„საქართვველოს მოქალაქეები - ნუგზარ კაიშაური, დავით წიფურია, გიზო ღლონტი, გიორგი ლობჟანიძე და არჩილ ალავიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, კონსტიტუციური სარჩელი №764

„საქართველოს სახალხო დამცველის შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 21-ე მუხლის „ე“ ქვეპუნქტისა და „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-14¹ მუხლის პირველი პუნქტის შესაბამისად, წარმოგიდგენთ საქართველოს სახალხო დამცველის სასამართლოს მეგობრის მოსაზრებას. სასამართლოს მეგობრის მოსაზრება მიზნად არ ისახავს რომელიმე მხარის დახმარებას და იგი წარმოადგენს საქართველოს სახალხო დამცველის პოზიციას საქართველოს კონსტიტუციის მეორე თავით გათვალისწინებულ ადამიანის უფლებათა და თავისუფლებათა დაცვის კონტექსტში.

საკონსტიტუციო სარჩელის თანახმად, დავის საგანს წარმოადგენს საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182-ე მუხლის კონსტიტუციურობის შეფასება საქართველოს კონსტიტუციის მე-18 მუხლთან და 42-ე მუხლის მე-5 პუნქტთან მიმართებით.

კანონიერების პრინციპი სისხლის სამართალში

საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე–5 პუნქტის თანახმად, „არავინ არ აგებს პასუხს იმ ქმედობისათვის, რომელიც მისი ჩადენის დროს სამართალდარღვევად არ ითვლებოდა.“

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-5 პუნქტის პირველი წინადადება „ადგენს პირის პასუხისგებაში მიცემის საფუძვლებს, განამტკიცებს გარანტიას, რომ ნებისმიერი დანაშაული და სასჯელი მკაფიოდ უნდა იყოს განსაზღვრული სისხლის სამართლის კანონში”;[1] „უზრუნველყოფს პირის შესაძლებლობას წინასწარ დადგენილი, საჯაროდ ხელმისაწვდომი და არაინდივიდუალიზებული სამართლებრივი წესების შესაბამისად შეძლოს იმის განჭვრეტა, თუ რა ქმედებები წარმოადგენს სამართალდარღვევებს და საკუთარი ქცევის შესაბამისად წარმართვა, რაც უმნიშვნელოვანესი გარანტიაა თვითნებური დევნისა და ბრალდების წინააღმდეგ.“[2]

„კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-5 პუნქტის პირველი წინადადება არამხოლოდ განსაზღვრავს პასუხისმგებლობის დაკისრებისათვის შესაბამისი კანონის არსებობის აუცილებლობას, არამედ ადგენს პასუხისმგებლობის განმსაზღვრელი კანონის ხარისხობრივ სტანდარტებს. პასუხისმგებლობის დაწესებისას კანონმდებელი შებოჭილია განსაზღვრულობის პრინციპით. [...] ნორმის განსაზღვრულობის პრინციპი გამომდინარეობს საქართველოს კონსტიტუციაში მოცემული სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპიდან, იგი კავშირშია კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-5 პუნქტთან და წარმოადგენს ამ უფლებით დაცული სფეროს ნაწილს. შესაბამისად, სადავო ნორმა კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-5 ნაწილის შესაბამისი იქნება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ იგი პასუხობს განსაზღვრულობის კონტიტუციური პრინციპის მოთხოვნებს. [...] განჭვრეტადი და არაორაზროვანი კანონმდებლობა, ერთი მხრივ, უზრუნველყოფს პირის დაცვას სამართალშემფარდებლის თვითნებობისგან, მეორე მხრივ კი, ადგენს გარანტიას, რომ პირმა მიიღოს მკაფიო შეტყობინება სახელმწიფოსგან, რათა მოახერხოს ნორმის სწორი აღქმა, განსაზღვროს, რომელი ქმედებაა კანონით აკრძალული და რომელ ქმედებას შეიძლება მოჰყვეს სამართლებრივი პასუხისმგებლობა. პირს უნდა ჰქონდეს შესაძლებლობა, განჭვრიტოს საკუთარ ქმედებაში აკრძალული ქმედების ნიშნები და წარმართოს საკუთარი ქცევა კანონმდებლობით დადგენილი წესების შესაბამისად. [...] დანაშაულის დამდგენი სისხლის სამართლის კანონის განჭვრეტადობის თვალსაზრისით, მნიშვნელოვანია, შესაძლებელი იყოს მისი თითოეული ელემენტის ნამდვილი შინაარსისა და ფარგლების დადგენა, რათა ადრესატმა სწორად აღიქვას კანონი და მისი მოთხოვნების შესაბამისად განახორციელოს თავისი ქცევა, ამასთან, დაცული იყოს სამართალშემფარდებლის თვითნებობისაგან.“[3] 

„აუცილებელია ნორმის შინაარსობრივი სიზუსტე, არაორაზროვნება. ნორმა უნდა იყოს საკმარისად განსაზღვრული არა მხოლოდ შინაარსის, არამედ რეგულირების საგნის, მიზნისა და მასშტაბების მიხედვით, რათა ადრესატმა მოახდინოს კანონის სწორი აღქმა და თავისი ქცევის განხორციელება მის შესაბამისად, განჭვრიტოს ქცევის შედეგები.”[4] 

„პასუხისმგებლობის დამდგენი ნორმა შესაძლებელია იძლეოდეს სასამართლოს მიერ მისი განმარტების, ინტერპრეტაციის საშუალებას და კანონის მიერ გაკეთებული დათქმის კონკრეტულ სიტუაციასთან შესაბამისობის დადგენის შესაძლებლობას. მართალია, შეუძლებელია, კანონმა გაითვალისწინოს ყველა იმ შემთხვევისა თუ სიტუაციის თითოეული ასპექტი, რომელიც მომავალში განვითარდება, მაგრამ კანონმდებელი სისხლის სამართლის კანონმდებლობის განსაზღვრისას ვალდებულია, მიიღოს ნორმა, რომელიც მაქსიმალურად ამცირებს მისი ინტერპრეტაციის ფარგლებში სასამართლოს მიერ განსხვავებული სამართლებრივი შედეგის დადგენის შესაძლებლობას. [...] ქმედების დასჯადად გამოცხადების შესახებ გადაწყვეტილების მიღება კანონმდებლის ექსკლუზიურ უფლებამოსილებას წარმოადგენს. შესაბამისად, მან ეს უფლებამოსილება ისე უნდა გამოიყენოს, რომ საშუალება არ მიეცეს სამართალშემფარდებელს, სამოსამართლეო პრაქტიკის საფუძველზე, თავად შექმნას სისხლისსამართლებრივად დასჯადი ქმედების შემადგენლობა.[5] 

„კანონი შეიძლება ჩაითვალოს განუსაზღვრელად, როცა განმარტების ყველა მეთოდი მოსინჯულია, მაგრამ მაინც გაურკვეველია მისი ნამდვილი შინაარსი, ანდა არსი გასაგებია, მაგრამ გაუგებარია მისი მოქმედების ფარგლები.”[6] 

„კანონიერების პრინციპი სამართლის ზოგადი პრინციპია, მაგრამ იგი სპეციფიკურად ვლინდება სისხლის სამართალშიც, კერძოდ, აღნიშნული პრინციპი, უპირველეს ყოვლისა, გულისხმობს ანალოგიის აკრძალვას და ლეგალობის პრინციპის დამკვიდრებას. მართლაც, კანონიერების პრინციპის თანახმად, ყველა ქმედება, რომელსაც სახელმწიფო დანაშაულად მიიჩნევს, გათვალისწინებული უნდა იქნეს სისხლის სამართლის კანონში.“[7] 

„სისხლის სამართალს აქვს საგარანტიო ფუნქცია. საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის მე–2 და მე–3 მუხლებში[8] აისახა ჯერ კიდევ ანსელმ ფოიერბახის სახელმძღვანელოში მოცემული კანონიერების პრინციპი, რომელიც ევროპული სისხლის სამართლის ქვაკუთხედს წარმოადგენს: „nullum crimen, nulla poena, sine lege” („არ არსებობს სასჯელი, არ არსებობს დანაშაული კანონის გარეშე.“) [...] დღეისათვის სისხლის სამართლის საგარანტიო ფუნქცია გამომდინარეობს როგორც საქართველოს კონსტიტუციის 42–ე მუხლის მე–5 პუნქტში, ასევე, სისხლის სამართლის კოდექსის მე–2 და მე–3 მუხელბში ასახული კანონიერების პრინციპიდან. [...] კანონიერების პრინციპი კრძალავს ბრალდებულის საზიანოდ შემდეგი ოთხი ძირითადი აკრძალვითი დებულების გამოყენებას: 1.კანონის უკუძალის აკრძალვა (lexc praevia), 2.ანალოგიის აკრძალვა (lex stricta); 3.დაუწერელი ჩვეულებითი სამართლის გამოყენების აკრძალვა (lex scripta), 4.ნორმის განუსაზღვრელობის აკრძალვა (lex certa).“[9] 

„კანონიერების პრინციპი სახელმწიფო სისხლისსამართლებრივი იძულების თვითნებური გამოყენებისა და გავრცელებისგან მოქალაქის დაცვის გარანტიაა [...] გამოცხადებულია, რომ მხოლოდ დაწერილ კანონს შეუძლია შემოიღოს რაიმე ქმედების სისხლისსამართლებრივი წესით დასჯადობა და დაადგინოს სასჯელი, შესაბამისი ქმედების სამართლებრივი შედეგის სახით [...] ამის გარდა, დასჯადობის კონკრეტული პირობები და შესაბამისი სამართლებრივი შედეგებიც ქმედების ჩადენამდე უნდა იყოს ჩამოყალიბებული კანონში.“[10] 

