული ის წუხილი, რომ ორგანული კანონი გაუქმებული იქნებოდა მოსამართლის 2 ხმით ჩვეულებრივი კანონის და კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტის მსგავსად.

ორგანული კანონის კონსტიტუციურობის შემოწმების პლენუმის სავალდებულო კომპეტენციაში გადასვლის შემდეგ ამის შესაძლებლობა მოისპო. 6 მოსამართლის ხმის არარსებობის შემთხვევაში ორგანული კანონის არაკონსტიტუციურად ცნობისათვის აუცილებელია მინიმუმ 4 ხმა. თუკი, ჩვეულებრივი კანონი შეიძლება 2 ხმით გაუქმდეს, ორგანული კანონი არც ერთ შემთხვევაში არ გაუქმდება ამ კვორუმით.

შესაბამისად, ორგანული კანონის კონსტიტუციური სტატუსის ლეგიტიმური მიზნის დასაცავად პარლამენტს არ ჰქონდა ამაზე შორს წასვლის კონსტიტუციურ-სამართლებრივი უფლებამოსილება. ორგანული კანონის პლენუმის სავალდებულო კომპეტენციაში მოქცევა იქნებოდა დასახელებული საჯარო ლეგიტიმური მიზნის მიღწევის ეფექტური და ადამიანის უფლებების ნაკლებად მზღუდავი საშუალება.

ამასთან, განხორციელებულ ცვლილებებამდე, სხვა კანონების შემთხვევაშიც კონსტიტუციური სარჩელის დაკმაყოფილებისთვის საკმარისი იყო საკითხის განმხილველი მოსამართლეების უმრავლესობის თანხმობა. ცვლილებების შემდგომ კი პლენუმის მიერ გადაწყვეტილების მიღებისას საჭიროა პლენუმის სრული შემადგენლობის უმრავლესობის თანხმობა, რაც ასევე, აზიანებს მოსარჩელეთა უფლების დაცვის ინტერესს. შესაძლებელია, პლენუმზე საქმის განმხილველი 6 მოსამართლიდან 4 მათგანი მხარს უჭერდეს სარჩელის დაკმაყოფილებას, თუმცა, თუ 2 მოსამართლეს ექნება განსხვავებული აზრი, სარჩელი არ დაკმაყოფილდება მიუხედავად იმისა, რომ ორჯერ მეტი რაოდენობის ხმა ექნება სარჩელის დაკმაყოფილების სასარგებლოდ. აღნიშნული ასევე, წინააღმდეგობაში მოდის სამართლიანი სასამართლოს უფლებასთან, რადგან არათანაზომიერად და გაუმართლებლად ართულებს უფლებების დაცვას საკონსტიტუციო სასამართლოში.

რაც შეეხება 7 მოსამართლის კვორუმს და 6 მოსამართლის სავალდებულო ხმას ნორმის არაკონსტიტუციურად ცნობისათვის, ეს არ იყო აუცილებელი ორგანული კანონის სტატუსის დასაცავად და განსაკუთრებული კონსტიტუციური მნიშვნელობის საკითხზე სათანადო კონსტიტუციური მართლმსაჯულების განსახორციელებლად. ნებისმიერ შემთხვევაში, ეს გაკეთდა სამართლიანი სასამართლოს უფლების არათანაზომიერი შეზღუდვის ხარჯზე, რის გამოც სადავო ნორმა არაკონსტიტუციურია.

გარდა ზემოაღნიშნულისა, სადავო ნორმები ეწინააღმდეგებიან სამართლიანი სასამართლოს უფლების კიდევ ერთ ასპექტს, რაც მხარეთა თანასწორობას გულისხმობს. სადავო ნორმებით გაზრდილი კვორუმის შესაბამისად მოსარჩელე მხარეს სარჩელის დასაკმაყოფილებლად 6 მოსამართლის მხარდაჭერა სჭირდება, მაშინ როდესაც მოპასუხის საქმის მოსაგებად 4 მოსამართლის მიმხრობაც ყოფნის. ამ ვითარებაში მხარეთა საპროცესო მდგომარეობა განსხვავებულია მოპასუხის სასარგებლოდ. ამით შანსები უთანასწორო ხდება, რაც წინააღმდეგობაში მოდის სამართლიანი სასამართლოს უფლებასთან.

გადაწყვეტილების მისაღებად დადგენილი მინიმალური კვორუმის არაკონსტიტუციურობის დამატებითი საფუძველი არის ის, რომ ხელისუფლების ერთ შტოს, რომელიც აკომპლექტებს საკონსტიტუციო სასამართლოს, შეუძლია მისი ბლოკირება:

1. თუკი პარლამენტი, უზენაესი სასამართლო ან პრეზიდენტი განზრახ არ აირჩევს ან დანიშნავს საკონსტიტუციო სასამართლოს მოსამართლეს და ამით ექნება შესაძლებლობა, მინიმუმ 3 წევრით ნაკლული სასამართლო გვყავდეს;
2. თუკი პარლამენტი ან უზენაესი სასამართლო შესაბამისი ხმების ნაკლებობის გამო ვერ აირჩევენ შესაბამის მოსამართლეს საკონსტიტუციო სასამართლოში წარსადგენად, ან თუკი საქართველოს პრეზიდენტი ვერ შეარჩევს ფიზიკურად მოსამართლეს სასამართლოში დასანიშნად.

ამ ორივე შემთხვევაში საკონსტიტუციო სასამართლოს ბლოკირება შეიძლება, მოხდეს და ადამიანის უფლებების დაცვა შეუძლებელი გახდეს. სწორედ ამის პრევენციის მიზნით არის აუცილებელი საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ გადაწყვეტილების მისაღებად დადგენილი კვორუმის გაუქმება და არაკონსტიტუციურად ცნობა. საკონსტიტუციო სასამართლოს ეფექტურობა პირდაპირ საფრთხის ქვეშ დგება ამ პირობებში და შესაბამისად, ირღვევა კონსტიტუციის 42-ე მუხლი.