კონსტიტუციური სარჩელი შედგენილია უფლებამოსილი სუბიექტის მიერ, კერძოდ, მოსარჩელეს წარმოადგენს ფიზიკური პირი - გიორგი უგულავა, რომლის უფლებებიც უშუალოდ დაირღვა სადავო არაკონსტიტუციური ნორმების მოქმედების შედეგად.

საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსისა და საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის სადავო ნორმების კონსტიტუციურობის საკითხის განხილვა საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს განსჯადია, ვინაიდან საკითხი ეხება აღნიშნული ნორმების წინააღმდეგობას საქართველოს კონსტიტუციით დაცულ სამართლებრივ სახელმწიფოში ფუნდამენტური მნიშვნელობის მქონე ძირითად უფლებებთან.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს არ უმსჯელია სადავო ნორმების კონსტიტუციურობის საკითხთან დაკავშირებით.

კონსტიტუციური სარჩელი შედგენილია საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ დამტკიცებული სასარჩელო სააპლიკაციო ფორმის მიხედვით, ხელმოწერილია მოსარჩელის უფლებამოსილი წარმომადგენლის მიერ და სრულად შეესაბამება „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-16 მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტებით დადგენილ მოთხოვნებს.

სარჩელის აღძვრისას არ დარღვეულა მისი შეტანის კანონით დადგენილი ვადა.

ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, არ არსებობს წინამდებარე კონსტიტუციური სარჩელის განსახილველად მიღებაზე უარის თქმის „საკონსტიტუციო სამართალწარმოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-18 მუხლით განსაზღვრული არცერთი საფუძველი.

1. საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182-ე მუხლის არაკონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციი 42-ე მუხლის პირველ და მე-5 პუნქტებთან მიმართებით

   1. სადავო ნორმის ამჟამად მოქმედი რედაქცია და მისი ისტორიული წინამღვრები

საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182-ე მუხლი დასჯადად აცხადებს მითვისებასა და გაფლანგვას. კერძოდ, სადავო ნორმა შემდეგი რედაქციითაა ჩამოყალიბებული:

მუხლი 182. მითვისება ან გაფლანგვა

1. სხვისი ნივთის ან ქონებრივი უფლების მართლსაწინააღმდეგო მითვისება ან გაფლანგვა, თუ ეს ნივთი ან ქონებრივი უფლება იმყოფებოდა მიმთვისებლის ან გამფლანგველის მართლზომიერ მფლობელობაში ან გამგებლობაში, –

ისჯება ჯარიმით ან თავისუფლების შეზღუდვით ვადით სამ წლამდე ანდა თავისუფლების აღკვეთით ვადით სამიდან ხუთ წლამდე.

2. იგივე ქმედება:

ა) წინასწარი შეთანხმებით ჯგუფის მიერ;

ბ) არაერთგზის;

გ) რამაც მნიშვნელოვანი ზიანი გამოიწვია;

დ) სამსახურებრივი მდგომარეობის გამოყენებით, –

ისჯება ჯარიმით ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით ოთხიდან შვიდ წლამდე, თანამდებობის დაკავების ან საქმიანობის უფლების ჩამორთმევით ვადით სამ წლამდე.

3. ამ მუხლის პირველი ან მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული ქმედება, ჩადენილი:

ა) ორგანიზებული ჯგუფის მიერ;

ბ) დიდი ოდენობით;

გ) იმის მიერ, ვინც ორჯერ ან მეტჯერ იყო ნასამართლევი სხვისი ნივთის მართლსაწინააღმდეგო მისაკუთრებისათვის ან გამოძალვისათვის, –

ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით შვიდიდან თერთმეტ წლამდე, თანამდებობის დაკავების ან საქმიანობის უფლების ჩამორთმევით ვადით სამ წლამდე.

შეიძლება ითქვას, რომ სადავო ნორმა, არსებითად საქართველოს 1960 წლის 30 დეკემბრის სისხლის სამართლის კოდექსის (საქართველოს სსრ უმაღლესი საბჭოს უწყებები, 1961 წ., №1, მუხ. 10) 94-ე მუხლის იდენტურია და მისი „წინაპარი“ ნორმის ყველა ის უარყოფითი ნიშან-თვისება ახასიათებს, რაც თანამედროვე სამართლებრივი სახელმწიფოსთვის მიუღებელია. კერძოდ, ხსენებული 94-ე მუხლის მიხედვით დასჯადად იყო მიჩნეული „მითვისება ან გაფლანგვა სახელმწიფო ან საზოგადოებრივი ქონებისა, რომელიც მინდობილი ჰქონდა დამნაშავეს ან იმყოფებოდა მის გამგებლობაში“. განსხვავება ძველსა და ამჟამად მოქმედ ნორმას შორის მხოლოდ იმაში გამოიხატება, რომ აღარ ხდება მითითება სახელმწიფო ან საზოგადოებრივ ქონებაზე და ნაცვლად „მინდობილისა“, ამჟამად მოქმედი კანონის მიხედვით ქონება „მართლზომიერ მფლობელობაში“ უნდა იმყოფებოდეს. აღსანიშნავია, რომ საბჭოთა სამართლის სისტემის მემკვიდრეობა სისხლის სამართალში იმთავითვე პრობლემურ საკითხის წარმოადგენს, რისი დასტურიცაა ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრაქტიკაც, რომელიც მიიჩნევს, რომ ხელისუფლების ორგანოების წინაშე დგას მძიმე ამოცანა გამოიყენონ აღნიშნული სამართლის ნორმები და ცნებები საბაზრო ეკონომიკის სრულიად ახალ კონტექსში (Liivik v. Estonia, §97).

სადავო ნორმა ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-5 პუნქტს, რომლის თანახმად, „არავინ არ აგებს პასუხს იმ ქმედობისათვის, რომელიც მისი ჩადენის დროს სამართალდარღვევად არ ითვლებოდა. კანონს, თუ ის არ ამსუბუქებს ან არ აუქმებს პასუხისმგებლობას, უკუძალა არა აქვს.“

1. 2. საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-5 პუნქტის პირველი წინადადებით გათვალისწინებული კანონიერების პრინციპი, ინდივიდუალური პასუსხისმგებლობის პრინციპი და მათგან გამომდინარე სამართლებრივი განსაზღვრულობისა და განჭვრეტადობის პრინციპი

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო, სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპიდან გამომდინარე, დიდ მნიშვნელობას ანიჭებს ნორმის სიცხადეს, მის განსაზღვრულობას და განჭვრეტადობას, განსაკუთრებით სამართლებრივი პასუხისმგებლობის სფეროში. როგორც აღვნიშნეთ, საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-5 პუნქტის მიხედვით, ქმედების სამართალდაღვევად მიჩნევა მხოლოდ კანონით მოსაწესრიგებელი საკითხია. აღნიშნული კონსტიტუციური პრინციპი ასახულია ასევე საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსშიც, რომლის პირველი მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად, საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსი ადგენს ,,სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის საფუძველს, განსაზღვრავს, თუ რომელი ქმედებაა დანაშაულებრივი, და აწესებს შესაბამის სასჯელს ან სხვა სახის სისხლისსამართლებრივ ღონისძიებას“.

საკონსტიტუციო სასამართლოს შეფასებით, „ზოგადად, კონკრეტული კონსტიტუციური უფლების შინაარსის კონსტიტუციით დასაშვებ ფარგლებში განსაზღვრისთვის კანონმდებელი ვალდებულია, მიიღოს ზუსტი, მკაფიო, არაორაზროვანი, განჭვრეტადი კანონმდებლობა (ნორმები), რომელიც პასუხობს კანონის განსაზღვრულობის მოთხოვნას. ეს გარემოება ერთ-ერთი გადამწყვეტი კრიტერიუმია ნორმის კონსტიტუციურობის შეფასებისას. კანონმდებლის ასეთი ვალდებულება კი სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპიდან მომდინარეობს. «კანონად» შეიძლება ჩაითვალოს საკანონმდებლო საქმიანობის მხოლოდ ის პროდუქტი, რომელიც პასუხობს კანონის ხარისხის მოთხოვნებს. ეს უკანასკნელი კი გულისხმობს კანონის შესაბამისობას სამართლის უზენაესობისა და სამართლებრივი უსაფრთხოების პრინციპებთან. ამ პრინციპების რეალური დაცვისთვის პრაქტიკული და გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს კანონის ხელმისაწვდომობასა და განჭვრეტადობას. კანონის ხარისხი მოითხოვს, რომ საკანონმდებლო რეგულაცია იყოს იმდენად მკაფიო, რომ პირმა, რომლის უფლებაში ჩარევაც ხდება, შეძლოს სამართლებრივი მდგომარეობის ადეკვატურად შეცნობა და საკუთარი ქმედების შესაბამისად წარმართვა. ნორმის ბუნდოვანება, რომელიც ხელმისაწვდომობისა და განჭვრეტადობის კრიტერიუმებით ფასდება, არსებით გავლენას ახდენს, თანაზომიერების პრინციპზე დაყრდნობით, ნორმის კონსტიტუციურობის დადგენაზე (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 26 დეკემბრის N1/3/407 გადაწყვეტილება საქმეზე ,,საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია და საქართველოს მოქალაქე - ეკატერინე ლომთათიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”, II-11,12).

 

სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპიდან, გამომდინარეობს სამართლებრივი უსაფრთხოების პრინციპი: „სამართლებრივი უსაფრთხოების პრინციპი გამომდინარეობს სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპიდან და გულისხმობს, რომ ნორმა უნდა იყოს ნათელი და განსაზღვრულობის მოთხოვნებთან შესაბამისი. ადამიანს უნდა შეეძლოს ზუსტად გაარკვიოს, თუ რას მოითხოვს მისგან კანონმდებელი და მიუსადაგოს ამ მოთხოვნას თავისი ქცევა. საკონსტიტუციო სასამართლომ, კონსტიტუციის სხვადასხვა ნორმებთან სადავო ნორმების შესაბამისობის ანალიზისას უნდა დაადგინოს, ხომ არ გამოუწვევია უფლების დარღვევა ნორმის განუსაზღვრელობას“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 26 ოქტომბრის N2/2/389 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე მაია ნათაძე და სხვები საქართველოს პარლამენტისა და საქართველოს პრეზიდენტის წინააღმდეგ”, II, 6). სამართლებრივი განსაზღვრულობის პრინციპის მნიშვნელობა საკონსტიტუციო სასამართლოს სხვა გადაწყვეტილებებშიც ნათლად აისახა, რომლებშიც სასამართლომ აღნიშნა, რომ „არსებობს სამართლებრივი სახელმწიფოს ელემენტები, რომლებიც შეიძლება პირდაპირ არ იყოს გათვალისწინებული კონსტიტუციის რომელიმე ნორმით, მაგრამ არანაკლები დატვირთვა მიენიჭოთ, რადგანაც მათ გარეშე შეუძლებელია სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპის რეალიზება. სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპის ამგვარ ელემენტს წარმოადგენს ე.წ. „განჭვრეტადობის პრინციპი“, თუმცა მის სრულყოფილად აღსანიშნავად უფრო ტერმინი „განსაზღვრულობის პრინციპია“ შესატყვისი.“ სასამართლოს შეფასებით „განსაზღვრულობის პრინციპი სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპთან დაკავშრებული სამართლებრივი უსაფრთხოების პრინციპის ერთ-ერთ შემადგენელ ნაწილს წარმოადგენს“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2008 წლის 30 ოქტომბრის N2/3/406,408 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი და საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“   II, 34)

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო ნორმის განსაზღვრულობის მასშტაბზეც მიუთითებს. „აუცილებელია ნორმის შინაარსობრივი სიზუსტე, არაორაზროვნება. ნორმა უნდა იყოს საკმარისად განსაზღვრული არა მხოლოდ შინაარსის, არამედ რეგულირების საგნის, მიზნისა და მასშტაბების მიხედვით, რათა ადრესატმა მოახდინოს კანონის სწორი აღქმა და თავისი ქცევის განხორციელება მის შესაბამისად, განჭვრიტოს ქცევის შედეგები“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2008 წლის 30 ოქტომბრის N2/3/406;408 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი და საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 36).

კანონის განსაზღვრულობის და განჭვრეტადობის პრინციპი, საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-5 პუნქტიდან გამომდინარე, განსაკუთრებულად მაღალ მოთხოვნებს ითვალისწინებს სისხლის სამართლის კანონის მიმართ, რადგანაც „კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-5 პუნქტის პირველი წინადადება არამხოლოდ განსაზღვრავს პასუხისმგებლობის დაკისრებისათვის შესაბამისი კანონის არსებობის აუცილებლობას, არამედ ადგენს პასუხისმგებლობის განმსაზღვრელი კანონის ხარისხობრივ სტანდარტებს. პასუხისმგებლობის დაწესებისას კანონმდებელი შებოჭილია განსაზღვრულობის პრინციპით“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მეორე კოლეგიის 2013 წლის 14 მაისის გადაწყვეტილება №2/2/516,542 საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები – ალექსანდრე ბარამიძე, ლაშა ტუღუში, ვახტანგ ხმალაძე და ვახტანგ მაისაია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”, II, 29).

კანონიერების (ლეგალურობის) პრინციპისა და კანონის განსაზღვრულობის ურთიერთმიმართებასთან დაკავშირებით საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ მიუთითა, რომ „საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-5 პუნქტი განამტკიცებს კანონიერების პრინციპს (Nullum Crimen Sine Lege) (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმის 2011 წლის 11 ივლისის გადაწყვეტილება №3/2/416 საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 39). სასამართლოს შეფასებით „კონსტიტუციის აღნიშნული დანაწესი ადგენს პირის პასუხისგებაში მიცემის საფუძვლებს, განამტკიცებს გარანტიას, რომ ნებისმიერი დანაშაული და სასჯელი მკაფიოდ უნდა იყოს განსაზღვრული სისხლის სამართლის კანონში. იგი ემყარება საყოველთაოდ ცნობილ პრინციპებს – „არ არსებობს დანაშაული კანონის გარეშე” და “არ არსებობს სასჯელი კანონის გარეშე” (Nullum Crimen Sine Lege (Nulla Poena Sine Lege). საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-5 პუნქტის პირველი წინადადება ადგენს გარანტიას, რომ არ მოხდეს სისხლის სამართლის კანონის პირის საზიანოდ ფართოდ განმარტება (ანალოგიით). იგი ასევე ავალდებულებს საქმის განმხილველ სასამართლოს, ნორმა განმარტოს ისე, რომ პირმა ნათლად გაიგოს მისი რომელი მოქმედება ან უმოქმედობა იწვევს სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობას“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმის 2011 წლის 11 ივლისის გადაწყვეტილება №3/2/416 საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 38).

საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-5 პუნქტით განმტკიცებული ლეგალურობის (კანონიერების) პრინციპში ასახულია „გარანტია, რომელიც . . . კანონიერების პრინციპის განუყოფელი ელემენტია. კანონიერების პრინციპი პირს იცავს სახელმწიფოს მიერ სისხლისსამართლებრივი იძულების თვითნებური გამოყენებისა და გავრცელებისაგან, იმავდროულად, უზრუნველყოფს შესაძლებლობით, რომ წინასწარ განჭვრიტოს საკუთარ ქმედებაში სისხლისსამართლებრივი წესით აკრძალული ნიშნების არსებობა“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმის 2011 წლის 11 ივლისის გადაწყვეტილება №3/2/416 საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 38).

ამიტომაც, „დანაშაულის დამდგენი სისხლის სამართლის კანონის განჭვრეტადობის თვალსაზრისით, მნიშვნელოვანია, შესაძლებელი იყოს მისი თითოეული ელემენტის ნამდვილი შინაარსისა და ფარგლების დადგენა, რათა ადრესატმა სწორად აღიქვას კანონი და მისი მოთხოვნების შესაბამისად განახორციელოს თავისი ქცევა, ამასთან, დაცული იყოს სამართალშემფარდებლის თვითნებობისაგან. „აუცილებელია ნორმის შინაარსობრივი სიზუსტე, არაორაზროვნება. ნორმა უნდა იყოს საკმარისად განსაზღვრული არა მხოლოდ შინაარსის, არამედ რეგულირების საგნის, მიზნისა და მასშტაბების მიხედვით, რათა ადრესატმა მოახდინოს კანონის სწორი აღქმა და თავისი ქცევის განხორციელება მის შესაბამისად, განჭვრიტოს ქცევის შედეგები” (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2008 წლის 30 ოქტომბრის №2/3/406,408 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი და საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ” II-36). „42-ე მუხლის მე-5 პუნქტის პირველი წინადადება უზრუნველყოფს პირის შესაძლებლობას, წინასწარ დადგენილი, საჯაროდ ხელმისაწვდომი და არაინდივიდუალიზებული სამართლებრივი წესების შესაბამისად შეძლოს იმის განჭვრეტა, თუ რა ქმედებები წარმოადგენს სამართალდარღვევებს და საკუთარი ქცევის შესაბამისად წარმართვა, რაც უმნიშვნელოვანესი გარანტიაა თვითნებური დევნისა და ბრალდების წინააღმდეგ” (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 13 მაისის გადაწყვეტილება №1/1/428,447,459 საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი, საქართველოს მოქალაქე ელგუჯა საბაური და რუსეთის ფედერაციის მოქალაქე ზვიად მანია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ” II, 1).

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით 42-ე მუხლის მე-5 პუნქტის პირველი წინადადება: „1) კრძალავს სისხლისსამართლებრივ პასუხისმგებლობას იმ ქმედობისთვის, რომელიც მისი ჩადენის დროს სისხლისსამართლებრივ დარღვევად არ ითვლებოდა, 2) ერთმნიშვნელოვნად ადგენს, რომ სისხლისსამართლებრივ პასუხისმგებლობას საფუძვლად აუცილებლად უნდა ედოს ქმედობა (სამართალდარღვევა). „პასუხისმგებლობა, როგორც სამართლის ობიექტური კატეგორია და ნორმატიული სინამდვილე, დაკავშირებულია ქმედებასთან საზოგადოდ” (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 13 მაისის №428,447,459 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი, საქართველოს მოქალაქე ელგუჯა საბაური და რუსეთის ფედერაციის მოქალაქე ზვიად მანია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”), 3) ადგენს, რომ ჩადენილი დანაშაულებრივი ქმედებისათვის მხოლოდ ის პირი აგებს პასუხს, რომელმაც ასეთი ქმედება ჩაიდინა. შესაბამისად, კონსტიტუციის აღნიშნული ნორმა მოიცავს სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობის ინდივიდუალიზაციის პრინციპს (პირადი, პერსონალური პასუხისმგებლობის პრინციპი) პირადი პასუხისმგებლობის პრინციპი ადგენს, რომ ჩადენილი ბრალეული ქმედებისთვის პასუხს აგებს მხოლოდ მისი ჩამდენი პირი და არა სხვა, მესამე პირი, რომელიც კონკრეტული სისხლისსამართლებრივი ურთიერთობის მონაწილე სუბიექტი არ არის. არ შეიძლება პირმა აგოს პასუხი იმ ქმედებისათვის, რომლის ჩადენაშიც მისი ბრალეულობა არ დგინდება. პირადი პასუხისმგებლობის პრინციპი სისხლის სამართალში ნიშნავს, რომ პირის პასუხისმგებლობის საკითხი მხოლოდ მაშინ შეიძლება დადგეს, თუ მას ბრალი პირადად, ინდივიდუალურად მიუძღვის მისი მოქმედების ან უმოქმედობისათვის. ამ პრინციპს სისხლის სამართალში განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს, რადგან სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობა მკაცრად პერსონალურია. პირადი პასუხისმგებლობის პრინციპი იცავს პირს იმისგან, რომ მან არ აგოს პასუხი იმ ქმედებისათვის, რომელიც მას არ ჩაუდენია. პირადი პასუხისმგებლობის პრინციპი მოიცავს არა მარტო ფორმალურ სამართლებრივ გარანტიებს, არამედ ვრცელდება მატერიალური სამართლის სხვადასხვა სფეროზე“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმის 2011 წლის 11 ივლისის გადაწყვეტილება №3/2/416 საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 40).

ამ თვალსაზრისით მნიშვნელოვანია, რომ საქართველოს უზენაესი სასამართლო მკაფიოდ განსაზღვრავდა საკითხს პირადი, პერსონალური პასუხისმგებლობის დაკისრების თაობაზე, გამორიცხავდა რა კოლეგიური ორგანოს წევრის დასჯადობის შესაძლებლობას კოლეგიური ორგანოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილების გამო. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2005 წლის 10 მარტის N33-დად განჩინებაში სასამართლომ მიუთითა, რომ შესაძლო დანაშაულებრივი ქმედების შესახებ გადაწყვეტილება მიღებული იყო კოლეგიური ორგანოს მიერ, ხოლო „ასეთი გადაწყვეტილება, საქართველოს მოქმედი სისხლის სამართლის კანონმდებლობის მიხედვით არ შეიძლება გახდეს კონკრეტული ინდივიდის, მათ შორის იმ თანამდებობის პირის სისხლისსამართლებრივ პასუხისგებაში მიცემის საფუძველი, ვინც ხსენებული გადაწყვეტილების მიღებაში მონაწილეობდა, როგორც კოლეგიური ორგანოს წევრი“.

სამართლებრივი განსაზღვრულობისა და განჭვრეტადობის მოთხოვნას ორი ძირითადი ფუნქცია აკისრია. ერთი მხრივ, აღნიშნული მოთხოვნა იცავს ინდივიდს სახელმწიფოს თვითნებობისგან, ხოლო მეორე მხრივ, პირს შესაძლებლობა ეძლევა მისი მოქმედება წარმართოს ნორმის მოთხოვნების შესაბამისად. „განჭვრეტადი და არაორაზროვანი კანონმდებლობა, ერთი მხრივ, უზრუნველყოფს პირის დაცვას სამართალშემფარდებლის თვითნებობისგან, მეორე მხრივ კი, ადგენს გარანტიას, რომ პირმა მიიღოს მკაფიო შეტყობინება სახელმწიფოსგან, რათა მოახერხოს ნორმის სწორი აღქმა, განსაზღვროს, რომელი ქმედებაა კანონით აკრძალული და რომელ ქმედებას შეიძლება მოჰყვეს სამართლებრივი პასუხისმგებლობა. პირს უნდა ჰქონდეს შესაძლებლობა, განჭვრიტოს საკუთარ ქმედებაში აკრძალული ქმედების ნიშნები და წარმართოს საკუთარი ქცევა კანონმდებლობით დადგენილი წესების შესაბამისად“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მეორე კოლეგიის 2013 წლის 14 მაისის გადაწყვეტილება №2/2/516,542 საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები – ალექსანდრე ბარამიძე, ლაშა ტუღუში, ვახტანგ ხმალაძე და ვახტანგ მაისაია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”, II, 30). „შესაბამისად, სადავო ნორმა კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-5 პუნქტის შესაბამისი იქნება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ იგი პასუხობს განსაზღვრულობის კონსტიტუციური პრინციპის მოთხოვნებს“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მეორე კოლეგიის 2013 წლის 14 მაისის გადაწყვეტილება №2/2/516,542 საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები – ალექსანდრე ბარამიძე, ლაშა ტუღუში, ვახტანგ ხმალაძე და ვახტანგ მაისაია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”, II, 29).

1. 3. სახელმწიფოს თვითნებობისგან დაცვა

კანონიერების პრინციპის, ინდივიდუალური პასუხისმგებლობის პრინციპისა და კანონის განსაზღვრულობის პრინციპის მნიშვნელობა სამართლებრივ სახელმწიფოში უმნიშვნელოვანეს როლს ასრულებს იმ საფრთხეების გათვალისწინებით, რაც სახელმწიფოს მხრიდან თვითნებობას და ძირითადი უფლებების თვითნებურ შეზღუდვას უკავშირდება.

საკონსტიტუციო სასამართლომ არაერთხელ მიუთითა, რომ განსაზღვრულობის მოთხოვნები დაკმაყოფილებულია მაშინ, „თუ კეთილსინდისიერი განმარტების პირობებში შეუძლებელი იქნება ნორმის თვითნებური და ადამიანის უფლებებისთვის საზიანო გამოყენება“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 26 ოქტომბრის #2/2-389 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე მაია ნათაძე და სხვები საქართველოს პარლამენტისა და საქართველოს პრეზიდენტის წინააღმდეგ“, II, 6). 

სახელმწიფოს მხრიდან თვითნებობა წარმოადგენს მნიშნელოვან გარემოებას ადამიანის უფლებათა და თავისუფლებათა ევროპული სასამართლოს პრაქტიკის მიხედვითაც. მაგალითისთვის, ევროპული კონვენციის მე-5 მუხლთან დაკავშირებით, სასამართლომ არაერთხელ მიუთითა, რომ გარდა ეროვნულ კანონმდებლობასთან ფორმალური შესაბამისობისა, ადამიანის თავისუფლების და პირადი ხელშეუხებლობის უფლებაში ჩარევა არ უნდა წარმოადგენდეს „თვითნებობის“ (arbitrariness) შედეგს (იხ. მაგ. Witold Litwa v. Poland §78; McKay v. the United Kingdom [GC], §30; Aquilana v. Malta [GC], §47). ამასთან, „თვითნებობის“ ცნება ცდება ეროვნული სამართლის ფორმალურ მოთხოვნებთან შესაბამისობას. შესაბამისად, თავისუფლების შეზღუდვა შეიძლება „კანონიერი“ იყოს, თუმცა წარმოადგენდეს უფლების თვითნებურ ხელყოფას და ამგვარად ეწინააღმდეგებოდეს ევროპულ კონვენციას (იხ. მაგ. Creanga v. Romania §84; A. and Others v. The United Kingdom [GC], §164).

სახელმწიფოს მხრიდან მომდინარე თვითნებობის საფრთხის წინააღმდეგ უმთავრესი გარანტია იმაში მდგომარეობს, რომ კანონმდებელმა მაქსიმალურად ნათლად, არაორაზროვნად და ამომწურავად განსაზღვროს სახელმწიფოს და მის წარმომადგენელთა უფლებები და მოვალეობები და დისკრეციის ფარგლები სისხლის სამართლის პროცესში. ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრაქტიკა იმაზე მეტყველებს, რომ თავიდან უნდა იქნეს აცილებული შეუზღუდავი დისკრეციის უფლება და საკანონმდებლო ნორმებმა პირს უნდა შეუქმნას ეფექტური მექანიზმები სახელმწიფო ხელისუფლების მხრიდან უფლებებში თვითნებური ჩარევის წინააღმდეგ. სასამართლოს სიტყვებით, „კანონმა საკმარისი სიცხადით უნდა მიუთითოს ნებისმიერი ამგვარი უფლებამოსილების ფარგლები და მისი განხორციელების ხასიათი“ (Maestri v. Italy, no. 39748/98, §30).

ამ თვალსაზრისით, ყურადსაღებია კონსტიტუციური პრინციპები, ვინაიდან „საკონსტიტუციო სასამართლო სადავო ნორმების კონსტიტუციურობის შეფასებისას არ არის შეზღუდული მხოლოდ კონსტიტუციის კონკრეტული ნორმებით. კონსტიტუციური პრინციპები არ აყალიბებს ძირითად უფლებებს, მაგრამ ნორმატიული აქტი ასევე ექვემდებარება გადამოწმებას კონსტიტუციის ფუძემდებლურ პრინციპებთან“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 26 ოქტომბრის N2/2-389 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე მაია ნათაძე და სხვები საქართველოს პარლამენტისა და საქართველოს პრეზიდენტის წინააღმდეგ”, II, 3).

პირველ ყოვლისა, მნიშვნელოვანია სახელმწიფო ხელისუფლების დანაწილების პრინციპი. საქართველოს კონსტიტუციის მე-5 მუხლის მე-4 პუნქტის მიხედვით, „სახელმწიფო ხელისუფლება ხორციელდება ხელისუფლების დანაწილების პრინციპზე დაყრდნობით“. როგორც საკონსტიტუციო სასამართლომ თავის ერთ-ერთ გადაწყვეტილებაში მიუთითა, „ხელისუფლების დანაწილების პრინციპს საფრთხე შეექმნება . . . მაშინაც, თუ სასჯელის სიმძიმის განსაზღვრა სრულად და უკონტროლოდ კანონმდებლის დისკრეციის იმედად დარჩება, რადგან დემოკრატიის გადარჩენას და შენარჩუნებას ხელს უწყობენ სწორედ კონსტიტუციური მექანიზმები, რომლებიც აბალანსებენ პოლიტიკურ ხელისუფლებას, ზღვარს უდებენ მის ძალაუფლებას, ხელს უშლიან მის თვითნებობას, ანეიტრალებენ ძალაუფლების ბოროტად გამოყენების რისკებს“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის 2015 წლის 24 ოქტომბრის №1/4/592 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ბექა წიქარიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 35) მართალია, აღნიშნულ გადაწყვეტილებაში განხილვის საგანს სასჯელთა სისტემა წარმოადგენდა, თუმცა, სასამართლოს მსჯელობა კიდევ უფრო მეტად შეესატყვისება კანონის განსაზღვრულობის პრინციპსაც.

საქართველოს კონსტიტუციის მე-5 მუხლის პირველი პუნქტის მეორე წინადადების მიხედვით „სახელმწიფო ხელისუფლება ხორციელდება კონსტიტუციით დადგენილ ფარგლებში.“ ამიტომაც, „ნორმა არ უნდა იყოს ფორმულირებული ისე, რომ კანონმდებლის მიერ გადასაწყვეტი და მოსაწესრიგებელი საკითხები ფაქტობრივად გადავიდეს სხვა ორგანოების დისკრეციის სფეროში“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 6 აპრილის №2/1/415 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 41). „ქმედების დასჯადად გამოცხადების შესახებ გადაწყვეტილების მიღება კანონმდებლის ექსკლუზიურ უფლებამოსილებას წარმოადგენს. შესაბამისად, მან ეს უფლებამოსილება ისე უნდა გამოიყენოს, რომ საშუალება არ მიეცეს სამართალშემფარდებელს, სამოსამართლეო პრაქტიკის საფუძველზე, თავად შექმნას სისხლისსამართლებრივად დასჯადი ქმედების შემადგენლობა (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მეორე კოლეგიის 2013 წლის 14 მაისის გადაწყვეტილება №2/2/516,542 საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები – ალექსანდრე ბარამიძე, ლაშა ტუღუში, ვახტანგ ხმალაძე და ვახტანგ მაისაია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”, II, 37).

მართალია, სასამართლო ახდენს ნორმის განმარტებას, თუმცა, როგორც უკვე მივუთითეთ, დაუშვებელია ნორმის განმარტების საფარქვეშ აღმასრულებელი ხელისუფლება - პროკურატურის სახით და სასამართლო ხელისუფლება ფაქტობრივად ახორციელებდნენ საკანონმდებლო ხელისუფლებას, მათ შორის, ხელისუფლებისთვის პოლიტიკური თუ სხვა ნიშნით არასასურველი პირებისათვის დანაშაულის ნიშნების ფაბრიკაციის და ამა თუ იმ პირზე კანონის „მორგების“ გზით. „პასუხისმგებლობის დამდგენი ნორმა შესაძლებელია იძლეოდეს სასამართლოს მიერ მისი განმარტების, ინტერპრეტაციის საშუალებას და კანონის მიერ გაკეთებული დათქმის კონკრეტულ სიტუაციასთან შესაბამისობის დადგენის შესაძლებლობას. მართალია, შეუძლებელია, კანონმა გაითვალისწინოს ყველა იმ შემთხვევისა თუ სიტუაციის თითოეული ასპექტი, რომელიც მომავალში განვითარდება, მაგრამ კანონმდებელი სისხლის სამართლის კანონმდებლობის განსაზღვრისას ვალდებულია, მიიღოს ნორმა, რომელიც მაქსიმალურად ამცირებს მისი ინტერპრეტაციის ფარგლებში სასამართლოს მიერ განსხვავებული სამართლებრივი შედეგის დადგენის შესაძლებლობას (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მეორე კოლეგიის 2013 წლის 14 მაისის გადაწყვეტილება №2/2/516,542 საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები – ალექსანდრე ბარამიძე, ლაშა ტუღუში, ვახტანგ ხმალაძე და ვახტანგ მაისაია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”, II, 36).

1.4. საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-5 პუნქტის მეორე წინადადებით გათვალისწინებული სისხლის სამართლის კანონის უკუძალის აკრძალვის პრინციპი

საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-5 პუნქტი „კანონის დროში მოქმედების საფუძველს განსაზღვრავს, რაც სამართლებრივი უსაფრთხოებისა და სტაბილურობის პრინციპების დაცვის აუცილებლობით არის განპირობებული. ის ასევე კონსტიტუციური უფლებებისა და თავისუფლებების დაცვის მნიშვნელოვან გარანტიას შეიცავს, რამდენადაც დაუშვებლად მიიჩნევს ისეთი კანონის მიღებას, რომელიც წარსულში განხორციელებულ და დასრულებულ ქმედებას სამართალდარღვევათა რიცხვს რეტროაქტიურად მიაკუთვნებს, დააწესებს ან გაამკაცრებს პასუხისმგებლობას და ამით სამართლებრივ შედეგებს ex post facto შეცვლის“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის 2015 წლის 4 მარტის გადაწყვეტილება №1/2/552 საქმეზე „სს „ლიბერთი ბანკი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 2). „ამ პრინციპის დაუცველობის შემთხვევაში საფრთხის ქვეშ აღმოჩნდებოდა არა მარტო ცალკეული ადამიანის კონსტიტუციური უფლებები, არამედ ღირებულებათა წესრიგი, სამართლებრივი უსაფრთხოება, რომელიც თავად წარმოადგენს კონსტიტუციურ უფლებათა არსებობის (დაცვის) საძირკველს. ღირებულებათა ნორმატიული წესრიგი ცალკეული მოქალაქის ქცევათა დეტერმინაციის საშუალებაა. ასეთი წესრიგის პირობებში ადამიანებს აქვთ გონივრული მოლოდინი იმისა, რომ სახელმწიფო იმოქმედებს სამართლით დადგენილ ფარგლებში და მის მიერ ჩადენილ მოქმედებას შეაფასებს არსებული ნორმატიული სინამდვილის პირობებში“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 13 მაისის N1/1/428,447,459 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი, საქართველოს მოქალაქე ელგუჯა საბაური და რუსეთის ფედერაციის მოქალაქე ზვიად მანია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”, II, 1).

სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაკისრების აკრძალვა იმ ქმედებისთვის, რომელიც არ წარმოადგენდა დანაშაულს ნორმის ამოქმედებამდე, იმავე საფუძვლებიდან გამომდინარეობს, რაც ზოგადად კანონიერების პრინციპის სხვა მოთხოვნები. „სამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაკისრება ისეთი ქმედებისთვის, რომელიც პასუხისმგებლობის დამდგენი ნორმის ამოქმედებამდე სამართალდარღვევად არ ითვლებოდა, ასევე კანონის უზენაესობის კონსტიტუციურ პრინციპთან მოდის წინააღმდეგობაში, შესაძლოა განაპირობოს კანონის თვითნებური გამოყენება, გამოიწვიოს უფლების არათანაზომიერი და გაუმართლებელი შეზღუდვა. კანონის რეტროაქტიულობის აკრძალვის პრინციპი პირის კონსტიტუციითა და კანონით აღიარებული უფლების ფარგლებში ქმედების თავისუფლების დაცვის მნიშვნელოვანი გარანტიაა. იგი ქმნის თითოეული ადამიანის ლეგიტიმურ მოლოდინს, რომ კანონის საფუძველზე განხორციელებული ქმედება, რეალიზებული უფლება, მომავალში არ იქნება სამართალდარღვევად მიჩნეული. ამ პრინციპის დაცვის მყარი გარანტიის არარსებობის პირობებში არსებობს რისკი, რომ ადამიანები თავს შეიკავებდნენ საკუთარი კანონიერი უფლებით სარგებლობისაგან, რაც მნიშნელოვნად გააუფასურებდა თითოეული კონსტიტუციური უფლების მნიშვნელობასა და მათგან მომდინარე ადამიანთა კეთილდღეობის უზრუნველყოფის ეფექტს“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის 2015 წლის 4 მარტის გადაწყვეტილება №1/2/552 საქმეზე „სს „ლიბერთი ბანკი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II,3).

ამ შემთხვევაშიც, მნიშვნელოვანია, რომ პირს გააჩნდეს იმის წინასწარ განსაზღვრის შესაძლებლობა, თუ რა ქმედება არის დასჯადი და რა ქმედება არ წარმოადგენს დანაშაულს. „უკუძალის აკრძალვით კონსტიტუცია იძლევა იმის გარანტიას, რომ სამართლის სუბიექტები დაცული იქნენ კანონთა მოქმედების შედეგად გამოწვეული უარყოფითი შედეგებისაგან. ვინაიდან ნებისმიერი კანონი საზოგადოების ცხოვრების უშუალო პროდუქტია, არ არის გამორიცხული, რომ ახალი კანონი, წინასთან შედარებით, აუარესებდეს სუბიექტის მდგომარეობას“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 13 მაისის N1/1/428,447,459 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი, საქართველოს მოქალაქე ელგუჯა საბაური და რუსეთის ფედერაციის მოქალაქე ზვიად მანია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-6). სწორედ ამიტომაცაა, რომ „კანონმდებელი, ისევე როგორც კანონშემფარდებელი, განსაკუთრებული სიფრთხილით უნდა ეკიდებოდეს კანონის დროში გამოყენების საკითხს. როდესაც კანონი წარსულში წარმოშობილი ურთიერთობების მოწესრიგებას ისახავს მიზნად (ან ასეთი თანმდევი ეფექტი გააჩნია), მისი შეფასება საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-5 პუნქტის ჭრილში უნდა მოხდეს” (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის 2015 წლის 4 მარტის გადაწყვეტილება № 1/2/552 საქმეზე „სს „ლიბერთი ბანკი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 4).

კონსტიტუციის აღნიშნული დებულების მიზანსაც ადამიანის სახელმწიფოს თვითნებობისგან დაცვა წარმოადგენს. „კონსტიტუციის ერთ-ერთ ძირითად მიზანს სახელმწიფოსგან ადამიანის (პირის) დაცვა, მისი უფლებებისა და თავისუფლებების სათანადო უზრუნველყოფა წარმოადგენს. მსგავსია უკუძალის ამკრძალავი ნორმის მიზანიც - ადამიანის უფლებების დაცვის მიზნით, სახელმწიფოს ქმედების თავისუფლების შეზღუდვა. ამავე დროს, კონსტუტუცია არ გამორიცხავს უფლებების დაცვის ფარგლების გაფართოების შესაძლებლობას, სახელმწიფო უფლებამოსილია, კონსტიტუციით დადგენილზე უფრო მაღალი მოთხოვნები დააწესოს ან ახალი უფლება წარმოშვას. კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-5 პუნქტიდან გამომდინარე, სახელმწიფო უფლებამოსილი იქნება, კანონს რეტროაქტიული ძალა მიანიჭოს და უკუძალით აღჭურვოს პირი რაიმე უფლებით ან სხვაგვარად უზრუნველყოს მის მიერ სარგებლის მიღება (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის 2015 წლის 4 მარტის გადაწყვეტილება №1/2/552 საქმეზე „სს „ლიბერთი ბანკი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 9).

საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის მე-5 პუნქტი სრულ თანხვედრაშია ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-7 მუხლთან, მასთან მიმართებით არსებულ ევროპულ სასამართლო პრაქტიკასთან, ისევე როგორც სხვა საერთაშორისო ინსტრუმენტებთან ადამიანის უფლებათა დაცვის სფეროში. ევროპული კონვენციის მე-7 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, „არავინ შეიძლება ბრალეულად იქნეს მიჩნეული რაიმე დანაშაულში ისეთი მოქმედების ან უმოქმედობის გამო, რომელიც არ წარმოადგენდა დანაშაულს ეროვნული ან საერთაშორისო სამართლის მიხედვით იმ დროს, როდესაც იგი ჩაიდინეს. არც იმაზე უფრო მკაცრი სასჯელი შეიძლება შეეფარდოს ვინმეს, ვიდრე სასჯელი, რომელიც გამოიყენებოდა დანაშაულის ჩადენის დროს.“ ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს დამკვიდრებული პრაქტიკის მიხედვით აღნიშნული მუხლი ადგენს სამართლის უზენაესობის უმნიშვნელოვანეს პრინციპს, რომლის მიხედვითაც (1) მხოლოდ კანონმა შეიძლება განსაზღვროს ქმედების დანაშაულებრიობა და დაადგინოს სასჯელი (nullum crimen, nulla poena sine lege); (2) დაუშვებელია სისხლის სამართლის კანონის ბრალდებულის საუარესოდ განვრცობითი განმარტება (nullum crimen, nulla poena sine lege stricta). (იხ. მაგ.: Kokkinakis v. Greece, § 52). ამასთან, „კანონის“ ცნების მიმართ ევროპული სასამართლო აწესებს მაღალ მოთხოვნებს, პირველ რიგში, კანონის ხელმისაწვდომობას და განჭვრეტადობას (იხ. მაგ.: S.W. v. UK, § 34-35; C.R. v. UK, §§ 32-33).