„ქართული სისხლის სამართალი არის ქმედების სამართალი. სისხლისსამართლებრივი განსჯის საგანია არა უბრალოდ ადამიანის აზრი, სურვილი, ხასიათი ან ცხოვრების წესი, არამედ კონკრეტული ქმედება, რომელიც ზიანის მიყენების ან საფრთხის შექმნისკენ არის მიმართული. სისხლის სამართლის კოდექსის კერძო ნაწილი (სისხლის სამართლის კოდექსის 108–413–ე მუხლები) დანაშაულად აცხადებს მხოლოდ კონკრეტულ ქმედებებს. სწორედ ამიტომ, მოქმედება ფართო გაგებით (მოქმედება და უმოქმედობა) წარმოადგენს დანაშაულის სისტემის პირველ მნიშვნელოვან ნიშანს. ქმედების შემადგენლობა ზუსტად უნდა იყოს აღწერილი კანონში, რომ ამით განხორციელდეს სისხლის სამართლის საგარანტიო ფუნქცია.“[11] 

„განსაზღვრულობის პრინციპის მიხედვით, სისხლის სამართლის კანონებში ჩამოყალიბებული ქმედების შემადგენლობები და მათი სამართლებრივი შედეგები განსაზღვრულობის რაიმე მინიმალური დონით მაინც უნდა ხასიათდებოდნენ (nulla poena sine certa). [...] დანაშაულის შემადგენლობისთვის დამახასიათებელი ნიშნები ისე კონკრეტულად უნდა იყოს აღწერილი, რომ ნორმის განმარტებისას, მისი არსი და მნიშვნელობა შეცნობადი იყოს.“[12]

„კონსტიტუციის 84‑ე მუხლის პირველი პუნქტი, რომლის თანახმადაც, „მოსამართლე თავის საქმიანობაში დამოუკიდებელია და ემორჩილება მხოლოდ კონსტი­ტუციასა და კანონს,“ კრძალავს სამოსამართლო სამართალს, რო­გორც სამართლის წყაროს. თუმცა, ისიც გასათვალისწინებელია, რომ „კანონი ვერ გაითვალისწინებს კონკრეტული ურთიერთობების გადაწყვეტის ყველა შესაძლო მოდელს. კანონის ტექსტი, ჩვეულებ­რივ აბსტრაქტულია, რომლის ზოგადი დებულებებიც განმარტებას მოითხოვს. გარდა ამისა, მოსამართლეს ხშირად უწევს იმ ურთიერ­თობის გადაწყვეტა, რომელიც არაა მოწესრიგებული სამართლის ნორმით.“[13] „ჩვეულებითი სამართლის ან ანალოგიის გამოყენებამ არც დანაშაულის ახალი შემადგენლობის შექმნამდე უნდა მიგვიყვანოს და არც, ქმედების ჩამდენის საზიანოდ, უკვე არსებული დანაშაულის შემადგენლობის გაფართოებამდე ან გამკაცრებამდე (nulla poena sine lege scripta et stricta).“[14] 

„კანონის განმარტება მისი სიტყვასიტყვითი მნიშვნელობის საწინააღმდეგოდ (contra legem) სისხლის სამართალში აკრძალულია, რადგან იგი კანონიერების პრინციპს ეწინააღმდეგება. სისხლის სამართლის კანონის განმარტება მისი სიტყვასიტყვითი მნიშვნელობის საწინააღმდეგოდ ეწინააღმდეგება ხელისუფლების დანაწილების პრინციპსაც, რადგან სასამართლო ამგვარად საკუთარი მიხედულებით ცვლის სისხლის სამართლის ნორმას, ამ უფლებას კი კონსტიტუცია მხოლოდ და მხოლოდ პარლამენტს ანიჭებს (საქართველოს კონსტიტუციის 48–ე მუხლი). ნორმის საკანონმდებლო განმარტებას „ზოგადსავალდებულო ძალა აქვს.“[15]

საკონსტიტუციო სარჩელის ავტორების მიმართ წარმოებული სისხლის სამართლის საქმე

საკონსტიტუციო სარჩელის ავტორების ბრალდების სისხლის სამართლის საქმეზე თბილისის საქალაქო სასამართლოს მიერ 2016 წლის 16 მაისს მიღებული განაჩენით, „სასამართლომ დადგენილად მიიჩნია, რომ ბრალდებულებმა: გიზო ღლონტმა[16], გიორგი ლობჟანიძემ[17], არჩილ ალავიძემ[18], ნუგზარ კაიშაურმა[19] და დავით წიფურიამ[20] ჩაიდინეს წინასწარი შეთანხმებით ჯგუფის მიერ, სამსახურებრივი მდგომარეობის გამოყენებით, მათ მართლზომიერ მფლობელობაში არსებული, დიდი ოდენობით, სხვისი ნივთის მართლსაწინააღმდეგო გაფლანგვა, დანაშაული გათვალისწინებული საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182–ე მუხლის მე–2 ნაწილის „ა“, „დ“ ქვეპუნქტებით და მე-3 ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტებით.“

დანაშაულის სუბიექტთან დაკავშირებით, სასამართლომ ჩათვალა, რომ „ბრალდებულების მოქმედებები განაპირობებდა თანხების გამოყოფას და თავდაცვის სამინისტროს საჭიროების შესაბამისად ხარჯვას, რაც სწორედ რომ თანხების გამგებლობას გულისხმობს. [...] მათ მოქმედებას მოჰყვა სამინისტროსთვის საბიუჯეტო თანხების გამოყოფა, რაც დასტურია იმისა, რომ თანხები სწორედ ბრალდებულების გამგებლობაში იმყოფებოდა.“ ქმედების სუბიექტურ შემადგენლობასთან დაკავშირებით სასამართლომ აღნიშნა, რომ „სს „სილქნეტთან“ მოთხოვნის შეუსაბამო ხელშეკრულების გაფორმება კი ცალსახად მიუთითებს ბრალდებულების განზრახვაზე, რომ მათ მიერ შერჩევა მოხდა [...] მხოლოდ და მხოლოდ კონკრეტულ კომპანიასთან ხელშეკრულების გაფორმების სურვილით. სასამართლოსთვის გაუგებარია რა ალტერნატიული მიზანი უნდა არსებობდეს შეისყიდო საკუთარი მოთხოვნის შეუსაბამო მიწოდება [...] თანაც საბაზრო ღირებულებაზე ბევრად ძვირად თუ არა ამის გააზრებული განზრახვა.“ „რაც შეეხება დანაშაულის მოტივს, მოცემულ შემთხვევაში საქმე გვაქვს სწორედ დანაშულის ისეთ შემადგენლობასთან, რომლის კვალიფიკაციაზე მოტივი გავლენას ვერ ახდენს.“ წინასწარ შეთანხმებით ჯგუფის მიერ ჩადენილ დანაშაულთან მიმართებით სასამართლოს განმარტებით, „ბრალდებულების ქმედებები მიმართული იყო სწორედ სს „სილქნეტის“ მიერ სამინისტროს ასიგნებების ფარგლებში სახელმწიფო შესყიდვისთვის გამოყოფილი თანხის იმ ნაწილის მართლსაწინააღმდეგო მისაკუთრებისკენ. [...] ბრალდებულების სწორედ ამ მიზნით მოქმედებას ადასტურებს მათ მიერ სს „სილქნეტის“ წინასწარ 2 თვით ადრე[21] ინფორმირება იმ სახლმწიფო შესყიდვის თაობაზე, რომელიც ოფიციალურად ჯერ კიდევ არ იყო გამოცხადებული.“

მოცემული საქმის შესწავლის შედეგად გამოიკვეთა საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182–ე მუხლის საქართველოს კონსტიტუციის 42–ე მუხლის მე–5 პუნქტთან შესაბამისობის დადგენის თვალსაზრისით რამდენიმე მნიშვნელოვანი საკითხი.

ქმედების შემადგენლობა

საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის მე–7 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის საფუძველია დანაშაული, ესე იგი ამ კოდექსით გათვალისწინებული მართლსაწინააღმდეგო და ბრალეული ქმედება. ამდენად, „კანონმდებელი ადგენს სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის საფუძველს ანუ დანაშაულს [...] აქედან გამომდინარე, განსაზღვრულ ქმედებას დანაშაულად, უპირველეს ყოვლისა, აკვალიფიცირებს კანონმდებელი.“[22] „დანაშაულის ამ განმარტებით ქართველმა კანონმდებელმა გერმანულ სისხლის სამართალში გაბატონებული დანაშაულის სამსაფეხურიანი აგებულება შემოიტანა.“[23] „დანაშაულის ცნების სტრუქტურა 3 ნიშნისგან შედგება: ქმედების შემადგენლობა ანუ ჩადენილი ქმედების შესაბამისობა სისხლის სამართლის კანონით აღწერილი შემადგენლობის ნიშნებისადმი; ქმედების მართლწინააღმდეგობა და ბრალი. დანაშაულის ცნების სტრუქტურის ამ სამივე ნიშნის თანაარსებობა წარმოადგენს სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის აუცილებელ და საკმარის საფუძველს.“[24]

„ქმედების შემადგენლობა, ე.ი. პირის მიერ ჩადენილი ქმედების შესაბამისობა სისხლის სამართლის კოდექსის კერძო ნაწილის შემადგენლობის საკანონმდებლო კონსტრუქციასთან. ქმედების შემადგენლობა არ არის სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის ერთადერთი საფუძველი. იგი განსხვავდება ქართულ სისხლის სამართალში მანამდე არსებული ე.წ. დანაშაულის შემადგენლობის ძველი კონსტრუქციისგან (ობიექტი, ობიექტური მხარე, სუბიექტი, სუბიექტური მხარე), რომელიც თავის თავში მოიცავდა დანაშაულის ყველა ობიექტურ და სუბიექტურ ნიშანს.“[25]

„სისხლის სამართლის კოდექსის კერძო ნაწილით გათვალისწი­ნებული ქმედების შემადგენლობაში, შესაძლებელია, სუბიექტურ შემადგენლობაზე სახელდებით არაფერი იყოს მითითებული, მაგ­რამ ობიექტური შემადგენლობა, ფართოდ თუ ვიწროდ, ყოველთ­ვის არის აღწერილი. ვინაიდან ჩვენი სისხლის სამართლის კანონ­მდებლობით პასუხისმგებლობა მხოლოდ კონკრეტული ქმედე­ბისთვის არის დადგენილი, ამიტომ ფაქტობრივად, ობიექტურად განხორციელებული ქმედების სისხლისსამართლებრივ შეფასებას, ანუ შეიძლება თუ არა კონკრეტულად განხორციელებული ნიშნები მიესადაგოს კონკრეტული დანაშაულის ქმედების ობიექტური შე­მადგენლობის ნიშნებს, პირველადი და გადამწყვეტი მნიშვნელობა გააჩნია. ქმედების ობიექტური შემადგენლობა არის სისხლისსა­მართლებრივი პასუხისმგებლობის დადგომის პირველი პრინციპუ­ლი მნიშვნელობის კრიტერიუმი.“[26] 

„ქმედების შემადგენლობაში“ [...] იგულისხმება სისხლის სამართლის კანონით გათვალისწინებული ქმედება, რადგან ამ კანონით გაუთვალისწინებელი ქმედება არ შეიძლება დანაშაულად ჩაითვალოს.“[27] „ქმედების შემადგენლობის დაკანონებას დანაშაულის ცნების სტრუქტურის ერთ–ერთ სავალდებულო ნიშნად უდიდესი მნიშვნელობა აქვს ადამიანთა თავისუფლების გარანტიისთვის. ჩვენი სისხლის სამართალი ქმედების სისხლის სამართალია. პასუხისმგებლობის საფუძველს წარმოადგენს კანონით ზუსტად აღწერილი ქმედების ჩადენა და არა პიროვნების საშიში მდგომარეობა.“[28] 

„დანაშაული ქმედების შემადგენლობის შესაბამისი მართლსაწინააღმდეგო და ბრალეული ქმედებაა. არსებობს ფუნქციონალურად ურთიერთდამოკიდებული შეფასების მომდევნო საფეხურები: ქმედების შემადგენლობასთან შესაბამისობა, მართლწინააღმდეგობა და ბრალი. [...] დასჯის შესაძლებლობის წინაპირობა ბრალის არსებობაა; ბრალეული მხოლოდ მართლსაწინააღმდეგო ქმედება შეიძლება იყოს; შემოწმების აუცილებლობა მხოლოდ ქმედების შემადგენლობის შესაბამისი ქმედებებისთვისაა სავალდებულო, მათი მართლწინააღმდეგობის ან მართლზომიერების დასადგენად; ქმედების შემადგენლობის შესაბამისი კი, დელიქტთა კონკრეტული სახეობების თვალსაზრისით, არ შეიძლება იყოს ისეთი მოვლენა, რომელიც სისხლის სამართლის მიზნებისთვის ქმედებას არ წარმოადგენს. ერთმანეთზე გადაჯაჭვული, შეფასების აღნიშნული საფეხურების სისტემურ–ფუნქციონალურ დინებაში, დამაკავშირებელი ელემენტი ქმედებაა. იურიდიული განსჯის ყველა სტადია, ისევე როგორც შეფასების თანამდევი პროცესი, სწორედ მას უკაშირდება (ე.წ. ქმედების დამაკავშირებელი ფუნქცია.)“[29]

„დანაშაულის იურიდიული ცნება ქმედების დანაშაულად სასამართლო კვალიფიკაციის შედეგია. ამაში მდგომარეობს ხელისუფლებათა განაწილების პრინციპი, რომელიც სამართლებრივი სახელმწიფოს ერთ–ერთი ნიშანია. მაშასადამე, სამართლებრივი სახელმწიფოს იდეა თავის გამოხატულებას სისხლის სამართალშიც პოულობს. ეს ბუნებრივია, რადგან ქმედების დანაშაულად საკანონმდებლო და სასამართლო კვალიფიკაცია ერთიანია, ე.ი. სასამართლომ ჩადენილ ქმედებას ისეთივე კვალიფიკაცია უნდა მისცეს, როგორც ეს თავის დროზე დააკვალიფიცირა კანონმდებელმა.“[30]

„შემადგენლობის დადგენა ზღვარს უდებს ქმედების დანაშაულად კვალიფიკაციაში ყოველგვარ თვითნებობასა და სუბიექტივიზმს, რადგან ჩადენილი ქმედება კანონის შესაბამისად და ფარგლებში უნდა დაკვალიფიცირდეს დანაშაულად.“[31] „საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსით დანაშაულად ითვლება სისხლის სამართლის კანონით გათვალისწინებული ქმედება. ცხადია, რომ სისხლის სამართლის კანონით გაუთვალისწინებელი ქმედება დანაშაულად არ შეიძლება ჩაითვალოს.“[32] „სისხლის სამართალი ქმედების სამართალია. ეს იმასაც ნიშნავს, რომ დანაშაულებრივი ქმედების ნიშნები მეტი თუ ნაკლები სისრულით აღწერილია სისხლის სამართლის კანონში. [...] დანაშაულის საკანონმდებლო შემადგენლობის შექმნა დანაშაულობათა წინააღმდეგ სისხლისსამართლებრივ ბრძოლაში კანონიერების საგარანტიო ფუნქციას ასრულებს.“[33] 

ქმედების სუბიექტური შემადგენლობის ელემენტები: მიზანი და მოტივი

ქმედების სუბიექტურ შემადგენლობას წარმოადგენს: „ა) განზრახვა [...]; ბ) ქმედების შემადგენლობის სხვა სუბიექტური ელემენტები: მიზანი და მოტივი.“[34] 

„თუკი ქმედების ობიექტური შემადგენლობა დანაშაულის გარეგანი დახასიათებაა, ქმედების სუბიექტური შემადგენლობისა და ბრალის ნიშნები დანაშაულის შინაგან დახასიათებას იძლევა. ქმედების სუბიექტური შემადგენლობა არის იმ ნიშნების ერთობლიობა, რომლებიც იძლევა ადამიანის ფსიქიკაში მიმდინარე პროცესების დახასიათებას. დანაშაულის სამსაფეხურიან სისტემაში დანაშაულის სუბიექტური ნიშნებიდან ზოგიერთი ქმედების შემადგენლობის ეტაპზე განიხილება, ნაწილი – ბრალის ეტაპზე. შესაძლებელია, ერთი და იგივე სუბიექტური ნიშანი ან ქმედების შემადგენლობის ეტაპზე ან ბრალის ეტაპზე იქნას განხილული. მაგალითად, მოტივი ქმედების შემადგენლობის ნიშანია, თუ კანონმდებელმა იგი ქმედე­ბის შემადგენლობის ნიშნად გამოაცხადა. მაგალითად, სისხლის სამართლის კოდექსის 174‑ე მუხლით გათვალისწინებულ დანაშაულში (ბავშვის შეცვლა) მოტი­ვი ქმედების შემადგენლობის ნიშანია. თუ მკვლელობა ანგარებითაა ჩადენილი, მაშინ მატერიალური დაინტერესება ქმედების სუბიექ­ტური შემადგენლობის ეტაპზე განიხილება, ხოლო ანგარება, რო­გორც შეფასებული მოტივი, ბრალის ეტაპზე განიხილება, რადგან ქართული სისხლის სამართლის კოდექსი აღიარებს ბრალის სპეცი­ალურ ნიშნებს (იხ. სისხლის სამართლის კოდექსის 25‑ე მუხლის მე‑5 ნაწილი).“[35] 

იურიდიულ ლიტერატურაში დამკვიდრებული მოსაზრების თანახმად, „საკუთრების წინააღმდეგ მიმართული დანაშაულის ობიექტური მხარის სავალდებულო ნიშანია სხვისი ქონების დაუფლება მართლსაწინააღმდეგო მითვისების მიზნით. ამ საერთო წესიდან გამონაკლისს წარმოადგენს ნივთის დაზიანება ან განადგურება როგორც განზრახ, ისე გაუფრთხილებლობით.“[36] „საკუთრების წინააღმდეგ მიმართული დანაშაულის სუბიექტური მხარე განზრახვას გულისხმობს და იგი უმეტეს შემთხვევაში პირდაპირია. [...] ამასთან, ქმედების განხორცილებისას დამნაშავეს ამოძრავებს ანგარების მოტივი და მიზანი. მხოლოდ ქონების დანაშაულებრივი განადგურება ან დაზიანება შეიძლება ჩადენილი იქნეს ამ მოტივისა და მიზნის გარეშეც.“[37] 

საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182-ე მუხლით გათვალისწინებული „დანაშაულის სუბიექტური მხარე გულისხმობს პირდაპირ განზრახვას: დამნაშავეს შეგნებული აქვს, რომ ითვისებს ან ფლანგავს სხვის ქონებას, რომელიც მას აქვს მინდობილი, ითვალისწინებს რომ თავისი ამ მოქმედებით ზიანს აყენებს ქონების მესაკუთრეს და სურს კიდევაც ზიანის მიყენება. ამ დროს იგი ხელმძღვანელობს ანგარებითი მოტივით და მიზნად ისახავს უკანონო შემოსავლის მიღებას სხვის ხარჯზე.“[38] 

„სამართლებრივი აზროვნების სფეროში კაცობრიობის უდიდეს მიღწევად ითვლება ბრალეული პასუხისმგებლობის პრინციპის დამკვიდრება სისხლის სამართალში. ბრალეული პასუხისმგებლობის სრულყოფილი ანალიზი ყოვლად შეუძლებელია ნებელობითი ქცევის ანალიზის გარეშე, რომელიც, თავის მხრივ, მოითხოვს მოტივაციის, მოტივისა და მიზნის არსის რაციონალურ და დასაბუთებულ გააზრებას.“[39] 