კონვენციის მიზნებისთვის დანაშაული და ამ დანაშაულისათვის დადგენილი შესატყვისი სასჯელი ცალსახად კანონით უნდა იყოს განსაზღვრული, რაც მხოლოდ იმ შემთხვევავში მიიღწევა, როცა პირს შესაბამისი ნორმიდან შეუძლია გამოიტანოს დასკვნა, თუ რა ქმედების ჩადენისათვის დაეკისრება სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობა და რა სასჯელი დაეკისრება ამისათვის (Cantoni v. Switzerland, § 29). ცნება „კანონი“ მოიაზრებს როგორც დაწერილ, ისე დაუწერელ სამართალს და მოითხოვს ხარისხობრივი სტანდარტების შესრულებას, რაც დაცული უნდა იყოს როგორც დანაშაულის, ისე სასჯელის შემთხვევაში. მართალია, ევროპული სასამართლო არ უარყოფს სასამართლოს მიერ ნორმის განმარტების საჭიროებას და სამართლის თანმიმდევრულ განვითარებას სასამართლოების მიერ, თუმცა, ბუნებრივია, ევროპული კონვენცია არსებითად გამორიცხავს ხელისუფლების თვითნებობას სისხლის სამართლის საქმეზე მართლმსაჯულების განხორიცელების პროცესში. ევროპული სასამართლოს პრაქტიკით განმარტების შედეგად ნორმის შინაარსი დანაშაულის არსს უნდა შეესატყვისებოდეს და განჭვრეტადი უნდა იყოს.

ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს მიერ დადგენილი პრაქტიკა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია იმ ნაწილში, რომელიც შეეხება შერჩევითი მართლმსაჯულებისა და სახელმწიფოს მხრიდან თვითნებობის გამოვლინების სხვა ფორმების თავიდან აცილებას. სასამართლო იმ პოზიციიდან გამოდის, რომ „მე-7 მუხლში განმტკიცებული გარანტია, რომელიც სამართლებრივი სახელმწიფოს არსებითი ელემენტია, თვალსაჩინო ადგილს იკავებს კონვენციის დაცვის სისტემაში. ის უნდა განიმარტოს და გამოყენებულ იქნეს, როგორც ეს მისი მიზნიდან და საგნიდან გამომდინარეობს, იმგვარად, რომ უზრუნველყოს თვითნებური სისხლისსამართლებრივი დევნისგან, მსჯავრდებისა და დასჯისაგან ეფექტური დაცვა (S.W. v. the United Kingdom, §35; C.R. v. The United Kingdom, §33). შესაბამისად, ის ზოგადად განასახიერებს პრინციპს, რომ მხოლოდ კანონს შეუძლია განსაზღვროს დანაშაული და დააწესოს სასჯელი (nullum crimen, nulla poena sine lege)“ და „ის ასევე აწესებს პრინციპს, რომლითაც სისხლის სამართლის კანონი არ შეიძლება ბრალდებულის საზიანოდ განვრცობითად განიმარტოს, მაგალითად ანალოგიით“ (Liivik v. Estonia, §92). ერთერთ საქმეში, რომელშიც ესტონეთის პრივატიზების სახელმწიფო ორგანოს ხელმძღვანელს პროკურატურა იმაში სდებდა ბრალს, რომ მან პრივატიზების ხელშეკრულებაში ერთ-ერთ პირობაზე ხელმოწერის გზით ჩაიდინა ესტონეთის იმ დროს მოქმედი სისხლის სამართლის კოდექსის 161-ე მუხლით გათვალისწინებული დანაშაული - თანამდებობრივი უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენება, ევროპულმა სასამართლომ მიიჩნია, რომ დარღვეული იყო ევროპული კონვენციის მე-7 მუხლი. კერძოდ, სასამართლოს აზრით, „მთლიანობაში, 161-ე მუხლის განმარტება და გამოყენება წინამდებარე საქმის მიმართ მოიცავს იმდენად ფართო ცნებებებს და იმდენად ბუნდოვან კრიტერიუმს, რომ განსახილველი სისხლისსამართლებრივი ნორმა არ იყო იმ ხარისხის, რასაც ევროპული კონვენცია მოითხოვს მისი განსაზღვრულობისა და განჭვრეტადობის მიმართ“ (Livik v. Estonia, §101). შესაბამისად, ევროპულმა სასამართლომ მიიჩნია, რომ დარღვეული იყო ევროპული კონვენციის მე-7 მუხლი.

1.5. საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებული სამართლიანი სასამართლოს პრინციპი

სამართლიანი სასამართლოს უფლების, როგორც ინსტრუმენტული უფლების, მნიშვნელობაზე დემოკრატიულ საზოგადოებაში და მის უშუალო კავშირზე სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპთან და ამ უფლებასთან მიმართებით საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოსა და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს დაკვიდრებულ პრაქტიკაზე უფრო ვრცლად გვექნება საუბარი კონსტიტუციური სარჩელის 3.2 პუნქტში. მოცემულ შემთხვევაში, მხოლოდ იმას დავუმატებთ, რომ სამართლიანი სასამართლოს უფლება, სხვა უფლებრივ კომპონენტებთან ერთად, გულისხმობს ასევე იმასაც, რომ სასამართლოს გადაწყვეტილება იყოს სათანადოდ დასაბუთებული. ამ მხრივ, მკაფიო გაფრთხილებას იძლევა ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცენდენტული სამართალიც. აღნიშნული სასამართლოს შეფასებით, რომელიც არაერთ საქმეში დაფიქსირდა, „სასამართლოს დამკვიდრებული პრეცენდენტული სამართლის შესაბამისად, რომელიც უკავშირდება მართლმსაჯულების სათანადოდ განხორციელების პრინციპს, სასამართლოებისა და ტრიბუნალების გადაწყვეტილებები სათანადოდ უნდა ასახავდნენ იმ საფუძვლებს, რომლებსაც ისინი ეყრდნობიან“ (იხ. მაგ.: Garcia Ruiz v. Spain, §26; Ajdaric v. Croatia, §34).

შეუძლებელია საუბარი სამართლიანი სასამართლოს უფლებით სარგებლობაზე მაშინ, როდესაც სისხლის სამართლის კანონი, რომელიც დასჯადად აცხადებს ქმედებას, არ აკმაყოფილებს განსაზღვრულობისა და განჭვრეტადობის მოთხოვნებს და მოსამართლეს იმდენად ფართო დისკრეციას უტოვებს, რომ სასამართლო ხელისუფლება უშუალოდ თვითონ ახორციელებს საკანონმდებლო ხელისუფლებასაც. ასევე, სრულიად გამორიცხულია სამართლიანი სასამართლოს უფლების დაცვა, როდესაც სასამართლო თავისუფალია დანაშაულის შემადგენლობის ნიშნების შექმნასა და დადგენაში.

1.6. სადავო ნორმის შეუსაბამობა კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი და მე-5 პუნქტებით გათვალისწინებულ პრინციპებთან

ზემოთმოყვანილი პრინციპების გათვალისწინებით, ცალსახაა, რომ სადავო ნორმატიული აქტი არ შეესაბამება ზემოთხსენებულ კონსტიტუციურ პრინციპებს. როგორც ცნობილია, კანონის მიმართ დადგენილი მოთხოვნები კიდევ უფრო მეტად იზრდება პასუხისმგებლობის დაკისრების სფეროში. საკონსტიტუციო სასამართლოს შეფასებით, „განუსაზღვრელი, ბუნდოვანი და ორაზროვანი ნორმა ვერ მოახდენს ადამიანის თავისუფლებაში ჩარევის სრულფასოვან, კონსტიტუციის შესაბამის რეგლამენტაციას“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 6 აპრილის №2/1/415 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 41). 

პირველ ყოვლისა, სრულიად გაურკვეველია, თუ რა იგულისხმება, სადავო ნორმით გათვალისწინებულ გაფლანგვის ცნებაში. ისევე, როგორც გაურკვეველია, თუ რა იგულისხმება დანაშაულის შემადგენლობის სხვა ნიშნებში - „მართლზომიერ მფლობელობასა ან გამგებლობაში“. კერძოდ, ნორმიდან არ იკვეთება, რა განსხვავებაა „მართლზომიერ მფლობელობას“ და „გამგებლობას შორის“. საერთო სასამართლოების პრაქტიკა ამ თვალსაზრისით გამოირჩევა არაერთგვაროვნებით. სასამართლოები, არათუ არ ადგენენ სადავო ნორმის შინაარსის განსაზღვრის რაიმე ობიექტურ კრიტერიუმებს, არამედ რეალურად თავად გვევლინებიან კანონმდებლებად. საერთო სასამართლოების პრაქტიკა ცხადყოფს, რომ არც საქართველოს კანონმდებლობა და არც სასამართლო პრაქტიკა არ ადგენს, თუ რაში გამოიხატება მითვისება და რა არის გაფლანგვა და რა განსხვავებაა ამ ორ ქმედებას შორის.

სადავო ნორმის ფარგლები, თუკი აღნიშნულ ნორმას ის საერთოდ გააჩნია, სწორედ იმგვარი საფრთხის წყაროა, როდესაც ის იძლევა „ძალიან ფართო ინტერპრეტაციის შესაძლებლობას და ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში ქმედების სისხლისსამართლებრივი დასჯადობის საკითხის გადაწყვეტა მნიშვნელოვნად ხდება დამოკიდებული სამართალშემფარდებლის ინდივიდუალურ შეფასებაზე“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მეორე კოლეგიის 2013 წლის 14 მაისის გადაწყვეტილება №2/2/516,542 საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები – ალექსანდრე ბარამიძე, ლაშა ტუღუში, ვახტანგ ხმალაძე და ვახტანგ მაისაია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”, II, 36). ის, თუ რა ქმედება ჩაითვლება მითვისებად ან გაფლანგვად, არათუ სისხლის სამართლის კოდექსში, არამედ არც ერთ სხვა საკანონმდებლო აქტში არ არის განმარტებული. შესაბამისად, სადავო ნორმა სხვა არაფერია, თუ არა სახელმწიფოს თვითნებობის დაკანონება, როდესაც პირის ქმედების გაფლანგვად ან/და მითვისებად და, შესაბამისად, დანაშაულად მიჩნევა დამოკიდებული ხდება სახელმწიფოს წარმომადგენელთა, ან გარეშე პირთა ფანტაზიის უნარზე და ნებასურვილზე.

საკონსტიტუციო სასამართლოს შეფასებით „აუცილებელია, რომ კანონმდებელმა, სულ ცოტა, ძირითადი იდეა, თავისი საკანონმდებლო ნება და მიზანი, სრულიად გარკვევით ჩამოაყალიბოს“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2008 წლის 30 ოქტომბრის N2/3/406,408 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველო სახალხო დამცველი და საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 37). ამავდროულად, „აუცილებელია ნორმის შინაარსობრივი სიზუსტე, არაორაზროვნება. ნორმა უნდა იყოს საკმარისად განსაზღვრული არა მხოლოდ შინაარსის, არამედ რეგულირების საგნის, მიზნისა და მასშტაბის მიხედვით, რათა ადრესატმა მოახდინოს კანონის სწორი აღქმა და თავისი ქცევის განხორციელება მის შესაბამისად, განჭვრიტოს ქცევის შედეგი“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2013 წლის 14 მაისის N2/2/516,542 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები – ალექსანდრე ბარამიძე, ლაშა ტუღუში, ვახტანგ ხმალაძე და ვახტანგ მაისაია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 31). სადავო ნორმის შემთხვევაში, სრულიად გაურკვეველია, თუ რა შინაარსი გააჩნია ნორმაში მითითებულ ტერმინებს.

ნორმის არაკონსტიტუციურობა მისი გამოყენების პრაქტიკიდანაც ნათლად ჩანს. სადავო ნორმის გამოყენებასთან დაკავშირებით არსებული სასამართლო პრაქტიკა არათუ გამოირჩევა ერთიანობით, არამედ, სასამართლო რეალურად კანონმდებლის ფუნქციებს ითავსებს. ამ შემთხვევის მიმართაც სწორედ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შეფასება შეიძლება იქნეს მოყვანილი, რომ „ნორმის ზოგადი ხასიათიდან გამომდინარე, შეფასების ფარგლები იმდენად ფართოა, რომ ერთი და იმავე ქმედებისათვის სადავო ნორმის საფუძველზე სისხლის სამართლებრივი დასჯადობის დადგენისას, სხვადასხვა სასამართლო, სადავო ნორმის კეთილსინდისიერი განმარტების პირობებში, დიდი ალბათობითაა შესაძლებელი, მივიდეს განსხვავებულ დასკვნამდე (ნაწილმა ჩათვალოს, რომ კონკრეტული ქმედება სადავო ნორმით ისჯება, ხოლო ნაწილმა არა) (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მეორე კოლეგიის 2013 წლის 14 მაისის გადაწყვეტილება №2/2/516,542 საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები – ალექსანდრე ბარამიძე, ლაშა ტუღუში, ვახტანგ ხმალაძე და ვახტანგ მაისაია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”, II, 36).

კერძოდ, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს პრაქტიკით, ხშირად პირის ბრალდება ფორმულირებულია „მითვისება-გაფლანგვად“ და უზენაეს სასამართლოს გადაწყვეტილებებშიც აღნიშნული ორი, დამოუკიდებელი დანაშაული წარმოდგენილია ერთ დანაშაულად. მაგალითად, 2008 წლის 27 მარტის N1630აპ გადაწყვეტილებით, რაიონის გამგებლის მოვალეობის შემსრულებლის ქმედება, რომელმაც სახელმწიფო ბალანსზე არსებული შენობა-ნაგებობების რემონტისთვის ადგილობრივი ბიუჯეტის სახსრებიდან გამოყოფილ თანხებზე ნაკლები მოახმარა სარემონტო სამუშაოებს (დარჩენილი სახელმწიფო ბიუჯეტის თანხები მიითვისა და მასსა და სარემონტო სამუშაოების შემსრულებელ შპს-ებს შორის გადაანაწილა), ცნო სამსახურებრივი მდგომარეობის გამოყენებით, მის მართლზომიერ მფლობელობასა და გამგებლობაში მყოფი სხვისი მოძრავი ნივთის წინასწარი შეთანხმებით, ჯგუფის მიერ მართლსაწინააღმდეგო მითვისება-გაფლანგვად. ხოლო ის, თუ რომელ ეპიზოდში მიითვისა და კონკრეტულად რაში გამოიხატა აღნიშნული თანხების მითვისება, ასევე რა ნაწილში გაფლანგა და რომელ ქმედებაში გამოიხატა ის, გამიჯნული არ არის. 2003 წლის 5 დეკემბრის N268-აპ გადაწყვეტილებით, შპს-ს დირექტორის ქმედება, რომელმაც საწარმოს მიერ მინიჭებული უფლებამოსილებით რამდენჯერმე აწარმოა ვალის ამოღება მოვალისაგან და ამოღებული თანხები აღარ დაუბრუნა საწარმოს, მიიჩნია მითვისებად და გაფლანგვად, თუმცა კონკრეტულად რომელი ქმედებების შესრულებაში გამოიხატება მითვისება და რომელში გაფლანგვა სასამართლოს არ უმსჯელია. ასევე, 2006 წლის 15 დეკემბრის 932-აპ, გადაწყვეტილებით, საქართველოს შეიარაღებული ძალების თანამშრომლის ქმედება, რომლის დროსაც მას სახელმწიფოს კუთვნილი თანხებით ბრიგადისათვის უნდა შეეძინა საწვავი და საწვავის შეძენის ფაქტი მხოლოდ ბუღალტრულად აღირიცხა ბრიგადის ანგარიშზე, ფიზიკურად კი აღნიშნული საწვავი მის ტერიტორიაზე არ მოხვედრილა, არც სამსახურებრივი მიზნებისთვის გახარჯულა და მოგვიანებით გასხვისდა უცხო პირებზე, მიჩნეულ იქნა მითვისება-გაფლანგვად.

სისხლის სამართლის კოდექსის 182-ე მუხლის დისპოზიციიდან გამომდინარე, გაფლანგვის დანაშაულის ჩასადენად აუცილებელია ნივთი ან ქონებრივი უფლება იმყოფებოდეს გამფლანგველის მართლზომიერ მფლობელობაში, თუმცა მართლზომიერი მფლობელობა ამ დანაშაულის ობიექტური მხარის მხოლოდ ერთი ნიშანია. გაურკვეველია, მართლზომიერ მფლობელობასთან დაკავშირებული საკითხის გადაწყვეტისას, თუ რომელ სამართლებრივ ნორმებს მიმართავს სასამართლო. ამ მხრივ, მნიშვნელოვანია ორი საკითხი: 1) ქონების ფლობის ფაქტი ან ქონების გამგებლობის შესაძლებლობა. აღნიშნულთან დაკავშირებით უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილებებში არ მოიპოვება განმარტება, მართლზომიერი ფლობის საკითხი თუ რომელი სამართლებრივი ნორმებით უნდა გადავჭრათ; 2) ის, თუ რა კრიტერიუმებით უნდა მოხდეს ფლობის მართლზომიერების შეფასება, არც რომელიმე სამართლებრივ აქტშია გაწერილი და არც უზენაესი სასამართლოს პრაქტიკის მეშვეობით არის შესაძლებელი მისი ფარგლების დადგენა. მაგალითად, „მართლზომიერ მფლობელობად“ იქნა მიჩნეული: გამგებლის მოვალეობის შემსრულებლის მიერ ადგილობრივი ბიუჯეტის სახსრების ფლობა (27/03/2007, 1630აპ, გადაწყვეტილება); შპს-ს დირექტორის მიერ საწარმოს მოვალისგან ამოღებული ვალი (05/12/2003, 268-აპ გადაწყვეტილება); სატყეო მეურნეობის დირექტორის მიერ სეკვესტრირებული ხე-ტყეზე უფლება (25/07/2008, 1818 აპ, გადაწყვეტილება); ბრიგადის მიზნებისთვის, სახელწიფოს კუთვნილი თანხების ფლობა საქართველოს შეიარაღებული თანამშრომლის მიერ (15/12/2006 932-აპ გადაწყვეტილება); კომპანიის დირექტორის მიერ საწესდებო კაპიტალში შეტანილი მატერიალური ფასეულობები (24/07/2003, 171-აპ, გადაწყვეტილება); გამგებლის მიერ მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე მდებარე მერქნის ფლობა (18/12/2015, 332აპ-15 გადაწყვეტილება); თუმცა რა საერთო ნიშანი აერთიანებთ ზემოაღნიშნულ მართლზომიერი ფლობის მაგალითებს, უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილებებიდან არ იკვეთება. ასევე არ იკვეთება, „მართლზომიერი მფლობელობის“ შეფასებისას, სასამართლო ხელმძღვანელობს თუ არა საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის დებულებებით თუ რაიმე სხვა საკანონმდებლო აქტით. კიდევ უფრო გაურკვეველია, თუ რა სამართლებრივ დატვირთვას ატარებს სიტყვა „გამგებლობა“.

რაც შეეხება დანაშაულის ობიექტური მხარის მთავარ ელემენტს - ქმედებას, თუ რაში გამოიხატება პირის მიერ მართლზომიერ მფლობელობაში ან გამგებლობაში მყოფი ნივთის ან ქონებრივი უფლების გაფლანგვა, არც საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსიდან და არც სასამართლო პრაქტიკიდან, არ იკვეთება.

ამასთან, სადავო ნორმის დისპოზიცია მიუთითებს „სხვისი ნივთის ან ქონებრივი უფლების მართლსაწინააღმდეგო მითვისებასა ან გაფლანგვაზე”. როგორც კანონმდებლობაში, ისე სამართლის მეცნიერებაში, გაბატონებულ შეხედულებას წარმოადგენს დანაშაულის შემადგენლობის სამწვეროვანი დაყოფა, რომელიც შედგება: ქმედების შემადგენლობის, ქმედების მართლწინააღმდეგობისა და ბრალისგან. საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსით ქმედების დასჯადობა განისაზღვრება სისხლის სამართლის კოდექსით, თუ რაიმე ქმედება გათვალისწინებულია აღნიშნულ კოდექსში ეს ავტომატურად ნიშნავს იმას, რომ მართლწინააღმდეგობისა და ბრალის გამომრიცხველი გარემოებების არ არსებობის შემთხვევაში, ქმედება წარმოადგენს დანაშაულს. შესაბამისად, თუ სისხლის სამართლის კერძო ნაწილის რომელიმე მუხლით ხდება პირის მსჯავრდება, იგულისხმება, რომ მის მიერ ჩადენილი ქმედება არის მართლსაწინააღმდეგო. შესაბამისად, ნორმის დისპოზიციაში ობიექტური მხარის ნიშნად მართლწინააღმდეგობის შეტანა იწვევს დამატებით ბუნდოვანებას. ნორმის შინაარსიდან გამომდინარეობს, რომ არსებობს ასევე მართლზომიერი გაფლანგვაც, რაც არ არის დასჯადი. ამგვარ დისპოზიციას მივყავართ ლოგიკურ აბსურდამდე.

საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, „კანონი შეიძლება ჩაითვალოს განუსაზღვრელად, როცა განმარტების ყველა მეთოდი მოსინჯულია, მაგრამ მაინც გაურკვეველია მისი ნამდვილი შინაარსი, ანდა არსი გასაგებია, მაგრამ გაუგებარია მისი მოქმედების ფარგლები” (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 13 მაისის №1/1/428,447,459 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი, საქართველოს მოქალაქე ელგუჯა საბაური და რუსეთის ფედერაციის მოქალაქე ზვიად მანია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”, II-19). სადავო ნორმას სწორედ ნორმის განუსაზღვრელობის ამგვარი პრობლემა ახასიათებს.

სადავო ნორმის არაკონსტიტუციურობა კიდევ უფრო თვალსაჩინო გახდება იმის გათვალისწინებით, თუ როგორ შეიძლება მოხდეს მისი გამოყენება და კონსტიტუციითა და სხვა საკანონმდებლო აქტებით მინიჭებული უფლებამოსილებების განხორციელების მოქცევა სადავო ნორმის მოქმედების სფეროში, კონსტიტუციური მოსარჩელის მიმართ განხორციელებული სისხლისსამართლებრივი დევნის მაგალითზე.

 

თბილისის საქალაქო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა კოლეგიის მოსამართლე ლაშა ჩხიკვაძის 2015 წლის 18 სექტემბრის განაჩენით (საქმე N1/2216-13) გიორგი უგულავა დამნაშავედ იქნა ცნობილი საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182-ე მუხლის მეორე ნაწილის ,,დ“ ქვეპუნქტითა და მესამე ნაწილის ,,ბ“ ქვეპუნქტით (ე.წ. თბილსერვის ჯგუფის ეპიზოდი) და სასჯელის სახედ და ზომად განესაზღვრა 09 (ცხრა) წლით თავისუფლების აღკვეთა. მასვე, საქართველოს სსკ-ის 41-43-ე მუხლების გამოყენებით, დამატებითი სასჯელის სახელით 01 (ერთი) წლის ვადით ჩამოერთვა სახელმწიფო სამსახურში დანიშვნითი თანამდებობის დაკავების უფლება.

გიორგი უგულავა სასამართლომ დამნაშავედ ცნო შემდეგში:

,,ქალაქ თბილისის მერმა, გიორგი უგულავამ გადაწყვიტა ქალაქ თბილისის მერიის ასპროცენტიანი წილობრივი მონაწილეობით შექმნილი შპს „თბილსერვის ჯგუფის“ ფულადი სახსრებით, შენიღბულად, თვალთმაქცური გზით დაეფინანსებინა პოლიტიკური გაერთიანება „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ საქმიანობა, რისთვისაც 2009 წლის დეკემბერში, ქალაქ თბილისის მერიის დასუფთავების სამსახურის უფროს ტარიელ ხიზანეიშვილს დაავალა აღნიშნული საკითხის მოგვარება, ხოლო, ამ უკანასკნელმა შპს „თბილსერვის ჯგუფის“ გენერალურ დირექტორს გიორგი ხუჭუას დაავალა შპს „თბილსერვის ჯგუფში“ სამუშაოზე მოჩვენებითად გაეფორმებინა პოლიტიკური გაერთიანება „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ აქტივისტები, რომელთა მიერ პარტიის სასარგებლოდ განხორციელებული საქმიანობის სახელფასო ანაზღაურება მოხდებოდა მითითებული საწარმოს კუთვნილი, დედაქალაქის დაგვა-დასუფთავებისა და ნარჩენების მართვის მომსახურებისათვის მოსახლეობისგან აკრეფილი და ქალაქ თბილისის ბიუჯეტიდან მიღებული თანხებიდან.

გიორგი ხუჭუამ, დავალების საფუძველზე, 2009 წლის 31 დეკემბრის N01203 ბრძანებით შპს „თბილსერვის ჯგუფში“ ფიქტიურად შექმნა საზოგადოებასთან ურთიერთობის განყოფილება, თავდაპირველად 514 საშტატო ერთეულით, ხოლო შემდეგ მან 2011 წლის 1 ივნისის N01516 და 2011 წლის 1 ივლისის N02067 ბრძანებებით საშტატო რიცხოვნობა გაზარდა 12 ერთეულით.

მოგვიანებით, შპს „თბილსერვის ჯგუფის“ ახალმა გენერალურმა დირექტორმა თორნიკე შიოლაშვილმა 2011 წლის 30 სექტემბრის N02960 ბრძანებით განყოფილებას დაუმატა კიდევ 90 საშტატო ერთეული. 2009 წლის 31 დეკემბრიდან 2011 წლის 29 დეკემბრამდე შპს „თბილსერვის ჯგუფის“ საზოგადოებასთან ურთიერთობების განყოფილებაში, სახელმწიფო ბრალდებისა და საქალაქო სასამართლოს შეფასებით -ფიქტიურად გაფორმებულ „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ პარტიულ აქტივზე ხელფასის სახით უკანონოდ დაირიცხა და შესაბამისად, გაიფლანგა რამდენიმე მილიონი ლარი, ისე რომ მათ არ შეუსრულებიათ მითითებული განყოფილების დებულებით გათვალისწინებული სახელშეკრულებო მოვალეობები.

სადაო ნორმა დასაშვებად მიიჩნევს მის იმგვარ განმარტებას, რომ კოლეგიური ორგანოს გადაწყვეტილების საფუძველზე ინდივიდუალური პასუხისმგებლობა დაეკისროს პირს, ვის მართლზომიერ მფლობელობაში არ ყოფილა და სამართლებრივადაც შეუძლებელია ყოფილიყო კონკრეტული კერძო სამართლის იურიდიული პირის ფინანსური სახსრები;

2009 წლის 31 დეკემბრისთვის, ანუ თითქოსდა დანაშაულის ჩადენის დროისათვის, მოქმედი ,,ადგილობრივი თვითმმართველობის შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-3 მუხლის მეორე პუნქტის თანახმად ქალაქ თბილისში ადგილობრივი თვითმმართველობის განხორციელების წესი და თვითმმართველობის ორგანოების უფლებამოსილებანი განისაზღვრებოდა ამ კანონითა და „საქართველოს დედაქალაქის – თბილისის შესახებ“ საქართველოს კანონით. ამავე კანონის მე-10 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად ,,თვითმმართველი ერთეული არის დამოუკიდებელი იურიდიული პირი, რომელსაც ჰყავს თვითმმართველობის წარმომადგენლობითი და აღმასრულებელი ორგანოები, აქვს ამ კანონით დადგენილი უფლებამოსილებანი, საკუთარი ქონება და ბიუჯეტი“. ამავე კანონის მე-15 მუხლის მე-2 პუნქტის მიხედვით, ,,თვითმმართველი ერთეული საკუთარ და დელეგირებულ უფლებამოსილებებს ახორციელებს წარმომადგენლობითი და აღმასრულებელი ორგანოების მეშვეობით, რომელთა უფლებამოსილებანი, სტრუქტურა და საქმიანობის წესი ამ კანონის შესაბამისად განისაზღვრება საკრებულოს დებულებით“.

მითითებული კანონის 22-ე მუხლის პირველი პუნქტის „კ“ ქვეპუნქტის თანახმად ,,საკრებულოს განსაკუთრებულ უფლებამოსილებას განეკუთვნება: საქართველოს საბიუჯეტო კოდექსითა და ამ კანონის 39-ე მუხლით გათვალისწინებული წესით თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის პროექტის განხილვა და დამტკიცება; დამტკიცებულ ბიუჯეტში ცვლილებებისა და დამატებების შეტანა; ბიუჯეტის შესრულების ანგარიშის მოსმენა და შეფასება“. ამავე კანონის 38-ე მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად ,,გამგეობა (მერია) აღასრულებს საკრებულოს გადაწყვეტილებებს“.

ამავე კანონის 57-ე მუხლის მე-4 პუნქტის თანახმად ,,საფინანსო შემოწმებას ახორციელებს საკრებულოს საფინანსო კომისია სახსრების გამოყენების შემდეგ, მათი მიღება-გამოყენების კანონიერების, მიზანშეწონილობისა და ეფექტიანობის დადგენის მიზნით. საფინანსო შემოწმება აგრეთვე შესაძლებელია განახორციელოს საქართველოს კანონით განსაზღვრულმა სხვა ორგანომ“.

2009 წლის 31 დეკემბრისთვის მოქმედი ,,ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის შესახებ” საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის „ა“ ქვეპუნქტის მიხედვით ,,ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტი არის ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოთა შემოსულობების, აგრეთვე მათი ფუნქციებისა და ვალდებულებების შესრულების მიზნით გასაწევი გადასახდელების და ნაშთის ცვლილების ერთობლიობა, რომელიც დამტკიცებულია ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობითი ორგანოს (საკრებულოს) მიერ“, ამავე მუხლის „ბ“ ქვეპუნქტის თანახმად კი ,,ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის შესრულების შეფასება არის ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის ბიუჯეტის შესრულების პროცესში ადგილობრივი თვითმმართველობის აღმასრულებელი ორგანოს საქმიანობისა და ბიუჯეტის შესრულებიდან გამომდინარე მიღებული სოციალური შედეგების და გადასახდელების ეფექტიანობის შეფასება“.

2009 წლის 31 დეკემბრისთვის მოქმედი ,,საქართველოს დედაქალაქის – თბილისის შესახებ“ საქართველოს კანონის პრეამბულის თანახმად ,,ეს კანონი განსაზღვრავს თბილისის, როგორც საქართველოს დედაქალაქის სტატუსს, თბილისის წარმომადგენლობითი და აღმასრულებელი ორგანოების უფლებამოსილებას, საქმიანობის წესს და საფინანსო-ეკონომიკურ საფუძვლებს.“

ამავე კანონის მე-4 მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად ,,ქალაქ თბილისში ადგილობრივი თვითმმართველობა ხორციელდება წარმომადგენლობითი ორგანოს – ქალაქ თბილისის საკრებულოს და აღმასრულებელ ორგანოთა სისტემის – ქალაქ თბილისის მერიის მეშვეობით“, ამავე მუხლის მე-4 პუნქტით ,,ქალაქ თბილისის მერია (ქალაქ თბილისის მთავრობა, ქალაქ თბილისის რაიონების გამგეობები) წარმოადგენს თვითმმართველობის ორგანოთა სისტემას, რომელიც უზრუნველყოფს ქალაქ თბილისის თვითმმართველობის აღმასრულებელ-განმკარგულებელ საქმიანობას“.

მითითებული კანონის მე-12 მუხლის „ვ“, „ზ“ და „თ“ ქვეპუნქტების შესაბამისად საკრებულოს კომპეტენციას განეკუთვნება: საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესითა და დადგენილ ვადებში ქალაქ თბილისის მერის წარდგინებით ქალაქ თბილისის ბიუჯეტის პროექტის განხილვა და დამტკიცება; ქალაქ თბილისის მერის წარდგინებით ქალაქ თბილისის დამტკიცებულ ბიუჯეტში ცვლილებებისა და დამატებების შეტანა; ქალაქ თბილისის მერის წარდგინებით ქალაქ თბილისის ბიუჯეტის შესრულების ანგარიშის დამტკიცება და ბიუჯეტის შესრულების კონტროლი.

ამავე კანონის 23¹ მუხლის „ბ“, „ვ“, „თ¹“ და „თ²“ ქვეპუნქტების თანახმად, მთავრობის უფლებამოსილებებს განეკუთვნება: ქალაქ თბილისის ბიუჯეტის პროექტის შემუშავება და განხილვა, დამტკიცებული ბიუჯეტის შესრულება; საჭიროების შემთხვევაში ბიუჯეტში ცვლილებების შეტანის თაობაზე წინადადებების მომზადება, ბიუჯეტის შესრულების ანგარიშის შედგენა და მისი საჯაროობის უზრუნველყოფა; საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად მთავრობის მონაწილეობით შექმნილი სამეწარმეო, არასამეწარმეო და საჯარო სამართლის იურიდიული პირების ხელმძღვანელთა დანიშვნა-გათავისუფლება და მათი საქმიანობის კონტროლი; დედაქალაქის დაგვა-დასუფთავებისა და ნარჩენების მართვის (ნარჩენების წარმოქმნის თავიდან აცილება, შეგროვება, ტრანსპორტირება, გამოყენება, გადამუშავება, სეპარაცია, გაუვნებლება და განთავსება) მომსახურების ორგანიზება; დედაქალაქის დაგვა-დასუფთავებისა და ნარჩენების მართვის მიზნით ოპერატორის შერჩევის წესის განსაზღვრა.

ამავე კანონის 25-ე მუხლის მე-2 პუნქტის მიხედვით ,,მერის მოადგილეები ფუნქციათა განაწილების შესაბამისად ხელმძღვანელობენ აღმასრულებელი ორგანოების კომპეტენციას მიკუთვნებულ დარგებს; ამზადებენ და მერს წარუდგენენ წინადადებებს შესაბამის დარგებში გატარებულ ღონისძიებათა შესახებ; ორგანიზებას უწევენ და აკონტროლებენ საკრებულოს, მერისა და მთავრობის გადაწყვეტილებების შესრულებას“.

ამავე კანონის 47⁴ მუხლის მე-4 პუნქტით ,,საფინანსო შემოწმებას ახორციელებს საკრებულოს საფინანსო კომისია სახსრების გამოყენების შემდეგ, მათი მიღება-გამოყენების კანონიერების, მიზანშეწონილობისა და ეფექტიანობის დადგენის მიზნით. საფინანსო შემოწმება აგრეთვე შესაძლებელია განახორციელოს საქართველოს კანონით განსაზღვრულმა სხვა ორგანომ“.

ამავე კანონის 47⁶ მუხლის პირველი პუნქტის „ა“, „ბ“, „გ“, „დ“ და „ე“ ქვეპუნქტების მიხედვით ,,საკრებულოს კომპეტენციას საბიუჯეტო სფეროში განეკუთვნება: ბიუჯეტის პროექტის განხილვა; ბიუჯეტის დამტკიცება; ბიუჯეტის შესრულების შესახებ მერისა და გამგებლების ანგარიშების განხილვა და დამტკიცება; ბიუჯეტის შესრულების კონტროლი; მთავრობის წარდგინებით საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი ადგილობრივი გადასახადებისა და მოსაკრებლების შემოღება და გაუქმება.“

ზემოთმოყვანილი ნორმები ადასტურებს, რომ ადგილობრივი თვითთმმართველი ერთეულის - საქართველოს დედაქალაქის თბილისის ფუნქციონირებას უზრუნველყოფდა კოლეგიური არჩევითი წარმომადგენლობითი ორგანო -საკრებულო და ასევე კოლეგიური აღმასრულებელი ორგანო - თბილისის მთავრობა. თვითმმართველი ერთეულის საბიუჯეტო სახსრების განკარგვასთან დაკავშირებული საკითხები მტკიცდებოდა საკრებულოს მიერ და აღსრულდებოდა მთავრობის მიერ. შესაბამისად იმის თქმა, რომ თბილისის მერის გიორგი უგულავას მართლზომიერ მფლობელობაში იმყოფებოდა თბილისის მერიის მიერ დაფუძნებული შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოების სახსრები, სამართლებრივად უსაფუძვლოა და იმ სასამართლო გადაწყვეტილებათა კონტექსტშიც კი არ თავსდება, რომელთა შესახებ ზემოთ გვქონდა საუბარი.

ამასთან ერთად, რამდენადაც, საკითხის მარეგულირებელი ნორმატიული ბაზის საფუძველზე, ადგილობრივი თვითმმართველობის ერთეულში - საქართველოს დედაქალაქ თბილისში საბიუჯეტო საკითხებზე გადაწყვეტილების მიღების ორდონიანი სისტემა არსებობდა, მთავრობა შეიმუშავებდა, საკრებულო კი ამტკიცებდა ბიუჯეტს. ცხადია, რომ შეუძლებელია გიორგი უგულავას სიტყვიერი მითითება (ასეთის არსებობა რომც დავუშვათ), გამხდარიყო თბილისის მერიის მიერ დაფუძნებული შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოების სახსრების ხარჯვის საფუძველი. თუ სასამართლოს და სახელმწიფო ბრალდების ხმაშეწყობილ მსჯელობას გავიზიარებთ, თბილისის საკრებულოსა და მთავრობის არსებობა ფიქციად - არარსებულ ფაქტად უნდა მივიჩნიოთ.

მნიშვნელოვანია აგრეთვე „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონის იმჟამინდელი დებულებები: ,,შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოებაში ხელმძღვანელობის უფლება აქვთ დირექტორებს, რომლებიც ამავე მუხლის მე-6 პუნქტის თანახმად, საზოგადოების საქმეებს უნდა გაუძღვნენ კეთილსინდისიერად; კერძოდ, ზრუნავდნენ ისე, როგორც ზრუნავს ანალოგიურ თანამდებობაზე და ანალოგიურ პირობებში მყოფი ჩვეულებრივი, საღად მოაზროვნე პირი, და მოქმედებდნენ იმ რწმენით, რომ მათი ეს მოქმედება ყველაზე ხელსაყრელია საზოგადოებისათვის.“ ამავე კანონის 46-ე მუხლის თანახმად კი ,,პარტნიორთა უფლება-მოვალეობები და წილების თავდაპირველი განაწილების წესი განისაზღვრება საწარმოს წესდებით (პარტნიორთა შეთანხმებით).“

შპს ,,თბილსერვის ჯგუფის“ წესდების 2009 წლის 31 დეკემბრისთვის მოქმედი რედაქციის თანახმად, საწარმოს ხელმძღვანელობდა გენერალური დირექტორი, საწარმოს ჰქონდა უფლება საკუთარი ინიციატივით მიეღო გადაწყვეტილება და განეხორციელებინა ყოველგვარი სამეურნეო, კომერციული და სხვა საქმიანობა, რომელიც არ ეწინააღმდეგება წესდებას და კანონს.

შესაბამისად, გიორგი უგულავას, როგორც თბილისის მერს, ფიზიკურად არ ჰქონდა უფლებამოსილება და შესაძლებლობა ჩარეულიყო შპს ,,თბილსერვის ჯგუფის“ საქმიანობაში, რამდენადაც საწარმოს დამფუძნებელი იყო არა თბილისის მერი, არამედ კოლეგიური ორგანო - თბილისის მთავრობა (შპს „თბილსერვის ჯგუფი“ დაფუძნებულია თბილისის მერიის 2006 წლის 01 დეკემბრის N02.13.58 დადგენილების საფუძველზე, დადგენილებას ხელს აწერს თბილისის მერის პირველი მოადგილე (ვიცე-მერი) მამუკა ახვლედიანი). არც „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონი და არც შპს ,,თბილსერვის ჯგუფის“ წესდება არ ითვალისწინებს თბილისის მერის უშუალო და პირდაპირ მონაწილეობას საწარმოს მართვაში. რაც მთავარია, ზემოთმოყვანილი გარემოებების გათვალისწინებით, თვით პროკურატურისა და საქალაქო სასამართლოს უკიდეგანო ფანტაზიის პირობებშიც კი, შეუძლებელია რაიმე ფორმით ჩავთვალოთ, რომ გიორგი უგულავას მფლობელობაში ან განკარგვაში იმყოფებოდა ის ქონება, რომლის გაფლანგვასაც მას ედავებიან, რომ არა სადავო ნორმის განუსაზღვრელობა, რაც საფუძველს იძლევა ნორმა გავრცელდეს მსგავს შემთხვევაზეც.

არც 2009 წლის 31 დეკემბერს და არც შემდგომ გიორგი უგულავას ერთპიროვნულად რაიმე გადაწყვეტილება არ მიუღია შპს ,,თბილსერვის ჯგუფთან“ დაკავშირებით. შპს ,,თბილსერვის ჯგუფთან“ შემხებლობაში მყოფ დოკუმენტებს გიორგი უგულავა ხელს აწერს, როგორც კოლეგიური ორგანოს - თბილისის მთავრობის თავმჯდომარე. კერძოდ, ქალაქ თბილისის მთავრობის 2010 წლის 26 თებერვლის დადგენილება N06.23.233 ხელმოწერილია თბილისის მთავრობის ხელმძღვანელის - ქალაქ თბილისის მერის გიორგი უგულავას მიერ. აღნიშნული დადგენილებით დამტკიცდა შპს „თბილსერვის ჯგუფის“ წესდების ახალი რედაქცია, რომლის მიხედვითაც კომპანია დამფუძნებელთან შეთანხმებით განსაზღვრავდა და ამტკიცებდა საშტატო განრიგსა და შრომის ანაზღაურებას. ყურადსაღებია, რომ კომპანიის დამფუძნებელი იყო თბილისის მერია, როგორც კოლეგიური ორგანო და არა კონკრეტული თანამდებობის პირი - თბილისის მერი გიორგი უგულავა. საინტერესოა, რომ 2010 წლის 06 აგვისტომდე, თბილისის მთავრობას არ უმსჯელია შპს ,,თბილსერვის ჯგუფის“ საშტატო განრიგზე. ანუ 2010 წლის 06 აგვისტომდე გიორგი უგულავას ფორმალური შეხებაც კი არ ჰქონია შპს ,,თბილსერვის ჯგუფის“ საკადრო პოლიტიკასთან, სახელფასო ფონდთან და ა.შ. მხოლოდ 2010 წლის 06 აგვისტოს მიიღო თბილისის მთავრობამ N22.17.1059 დადგენილება, რომლითაც დამტკიცდა შპს ,,თბილსერვის ჯგუფის“ საშტატო განრიგი და სახელფასო ფონდი. აღსანიშნავია, რომ ამ დადგენილებაზე კონტროლი დაევალა ქ. თბილისის პირველ მოადგილეს (ვიცე-მერს) - დავით ნინიძეს.

სრულიად გაუგებარია სადაო ნორმის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ითვალისწინებს კოლეგიური ორგანოს გადაწყვეტილებების გამო სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობა დაეკისროს კოლეგიური ორგანოს ხელმძღვანელს.

ეს იმ ფონზე, როდესაც შპს ,,თბილსერვის ჯგუფის“ საზოგადოებასთან ურთიერთობის განყოფილების ჩამოყალიბების პერიოდში თბილისის მთავრობაში შედიოდა 17 თანამდებობის პირი, რომელთაგან პროკურატურამ სასამართლოში მოწმედ გამოიძახა მხოლოდ ორი ადამიანი. ასეთ ვითარებაში კი სრულიად შეუძლებელია კოლეგიური ორგანოს ხელმძღვანელის ბრალეულობაზე დასკვნის გაკეთება.

ამასთან, ეს არ არის პირველი შემთხვევა, რომ ბრალდების მხარე ახდენს მხოლოდ იმ მოწმის დაკითხვას, რომელიც წარმოადგენს ე.წ. ,,მორიგე მოწმეს“ და პროკურატურისთვის იმთავითვე ცნობილია, რომ ის მისთვის სასურველ ნებისმიერი შინაარსის ჩვენებას მისცემს, ფაქტიურად ხდება მტკიცებულებათა ფაბრიკაცია, კერძოდ:

შპს ,,თბილსერვის ჯგუფის“ საშტატო განრიგისა და სახელფასო ფონდის დამტკიცების თაობაზე თბილისის მთავრობის პირველი დადგენილების (06.08.2010 წელი, N22.17.1059) შესრულებაზე კონტროლი დაევალა არა ტარიელ ხიზანეიშვილს, არამედ დავით ნინიძეს. დავით ნინიძე ბრალდების მხარეს არც გამოძიების ეტაპზე და არც სასამართლო განხილვისას არ დაუკითხავს. ის ტარიელ ხიზანეიშვილზე მნიშვნელოვანი ინფორმაციის მატარებელი შეიძლება ყოფილიყო, მაგრამ რატომღაც მისი დაკითხვა არ მომხდარა. ბრალდების მხარემ დაკითხა ტარიელ ხიზანეიშვილი, რომელიც გიორგი უგულავას წინააღმდეგ პერმანენტულად იძლევა ცრუ და სრულიად არადამაჯერებელ ჩვენებებს.

აქვე აღსანიშნავია, რომ სადაო ნორმის გასაჩივრებულმა ნორმატიულმა შინაარსმა მოსამართლეს მისცა შესაძლებლობა, შესაბამისი უფლებამოსილებით აღჭურვილი კოლეგიური ორგანოს - თბილისის მთავრობის გადაწყვეტილებები არ გაეთვალისწინებინა გიორგი უგულავას ბრალეულობის განხილვისას, კერძოდ: სასამართლომ განმარტა, რომ თბილისის მთავრობის გადაწყვეტილებებს ჰქონდა ფორმალური ხასიათი, რამდენადაც შპს „თბილსერვის ჯგუფის“ საზოგადოებასთან ურთიერთობის განყოფილების შექმნასთან დაკავშირებით ქ. თბილისის მთავრობაში თათბირების ჩატარების თაობაზე ოქმები არ მოიპოვება. ანუ მოსამართლემ შეფასების მიღმა დატოვა შპს ,,თბილსერვის ჯგუფის“ საზოგადოებასთან ურთიერთობის განყოფილების შექმნასთან დაკავშირებული სამართლებრივი საკითხები და ისე დაადგინა გაფლანგვის კვალიფიკაციით გამამტყუნებელი განაჩენი, რაც კიდევ ერთხელ მეტყველებს ამ ნორმის განუჭვრეტელ ხასიათზე.

2013 წლის 18 დეკემბერს გიორგი უგულავას წარედგინა ბრალდება საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182-ე მუხლის მეორე ნაწილის ,,დ“ ქვეპუნქტითა და მესამე ნაწილის ,,ა“ და ,,ბ“ ქვეპუნქტებით. ბრალდება ეხება 2011 – 2012 წლებში ა(ა)იპ - თბილისის განვითარების ფონდის სახსრებით ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის სასარგებლოდ საარჩევნო კამპანიაში ჩართული პირების დაფინანსების საკითხს.

მოცემულ საქმეში გიორგი უგულავას წინააღმდეგ პირდაპირი მტკიცებულება არ მოიპოვება: არ არსებობს რაიმე დოკუმენტი, რომელზეც გიორგი უგულავა აწერს ხელს ა(ა)იპ - თბილისის განვითარების ფონდის სახსრების განკარგვასთან დაკავშირებით; არ არსებობს მოწმის ჩვენება, რომ გიორგი უგულავამ ა(ა)იპ - თბილისის განვითარების ფონდის თავმჯდომარეს სთხოვა ან/და მოსთხოვა ა(ა)იპ -თბილისის განვითარების ფონდის სახსრების „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ სასარგებლოდ გამოყენება.

ამ საქმესთან დაკავშირებით დავით ალავიძე, დავით ავალიანი, ალექსო თაბუაშვილი, დიმიტრი ჩხეიძე, გიორგი საბანაძე ბრალდებულად ცნობილ იქნენ 2013 წლის ივნისში, გიორგი უგულავა კი მხოლოდ ნახევარი წლის შემდეგ - 2013 წლის 18 დეკემბერს, რაც ემსახურებოდა თბილისის მერის თანამდებობიდან მისი გადაყენებისა და აღკვეთის ღონისძიებად პატიმრობის შეფარდების მიზნებს.

მოცემული საქმეზე პროკურატურის მხრიდან შერჩევითი სისხლის სამართლებრივი დევნის წარმოებაზე მეტყველებს ის გარემოებაც, რომ გიორგი უგულავას წინააღმდეგ ჩვენების მიმცემი პირები ტარიელ ხიზანეიშვილი, ნინო თევდორაძე, ლევან ტალახაძე, მერაბ რაფავა სისხლის სამართლის პასუხისგებაში მიცემული არ ყოფილან, მაშინ როდესაც თავიანთ ჩვენებებში აცხადებნენ, რომ თითქოსდა იცოდნენ ა(ა)იპ - თბილისის განვითარების ფონდის სახსრებით „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ აქტივისტების დაფინანსების შესახებ. აღსანიშნავია, რომ ტარიელ ხიზანეიშვილი, ნინო თევდორაძე, ლევან ტალახაძე, მერაბ რაფავა პროკურატურის მხრიდან გიორგი უგულავას წინააღმდეგ გამოყენებული იყვნენ ასევე თბილსერვის ჯგუფის ეპიზოდზე.

ობიექტურად შეუძლებელია გიორგი უგულავას მოეხდინა ა(ა)იპ - თბილისის განვითარების ფონდის სახსრების გახარჯვა, შემდეგ გარემოებათა გამო: 2011-2012 წლებში მოქმედი რედაქციით „საქართველოს დედაქალაქის - თბილისის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-12 მუხლის ,ვ“, ,,ზ“ და ,,თ“ პუნქტების თანახმად თბილისის საკრებულოს კომპეტენციას განეკუთვნებოდა: საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესითა და დადგენილ ვადებში ქალაქ თბილისის მერის წარდგინებით ქალაქ თბილისის ბიუჯეტის პროექტის განხილვა და დამტკიცება; ქალაქ თბილისის მერის წარდგინებით ქალაქ თბილისის დამტკიცებულ ბიუჯეტში ცვლილებებისა და დამატებების შეტანა; ქალაქ თბილისის მერის წარდგინებით ქალაქ თბილისის ბიუჯეტის შესრულების ანგარიშის დამტკიცება და ბიუჯეტის შესრულების კონტროლი.

ამავე კანონის 23-ე მუხლის პირველი და მე-2 პუნქტის მიხედვით:

„1. ქალაქ თბილისის მთავრობა (შემდგომ – მთავრობა) არის კოლეგიალური ორგანო, რომელიც საქართველოს კანონმდებლობით განსაზღვრული კომპეტენციის ფარგლებში უზრუნველყოფს საკრებულოსა და მერის გადაწყვეტილებების აღსრულებას, დედაქალაქის განვითარების სტრატეგიის, დედაქალაქის პრიორიტეტების დოკუმენტისა და ბიუჯეტის პროექტის შემუშავებასა და შესრულებას;

2. მთავრობა შედგება: მერის, მისი პირველი მოადგილისა (ვიცე-მერისა) და მოადგილეების, ქალაქ თბილისის მერიის ადმინისტრაციის უფროსისა და ქალაქ თბილისის საქალაქო სამსახურების უფროსებისაგან. ქალაქ თბილისის რაიონების გამგებლები თანამდებობრივად შედიან მთავრობის შემადგენლობაში.“

ამავე კანონის 23¹ მუხლის ,,ა“ ,,გ“ და ,,ი“ ქვეპუნქტების შესაბამისად, მთავრობის უფლებამოსილებებს განეკუთვნებოდა: საკრებულოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილებების აღსრულება; ქალაქ თბილისის ბიუჯეტის პროექტის შემუშავება და განხილვა, დამტკიცებული ბიუჯეტის შესრულება; საჭიროების შემთხვევაში ბიუჯეტში ცვლილებების შეტანის თაობაზე წინადადებების მომზადება, ბიუჯეტის შესრულების ანგარიშის შედგენა და მისი საჯაროობის უზრუნველყოფა; მთავრობის მიერ დაფუძნებული არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირებისათვის ფინანსური სახსრებისა და ქონების საკუთრებაში გადაცემა.

აქედან გამომდინარე, თბილისის მერიის სახსრების განკარგვასთან დაკავშირებით საბოლოო გადაწყვეტილებას იღებდა კოლეგიური არჩევითი ორგანო საკრებულო, თბილისის მერის ფუნქცია იყო მხოლოდ ბიუჯეტის პროექტის წარდგენა, თუმცა თავად ბიუჯეტის პროექტს ამზადებდა ქალაქ თბილისის მთავრობა, რომელიც იყო და არის ასევე კოლეგიური ორგანო და ქალაქ თბილისის მერი მასში მონაწილეობდა მხოლოდ ხმის უფლებით. შესაბამისად გიორგი უგულავას ქალაქ თბილისის მერიის საბიუჯეტო სახსრების ხარჯვასთან დაკავშირებით გადაწყვეტილების მიღება არ შეეძლო, ასევე არ შეეძლო უშუალოდ განეკარგა საკრებულოს მიერ დამტკიცებული ბიუჯეტი. ამასთან აღსანიშნავია, რომ კანონში ხაზგასმითაა მითითებული, რომ მხოლოდ მთავრობის უფლებამოსილებას განეკუთვნება მთავრობის მიერ დაფუძნებული არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირებისათვის ფინანსური სახსრების გადაცემა.

„ადგილობრივი თვითმმართველობის შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონი მოცემული პერიოდისთვისაც თვითმმართველი ერთეულის საბიუჯეტო სახსრების განკარგვასთან დაკავშირებით ფაქტიურად იმავე რეგულაციას ითვალისწინებდა, რაც თბილსერვის ჯგუფის ეპიზოდთან დაკავშირებით ზემოთ მივუთითეთ და დეტალურად აღარ შევეხებით. მხოლოდ ერთს დავსძენთ: ადგილობრივი თვითთმმართველი ერთეულის - საქართველოს დედაქალაქ თბილისის წარმომადგენლობითი ორგანო საკრებულო და ასევე კოლეგიური აღმასრულებელი ორგანო თბილისის მთავრობა იღებდნენ გადაწყვეტილებას თბილისის ბიუჯეტის ფორმირებისა და ხარჯვის თაობაზე. თვითმმართველი ერთეულის საბიუჯეტო სახსრების განკარგვასთან დაკავშირებული საკითხები მტკიცდებოდა საკრებულოს მიერ და აღსრულდებოდა მთავრობის მიერ. შესაბამისად, იმის თქმა, რომ თბილისის მერის გიორგი უგულავას მართლზომიერ მფლობელობაში იმყოფებოდა თბილისის მერიის მიერ დაფუძნებული ა(ა)იპ-ის სახსრები, სამართლებრივად უსაფუძვლოა.

ამ თვალსაზრისით მნიშნელოვანია ასევე საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 35-ე მუხლის იმჟამად მოქმედი რედაქცია, რომლითაც:

„1. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის დამფუძნებელი/წევრი უფლებამოსილია ერთ პირს მიანიჭოს საქმეების ერთპიროვნულად გაძღოლის უფლებამოსილება ან/და დააწესოს ორი ან ორზე მეტი პირის ერთობლივი ხელმძღვანელობა ან/და წარმომადგენლობა.

2. ხელმძღვანელობითი უფლებამოსილება გულისხმობს უფლებამოსილების ფარგლებში არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის სახელით გადაწყვეტილებების მიღებას, ხოლო წარმომადგენლობითი უფლებამოსილება − არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის სახელით გამოსვლას მესამე პირებთან ურთიერთობაში. თუ სარეგისტრაციო დოკუმენტაციით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული, ხელმძღვანელობითი უფლებამოსილება გულისხმობს წარმომადგენლობით უფლებამოსილებასაც.

3. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის ორგანიზაციული სტრუქტურა უნდა მოწესრიგდეს მისი წესდებით (დამფუძნებელთა/წევრთა შეთანხმებით), რომელიც საჭიროებს სათანადო წესით დამოწმებას.

4. არაკომერციული იურიდიული პირის ხელმძღვანელობითი და წარმომადგენლობითი უფლებამოსილების წარმოშობისა და შეწყვეტის მიმართ ვრცელდება „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-9 მუხლით მეწარმე სუბიექტის წარმომადგენლობითი უფლებამოსილების მქონე პირისთვის განსაზღვრული წესები.“

„მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-9 მუხლთან დაკავშირებით ზემოთ დეტალურად ვისაუბრეთ. ახლა კი შევეხებით „ა(ა)იპ - თბილისის განვითარების ფონდის“ წესდებას, რომლის: 1.3. პუნქტის თანახმად, ფონდს აქვს დამოუკიდებელი ბალანსი, ბეჭედი საკუთარი სახელწოდებით და საიდენტიფიკაციო ნომრით, განკერძოებული ქონება, საანგარიშსწორებო და სხვა სახის ანგარიშები (მათ შორის: სავალუტოც) საბანკო დაწესებულებებში; 3.2 პუნქტის თანახმად, ფონდის დამფუძნებელია თბილისის მერია, წარმოდგენილი ქ. თბილისის მთავრობის სახით; დამფუძნებლის უფლებამოსილებანი გაწერილია წესდების მე-4 პუნქტში, სადაც არაფერია ნათქვამი იმის თაობაზე, რომ დამფუძნებელი ვალდებულია გააკონტროლოს ფონდის საქმიანობა, შეამოწმოს ფონდის კონკრეტული თანამშრომლის მხრიდან საკუთარი მოვალეობების შესრულება, მიიღოს გადაწყვეტილება ფონდის ფულადი სახსრების ხარჯვასთან დაკავშირებით; 5.1 პუნქტის თანახმად, ფონდის ხელმძღვანელი ორგანოა 9 წევრისაგან შემდგარი გამგეობა; 6.1 პუნქტის თანახმად, ფონდის ხელმძღვანელობისა და წარმომადგენლობის უფლებამოსილებას ახორციელებს ფონდის თავმჯდომარე, რომელსაც თანამდებობაზე ირჩევს და თანამდებობიდან ათავისუფლებს დამფუძნებელი; 6.3.3 პუნქტის თანახმად, ფონდის თავმჯდომარე ფონდის სახელით დებს ხელშეკრულებებს, გარიგებებს, აწარმოებს მოლაპარაკებებს, გასცემს მინდობილობებს ...; 6.3.4 პუნქტის თანახმად, ფონდის თავმჯდომარე გამგეობასთან ერთად ზედამხედველობს ფონდის ფინანსური სახსრებისა და სხვა მატერიალური ქონების მართვას; 6.7 პუნქტის თანახმად, ფონდის თავმჯდომარე ვალდებულია ფონდის საქმეებს უძღვებოდეს კეთილსინდისიერად; 7.5 პუნქტის თანახმად, ფონდის გამგეობასა და ფონდის თავმჯდომარეს აკისრია პასუხისმგებლობა უზრუნველყონ ფონდის ფულადი სახსრების მიზნობრივი განკარგვა და ქონების დაცვა.

ცალსახად შეიძლება ითქვას, რომ ა(ა)იპ „თბილისის განვითარების ფონდის“ წესდების შესაბამისად, გიორგი უგულავას, როგორც ქალაქ თბილისის მერს და თბილისის მთავრობის ხელმძღვანელს, არავითარი შესაძლებლობა არ გააჩნდა მიეღო მონაწილეობა ფონდის ფულადი თანხების განკარგვის პროცესში, ვინაიდან აღნიშნული საკითხები ფონდის გამგეობისა და თავმჯდომარის უფლებამოსილებას წარმოადგენდა.

ყოველივე ზემოთაღნიშნულიდან გამომდინარე, გიორგი უგულავას მიმართ ბრალდება ა(ა)იპ „თბილისის განვითარების ფონდის“ სახსრების გაფლანგვასთან დაკავშირებით, არის შერჩევითი მართლმსაჯულების მკაფიო ნიმუში და გაფლანგვის მუხლის განუჭვრეტელობის კიდევ ერთი დასტური.

მიგვაჩნია, რომ სადავო ნორმა სრულებით არ შეესაბამება ნორმის განსაზღვრულობისა და განჭვრეტადობის იმ სტანდარტს, რაც სისხლის სამართლის კანონის მიმართაა დადგენილი. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შეფასებით „სისხლის სამართალი ქმედების სამართალია, კრიმინალიზაციის ობიექტია არა პიროვნება, არამედ შერაცხადი პირის ქმედება. ეს, თავის მხრივ, მიუთითებს იმაზე, რომ სისხლის სამართლებრივი ქმედების შემადგენლობა არსებითად აღწერილი უნდა იქნეს სისხლის სამართლის კოდექსში. ქმედების არსებითად აღწერის გარეშე შეუძლებელია ქმედების მართლწინააღმდეგობისა და ბრალის დადგენა, რომელთა გარეშე, თავის მხრივ, შეუძლებელია ქმედების დანაშაულად კვალიფიკაცია და პირზე სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობის დაკისრება“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმის 2011 წლის 11 ივლისის გადაწყვეტილება №3/2/416 საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 43). სადავო ნორმის შემთხვევაში, არათუ დანაშაულის შემადგენლობა, არამედ თვით დანაშაულებრივი ქმედების ცნების განსაზღვრულობის პრობლემაც დგას. შედეგად, სადავო ნორმა შესაძლებელს ხდის პირს დაეკისროს სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობა ისეთი ქმედებისთვის, რაც არ წარმოადგენს დანაშაულს, რაც სავსებით დასტურდება კონსტიტუციური მოსარჩელის მიმართ მიმდინარე სისხლისსამართლოებრივი დევნის მაგალითზე.

ამასთან, სადავო ნორმა, აღმასრულებელ ხელისუფლებასა და სასამართლო ხელისუფლებას ანიჭებს ნორმათშემოქმედის ფუნქციას, რითაც პოლიტიკური თუ სხვა დისკრიმინაციული მოტივების გათვალისწინებით, შესაძლებელს ხდის პირს დაეკისროს სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობა იმ ქმედობისთვის, რომელიც დანაშაულს არ წარმოადგენდა მისი ჩადენის დროს.

როგორც აღვნიშნეთ, სასამართლოს გადაწყვეტილება უნდა იყოს დასაბუთებული. ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრაქტიკით მიჩნეულია, რომ პირის უფლება სამართლიან სასამართლოზე დარღვეულად ჩაითვლება იმის გამო, რომ სასამართლოს გადაწყვეტილებაში დაფიქსირებულ მსჯელობას „არ გააჩნდა სამართლებრივი საფუძველი“ (იხ. მაგ.: De Moor v. Belgium, § 55; Andelkovic v. Serbia, § 27) და რომ, „ის, როგორც ეს ჩანს, ეფუძნებოდა აბსტრაქტულ მსჯელობას, რომელიც სრულიად შორსაა რაიმე სამოსამართლეო დისკრეციისგან. უფრო მეტიც, კავშირი ფაქტებს, გამოყენებულ კანონს და სასამართლო წარმოების შედეგს შორის საერთოდ არ იყო გადაწყვეტილებაში“ (Adelkovic v. Serbia, § 27).

კონსტიტუციური მოსარჩელის შემთხვევაშიც თვალშისაცემია სასამართლო გადაწყვეტილების დაუსაბუთებლობა. მოსამართლის მსჯელობა გიორგი უგულავას ბრალეულობასთან დაკავშირებით ვერავითარ კრიტიკას ვერ უძლებს, რამდენადაც არ არსებობს თვით დანაშაულის შემადგენლობა. სასამართლო საერთოდ არ მსჯელობს, იმყოფებოდა თუ არა ქონება გიორგი უგულავას მართლზომიერ მფლობელობაში ან/და გამგებლობაში. სამართლებრივი საფუძველი არ არსებობს იმის დასადასტურებლად, რომ ქალაქის მერს თბილისის მერიის მიერ დაფუძნებული საწარმოს თანხების ხარჯვაზე პირდაპირ ან ირიბად რაიმე ფორმით მიუწვდებოდა ხელი. არათუ სამართლებრივი საფუძველი, ფაქტობრივი შესაძლებლობაც კი არ არსებობდა საიმისოდ, რომ გიორგი უგულავას მფლობელობაში ან/და გამგებლობაში ჰქონოდა შპს ,,თბილსერვის ჯგუფის“ ფულადი სახსრები. ამ კომპანიას ჰყავდა დამოუკიდებელი მენეჯმენტი, ჰქონდა დამოუკიდებელი საბანკო ანგარიში, რომელთან წვდომის შესაძლებლობა, გარდა მენეჯმენტისა და მის მიერ საამისოდ უფლებამოსილი პირისა, სხვას არავის გააჩნდა. გიორგი უგულავას მათთან არავითარი კავშირი არ ჰქონდა.

ამასთან, მოსამართლემ ყოველგვარი ყურადღების მიღმა დატოვა, თუ რამდენად შეიძლება გაფლანგვად იქნეს მიჩნეული იმ პირებისთვის ხელფასების გადახდა, ვინც აღნიშნული ხელფასის სანაცვლოდ ასრულებდნენ როგორც შპს ,,თბილსერვის ჯგუფის“ ფუნქციების შესაბამის საქმიანობას, ასევე უშუალოდ მონაწილეობდნენ თბილისის მოსახლეობის საჭირბოროტო საკითხების გადასაწყვეტად წარმოებული სხვადასხვა პროექტის განხორციელებაში, კერძოდ, დაცვის მხარის მიერ წარდგენილი და ბრალდების მიერ უდაოდ ცნობილი დოკუმენტური მტკიცებულებებით ცალსახად დგინდება, რომ: შპს „თბილსერვის ჯგუფის“ საზოგადოებასთან ურთიერთობის განყოფილების თანამშრომლები 2010 და 2011 წლების განმავლობაში მონაწილეობდნენ ქ. თბილისის მერიის მიერ განხორციელებულ სხვადასხვა პროგრამებში, მათ შორის: თბილისის მოსახლეობის გამოკითხვაში თბილისის ბიუჯეტის დაგეგმვასთან დაკავშირებით. პროგრამა „დაგეგმე შენი ქალაქის ბიუჯეტის“ ფარგლებში თბილისის მასშტაბით 2010 წელს და 2011 წელს ქალაქის ბიუჯეტის საბოლოო პროექტის შედგენამდე გამოიკითხა 200 000-ზე მეტი ოჯახი; 2010 წელს თბილისში განხორციელდა პენსიონერებისთვის მედიკამენტების ვაუჩერით უზრუნველყოფის პროგრამა. ამ პროგრამის ფარგლებში საზოგადოებათან ურთიერთობის განყოფილების თანამშრომლების მიერ ვაუჩერი სახლში დაურიგდა 153 670 პენსიონერს; 2010 წელს თბილისში განხორციელდა სამედიცინო დაზღვევის პროგრამა, რომლის ფარგლებში დაზღვეულ იქნა სოციალურად დაუცველთა პროგრამაში 70000-დან ზევით სარეიტინგო ქულის მქონე ოჯახები, საბავშვო ბაგა ბაღებში, ხელოვნების სკოლებში, მუზეუმებში, ბიბლიოთეკებში, მოსწავლე-ახალგაზრდობის სახლებში, მოსწავლე-ახალგაზრდობის სასახლესა და ფოლკლორის სასახლეში მომუშავე პერსონალი და საგანგებო სიტუაციების მაშველები და მეხანძრეები. ამ პროგრამის ფარგლებში საზოგადოებასთან ურთიერთობის განყოფილების თანამშრომლების მიერ სადაზღვევო პოლისი სახლში დაურიგდა 96 878 ბენეფიციარს; 2011 წელს თბილისში ასევე განხორციელდა სამედიცინო დაზღვევის პროგრამა, რომლის ფარგლებში დაზღვეულ იქნა სოციალურად დაუცველთა პროგრამაში 70000-დან ზევით სარეიტინგო ქულის მქონე ოჯახები, საბავშვო ბაგა-ბაღებში, ხელოვნების სკოლებში, მუზეუმებში, ბიბლიოთეკებში მოსწავლე-ახალგაზრდობის სახლებში, მოსწავლე-ახალგაზრდობის სასახლესა და ფოლკლორის სასახლეში მომუშავე პერსონალი და საგანგებო სიტუაციების მაშველები და მეხანძრეები. ამ პროგრამის ფარგლებში საზოგადოებასთან ურთიერთობის განყოფილების თანამშრომლების მიერ სადაზღვეო პოლისი სახლში დაურიგდა 81 435 ბენეფიციარს. ანუ, საქმეში უდაოდ ცნობილი მტკიცებულებებით ცალსახად დასტურდება, რომ შპს „თბილსერვის ჯგუფის“ საზოგადოებასთან ურთიერთობის განყოფილება არ იყო ფიქტიური წარმონაქმნი და ამ განყოფილების თანამშრომლები ეწეოდნენ თბილისის მოსახლეობისთვის სასარგებლო თბილისის მერიის მიერ განსახორციელებელ საქმიანობას, რაც სხვა ფორმით განხორციელების შემთხვევაში ასევე დამატებითი ხარჯის გაწევას გამოიწვევდა.

იმას, რომ დოკუმენტალურად დასტურდება შპს „თბილსერვის ჯგუფის“ საზოგადოებასთან ურთიერთობის განყოფილების მიერ ქალაქ თბილისის მერიის მიერ განსახორციელებელი სამუშაოთა შესრულება და რომ ამ სამუშაოთა შესრულება ხარჯებს მოითხოვს, ვერც ბრალდების მხარე უარყოფს და ვერც სასამართლო. შესაბამისად, ამ განყოფილების ფიქტიურობაზე და მისი თანამშრომლებისთვის ხელფასად გაცემული თანხების არამართლზომიერ ხარჯვაზე მითითება, აწყდება არსებითად გადაულახავ წინააღმდეგობას, რაც გვაძლევს საფუძველს სამართლებრივი დასკვნისთვის, რომ გაფლანგვის ობიექტური მხარის ნიშნები არ არსებობს.

სასამართლომ თავის მსჯელობაში გვერდი აუარა შპს ,,თბილსერვის ჯგუფის“ საზოგადოებასთან ურთიერთობის განყოფილების თანამშრომლების მიერ როგორც უშუალოდ შპს ,,თბილსერვის ჯგუფის“ პირდაპირი ფუნქციის შესაბამისად განხორციელებული სამუშაოების, ისე შპს ,,თბილსერვის ჯგუფისთვის“ არაპროფილური, მაგრამ შპს ,,თბილსერვის ჯგუფის“ დამფუძნებლისთვის - ქალაქ თბილისის და ამ ქალაქის მოსახლეობისთვის სასარგებლოდ განხორციელებული სამუშაოების შესრულებას. სასამართლო პროცესზე, როგორც უდაოდ ცნობილი დოკუმენტალური მტკიცებულებებით, ისე მოწმეთა ჩვენებებით ცალსახად დადასტურდა, რომ შპს ,,თბილსერვის ჯგუფის“ საზოგადოებასთან ურთიერთობის განყოფილების თანამშრომლები ახორციელებდნენ სხვადასხვა ტიპის სამუშაოებს - მოსახლეობის დარწმუნება ნაგვის ბუნკერების გაუქმებასთან დაკავშირებით, მოქალაქეებთან კომუნიკაცია ნაგვის ურნების განთავსების ადგილებთან დაკავშირებით, ვაუჩერებისა და პოლისების დარიგება და ა.შ., რაც თავისთავად ექვემდებარებოდა ანაზღაურებას ქალაქ თბილისის მთავრობის მხრიდან. თუმცა სასამართლომ ამ გარემოებებთან დაკავშირებით განმარტება ვერ გააკეთა, ფაქტიურად მოსამართლემ თავი აარიდა საქმისთვის უმნიშვნელოვანეს საკითხებს და რიტორიკულად ჩამოაყალიბა თავისი პოზიცია: ,,... ამ შემთხვევაშიც მოწმის ჩვენებაც და წერილიც ზოგადი ხასიათისაა, და ის აქტივობები, რაც შესაძლებელია განხორციელდა კიდეც განყოფილების თანამშრომლების მიერ, ცალსახად არ გამომდინარეობდა არც ფუნქციური და არც შრომითი ხელშეკრულებით გათვალისწინებული ვალდებულებებიდან.“ თუმცა, მოსამართლემ აქაც არასწორი დასკვნა გააკეთა, რამდენადაც საქმეზე მოწმის სახით დაკითხულმა შპს ,,თბილსერვის ჯგუფის“ საზოგადოებასთან ურთიერთობის განყოფილების თანამშრომლებმა გარკვევით და ნათლად დაადასტურეს, რომ თბილისის დასუფთავებასთან დაკავშირებულ საკითხებში აქტიურად იყვნენ ჩართული, მონაწილეობდნენ ბუნკერების პრობლემის მოგვარებაში და მათ მიერ ხორციელდებოდა ნაგვის პრობლემატიკასთან დაკავშირებული სამუშაოები, მოსახლეობის ინფორმირება ქალაქის დაგვა-დასუფთავების საკითხებთან დაკავშირებით და ა.შ.

ნათელია, რომ სადავო ნორმის ნორმატიული შინაარსი იძლევა შესაძლებლობას, მფლობელობის საკითხის გარკვევის გარეშე, პირი იქნეს დამნაშავედ ცნობილი გაფლანგვაში. სადავო ნორმა ნორმის შემფარდებელს შესაძლებლობას აძლევს შეფასების მიღმა დატოვოს გაწეული ხარჯის სანაცვლოდ მიღებული სარგებელი და ისე მოახდინოს ქმედების გაფლანგვად კვალიფიკაცია. ამავდროულად, პროკურატურა და სასამართლო სადავო ნორმით აღჭურვილნი არიან უფლებამოსილებით, თვითონ განსაზღვრონ, თუ რა სახის ხარჯის გაწევაა ამა თუ იმ ორგანოსთვის - განსაკუთრებით თვითმმართველობის ორგანოსთვის მისაღები და რა არა.

შესაბამისად, მიგვაჩნია, რომ საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი პუნქტისა და მე-5 პუნქტის მიმართ არაკონსტიტუციურად უნდა იქნეს ცნობილი საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182-ე მუხლის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ნორმის შემფარდებელს აძლევს შესაძლებლობას, თავად განსაზღვროს გაფლანგვის დანაშაულის ნიშნები, აგრეთვე საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182-ე მუხლის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ითვალისწინებს პირისთვის გაფლანგვის ბრალდებით სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობის დაკისრებას, იმ შემთხვევაში თუ:

ა) სხვისი ნივთი ან ქონებრივი უფლება არ იმყოფებოდა პირის მართლზომიერ მფლობელობაში ან გამგებლობაში;

ბ) სხვისი ნივთის ან ქონებრივი უფლების განკარგვა განხორციელდა კოლეგიური ორგანოს გადაწყვეტილების საფუძველზე;

გ) სხვისი ნივთის ან ქონებრივი უფლების განკარგვისას პირი მოქმედებდა კანონით მისთვის მინიჭებული უფლებამოსილების ფარგლებში;

დ) პირის ქმედება არ წარმოადგენდა სხვისი ნივთის ან ქონებრივი უფლების განკარგვას;

ე) პირის ქმედებას უშუალოდ ვერ მოყვებოდა სხვისი ნივთის ან ქონებრივი უფლების განკარგვა.

 

 

2.1. სადავო ნორმების მოქმედების სფერო და მნიშვნელობა

 

საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-16 მუხლის მიხედვით სისხლისსამართლებრივი დევნა პროკურორის დისკრეციულ უფლებამოსილებას წარმოდგენს. იმავე დებულებას იმეორებს კოდექსის 166-ე მუხლიც. კერძოდ, სადავო ნორმების თანახმად:

 

„მუხლი 16. სისხლისსამართლებრივი დევნის დისკრეციულობა

სისხლისსამართლებრივი დევნის დაწყებისა და შეწყვეტის შესახებ გადაწყვეტილების მიღებისას პროკურორი სარგებლობს დისკრეციული უფლებამოსილებით, რა დროსაც ხელმძღვანელობს საჯარო ინტერესებით.

 

მუხლი 166. სისხლისსამართლებრივი დევნა

სისხლისსამართლებრივი დევნის დაწყება და განხორციელება მხოლოდ პროკურორის დისკრეციული უფლებამოსილებაა.“

 

სისხლისსამართლებრივი დევნის დაწყება გულისხმობს აგრეთვე პირისათვის ბრალის წაყენებას, რაც კოდექსის სადავო მე-17 მუხლის პირველი ნაწილისა და 169-ე მუხლის მიხედვით შემდეგი წესით ხდება:

 

„მუხლი 17. ბრალის წაყენება დასაბუთებული ვარაუდის საფუძველზე

1. პირს ბრალი წაეყენება, თუ არსებობს დასაბუთებული ვარაუდი, რომ მან ჩაიდინა დანაშაული.

მუხლი 169. პირის ბრალდებულად ცნობა

1. პირის ბრალდებულად ცნობის საფუძველია გამოძიების სტადიაზე შეკრებილ იმ მტკიცებულებათა ერთობლიობა, რომლებიც საკმარისია დასაბუთებული ვარაუდისათვის, რომ ამ პირმა დანაშაული ჩაიდინა (ძალადაკარგულია პირველი ნაწილის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ითვალისწინებს ამავე კოდექსის 76-ე მუხლით განსაზღვრული (2013 წლის 14 ივნისის რედაქცია) მტკიცებულების – ირიბი ჩვენების საფუძველზე პირის ბრალდებულად ცნობის შესაძლებლობას) - საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 22 იანვრის გადაწყვეტილება №1/1/548 – ვებგვერდი, 04.02.2015წ.)

2. ბრალის წაყენებისათვის საკმარისი საფუძვლის არსებობისას პროკურორი უფლებამოსილია გამოიტანოს დადგენილება პირის ბრალდების შესახებ. დადგენილების გამოტანის შემდეგ პროკურორი განსაზღვრავს ბრალის წაყენების დროსა და ადგილს. ბრალი წაყენებულ უნდა იქნეს დადგენილების გამოტანიდან არა უგვიანეს 24 საათისა.“

 

როგორც სადავო ნორმათა შინაარსიდან ჩანს, სისხლისსამართლებრივი დევნა პროკურორის დისკრეციულ უფლებამოსილებას განეკუთვნება. შესაბამისად, სადავო ნორმები და ამ ნორმებით პროკურორისათვის მინიჭებული უფლებამოსილების ფარგლები, აგრეთვე ის საფრთხეები, რაც უკავშირდება სახელმწიფო ბრალდების ორგანოს - პროკურატურის მიერ აღნიშნული უფლებამოსილების უკონტროლო განხორციელებას, მათ შორის, პოლიტიკური ანგარიშსწორების თუ ხელისუფლების მიმართ მაამებლური მიზნებისთვის, განხილულ უნდა იქნეს საქართველოს კონსტიტუციით გათვალისწინებული კონსტიტუციური პრინციპების და ძირითადი უფლებების ჭრილში.

 

2.2. საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლით გათვალისწინებული თანასწორობის და დისკრიმინაციის დაუშვებლობის პრინციპი

საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლის თანახმად „ყველა ადამიანი დაბადებით თავისუფალია და კანონის წინაშე თანასწორია განურჩევლად რასისა, კანის ფერისა, ენისა, სქესისა, რელიგიისა, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებებისა, ეროვნული, ეთნიკური და სოციალური კუთვნილებისა, წარმოშობისა, ქონებრივი და წოდებრივი მდგომარეობისა, საცხოვრებელი ადგილისა. როგორც საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკა მეტყველებს, „კანონის წინაშე თანასწორობის ფუნდამენტური უფლების დამდგენი ეს ნორმა წარმოადგენს თანასწორობის უნივერსალურ კონსტიტუციურ ნორმა-პრინციპს, რომელიც ზოგადად გულისხმობს ადამიანების სამართლებრივი დაცვის თანაბარი პირობების გარანტირებას. კანონის წინაშე თანასწორობის უზრუნველყოფის ხარისხი ობიექტური კრიტერიუმია ქვეყანაში დემოკრატიისა და ადამიანის უფლებების უპირატესობით შეზღუდული სამართლის უზენაესობის ხარისხის შეფასებისათვის. ამდენად, ეს პრინციპი წარმოადგენს დემოკრატიული და სამართლებრივი სახელმწიფოს როგორც საფუძველს, ისე მიზანს“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის 2010 წლის 27 დეკემბრის გადაწყვეტილება №1/1/493 საქმეზე „მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებები „ახალი მემარჯვენეები” და „საქართველოს კონსერვატიული პარტია” საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”, II, 1). თანასწორობის იდეას, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ, სამართლებირვი სახელმწიფოსა და დემოკრატიული ღირებულებების სისტემურ ჭრილში, სხვა გადაწყვეტილებებშიც გაუსვა ხაზი და მიუთითა, რომ „თანასწორობის იდეა არის ერთ-ერთი საყრდენი ღირებულებათა სისტემისა, რომლის დამკვიდრების მიზნით და სულისკვეთებითაც იქმნებოდა სახელმწიფოთა კონსტიტუციები. კანონის წინაშე თანასწორობა – ეს არ არის მხოლოდ უფლება, ეს არის კონცეფცია, პრინციპი, რომელსაც ეფუძნება სამართლებრივი სახელმწიფო და დემოკრატიული ღირებულებები” (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის 2013 წლის 11 აპრილის გადაწყვეტილება №1/1/539 საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ბესიკ ადამია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 1).