„სისხლისსამართლებრივ ლიტერატურაში ყველა ავტორისათვის საერთოა ის აზრი, რომ მოტივი მოთხოვნილებითა და ინტერესით განპირობებული მამოძრავებელი ძალაა [...], რომელიც ადამიანის მიერ დანაშაულის ჩადენის გადაწყვეტილების მიზეზად გვევლინება, ხოლო მიზანი ის აზრობრივი მოდელია, რისი მიღწევაც პირს სურს დანაშაულის ჩადენით; თუკი მოტივი პასუხობს კითხვას – რატომ ჩაიდინა პირმა დანაშაული? მიზანი პასუხია კითხვაზე – რისკენ მიისწრაფოდა დამნაშავე?“[40] 

ქართული სისხლის სამართლის მეცნიერებაში დამკვიდრებული აზრის თანახმად, „მიუხედავად იმისა, რომ სისხლის სამართლის კოდექსში სუბიექტის ქცევის მოტივზე და მიზანზე მითითება ყოველთვის არ გვხვდება, უმოტივო ქცევა, როგორც დანაშაულის წინაპირობა, ფსიქოლოგიურად შეუძლებელია და ამიტომ დანაშაულებრივი ქმედების მოტივების დადგენა მაინც აუცილებელი ხდება. სხვანაირად ქმედება სწორად გამოძიებული და შეფასებული ვერ იქნება.“[41] „ზოგჯერ კანონის ტექსტში პირდაპირ არ არის მითითებული შემადგენლობის სუბიექტური მხარის ისეთ ნიშნებზე, როგორიცაა მიზანი, მოტივი, სულიერი აღელვება, ეს რასაკვირველია, იმას არ ნიშნავს, რომ სასამართლომ [...] საგანგებოდ არ შეისწავლოს არ იკვლიოს რა მიზანი ჰქონდა დასახული განსასჯელს, რა მოტივით მოქმედებდა ის. ერთი სიტყვით, სასამართლომ უნდა გამოარკვიოს განსასჯელის სულიერი მდგომარეობა ქმედების ჩადენის დროს.“[42] „ვინაიდან დანაშაული ნებელობითი ქმედებაა, არ უნდა იყოს შემთხვევითი ის ფაქტი, რომ დანაშაულის ჩადენისას მოტივისა და მიზნის დადგენა ქმედების დანაშაულად სწორი კვალიფიკაციის აუცილებელი წინაპირობაა.“[43] 

„სუბიექტის ქცევის მიზანი განსაზღვრავს ხელყოფის ობიექტის ხასიათსაც. სწორად აღნიშნავს ი.დვალიძე, რომ „მიზანი მიუთითებს იმაზე, რომ ობიექტურად მსგავსი ქმედებები სხვადასხვა ობიექტებს ხელყოფენ.“ [...] თუ სუბიექტის ქცევის მიზანი არ ვიცით, ხელყოფის ობიექტის დადგენა შეუძლებელია. პროფ. თ. წერეთელი სავსებით სწორად უსვამდა ხაზს მიზნის მნიშვნელობას ქმედების სამართლებრივი შეფასებისთვის.“[44]

„მოტივი და მიზანი, რომლებიც დანაშაულის შემადგენლობაში აუცილებელ ნიშნებადაა შეტანილი, დანაშაულთა სახეების ერთმანეთისაგან გამიჯვნის საშუალებას იძლევა. მართებულად მიუთითებს ო.გამყრელიძე, რომ უმართლობა მხოლოდ ობიექტური ნიშნებისაგან არ შედგება და ისეთი სუბიექტური ნიშანი, როგორიცაა მიზანი, საშუალებას გვაძლევს, ერთმანეთისაგან გავმიჯნოთ ობიექტურად მსგავსი დელიქტები [...] სწორედ მიზანი მიუთითებს იმაზე, რომ ობიექტურად მსგავსი ქმედებები სხვადასხვა ობიექტს ხელყოფს. ამიტომ ზოგიერთი სუბიექტური ნიშანი მთლიანად არ მიეკუთვნება ბრალს. მაგალითად, თუ საქართველოს დასუსტების მიზნითაა განადგურებული საწარმო, გვექნება საბოტაჟის შემადგენლობით გათვალისწინებული ქმედება (სისხლის სამართლის კოდექსის 318-ე მუხლის მე-2 ნაწილი), ხოლო ასეთი მიზნის გარეშე – ნივთის განადგურება (სისხლის სამართლის კოდექსის 187-ე მუხლი); ხულიგნური ქვენა გრძნობით ჯანმრთელობის მსუბუქი დაზიანება დაკვალიფიცირდება (სისხლის სამართლის კოდექსის 239-ე მუხლით (ხულიგნობა) და არა (სისხლის სამართლის კოდექსის მუხლით (ჯანმრთელობის განზრახ მსუბუქი დაზიანება).[45]

„მოტივი არის ფსიქოლოგიური ცნება, ხოლო სისხლის სამართალში მოტივის სხვა ცნება კი არ ყალიბდება, არამედ მოტივის, როგორც ადამიანის ქცევის ფსიქიკური საზრისის, მიხედვით ხდება ადამიანის დანაშაულებრივი ქმედების შეფასება.“[46] პროფ. გ.ნაჭყებიას მოსაზრებით, სისხლის სამართალში დანაშაულებრივი ქცევის შემდეგ მოტივებს განასხვავებენ: 1.ანგარება 2.ხულიგნური ქვენაგრძნობა, 3.ეჭვიანობა, 4.შურისძიება, 5.სისხლის აღება, 6.რასობრივი, რელიგიური, ეროვნული ან ეთნიკური შეუწყნარებლობის მოტივი, 7.რელიგიური მოტივი, 8.ყალბად გაგებული სამსახურებრივი ინტერესი ან კარიერიზმი, 9.ნათესაური გრძნობა.[47] მისი განმარტებით, „ანგარება, როცა სუბიექტი დანაშაულს სჩადის ქონებრივი ინტერესით (ქურდობა, ძარცვა, ყაჩაღობა და ა.შ), ან გამორჩენით (მაგალითად, ადამიანით ვაჭრობა (ტრეფიკინგი) ანდა არსებული ქონებრივი მდგომარეობის (მაგალითად, ვალის შერჩენის სურვილით) შენარჩუნებისთვის.“[48]

იურიდიულ ლიტერატურაში ანგარების მოტივი საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 109–ე მუხლის მე–3 ნაწილის „გ“ ქვეპუნქტთან მიმართებით შემდეგნაირად არის განმარტებული: „ანგარება გამდიდრებისკენ მისწრაფებაა. [...] ანგარებით მკვლელობად ჩაითვლება მკვლელობა, რომელიც ჩადენილია მსხვერპლთან ერთად შეძენილი საერთო საკუთრების დასაუფლებლად, მემკვიდრეობის ან სადაზღვევო თანხის მისაღებად, მატერიალური ხარჯებისგან გასათავისუფლებლად (მაგალითად, ავადმყოფის მოვლის, ალიმენტის გადახდის, ვალის დაბრუნებისგან თავის არიდების და სხვა შემთხვევაში), [...] რაიმე თანამდებობის დაკავების მიზნით, თუ იგი უკავშირდება მატერიალური მდგომარეობის გაუმჯობესებას. [...] ჩაითვლება ანგარებითი მოტივით ჩადენილად იმისდა მიუხედავად, ვინ მიიღებს მატერიალურ გამორჩენას თვითონ დამნაშავე თუ სხვა (მაგალითად, ოჯახის წევრი, ახლობელი ან სხვა პირი), რომლის ინტერესი მნიშვნელოვანია დამნაშავისთვის.“[49]

„ლოგიკურია, თუ ვიტყვით, რომ უმართლობის ჩამდენის პერსონალური (სუბიექტური) გაკიცხვა მაშინ შეიძლება, თუ მას თავისუფალი ქცევის შესაძლებლობა აქვს. ვინაიდან დანაშაული ნებელობითი ქცევაა, ამიტომ მოტივისა და მიზნის დადგენას უაღრესად დიდი მნიშვნელობა აქვს ქმედების დანაშაულად კვალიფიკაციისათვის. მოტივსა და მიზანს სისხლის სამართალში შეიძლება ჰქონდეს შემდეგი ფუნქციები: 1)ისინი საშუალებას იძლევიან, დანაშაულებრივი ქმედება გავმიჯნოთ არადანაშაულებრივისაგან. მაგ., სისხლის სამართლის კოდექსის 177-ე მუხლით, თუ ნივთს მითვისების მიზნით არ ეუფლებიან, არ გვექნება ქურდობა; 2)მიზანს დიდი მნიშვნელობა აქვს მართლწინააღმდეგობის გამომრიცხველი გარემოებების არსებობისათვის. მაგალითად, სამართლებრივი სიკეთის დაცვის მიზანი აუცილებელი მოგერიების ან უკიდურესი აუცილებლობისას; 3)მოტივი და მიზანი ხშირად საშუალებას იძლევა, ობიექტურად მსგავსი დელიქტები გავმიჯნოთ ერთმანეთისაგან; 4)მოტივი და მიზანი ზოგჯერ ქმნის დანაშაულის კვალიფიციურ შემადგენლობას; 5)მოტივისაგან განსხვავებით, მიზანმა შეიძლება დააფუძნოს დანაშაულის პრივილეგირებული შემადგენლობა; 6)მოტივი და მიზანი გვეხმარება, დავადგინოთ ბრალის ხარისხი; 7)მოტივისაგან განსხვავებით, დანაშაულში თანამონაწილეობისათვის აუცილებელია, შემსრულებელსა და თანამონაწილეს საერთო მიზანი ჰქონდეთ; 8)მოტივი და მიზანი საშუალებას იძლევა, დავადგინოთ დანაშაულის ჩადენის სტადია. და ბოლოს, წარმოჩნდა, საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 53-ე მუხლის მე-3 ნაწილით სასჯელის დანიშვნის დროს მოტივსა და მიზანთან კავშირში თუ რა გარემოებებს უნდა მიექცეს ყურადღება.“[50] 