საქართველოს კონსტიტუცია თანასწორობას პირის თავისუფლებასთან ერთად მოიხსენიებს, რაც ნათლად მიუთითებს აღნიშნული უფლების მნიშვნელობაზე. „ამ ნორმაში კანონის წინაშე თანასწორობა მოხსენიებულია ადამიანის თავისუფლებასთან ერთად, რაც უდავოდ მიანიშნებს თანასწორობის მნიშვნელობაზე ადამიანის თავისუფლებისათვის – ადამიანის უფლებები ერთნაირად არის თითოეული ადამიანის კუთვნილება, ამიტომ მათ უნდა ჰქონდეთ ერთნაირი ხელმისაწვდომობა მათზე (უფლებებით სარგებლობაზე), მხოლოდ მაშინ არის შესაძლებელი თავისუფლების სრულყოფილად შეგრძნება“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის 2013 წლის 11 აპრილის გადაწყვეტილება №1/1/539 საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ბესიკ ადამია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 3).

თანასწორობა, როგორც ძირითადი უფლება, ფუნდამენტური მნიშვნელობისაა ყველა სხვა ძირითადი უფლებებით სარგებლობისათვის. „თანასწორობის ძირითადი უფლება სხვა კონსტიტუციური უფლებებისგან იმით განსხვავდება, რომ ის არ იცავს ცხოვრების რომელიმე განსაზღვრულ სფეროს. თანასწორობის პრინციპი მოითხოვს თანაბარ მოპყრობას ადამიანის უფლებებითა და კანონიერი ინტერესებით დაცულ ყველა სფეროში” (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის 2010 წლის 27 დეკემბრის გადაწყვეტილება №1/1/493 საქმეზე „მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებები „ახალი მემარჯვენეები” და „საქართველოს კონსერვატიული პარტია” საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”, II, 4).

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკის მიხედვით „საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლი კრძალავს როგორც პირდაპირ, ისე არაპირდაპირ დისკრიმინაციას“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის 2010 წლის 27 დეკემბრის გადაწყვეტილება №1/1/493 საქმეზე „მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებები „ახალი მემარჯვენეები” და „საქართველოს კონსერვატიული პარტია” საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”, II, 3) და ადგენს, რომ „კონსტიტუციის მე-14 მუხლის ძირითადი არსი და მიზანი არის ანალოგიურ, მსგავს, საგნობრივად თანასწორ გარემოებებში მყოფ პირებს სახელმწიფო მოეპყროს ერთნაირად, «არ დაუშვას არსებითად თანასწორის განხილვა უთანასწოროდ და პირიქით» (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2008 წლის 31 მარტის №2/1-392 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე შოთა ბერიძე და სხვები საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“ II, 2).

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ დადგენილი კლასიფიკაციით: „დიფერენცირებული მოპყრობისას ერთმანეთისგან უნდა განვასხვაოთ დისკრიმინაციული დიფერენციაცია და ობიექტური გარემოებებით განპირობებული დიფერენციაცია. განსხვავებული მოპყრობა თვითმიზანი არ უნდა იყოს. დისკრიმინაციას ექნება ადგილი, თუ დიფერენციაციის მიზეზები აუხსნელია, მოკლებულია გონივრულ საფუძველს. მაშასადამე, დისკრიმინაცია არის მხოლოდ თვითმიზნური, გაუმართლებელი დიფერენციაცია, სამართლის დაუსაბუთებელი გამოყენება კონკრეტულ პირთა წრისადმი განსხვავებული მიდგომით. შესაბამისად, თანასწორობის უფლება კრძალავს არა დიფერენცირებულ მოპყრობას ზოგადად, არამედ მხოლოდ თვითმიზნურ და გაუმართლებელ განსხვავებას” (2010 წლის 27 დეკემბრის გადაწყვეტილება №1/1/493 საქმეზე „მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებები: „ახალი მემარჯვენეები” და „საქართველოს კონსერვატიული პარტია” საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ” II, 3).

საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლი პირდაპირ ჩამოთვლის ცალკეულ ნიშნებს, და მიუთითებს, რომ ყველა ადამიანი კანონის წინაშე თანასწორია „განურჩევლად ... პოლიტიკური და სხვა შეხედულებისა“. კონსტიტუციის მე-14 მუხლში ჩამოთვლილ ნიშნებთან დაკავშირებით საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ „საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლი, ისევე როგორც სხვა სახელმწიფოთა კონსტიტუციები და ადამიანის უფლებებთან დაკავშირებული საერთაშორისო დოკუმენტები, იძლევა გარკვეული ნიშნების ჩამონათვალს, რომელიც მიემართება კანონმდებელს და უთითებს, თუ რომელ საფუძვლებს არ უნდა უკავშირდებოდეს არათანაბარი მოპყრობა. ჩამონათვალში მითითებული ნიშნები მომდინარეობს ადამიანის იდენტობის გამომხატველი ფაქტორებიდან, ემყარება მათი ღირსების პატივისცემას და გააჩნია თავისი ისტორიული წანამძღვრები. ხსენებული ნიშნების საფუძველზე დიფერენცირება წარმოადგენს დისკრიმინაციის მომეტებული რისკის მატარებელ შემთხვევებს და კანონმდებლისაგან მოითხოვს განსაკუთრებულ ყურადღებას. აღნიშნული განპირობებულია ადამიანთა სოციალურ სტატუსში რაიმე ფორმის იერარქიულობის დაუშვებლობით. ჩამონათვალის არსებობა ამ ნიშნებთან დაკავშირებულ ადამიანთა დიფერენცირების შემთხვევების უპირატეს შეზღუდვაზე მიუთითებს. თუმცა ეს არ გამორიცხავს ადამიანთა არაგონივრული დიფერენცირების სხვა შემთხვევების არსებობას და მათი კონსტიტუციით აკრძალვის საჭიროებას. კონსტიტუცია კრძალავს კანონის წინაშე არსებითად თანასწორთა უთანასწოროდ (ან პირიქით) გონივრული და ობიექტური დასაბუთების გარეშე მოპყრობის ნებისმიერ შემთხვევას (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მეორე კოლეგიის 2011 წლის 18 მარტის გადაწყვეტილება №2/1/473 საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ბიჭიკო ჭონქაძე და სხვები საქართველოს ენერგეტიკის მინისტრის წინააღმდეგ”, II, 1).

„პოლიტიკური და სხვა შეხედულებების“ გამო დისკრიმინაციის აკრძალვის „ისტორიულ წინამძღვრების“ მნიშვნელობა საქართველოს ისტორიული განვითარების თვალისაზრისით, ისედაც თვალსაჩინოა. ამიტომ, პოლიტიკური შეხედულებების გამო პირის დისკრიმინაციისა და დევნის დაუშვებლობა დემოკრატიული განვითარების წინაპირობაა. თანასწორობის გარეშე, შეუძლებელი იქნება კონსტიტუციის მეორე თავით გათვალისწინებული ძირითადი უფლებებით სარგებლობა. „დემოკრატიული და სამართლებრივი სახელმწიფოს მთავარ არსს, დანიშნულებას და გამოწვევას წარმოადგენს ადამიანის თავისუფლების უზრუნველყოფა – ფუნდამენტური უფლებებითა და თავისუფლებებით სრულყოფილად სარგებლობის გზით თავისუფალი თვითრეალიზაციის შესაძლებლობის გარანტირება. ამასთან, სახელმწიფო ასეთ გარანტიას უნდა წარმოადგენდეს მთლიანად საზოგადოებისთვის, თითოეული ადამიანისათვის, რადგან თავისუფლების იდეა გაუფასურდება, თუ ის არსებითად ერთნაირი შინაარსის მატარებელი და ერთნაირად ხელმისაწვდომი არ იქნება ყველასთვის. ნებისმიერი უფლების აღიარება აზრს დაკარგავს, მასზე თანაბარი წვდომის (ხელმისაწვდომობის) გარანტირებული შესაძლებლობის გარეშე. ადამიანებისთვის სასიცოცხლოდ აუცილებელია განცდა, რომ მათ სამართლიანად ეპყრობიან“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის 2013 წლის 11 აპრილის გადაწყვეტილება №1/1/539 საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ბესიკ ადამია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 2).

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ არაერთხელ აღნიშნა, რომ „დისკრიმინაციას ექნება ადგილი, თუ დიფერენციაციის მიზეზები აუხსნელია, მოკლებულია გონივრულ საფუძველს. მაშასადამე, დისკრიმინაცია არის მხოლოდ თვითმიზნური, გაუმართლებელი დიფერენციაცია, სამართლის დაუსაბუთებელი გამოყენება კონკრეტულ პირთა წრისადმი განსხვავებული მიდგომით. შესაბამისად, თანასწორობის უფლება კრძალავს არა დიფერენცირებულ მოპყრობას ზოგადად, არამედ მხოლოდ თვითმიზნურ და გაუმართლებელ განსხვავებას. ზოგადად, სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპიდან გამომდინარე, კონსტიტუციურ უფლებებში ჩარევისას სახელმწიფომ კერძო პირებთან მიმართებით არ უნდა მიიღოს გონივრულ საფუძველს მოკლებული და დაუსაბუთებელი გადაწყვეტილებები (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის 2010 წლის 27 დეკემბრის გადაწყვეტილება №1/1/493 საქმეზე „მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებები „ახალი მემარჯვენეები” და „საქართველოს კონსერვატიული პარტია” საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”, II, 3).

შესაბამისად, საქართველოს კონსტიტუცია შეზღუდვებს აწესებს თანასწორობის უფლებაში ჩარევის მიმართ. მართალია, საკონსტიტუციო სასამართლოს განმარტებით, კანონის წინაშე თანასწორობის უფლების ბუნებიდან გამომდინარე, მასში ჩარევისას სახელმწიფოს მიხედულების ფარგლები განსხვავებულია, „თუმცა, ნებისმიერ შემთხვევაში, თანასწორობის პრინციპი კანონმდებელს შეზღუდვის თაობაზე გადაწყვეტილების მიღებისას არჩევანის თავისუფლებას უტოვებს იქამდე, სანამ ხელმისაწვდომია დიფერენცირებული მოპყრობის ობიექტური დასაბუთება” (2010 წლის 27 დეკემბრის გადაწყვეტილება №1/1/493 საქმეზე „მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებები: „ახალი მემარჯვენეები” და „საქართველოს კონსერვატიული პარტია” საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”, II, 5).

კონსტიტუციური შეზღუდვები ვრცელდება როგორც საკანონმდებლო ხელისუფლებაზე, ისე აღმასრულებელ და სასამართლო ხელისუფლებაზე. საკანონმდებლო ხელისუფლების შემთხვევაში „დისკრიმინაციის აკრძალვა სახელმწიფოსგან მოითხოვს, რომ მის მიერ დადგენილი ნებისმიერი რეგულაცია შეესაბამებოდეს თანასწორობის ძირითად არსს – არსებითად თანასწორებს მოეპყროს თანასწორად და პირიქით. აქედან გამომდინარე, თანასწორობის ძირითად არსთან კონფლიქტში მყოფი ნებისმიერი ნორმა უნდა იყოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მსჯელობის საგანი” (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის 2010 წლის 27 დეკემბრის გადაწყვეტილება №1/1/493 საქმეზე „მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებები „ახალი მემარჯვენეები” და „საქართველოს კონსერვატიული პარტია” საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”, II, 4). კანონმდებლის მიზანს უნდა წარმოადგენდეს, გამორიცხოს ნორმის შემფარდებლის მხრიდან სისხლის სამართლებრივი დევნის განხორციელების დროს თვითნებობის თავიდან აცილება. „სწორედ ამიტომ, სისხლისსამართლებრივი დევნის განმახორციელებელი ორგანო, რომლის ძირითად ამოცანას დანაშაულის გამოძიება და მისი პრევენცია წარმოადგენს, კანონმდებელმა უნდა უზრუნველყოს გამოძიებისთვის საჭირო ეფექტური და, ამავე დროს, მკაფიოდ ფორმულირებული, განჭვრეტადი სამართლებრივი მექანიზმებით, რომლებიც სისხლისსამართლებრივი დევნის პროცესში სავარაუდო შეცდომის ან თვითნებობის საფრთხეს არსებითად გამორიცხავს. კანონმდებლობა უნდა ითვალისწინებდეს იმ მინიმალურ გარანტიებს, რომლებიც გამორიცხავს პოტენციურად მცდარი, საეჭვო მტკიცებულებების ბრალდებულის საწინააღმდეგოდ გამოყენების შესაძლებლობას“ (საქართველოს სახელით საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის 2015 წლის 22 იანვრის №1/1/548 გადაწყვეტილება საქმეზე „ზურაბ მიქაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 8).

თავის მხრივ, „კანონის წინაშე თანასწორობის კონსტიტუციური პრინციპის სწორედ ასეთი ფუნდამენტური მნიშვნელობა ბოჭავს ინტერპრეტატორებს თანასწორობის უფლების განმარტებისას“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის 2013 წლის 11 აპრილის გადაწყვეტილება №1/1/539 საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ბესიკ ადამია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 3).

საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლით გათვალისწინებული თანასწორობისა და დისკრიმინაციის დაუშვებლობის პრინციპი სრულ თანხვედრაშია ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა ევროპული კონვენციის მე-14 მუხლთან და კონვენციის მე-12 ოქმის პირველ მუხლთან, ისევე როგორც აღნიშნულ დებულებებთან მიმართებით არსებულ ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრაქტიკასთან.

„ადამიანის უფლებათა და ძირითად თვისუფლებათ ევროპული კონვენციის“ მე-14 მუხლი ითვალისწინებს დისკრიმინაციის აკრძალვას და ადგენს, რომ „ამ კონვენციის გაცხადებული უფლებებითა და თავისუფლებებით სარგებლობა უზრუნველყოფილია ყოველგვარი დისკრიმინაციის გარეშე სქესის, რასის, კანის ფერის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური თუ სხვა შეხედულებების, ეროვნული თუ სოციალური წარმოშობის, ეროვნული უმცირესობისადმი კუთვნილების, ქონებრივი მდგომარეობის, დაბადებისა თუ სხვა ნიშნის განურჩევლად.“

როგორც ეს მუხლის ტექსტიდანაც ჩანს, კონვენციის მე-14 მუხლი კრძალავს დისკრიმინაციას „ამ კონვენციით გაცხადებული უფლებებისა და თავისუფლებებით სარგებლობასთან“ დაკავშირებით. შესაბამისად, კონვენციის მე-12 ოქმის პირველი მუხლით, დამატებით შემოტანილი იქნა დისკრიმინაციის საერთო აკრძალვა, რომლითაც: „1. კანონით დადგენილი ნებისმიერი უფლებით სარგებლობა უზრუნველყოფილია ყოველგვარი დისკრიმინაციის გარეშე სქესის, რასის, კანის ფერის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური თუ სხვა შეხედულების, ეროვნული თუ სოციალური წარმოშობის, ეროვნული უმცირესობისადმი კუთვნილების, ქონებრივი მდგომარეობის, დაბადებისა თუ სხვა სტატუსის განურჩევლად. 2. დაუშვებელია საჯარო ხელისუფლების მხრიდან ვინმეს დისკრიმინაცია პირველ პუნქტში აღნიშნული რომელიმე საფუძვლით.“

კონვენციის მე-12 ოქმით უზრუნველყოფილია დისკრიმინაციის საერთო აკრძალვა. ევროპული სასამართლოს დამკვიდრებული პრაქტიკის თანახმად, მე-12 ოქმი დისკრიმინაციის აკრძალვას ავრცელებს კონვენციით გაუთვალისწინებელი უფლებებითა და თავისუფლებების სარგებლობის სფეროზეც. სასამართლოს პრაქტიკა, ამ მხრივ, განსაკუთრებულ ყურადღებას უთმობს მე-12 ოქმის განმარტებით მოხსენებას, რომელშიც ჩამოთვლილია შემთხვევათა ის ოთხი ძირითადი კატეგორია, რა დროსაც ხდება პირის დისკრიმინაცია. კერძოდ, ასეთია დისკრიმინაცია:

„1. ეროვნული კანონმდებლობით უშუალოდ მინიჭებული უფლებებით სარგებლობაში;

2. იმ უფლებით სარგებლობაში, რომელიც შესაძლოა გამომდინარეობდეს საჯარო ხელისუფლების აშკარა ვალდებულებიდან ეროვნული კანონმდებლობის მიხედვით, ანუ, როდესაც ხელისუფლებას ეკისრება ვალდებულება ეროვნული კანონმდებლობის მიხედვით მოიქცევს განსაზღვრული წესით;

3. საჯარო ხელისუფლების მხრიდან დისკრეციული უფლებამოსილების განხორციელებისას . . . ;

4. საჯარო ხელისუფლების მხრიდან ნებისმიერი ქმედების ან უმოქმედობის გზით“ (Explanatory Report to the Protocol No. 12 to the Convention for the Protction of Human Rights and Fundamental reedoms, Rome, 4.XI.2000, para. 22).

შესაბამისად, დისკრიმინაციის შემთხვევების კონვენციის მე-14 თუ მე-12 ოქმის პირველი მუხლის სფეროსათვის მიკუთვნებისას ევროპული სასამართლო ამოწმებს, ხომ არ განეკუთვნება დისკრიმინაცია განმარტებით მოხსენებაში ჩამოთვლილი ოთხი შემთხვევიდან ერთ-ერთს მაინც (იხ. მაგ.: SAVEZ CRKAVA “RIJEČ ŽIVOTA” AND OTHERS v. CROATIA, § 105).

მიუხედავად იმისა, თუ კონვენციის რომელი დებულების დაცვის სფეროში ხვდება ესა თუ ის შემთხვევა, დისკრიმინაცია, კონვენციის თანახმად, დაუშვებლად არის მიჩნეული. ევროპული სასამართლო განსხვავებულ მოპყრობას „დისკრიმინაციად“ მიიჩნევს, როდესაც „მას არ გააჩნია ობიექტური და გონივრული გამართლება“ (იხ. მაგ: Abdulaziz, Cabeles and Balkandali v. United Kingdom, §72). ამასთან, როგოც კონვენციის მე-14 მუხლის, ისე მე-12 ოქმის პირველი მუხლის მიზნებისთვის ტერმინ „დისკრიმინაციას“ იდენტური მნიშვნელობა აქვს (Explanatory Report to the Protocol No. 12 to the Convention for the Protction of Human Rights and Fundamental reedoms, Rome, 4.XI.2000, para. 18).

ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრაქტიკის მიხედვით, პირდაპირი დისკრიმინაცია შემდეგი ელემენტებისგან შედგება: არსებითად მსგავს მდგომარეობაში მყოფ პირთა განსხვავებული მოპყრობა, თუ ამ მოპყრობას არ აქვს ობიექტური და გონივრული გამართლება. უნდა დადგინდეს, რომ სხვა პირებს, რომლებიც ანალოგიურ ან არსებითად მსგავს მდგომარეობაში იმყოფებიან, უკეთესად ეპყრობიან და ეს განსხვავება დისკრიმინაციულია. განსხვავებული მოპყრობის ობიექტური და გონივრული გამართლება ნიშნავს იმას, რომ მოპყრობა ლეგიტიმურ მიზანს უნდა ისახავდეს და უნდა არსებობდეს გონივრული თანაბარზომიერება ჩარევის ღონისძიებასა და დასახულ მიზანს შორის (იხ. მაგ.: Willis v. the United Kingdom § 39-44;, Konstantin Markin v. Russia § 125, Petrovic v. Austria §30).

მე-12 ოქმთან დაკავშირებით ზემოთმოყვანილი დისკრიმინაციის ოთხი ძირითადი შემთხვევიდან, განსაკუთრებულ ყურადღებას იპყრობს ბოლო ორი ჯგუფი, რომლებიც სახელმწიფოს მიერ დისკრეციული უფლებამოსილების განხორციელების დროს დისკრიმინაცის შემთხვევებს მოიცავს. როგორც ლიტერატურაში აღნიშნავენ, აღნიშნულ ჯგუფში ხვდება, მათ შორის „შერჩევითი მართლმსაჯულებაც“ და სამართლის აღსრულების ნებისმიერი სხვა სახეები, რომლებიც დისკრიმინაციულად ხორციელდება (იხ. მაგ.: Loukis Loucaides, The European Convention on Human Rights, Collected Essays, Martinus Nijhoff Publishers, 2007, p.68).

აქვე ისიც უნდა აღინიშნოს, რომ კონვენციის მე-12 ოქმის ამოქმედებამდეც, სისხლისსამართლებრივი დევნის განხორციელების საკითხი დაისვა უშუალოდ კონვენციის მე-14 მუხლთან მიმართებით. მართალია, სარჩელი დასაშვებად არ იქნა ცნობილი, თუმცა საგულისხმოა ის მოტივები და სამართლებრივი პოზიციები, რომელიც გადაწყვეტილებაში იქნა დაფიქსირებული. კერძოდ, განმცხადებელი მიიჩნევდა, რომ მხოლოდ სისხლისსამართლებრივი დევნის განხორციელება მხოლოდ მის მიმართ, მაშინ როცა, იგივე ქმედებისთვის სხვა პირებს არ დაეკისრათ პასუხისმგებლობა, არღვევდა კონვენციის მე-14 მუხლით დადგენილ დისკრიმინაციის აკრძალვის პრინციპს. კომისიამ მიუთითა სასამართლოს პრაქტიკაზე მე-14 მუხლთან დაკავშირებით, რომელიც შეიცავს დამცავ ნორმას ანალოგიურ სიტუაციაში მყოფი პირების მიმართ დისკრიმინაციის წინააღმდეგ (Van der Mussele v. Belgium, §46). სარჩელის მიღებაზე უარის თქმის საფუძველი გახდა მხოლოდ ის გარემოება, რომ ის პირები, რომლებზეც განმცხადებელი მიუთითებდა, კომისიამ არ მიიჩნია ანალოგიურ სიტუაციაში მყოფ პირებად, ვინაიდან მათ ჩაიდინეს განმცხადებლისგან განსხვავებული ქმედებები. ამავე დროს, კომისიამ მხედეველობაში მიიღო მთავრობის განცხადება, რომ სხვა პირებიც იქნენ გასამართლებული იმ ქმედებისთვის, რასაც განმცხადებელს ედავებოდნენ (Renate Saszmann v. Austria, application No. 23697/94. §4).

2.3. მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტით გათვალისწინებული პრინციპები პირის სისხლის სამართლის პასუხისგებაში მიცემის და გამამტყუნებელი განაჩენის მიმართ

საქართველოს კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტის თანახმად, „დადგენილება ბრალდებულის სახით პირის პასუხისგებაში მიცემის შესახებ, საბრალდებო დასკვნა და გამამტყუნებელი განაჩენი უნდა ემყარებოდეს მხოლოდ უტყუარ მტკიცებულებებს. ყოველგვარი ეჭვი, რომელიც ვერ დადასტურდება კანონით დადგენილი წესით, უნდა გადაწყდეს ბრალდებულის სასარგებლოდ.“

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შეფასებით: „აღნიშნული კონსტიტუციური დებულება წარმოადგენს სამართლებრივი სახელმწიფოს ერთ-ერთ საფუძველს, განამტკიცებს უდანაშაულო პირის მსჯავრდების თავიდან აცილების მნიშვნელოვან, საყოველთაოდ აღიარებულ პრინციპს - „In dubio pro reo“, რომლის თანახმად, დაუშვებელია პირის მსჯავრდება საეჭვო ხასიათის ბრალდებების საფუძველზე და, ამდენად, სისხლისსამართლებრივი დევნის პროცესში ადამიანის უფლებების დაცვის მნიშვნელოვან გარანტიას ქმნის. მხოლოდ უტყუარი მტკიცებულებების საფუძველზე პასუხისმგებლობის დაკისრების პრინციპი წარმოადგენს იმის გარანტიას, რომ სახელმწიფო მოხელეთა თვითნებობისა თუ შეცდომების შედეგად არ მოხდეს უდანაშაულო პირის მსჯავრდება. სამართლებრივი სახელმწიფო გულისხმობს ისეთი სამართლებრივი სისტემის არსებობას, რომლის პირობებშიც პირის წინააღმდეგ განხორციელებული მართლმსაჯულების ღონისძიებები - ბრალდება და პასუხისმგებლობის დაკისრება უნდა განხორციელდეს ადეკვატური სტანდარტების შესაბამისად“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის 2015 წლის 22 იანვრის №1/1/548 გადაწყვეტილება საქმეზე „ზურაბ მიქაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 2).

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკის მიხედვით, „დადგენილება ბრალდებულის სახით პასუხისგებაში მიცემის შესახებ“ წარმოადგენს კონსტიტუციურ ტერმინს, რომელსაც ავტონომიური მნიშვნელობა აქვს და გულისხმობს აქტს ან გადაწყვეტილებას, რომლის საფუძველზეც იწყება პირის მიმართ სისხლისსამართლებრივი დევნა, მისთვის ბრალის წაყენება. მოცემული კონსტიტუციური დანაწესი მოითხოვს, რომ პირის სისხლისსამართლებრივი დევნა, მისთვის ბრალის წარდგენა არ განხორციელდეს არსებითად მცდარი, გაყალბებული, არასაკმარისად სანდო ან მეტწილად საეჭვო მტკიცებულებების საფუძველზე“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის 2015 წლის 22 იანვრის №1/1/548 გადაწყვეტილება საქმეზე „ზურაბ მიქაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 22).

საქართველოს კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტიდან გამომდინარე, სისხლისსამართლებრივი დევნის განხორციელება და შესაბამისად პროკურორის დევნის დისკრეციულობა შეზღუდულია. შესაბამისად, სისხლისსამართლებრივი დევნა შესაძლოა ეფუძნებოდეს მხოლოდ და მხოლოდ პირის მიერ დანაშაულის შესაძლო ჩადენის თაობაზე უტყუარი მტკიცებულებებს. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შეფასებით, „სისხლის სამართლის საქმეებზე მართლმსაჯულების განხორციელების პროცესში მტკიცებულება წარმოადგენს ინფორმაციის წყაროს, რომელმაც შეიძლება დაადასტუროს ან უარყოს ბრალდებული პირის მიერ დანაშაულის ჩადენის ფაქტი. მტკიცებულებების მეშვეობით სასამართლო ადგენს, „არსებობს თუ არა ფაქტი ან ქმედება, რომლის გამოც ხორციელდება სისხლის სამართლის პროცესი, ჩაიდინა თუ არა ეს ქმედება გარკვეულმა პირმა, დამნაშავეა თუ არა იგი, აგრეთვე გარემოებებს, რომლებიც გავლენას ახდენს ბრალდებულის პასუხისმგებლობის ხასიათსა და ხარისხზე“ (სსსკ-ის მე-3 მუხლის 23-ე ნაწილი). ცხადია, რომ ამ პროცესში ყალბი, არასანდო ან საეჭვო მტკიცებულების დაშვების შესაძლებლობა, იმავდროულად, უდანაშაულო პირისთვის პასუხისმგებლობის დაკისრების შესაძლებლობის დაშვებასაც გულისხმობს, რაც არა მხოლოდ კონსტიტუციით დაცულ უფლებას, არამედ სისხლისსამართლებრივი დევნის მიზნებსაც უპირისპირდება. სწორედ ამიტომ, საქართველოს კონსტიტუცია ერთმნიშვნელოვნად ადგენს, რომ მხოლოდ უტყუარი მტკიცებულება შეიძლება გახდეს პირის ბრალდების და შემდგომში მისი დამნაშავედ ცნობის საფუძველი“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის 2015 წლის 22 იანვრის №1/1/548 გადაწყვეტილება საქმეზე „ზურაბ მიქაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 5).

ისევე როგორც კონსტიტუციურ სარჩელში მოყვანილი სხვა სადავო ნორმების მიმართ აღვნიშნეთ, ამ შემთხვევაშიც აქტუალურია კანონმდებლის მიერ სამართლებრივი განსაზღვრულობისა და განჭვრეტადობის პრინციპების დაცვა. „მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ სისხლისსამართლებრივი დევნის, ისევე როგორც მართლმსაჯულების განხორციელებისას, ზოგადად, სახელმწიფო შებოჭილი უნდა იყოს მკაფიოდ ფორმულირებული საკანონმდებლო ნორმებით, რომლებიც მინიმუმამდე დაიყვანს თვითნებობის ან შეცდომის დაშვების საფრთხეს. სახელმწიფოს ხელთ არსებული მნიშვნელოვანი რესურსი, რომელიც დანაშაულთან დაკავშირებული ფაქტებისა და გარემოებების გამოძიებისკენ არის მიმართული, არ უნდა იქნეს ბოროტად გამოყენებული. გონივრულმა, ზედმიწევნით ზუსტად განსაზღვრულმა საკანონმდებლო ნორმებმა უნდა დააბალანსოს ბუნებრივი უპირატესობა, რომელიც შეიძლება ბრალდების მხარეს დაცვის მხარესთან შედარებით გააჩნდეს და შესაძლებლობა მისცეს ბრალდებულს, სრულყოფილად დაიცვას საკუთარი ინტერესები, რაც, თავის მხრივ, მართლმსაჯულების ინტერესებს ემსახურება. ასეთია კანონის უზენაესობის პატივისცემისა და სამართლებრივი სახელმწიფოს კონსტიტუციური პრინციპების მოთხოვნა. თვითნებობისა და შეცდომის თავიდან აცილება ემსახურება მართლმსაჯულების ინტერესებს, ხელს უწყობს დანაშაულის სათანადოდ გამოძიებას, რეალური დამნაშავის გამოვლენას და შემდგომ მის მსჯავრდებას“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის 2015 წლის 22 იანვრის №1/1/548 გადაწყვეტილება საქმეზე „ზურაბ მიქაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 24).

2.4. პროკურორის დისკრეციული უფლებამოსილება

როგორც აღვნიშნეთ, დანაშაულის წინააღმდეგ ბრძოლა სახელმწიფოს ლეგიტიმურ მიზანს წარმოადგენს და აქედან გამომდინარე „სახელმწიფოს აქვს ფართო მიხედულების ზღვარი სისხლის სამართლის პოლიტიკის განსაზღვრის დროს. სამართლებრივი სახელმწიფო ემსახურება რა თავისუფალი და დაცული ადამიანის უზრუნველყოფას, ამ მიზნის მისაღწევად ის აღჭურვილი უნდა იყოს შესაბამისი და საკმარისი, ეფექტური ბერკეტებით. ამ თვალსაზრისით, მძლავრ და მნიშვნელოვან ინსტრუმენტს სახელმწიფოს ხელში წარმოადგენს დანაშაულთან ბრძოლა და ამ გზით, საზოგადოებრივი წესრიგის, სახელმწიფო უსაფრთხოების, სხვა ლეგიტიმური კონსტიტუციური მიზნების დაცვა და, შედეგად, ადამიანის უფლებების და თავისუფლებების დარღვევის თავიდან აცილება, პრევენცია.“ თუმცა, როგორც საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო მიუთითებს, ამავდროულად, „სახელმწიფოს პასუხისმგებლობის ტვირთი ძალიან მაღალია ამ ინსტრუმენტის მიზნობრივად გამოყენებისთვის, რადგან ის (ინსტრუმენტი) თავად არ აღმოჩნდეს სახელმწიფოს ხელთ იმ სიკეთეების დარღვევის წყაროდ, რომელთა დასაცავადაც მისი გამოყენების კონსტიტუციური ვალდებულება აქვს ხელისუფლებას. ამ პროცესში სახელმწიფოს ევალება ადამიანისთვის, საზოგადოებისთვის, სახელმწიფოსთვის საფრთხის შემქმნელი რისკების სწორად შეფასება, პროგნოზირება, რეალური საფრთხეების ობიექტურად აწონვა და მათ ასაცილებლად ან გასანეიტრალებლად გონივრული, უკიდურესად აუცილებელი, ამასთან, საკმარისი ღონისძიებების გამოყენება“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის 201 5 წლის 24 ოქტომბრის გადაწყვეტილება №1/4/592 საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ბექა წიქარიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 32). 

ხელისუფლების მიხედულობის ფარგლების ზღვარს სწორედ კონსტიტუციური პრინციპები და ადამიანის ძირითადი უფლებები და თავისუფლებები წარმოადგენს. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ არაერთ გადაწყვეტილებაში აღნიშნა, რომ „დემოკრატიული და სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპები ... ავალდებულებენ ხელისუფლებას, შეიზღუდოს კონსტიტუციური წყობით, რაც გულისხმობს იმას, რომ ხელისუფლების არცერთ შტოს არა აქვს უფლება, იმოქმედოს მხოლოდ მიზანშეწონილობის, პოლიტიკური აუცილებლობის ან სხვა მოტივაციის საფუძველზე. ხელისუფლება უნდა ეყრდნობოდეს კონსტიტუციას, კანონს და მთლიანად სამართალს. მხოლოდ ასე იქმნება სამართლიანი მართლწესრიგი, რომლის გარეშეც ვერ შედგება დემოკრატიული და სამართლებრივი სახელმწიფო“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 26 დეკემბრის №1/3/407 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია და საქართველოს მოქალაქე ეკატერინე ლომთათიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 2). აქედან გამომდინარე, „სახელმწიფოს მიხედულების ფარგლები ვერ იქნება უსაზღვრო. როგორი სერიოზულიც არ უნდა იყოს სახელმწიფოს მოტივაცია და რაოდენ მნიშვნელოვანი სიკეთეების დასაცავად არ უნდა იღებდეს კონკრეტულ რეგულაციას, ის არ თავისუფლდება პასუხისმგებლობისგან, იმოქმედოს მკაცრად კონსტიტუციით დადგენილ ფარგლებში და უპირობოდ შეიბოჭოს ადამიანის ფუნდამენტური უფლებებით. დემოკრატიულ და სამართლებრივ სახელმწიფოში არ არსებობს მიზანი, ინტერესი, ადამიანის უფლებების დაცვის უმთავრესი მიზნის ჩათვლით, რომლის საპირწონედ სახელმწიფო აღიჭურვება ლეგიტიმური უფლებით, დაარღვიოს თუნდაც ერთეული პირების თავისუფლების უფლება (ესა თუ ის უფლება)“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის 2015 წლის 24 ოქტომბრის გადაწყვეტილება №1/4/592 საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ბექა წიქარიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 33).

ამ შემთხვევაშიც, სახელმწიფოს მხრიდან სისხლისსამართოებრივი დევნის განხორციელების თვითნებურად, სრულიად სხვა მიზნებისათვის გამოყენების წინააღმდეგ მიმართულ სამართლებრივ საშუალებას კონსტიტუცია აყალიბებს. „დემოკრატიის გადარჩენას და შენარჩუნებას ხელს უწყობენ სწორედ კონსტიტუციური მექანიზმები, რომლებიც აბალანსებენ პოლიტიკურ ხელისუფლებას, ზღვარს უდებენ მის ძალაუფლებას, ხელს უშლიან მის თვითნებობას, ანეიტრალებენ ძალაუფლების ბოროტად გამოყენების რისკებს“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის 201 5 წლის 24 ოქტომბრის გადაწყვეტილება №1/4/592 საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ბექა წიქარიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 35).

სახელმწიფოს მხრიდან თვითნებობის საფრთხეებზე და იმ კონსტიტუციურ მექანიზმებზე, რასაც საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს დამკვიდრებული პრაქტიკით საქართველოს კონსტიტუცია ითვალისწინებს, ზემოთ უკვე მივუთითეთ (კონსტიტუციური სარჩელის 1.3 პუნქტი). თუმცა, განსახილველ შემთხვევაში, განსაკუთრებულ მნიშვნელობას იძენს სახელმწიფოს მხრიდან თვითნებობის იმგვარი შემთხვევები, რაც შერჩევითი მართლმსაჯულების, პოლიტიკურად მოტივირებული სისხლისსამართლებრივი დევნისა და ანგარიშსწორების ფორმებში ვლინდება.

პროკურორისთვის გარკვეული დისკრეციული უფლებამოსილების მინიჭებას არც ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლო უარყოფს. თუმცა, ბუნებრივია, რომ პროკურორისთვის მინიჭებული დისკრეციული უფლებამოსილება ვერ იქნება უკიდეგანო და ზღვარგადასული. ევროპული სასამართლო მართალია „აღიარებს იმ ფაქტს, რომ პროკურორს გააჩნია გარკვეული დისკრეცია, როდესაც ის აფასებს მტკიცებულებებს და იღებს გადაწყვეტილებას ბრალის წარდგენასთან დაკავშირებით“, თუმცა, არაერთ საქმეში სასამართლომ კონვენციის მიზნებისთვის დარღვევად მიიჩნია, მაგალითად შემთხვევა, როდესაც სისხლისსამართლებრივი დევნის ოთხჯერ შეწყვეტა მოხდა იდენტური საფუძვლებით, მიუხედავად იმისა, რომ სასამართლომ არ მოიწონა პროკურატურის ქმედება და პირდაპირ მიუთითა, რომ არსებობდა ბრალდებულის სასამართლოს წინაშე წარდგენის საფუძვლები (ის, მაგ.: Biser Kostov v. Bulgaria, § 83).

იგივე შეიძლება ითქვას ამერიკული სასამართლოების პრაქტიკაზე. ამერიკულ სამართალში „შერჩევითი სისხლისსამართლებრივი დევნა“ წარმოადგენს ბრალდებულის ერთ-ერთ დაცვით უფლებას, რა დროსაც, ამერიკული სასამართლოები, მათ შორის, ამერიკის შეერთებული შტატების უზენაესი სასამართლო ხელმძღვანელობენ კონსტიტუციის მე-5 და მე-14 შესწორებებით. ჯერ კიდევ 1886 წლის გადაწყვეტილებით უზენაესმა სასამართლომ არაკონსტიტუციურად ცნო დადგენილება, რომელიც კრძალავდა სამრეცხაოების მოწყობას ხის შენობებში, თუმცა, მისი აღსრულება ხდებოდა მხოლოდ ჩინური წარმოშობის პირთა მიმართ“ (Yick Wo v. Hopkins, 118 U.S.). ამერიკული სამართლის მიხედვით, თანასწორობის პრინციპი დარღვეულად ჩაითვლება, თუ არსებობს შეგნებული დისკრიმინაციის განზრახვის და დისკრიმინაციული ეფექტის მტკიცებულება (United States Petitioner v. Christopher Lee Armstrong et al. 134 L.Ed. 2d 687 1996). მართალია, პროკურორის დისკრეციული უფლებამოსილება, ზოგადად, დასაშვებად არის მიჩნეული, თუმცა, სასამართლოები აღიარებენ, რომ პროკურორის დისკრეციული უფლებამოსილების განხორციელებისას არსებობს ძალაუფლების ბოროტად გამოყენების შესაძლებლობა (Oyler v. Boyles, 368 U.S. 448 (1962)). შესაბამისად, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, მე-5 და მე-14 შესწორებები ზღუდავენ პროკურორის დისკრეციული დევნის უფლებამოსილებას. სასამართლო პრაქტიკის თანახმად, „სისხლის სამართლის კანონების აღსრულებისას შერჩევითობა . . . ექვემდებარება კონსტიტუციურ შეზღუდვებს“ (Wayte v. United States, 470 U.S. 598 (1985)). სხვადასხვა დისკრიმინაციულ ელემენტებს შორის, ამერიკული სასამართლოები პოლიტიკური ნიშნით დისკრიმინაციაზეც მიუთითებენ, რაც იმთავითვე დაუშვებლად არის მიჩნეული. როგორც გადაწყვეტილებებშია მითითებული: „პოლიტიკური კუთვნილება შერჩევითი სისხლისსამართლებრივი დევნის დაუშვებელი საფუძველია“ (United States v. Jacobs, 4 F.3d 603, 605 (8^th Cir. 1993)), „ნათელია, რომ აღმსრულებელ ხელისუფლებას არ შეუძლია შერჩევითად აღასრულოს კანონი ისე, რომ დევნა განახორციელოს მხოლოდ რესპუბლიკელების, ან მხოლოდ თეთრკანიანების, ან მხოლოდ სამხრეთელების მიმართ” (United States v. Schmucker, 721 F.2d) 1046 (6th Cir. 1983)), „პროკურორის გადაწყვეტილებებები დაფუძნებული ბრალდებულის რომელიმე პოლიტიკური პარტიის წევრობაზე თვითნებურ კლასიფიკაციას წარმოადგენს” (United States v. Torquato, 602 F.2d 569 (3d Cir. 1979)).

ამერიკულ სამართალში, პროკურორი არ მიიჩნევა პროცესის მხოლოდ ერთ-ერთ მხარედ, რომელსაც სისხლისსამართლებრივი დევნის ფუნქცია აკისრია. როგორც ამერიკის უზენაესმა სასამართლომ მიუთითა, ამერიკელი პროკურორის ინტერესს არ წარმოადგენს საქმის მოგება, არამედ ის რომ მართლმსაჯულება აღსრულდეს (Berger v. United States, 292 U.S. 78, 88 (1935)).

2.5. სადავო ნორმის შეუსაბამობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლით და მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტით დადგენილ პრინციპებთან

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო მიუთითებს, რომ საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლი „ადგენს კანონის წინაშე თანასწორობის ფუნდამენტურ კონსტიტუციურ პრინციპს. მისი მიზანია, არ დაუშვას არსებითად თანასწორის უთანასწოროდ მოპყრობა ან პირიქით“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მეორე კოლეგიის 2011 წლის 18 მარტის გადაწყვეტილება №2/1/473 საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ბიჭიკო ჭონქაძე და სხვები საქართველოს ენერგეტიკის მინისტრის წინააღმდეგ”, II, 1).

ამავე დროს, საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლის მიზანია „ანალოგიურ, მსგავს, საგნობრივად თანასწორ გარემოებებში მყოფ პირებს სახელმწიფო მოეპყროს ერთნაირად, არ დაუშვას არსებითად თანასწორის განხილვა უთანასწოროდ და პირიქით” (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2008 წლის 31 მარტის გადაწყვეტილება №2/1-392 საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე შოთა ბერიძე და სხვები საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”; საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2010 წლის 27 დეკემბრის გადაწყვეტილება №1/1/493 საქმეზე „მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებები: „ახალი მემარჯვენეები” და „საქართველოს კონსერვატიული პარტია” საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”; საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2011 წლის 22 დეკემბრის გადაწყვეტილება №1/1/477 საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”).

საქართველოს კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტი მოითხოვს, რომ „დადგენილება ბრალდებულის სახით პირის პასუხისგებაში მიცემის შესახებ“ და „საბრალდებო დასკვნა“ უნდა ემყარებოდეს „მხოლოდ უტყუარ მტკიცებულებებს“.

სადავო ნორმები ხელყოფენ საქართველოს კონსტიტუციის აღნიშნული დებულებებით დადგენილ პრინციპებს. მართალია, საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის სადავო მე-16 მუხლი მიუთითებს, რომ პროკურორი, სისხლისსამართლებრივი დევნის ფარგლებში „ხელმძღვანელობს საჯარო ინტერესით“, მე-17 მუხლის პირველი ნაწილი მიუთითებს პირის მიერ დანაშაულის ჩადენის თაობაზე „დასაბუთებულ ვარაუდზე“, თუმცა, 166-ე მუხლი არც ამგვარ ფორმალურ შეზღუდვას შეიცავს. ხოლო, 169-ე მუხლის მე-2 ნაწილი მხოლოდ პროკურორის მიერ „ბრალის წაყენებისთვის საკმარისი საფუძვლის არსებობას“ მოითხოვს. მიგვაჩნია, რომ სადავო ნორმები ერთობლიობაში უნდა იქნეს განხილული, ვინაიდან ყველა სადავო ნორმა ერთ სამართლებრივ მატერიას განეკუთვნება. სადავო ნორმის განმარტების ფარგლების განსაზღვრისას, განსაკუთრებით კი მაშინ, როდესაც საკითხი შეეხება საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის ნორმებს, არსებითი მნიშვნელობა ენიჭება სადავო ნორმების განმარტებას სხვა, მასთან არსებითი კავშირის მქონე ნორმებთან ერთად. საკონსტიტუციო სასამართლოს შეფასებით, „სადავო ნორმის კონსტიტუციურსამართლებრივი ანალიზისას შეუძლებელია მისი სრულყოფილი განმარტება საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის სხვა ნორმებისაგან იზოლირებულად, მით უმეტეს, თუ ეს ნორმები ორგანულ კავშირშია გასაჩივრებულ ნორმასთან“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 6 აპრილის №2/1/415 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 14).

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკის მიხედვით, „თუ ნორმა მოიცავს კონსტიტუციის საწინააღმდეგო შინაარსს, ის გარემოება, რომ ის დამოუკიდებლად (დამატებითი რეგულაციების გარეშე) პრაქტიკულად ვერ წარმოშობს სამართლებრივ ურთიერთობებს, მას კონსტიტუციურად ვერ აქცევს. ისევე როგორც, თუ ნორმა დამატებითი რეგულაციების გარეშე, ობიექტურად სამართლებრივ ურთიერთობას ვერ წარმოშობს, მაგრამ იმავდროულად, კონსტიტუციის საწინააღმდეგო რეგულირებას არ შეიცავს, დამატებითი რეგულაციების არარსებობა ან თუნდაც დამატებითი არაკონსტიტუციური რეგულაციების არსებობა მას არაკონსტიტუციურად ვერ აქცევს. მაშასადამე, ნორმის ქმედითუნარიანობის დამოკიდებულება სხვა ნორმების არსებობის აუცილებლობაზე, თავისთავად, არ არის არგუმენტი მისი არაკონსტიტუციურობის სამტკიცებლად, თუ თავად ამ ნორმაში არ არის კონსტიტუციის საწინააღმდეგო შინაარსი“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის 2010 წლის 27 დეკემბრის გადაწყვეტილება №1/1/493 საქმეზე „მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებები „ახალი მემარჯვენეები” და „საქართველოს კონსერვატიული პარტია” საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”, II, 16).

ამავდროულად, „კონსტიტუციური დავის ფარგლებში, საკონსტიტუციო სასამართლომ ... უნდა შეაფასოს, ნორმის განსაზღვრულობა არის კი იმ ხარისხის, რომ მისი გამოყენების საფუძველზე, ცალსახად გამოირიცხოს კონსტიტუციური უფლების დარღვევის თუნდაც ერთეული შემთხვევა. . . გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს შემდეგ გარემოებას: ნორმა, მისი შინაარსის, მისივე ტექსტის ადეკვატურად, სწორად წაკითხვისას და, შესაბამისად, გამოყენებისას, იწვევს თუ არა კონსტიტუციური უფლების დარღვევის საფრთხეს“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 26 დეკემბრის №1/3/407 გადაწყვეტილება საქმეზე ,,საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია და საქართველოს მოქალაქე – ეკატერინე ლომთათიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”). თუ ნორმა იძლევა გონივრულ საფუძველს მისი კონსტიტუციის საწინააღმდეგო შინაარსით წაკითხვისთვის, ის განჭვრეტადობის მოთხოვნებს ვერ პასუხობს და არაკონსტიტუციურად უნდა იქნეს ცნობილი, ხოლო „...თუ კეთილსინდისიერი განმარტების პირობებში შეუძლებელი იქნება ნორმის თვითნებური და ადამიანის უფლებებისათვის საზიანო გამოყენება, მაშინ ნორმა სავსებით დააკმაყოფილებს სამართლებრივი უსაფრთხოების მოთხოვნებს“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 26 ოქტომბრის №2/2/389 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე მაია ნათაძე და სხვები საქართველოს პარლამენტისა და საქართველოს პრეზიდენტის წინააღმდეგ“ II, 6).

მიგვაჩნია, რომ სადავო ნორმები, მათი განმარტების გზით, დასაშვებად მიიჩნევს, პროკურორის მიერ სისხლისსამართლებრივი დევნის დისკრეციული უფლებამოსილება განხორციელდეს არა „უტყუარი მტკიცებულებების“ საფუძველზე, არამედ პოლიტიკური თუ სხვა არალეგიტიმური კრიტერიუმებით, დისკრიმინაციულ საფუძველზე.

სადავო ნორმის კონსტიტუციურობის შეფასებისას მნიშვნელოვანია ასევე ის, თუ როგორ ხდება მისი გამოყენება პრაქტიკაში. საკონსტიტუციო სასამართლოს აზრით, „გადამოწმებას ექვემდებარება ხომ არ გამოიწვია ნორმის შინაარსსა და პრაქტიკაში მის გამოყენებას შორის განსხვავება ნორმის შეუსაბამობამ სამართლებრივი უსაფრთხოების მოთხოვნებთან. თუ კეთილსინდისიერი განმარტების პირობებში შეუძლებელი იქნება ნორმის თვითნებური და ადამიანის უფლებებისათვის საზიანო გამოყენება, მაშინ ნორმა სავსებით დააკმაყოფილებს სამართლებრივი უსაფრთხოების მოთხოვნებს“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 26 ოქტომბრის N2/2-389 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე მაია ნათაძე და სხვები საქართველოს პარლამენტისა და საქართველოს პრეზიდენტის წინააღმდეგ“ II, 6).

კონსტიტუციური მოსარჩელის მიმართ სისხლისსამართლებრივი დევნის წარმოებისას პოლიტიკური ნიშნით მიდგომას ადგილი აქვს ფაქტიურად მის ყველაზე საქმეზე:

შპს ,,თბილსერვის ჯგუფის“ ეპიზოდთან დაკავშირებით, რაზედაც გიორგი უგულავა ამჟამად იხდის სასჯელს:

1. სასამართლომ არ მისცა დაცვის მხარეს საშუალება დაკითხულიყო დაცვის მხარის მთავარი მოწმე მამუკა ახვლედიანი, რომელმაც საჯაროდ გავრცელებულ განცხადებაში ვრცლად აღწერა შპს ,,თბილსერვის ჯგუფის" საზოგადოებასთან ურთიერთობის განყოფილების შექმნისა და ამ განყოფილებაში „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ აქტივისტების დასაქმების ისტორია;

2. ბრალდების მხარის მთავარ მოწმე ტარიელ ხიზანეიშვილთან დაკავშირებით (რომელიც აცხადებს, რომ გიორგი უგულავას მითითებით, მან მოახდინა შპს ,,თბილსერვის ჯგუფის" საზოგადოებასთან ურთიერთობის განყოფილების შექმნისა და ამ განყოფილებაში „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ აქტივისტების დასაქმების ორგანიზება) პროკურორს არ გამოუტანია დადგენილება სისხლის სამართლის პასუხისგებაში არმიცემის თაობაზე და არც ბრალდებულად უცნია ამ დრომდე;

3. ბრალდების მხარის ერთერთ მთავარ მოწმე ნინო თევდორაძესთან დაკავშირებით (რომელიც აცხადებს, რომ ტარიელ ხიზანეიშვილის მითითებით, აქტიურად იყო ჩართული შპს ,,თბილსერვის ჯგუფის" საზოგადოებასთან ურთიერთობის განყოფილების შექმნისა და ამ განყოფილებაში „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ აქტივისტების დასაქმების პროცესში, რომ იყო ამ განყოფილების ხელმძღვანელი და იღებდა სოლიდური ოდენობის ხელფასს) პროკურორს არ გამოუტანია დადგენილება სისხლის სამართლის პასუხისგებაში არმიცემის თაობაზე და არც ბრალდებულად უცნია ამ დრომდე. მეტიც, ნინო თევდორაძე პროცესის მიმდინარეობის პერიოდში დასაქმდა ერთ-ერთ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირში (ს.ს.ი.პ. ,,ვეტერანთა საქმეების სახელმწიფო სამსახური"), რომლის ხელმძღვანელი თბილისის საკრებულოში ყოფილი დეპუტატი, ცენტრალური ხელისუფლების ცვლილების შემდგომ „ქართულ ოცნებაში“ გადასული ირაკლი შიხიაშვილია;

4. ბრალდების მხარის ერთ-ერთ მთავარ მოწმე გიორგი ხუჭუასთან დაკავშირებით (რომელიც იყო შპს ,,თბილსერვის ჯგუფის" დირექტორი საზოგადოებასთან ურთიერთობის განყოფილების შექმნისას (მისი ბრძანებით შეიქმნა აღნიშნული განყოფილება) და ადასტურებს ამ განყოფილების ფიქტიურობას) პროკურორს არ გამოუტანია დადგენილება სისხლის სამართლის პასუხისგებაში არმიცემის თაობაზე და არც ბრალდებულად უცნია ამ დრომდე;

5. ბრალდების მხარის ერთ-ერთ მთავარ მოწმე თორნიკე შიოლაშვილთან დაკავშირებით (რომელიც შპს ,,თბილსერვის ჯგუფის" დირექტორი იყო საზოგადოებასთან ურთიერთობის განყოფილების ფუნქციონირების პერიოდში და ადასტურებს ამ განყოფილების ფიქტიურობას) პროკურორს არ გამოუტანია დადგენილება სისხლის სამართლის პასუხისგებაში არმიცემის თაობაზე და არც ბრალდებულად უცნია ამ დრომდე.

საინტერესოა, რომ პროცესის მიმდინარეობისას კომპანიასთან, რომლის დირექტორი და 50%-იანი წილის მფლობელი თორნიკე შიოლაშვილია, თბილისის მერიამ ერთ პირთან მოლაპარაკების წესით გააფორმება მილიონამდე ლარის ღირებულების ხელშეკრულება.

6. მოსამართლე ლაშა ჩხიკვაძის განაჩენში პირდაპირაა მითითებული, რომ ,,სასამართლოს ასევე მიაჩნია, რომ საქმეში არსებული მტკიცებულებები, რომლებიც წარმოდგენილია ბრალდების მხარის მიერ და შეეხება მოცემული სისხლის სამართლის საქმეს, სავსებით იძლეოდა შესაძლებლობას, მინიმუმ დასმულიყო სხვა პირთა სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის საკითხიც, თუმცა, სასამართლო არ არის სისხლისსამართლებრივი დევნის ორგანო, აღნიშნული საკითხი გამოძიების ორგანოების კომპეტენციას განეკუთვნება და სასამართლო სისხლის სამართლის საქმეს განიხილავს იმ პირების მიმართ, ბრალდების იმ ფარგლებით და იმ მოცულობით, რა ფორმითაც სასამართლოშია წარმოდგენილი“ (2015 წლის 18 სექტემბრის განაჩენი, გვ. 102).

7. ზემოთ უკვე ვისაუბრეთ, რომ შპს ,,თბილსერვის ჯგუფის“ საშტატო ნუსხის დამტკიცების და ამ საწარმოსთვის თბილისის ბიუჯეტიდან თანხების გამოყოფის შესახებ გადაწყვეტილებებს იღებდნენ კოლეგიური ორგანოები თბილისის მთავრობა, თბილისის საკრებულო. არცერთი ამ ორგანოს წარმომადგენლის მიმართ არათუ სისხლისსამართლებრივი დევნის საკითხი არ დამდგარა, არამედ მათი უდიდესი ნაწილი ბრალდების მხარეს არც კი დაუკითხავს.

8. პოლიტიკური ნიშნით ადამიანების დასაქმებას ახდენს თავად „ქართული ოცნება“, რასაც საჯაროდ ადასტურებენ მაღალი თანამდებობის პირები:

თბილისის მოქმედმა მერმა დავით ნარმანიამ 2015 წლის 27 აპრილს საჯაროდ განაცხადა შემდეგი: ,,ადამიანები, რომლებიც თქვენ აქ ჩამოთვალეთ, არიან ჩვენი გუნდის წევრები. მე მათ ნაწილს ვიცნობ, ვინც ძალიან აქტიურად იყო ჩართული ჩვენთან ერთად წინასაარჩევნო პროცესებში, წინასაარჩევნო კამპანიაში და შესაბამისად იქნა მიღებული გადაწყვეტილება მათი ცალკეული მიმართულებით დანიშვნასთან დაკავშირებით. მე ვერ წარმომიდგენია, თუ არა გიორგი არეშიძე, ვინ შეიძლება ჩვენთან უხელმძღვანელოს ახალგაზრდულ მიმართულებას და სპორტს. გიორგის მე დიდი ხანია ვიცნობ, მე სხვა ალტერნატივა არც განმიხილავს, ვიცი მისი მიდგომები, მისი აქტიური ბრძოლა, მისი დამოკიდებულება ახალგაზრდულ პოლიტიკასა და სპორტთან მიმართებაში, ის არის ძალიან საღი გონების ადამიანი, რომელიც ყოველთვის იღებს ოპტიმალურ გადაწყვეტილებებს“.

საქართველოს ენერგეტიკის მინისტრმა, მთავრობის ვიცე-პრემიერმა და ამავდროულად პარტია „ქართული ოცნების“ გენერალურმა მდივანმა კახა კალაძემ 2014 წლის 20 თებერვალს განაცხადა: „დავიწყებთ კონფერენციების ჩატარებას, რათა ავირჩიოთ ახალი თავმჯდომარეები. გარკვეულ რაიონებში იყო პრობლემები, რადგან პარტიის რაიონული ორგანიზაციები საერთოდ არ გვქონდა. ამიტომ ყველა ის პიროვნება, ვინც ღირსეულად იბრძოდა და იდგა ჩვენს გვერდით, ამ პროცესში მონაწილეობას მიიღებს. სამომავლოდაც, ის ნიჰილიზმი, რომელიც იყო, გარკვეულწილად, ჩვენს მხარდამჭერებში დასაქმების მიმართულებით, ყველანაირი პრობლემა იქნება გადაწყვეტილი“

კონკურსის გარეშე სხვადასხვა უწყებებში, მათ შორის, თბილისის მერიაში, ინიშნებიან „ქართული ოცნების“ აქტივისტები. ამ ყველაფერთან დაკავშირებით კი სამართალდამცავ ორგანოებს გამოძიებაც კი არ დაუწყიათ.

„ქართული ოცნების“ მხრიდან ნეპოტიზმის აშკარა და დადასტურებული ფაქტები უამრავია, მაგ.:

თბილისის მერიის ადმინისტრაციის უფროსის მოადგილედ დაინიშნა პარლამენტის დეპუტატის ანი მიროტაძის და - თეა მიროტაძე;

თბილისის მერიის სპორტის, განათლებისა და ახალგაზრდულ საქმეთა სამსახურის უფროსად დანიშნული იყო საქართველოს ენერგეტიკის მინისტრის, ვიცე-პრემიერის კახი კალაძის ცოლის ძმა - გიორგი არეშიძე;

კახი კალაძის ცოლის ბიძა - ბესიკ ჭუმბურიძე დაინიშნა საბურთალოს რაიონში ერთ-ერთი მუნიციპალიტეტის უფროსად;

კახი კალაძის ცოლის დეიდაშვილი - ლუკა კანკავა იკავებს ვაკის რაიონის გამგებლის მოადგილის პოსტს;

პარლამენტის დეპუტატის კოალიცია „ქართული ოცნების“ წევრის გუგული მაღრაძის სიძე - ირაკლი ღურჭუმელია იკავებს თბილისის სატრანსპორტო კომპანიის ფინანსური დირექტორის პოსტს;

პარლამენტის დეპუტატის კოალიცია „ქართული ოცნების“ წევრის სოსო ჯაჭვლიანის ბიცოლა - ციური ჭანტურია დასაქმებულია თბილისის მერიის ტრანსპორტის საქალაქო სამსახურში;

თბილისის მერის დავით ნარმანიას ბიძაშვილის ქმარი - ნიკოლოზ ბასილაია დაინიშნა თბილისის მერიის უსაფრთხოების სამსახურში მერიის შენობის დაცვის უფროსად;

პარლამენტის დეპუტატის თამარ კორძაიას მეუღლე - ზაზა მენაბდე თბილისის მერიის დაქვემდებარებაში მყოფი შპს „სინათლის ქალაქის“ ერთ-ერთი განყოფილების უფროსის პოსტს იკავებს;

გიორგი უგულავას ბრალდების სისხლის სამართლის საქმეზე ბრალდების ერთ-ერთი ,,მორიგე“ მოწმის მერაბ რაფავას შვილი - ირაკლი რაფავა დაინიშნა სამგორის რაიონის გამგეობაში აპარატის უფროსად;

თბილისის ისნის რაიონის გამგებლის, ვახტანგ ქიზიყურაშვილის შვილი - ირაკლი ქიზიყურაშვილი დაინიშნა დიდუბის რაიონის გამგეობის ინფრასტრუქტურის განყოფილებაში;

თბილისის საკრებულოში კოალიცია „ქართული ოცნების“ დეპუტატის ჯაბა სამუშიას მეუღლე - ნინო გრძელიძე დასაქმებულია საბავშვო ბაგა-ბაღების სააგენტოში;

თბილისის საკრებულოში კოალიცია „ქართული ოცნების“ დეპუტატის ნუგზარ მალაღურაძის ცოლისძმა - ვასილ ბექაური დაინიშნა ნაძალადევის მუნიციპალიტეტის თავმჯდომარედ;

თბილისის საკრებულოში კოალიცია „ქართული ოცნების“ დეპუტატის დავით ჭელიძის ძმის შვილი - ჯაბა ჭელიძე დასაქმებულია ნაძალადევის რაიონის გამგეობის სამხედრო განყოფილებაში;

თბილისის საკრებულოში კოალიცია „ქართული ოცნების“ დეპუტატის თარაშ შურღაიას ბიძა - ალექსანდრე ავთანდილაშვილი იკავებს დიდუბის რაიონის გამგეობის განყოფილების უფროსის პოსტს;

თბილისის ნაძალადევის რაიონის გამგებლის ზაზა გაბუნიას ცოლის ძმა - გიორგი შავლაძე დასაქმებულია ჩუღურეთის რაიონის გამგეობაში;

კოალიცია „ქართული ოცნების“ აქტიური მხარდამჭერის კოკა ყანდიაშვილის ყოფილი მეუღლე - ნონა ყანდიაშვილი დასაქმებულია მერიის საზოგადოებასთან ურთიერთობის სამსახურში.

 

2012 წლის 1 ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ საქართველოს ხელისუფლებაში მოსული კოალიცია „ქართული ოცნების“ მმართველობის საწყის პერიოდშივე ადგილი ჰქონდა პოლიტიკური ნიშნით საჯარო სამსახურიდან ადამიანთა გათავისუფლებას და ასევე პოლიტიკური ნიშნით საჯარო სამსახურებში ადამიანთა დასაქმებას ყოველგვარი კონკურსის გარეშე. აღნიშნულთან დაკავშირებით არასამთავრობო ორგანიზაცია საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველოს მიერ მომზადებული იქნა ანგარიში ,,საკადრო პოლიტიკა საჯარო სამსახურში 2012 წლის საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ პერიოდში“, რომლის მიხედვითაც 2012 წლის 20 ოქტომბრიდან 2013 წლის 1 მარტამდე პერიოდში საჯარო სამსახურიდან 5149 თანამშრომელი გათავისუფლდა. მათგან 2330-მა (გათავისუფლებულთა საერთო რაოდენობის დაახლოებით 45%) საკუთარი განცხადების საფუძველზე დატოვა თანამდებობა. გარდა ამისა, იმ საჯარო უწყებებიდან, რომლებმაც საშტატო ნუსხები წარმოადგინეს, საერთო ჯამში თანამშრომელთა 11% გაათავისუფლეს. იმ გარემოების გათვალისწინებით, რომ, NDI-ს გამოკითხვების მიხედვით, ქვეყანაში უმუშევრობა წლების განმავლობაში ნომერ პირველ პრობლემად არის მიჩნეული, ნამდვილად გასაკვირია საკუთარი ინიციატივით სამსახურიდან ამდენი თანამშრომლის წასვლა. გარდა ამისა, როგორც წესი, ცივილიზებულ ქვეყნებში პოლიტიკური ამინდის ცვალებადობა საჯარო სამსახურის მინიმუმ საშუალო და ქვედა დონეებზე ნაკლებად მოქმედებს და ეს რგოლები ხელისუფლების ცვლილების შემდეგაც ძირითადად სტაბილურობას ინარჩუნებენ. თუ იმასაც გავითვალისწინებთ, რომ საპარლამენტო არჩევნების შედეგად ხელისუფლება მხოლოდ ცენტრალურ დონეზე უნდა შეცვლილიყო, კიდევ უფრო გაუგებარი გახდება ადგილობრივი თვითმმართველობის დონეზე მიმდინარე სერიოზული საკადრო გადაადგილებები. როგორც კვლევამ აჩვენა, ხშირ შემთხვევაში ხელმძღვანელები თანამშრომლებს მეგობრული რჩევით თუ მუქარით აიძულებდნენ სამსახურიდან წასვლის შესახებ განცხადებების დაწერას. ამაზე ბევრი რესპონდენტი, როგორც ცენტრალური, ისე ადგილობრივი ხელისუფლების დონეზე, ღიად საუბრობდა. ამის თვალსაჩინო მაგალითია თავდაცვის სამინისტრო, სადაც რამდენიმე დეპარტამენტის უფროსისა და სხვა თანამშრომლების დათხოვნის მიზნით უკანონო მეთოდები გამოიყენეს. ამ ტენდენციას ადასტურებს მასმედიით გავრცელებული ბევრი სიუჟეტი, სტატია თუ სხვა მასალა.

 

რაც შეეხება სამსახურში ახალი თანამშრომლების მიღების პრაქტიკას, მოპოვებული ინფორმაციით, საანგარიშო პერიოდში ცენტრალური და ადგილობრივი ხელისუფლებების საჯარო დაწესებულებებში თანამდებობაზე სულ 6557 მოხელე დაინიშნა. მათგან მხოლოდ 257 (4%) შეირჩა კონკურსის წესით. კონკურსის გარეშე სამსახურში ახალი თანამშრომლების აყვანა თვალსაჩინო მანკიერი ტენდენცია იყო, რომელიც, მცირე გამონაკლისების გარდა, ყველა საჯარო დაწესებულებას ახასიათებდა. ამ შეთხვევაში დაწესებულებები „საჯარო სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონში არსებული პრობლემებით სარგებლობდნენ და თავს არიდებდნენ კონკურსის ჩატარებას, რაც, თავის მხრივ, თანამშრომლების ნათესაური, მეგობრული, პარტიული თუ სხვა დისკრიმინაციული ნიშნით აყვანის დიდ შესაძლებლობას იძლეოდა. კონკურსის ჩატარების დროსაც საკმაოდ ბევრი ხარვეზი გამოვლინდა. ხშირად საჯარო მოსამსახურეთა შერჩევის მეთოდად არ გამოიყენებოდა წერილობითი ტესტები და გადაწყვეტილებები მხოლოდ ისეთი ინტერვიუების საფუძველზე მიიღებოდა, რომლებშიც არაკვალიფიციური და არალევანტური კითხვები ისმებოდა. საკონკურსო კომისიებიც ხშირ შემთხვევაში არასათანადო კადრებით იყო დაკომპლექტებული. ეს ყველაფერი, რა თქმა უნდა, კონკურსის ობიექტურად ჩატარებას და მის შედეგებს საეჭვოს ხდიდა. კიდევ ერთი პრობლემა იყო თანამდებობაზე უკანონო დანიშვნის შემთხვევების სიმრავლე. ხშირად ადამიანებს კონკურსის გარეშე, პირდაპირ ნიშნავდნენ ვაკანტურ თანამდებობებზე, არადა ეს ვაკანსიები, კანონის მიხედვით, მხოლოდ კონკურსის წესით უნდა შევსებულიყო. ასეთი ფაქტები მოხდა გურჯაანის, დედოფლისწყაროსა და საჩხერის მუნიციპალიტეტების გამგებლების დანიშვნისას. გარდა ამისა, იყო შემთხვევები, როდესაც ადამიანებს თანამდებობაზე კონკურსის გარეშე, გამოსაცდელი ვადით ნიშნავდნენ, რაც ასევე „საჯარო სამსახურის შესახებ“ საქართველოს კანონის უხეში დარღვევაა. და ბოლოს, კიდევ ერთი უარყოფითი ტენდენცია, რომელიც ადგილობრივი ხელისუფლების ორგანოებში გამოიკვეთა, იყო ის, რომ საკმაოდ ბევრი შტატგარეშე მოსამსახურე დაინიშნა, რაც საჯარო სამსახურის სტაბილურობას კიდევ უფრო ამცირებს.

 

ე.წ. რიყის ეპიზოდთან დაკავშირებით, რაზედაც გიორგი უგულავა ამჟამად გამართლებულია, გიორგი უგულავას ბრალად ედებოდა სამსახურებრივი მდგომარეობის გამოყენებით დიდი ოდენობით სხვისი ნივთის მართლსაწინააღმდეგო გაფლანგვა, რაც გამოიხატებოდა 2009 წლის დეკემბერში თბილისში მდებარე რიყის 43 350 კვ.მ. მიწის ნაკვეთის გამოსყიდვაში ა(ა)იპ -„თბილისის განვითარების ფონდის“ მიერ 17 მილიონ აშშ დოლარად.

ამ შემთხვევაშიც პროკურატურა კონსტიტუციური მოსარჩელის მიმართ ახორციელებდა შერჩევით სისხლისსამართლებრივ დევნას, რამდენადაც შპს ,,ახალ რიყესგან“ ქონების გამოსასყიდი თანხა ა(ა)იპ ,,ძველი თბილისის რეაბილიტაციისა და განვითარების ფონდს“ გამოეყო საქართველოს კანონმდებლობის მოთხოვნათა სრული დაცვით. შპს ,,ახალ რიყესგან“ ა(ა)იპ - ,,ძველი თბილისის რეაბილიტაციისა და განვითარების ფონდის“ მიერ რიყის ტერიტორიის გამოსყიდვის პროცესში ჩართული იყო უმაღლესი აღმასრულებელი კოლეგიური ორგანო - საქართველოს მთავრობა, უმაღლესი საკანონმდებლო ორგანო - საქართველოს პარლამენტი, ადგილობრივი თვითმმართველობის უმაღლესი წარმომადგენლობითი კოლეგიური ორგანო - თბილისის საკრებულო, ადგილობრივი თვითმმართველობის უმაღლესი კოლეგიური აღმასრულებელი ორგანო - თბილისის მთავრობა, ა(ა)იპ - ,,ძველი თბილისის რეაბილიტაციისა და განვითარების ფონდის“ უმაღლესი მმართველობითი კოლეგიური ორგანო - ფონდის გამგეობა; გადაწყვეტილებათა მიღების პროცესში ჩართული პირები მოწმის სახით დაკითხვისას აცხადებდნენ, რომ გიორგი უგულავას ა(ა)იპ - ,,ძველი თბილისის რეაბილიტაციისა და განვითარების ფონდის“ მიერ შპს ,,ახალ რიყესგან“ რიყის ტერიტორიის გამოსყიდვის პროცესში არც ინიციატივა გამოუჩენია და არც ეს საკითხი გადაუწყვეტია.

ამ ფონზე კი რიყის ტერიტორიის გამოსყიდვის პროცესში უშუალოდ ჩართული პირი მამუკა ახვლედიანი პასუხისგებაში მიცემული არ ყოფილა, პასუხისგებაში მიცემული არ ყოფილან რიყის ტერიტორიის გამოსყიდვის თაობაზე საბოლოო გადაწყვეტილების მიმღები პირები ააიპ - „ძველი თბილისის განვითარებისა და რეაბილიტაციის ფონდის“ გამგეობის წევრები.

ა(ა)იპ - ,,თბილისის განვითარების ფონდის“ ეპიზოდთან დაკავშირებით, როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, დავით ალავიძე, დავით ავალიანი, ალექსო თაბუაშვილი, დიმიტრი ჩხეიძე, გიორგი საბანაძე ბრალდებულად ცნობილ იქნენ 2013 წლის ივნისში, გიორგი უგულავა კი მხოლოდ ნახევარი წლის შემდეგ 2013 წლის 18 დეკემბერს, რაც ემსახურებოდა თბილისის მერის თანამდებობიდან მისი გადაყენებისა და აღკვეთის ღონისძიებად პატიმრობის შეფარდების მიზნებს.

მოცემულ საქმეზე პროკურატურის მხრიდან შერჩევითი სისხლის სამართლებრივი დევნის წარმოებაზე მეტყველებს ის გარემოებაც, რომ გიორგი უგულავას წინააღმდეგ ჩვენების მიმცემი პირები ტარიელ ხიზანეიშვილი, ნინო თევდორაძე, ლევან ტალახაძე, გიორგი გოდაბრელიძე, მერაბ რაფავა სისხლის სამართლის პასუხისგებაში მიცემული არ ყოფილან, მაშინ როდესაც თავიანთ ჩვენებებში აცხადებნენ, რომ იცოდნენ ა(ა)იპ - „თბილისის განვითარების ფონდის“ სახსრებით „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ აქტივისტების დაფინანსების შესახებ. აღსანიშნავია, რომ ტარიელ ხიზანეიშვილი, ნინო თევდორაძე, ლევან ტალახაძე, მერაბ რაფავა პროკურატურის მხრიდან გიორგი უგულავას წინააღმდეგ გამოყენებული იყვნენ ასევე შპს „თბილსერვის ჯგუფის“ ეპიზოდზე.

ამასთან, როგორც ზემოთ უკვე მივუთითეთ, ა(ა)იპ - „თბილისის განვითარების ფონდისთვის“ თბილისის ბიუჯეტიდან თანხების გამოყოფის შესახებ გადაწყვეტილებებს იღებდნენ კოლეგიური ორგანოები თბილისის მთავრობა, თბილისის საკრებულო. არცერთი ამ ორგანოს წარმომადგენლის მიმართ არათუ სისხლისსამართლებრივი დევნის საკითხი არ დამდგარა, არამედ მათი უდიდესი ნაწილი ბრალდების მხარეს არც კი დაუკითხავს. ასევე პასუხისგებაში მიცემული არ არიან ა(ა)იპ - „თბილისის განვითარების ფონდის“ გამგეობის წევრები.

ე.წ. უკანონო შემოსავლის ლეგალიზაციის ეპიზოდთან დაკავშირებით, ბრალდება ეხება ორ არარეზიდენტ კომპანიას შორის ხელშეკრულების საფუძველზე განხორციელებულ საბანკო გადარიცხვებს, რაშიც გიორგი უგულავას რაიმე მონაწილეობა მიღებული არ აქვს, მეტიც, თავად ამ გადარიცხვებშიც არაფერია დანაშაულებრივი: არ არსებობს ქმედების ამ დანაშაულად კვალიფიკაციისთვის აუცილებელი კონსტიტუციური ელემენტი - უკანონო ქონება. ფულადი თანხა, რომლის ლეგალიზაციაც ბრალად აქვს გიორგი უგულავას წარდგენილი, მოპოვებული იყო აბსოლუტურად ლეგალურად და გამჭვირვალედ. საქმეში წარმოდგენილი არცერთი წერილობითი მტკიცებულებით არ დასტურდება, რომ გიორგი უგულავა რაიმე ფორმით დაკავშირებული იყო კომპანიის ანგარიშზე თანხის ჩარიცხვასთან ან კომპანიებს შორის ხელშეკრულების გაფორმებასთან, ან ამ კომპანიათა საბანკო ანგარიშებიდან თანხების გადარიცხვასთან.

შესაბამისად, არავითარი მტკიცებულება არ არის წარმოდგენილი, რაც დაადასტურებდა, რომ გიორგი უგულავას გააჩნდა მიზანი და მოტივაცია, მოეხდინა უკანონო შემოსავლის ლეგალიზაცია. არამარტო ეროვნულ კანონმდებლობაში, არამედ ფულის გათეთრების საწინააღმდეგო ყველა საერთაშორისო შეთანხმებაში (ვენის, პალერმოს, სტრასბურგის კონვენციები) ხაზგასმითაა აღნიშნიშნული, რომ შემოსავლის გასათეთრებლად კონკრეტული მოქმედებების განხორციელებისას პირს წინასწარ შეცნობილი უნდა ჰქონდეს, რომ ქონება დანაშაულებრივი გზით არის მიღებული და მიზნად ისახავდეს მისთვის კანონიერი სახის მიცემას.

აღნიშნული ბრალდების წარდგენა ემსახურებოდა ერთადერთ მიზანს - გიორგი უგულავასთვის აღკვეთის ღონისძიებად პატიმრობის შეფარდებას, რაზეც ქვემოთ დეტალურად ვისაუბრებთ.

ე.წ. შპს ,,სიტი პარკის“ ეპიზოდთან დაკავშირებით, რაზედაც ამჟამად მიმდინარეობს საქმის განხილვა პირველი ინსტანციის სასამართლოში, პროკურატურა გიორგი უგულავას ბრალს სდებს უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენებაში, კერძოდ, თბილისის მერობის პერიოდში ,,საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 125-ე მუხლის მე-8 ნაწილითა და 125-ე სეკუნდა მუხლით გათვალისწინებულ შემთხვევაში საჯარიმო ქვითრის (ოქმის) ფორმის, მისი შევსების, ჩაბარების, წარმოებისა და აღრიცხვა-ანგარიშგების წესის დამტკიცების შესახებ“ 2009 წლის 11 თებერვალს გამოცემული ბრძანების ერთერთი რეკვიზიტის - ჯარიმის გადასახდელი სახაზინო კოდის არასწორ მითითებაში. არ შევეხებით ბრალდების აბსურდულობას, იმის დასადასტურებლად, რომ გიორგი უგულავას წინააღმდეგ მოცემული ბრალდების წარდგენა ემსახურებოდა ერთადერთ მიზანს - პოლიტიკური ნიშნით სისხლის სამართლებრივი დევნის წარმოებას და მისი თავისუფლების უკანონო შეზღუდვას, მოვიყვანთ ორ მკაფიო მტკიცებულებას:

თბილისის მერიის სატრასპორტო სამსახურის უფროსის გიორგი გურგენიძის 2016 წლის 01 მარტის წერილით ირკვევა, რომ ,,საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 125-ე მუხლის მე-8 ნაწილით და 125-ე სეკუნდა მუხლით გათვალისწინებულ შემთხვევაში საჯარიმო ქვითრის (ოქმის) ფორმის, მისი შევსების, ჩაბარების, წარმოებისა და აღრიცხვა-ანგარიშგების წესის დამტკიცების შესახებ“ ქალაქ თბილისის მერის 2009 წლის 11 თებერვლის N17 ბრძანება ძალადაკარგული არ არის;

თბილისის მერიის საფინანსო საქალაქო სამსახურის უფროსის ლევან თევზაძის 2016 წლის 01 მარტის წერილით კი ირკვევა, რომ ,,საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 125-ე მუხლის მე-8 ნაწილით და 125-ე სეკუნდა მუხლით გათვალისწინებულ შემთხვევაში საჯარიმო ქვითრის (ოქმის) ფორმის, მისი შევსების, ჩაბარების, წარმოებისა და აღრიცხვა-ანგარიშგების წესის დამტკიცების შესახებ“ ქალაქ თბილისის მერის 2009 წლის 11 თებერვლის განკარგულება წარმოადგენს ქ.თბილისის თვითმმართველ ერთეულსა და შპს ,,სი-ტი პარკს“ შორის თანხების განაწილების პროცესის შემადგენელ სამართლებრივ აქტს და მისი მიღებიდან დღემდე ახდენს გავლენას თანხების განაწილების პროცესზე.

ანუ გიორგი უგულავას მიერ კანონიერად განხორციელებული ქმედებების საფუძველზე გიორგი უგულავა ბრალდებულია, ხოლო ბრალდების საფუძვლად გამოყენებული სამართლებრივი აქტი, მიუხედავად გიორგი უგულავას ბრალდებისა, დღესაც ძალაშია შესაბამისი სამართლებრივი და ფინანსური შედეგებით.