„მე-20 საუკუნის დასაწყისიდან გერმანულ იურიდიულ ლიტერატურაში დაიწყო მსჯელობა იმის შესახებ, რომ ხშირად ქმედების მატერიალურ მართლწინააღმდეგობას სუბიექტური ელემენტი აფუძნებს. ქართველი კრიმინალისტებიდან თ.წერეთელი ერთ–ერთი პირველი იყო, ვინც ობიექტური მართლწინააღმდეგობის დამაფუძნებელ ნიშნად მიზანი დაასახელა. უფრო მოგვიანებით თ.წერეთელი უმართლობის სუბიექტურ ელემენტებს შედარებით დაწვრილებით შეეხო და სუბიექტურ ელემენტებად დაასახელა მიზანი, შეცნობადობა და სხვ. მაგალითად, თუ ნივთი მართლსაწინააღმდეგოდ არაა მისაკუთრებული, ქმედებას ქურდობად ვერ დავაკვალიფიცირებთ; ანდა თუ ფალსიფიკაცია (სისხლის სამართლის კოდექსის 197-ე მუხლი) ანგარებითი მოტივით არაა განხორციელებული, მაშინ ასეთი ქმედება არ ატარებს დანაშაულებრივ ხასიათს.“[51]

ამდენად, გაფლანგვისთვის, როგორც საკუთრების წინააღმდეგ მიმართული ერთ–ერთი დანაშაულისთვის, აუცილებელია ანგარების მოტივით მოქმედება.

ქმედების ობიექტური შემადგენლობა

„შედეგიანი დამთავრებული დელიქტის ქმედების შემადგენ­ლობის ობიექტური ნიშნებია: სუბიექტი, სამართლებრივი სიკეთე (ობიექტი), ქმედება, შედეგი, მიზეზობრივი კავშირი და ობიექტური შერაცხვა (რომელიც დაუწერელი ნიშანია), დანაშაულის ჩადენის ადგილი, ვითარება, დრო, ხერხი და საშუალება. [...] საქართველოს სისხლის სამართლის კანონმდებლობით, დანა­შაულად მიჩნეულია არა რაიმე აზრი ან იდეა, არამედ კონკრეტუ­ლი ქმედება, რომლის გარეშეც არ არსებობს დანაშაული. კანონმ­დებელი ნებისმიერი დანაშაულის განხორციელებას უკავშირებს ქმედებას, რომელსაც ახორციელებს ადამიანი (სუბიექტი) ამა თუ იმ სამართლით დაცული სიკეთის წინააღმდეგ. მაშასადამე, სუბიექ­ტი, სამართლებრივი სიკეთე და ქმედება არის დანაშაულის ქმედე­ბის ობიექტური შემადგენლობის ძირითადი, აუცილებელი ნიშნები.“[52] 

„კანონის საშუალებით სასჯელის ყოველი დაწესებისას კანონმდებელი კონკრეტულ ნორმაში ქმედებასთან და მის ამსრულებელთან დაკავშირებულ იმ ნიშნებს აერთიანებს, რომელთა არსებობაც ქცევის დასჯადობის აუცილებელი წინაპირობაა. აღნიშნულიდან გამომდინარე, იმის განსაზღვრა, თუ რა კომპლექსი უნდა მივაკუთვნოთ ქმედების შემადგენლობას, მისივე ცნების სტრუქტურის ფუნქციურ მნიშვნელობაზეა დამოკიდებული.“[53] 

„რაც შეეხება ზოგიერთ შემადგენლობას, იგი შეიძლება განახორციელოს მხოლოდ სპეციალურმა სუბიექტმა. [...] თუ პირს არ გააჩნია სპეციალური სუბიექტისთვის დამახასიათებელი თვისება, [...] მას, როგორც ამსრულებელს, არ დაეკისრება სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობა ამ დანაშაულის ქმედების შემადგენლობის არარსებობის გამო. სუბიექტის ასეთი თვისება მოწმდება სწორედ ქმედების ობიექტური შემადგენლობის ეტაპზე.“[54] 

„ქმედების შემადგენლობასთან ამსრულებლობაზე მოძღვრების კავშირის გამო, ამსრულებლის ცნების კრიტერიუმები ანგარიშს უწევენ შესაბამისი დანაშაულის შემადგენლობის თავისებურებას. მთელი რიგი დელიქტებისთვის მოქმედებს წესი, რომ ამსრულებლის თვისებები მხოლოდ იმ მოქმედ პირს აქვს, რომელიც ამსრულებლის პიროვნებისთვის დანაშაულის შემადგენლობის მიერ დაწესებულ განსაკუთრებულ მოთხოვნებს აკმაყოფილებს. [...] ამსრულებლობის დასადასტურებლად სპეციალურ კრიტერიუმებს მიენიჭებათ თუ არა გადამწყვეტი მნიშვნელობა, პირველ რიგში ცალკეული დანაშაულის შემადგენლობის რედაქციიდან და სტრუქტურიდან უნდა ამოვიცნოთ. [...] ამრიგად, ნამდვილი სპეციალური დელიქტებისთვის განსახილველი ამსრულებელთა წრე კანონის ნორმაში აღწერილი ქმედების შემადგენლობით შეპირობებული ამსრულებლის განსაკუთრებული სტატუსის საშუალებითაა შეზღუდული.“[55] 

საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182–ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, „სხვისი ნივთის ან ქონებრივი უფლების მართლსაწინააღმდეგო მითვისება ან გაფლანგვა, თუ ეს ნივთი ან ქონებრივი უფლება იმყოფებოდა მიმთვისებლის ან გამფლანგველის მართლზომიერ მფლობელობაში ან გამგებლობაში.“

ამდენად, საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182-ე მუხლით პირის დამნაშავედ ცნობისთვის აუცილებელია პირის მიერ ქონების მართლზომიერ მფლობელობაში ან გამგებლობაში არსებობა. მოცემული მუხლის საკანონმდებლო დეფინიციის შესაბამისად, იურიდიულ ლიტერატურაშიც მითითებულია, რომ საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182-ე მუხლით გათვალისწინებული ქმედების ამსრულებელი სპეციალურია. „მითვისებისა და გაფლანგვისთვის დამახასიათებელია ის, რომ დამნაშავე უფლებამოსილია ჰქონდეს ქონება მართლზომიერ მფლობელობაში ან გამგებლობაში.“[56] 

მიუხედავად ამისა, ბუნდოვანია სწორედ ნივთის ან ქონებრივი უფლების „გამგებლობის“ საკითხი, რადგან პირისთვის წინასწარ განჭვრეტა რა შემთხვევაში არის შესაძლებელი მისი ქმედების გაფლანგვად დაკვალიფიცირება, ფაქტობრივად შეუძლებელია. „გამგებლობის“ ცნება იძლევა ფართო განმარტების შესაძლებლობას. მოსარჩელეების ბრალდების სისხლის სამართლის საქმეში თანხა ჩაითვალა მსჯავრდებულების „გამგებლობაში“ არსებულად, მიუხედავად იმისა, რომ აღნიშნული თანხის განკარგვა მათ მიერ არ განხორციელებულა.

თანხის (რომლის გაფლანგვისთვის სასამართლომ დამნაშავედ ცნო საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს თანამშრომლები: გიზო ღლონტი, ნუგზარ კაიშაური, არჩილ ალავიძე, გიორგი ლობჟანიძე და დავით წიფურია დამნაშავედ ცნო), გამოყოფა საქართველოს მთავრობის სარეზერვო ფონდიდან „საქართველოს მთავრობის სარეზერვო ფონდიდან საქართველოს თავდაცვის სამინისტროსთვის თანხის გამოყოფის შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2013 წლის 26 დეკემბრის N2176 განკარგულების[57] საფუძველზე განხორციელდა.

2013 წლის 26 დეკემბერს საქართველოს თავდაცვის მინისტრის მოადგილემ ალექსი ბატიაშვილმა NMOD71300095005 წერილით[58] მიმართა საქართველოს ფინანსთა მინისტრის მოადგილეს გიორგი თაბუაშვილს საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს 2013 წლის ბიუჯეტით გაუთვალისწინებელი თანხის გამოყოფის თაობაზე. იმავე დღეს, 2013 წლის 26 დეკემბერს, საქართველოს ფინანსთა მინისტრმა ნ. ხადურმა N04–02/97804 წერილით[59] მიმართა საქართველოს პრემიერ–მინისტრს: „საქართველოს მთავრობის სხდომაზე განსახილველად წარმოგიდგენთ საქართველოს მთავრობის განკარგულების პროექტს „საქართველოს მთავრობის სარეზერვო ფონდიდან საქართველოს თავდაცვის სამინისტროსთვის თანხის გამოყოფის შესახებ.“ 2013 წლის 26 დეკემბრის საქართველოს მთავრობის სხდომის N34 ოქმის თანახმად, საქართველოს მთავრობის სხდომაზე განსახილველ N36 საკითხი (საქართველოს მთავარობის განკარგულების პროექტი „საქართველოს მთავრობის სარეზერვო ფონდიდან საქართველოს თავდაცვის სამინისტროსთვის თანხის გამოყოფის შესახებ“) დამატებული იქნა მთავრობის სხდომის დღის წესრიგში და მიღებული იქნა წარმოდგენილი საქართველოს მთავრობის განკარგულების პროექტი.

საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად, საქართველოს მთავრობის სარეზერვო ფონდში არსებული თანხის განკარგვის უფლებამოსილება ჰქონდა და აქვს საქართველოს მთავრობას. საქართველოს საბიუჯეტო კოდექსის 27–ე მუხლის მე–3 ნაწილის შესაბამისად, ამ თავით გათვალისწინებული ფონდების გარდა, სხვა საერთო-სახელმწიფოებრივი მნიშვნელობის გადასახდელების[60] განმკარგავი განისაზღვრება წლიური ბიუჯეტით. მოცემული კოდექსის იმავე თავით (მე–4 თავი) გათვალისწინებულ ერთ–ერთ ფონდს წარმოადგენს საქართველოს მთავრობის სარეზერვო ფონდი. საქართველოს საბიუჯეტო კოდექსის 28–ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, სახელმწიფო ბიუჯეტში იქმნება საქართველოს პრეზიდენტისა და საქართველოს მთავრობის სარეზერვო ფონდები.[61] იმავე მუხლის მე–2 ნაწილის თანახმად, საქართველოს პრეზიდენტისა და საქართველოს მთავრობის სარეზერვო ფონდებიდან სახსრები გამოიყოფა სახელმწიფო ბიუჯეტით გაუთვალისწინებელი გადასახდელების დასაფინანსებლად. სახელმწიფო ბიუჯეტის სარეზერვო ფონდების ხარჯების მიმართულებებს განსაზღვრავენ შესაბამისად საქართველოს პრეზიდენტი და საქართველოს მთავრობა დაზუსტებული ბიუჯეტით განსაზღვრული მოცულობის მიხედვით. საქართველოს საბიუჯეტო კოდექსის 28–ე მუხლის მე–3 ნაწილის შესაბამისად, საქართველოს პრეზიდენტისა და საქართველოს მთავრობის სარეზერვო ფონდებიდან თანხებს საქართველოს პრეზიდენტისა და საქართველოს მთავრობის შესაბამისი გადაწყვეტილების საფუძველზე, რომელიც მოიცავს ინფორმაციას თანხის ოდენობისა და მიზნობრიობის შესახებ, გამოყოფს საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო.

„საქართველოს მთავრობის სტრუქტურის, უფლებამოსილებისა და საქმიანობის წესის შესახებ” საქართველოს კანონის მე–12 მუხლის მე–6 პუნქტის თანახმად, მთავრობის გადაწყვეტილება ფორმდება მთავრობის დადგენილებით ან განკარგულებით, რომელსაც ხელს აწერს პრემიერ-მინისტრი. იმავე კანონის მე–6 მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტების პუნქტის შესაბამისად, მთავრობა საქართველოს კონსტიტუციისა და სხვა საკანონმდებლო აქტების საფუძველზე და მათ შესასრულებლად იღებს დადგენილებებსა და განკარგულებებს. მთავრობის სამართლებრივ აქტებს ხელს აწერს პრემიერ-მინისტრი.

„საქართველოს მთავრობის რეგლამენტის დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს მთავრობის 2013 წლის 07 მარტის N54 დადგენილების მე–7 მუხლის მე–2 პუნქტის შესაბამისად, მთავრობის სამართლებრივი აქტები შეიძლება მიღებულ იქნეს მთავრობის სხდომაზე მათი განხილვის შემდეგ ან „ელექტრონული მთავრობის“ პროგრამის მეშვეობით. იმავე დადგენილების მე–17 მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტების შესაბამისად, პროექტი მიღებულად ჩაითვლება, თუ მას მხარს დაუჭერს დამსწრე წევრთა უმრავლესობა, მაგრამ არანაკლებ სრული შემადგენლობის ნახევარი. ხმების თანაბრად გაყოფის შემთხვევაში გადამწყვეტია სხდომის თავმჯდომარის ხმა.

თბილისის საქალაქო სასამართლოს განაჩენშიც არის მითითება, რომ გაფლანგვისთვის აუცილებელია ქონების მართლზომიერ მფლობელობაში ან გამგებლობაში არსებობა. მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოს საკანონმდებლო აქტებით განსაზღვრულია თანხის განკარგვის უფლებამოსილების მქონე ორგანო და დამნაშავედ ცნობილ პირებს გაფლანგულად შერაცხული თანხის განკარგვის უფლებამოსილება არ ჰქონდათ, სასამართლოს განმარტებით, ბრალდებულების მიერ შესყიდვების პროცესში მონაწილეობის გამო თანხა მათ გამგებლობაში არსებულად ჩაითვალა.

საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს სტრუქტურული ერთეულის ხელმძღვანელის[62] (მათ შორის, საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს სახელმწიფო შესყიდვების დეპარტამენტის, შეიარაღებული ძალების გაერთიანებული შტაბის J-6 კავშირგაბმულობისა და საინფორმაციო სისტემების დეპარტამენტის უფროსების), ასევე, მოცემული დეპარტამენტების სამმართველოების უფროსების და სპეციალისტების უფლებამოსილებას არ წარმოადგენდა საქართველოს მთავარობის სარეზერვო ფონდში არსებული თანხის განკარგვა. ამასთან, გაფლანგულად შერაცხული თანხის განკარგვის თაობაზე გადაწყვეტილება არ მიუღიათ დამნაშავედ ცნობილ პირებს. ამასთან, შესყიდვის განხორციელების გადაწყვეტილება მიღებული იქნა „სახელმწიფო შესყიდვის განხორციელების შესახებ" საქართველოს თავდაცვის მინისტრის 2013 წლის 26 დეკემბრის N0548 ბრძანებით.

საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182-ე მუხლის ქმედების შემადგენლობის აუცილებელი ელემენტის - ქმედების სუბიექტისთვის დამახასიათებელი ცნების „გამგებლობის“ შინაარსი სამართლის შემფარდებელს აძლევს მოცემული ნორმის ფართო ინტერპრეტაციის შესაძლებლობას იმგვარად, რომ შექმნას ახალი შემადგენელობა, კერძოდ, თუ პირს არ აქვს უფლებამოსილება განკარგოს ნივთი ან ქონებრივი უფლება, არ მიუღია გადაწყვეტილება მისი განკარგვის თაობაზე, ამასთან, საკანონმდებლო აქტი პირდაპირ განსაზღვრავს ნივთის განკარგვის უფლებამოსილების მქონე ორგანოს, სასამართლომ მისი ქმედება შეაფასოს როგორც „გამგებლობა.“ საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182-ე მუხლის საკანონმდებელო დეფინიციის გათვალიწინებით აღნიშნულის განჭვრეტა შეუძლებელია. სწორედ ამიტომ, საქართველოს კონსტიტუციის 42–ე მუხლის მე–5 პუნქტით გარანტირებული კანონიერების პრინციპის უზრუნველყოფისთვის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობის დამდგენი კანონის ნორმა პირს აძლევდეს შესაძლებლობას წინასწარ განსაზღვროს წარმოადგენს თუ არა ის საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182–ე მუხლით გათვალისწინებული ქმედების – გაფლანგვის სუბიექტს ე.ი. პირს, ვის გამგებლობაშიც იმყოფებოდა სხვისი ნივთი ან ქონებრივი უფლება. აღნიშნულის განსაზღვრა შეუძლებელია „გამგებლობის“ ცნების ბუნდოვანების გამო, რადგან გაურკვეველია რა ნორმატიული შინაარსის მატარებელია ცნება „გამგებლობა.“

საერთო სასამართლოების პრაქტიკა

აუცილებელია აღინიშნოს საქართველოს საერთო სასამართლოების მიერ განვითარებული წინააღმდეგობრივი და არაერთგვაროვანი პრაქტიკა.

ერთ-ერთ საქმეში მიღებულ გადაწყვეტილებაში[63] სასამართლომ განმარტა: „საქართველოს სსკ-ის 182-ე მუხლის დისპოზიციით, სხვისი მოძრავი ნივთის მართლსაწინააღმდეგო მითვისება ან გაფლანგვა შესაძლებელია მხოლოდ მაშინ, როდესაც ნივთი იმყოფება მიმთვისებლის ან გამფლანგველის მართლზომიერ მფლობელობაში ან გამგებლობაში, ხოლო დამნაშავე ქონების მართლზომიერ მფლობელობას ან გამგებლობას ახორციელებს სამსახურებრივი მოვალეობის, სახელშეკრულებო ურთიერთობის თუ სპეციალური დავალების სახით.“

მიუხედავად ამგვარი განმარტებისა, გადაწყვეტილებაში არ არის განმარტებული „გამგებლობის” ცნების შინაარსი, არც ის საკითხი, „გამგებლობა“ გულისხმობს თუ არა განკარგვის უფლებამოსილებას ან გამორიცხავს თუ არა განკარგვის უფლებამოსილების არქონა „გამგებლობის“ შესაძლებლობას.