ე.წ. მარნეულის ეპიზოდთან დაკავშირებით, რაზედაც ამჟამად მიმდინარეობს საქმის განხილვა პირველი ინსტანციის სასამართლოში, ბრალდება უკავშირდება არა სისხლისსამართლებრივად დასჯად ქმედებებს, არამედ პოლიტიკური პროტესტის გამოვლენის ლეგალურ ფორმებს. გიორგი უგულავასთვის მარნეულში 2014 წლის 05 ივნისს განვითარებულ მოვლენებზე ბრალდების წარდგენა კიდევ ერთხელ მიუთითებს, რომ მის მიმართ წარმოებს პოლიტიკურად მოტივირებული სისხლისსამართლებრივი დევნა და შერჩევითი მართლმსაჯულება. 2012 წლის საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ გამარჯვებული პოლიტიკური ძალის ლიდერების პირდაპირი თუ ფარული წაქეზებით ხდებოდა ბლოკირებები, შევარდნები ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებში, სამუშაო ინვენტარის მტვრევა, „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ ოფისების დაზიანება, „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ ლიდერების, წევრებისა და მხარდამჭერების ფიზიკური ანგარიშსწორება და ა.შ. არცერთ ამგვარ შემთხვევაზე ადეკვატური სამართლებრივი რეაგირება სამართალდამცავ ორგანოებს არ მოუხდენიათ, კერძოდ:

2014 წლის მაისში „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ ბანერების დაზიანების ფაქტთან დაკავშირებით ამ დრომდე დამნაშავე პირი არ გამოვლენილა;

„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ ცაგერის თემის საკრებულოს წევრობისათვის რეგისტრირებულ კანდიდატებზე სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის თანამშრომლების მხრიდან 2014 წლის მაისში განხორციელებულ იძულებასთან დაკავშირებით გამოძიებაც კი არ დაწყებულა;

დღემდე გამოუძიებელია „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ დმანისის საკრებულოს წევრობის კანდიდატებზე 2014 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნების მიმდინარეობისას განხორციელებული ზეწოლის ფაქტები, რის შემდეგაც „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ პარტიული სიით წარდგენილმა ოთხმა კანდიდატმა უარი განაცხადა არჩევნებში მონაწილეობაზე;

„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ დედოფლისწყაროს მუნიციპალიტეტის გამგებლობის კანდიდატად წარსადგენი ლევან ბაღაშვილის ძმის - მამუკა ბაღაშვილის წინააღმდეგ 2014 წელს ადგილი ჰქონდა უკანონო დაკავებისა და მტკიცებულებათა ფალსიფიკაციის მცდელობებს, რისთვისაც ამ დრომდე არავინ დასჯილა;

„ქართული ოცნების“ წარმომადგენლები ძალადობრივი მეთოდებით ცდილობდნენ ჩაეშალათ „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ წარმომადგენელთა საარჩევნო შეხვედრები, რასთან დაკავშირებითაც სამართალდამცავ ორგანოებს ფაქტიურად რეაგირება არ მოუხდენიათ;

ამ დრომდე გამოძიებული არ არის 2014 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნების მიმდინაროებისას „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ ზუგდიდის ორგანიზაციაზე ძალადობრივი თავდასხმის ფაქტი;

ამ დრომდე გამოძიებული არ არის 2014 წლის 28 მარტს „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ ცენტრალურ ოფისზე განხორციელებული ძალადობრივი თავდასხმის ფაქტი, რა დროსაც ფიზიკური დაზიანებები მიიღო „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ უსაფრთხოების სამსახურის თანამშრომელმა;

„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ წარმომადგენლებსა და ოფისებზე განხორციელებული ძალადობრივი თავდასხმების ფაქტებთან დაკავშირებით რიგ შემთხვევაში დაიწყეს გამოძიება და შემდეგ უსაფუძვლოდ შეწყვიტეს;

„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ წარმომადგენლებსა და ოფისებზე განხორციელებული ძალადობრივი თავდასხმების ფაქტებთან დაკავშირებით რიგ შემთხვევებში თავდამსხმელთა ქმედება დაკვალიფიცირდა ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევად, მაშინ როდესაც აშკარად იკვეთებოდა სისხლის სამართლის დანაშაულის ნიშნები;

2013 წლის 8 თებერვალს, ეროვნული ბიბლიოთეკის მიმდებარე ტერიტორიაზე, „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ წევრების, საქართველოს პარლამენტის დეპუტატების - ჩიორა თაქთაქიშვილისა და სერგო რატიანის, ასევე „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ აქტიური მხარდამჭერის გიგა ნასარიძის ჯანმრთელობის დაზიანების ფაქტზე დამნაშავეს პირობითი მსჯავრი განესაზღვრა.

„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ წევრის ზურაბ ჭიაბერაშვილის ჯანმრთელობის დაზიანების ფაქტზე სასამართლო დამნაშავის დაჯარიმებით შემოიფარგლა.

„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ წევრისა და საქართველოს პარლამენტის დეპუტატის გიორგი კანდელაკის ცემის ფაქტზე დამნაშავე დაჯარიმდა 1500 ლარით.

„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ წევრის ნუგზარ წიკლაურის მძღოლის - ანზორ პირსმისაშვილის ცემის ფაქტზე მოხდა ბრალდებულის განრიდება.

2014 წლის 31 მარტს მომხდარ ჯანმრთელობის დაზიანების ფაქტზე, სადაც დაზარალებულადაა ცნობილი „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ წევრი ნუგზარ წიკლაური, გამოძიება ამ დრომდე მიმდინარეობს და ბრალი არავის წარსდგენია. იგივე ვითარებაა 2015 წლის 21 დეკემბერს მომხდარ, „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ წევრ ლევან ბეჟაშვილის ცემის ფაქტთან დაკავშირებითაც. ამ საქმეზე ამ დრომდე არავინაა ბრალდებული და გამოძიება ჯერ კიდევ მიმდინარეობს.

ასევე 2014 წლის 28 მარტს „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ ცენტრალურ ოფისთან არსებული აბრის დაზიანების, ასევე „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ ცენტრალური ოფისის დაცვის თანამშრომლის - ელიზბარ წამალაძის ფიზიკური შეურაცხყოფის ფაქტზე საგამოძიებო მოქმედებები ამ დრომდე მიმდინარეობს და ამ დანაშაულისთვის ბრალი არავის წარდგენია.

2014 წლის 25 მარტს „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ ცენტრალური ოფისის ფასადის საღებავით დაზიანების ფაქტზე პირს ადმინისტრაციული წესით დაეკისრა ჯარიმა 200 ლარის ოდენობით.

2015 წლის 9 დეკემბერს „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ დედოფლისწყაროს რაიონული ორგანიზაციის ოფისის შენობისა და იქ არსებული მოძრავი ნივთების ცეცხლსასროლი იარაღით დაზიანების ფაქტზე ბრალი არავის წარდგენია და გამოძიება ამ დრომდე მიმდინარეობს;

„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ წევრის გიორგი ღვინიაშვილის ფიზიკური შეურაცხყოფის ფაქტზე ბრალი წარედგინა ერთ პირს, რომელსაც სასჯელის მხოლოდ ჯარიმა განესაზღვრა.

ქალაქ ცაგერში გიორგი უგულავასა და გიგა ბოკერიაზე სასურსათო პროდუქტების სროლისათვის, სასამართლომ კოალიცია „ქართული ოცნების“ მხარდამჭერებს შეუფარდა ადმინისტრაციული სახდელი და თითოეულს ჯარიმის სახით დააკისრა 100 ლარის გადახდა;

2014 წლის 27 მაისს ბოლნისის მუნიციპალიტეტში წინასაარჩევნო შეხვედრაზე „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ მიერ წარდგენილ მაჟორიტარობის კანდიდად მახალ ალიევს მიუვარდა ნასვამი პიროვნება და მასთან მოუვიდა სიტყვიერი შეურაცხყოფა - აღნიშნულთან დაკავშირებით საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრომ აღნიშნა, რომ ადგილი არ ჰქონია რაიმე სახის სამართალდარღვევას;

„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ მიერ თეთრიწყაროს თემის საკრებულოს წევრობის კანდიდატად წარდგენილ სვეტლანა ჯირაშვილის მეუღლის - გევორქ ჯირაშვილის მიმართ განხორციელებული მუქარისა და ზეწოლის ფაქტი ჯერ კიდევ გამოუძიებელია;

ბოლნისის რაიონის სოფელ ტალავერში „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობიდან“ საუბნო საარჩევნო კომისიის წევრზე მირზალი გასანოვზე „ქართული ოცნების“ მაჟორიტარობის კანდიდატის - ვაგიფ აშიროვის მხრიდან ფიზიკური და სიტყვიერი შეურაცხყოფისა და მობილური ტელეფონის წართმევასთან დაკავშირებით ეს უკანასკნელი ამ დრომდე არ დასჯილა;

ამ დრომდე არ დასჯილან 2014 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებში წარდგენილ კანდიდატებზე ემზარ ჯანაშვილზე, პაატა ნადირაშვილზე, ყურბან მამედოვზე, ნინო ჭონქაძეზე, გრიგოლ წურწუმიაზე, ჯამბულ ენდელაძესა და ზურაბ ზეინკლიშვილზე ზეწოლის განმახორციელებელი პირები.

„ქართული ოცნების“ ხელისუფლების პირობებში პოლიტიკური მოტივაციით ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებზე უკანონო ზეწოლის ფაქტებზე საუბრობდნენ არასამთავრობო ორგანიზაციათა წარმომადგენლებიც, სამართლიანი არჩევნების აღმასრულებელი დირექტორი, ნინო ლომჯარია: ,,2012 წლის 1 ოქტომბრიდან 2013 წლის 3 აგვისტომდე საქართველოს მასშტაბით გამგებელი 55 მუნიციპალიტეტში შეიცვალა, მათ შორის ცალკეულ მუნიციპალიტეტებში არაერთგზის. გამგებლების შესარჩევად კონკურსი მხოლოდ 19 მუნიციპალიტეტში გამოცხადდა, სხვა შემთხვევაში კი ისინი საკრებულომ დროებით მოვალეობის შემსრულებლად დანიშნა. „აღსანიშნავია, რომ ბოლო პერიოდში გამგებლების ცვლილებების მეორე ტალღა დაიწყო, რაც იმას ნიშნავს, რომ არჩევნების შემდგომ დანიშნული, ახალი გამგებლების იმპიჩმენტის პროცედურები არაერთ მუნიციპალიტეტში გაიმართა. ადგილი ჰქონდა იძულებასაც. 3 აგვისტოს შემდგომ, ანგარიშის გამოქვეყნებამდე, გამგებელი კიდევ 13 მუნიციპალიტეტში, საკრებულოს თავმჯდომარე სამ მუნიციპალიტეტში, ხოლო მერი ორ ქალაქში შეიცვალა.“ არასამთავრობო ორგანიზაციათა სამართლიანი არჩევნების მიერ 2013 წლის 17 სექტემბერს გამოქვეყნებულ იქნა აღნიშნულთან დაკავშირებით ვრცელი ანგარიში, სადაც მიმოხილულია პოლიტიკური დევნისა და შევიწროების აშკარა ფაქტები.

აღნიშნული შემთხვევები მკაფიოდ ადასტურებს, რომ „ქართული ოცნების“ ხელისუფლების პირობებში მიმდინარეობს შერჩევითი მართლმსაჯულება. „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“, მისი ლიდერების, წევრებისა და მხარდამჭერების წინააღმდეგ განხორციელებული აშკარად ძალადობრივი დანაშაულობების გამოძიება ან საერთოდ არ მიმდინარეობს ან მიმდინარებს ხელოვნურად არაეფექტურად. კონსტიტუციური მოსარჩელის შემთხვევაში კი პოლიტიკური პროტესტის დასაშვები ფორმები დანაშაულად გამოცხადდა, რისი ერთადერთი მოტივაციაც იყო აღკვეთის ღონისძიების სახით პატიმრობის გამოყენებისთვის ფსევდო-საფუძვლის შექმნა მაშინ, როდესაც გიორგი უგულავას ქმედება ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევასაც კი ნაკლებად წარმოადგენდა (იხ. საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდაღღვევათა კოდექსის 173-ე, 174-ე, 1741 მუხლები).

გიორგი უგულავა იყო „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ საარჩევნო შტაბის უფროსი 2014 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებში. მარნეულის საარჩევნო ოლქში იგეგმებოდა უკანონო ქმედებების განხორციელება, რომელთა ინსპირირება და დაგეგმვა ხელისუფლების წარმომადგენლებს უკავშირდებოდა. კერძოდ, მიღებული იქნა გადაწყვეტილება რეგისტრაციიდან მოეხსნათ „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ კანდიდატი აკმამედ იმამკულიევი. სამართლებრივი დასაბუთება, თუ რატომ იღებდნენ ამ გადაწყვეტილებას, იყო აბსურდული და წინააღმდეგობაში მოდიოდა საარჩევნო კოდექსის მოთხოვნებთან. აკმამედ იმამკულიევის კანდიდატობიდან მოხსნის შესახებ გადაწყვეტილების არაკანონიერება, შემდგომში დაადასტურა ადმინისტრაციულმა სასამართლომ, გააუქმა რა საარჩევნო კომისიის თავმჯდომარის გადაწყვეტილება. სასამართლომ თავისი გადაწყვეტილებით დაადასტურა, რომ გიორგი უგულავას პოლიტიკური მშვიდობიანი მოქმედებები იყო სამართლიანი. 2014 წლის 05 ივნისს მარნეულის საარჩევნო ოლქის თავმჯდომარემ იაკობ ასანიძემ მიიღო გადაწყვეტილება, გამოეცა განკარგულება აკმამედ იმამკულიევის რეგისტრაციიდან მოხსნის თაობაზე. „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ წარმომადგენლებმა მას აუხსნეს, რომ ეს იყო აშკარა კანონდარღვევა და წარუდგინეს შესაბამისი დოკუმენტაცია. დაახლოებით 16–17 საათისთვის მარნეულში ჩავიდნენ „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ ლიდერები ირმა ნადირაშვილი, გიორგი უგულავა, გოკა გაბაშვილი და სხვები. ისინი სასაუბროდ შევიდნენ საარჩევნო ოლქის თავმჯდომარესთან კაბინეტში და უხსნიდნენ, არ შეესრულებინა უკანონო დავალება. ამავე კაბინეტში იმყოფებოდნენ არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლები, ჟურნალისტები, ხოლო „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ მხარდამჭერები იმყოფებოდნენ შენობის გარეთ. ამ პროცესში ადგილზე მოვიდნენ პოლიციის თანამშრომლები.

გიორგი უგულავას არ მოუხდენია არანაირი ფიზიკური ან ფსიქიკური იძულება იაკობ ასანიძეზე. ის მოითხოვდა, რომ იაკობ ასანიძეს აეხსნა, თუ რა საფუძვლით იღებდა უკანონო გადაწყვეტილებას და მხარდამჭერებთან ერთად აპროტესტებდა აკმამედ იმამკულიევის წინააღმდეგ წარმოებულ ბინძურ და უსამართლო მოქმედებებს. ვიდეო ჩანაწერიდან ჩანს, რომ საოლქო საარჩევნო კომისიის თავმჯდომარის მიერ კაბინეტში ჰაერის უკმარისობაზე მითითებისას, გიორგი უგულავამ შეაღო ფანჯარა და წამალი შესთავაზა იაკობ ასანიძეს, რაც მოძალადის ქმედებებს ნამდვილად არ გავს.

გიორგი უგულავა და „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ სხვა ლიდერები არ აძლევდნენ საშუალებას იაკობ ასანიძეს „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ კანდიდატი უკანონოდ მოეხსნა რეგისტრაციიდან, რადგან მას სრულიად ლეგიტიმურად ჰქონდა პასიური საარჩევნო უფლების გამოყენების უფლება, რასაც საქართველოს კონსტიტუცია და საარჩევნო კოდექსი ადგენს. შესაბამისად, გიორგი უგულავა არათუ თვითონ არ არღვევდა კანონს, არამედ საარჩევნო ადმინისტრაციის წარმომადგენლებს მოუწოდებდა, რომ დაეცვათ კანონმდებლობა.

გიორგი უგულავას, „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ სხვა ლიდერებისა და მხარდამჭერების მიერ მარნეულის საარჩევნო ოლქის შენობის მიმდებარედ წარმოებულ პროტესტს საზოგადოებრივი წესრიგი არ დაურღვევია, პოლიტიკური პროტესტის ფარგლებს მათი ქმედებები არ გასცდენია და არც საარჩევნო ადმინისტრაციის საქმიანობა არ ყოფილა ამ პროტესტით პარალიზებული. მას შემდეგ, რაც ადგილზე პოლიციის თანამშრომელები მივიდნენ, აქციის მონაწილეებს არ გამოუვლენიათ რაიმე სახის აგრესია ან წინააღმდეგობა სამართალდამცველთა მიმართ.

საგულისხმოა, რომ მოცემულ ეპიზოდთან დაკავშირებით დაზარალებულადაც კი არ არის არავინ ცნობილი.

ასევე საგულისხმოა, რომ გიორგი უგულავა ბრალდებულია ჯგუფური მოქმედების ორგანიზებაში, მაგრამ არავინ მიუციათ სისხლისსამართლის პასუხისგებაში ჯგუფურ მოქმედებაში მონაწილეობისათვის.

ამავე ეპიზოდთან დაკავშირებით გიორგი უგულავას იძულების ბრალდებაც აქვს წარდგენილი, თითქოსდა საოლქო საარჩევნო კომისიის თავმჯდომარე იაკობ ასანიძე შეზღუდა მოქმედებებში. გიორგი უგულავასთან ერთად არაერთი ადამიანი იმყოფებოდა იმავე ოთახში, რომლებიც არ აძლევდნენ საშუალებას იაკობ ასანიძეს მიეღო უკანონო გადაწყვეტილება, მაგრამ მათი სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის საკითხი არ დასმულა.

შესაბამისად, ზემოთ მოყვანილი გარემოებები ცხადად მიუთითებენ იმაზე, რომ პროკურატურამ და სასამართლომ სადავო ნორმების განმარტების გზით ისინი გამოიყენეს იმისათვის, რომ დისკრიმინაციული სისხლისსამართლებრივი დევნა ეწარმოებინათ გიორგი უგულავას მიმართ, რათა უზრუნველყოთ მისი შემდგომი დაპატიმრება და ამ გზით მოეხდინათ მისი პოლიტიკური ნეიტრალიზება, პოლიტიკურ პროცესებიდან ჩამოშორება.

2012 წლის 1 ოქტომბერს გამართულ საპარლამეტო არჩევნებში გაიმარჯვა კოალიცია „ქართულმა ოცნებამ“, რომელმაც მოიპოვა უმრავლესობა საქართველოს პარლამენტში, რის შემდეგაც კოალიციის მიერ დაკომპლექტდა საქართველოს მთავრობა. არჩევნების შემდეგ უმოკლეს ვადაში დაიწყო სისხლისსამართლებრივი დევნა ყოფილი ხელისუფლების მაღალი თანამდებობის პირების, „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ ლიდერებისა და წევრების მიმართ. ბრალი წარედგინათ საქართველოს ყოფილ პრეზიდენტს მიხეილ სააკაშვილს, ყოფილ პრემიერ მინისტრსა და შინაგან საქმეთა ყოფილ მინისტრს ივანე მერაბიშვილს, იუსტიციის ყოფილ მინისტრს ზურაბ ადეიშვილს, თავდაცვის ყოფილ მინისტრებს ბაჩანა ახალაიასა და დავით კეზერაშვილს, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის ყოფილ მინისტრს ზურაბ ჭიაბერაშვილს და სხვა პირებს.

საქართველოს იმჟამინდელმა პრემიერ მინისტრმა ბიძინა ივანიშვილმა რამდენჯერმე განაცხადა, რომ იმ შემთხვევაში, თუ მიხეილ სააკაშვილი და „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ წევრები არ შეწყვეტდნენ ოპონირებას, გააგრძელებდნენ მათ კრიტიკას და საზოგადოებაში „სიცრუის ტირაჟირებას“, რიგები პროკურატურასთან გახდებოდა უფრო გრძელი და ისინი ამით გაინადგურებდნენ მომავალს.

გარდა ამისა, იუსტიციის მინისტრი თეა წულუკიანი პირდაპირ აცხადებდა, რომ „ისინი გააკეთებდნენ ყველაფერს იმისათვის, რომ ნაციონალური მოძრაობა გაენადგურებინათ“.

ამასთანავე, 2012 წლის 9 ნოემბერს, მოსარჩელე, საქართველოს მთავრობის სხდომაზე საჯაროდ დაუპირისპირდა მაშინდელ პრემიერ მინისტრს ბიძინა ივანიშვილს, რის შემდეგაც, 2012 წლის 10 ნოემბერს მოსარჩელის წინააღმდეგ დაიწყო გამოძიება. 2013 წლის 22 თებერვალს აღნიშნულ საქმეზე მოსარჩელეს ბრალი წარედგინა საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „დ“ ქვეპუნქტითა და მე-3 ნაწილის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტებით, აგრეთვე 194-ე მუხლის მე-3 ნაწილის „ა“ და „გ“ ქვეპუნქტებით, 182-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „დ“ ქვეპუნქტითა და მე-3 ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით (რიყის და თბილსერვისის ეპიზოდები).

კონსტიტუციური მოსარჩელის მიმართ ბრალდებების წაყენების და მისი დაკავების შემდგომ, მის მიმართ განხორციელებული პოლიტიკური ნიშნით დისკრიმინაციისა და დევნის შესახებ მიუთითებენ სხვადასხვა სახელმწიფოს წარმომადგენლები, ასევე საერთაშორისო და არასამთავრობო ორგანიზაციები და გავლენიანი პოლიტიკური ფიგურები. კერძოდ, გაეროს ადამიანის უფლებათა კომიტეტის განცხადებით, ყოფილ მოხელეთა მიმართ ბრალდებების რაოდენობა ანგარიშსწორებას ჰგავს.

2014 წლის 31 ივლისს ევროკავშირის უმაღლესი წარმომადგენლის, კეტრინ ეშტონის და გაფართოებისა და ევროპის სამეზობლო პოლიტიკის ევროკომისარის, შტეფან ფულეს მიერ გაკეთებულ განცხადებაში ნათქვამია, რომ სისხლისსამართლებრივი დევნა საქართველოში უნდა იყოს თავისუფალი პოლიტიკური მოტივებისაგან.

საყურადღებოა საქართველოში ევროკავშირის ელჩის ფილიპ დიმიტროვის განცხადება: „რასაკვირველია, არ გავაკეთებ განცხადებებზე კომენტარს – ადრეც მითქვამს, რომ ისინი უბრალოდ, ყურადღებით უნდა წაიკითხოთ. თუმცა, თუ ყველა ჩემდამი მეგობრულად განწყობილი მეზობელი მეუბნება, რომ ჩემი სახლიდან შემაწუხებელი სუნი გამოდის, არ დავიჟინებ, რომ ეს ახლახან ნაყიდი თაიგულის სურნელია”.

ამერიკელი სენატორების - ბენ კარდინის, ჯონ მაკკეინის, ჯინ შაჰინისა და ჯიმ რიშის მიერ გაკეთებულ ოფიციალურ განცხადებაში გამოთქმულია უკიდურესი შეშფოთება და იმედგაცრუება მიხეილ სააკაშვილისა და სხვა ოპოზიციური ლიდერების მიმართ ბრალის წარდგენის გამო. განცხადებაში ნათქვამია: „მართლმსაჯულების აღსრულება არ უნდა გახდეს პოლიტიკური შურისძიების იარაღი და ეროვნული განხეთქილების წყარო“.

ევროპის სახალხო პარტიის განცხადებაში ვკითხულობთ: „ოპოზიციონერი პოლიტიკოსების გასამართლება ევროპულ მიზნებთან წინააღმდეგობაში მოდის და საქართველოს ევროპას აშორებს [...] სასამართლო სისტემის პოლიტიზებით, საქართველოს ხელისუფლება ქვეყნის დემოკრატიას საფრთხის ქვეშ აგდებს“.

პოლონეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს განცხადებით: „პოლიტიკურ მეტოქეებთან ანგარიშსწორების არაჯანსაღი ატმოსფერო, რაც ბოლო პერიოდში შეიმჩნევა, ამ კონკრეტულ შემთხვევაში ზრდის შეშფოთებას, რომ პოლიტიკური შურისძიების მოთხოვნილება უარყოფით გავლენას მოახდენს პროცესის სამართლიანობასა და გამოძიების მიუკერძოებლობაზე, რამაც შესაძლოა სამართალს შერჩევითი ბუნება შესძინოს“.

ამასთან, 2014 წლის 4 ივლისს ევროკავშირმა გააკეთა სპეციალური განცხადება, რომლითაც შეშფოთება გამოთქვა გიორგი უგულავას დაკავებისა და მისი თანამდებობიდან გადაყენების გამო. განცხადებაში ნათქვამია, რომ გიორგი უგულავა იყო ოპოზიციური კანდიდატის საარჩევნო შტაბის ხელმძღვანელი და მისი დაკავება ეწინააღმდეგებოდა მორატორიუმს, რომელიც გამოცხადებული იყო პრემიერ მინისტრ ღარიბაშვილის მიერ. ევროკავშირმა აგრეთვე ხელისუფლებას მოუწოდა, რომ სისხლისსამართლებრივი პროცესები ყოფილიყო თავისუფალი პოლიტიკური ზეგავლენისაგან.

ხაზი უნდა გაესვას იმ გარემოებას, რომ 2014 წლის აპრილში პრემიერ მინისტრმა ირაკლი ღარიბაშვილმა წისაარჩევნო კამპანიაში ჩართული პირების დაკავებებთან დაკავშირებით მორატორიუმი გამოაცხადა. ირაკლი ღარიბაშვილმა სამართალდამცავებს მოუწოდა, თავი შეეკავებინათ იმ ადამიანების დაკავებისგან, რომლებიც წინასაარჩევნო კამპანიაში აქტიურად იყვნენ ჩართულნი. აღნიშნულ მორატორიუმს ხელი უნდა შეეწყო წინასაარჩევნო კამპანიის თანაბარ პირობებში წარმართვისათვის, თუმცა გიორგი უგულავას დაკავებით უხეშად დაირღვა მორატორიუმის მთავარი პრინციპები. ამ ფაქტთან მიმართებით იუსტიციის მინისტრმა ცინიკური განცხადება გააკეთა, რომ ხელისუფლებამ მორატორიუმიდან მხოლოდ ერთი გამონაკლისი დაუშვა (საარჩევნო შტაბის უფროსის მიმართ).

საარჩევნო მორატორიუმის აშკარა დარღვევად შეაფასეს გიორგი უგულავას დაკავება ადგილობრივმა არასამთავრობო ორგანიზაციებმა 2014 წლის 3 ივლისს გავრცელებულ განცხადებაში. მათი განმარტებით, როდესაც მორატორიუმი ცხადდება და ეს პოლიტიკური თუ სამართლებრივი თამაშის წესებად დგინდება, მაშინ მას სჭირდება დაცვა. პრემიერ მინისტრის განცხადების მიხედვით კი მორატორიუმი ვრცელდებოდა არა მხოლოდ კანდიდატებზე, არამედ, საარჩევნო პროცესში ჩართულ პირებზეც და ცხადია, პოლიტიკური სუბიექტის საარჩევნო შტაბის უფროსი იყო სწორედ ამ პროცესში ჩართული პირი.

2014 წლის 11 მარტის განცხადებაში ევროპის სახალხო პარტიის პრეზიდენტმა ჯოზეპ დაულმა გამოხატა შეშფოთება საქართველოში მიმდინარე პოლიტიკურად მოტივირებული მართლმსაჯულების გამო. აგრეთვე გიორგი უგულავას უფლებების დარღვევად შეაფასა მისი თანამდებობიდან გათავისუფლება ისე, რომ სასამართლოს არ ჩაუტარებია ზეპირი მოსმენა.

გარდა ამისა, შვედეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა კარლ ბილდტმა, გამოხატა მწუხარება საქართველოში მიმდინარე მოვლენების გამო. კერძოდ, მან აღნიშნა, რომ გიორგი უგულავას დაკავება ჩანს როგორ პოლიტიკურად მოტივირებულია, რაც ეწინააღმდეგება კანონის უზენაესობის პრინციპს.

მსგავსი შინაარსის განცხადებები გიორგი უგულავას დაკავების შესახებ აგრეთვე გააკეთეს ნატოს გენერალური მდივნის სპეციალურმა წარმომადგენელმა საქართველოში ჯეიმს აპატურაიმ, სენატორებმა რიჩმა, რუბიომ, შაჰინმა და მაკკეინმა (სენატორების წერილი ირაკლი ღარიბაშვილს, 2014 წლის პირველი აგვისტო).

თავის მხრივ, აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტმა და ევროსაბჭოს საპარლამენტო ასამბლეამ არაერთხელ გამოხატეს შეშფოთება საქართველოში პოლიტიკური ოპონენტების მიმართ მიმდინარე სისხლის სამართლის საქმეებზე და მოუწოდეს საქართველოს ხელისუფლებას შეეწყვიტათ პოლიტიკურად მოტივირებული საქმეები ოპოზიციის ლიდერების წინააღმდეგ.

ევროსაბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის 2014 წლის 1 ოქტომბრის რეზოლუციის მიხედვით, „ასამბლეა მხედველობაში იღებს წინა ხელისუფლების წევრთა მიმართ წაყენებულ ბრალდებათა დიდ რაოდენობას და ამასთან ერთად მნიშვნელოვნად არის შეშფოთებული ყოფილი ხელისუფლების არაერთი წევრის დაკავებისა და მათ წინააღმდეგ მიმდინარე სისხლის სამართლებრივი დევნის შესაძლო პოლიტიკური ხასიათით, რაც წარმოადგენს შერჩევით და რევანშისტულ სამართალს.

მნიშვნელოვანია აგრეთვე მხედველობაში იქნეს მიღებული ევროპის საპარლამენტო ასამბლეის დეპუტატების 2015 წლის 29 იანვრის 586-ე დეკლარაცია საქართველოში წინასწარი პატიმრობის არასწორად გამოყენების შესახებ. აღნიშნულ დეკლარაციაში ცხადად არის დაფიქსირებული, რომ საქართველოში ყოფილი მაღალი თანამდებობის პირების მიმართ იყენებენ დაუსაბუთებელ და განგრძობით წინასწარ პატიმრობას. ამასთან, კრიტიკას იმსახურებს თბილისის ყოფილი მერის გიორგი უგულავას წინასაარჩევნო პერიოდში დაკავება და მისთვის წინასწარი პატიმრობის შეფარდება. ამავე დეკლარაციით, ასამბლეის დეპუტატები მოუწოდებენ საქართველოს ხელისუფლებას, გაითვალისწინონ ევროპის საპარლამენტო ასამბლეის რეზოლუციები პატიმრობის შეფარდებასთან დაკავშირებით.

2015 წლის 19 სექტემბერს ევროპის საბჭოში სახალხო პარტიის ჯგუფის ხელმძღვანელმა პედრო აგრამუნტიმ გათავისუფლებიდან 24 საათზე ნაკლებ დროში თბილისის ყოფილი მერის გიორგი უგულავას თავისუფლების აღკვეთასთან დაკავშირებით განაცხადა: „ამ საქმეზე განაჩენის გამოტანის დაჩქარება იყო პოლიტიკურად მოტივირებული და მართლმსაჯულების საქმიანობაში ჩარევის ნიშნებით გამორჩეული. ერთადერთი მიზანი კი, რაც შეიძლება სწრაფად, მნიშვნელოვანი პოლიტიკური ფიგურისთვის თავისუფლების აღკვეთა იყო. ეს ადამიანის უფლებების დარღვევა და მართლმსაჯულების ბოროტად გამოყენებაა, რათა ქართული ოპოზიციის ლიდერები გააჩუმონ. უგულავას დაპატიმრება ცუდი, მიუღებელი, უკიდურესად ასაღელვებელი და პოლიტიკურად მოტივირებული შეცდომაა“.

2015 წლის 19 სექტემბერს ევროპარლამენტის საგარეო ურთიერთობათა კომიტეტის თავმჯდომარემ ელმარ ბროკმა განაცხადა: „შოკირებულნი ვართ და მწუხარებას გამოვთქვამთ თბილისის ყოფილი მერის ხელახლა დაპატიმრებისა და მისთვის ოთხწლიანი პატიმრობის მისჯის ამბით. ეს ამბავი საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს უმნიშვნელოვანესი გადაწყვეტილებიდან მხოლოდ ერთ დღეში მოხდა, როცა სასამართლომ უგულავას გაჭიანურებული წინასწარი პატიმრობა უკანონოდ და არაკონსტიტუციურად გამოაცხადა. გიგი უგულავას თავისუფლებამ და ოჯახის წევრებთან და მეგობრებთან ურთიერთობის შესაძლებლობამ ერთი სრული დღე-ღამეც არ გასტანა. საქართველოში შექმნილი სიტუაცია საგანგაშო სიგნალს გვიგზავნის. სამართლებრივი სისტემა პოლიტიკური ოპონენტების წინააღმდეგ შურისძიების იარაღად იქცა.“

გიორგი უგულავას თავისუფლების აღკვეთასთან დაკავშირებით ევროპარლამენტარმა დან პრედამ  2015 წლის 19 სექტემბერს განაცხადა: „გვსურს გავიხსენოთ, რომ საქართველოსთან ასოცირების ხელშეკრულების რატიფიცირებისას, ევროპის პარლამენტმა გადაჭრით მოუწოდა საქართველოს ხელისუფლებას თავიდან აეცილებინა სისხლის სამართლის სისტემის პოლიტიკური შურისძიებისთვის გამოყენება. სამწუხაროდ ეს მაინც ხდება. შერჩევითი სამართლის მიმდინარე საქმეები ევროკავშირსა და საქართველოს შორის ასოცირების ხელშეკრულების შინაარსსა და სულისკვეთებას უხეშად არღვევს. საქართველოს მთავრობის აკვიატება გამოიყენონ შერჩევითი სამართალი პოლიტიკური ოპონენტების წინააღმდეგ ზიანის მომტანია ქვეყნისათვის და მისი ევროპული პერსპექტივისთვის. ეს ყველაფერი უნდა შეწყდეს დაუყოვნებლივ.“

2015 წლის 01 ოქტომბერს ევროსაბჭოს მიერ მიღებულ რეზოლუციაში ,,წინასწარი პატიმრობის ბოროტად გამოყენება ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მონაწილე ქვეყნებში“ მკაფიოდ არის მითითებული, რომ:

საქართველოში ხორციელდება ყოფილი ხელისუფლების დაპატიმრებულ წარმომადგენელთა მიმართ ზეწოლა დანაშაულის ასაღიარებლად, გამოძიებასთან სათანამშრომლოდ (პუნქტი 7.1);

პოლიტიკური კონკურენტების დისკრედიტაცია ან სხვა სახით ნეიტრალიზაცია (მაგ.: „ერთიანი ნაციონალური პარტიის“ ლიდერები საქართველოში) (პუნქტი 7.2);

წინასწარი პატიმრობის ბოროტად გამოყენების შემთხვევებს საქართველოში კვლავაც აქვს ადგილი (პუნქტი 10);

საქართველოში ხორციელდება ხელისუფლების მორჩილ მოსამართლეთა შერჩევა პოლიტიკურ ოპონენტთა დასაპატიმრებლად (პუნქტი 11.4);

იმის შესაძლებლობა, რომ გადაჭარბებულ იქნას წინასწარი პატიმრობის კანონით დადგენილი ვადები მოდიფიკაციებით ან სტრატეგიული ბრალდებების წარდგენით (მაგ.: ბ-ნი უგულავას და ბ-ნი ახალაიას საქმეები 2015 წელს საქართველოს კონსტიტუციური სასამართლოს სასამართლო განხილვამდე) (პუნქტი 11.5).

 

2016 წლის 25 იანვარს ევროსაბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის ახლადარჩეული პრეზიდენტი, პედრო აგრამუნტი, ევროსაბჭოს წინაშე საინაუგურაციო სიტყვით წარსდგა. თავის მიმართვაში, ბევრ სხვა საკითხთან ერთად, პედრო არგამუნტიმ ისაუბრა გიორგი უგულავას მიმართ პოლიტიკურად მოტივირებულ დევნასთან დაკავშირებით. გიორგი უგულავა ზემოაღნიშნულ მიმართვაში მოხსენიებულია, როგორც პოლიტიკური პატიმარი: „ჩემი პრეზიდენტობის ერთ-ერთი მიზანი არის ასამბლეის წევრი პარლამენტარების უფლებების დაცვა, რათა მათ შეძლონ თავისი მანდატის განხორციელება, როგორც ევროპის საბჭოს და საკუთარი ქვეყნების არჩეულმა წარმომადგენლებმა. ამგვარად, ისეთი ფიგურების გათავისუფლება, როგორიცაა უკრაინელი ნადია სავჩენკო, ასევე სხვა პოლიტიკური პატიმრების, მათ შორის, გიორგი უგულავასი საქართველოში, მათი თავისუფლების დაცვა, მათი გადაადგილებისა და სიტყვის თავისუფლება უნდა იყოს ერთ-ერთი განსახილველი პრიორიტეტი შესაბამისი ქვეყნების ხელისუფლებებთან.“

 

2016 წლის 23 თებერვალს, არასამთავრობო ორგანიზაცია Amnesty International-მა, რომელიც 1961 წლიდან მუშაობს ადამიანის უფლებათა დაცვის კუთხით, გამოაქვეყნა 2015-2016 წლის ანგარიში, რომელშიც მსოფლიოს მრავალ ქვეყანასთან ერთად საქართველოში მიმდინარე მოვლენებიცაა შეფასებული ადამიანის უფლებათა დარღვევის კუთხით. Amnesty International-ის ანგარიშში, სხვა საკითხებთან ერთად, საუბარია საქართველოში მიმდინარე პოლიტიკურად მოტივირებულ სისხლისსამართლებრივ დევნასა და შერჩევით სამართალზე. დოკუმენტის მიხედვით პოლიტიკური დევნის თვალსაჩინო მაგალითია გიორგი უგულავა. ანგარიშში საუბარია საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 16 სექტემბრის გადაწყვეტილებაზე, რის შედეგადაც გიორგი უგულავა გათავისუფლდა 9 თვიანი უკანონო პატიმრობიდან. დოკუმენტში აღნიშნულია, რომ ამ გადაწყვეტილების გამო საკონსტიტუციო სასამართლოს მოსამართლეები სახელმწიფო ხელისუფლების წარმომადგენლების მხრიდან მკაცრი კრიტიკის ქვეშ მოექცნენ, გიორგი უგულავას თავისუფლებამ კი მხოლოდ 1 დღეს გასტანა და მას გათავისუფლებიდან მეორე დღესვე დაედო მსჯავრი.

გარდა ზემოხსენებულისა, 2012 წლიდან მოყოლებული, საქართველოში მიმდინარე პოლიტიკური დევნის შესახებ განცხადებები არაერთხელ გააკეთეს ევროკომისიის პრეზიდენტმა ხოსე მანუელ ბაროზომ; აშშ-ს სახელმწიფო მდივანმა ჰილარი კლინტონმა; ამერიკელმა სენატორებმა; ევროპარლამენტის წევრებმა; სამხრეთ კავკასიაში ეუთოს სპეციალურმა წარმომადგენელმა ჟუაო სუარესმა; და სხვა ოფიციალურმა პირებმა.

ცალკე აღნიშვნის საგანია ეუთოს დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და ადამიანის უფლებათა ოფისის (OSCE/ODIHR) მონიტორინგის ჯგუფის ანგარიში, რომელიც ასახავს ყოფილი თანამდებობის პირების სასამართლო პროცესებზე დაფიქსირებულ დარღვევებს (OSCE/ODIHR Georgia Trial Monitoring Reporthttp://www.osce.org/odihr/130796). მონიტორინგის შედეგად დაფიქსირდა თავისუფლებისა და ხელშეუხებლობის, აგრეთვე სამართლიანი სასამართლოს უფლებების სისტემური დარღვევები, მათ შორის:

1. უდანაშაულობის პრეზუმფციის დარღვევა ხელისუფლების მაღალჩინოსანთა მხრიდან;

2. პოლიტიკური თანამდებობის პირების მხრიდან პროკურატურის საქმიანობაში ჩარევის აღქმა;

3. წინასწარი პატიმრობის დაუსაბუთებლად გამოყენება და გაგრძელება;

4. სასამართლო განაჩენების დაუსაბუთებლობა;

5. პროცესების უსაფუძვლო, ზოგჯერ კი სავარაუდოდ პოლიტიკური მიზეზებით გაჭიანურება.