სხვა საქმეზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილებაში[64] მითითებულია, რომ ნ.ს.-ს ქმედება დაკვალიფიცირებულია სხვისი მოძრავი ნივთის მითვისებად და უშუალოდ მართლზომიერ მფლობელობად შეფასებულია ის გარემოება, რომ ნ.ს.-ძე მუშაობდა სს „---ის“ ხონის ფილიალის უფროსად, დარღვევით, ერთპიროვნულად ასრულებდა ფილიალის უფროსის, ბუღალტრისა და მოლარის მოვალეობებს, რა დროსაც ეკონომიკური საქმიანობის ამსახველი საბუღალტრო წიგნებისა და ბუღალტრული დოკუმენტების წარმოების წესის დარღვევით, მათი მოუწესრიგებლობით, ზონარგაყრილი და ბეჭედდასმული სალაროს წიგნის წარმოების წესების დაუცველად, ჯიხურებიდან მიღებული ნავაჭრი თანხის შესაბამის ბუღალტრულ საბუთებში გაუტარებლობით განზრახ, არაერთგზის, მართლსაწინააღმდეგოდ, სამსახურებრივი მდგომარეობის გამოყენებით ითვისებდა სს „–ის" კუთვნილ თანხებს, რომლებიც უნდა შეეტანა სს „---ში", რითაც მნიშვნელოვანი ზიანი მიაყენა სააქციო საზოგადოებას.“

ერთ–ერთ გადაწყვეტილებაში[65] საქართველოს უზენაესმა სასამართლომ დაადგინა: ვ.რ., მუშაობდა რა საქართველოს სატყეო მეურნეობის სახელმწიფო დეპარტამენტის ბაღდათის სატყეო მეურნეობის დირექტორად, მის სამსახურებრივ უფლება-მოვალეობებს „საქართველოს ტყის კოდექსის“, საქართველოს სატყეო მეურნეობის სახელმწიფო დეპარტამენტის თავმჯდომარის 2001 წლის 14 სექტემბრის ბრძანებისა და საქართველოს ეკონომიკის, ვაჭრობისა და მრეწველობის მინისტრის 2001 წლის 27 ივნისის „სამასალე ხე-ტყის (მორების) საბაზრო ფასების შესახებ“ ბრძანების საფუძველზე წარმოადგენდა ჩამორთმეული (სეკვესტრირებული) ხე-ტყის კანონით დადგენილი წესით რეალიზაცია. ვ.რ.-მ თავისი სამსახურებრივი მდგომარეობის გამოყენებით „საქართველოს ტყის კოდექსის“ 114-ე მუხლისა და საქართველოს ეკონომიკის, გამოყენებით „საქართველოს ტყის კოდექსის“ 114-ე მუხლისა და საქართველოს ეკონომიკის, ვაჭრობისა და მრეწველობის მინისტრის 2001 წლის 27 ივნისის ბრძანების დარღვევით სეკვესტრირებული ხე-ტყის რეალიზაცია ნაცვლად 16 712 ლარისა, მოახდინა 5 024 ლარად. ვ. რ-მ, მიანიჭა რა უპირატესობა ცალკეულ იურიდიულ და ფიზიკურ პირებს, გაფლანგა დიდი ოდენობით თანხა და სახელმწიფო ბიუჯეტს მიაყენა 11 688 ლარის მნიშვნელოვანი ზიანი.

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილებაში[66] დადგენილია, რომ ტ.ს. მუშაობდა რა სპს “გოგიბერიძე და კომპანიაში” ექსპედიტორ-რეალიზატორის თანამდებობაზე და იყო მატერიალურად პასუხისმგებელი პირი, სამსახურებრივი მდგომარეობის გამოყენებით, მიითვისა და გაფლანგა საქონლის რეალიზაციის შედეგად მიღებული თანხების ნაწილი. 

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილებით[67] ძალაში დარჩა საოლქო სასამართლოს გამამართლებელი განაჩენი: შ.გ.-ს, საბრალდებო დასკვნით, ბრალად შეერაცხა მის მართლზომიერ განმგებლობაში არსებული სხვისი მოძრავი ნივთის დიდი ოდენობით მართლსაწინააღმდეგო გაფლანგვა, ჩადენილი ორანიზებული ჯგუფის მიერ. საბრალდებო დასკვნის მიხედვით, ზემოაღნიშნული გამოიხატა მასში, რომ მუშაობდა რა იგი სს “ჭიათურმანგანუმის” დირექტორად მადნეულის გამდიდრებისა და ეკოლოგიის საკითხებში და იმყოფებოდა რა მის მართლზომიერ, სამსახურებრივ განმგებლობაში საზოგადოების მატერიალური ფასეულობა (ქონება), ამავე საზოგადოების გენერალურ დირექტორთან, აწგარდაცვლილ თანამზრახველ პირთან წინასწარი შეთანხმებით, (შპს) “ნოკინტერნის" საქართველოს ფილიალთან გააფორმა ხელშეკრულება ორი თვითმცლელი სატვირთო ავტომანქანის საფასურად სააქციო საზოგადოება “ჭიათურმანგანუმის" საწესდებო კაპიტალში შეტანილი ქონების ნაწილის გადაცემის შესახებ, რაც შეთანხმებული არ ყოფილა საწესდებო კაპიტალში შეტანილი მატერიალური ფასეულობების განკარგვის კომპეტენციის მქონე ორგანოებთან _ საზოგადოების აქციონერთა საერთო კრებასა და სამეთვალყურეო საბჭოსთან. ხელშეკრულებას ხელს აწერდა სს “ჭიათურმანგანუმის”დირექტორი შ.გ. სასამართლომ აღინიშნა ის გარემოება, ადგილი არ ჰქონია შ.გ.-ზე გაფლანგულად შერაცხული ქონების მისი მესაკუთრის (სააქციო საზოგადოება “ჭიათურმანგანუმი”) ფონდიდან ამოღებას ან ადგილმონაცვლეობას. 

სხვა გადაწყვეტილებაში საქართველოს უზენაესი სასამართლოს განმარტებით[68], ო.ქ. მუშაობდა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საფელდეგერო სამმართველოს უფროსის თანამდებობაზე და წარმოადგენდა უფლებამოსილ პირს. ამავე პერიოდში საფელდეგერო სამმართველოს ხელშეკრულება ჰქონდა დადებული სახაზინო საწარმო “ეროვნულ ზარაფხანასა” და სს “აზოტთან”. ხელშეკრულების თანახმად გაწეული საფელდეგერო მომსახურების შედეგად სახაზინო საწარმო “ეროვნულ “ზარაფხანას” დაუგროვდა საფელდეგერო სამმართველოს დავალიანება 4000 ლარის ოდენობით, რაც საფელდეგერო სამმართველოს თანამშრომელთა ხელფასებსა და სოციალურ დახმარებაზე უნდა გახარჯულიყო. საფელდეგერო სამმართველოს იმჟამინდელმა უფროსმა ო.ქ.-მ ბოროტად გამოიყენა სამსახურებრივი უფლებამოსილება და საჯარო სამსახურის მოთხოვნათა საწინააღმდეგოდ სახაზინო საწარმო “ეროვნულ ზარაფხანას” წერილობით მოსთხოვა, რომ დავალიანების დასაფარავად დაემზადებინა და მიეწოდებინა საიუველირო ნაწარმი. ო.ქ.-მ საფელდეგრო სამმართველოს ინსპექტორ ზ.ე.-ს სახელზე გაცემული მინდობილობის საფუძველზე სახაზინო საწარმო “ეროვნული ზარაფხანიდან” ამ უკანასკნელის მეშვეობით მიიღო 3999,56 ლარის ღირებულების საიუველირო ნაწარმი: რაც საფელდეგერო სამმართველოს ბუღალტერიაში არ აღრიცხა, მართლსაწინააღმდეგოდ მიითვისა და გაფლანგა. მოცემულ საქმეში სასამართლომ ჩათვალა, რომ სასამართლო კოლეგიამ სწორად დაადგინა საქმის ფაქტობრივი გარემოებები, მაგრამ მას მისცა არასწორი სამართლებრივი შეფასება, რის გამო ო.ქ.-ს მიმართ დადგენილი გამამართლებელი განაჩენი უნდა გაუქმდეს და საქმე ხელახალი განხილვისათვის გადაეცეს იმავე სასამართლოს სხვა შემადგენლობას.

საქართველოს უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილებით,[69] ბ.ქ.–ძე ცნობილ იქნა დამნაშავედ დიდი ოდენობით სხვისი მოძრავი ნივთის მართლსაწინააღმდეგო მითვისებისა და გაფლანგვისთვის, როცა ეს ნივთი იმყოფებოდა მის მართლზომიერ გამგებლობაში, რამაც მნიშვნელოვანი ზიანი გამოიწვია მართლზომიერ გამგებლობად ჩაითვალა შემდეგი გარემოება: ბ.ქ.-ემ ბათუმის საზღვაო ნავსადგურიდან მიიღო ქ. ბათუმის ---ის კუთვნილი, დიდი ოდენობის 25 ტონა პურის ფქვილი სოფელ ---ის მოსახლეობაში შეღავათიან ფასებში – 25 კგ-იანი ტომარა 14 ლარად – სარეალიზაციოდ. ბ. ქ-ემ მოახდინა 2 500 კგ პურის ფქვილის რეალიზაცია – 25 კგ-იანი ტომარა 15 ლარად, რის შედეგადაც მიღებული 1 500 ლარი მიითვისა, ხოლო დანარჩენი 22 500 კგ პურის ფქვილი, საერთო ღირებულებით – 12 500 ლარი – გაფლანგა, კერძოდ, გასცა მოსახლეობაზე ფულადი ანაზღაურების გარეშე, რითიც ქ. ბათუმის მერიას მიაყენა მნიშვნელოვანი ზიანი.

ამდენად, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს პრაქტიკით არ არის დადგენილი რა გარემოებები/ფაქტები შეიძლება ჩაითვალოს სხვისი ნივთის ან ქონებრივი უფლების ,,გამგებლობად.“ მოცემულ საკითხზე სასამართლოს გადაწყვეტილებებში რაიმე სახის ერთგვაროვანი განმარტება არ გვხვდება, პირიქით, ,,გამგებლობაში“ არსებულად შეფასებას საფუძვლად დაედო ერთმანეთისგან სრულიად განსხვავებული გარემოებები. შესაბამისად, საერთო სასამართლოების პრაქტიკა გაურკვეველი და ურთიერთწინააღმდეგობრივია.