აღნიშნულ დარღვევებთან ერთად, ეუთოს მონიტორებმა გამოავლინეს შემდეგი პრობლემატური საკითხები:

- მოსამართლეთა საეჭვო შერჩევა;

- მხარეთა შეჯიბრებითობის უფლების დარღვევა;

- მოწმეთა გამოძახებისა და დაკითხვის უფლების შეზღუდვა;

- სასამართლოს მხრიდან უდანაშაულობის პრეზუმფციის დარღვევა.

აუცილებელია აღინიშნოს ევროსაბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის მიერ 2015 წლის 1 ოქტომბერს მიღებულ რეზოლუცია, რომელშიც საუბარია წინასწარი პატიმრობის ისეთ არაკანონიერ საფუძველზე, როგორიცაა პოლიტიკური ოპონენტების „დისკრედიტაცია ან სხვა გზით მათი განეიტრალება“, რასაც ადგილი ჰქონდა „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ ლიდერების წინააღმეგ მიმდინარე სისხლის სამართლის საქმეებში. ამასთანავე, რეზოლუციაში პირდაპირ მაგალითის სახით არის მოყვანილი გიორგი უგულავას საქმე, იმის დემონსტრირებისათვის, რომ საქართველოში პროკურატურის მხრიდან, ბრალდების დადგენილებების ცვლილებებით ხდება კონსტიტუციით დადგენილი წინასწარი პატიმრობის მაქსიმალური ვადისთვის გვერდის ავლა.

ამასთანავე, ევროპის საბჭოს წამების საწინააღმდეგოს კომიტეტის 2015 წლის 15 დეკემბრის ანგარიშში ნათქვამია: „პატიმართა გარკვეული რაოდენობა (განსაკუთრებით თბილისის #7, #9 და ბათუმის დაწესებულებებში) ამბობდა, რომ ისინი თვეების და მეტიც, წლების მანძილზე არიან სამარტოო საკანში გარე სამყაროსთან კავშირის, პაემნებისა და სატელეფონო ზარების განხორციელების, ასევე რადიოსა და ტელევიზორის გარეშე და ექვემდებარებიან უწყვეტ ვიდეოკონტროლს კამერებში. როგორც ჩანს, ეს ხორციელდება რთული და წესრიგის დამრღვევი პატიმრების მიმართ, მაგრამ აგრეთვე იმ მიზნით, რომ მათ ითანამშრომლონ გამოძიებასთან - მაგალითად, ყოფილი მაღალჩინოსნების შემთხვევაში. ბაჩო ახალაიამ ამ პირობებში 2 წელი გაატარა, ვანო მერაბიშვილმა 18 თვე, ორივე შემთხვევაში მათი რეჟიმი იყო მკაცრი. გიგი უგულავას მიმართ პირობები იყო ყველაზე მკაცრი და ეს შესაძლოა, ჩაითვალოს, ადმინისტრაციის მხრიდან პატიმრის ფსიქიკური აშლილობისთვის გამიზნულ ქმედებად“.

2016 წლის 23 თებერვალს ადამიანის უფლებათა დამცველმა საერთაშორისო ორგანიზაცია Amnesty International-მა გამოაქვეყნა ანგარიში, სადაც მიუთითა, რომ ,,არსებობს ბრალდებები სასამართლო სისტემაზე პოლიტიკურ ზეწოლასთან და შერჩევით სამართალთან დაკავშირებითაც. ეს ბრალდებები განსაკუთრებით საყურადღებოა გიგი უგულავას საქმესთან დაკავშირებით, რომელიც საკონსტიტუციო სასმართლოს გადაწყვეტილების შემდეგ გაათავისუფლეს, თუმცა მეორე დღეს კვლავ დააპატიმრეს.“

ზემოაღნიშნული განცხადებები ნათელი დადასტურებაა იმისა, რომ გიორგი უგულავას მიმართ განხორციელებული ქმედებები, მათ შორის, კოლეგიური ორგანოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილებისთვის მხოლოდ მისი ბრალდება, წარმოადგენს პროკურატურის მიერ განხორციელებულ დისკრიმინაციულ ქმედებებს, რომელიც ნაკარნახევია პოლიტიკური მოტივებით.

შესაბამისად, მიგვაჩნია, რომ საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლისა და მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტის მიმართ არაკონსტიტუციურად უნდა იქნეს ცნობილი საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-16 მუხლის, მე-17 მუხლის პირველი ნაწილის, 166-ე მუხლის, 169-ე მუხლის პირველი და მეორე ნაწილების ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ითვალისწინებს პირის მიმართ სისხლისსამართლებრივი დევნის განხორციელებას პოლიტიკური შეხედულების გამო ან/და სხვა დისკრიმინაციული საფუძვლით.

 

 

3. საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 219-ე მუხლის მე-6 ნაწილისა და 259-ე მუხლის არაკონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტთან და 42-ე მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით

 

3.1. სადავო ნორმების რეგულირების სფერო

საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 219-ე მუხლის მე-6 ნაწილი სასამართლოს წინასასამართლო სხდომის გამართვის წესსა და მოსამართლის მიერ განჩინების გამოტანის საკითხებს აწესრიგებს. სადავო ნორმა ნეგატიურ ფორმულირებას შეიცავს და იმ შემთხვევას აღწერს, როდესაც მოსამართლე განჩინებით წყვეტს სისხლისსამართლებრივ დევნას. სადავო ნორმის მიხედვით:

„მუხლი 219. წინასასამართლო სხდომა

6. თუ ბრალდების მხარის მიერ წარდგენილი მტკიცებულებები ალბათობის მაღალი ხარისხით არ იძლევა საფუძველს ვარაუდისათვის, რომ დანაშაული ამ პირმა ჩაიდინა, წინასასამართლო სხდომის მოსამართლე განჩინებით წყვეტს სისხლისსამართლებრივ დევნას. განჩინება ერთჯერადად, მისი გამოტანიდან 5 დღის ვადაში საჩივრდება სააპელაციო სასამართლოს საგამოძიებო კოლეგიაში. მოსამართლე საჩივარს ზეპირი მოსმენით ან მის გარეშე განიხილავს. წინასასამართლო სხდომის მოსამართლის განჩინების გაუქმების შემთხვევაში სააპელაციო სასამართლოს საგამოძიებო კოლეგია საქმეს უბრუნებს გასაჩივრებული გადაწყვეტილების მიმღები რაიონული (საქალაქო) სასამართლოს თავმჯდომარეს, რომელიც საქმის მიღებიდან 5 დღის ვადაში უზრუნველყოფს წინასასამართლო სხდომის გამართვას ამ კოდექსის 220-ე მუხლით გათვალისწინებული საკითხების გადასაწყვეტად.“

საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 259-ე მუხლი აწესებს მოთხოვნებს სასამართლოს განაჩენის მიმართ. კერძოდ:

„მუხლი 259. სასამართლოს განაჩენის კანონიერება, დასაბუთებულობა და სამართლიანობა

1. სასამართლოს განაჩენი უნდა იყოს კანონიერი, დასაბუთებული და სამართლიანი.

2. სასამართლოს განაჩენი კანონიერია, თუ იგი გამოტანილია საქართველოს კონსტიტუციის, ამ კოდექსისა და საქართველოს სხვა კანონების მოთხოვნათა დაცვით, რომელთა ნორმებიც გამოყენებული იყო სისხლის სამართლის პროცესში.

3. სასამართლოს განაჩენი დასაბუთებულია, თუ ის ემყარება სასამართლო განხილვის დროს გამოკვლეულ, ეჭვის გამომრიცხავ მტკიცებულებათა ერთობლიობას. განაჩენში ჩამოყალიბებული ყველა დასკვნა და გადაწყვეტილება დასაბუთებული უნდა იყოს.

4. სასამართლოს განაჩენი სამართლიანია, თუ დანიშნული სასჯელი შეესაბამება მსჯავრდებულის პიროვნებას და მის მიერ ჩადენილი დანაშაულის სიმძიმეს.“

წინასასამართლო სხდომა, ისევე როგორც საქმის არსებითად განხილვის შედეგად გამოტანილი სასამართლოს განაჩენი მართლმსაჯულების სფეროს განეკუთვნება. შესაბამისად, სადავო ნორმები განხილული უნდა იქნეს საქართველოს კონსტიტუციის იმ პრინციპებთან მიმართებით, რომლებიც სამართლიანი სასამართლოს პრინციპსა და მის ცალკეულ უფლებრივ კომპონენტებს აყალიბებენ.

3.2. საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი პუნქტით განმტკიცებული სამართლიანი სასამართლოს უფლება

საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი პუნქტი განამტკიცებს სამართლიანი სასამართლოს უფლებას და აცხადებს, რომ „ყოველ ადამიანს უფლება აქვს თავის უფლებათა და თავისუფლებათა დასაცავად მიმართოს სასამართლოს.“ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ სამართლიანი სასამართლოს უფლება „სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპს უკავშირდება და მნიშვნელოვანწილად განსაზღვრავს მის არსს” (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2006 წლის 15 დეკემბრის გადაწყვეტილება №1/3/393,397 საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები ონისე მებონია და ვახტანგ მასურაშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”, II, 1).

უფლება სამართლიან სასამართლოზე ინსტრუმენტულ უფლებას წარმოადგენს, რომლის მეშვეობითაც შესაძლებელი ხდება სხვა ძირითადი უფლებების დაცვა. „სამართლიანი სასამართლოს უფლება არაერთი უფლებრივი კომპონენტისგან შედგება, რომელთა ერთობლიობამაც უნდა უზრუნველყოს, ერთი მხრივ, ადამიანების რეალური შესაძლებლობა, სრულყოფილად და ადეკვატურად დაიცვან, აღიდგინონ საკუთარი უფლებები, ხოლო, მეორე მხრივ, სახელმწიფოს მიერ ადამიანის უფლება-თავისუფლებებში ჩარევისას, დაიცვას ადამიანი სახელმწიფოს თვითნებობისაგან. შესაბამისად, სამართლიანი სასამართლოს უფლების თითოეული უფლებრივი კომპონენტის, როგორც ფორმალური, ისე მატერიალური შინაარსით საკმარისი პროცედურული უზრუნველყოფა სახელმწიფოს კონსტიტუციური ვალდებულებაა (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 23 მაისის №3/2/574 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე გიორგი უგულავა საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-59).

საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლით დაცულ სამართლიანი სასამართლოს უფლებას არა მხოლოდ ადამიანის უფლებების უშუალო დაცვის ფუნქცია გააჩნია, არამედ, საკონსტიტუციო სასამართლოს აზრით, უმნიშვნელოვანეს როლს თამაშობს ხელისუფლების დანაწილების პრინციპისა და აღმასრულებელი ხელისუფლების ქმედებების სამართლებრივ ჩარჩოში მოქცევის კუთხითაც. როგორც საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებაშია მითითებული, „კანონის უზენაესობის პრინციპის ფარგლებში საჯარო ხელისუფლების კანონის საფუძველზე და მის შესაბამისად განხორციელების უზრუნველყოფა არარეალური იქნებოდა მიუკერძოებელი და დამოუკიდებელი სასამართლოს ხელმისაწვდომობის გარეშე. აზრს კარგავს სამართლებრივი წესებით ხელისუფლების შეზღუდვა, თუ არ არსებობს ამ წესების შემქმნელი და აღმასრულებელი ხელისუფლებისგან დამოუკიდებელი და მიუკერძოებელი მესამე ინსტანცია, რომელიც ქმედებების ამ წესებთან შესაბამისობას დაადგენდა.“ საკონსტიტუციო სასამართლომ ხაზი გაუსვა, რომ სამართლიანი სასამართლოს უფლება ხელისუფლების შტოებს შორის „შეკავებისა და გაწონასწორების არქიტექტორის უმნიშვნელოვანეს ფუნქციად განიხილება“. საკონსტიტუციო სასამართლოს შეფასებით სამართლიანი სასამართლოს უფლება განხილული უნდა იქნეს სასამართლო ხელისუფლების ეფექტურობის განმსაზღვრელ ერთ-ერთ ფაქტორად (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 10 ნოემბრის №1/3/421,422 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - გიორგი ყიფიანი და ავთანდილ უნგიაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, პ. I).

 

როგორც საკონსტიტუციო სასამართლომ ერთხელ უკვე აღნიშნა, „სასამართლოს ხელმისაწვდომობის უფლება ინდივიდის უფლებების და თავისუფლებების დაცვის, სამართლებრივი სახელმწიფოსა და ხელისუფლების დანაწილების პრინციპების უზრუნველყოფის უმნიშვნელოვანესი კონსტიტუციური გარანტიაა. ის ინსტრუმენტული უფლებაა, რომელიც ... წარმოადგენს სხვა უფლებებისა და ინტერესების დაცვის საშუალებას...“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 10 ნოემბრის №1/3/421,422 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - გიორგი ყიფიანი და ავთანდილ უნგიაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, პ. I). უფლების ინსტრუმენტულობა „ფორმალურად სასამართლოსადმი მიმართვის შესაძლებლობას ნიშნავს, ხოლო შინაარსობრივად - ადამიანის უფლებების სრულყოფილ სამართლებრივ დაცვას უზრუნველყოფს. სრულყოფილი დაცვა კი, უპირველეს ყოვლისა, გულისხმობს კანონმდებლის ვალდებულებას, შექმნას ისეთი ნორმატიული წესრიგი, რომელიც უზრუნველყოფს პირის უფლებას დროულ, სამართლიან და ეფექტიან სასამართლოზე, რათა პირმა სრულყოფილად შეძლოს მისი უფლებებისა და თავისუფლებების დაცვა სასამართლოსადმი მიმართვის გზით“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 24 დეკემბრის №3/2/577 გადაწყვეტილება საქმეზე „ა(ა)იპ „ადამიანის უფლებების სწავლებისა და მონიტორინგის ცენტრი (EMჩ)” და საქართველოს მოქალაქე ვახუშტი მენაბდე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-4).

ამავდროულად, სამართლიანი სასამართლოს უფლება, გულისხმობს არა მხოლოდ სასამართლოსთვის მიმართვას, არამედ უპირველესად იმას, რომ უფლება სამართლიან სასამართლოზე ეფექტურად განხორციელდება. „სამართლიანი სასამართლოს უფლება განამტკიცებს არა მხოლოდ სასამართლოსადმი ფორმალურ ხელმისაწვდომობას, არამედ ასევე მოითხოვს, რომ კონკრეტული საქმის განმხილველ სასამართლოს უნდა ჰქონდეს უფლების დარღვევაზე რეაგირების ეფექტური საშუალება. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ხელმისაწვდომობა სამართლიან სასამართლოზე, როგორც უფლება, იქცევა ფიქციად და მიიღებს მხოლოდ თეორიულ სახეს. საბოლოო ჯამში, რადგან სამართლებრივი სახელმწიფოს არსებობა, უპირველეს ყოვლისა, ადამიანის უფლება-თავისუფლებათა სრულ რეალიზაციასა და ადეკვატურ დაცვას ემსახურება, სამართლიანი სასამართლოს უფლება გულისხმობს ყველა იმ სიკეთის სასამართლოს გზით დაცვის შესაძლებლობას, რომელიც თავისი არსით წარმოადგენს უფლებას (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის 2013 წლის 11 აპრილის № 1/2/503,513 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები – ლევან იზორია და დავით-მიხეილი შუბლაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 47). „პირისათვის სამართლიანი სასამართლოს უფლების გარანტიებით აღჭურვა ემსახურება უფლებების ადეკვატური, ეფექტიანი და საკმარისი საპროცესო მექანიზმებით უზრუნველყოფას. არცერთი საპროცესო მექანიზმი არ უნდა იქნეს განხილული, როგორც თვითმიზანი. ნებისმიერი გარანტია ემსახურება უფლების დარღვევის საფრთხის აღკვეთასა და უფლებებში აღდგენას“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმის 2014 წლის 24 დეკემბრის №3/3/601 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს უზენაესი სასამართლოს კონსტიტუციური წარდგინება საქართველოს 1998 წლის 20 თებერვლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 546-ე მუხლის და ამავე კოდექსის 518-ე მუხლის პირველი ნაწილის კონსტიტუციურობის თაობაზე“, II, 18).

საკონსტიტუციო სასამართლომ არაერთხელ აღნიშნა, რომ „სამართლიანი სასამართლოს უფლება ... უზრუნველყოფს კონსტიტუციური უფლებების ეფექტურ რეალიზაციას და უფლებებში გაუმართლებელი ჩარევისაგან დაცვას” (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2008 წლის 19 დეკემბრის გადაწყვეტილება №1/1/403,427 საქმეზე „კანადის მოქალაქე ჰუსეინ ალი და საქართველოს მოქალაქე ელენე კირაკოსიანი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ”, II-1).

ბუნებრივია, რომ სამართლიანი სასამართლოს უფლებას განსაკუთრებული მნიშნელობა ენიჭება სისხლის სამართლის საქმეებზე მართლმსაჯულების განხორციელებისას. როგორც საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებებში აღინიშნა „...პირისათვის პასუხისმგებლობის დაკისრების პროცესში უაღრესად დიდი მნიშვნელობა ენიჭება სამართლიანი სასამართლოს უფლებითა და საპროცესო გარანტიებით სრულყოფილ სარგებლობას. პასუხისმგებლობის დაკისრებისას ინდივიდი არ უნდა წარმოადგენდეს სამართალწარმოების ობიექტს და უნდა აღიჭურვოს დაცვის იმ მექანიზმებით, რასაც სამართლიანი სასამართლოს უფლება მოითხოვს“. ამავდროულად, „სასამართლოს მიერ ამ პროცესში მიღებული გადაწყვეტილებები პოტენციურად ზღუდავს პირის უფლებას. მართლმსაჯულების განხორციელებისას ვერ გამოირიცხება უკანონო ან დაუსაბუთებელი გადაწყვეტილების მიღების საფრთხეები. სწორედ ამ საფრთხის თავიდან აცილებას ემსახურება გადაწყვეტილების გასაჩივრების უფლება. ნორმა, რომელიც ზღუდავს იმ გადაწყვეტილების გასაჩივრების შესაძლებლობას, რომელიც შეიცავს პირის უფლების შესაძლო დარღვევის რისკებს, წარმოადგენს ჩარევას საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი პუნქტით გარანტირებულ სამართლიანი სასამართლოს უფლებაში (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 24 დეკემბრის №3/3/601 გადაწყვეტილება საქართველოს უზენაესი სასამართლოს კონსტიტუციურ წარდგინებაზე საქართველოს 1998 წლის 20 თებერვლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 546-ე მუხლის და ამავე კოდექსის 518-ე მუხლის პირველი ნაწილის კონსტიტუციურობის თაობაზე, II-11, 12).

სამართლიანი სასამართლოს უფლება მხოლოდ ფიქცია იქნება, თუკი კანონმდებელი არ უზრუნველყოფს ყველა იმ საკითხის სასამართლოის მიერ განხილვას, რაც პირის ძირითადი უფლებების ხელყოფას უკავშირდება. „სამართლიანი სასამართლოს უფლება, პირველ რიგში, ნიშნავს სახელმწიფო ხელისუფლების ყველა იმ გადაწყვეტილების (ქმედების) სასამართლოში გასაჩივრებისა და სამართლებრივი შეფასების შესაძლებლობას, რომელიც ადამიანის უფლებებს არღვევს” (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმის 2013 წლის 5 ნოემბრის №3/1/531 გადაწყვეტილება საქმეზე „ისრაელის მოქალაქეები – თამაზ ჯანაშვილი, ნანა ჯანაშვილი და ირმა ჯანაშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 1).

ამასთან, მოთხოვნები სამართლიან სასამართლოსთან დაკავშირებით კიდევ უფრო მაღალია სისხლის სამართლის საქმეებზე მართლმსაჯულების განხორციელების მიმართ. „რაც უფრო მნიშვნელოვანია ინტერესი, რომლის დაცვა პირს სასამართლოს მეშვეობით სურს, მით უფრო მკაცრი იქნება კრიტერიუმები, რომლებიც სასამართლოსადმი მიმართვის შეზღუდვის კონსტიტუციურობის შესაფასებლად გამოიყენება“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2008 წლის 19 დეკემბრის №1/1/403,427 გადაწყვეტილება საქმეზე „კანადის მოქალაქე ჰუსეინ ალი და საქართველოს მოქალაქე ელენე კირაკოსიანი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, პ. 2).

როგორც საკონსტიტუციო სასამართლოს პრაქტიკა ცხადყოფს, „საკონსტიტუციო სასამართლო განსაკუთრებულ მოთხოვნებს ადგენს პირისათვის პასუხისმგებლობის დაკისრებისა და სახელმწიფო იძულების ღონისძიებებების გატარების პროცესში სამართლიანი სასამართლოს უფლების რეალიზაციისათვის” (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმის 2014 წლის 24 დეკემბრის №3/3/601 გადაწყვეტილება საქართველოს უზენაესი სასამართლოს კონსტიტუციური წარდგინებაზე საქართველოს 1998 წლის 20 თებერვლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 546-ე მუხლის და ამავე კოდექსის 518-ე მუხლის პირველი ნაწილის კონსტიტუციურობის თაობაზე, II, 10). შესაბამისად, „საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებული უფლების სასამართლო წესით დაცვა უზრუნველყოფილი უნდა იყოს ნებისმიერი პირისათვის, რომლის მიმართაც ადგილი აქვს სახელმწიფო იძულების ელემენტების მატარებელი ზომების გატარებას, სამართალწარმოებაში ამ პირის სამართლებრივი სტატუსის მიუხედავად. პირს, რომელსაც სახელმწიფო აკისრებს პასუხისმგებლობას სამართალდარღვევისათვის, უნდა ჰქონდეს გასაჩივრების უფლებით სარგებლობის შესაძლებლობა“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 27 თებერვლის №2/2/558 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ილია ჭანტურაია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-57).

ადამიანის თავისუფლების ხელშეუვალობის, ამ ფუძემდებლური კონსტიტუციური ღირებულების დაცვის გარანტი არის სასამართლო. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შეფასებით, „კონსტიტუციის თანახმად, სასამართლო, ერთი მხრივ, მოქმედებს როგორც ადამიანის ფიზიკური თავისუფლების დაცვის გარანტი, ხოლო მეორე მხრივ, მისი შეზღუდვის უფლებამოსილებით აღჭურვილი ლეგიტიმური ორგანო“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2013 წლის 11 აპრილის №1/2/503,513 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები ლევან იზორია და დავით-მიხეილ შუბლაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ,“ II, 2).

როგორც საკონსტიტუციო სასამართლომ აღნიშნა, „მართალია სამართლიანი სასამართლოს უფლება არ არის აბსოლუტური, ის შეიძლება შეიზღუდოს, მაგრამ უფლების შეზღუდვა უნდა ემსახურებოდეს მხოლოდ დემოკრატიულ საზოგადოებაში არსებულ ლეგიტიმურ საჯარო მიზანს“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 10 ნოემბრის №1/3/421,422 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - გიორგი ყიფიანი და ავთანდილ უნგიაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, პ. 2).

„სამართლიანი სასამართლოს უფლების შემზღუდველი ნორმა არა მხოლოდ ლეგიტიმური მიზნების მიღწევას უნდა ემსახურებოდეს, არამედ მისი მზღუდავი ეფექტი დაცული სიკეთის თანაზომიერი უნდა იყოს“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმის 2014 წლის 24 დეკემბრის №3/3/601 გადაწყვეტილება საქართველოს უზენაესი სასამართლოს კონსტიტუციური წარდგინებაზე საქართველოს 1998 წლის 20 თებერვლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 546-ე მუხლის და ამავე კოდექსის 518-ე მუხლის პირველი ნაწილის კონსტიტუციურობის თაობაზე, II, 26).

საქმეზე „შპს „უნისერვისი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ ევროპის საბჭოს ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის 1950 წლის კონვენცია სრულ უფლებას აძლევს მხარეებს საკონსტიტუციო სასამართლოს წინაშე თავიანთი არგუმენტები ევროპული კონვენციის ნორმებით გაამყარონ. აღნიშნული ვრცელდება აგრეთვე ადამიანის უფლებათა ევროპული კომისიისა და ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალზე, რომლითაც დაზუსტებულია ევროპული კონვენციით გათვალისწინებული უფლებების შინაარსი და მოცულობა (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2004 წლის 21 დეკემბრის №2/6/264 გადაწყვეტილება საქმეზე „შპს „უნისერვისი“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, პ. 4).

როგორც ცნობილია, სამართლიანი სასამართლო განხილვის უფლების სტანდარტულ განსაზღვრებაში ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლო ორ ძირითად ელემენტს გამოყოფს: მხარეთა თანასწორუფლებიანობის პრინციპს და შეჯიბრებითი პროცესის უფლებას (შტეფან ტრექსელი, ადამიანის უფლებები სისხლის სამართლის პროცესში, თბილისი, 2009, გვ 107-108 და მითითებული გადაწყვეტილებები).

ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს შეფასებით სამართლებრივი კონტროლი გამომდინარეობს კანონის უზენაესობის პრინციპიდან, რომელიც „ერთ-ერთი ყველაზე ფუნდამენტური პრინციპია დემოკრატიულ საზოგადოებაში ... რომელიც ცხადად არის აღნიშნული კონვენციის პრეამბულაში“ და „რომლიდანაც მთლიანი კონვენცია იღებს სულისკვეთებას“ (Brogan v. The United Kingdom, §58). სამართლებრივი კონტროლის მიზანია ეფექტური დაცვის არსებობა არასათანადო მოპყრობის რისკის ... და აღმასრულებელი ხელისუფლების მხრიდან ძალაუფლების ბოროტად გამოყენების წინააღმდეგ, რათა მათ ვიწროდ განსაზღვრული მიზნებისათვის და მკაცრად შესაბამისობაში იმოქმედონ კანონით დადგენილი პროცედურების შესაბამისად (Ladent v. Poland, §72).

 

3.3. საქართველოს კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტით გათვალისწინებული პრინციპები

კონსტიტუციური სარჩელის 2.3 და 2.5 პუნქტებში უკვე ვიმსჯელეთ საქართველოს კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტის მნიშვნელობაზე. კონსტიტუციური პრინციპი, რომ „დადგენილება ბრალდებულის სახით პირის პასუხისგებაში მიცემის შესახებ, საბრალდებო დასკვნა და გამამტყუნებელი განაჩენი უნდა ემყარებოდეს მხოლოდ უტყუარ მტკიცებულებებს. ყოველგვარი ეჭვი, რომელიც ვერ დადასტურდება კანონით დადგენილი წესით, უნდა გადაწყდეს ბრალდებულის სასარგებლოდ“, სამართლიანი სასამართლოს უფლების განუყოფელი ნაწილია.

ამ თვალსაზრისით, აუცილებელია, რომ უზრუნველყოფილი იქნეს პირის უფლებების დაცვა სახელმწიფოს თვითნებობისგან და პირს, რომელსაც პოლიტიკური შეხედულების თუ სხვა რაიმე დისკრიმინაციული საფუძვლით ბრალდებულად ცნობენ, ჰქონდეს სასამართლოს წინაშე მისი უფლებების ამგვარი დარღვევის საკითხის განხილვის უფლება. საკონსტიტუციო სასამართლომ ერთხელ უკვე აღნიშნა, რომ რომ „მტკიცებულებების შეფასებისას შესაბამისი უფლებამოსილების მქონე პირი კეთილსინდისიერად, მიუკერძოებლად, შინაგანი რწმენის საფუძველზე უნდა მოქმედებდეს, თუმცა ეს ვერ იქნება შეცდომისაგან ან უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენებისაგან დაცვის საკმარისი გარანტია. კანონმდებელმა უნდა აღჭურვოს საქმის განმხილველი სასამართლო შესაბამისი სახელმძღვანელო ნორმებით, რომელიც . . . შესაძლებლობას მისცემს სასამართლოს ან სისხლისსამართლებრივ დევნაზე პასუხისმგებელ ორგანოს, მართლმსაჯულების ინტერესებიდან გამომდინარე, შინაგანი რწმენის საფუძველზე შეაფასოს მტკიცებულებათა სანდოობის ხარისხი“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის 2015 წლის 22 იანვრის №1/1/548 გადაწყვეტილება საქმეზე „ზურაბ მიქაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 11).

3.4. სადავო ნორმების წინააღმდეგობა საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი პუნქტითა და მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტით დადგენილ პრინციპებთან

საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 219-ე მუხლი ეხება წინასასამართლო სხდომაზე განსახილველ საკითხებს. წინასასამართლო სხდომის მოსამართლე განიხილავს მხარეთა შუამდგომლობებს მტკიცებულებათა დასაშვებობის თაობაზე, იხილავს შუამდგომლობებს აღკვეთის ღონისძიების გამოყენების, შეცვლის ან გაუქმების შესახებ, საპროცესო კონფისკაციის უზრუნველყოფის მიზნით, აგრეთვე მხარეთა სხვა შუამდგომლობებს, წყვეტს არსებითი განხილვისათვის საქმის გადაცემის საკითხს. ფაქტიურად წინასასამართლო სხდომაზე შეუძლებელია რაიმე ფორმატით მოხდეს განხილვა იმისა, რომ ბრალდებული სისხლის სამართლის პასუხისგებაში მიცემული ხომ არ არის პოლიტიკური ან/და სხვა რაიმე დისკრიმინაციული ნიშნით. აღნიშნულ საკითხს წინასასამართლო სხდომაზე საქმის განმხილველი მოსამართლე შეფასების გარეშე ტოვებს მაშინ, როდესაც პირის მიმართ დისკრიმინაციული მოპყრობა შესაძლოა საქმის არსებით განხილვაზე გადაუცემლობის საფუძველიც კი იყოს. არსებითი განხილვისათვის საქმის გადაცემის საკითხის გადაწყვეტისას წინასასამართლო სხდომის მოსამართლე ხელმძღვანელობს მხოლოდდამხოლოდ მტკიცებულებითი სტანდარტით - არსებობს თუ არა საფუძველი ალბათობის მაღალი ხარისხით ვარაუდისათვის, რომ დანაშაული ამ პირმა ჩაიდინა.

როგორც უკვე აღვნიშნეთ, საკონსტიტუციო სასამართლოს შეფასებით, „საქართველოს კონსტიტუციის 42-ე მუხლის პირველი პუნქტი ადგენს უფლებას სამართლიან სასამართლოზე, რომლის შინაარსი და ფარგლები განსაზღვრულია თავად კონსტიტუციით და საერთაშორისოსამართლებრივი აქტებით. კერძოდ, ეს უფლება არა მხოლოდ სასამართლოსადმი მიმართვის (სარჩელის შეტანის) შესაძლებლობას გულისხმობს, არამედ უზრუნველყოფს ადამიანის სრულყოფილ სამართლებრივ დაცვას. . . ამასთან, იმისათვის რომ შედგეს კონკრეტული დავის სამართლიანი განხილვა და მიღებულ იქნეს ობიექტური გადაწყვეტილება, ეს უფლება მოიცავს შესაძლებლობათა შემდეგ მინიმუმს: პირის უფლებას, მიმართოს სასამართლოს, მოითხოვოს მისი საქმის სამართლიანი საჯარო მოსმენა, გამოთქვას თავისი მოსაზრებები და დაიცვას თავი პირადად ან დამცველის მეშვეობით, სასამართლო განხილვა მოხდეს გონივრულ, შემჭიდროებულ ვადებში და საქმე განიხილოს დამოუკიდებელმა, მიუკერძოებელმა სასამართლომ“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2006 წლის 15 დეკემბრის N1/3/393,397 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქეები - ვახტანგ მასურაშვილი და ონისე მებონია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, პ. I). „სამართლიანი სასამართლოს უფლება ... უზრუნველყოფს კონსტიტუციური უფლებების ეფექტურ რეალიზაციას და უფლებებში გაუმართლებელი ჩარევისაგან დაცვას“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2008 წლის 19 დეკემბრის გადაწყვეტილება №1/1/403,427 საქმეზე „კანადის მოქალაქე ჰუსეინ ალი და საქართველოს მოქალაქე ელენე კირაკოსიანი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, პ. I).

ნათელია, რომ სადაო ნორმები ხელყოფენ პირის უფლებას სამართლიან სასამართლოზე, რა დროსაც შესაძლებელი ხდება პირის მიმართ სისხლისსამართლებრივი დევნის განხორციელება პოლიტიკური თუ სხვა შეხედულების გამო დისკრიმინაციულ საფუძველზე, რა დროსაც პირს არ აქვს შესაძლებლობა მისი უფლებების ხელყოფის საკითხი განიხილოს სასამართლომ.

შესაბამისად, მიგვაჩნია, რომ საქართველოს კონსტიტუციის მე-40 მუხლის მე-3 პუნქტისა და 42-ე მუხლის პირველი პუნქტის მიმართ არაკონსტიტუციურად უნდა იქნეს ცნობილი საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის:

ა) 219-ე მუხლის მე-6 ნაწილის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ითვალისწინებს წინასასამართლო სხდომაზე საქმის არსებითად განსახილველად გადაცემას პოლიტიკური შეხედულების გამო ან/და სხვა დისკრიმინაციული საფუძვლით;

ბ) 259-ე მუხლის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ითვალისწინებს სასამართლოს გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანას პოლიტიკური შეხედულების გამო ან/და სხვა დისკრიმინაციული საფუძვლით.

 

 

4. საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 150-ე, 182-ე, 194-ე, 226-ე, 332-ე, 333-ე, 362-ე მუხლების და საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-16 მუხლის, მე-17 მუხლის პირველი ნაწილის, 166-ე მუხლის, 169-ე მუხლის პირველი და მეორე ნაწილების, 219-ე მუხლის მე-6 ნაწილისა და 259-ე მუხლის არაკონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-18 მუხლთან მიმართებით

4.1. სადავო ნორმათა მოქმედების სფერო და მნიშვნელობა

კონსტიტუციური სარჩელის 1.1, 2.1 და 3.1 პუნქტებში უკვე მივუთითეთ სადავო ნორმათა ნაწილის (იგულისხმება სსკ-ის 182-ე მუხლი და სსსკ-ის მე-16 მუხლი, მე-17 მუხლის პირველი ნაწილი, 166-ე მუხლი, 169-ე მუხლის პირველი და მეორე ნაწილები, 219-ე მუხლის მე-6 ნაწილი, 259-ე მუხლი) მოქმედი რედაქციის შესახებ და ასევე აღვნიშნეთ, თუ რა წარმოადგენს მათი რეგულირების საგანს, რაც შეეხება საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 150-ე, 194-ე, 226-ე, 332-ე, 333-ე და 362-ე მუხლებს:

საქართვლოს სისხლის სამართლის კოდექსის 150-ე მუხლი დასჯადად აცხადებს ადამიანის თავისუფლების უკანონო შეზღუდვას.

მუხლი 150. იძულება

1. ადამიანისათვის ქმედების თავისუფლების უკანონო შეზღუდვა, ესე იგი მისი ფიზიკური ან ფსიქიკური იძულება, შეასრულოს ან არ შეასრულოს მოქმედება, რომლის განხორციელება ან რომლისაგან თავის შეკავება მის უფლებას წარმოადგენს, ანდა საკუთარ თავზე განიცადოს თავისი ნება-სურვილის საწინააღმდეგო ზემოქმედება, – ისჯება ჯარიმით ან გამასწორებელი სამუშაოთი ვადით ერთ წლამდე ანდა თავისუფლების აღკვეთით იმავე ვადით.

2. იგივე ქმედება, ჩადენილი წინასწარი შეცნობით არასრულწლოვნის მიმართ,– ისჯება გამასწორებელი სამუშაოთი ვადით ორ წლამდე ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით თვრამეტ თვემდე.

 

საქართვლოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე მუხლი დასჯადად აცხადებს უკანონო ან/და დაუსაბუთებელი შემოსავლისათვის კანონიერი სახის მიცემას.

 

მუხლი 194. უკანონო შემოსავლის ლეგალიზაცია (ფულის გათეთრება)

1. უკანონო შემოსავლის ლეგალიზაცია, ესე იგი უკანონო ან/და დაუსაბუთებელი ქონებისათვის კანონიერი სახის მიცემა (ქონებით სარგებლობა, ქონების შეძენა, ფლობა, კონვერსია, გადაცემა ან სხვა მოქმედება) მისი უკანონო ან/და დაუსაბუთებელი წარმოშობის დაფარვის ან/და სხვა პირისთვის პასუხისმგებლობისათვის თავის არიდებაში დახმარების გაწევის მიზნით, აგრეთვე მისი ნამდვილი ბუნების, წარმოშობის წყაროს, ადგილმდებარეობის, განთავსების, მოძრაობის, მასზე საკუთრების ან/და მასთან დაკავშირებული სხვა უფლებების დამალვა ან შენიღბვა, – ისჯება ჯარიმით ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით სამიდან ექვს წლამდე.

2. იგივე ქმედება: ა) ჩადენილი ჯგუფურად; ბ) ჩადენილი არაერთგზის; გ) რასაც თან ახლდა დიდი ოდენობით შემოსავლის მიღება, – ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით ექვსიდან ცხრა წლამდე. 3. იგივე ქმედება: ა) ჩადენილი ორგანიზებული ჯგუფის მიერ; ბ) ჩადენილი სამსახურებრივი მდგომარეობის გამოყენებით; გ) რასაც თან ახლდა განსაკუთრებით დიდი ოდენობით შემოსავლის მიღება, – ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით ცხრიდან თორმეტ წლამდე.

შენიშვნა: 1. ამ მუხლის მიზნებისათვის უკანონო ქონებად ითვლება ქონება, აგრეთვე ამ ქონებიდან მიღებული შემოსავალი, აქციები (წილი), რომელიც/რომლებიც პირს, მისი ოჯახის წევრს, ახლო ნათესავს ან დაკავშირებულ პირს მოპოვებული აქვთ კანონის მოთხოვნათა დარღვევით.

2. ამ მუხლის მიზნებისათვის დაუსაბუთებელ ქონებად ითვლება ქონება, აგრეთვე ამ ქონებიდან მიღებული შემოსავალი, აქციები (წილი), რომლის/რომელთა კანონიერი საშუალებებით მოპოვების დამადასტურებელი დოკუმენტები პირს, მისი ოჯახის წევრს, ახლო ნათესავს ან დაკავშირებულ პირს არ გააჩნია ან იგი მოპოვებულია უკანონო ქონების გასხვისების შედეგად მიღებული ფულადი სახსრებით.

3. ამ მუხლში დიდ ოდენობად ითვლება შემოსავალი ოცდაათი ათასი ლარიდან ორმოცდაათ ათას ლარამდე, ხოლო განსაკუთრებით დიდ ოდენობად – შემოსავალი ორმოცდაათი ათასი ლარის ზევით.

4. ამ მუხლით გათვალისწინებული ქმედებისათვის იურიდიული პირი ისჯება ლიკვიდაციით ან საქმიანობის უფლების ჩამორთმევით და ჯარიმით.

 

საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 226-ე მუხლის სისხლისსამართლებრივი დაცვის ობიექტია საზოგადოებრივი წესრიგი.

 

მუხლი 226. ჯგუფური მოქმედების ორგანიზება, რომელიც არღვევს საზოგადოებრივ წესრიგს, ან მასში აქტიური მონაწილეობა

ჯგუფური მოქმედების ორგანიზება, რომელიც უხეშად არღვევს საზოგადოებრივ წესრიგს ან დაკავშირებულია ხელისუფლების წარმომადგენლის კანონიერი მოთხოვნისადმი აშკარა დაუმორჩილებლობასთან ან რამაც ტრანსპორტის, საწარმოს, დაწესებულების ან ორგანიზაციის მუშაობის შეფერხება გამოიწვია, აგრეთვე ასეთ მოქმედებაში აქტიური მონაწილეობა,

– ისჯება ჯარიმით ან საზოგადოებისათვის სასარგებლო შრომით ვადით ას ოციდან ას ოთხმოც საათამდე ან გამასწორებელი სამუშაოთი ვადით ორ წლამდე ან თავისუფლების შეზღუდვით ვადით სამ წლამდე ანდა თავისუფლების აღკვეთით იმავე ვადით.

 

საქართვლოს სისხლის სამართლის კოდექსის 332-ე მუხლი დასჯადად აცხადებს მოხელის ან მასთან გათანაბრებული პირის მიერ სამსახურებრივი უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენებას საჯარო ინტერესის საწინააღმდეგოდ, რამაც გამოიწვია ფიზიკური ან იურიდიული პირის უფლების, საზოგადოების ან სახელმწიდოს კანონიერი ინტერესების არსებითი დარღვევა.