წინასწარი შეთანხმებით ჯგუფის მიერ დანაშაულის ჩადენა

საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 27–ე მუხლის მე–2 ნაწილის თანახმად, „დანაშაული ჯგუფის მიერ წინასწარი შეთანხმებითაა ჩადენილი, თუ მის განხორციელებაში მონაწილენი წინასწარ შეკავშირდნენ დანაშაულის ერთობლივად ჩასადენად.“

„ჯგუფის მიერ წინასწარი შეთანხმებით დანაშაულის ჩადენა, როგორც მაკვალიფიცირებელი გარემოება, აუცილებლად თანაამსრულებლობას გულისხმობს და მხოლოდ თანამონაწილეობა საკმარისი არაა. [...] სამართლებრივი სიკეთისთვის შექმნილი საფრთხე გაცილებით უფრო დიდია, როდესაც ქმედების შემადგენლობის უშუალოდ რამდენიმე პირი ასრულებს. ჯგუფის მიერ წინასწარი შეთანხმებით დანაშაულის ჩადენაში თანამონაწილეთა მიერ დანაშაულის ჩადენა რომ იგულისხმებოდეს, ამაზე კანონმდებელი თავადვე მიუთითებდა (დანაშაულის ჩადენა თანამონაწილეთა მიერ) მას ახალი ცნების შემოტანა (ჯგუფის მიერ წინასწარი შეთანხმება) არ დასჭირდებოდა.“[70] ანალოგიურად არის ლიტერატურაში განმარტებული წინასწარი შეთანხმებით ჯგუფი საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 177-ე მუხლის მაკვალიფიცირებელი გარემოების დროს: „წინასწარი შეთანხმებით ჯგუფში შედიან მხოლოდ თანაამსრულებელები, ამიტომ რთული თანამონაწილეობა არ ქმნის ზემოაღნიშნულ მაკვალიფიცირებელ გარემოებას.“[71] 

„თანაამსრულებლობა გაცნობიერებული და ნასურვები შეთანხმებული ქმედების გზით დანაშაულებრივი ქმედების ერთობლივად ჩადენაა. [...] თანაამსრულებლობა სამუშაოს დანაწილებით მოქმედების პრინციპსა და როლების ფუნქციონალურ განაწილებას ეყრდნობა. ამ დროს ქმედებაში მონაწილე ყოველი პირი, როგორც „თანაბარუფლებიანი პარტნიორი“ ქმედების ჩადენის შესახებ მიღებულ ერთობლივი გადაწყვეტილებისა (დანაშაულის ერთობლივი გეგმა) და ქმედების შემადგენლობის ერთობლივი განხორციელების (დანაშაულის ერთობლივად შესრულება) თანამზიდავია ისე, რომ დანაშაულში შეტანილი ცალკეული წვლილები ერთ მთლიანობამდე ვითარდება და საერთო შედეგი ყოველ მონაწილეს სრულად უნდა შეერაცხოს.“[72] 

„თანაამსრულებლობა მაშინაა სახეზე, თუ დანაშაულში მონაწილეს, საკუთარი წვლილით, მხოლოდ სხვისი მოქმედებისთვის ხელის შეწყობა კი არ სურს, არამედ აღნიშნული წვლილი ერთობლივი მოქმედების ნაწილი უნდა იყოს. ამასთან, ქმედებაში მონაწილე საკუთარ წვლილს სხვა პირის მოქმედების ნაწილის შესრულების სურვილით უნდა ეზიდებოდეს და, პირიქით, ამ უკანასკნელის მოქმედება ქმედებაში საკუთარი წვლილის შემავსებელ კომპონენტად უნდა სურდეს. [...] შეფასებისთვის მნიშვნელოვან საყრდენ წერტილებს დანაშაულის შედეგისადმი საკუთარი ინტერესი, დანაშაულში მონაწილეობის მოცულობა და ქმედებაზე ბატონობის სურვილი შეიძლება წარმოადგენდეს.“[73] 

„ობიექტური თვალსაზრისით, თანაამსრულებლობის დასადასტურებლად აუცილებელია, რომ დანაშაულში მონაწილე ყოველი პირი დანაშაულის ჩადენის შესახებ მიღებული საერთო გადაწყვეტილების საფუძველზე და მისსავე ფარგლებში ახორციელებდეს დელიქტის ჩადენისთვის ხელშემწყობი წვლილის შეტანას.“[74] 

„საერთო გეგმაზე შეთანხმება როგორც სიტყვიერად, ასევე, კონკლუდენტურადაა შესაძლებელი. თანაამსრულებლობისთვის არაა აუცილებელი ამ საერთო გეგმის ყოველი დეტალის გათვალისწინება. [...] თანაამსრულებლობისას ნებისმიერ შემთხვევაში მოტივისგან განსხვავებით მიზანი ყველასთვის საერთო უნდა იყოს, მიზნის ერთიანობისთვის კი თანაამსრულებელთა ინტელექტუალური კავშირია საჭირო. სწორედ დანაშაულის განხორციელების საერთო გადაწყვეტილების არსებობის გამო შეერაცხება თითოეულ თანაამსრულებელს სხვის მიერ განხორციელებული ქმედება სრულად და იგი ქმედებათა მთელი მოზაიკისთვის ისე აგებს პასუხს, თითქოს, მას ეს ქმედებანი თავად პერსონალურად განეხორციელებინოს. ამ საერთო გადაწყვეტილების, საერთო მიზნის (წინასწარი შეთანხმება იქნება ეს თუ კონკლუდენტური) გარეშე თანაამსრულებლობა არ არსებობს.“[75]

„დანაშაულის გეგმა და დანაშაულის მიზანი ის სუბიექტური მომენტია, რომელიც თანაამსრულებლობის ობიექტურ მხარეში უნდა განვიხილოთ. ამ საერთო გეგმის გარეშე თანაამსრულებელთა ქმედების ურთიერთშერაცხვა შეუძლებელია. [...] სისხლის სამართლის დოგმატიკაში აქსიომად ითვლება შეხედულება, რომ თანაამსრულებლობა მხოლოდ განზრახ შეიძლება განხორციელდეს და გაუფრთხილებელი თანაამსრულებლობა დოგმატურად შეუძლებელია.“[76] „თანამედროვე ქართულ სისხლის სამართალში გაბატონებული აზრის მიხედვით კი თანაამსრულებლები მხოლოდ პირდაპირი განზრახვით მოქმედებენ.“[77] „თანაამსრულებლობის სუბიექტური მხარე შემდეგი თავისებურებებით ხასიათდება: თანაამსრულებლები საერთო გადაწყვეტილების, საერთო მიზნის საფუძველზე უნდა მოქმედებდნენ. თუ პირებს საერთო მიზანი არ ამოძრავებთ, ისინი არც თანაამსრულებლები არ იქნებიან.“[78] 

„სიმულტანობის პრინციპის თანახმად, ქმედების შემადგენლობის განხორციელების ცოდნა და სურვილი ქმედების ჩადენის დროს უნდა არსებობდეს. განზრახვას არ აფუძნებს წინმსწრები (dolus antecedens) და შემდგომი (dolus subsequens) „განზრახვა“. dolus antecedens ქმედების ჩადენის სურვილია, რომელიც შედეგის დადგომის დროს უკვე აღარაა აქტუალური. [...] dolus subsequens განზრახვის გარეშე (ზოგჯერ გაუფრთხილებლად) ჩადენილი ქმედების მიერ გამოწვეული შედეგის მოწონებაა.“[79] 

„თანაამსრულებლობისას პირებს ქმედების ობიექტური შემადგენლობის ის ნიშნებიც შეერაცხებათ, რომლებიც სხვა თანაამსრულებლებმა განახორციელეს. ქართულ სისხლის სამართალში დასაშვებად ითვლება აგრეთვე მიზნით დაფუძნებულ დელიქტებში მითვისების მიზნის შერაცხვა იმ პირისთვის, ვისაც ქმედების შემადგენლობაში გათვალისწინებული მიზანი პირადად არ ამოძრავებს, მაგრამ ამ მიზნის არსებობა შეცნობილი აქვს. [...] რაც შეეხება განზრახვას, მისი ურთიერთშერაცხვა დაუშვებელია.“[80] 

„ქართულ სისხლის სამართალში გაბატონებული აზრის მიხედვით, პერსონალური ხასიათი აქვს ანგარების მოტივსაც. [...] პირი, რომელიც ანგარების მოტივის გარეშე ეხმარება მკვლელს, რომელსაც ანგარების მოტივი ამოძრავებს, პასუხს მხოლოდ სისხლის სამართლის კოდექსის 24–ე მუხლის მე–3 ნაწილითა და 108–ე მუხლით აგებს. მას ანგარების მოტივი არ შეერაცხება.“[81]

ამდენად, წინასწარი შეთანხმებით პირთა ჯგუფის მიერ დანაშაულის ჩადენისთვის პირის/პირების დამნაშავედ ცნობისთვის აუცილებელია ერთობლივი გეგმის და საერთო მიზნის (შეთანხმების კონკრეტული დროის, მონაწილე პირების დადგენით) არსებობა, პირდაპირი განზრახვით ქმედების შემადგენლობის ერთობლივი განხორციელება (როლების ფუნქციონალური განაწილებით) და ამავდროულად, ინდივიდუალური პასუხისმგებლობის პრინციპის გათვალისწინებით, აუცილებელია დადგენილი იყოს ჯგუფის თითოეული წევრის როლი/ფუნქცია განხორციელებულ ქმედებაში. აღნიშნული საკითხების დაუდგენლობის გარეშე წინასწარი შეთანხმების ჯგუფის მიერ დანაშაულისთვის (მოცემულ შემთხვევაში – გაფლანგვისთვის) პასუხისმგებლობის დაკისრების შესაძლებლობას სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობის დამდგენი კანონი უნდა გამოირიცხავდეს.

დასკვნა

ამდენად, საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182–ე მუხლი ქმედების ობიექტური და სუბიექტური შემადგენლობის, ასევე, წინასწარი შეთანხმებით ჯგუფის მიერ ჩადენილი ქმედების დასადგენად აუცილებელი ელემენტების საკმარისი სიზუსტით განუსაზღვრელობის გამო იძლევა მისი ფართო ინტერპრეტაციის შესაძლებლობას, რაც ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის 42–ე მუხლის მე–5 პუნქტით გარანტირებულ უფლებას.