 

მუხლი 332. სამსახურებრივი უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენება

1. მოხელის ან მასთან გათანაბრებული პირის მიერ სამსახურებრივი უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენება საჯარო ინტერესის საწინააღმდეგოდ, თავისთვის ან სხვისთვის რაიმე გამორჩენის ან უპირატესობის მისაღებად, რამაც ფიზიკური ან იურიდიული პირის უფლების, საზოგადოების ან სახელმწიფოს კანონიერი ინტერესის არსებითი დარღვევა გამოიწვია, – ისჯება ჯარიმით ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით სამ წლამდე, თანამდებობის დაკავების ან საქმიანობის უფლების ჩამორთმევით ვადით სამ წლამდე.

2. სამსახურებრივი უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენება სახელმწიფო- პოლიტიკური თანამდებობის მქონე პირის მიერ, – ისჯება ჯარიმით ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით სამიდან ხუთ წლამდე, თანამდებობის დაკავების ან საქმიანობის უფლების ჩამორთმევით ვადით სამ წლამდე.

3. ამ მუხლის პირველი ან მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული ქმედება, ჩადენილი: ა) არაერთგზის; ბ) ძალადობით ან იარაღის გამოყენებით; გ) დაზარალებულის პირადი ღირსების შეურაცხყოფით, – ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით ხუთიდან რვა წლამდე, თანამდებობის დაკავების ან საქმიანობის უფლების ჩამორთმევით ვადით სამ წლამდე.

შენიშვნა: 1. ამ თავით გათვალისწინებული დანაშაულის სუბიექტები ასევე არიან საჯარო სამართლის იურიდიული პირების (გარდა პოლიტიკური და რელიგიური გაერთიანებებისა) ის თანამშრომლები, რომლებიც ახორციელებენ საჯაროსამართლებრივ უფლებამოსილებას, საქართველოს პარლამენტის დროებითი კომისიების წევრები და თანამშრომლები, საარჩევნო სუბიექტები (მხოლოდ ამ კოდექსის 338-ე მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულის მიზნებისათვის), კერძო აღმასრულებლები, აგრეთვე ნებისმიერი სხვა პირი, რომელიც საქართველოს კანონმდებლობის საფუძველზე ახორციელებს საჯაროსამართლებრივ უფლებამოსილებას.

2. ამ თავის მიზნებისათვის, მოხელესთან გათანაბრებული პირი ასევე გულისხმობს უცხო ქვეყნის სახელმწიფო თანამდებობის პირს (მათ შორის, საკანონმდებლო ან/და ადმინისტრაციული უფლებამოსილების განმახორციელებელი სახელმწიფო ორგანოს წევრს), ნებისმიერ პირს, რომელიც ასრულებს რაიმე საჯარო ფუნქციას სხვა სახელმწიფოსთვის, საერთაშორისო ორგანიზაციის ან ორგანოს თანამდებობის პირს ან ხელშეკრულების საფუძველზე დაქირავებულ თანამშრომელს, აგრეთვე ნებისმიერ მივლინებულ ან არამივლინებულ პირს, რომელიც ასრულებს ამ თანამდებობის პირის ან თანამშრომლის ფუნქციების შესაბამის ფუნქციებს, უცხო ქვეყნის ნაფიც მსაჯულებს, რომლებიც ასრულებენ თავიანთ ფუნქციებს უცხო ქვეყნის კანონმდებლობის საფუძველზე, საერთაშორისო საპარლამენტო კრების წევრს, სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს წარმომადგენელს, საერთაშორისო სასამართლოს ან სასამართლო ორგანოს მოსამართლეს და თანამდებობის პირს.

3. ამ კოდექსის 338-ე და 339-ე მუხლებით გათვალისწინებულ დანაშაულთა სუბიექტები ასევე არიან საქართველოსა და უცხო ქვეყნის არბიტრაჟების წევრები, ხოლო ამ კოდექსის 338-ე–3391მუხლებით გათვალისწინებულ დანაშაულთა სუბიექტები − ნაფიცი მსაჯულები (ნაფიცი მსაჯულობის კანდიდატები), რომლებიც საქართველოს კანონმდებლობის საფუძველზე ახორციელებენ აღნიშნულ უფლებამოსილებას.

 

საქართვლოს სისხლის სამართლის კოდექსის 333-ე მუხლი დასჯადად აცხადებს მოხელის ან მასთან გათანაბრებული პირის მიერ განზრახ ისეთი მოქმედების განხორციელებას, რომელიც აშკარად სცილდება მისი უფლებამოსილების ფარგლებს და იწვევს მოქალაქეთა უფლებების, საზოგადოებისა და სახელმწიფოს ინტერესების არსებით დარღვევას.

 

მუხლი 333. სამსახურებრივი უფლებამოსილების გადამეტება

1. მოხელის ან მასთან გათანაბრებული პირის მიერ სამსახურებრივი უფლებამოსილების გადამეტება, რამაც ფიზიკური ან იურიდიული პირის უფლების, საზოგადოების ან სახელმწიფოს კანონიერი ინტერესის არსებითი დარღვევა გამოიწვია, – ისჯება ჯარიმით ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით სამ წლამდე, თანამდებობის დაკავების ან საქმიანობის უფლების ჩამორთმევით ვადით სამ წლამდე.

2. სამსახურებრივი უფლებამოსილების გადამეტება სახელმწიფო-პოლიტიკური თანამდებობის მქონე პირის მიერ, – ისჯება ჯარიმით ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით სამიდან ხუთ წლამდე, თანამდებობის დაკავების ან საქმიანობის უფლების ჩამორთმევით ვადით სამ წლამდე.

3. ამ მუხლის პირველი ან მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული ქმედება, ჩადენილი:

ა) არაერთგზის;

ბ) ძალადობით ან იარაღის გამოყენებით;

გ) დაზარალებულის პირადი ღირსების შეურაცხყოფით, – ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით ხუთიდან რვა წლამდე, თანამდებობის დაკავების ან საქმიანობის უფლების ჩამორთმევით ვადით სამ წლამდე.

 

საქართვლოს სისხლის სამართლის კოდექსის 362-ე მუხლი დასჯადად აცხადებს ოფიციალური დოკუმენტის გაყალბებას.

 

მუხლი 362. ყალბი დოკუმენტის, ბეჭდის, შტამპის ან ბლანკის დამზადება, გასაღება ან გამოყენება

1. ყალბი პირადობის მოწმობის ან სხვა ოფიციალური დოკუმენტის, ბეჭდის, შტამპის ან ბლანკის დამზადება, შეძენა, შენახვა გასაღების ან გამოყენების მიზნით, გასაღება ან გამოყენება, – ისჯება ჯარიმით ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით სამ წლამდე.

2. იგივე ქმედება: ა) ჩადენილი არაერთგზის; ბ) რამაც გამოიწვია მნიშვნელოვანი ზიანი, – ისჯება თავისუფლების შეზღუდვით ვადით სამ წლამდე ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით სამიდან ექვს წლამდე.

შენიშვნა:

1. ეს მუხლი არ ვრცელდება პირზე, თუ აღნიშნული ქმედება მან ჩაიდინა ადამიანით ვაჭრობის (ტრეფიკინგის) მსხვერპლად ყოფნის გამო ადამიანით ვაჭრობის (ტრეფიკინგის) მსხვერპლის სტატუსის მოპოვებამდე.

2. ამ მუხლით გათვალისწინებული ქმედებისათვის იურიდიული პირი ისჯება ჯარიმით, საქმიანობის უფლების ჩამორთმევით ან ლიკვიდაციით და ჯარიმით. 3. ამ მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულის (გარდა ყალბი ოფიციალური დოკუმენტის, ბეჭდის, შტამპის ან ბლანკის გასაღებასთან დაკავშირებული ქმედებისა) ჩადენისათვის სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობისაგან თავისუფლდება უცხო ქვეყნის მოქალაქე ან მოქალაქეობის არმქონე პირი, რომელიც საქართველოში უშუალოდ იმ ტერიტორიებიდან შემოვიდა, სადაც მის სიცოცხლეს ან თავისუფლებას „ლტოლვილთა სტატუსის შესახებ“ გაეროს 1951 წლის კონვენციის პირველი მუხლით გათვალისწინებული საფრთხე ემუქრებოდა და რომელიც იმავე კონვენციისა და საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად თავშესაფარს სთხოვს საქართველოს ხელისუფლებას, იმ პირობით, რომ ის დაუყოვნებლივ ნებაყოფლობით გამოცხადდება ხელისუფლების ორგანოში და წარადგენს სათანადო განმარტებას ამ მუხლით გათვალისწინებული ქმედების ჩადენის მიზეზთან დაკავშირებით, და თუ მის ქმედებაში არ არის სხვა დანაშაულის ნიშნები.

 

როგორც სადავო ნორმათა შინაარსიდან ჩანს, თითოეული მათგანი უნდა ემსახურებოდეს კონკრეტული სიკეთის დაცვას, მართლწესრიგის განმტკიცებას და ა.შ. მაგრამ კონსტიტუციურ მოსარჩელესთან მიმართებაში სისხლის სამართლის კოდექსის ზემოთმითითებული მუხლები გამოყენებულ იქნა პოლიტიკური ანგარიშსწორების მიზნებისთვის გიორგი უგულავას თავისუფლების უკანონოდ აღსაკვეთად.

 

4.2. სადავო ნორმების მიმართება პირის თავისუფლებასთან

როგორც პროკურორის მიერ სისხლისსამართლებრივი დევნის დისკრეციულობა, ისე სასამართლოს მიერ გამამტყუნებელი განაჩენის გამოტანა უშუალოდ უკავშირდება და ზემოქმედებს პირის თავისუფლების უფლებაზე. მოსარჩელის თავისუფლების უფლებას ასევე პირდაპირ უკავშირდება მისთვის სისხლის სამართლის კოდექსის ზემოთმითითებული მუხლების საფუძველზე წარდგენილი ბრალდებები, რამდენადაც ყოველი მათგანი სასჯელის სახით ითვალისწინებს თავისუფლების აღკვეთას.

ამიტომაც, სადავო ნორმების კონსტიტუციურობა, გარდა კონსტიტუციურ სარჩელში უკვე მოყვანილი სხვა ძირითადი უფლებებისა, შემოწმებას მოითხოვს ასევე საქართველოს კონსტიტუციის მე-18 მუხლით განმტკიცებული თავისუფლების უფლების მიმართ.

4.3. საქართველოს კონსტიტუციის მე-18 მუხლით დაცული სფერო

საქართველოს კონსტიტუციის მე-18 მუხლით დაცულია პირის თავისუფლება:

„მუხლი 18

1. ადამიანის თავისუფლება ხელშეუვალია.

2. თავისუფლების აღკვეთა ან პირადი თავისუფლების სხვაგვარი შეზღუდვა დაუშვებელია სასამართლოს გადაწყვეტილების გარეშე.

3. ადამიანის დაკავება დასაშვებია კანონით განსაზღვრულ შემთხვევებში საგანგებოდ უფლებამოსილი პირის მიერ. დაკავებული თუ სხვაგვარად თავისუფლებაშეზღუდული პირი უნდა წარედგინოს სასამართლოს განსჯადობის მიხედვით არა უგვიანეს 48 საათისა. თუ მომდევნო 24 საათის განმავლობაში სასამართლო არ მიიღებს გადაწყვეტილებას დაპატიმრების ან თავისუფლების სხვაგვარი შეზღუდვის შესახებ, პირი დაუყოვნებლივ უნდა გათავისუფლდეს.”

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო, თავის გადაწყვეტილებებში, განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ანიჭებს პირის თავისუფლებას. სასამართლოს შეფასებით, „შეიძლება აღინიშნოს, რომ საქართველოს კონსტიტუციით გარანტირებულ თავისუფლებებს შორის ადამიანის თავისუფლებას ყველაზე ხანგრძლივი ისტორია აქვს. მისი წარმოშობა იმ საფრთხეს უკავშირდება, რომელიც ადამიანს ემუქრება შეუზღუდავი სახელმწიფო ხელისუფლების მხრიდან. ამ საფრთხისაგან დაცვის საჭიროებამ განაპირობა, რომ ადამიანის თავისუფლების დაცვა აისახა თავისუფლების დიდი ქარტიაში, უფლებათა პეტიციაში და უპირველეს ყოვლისა, ჰაბეას კორპუს აქტში. ამ უფლებებს ითვალისწინებს ადამიანის უფლებათა და თავისუფლებათა ნებისმიერი კლასიკური კატალოგი, როგორც ეროვნული კონსტიტუციების, ასევე, საერთაშორისო სამართლის დონეზე. განსაკუთრებით აღსანიშნავია ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაცია და ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის ევროპული კონვენცია. ე.წ. „ჰაბეას კორპუს უფლებები“ დაცული იყო საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის 1921 წლის 21 თებერვლის კონსტიტუციითაც“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 6 აპრილის N2/1/415 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 3).

თავისუფლების ფუნდამენტური მნიშვნელობიდან გამომდინარე, „თავისუფლების აღკვეთა წარმოადგენს რა ადამიანის თავისუფლების შეზღუდვის უმკაცრეს ფორმას, ზოგადად სახელმწიფოს პოლიტიკა უნდა იყოს მისი უკიდურეს შემთხვევაში გამოყენებაზე ორიენტირებული. ამასთან, უნდა იგულისხმებოდეს არა მხოლოდ მოსამართლის მიერ მისი ასეთი მიდგომით გამოყენება, არამედ კანონის დონეზეც ამა თუ იმ ქმედებისთვის სასჯელის სახით პატიმრობის მხოლოდ იმ შემთხვევაში გათვალისწინება, როდესაც ეს ობიექტურად აუცილებელია ქმედების სიმძიმის, გამოწვევადი საფრთხეების, დანაშაულის ჩადენის კონკრეტული გარემოებების, დამნაშავის პიროვნების და სხვა ფაქტორების გათვალისწინებით“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2015 წლის 24 ოქტომბრის №1/4/592 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე ბექა წიქარიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 96).

სახელმწიფოს მხრიდან თვითნებობის მთავარი შემაკავებელი ფაქტორი კონსტიტუციით განმტკიცებული თანაზომიერების პრინციპი გახლავთ, რომლის მიხედვით „ძირითად უფლებაში ნებისმიერი ჩარევა უნდა ემსახურებოდეს ლეგიტიმურ მიზანს“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 6 აპრილის N2/1/415 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 4).

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ ძირითად უფლებათა შეზღუდვის „ლეგიტიმური მიზანი“, თავისუფლების შემთხვევაში, შეიძლება იყოს მხოლოდ და მხოლოდ მართლმსაჯულების განხორციელების ინტერესები და არა პოლიტიკური თუ სხვა ნიშნით პირის დისკრიმინაციული დევნა-ანგარიშსწორება. ამ მოთხოვნას საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ არაერთხელ გაუსვა ხაზი და მიუთითა, რომ „ადამიანის თავისუფლებაში ჩარევის უმთავრესი ლეგიტიმური, კონსტიტუციური მიზანია პირის მიმართ, რომელმაც სავარაუდოდ ჩაიდინა დანაშაული, მართლმსაჯულების განხორციელება“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 6 აპრილის N2/1/415 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 4). საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს აღნიშნული მიდგომა კიდევ უფრო კონკრეტიზირებულია საქართველოს კონსტიტუციის მე-18 მუხლით დაცულ ყველა სფეროსთან მიმართებით. დაკავებასთან დაკავშირებით სასამართლომ მიიჩნია, რომ
„პირის დაკავება ყოველ შემთხვევაში უნდა იყოს სათანადო, აუცილებელი და პროპორციული საშუალება სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მიერ დადგენილი მიზნებისა და მთავარი მიზნის – მართლმსაჯულების განხორციელების მისაღწევად“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 6 აპრილის N2/1/415 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 4).

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მოერ დადგენილი პრაქტიკა ამ შემთხვევაშიც სრულად შეესაბამება ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციას და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცენდენტულ სამართალს.

ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-5 მუხლი განამტკიცებს თავისუფლებისა და უსაფრთხოების უფლებას, ხოლო კონვენციის მე-18 მუხლის აკრძალვას აწესებს კონვენციით გათვალისწინებული უფლებების შეზღუდვაზე არა იმ მიზნით, რისთვისაც ისინია გათვალისწინებული. კერძოდ, აღნიშნული მუხლის მიხედვით:

„მუხლი 18

უფლებების შეზღუდვათა გამოყენების ფარგლები

დაუშვებელია ხსენებულ უფლებათა და თავისუფლებათა კონვენციით ნებადართული შეზღუდვების გამოყენება არა იმ მიზნით, რისთვისაც ისინია გათვალისწინებული.“

კონვენციის აღნიშნული დებულება მიზნად ისახავს სწორედ იმ შემთხვევების მოწესრიგებას, როდესაც კონვენციით გათვალისწიებული უფლებების შეზღუდვა ხდება სხვა რაიმე მიზნით, ვიდრე ეს გათვალისწინებულია კონვენციით. ევროპული სასამართლოს პრაქტიკაში მე-18 მუხლის გამოყენება უკავშირდება სახელმწიფოს მხრიდან უფლებათა თვითნებური ხელყოფის შემთხვევებს. მე-18 მუხლის გამოყენება ხდება კონვენციის სხვა მუხლებთან ერთიანობაში. ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს განმარტებით, ქმედება ჩაითვლება მე-18 მუხლის დარღვევად, თუკი არამართლზომიერად იქნება შეზღუდული კონვენციის სხვა მუხლი. მაგალითად, მე-5 მუხლთან (თავისუფლებისა და ხელშეუხებლობის უფლება) მიმართებით, მე-18 მუხლის დარღვევა გვხვდება იმ შემთხვევაში, თუკი სახელმწიფოს მიერ პირის წინააღმდეგ გამოყენებული პატიმრობა არ შეესაბამება მე-5 მუხლით გათვალისწინებულ მიზეზებს, არამედ მისი გამოყენება მოხდა სხვა მიზეზების გამო, მაგალითად, პირის მიერ ინფორმაციის გავრცელების შეზღუდვის მიზნით (Ilgar Mammadov v Azerbaija §143), პირის საზოგადო აქტივობების შეზღუდვის მიზნით (Lutsenko v Ukraine §104-110, Tymoshenko V Ukraine § 294-301 ) ან თუკი პატიმრობა გამოყენებული იქნება იმ მიზნით, რომ პირს აიძულონ ხელისუფლების სასარგებლოდ რაიმე ქმედების შესრულება (Cebotari V Moldova §53, Gusinskiy V Russia §76-78).

კონსტიტუციურ სარჩელში ასახულ საკითხებთან დაკავშირებით მნიშვნელოვანია ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს მიდგომა გადაწყვეტილებაში საქმეზე „ლუკანოვი ბულგარეთის წინააღმდეგ“. აღნიშნულ საქმეში ყოფილ ვიცე-პრემიერს ბრალად ედებოდა ბულგარეთის სისხლის სამართლის კოდექსის 201-ე მუხლით (სახელმწიფო ან კერძო სახსრების არამიზნობრივი ხარჯვა იმ სახელმწიფო მოხელეთა მიერ, რომელთაც გააჩნიათ მათი განკარგვის უფლება სამსახურებრივი მოვალეობიდან გამომდინარე, ან რომელთაც ეს სახსრები ანდეს შენახვის ან განკარგვის მიზნით), 203-ე და 281-ე მუხლით (რომელიც დასჯადად აცხადებდა სახელმწიფო მოხელის მიერ დაკისრებული მოვალეობის შეუსრულებლობას ან უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენებას) გათვალისწინებულ დანაშაულებში. პროკურატურის აზრით, აპლიკანტის დანაშაულებრივი ქმედება იმაში გამოიხატა, რომ მან, როგორც მთავრობის წევრმა, მონაწილეობა მიიღო ზოგიერთი განვითარებული ქვეყნისთვის დახმარებისა და სესხების სახით სახელმწიფოს კუთვნილი თანხების გამოყოფაში. როგორც ევროპულმა სასამართლომ დაადგინა, უზენაესი სასამართლოს იმ პერიოდის პრაქტიკის თანახმად, სისხლის სამართლის კოდექსის 201-ე მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულის ერთ-ერთ ელემენტს წარმოადგენდა ის, რომ დანაშაულის ჩამდენი სახსრებს განკარგავდა როგორც საკუთარს, თავისთვის ან მესამე პირისათვის სარგებლის მიღების მიზნით. ამასთან, „იმ პერიოდისთვის, არ ყოფილა ისეთი პრეცენდენტი, რომ მთავრობის წევრი გაესამართლებინათ სისხლის სამართლის კოდექსის 201-ე და 203-ე მუხლების საფუძველზე, მთავრობის მიერ კოლექტიური გადაწყვეტილების მიღებაში მონაწილეობის გამო“. განმცხადებელს მიაჩნდა, რომ „მის საწინააღმდეგოდ მოყვანილი ფაქტები, ობიექტური მესამე პირის თვალში, არ შეიძლებოდა აღქმულიყო თანხების არამიზნობრივ ხარჯვად ან ამ დანაშაულის ხელშეწყობის მიზნით უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენებად“, ვინაიდან „ის გადაწყვეტილებები, რაც შემდგომში საფუძვლად დაედო მისთვის ბრალის წაყენებას და მის დაპატიმრებას, ძველმა მთავრობამ მიიღო იმდროინდელი კანონმდებლობის, მათ შორის, ბულგარეთის კონსტიტუციით გათვალისწინებული პირობების დაცვით; აღნიშნული თანხების განაწილება მოხდა ეროვნული ასამბლეის მიერ დამტკიცებული სახელმწიფო ბიუჯეტის შესაბამისად...“. სახელმწიფოს პოზიცია იმაში მდგომარეობდა, რომ „მართალია, განვითარებისთვის დასახმარებლად თანხების გამოყოფა, როგორც ასეთი, არ წარმოადგენდა დანაშაულს, ბრალის წაყენება მოხდა იმის გამო, რომ თანხების გადარიცხვა, განვითარებადი ქვეყნების დახმარების ნიღბით, შეიცავდა უკანონო „გარიგებებს“, რაც ზიანს აყენებდა ბულგარეთის ეკონომიკურ ინტერესებს.“

ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ მიიჩნია, რომ „დანაშაულის დასასაბუთებლად მითითებული სისხლის სამართლის კოდექსის არც ერთი დებულება - მუხლები 201-203, 219 და 282 - არ ადგენს და არც გულისხმობს, რომ ამ ხასიათის კოლექტიურ გადაწყვეტილებებში მონაწილეობისათვის ვინმე შეიძლება სისხლის სამართლის წესით დაისაჯოს.“ ამ გარემოების გათვალისწინებით, სასამართლო არ დაეთანხმა იმ მოსაზრებას, რომ ქმედება, რისთვისაც მომჩივანის წინააღმდეგ აღიძრა სისხლის სამართლის საქმე, შესაბამისი დროისათვის წარმოადგენდა დანაშაულს ბულგარეთის კანონმდებლობის მიხედვით (Lukanov v. Bulgaria, § 43). შესაბამისად, ევროპულმა სასამართლომ მიიჩნია, რომ დაირღვა ევროპული კონვენციის მე-5 მუხლი (თავისუფლებისა და უსაფრთხოების უფლება).

როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, მაშინ როდესაც ,,ქართული ოცნების“ ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ პოლიტიკური მოტივაციით პერმანენტულად ხდებოდა გიორგი უგულავასთვის ბრალდებების წარდგენა იმ ქმედებებისთვის, რაც დაკავშირებული იყო თბილისის მთავრობის მიერ მიღებულ გადაწყვეტილებებთან, საქართველოს უზენაესი სასამართლოს პრაქტიკა კოლეგიური ორგანოს მიერ მიღებულ გადაწყვეტილებებზე სისხლისსამართლებრივი დევნის განხორციელების შესაძლებლობას არ ითვალისწინებდა. ამის მკაფიო მაგალითია საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2005 წლის 10 მარტის N33-დად განჩინება, რომლითაც საკასაციო სასამართლოს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატამ უცვლელად დატოვა ქ. თბილისის ვაკე-საბურთალოს რაიონული სასამართლოს 2004 წლის 23 დეკემბრის დადგენილება, რომლითაც ქ. თბილისის საკრებულოს უარი ეთქვა სისხლის სამართლის საქმის შეწყვეტის შესახებ 2004 წლის 13 სექტემბერს ქ. თბილისის პროკურატურის საგამოძიებო ნაწილში მიღებული გადაწყვეტილების გაუქმებაზე. საკასაციო სასამართლომ მიუთითა, რომ შესაძლო დანაშაულებრივი ქმედების შესახებ გადაწყვეტილება მიღებული იყო კოლეგიური ორგანოს მიერ, ხოლო „ასეთი გადაწყვეტილება, საქართველოს მოქმედი სისხლის სამართლის კანონმდებლობის მიხედვით არ შეიძლება გახდეს კონკრეტული ინდივიდის, მათ შორის იმ თანამდებობის პირის სისხლისსამართლებრივ პასუხისგებაში მიცემის საფუძველი, ვინც ხსენებული გადაწყვეტილების მიღებაში მონაწილეობდა, როგორც კოლეგიური ორგანოს წევრი“.

აღსანიშნავია, რომ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შეფასებით „თანაზომიერების პრინციპით არა მხოლოდ საკანონმდებლო ხელისუფლება, არამედ ხელისუფლების სხვა შტოებიც არის შეზღუდული” (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2009 წლის 6 აპრილის N2/1/415 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II, 37).

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ დამკვიდრებული პრაქტიკის შესაბამისად, ნორმის სრულყოფილი განმარტებისათვის იგი უნდა განიმარტოს როგორც სიტყვასიტყვითი მნიშვნელობით, ისევე სხვა ნორმებთან კონტექსტში, მისი მიზნისა და შინაარსის გათვალისწინებით. ნორმის კონსტიტუციურობის შეფასებისას მისი გონივრული განმარტება მოითხოვს, რომ „... სადავო ნორმა არ [უნდა] იქნეს განხილული სხვა, მასთან კავშირში მყოფი ნორმებისგან იზოლირებულად, რადგანაც ამგვარმა მიდგომამ საკონსტიტუციო სასამართლო შეიძლება მიიყვანოს მცდარ დასკვნებამდე...“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 26 ოქტომბრის N 2/2/389 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე მაია ნათაძე და სხვები საქართველოს პარლამენტისა და საქართველოს პრეზიდენტის წინააღმდეგ“, პ. 6).

ამიტომაც, სადავო ნორმები განხილული უნდა იქნეს ერთობლიობაში, ვინაიდან სწორედ მათი გამოყენების გზით ხდება შესაძლებელი ადამიანის ძირითად უფლებათა და თავისუფლებათა, პირველ რიგში, სამართლიანი სასამართლოს უფლებისა და თავისუფლების უფლების ხელყოფა განსხვავებული პოლიტიკური შეხედულების მქონე პირთა მიმართ წარმოებული სისხლისსამართლებრივი დევნისა და სასამართლო განხილვის გზით, რა დროსაც ძირითად უფლებათა შეზღუდვა ხდება არა იმ ლეგიტიმური მიზნებისთვის, რომელთაც საქართველოს კონსტიტუცია მოითხოვს, არამედ განსხვავებული მიზნებისთვის, რომელთაც არაფერი აქვთ საერთო მართლმსაჯულების განხორციელებასთან.

კონსტიტუციურ სარჩელში ასახული სადავო ნორმების კონსტიტუციურობის შეფასება უნდა მოხდეს როგორც კონსტიტუციის ცალკეული დებულებების, ისე მთლიანად კონსტიტუციური პრინციპების ჭრილში. საკონსტიტუციო სასამართლომ არაერთხელ მიუთითა, რომ „საკონსტიტუციო სასამართლო, სადავო ნორმების კონსტიტუციურობის შემოწმებისას, არ არის შეზღუდული მხოლოდ კონსტიტუციის კონკრეტული ნორმებით. მართალია, კონსტიტუციური პრინციპები არ აყალიბებს ძირითად უფლებებს, მაგრამ გასაჩივრებული ნორმატიული აქტი ასევე ექვემდებარება გადამოწმებას კონსტიტუციის ფუძემდებლურ პრინციპებთან მიმართებით, კონსტიტუციის ცალკეულ ნორმებთან კავშირში და ამ თვალსაზრისით მსჯელობა უნდა წარიმართოს ერთიან კონტექსტში. საკონსტიტუციო სასამართლომ უნდა დაადგინოს, რამდენად თავსდება გასაჩივრებული აქტი იმ კონსტიტუციურ-სამართლებრივ წესრიგში, რომელსაც კონსტიტუცია ადგენს“ (საქართველოს საკოსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 26 ოქტომბრის №2/2-389 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს მოქალაქე მაია ნათაძე და სხვები საქართველოს პარლამენტისა და საქართველოს პრეზიდენტის წინააღმდეგ “, II-16). იმავე საკითხთან მიმართებით, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ თავისი პოზიცია კიდევ ერთხელ ნათლად გამოკვეთა და მიუთითა, რომ „კონკრეტული დავების გადაწყვეტისას, საკონსტიტუციო სასამართლო ვალდებულია როგორც კონსტიტუციის შესაბამისი დებულება, ისე სადავო ნორმა გააანალიზოს და შეაფასოს კონსტიტუციის ძირითადი პრინციპების კონტექსტში, რათა ეს ნორმები, განმარტების შედეგად, არ დაცილდნენ მთლიანად კონსტიტუციაში გათვალისწინებულ ღირებულებათა წესრიგს. მხოლოდ ასე მიიღწევა კონსტიტუციის ნორმის სრული განმარტება, რაც, თავის მხრივ, ხელს უწყობს კონკრეტული სადავო ნორმის კონსტიტუციურობის სწორ შეფასებას“ (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 26 დეკემბრის №1/3/407 გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია და საქართველოს მოქალაქე - ეკატერინე ლომთათიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, პ. I).

4.4. სადავო ნორმების წინააღმდეგობა საქართველოს კონსტიტუციის მე-18 მუხლთან მიმართებით

მიგვაჩნია, რომ სადავო ნორმები ხელყოფენ კონსტიტუციური მოსარჩელის საქართველოს კონსტიტუციის მე-18 მუხლით დაცულ უფლებას.

2013 წლის 22 თებერვალს გიორგი უგულავა ე.წ. იმედისა და თბილსერვისის საქმეზე საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182–ე მუხლის მე–2 ნაწილის ,,დ“ ქვეპუნქტით, ამავე მუხლის მე–3 ნაწილის ,,ა“ და ,,ბ“ ქვეპუნქტებითა და 194–ე მუხლის მე–3 ნაწილის ,,ა“ და ,,ბ“ ქვეპუქტებით ბრალდებულად პასუხისგებაში იქნა მიცემული. ბრალდების წარდგენის შემდეგ, 2013 წლის 24 თებერვალს მთავარმა პროკურატურამ შუამდგომლობით მიმართა სასამართლოს გიორგი უგულავას მიმართ აღკვეთის ღონისძიების სახით 1 000 000 ლარის ოდენობის გირაოს გამოყენების თაობაზე და იმავდროულად მოითხოვა დამატებით ვალდებულებების დაკისრება, რომ ბრალდებულს არ დაეტოვებინა საქართველოს ტერიტორია და გამოძიების ორგანოში გამოცხადებულიყო კვირაში ერთხელ. 2013 წლის 25 თებერვალის განჩინებით სასამართლომ არ დააკმაყოფილა აღნიშნული შუამდგომლობა გიორგი უგულავას მიმართ აღკვეთის ღონისძიების შეფარდებისა და დამატებითი ვალდებულებების დაკისრებაზე. აღნიშნული განჩინება უცვლელად იქნა დატოვებული სააპელაციო სასამართლოს მიერ.

აღნიშნულიდან 10 თვის შემდეგ - 2013 წლის 18 დეკემბერს გიორგი უგულავას წარედგინა საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182-ე მუხლის მე-2 ნაწილის ,,დ” ქვეპუნქტითა და ამავე მუხლის მე-3 ნაწილის ,,ა” და ,,ბ” ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული ახალი ბრალდება ე.წ. ფონდის საქმეზე. ამ საქმის ფარგლებში, 2013 წლის 21 დეკემბერს პროკურატურამ გიორგი უგულავას დაპატიმრების მოთხოვნით მიმართა სასამართლოს, რაც არ დაკმაყოფილდა და გიორგი უგულავას აღკვეთის ღონისძიების სახით შეეფარდა გირაო 50 000 ლარის ოდენობით.

როგორც წინა შემთხვევაში, აღკვეთ ღონისძიებასთან დაკავშირებით განჩინება უცვლელად იქნა დატოვებული, სააპელაციო სასამართლოს მიერ. სასამართლოს აღნიშნული გადაწყვეტილებებიდან, ვიდრე დაკავებამდე გიორგი უგულავამ არაერთხელ გადაკვეთა საქართველოს საზღვარი, თუმცა საქართველოში არდაბრუნების მცდელობასაც კი არ ჰქონია ადგილი. იგი დადგენილ დროს ცხადდებოდა სასამართლო პროცესებზე და საპატიო მიზეზების არსებობის შემთხვევაშიც კი არ იყენებდა პროცესის გადადების შესაძლებლობას.

2014 წლის 29 ივნისს გიორგი უგულავას დაგეგმილი ჰქონდა საქმიანი ვიზიტი საქართველოს ფარგლებს გარეთ. კერძოდ, ლონდონში დაგეგმილი იყო შეხვედრა ლორდთა პალატის წევრ ლორდ ჰარისთან, უკრაინაში დაგეგმილი იყო შეხვედრა კიევის ახლადარჩეულ მერთან და ბოლოს მოლდავეთის დედაქალაქ კიშინიოვში მონაწილეობა უნდა მიეღო ევროსაბჭოს რეგიონალური კონგრესის მონიტორინგის სხდომაში. გიორგი უგულავა იყო საქართველოს დელეგაციის ხელმძღვანელი და კონგრესი განიხილავდა 2014 წელს საქართველოში ჩატარებული თვითმმართველობის არჩევნების შედეგებს.

ვიზიტის წინა დღეს გიორგი უგულავას ჩაბარდა უწყება იმავე წლის 30 ივნისს ფინანსთა სამინისტროს საგამოძიებო სამსახურში გამოცხადების შესახებ. მიუხედავად იმისა, რომ სამართლებრივად არ არსებობდა ბარიერი, რომელიც მის უცხოეთში გამგზავრებას დააბრკოლებდა, მან გადადო ვიზიტი და დათქმულ დროს საგამოძიებო უწყებაში გამოცხადდა.

2014 წლის 30 ივნისს მას წარედგინა საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 182-ე მუხლის მე-2 ნაწილის ,,დ’’ ქვეპუნქტითა და ამავე მუხლის მე-3 ნაწილის ,,ბ’’ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული ბრალდება (ე.წ. სითი პარკის საქმეზე) და პროკურატურამ სასამართლოს მიმართა შუამდგომლობით გიორგი უგულავას მიმართ აღკვეთის ღონისძიების სახით გირაოს 50 000 ლარის ოდენობით შეფარდებისა და დამატებითი ღონისძიების სახით პასპორტისა და პირადობის დამადასტურებელი სხვა მოწმობის ჩაბარების ვალდებულების გამოყენების შესახებ.

კონსტიტუციური მოსარჩელის მიმართ აღნიშნული ბრალდების წარდგენა არ ემსახურებოდა სისხლის სამართლის კანონისა და სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით განსაზღვრულ მიზნებს. ამ მოქმედებების მოტივაცია იყო ერთადერთი - როგორმე შეეზღუდათ გიორგი უგულავა საქართველოს კონსტიტუციით გარანტირებული თავისუფალება და სხვა კონსტიტუციური უფლებები, შესაბამისად, შეეზღუდათ მისი პოლიტიკური საქმიანობა. სწორედ ამით აიხსნება ბრალდების მოთხოვნა აღკვეთ ღონისძიებასთან ერთად დამატებითი ღონისძიების სახით გამოყენებული ყოფილიყო პასპორტისა და პირადობის დამადასტურებელი სხვა მოწმობის ჩაბარების ვალდებულება.

2014 წლის 02 ივლისს, აღნიშნული შუამდგომლობის განხილვისას პროკურატურა ძირითადად მიმალვის საფრთხეზე აპელირებდა. ამასთან, გიორგი უგულავამ ერთმნიშვნელოვნად განაცხადა, რომ თუ მის მიმართ სასამართლო არ გამოიყენებდა დამატებით ღონისძიებას, იგი სამუშაო ვიზიტით გაემგზავრებოდა უცხოეთში. ამდენად, შუამდგომლობის განმხილველი მოსამართლე არსენ კალატოზიშვილისათვის გადაწყვეტილების გამოტანამდე იყო ცნობილი გიორგი უგულავას გეგემბის თაობაზე საქმიანი ვიზიტებით უცხოეთში გამგზავრებასთან დაკავშირებით. მიუხედავად აღნიშნულისა, მოსამართლემ ჩათვალა, რომ მიმალვის საფრთხე არ არსებობდა და არათუ დამატებითი ღონისძიების, არამედ აღკვეთის ღონისძიების გამოყენებაზეც კი უარი თქვა. გიორგი უგულავა კიდევ ერთხელ იქნა სასამართლოს მიერ აღკვეთის ღონისძიების გარეშე დატოვებული. სასამართლოს აღნიშნული განჩინება უცვლელად იქნა დატოვებული სააპელაციო სასამართლოს მიერაც.

პოლიტიკური დევნის გასაგრძელებლად საგამოძიებო ორგანომ ისევ ჩააბარა გიორგი უგულავას ახალი უწყება 2014 წლის 02 ივლისს ღამის საათებში. უწყების თანახმად ე.წ. ლეგალიზაციის საქმეზე იგი 2014 წლის 04 ივლისს 10 საათზე საგამოძიებო დანაყოფში უნდა გამოცხადებულიყო. უწყების შინაარსი გამომძიებელმა იმავე დღეს 23 საათსა და 23 წუთზე სმს შეტყობინებით დააზუსტა და მიუთითა, რომ დაბარებული იყო მოწმის სახით დასაკითხად (სმს შეტყობინება წარდგენილი იყო მოსამართლე გიორგი გოგინაშვილთან). დაკითხვის წესთან მიმართებით დღემდე მოქმედებს 1998 წლის სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი, რომლის 295-ე მუხლის თანახმად, პირის გამოძახება შესაძლებელია ტელეფონოგრამითა და კავშირგამბულობის სხვა ნებისმიერი საშუალებით. ამდენად, სმს შეტყობინებას იგივე იურიდიული ძალა გააჩნია, როგორც უწყებას და 2014 წლის 04 ივლისს დაბარებასთან დაკავშირებით ისინი ერთ მთლიან დოკუმენტად უნდა იქნეს განხილული.

2014 წლის 04 ივლისს 10 საათზე მოწმის სახით დაბარება სასამართლო პროცესზე არც პროკურატურამ უარყო, თუმცა ყოვლად დაუსაბუთებლად მოსამართლე გიორგი გოგინაშვილმა განაცხადა, რომ არ დასტურდებაო.

მიუხედავად იმისა, რომ გიორგი უგულავას არ გააჩნდა კანონით განსაზღვრული რაიმე ვალდებულება თავისი გეგმების შესახებ გამომძიებლისთვის შეეტყობინებინა, მან უწყების ჩაბარებისას პირადად განუცხადა გამომძიებელ გიორგი კვარაცხელიას უცხოეთში დაგეგმილი ვიზიტის შესახებ, თუმცა ცალსახად დაუდასტურა, რომ დათქმულ დღეს იგი გამოცხადდებოდა საგამოძიებო უწყებაში.

შექმნილი სიტუაციიდან გამომდინარე გიორგი უგულავამ, როგორც კანონმორჩილმა მოქალაქემ, შეკვეცა ვიზიტის ხანგრძლივობა, გადაწყვეტილება სოციალურ ქსელ ფეისბუქით გაავრცელა და ტელევიზიების მეშვეობით საჯარო განცხადებებიც გააკეთა.

მიუხედავად ამისა, 2014 წლის 03 ივლისს 05 საათსა და 57 წუთზე იგი მოსამართლის განჩინების გარეშე, მიმალვის საფრთხის მოტივით დააკავეს. მთელი ამ წელიწადნახევრიანი პერიპეტიების განმავლობაში გიორგი უგულავას მიერ არ განხორციელებულა არც ერთი ქმედება, რომელიც აღკვეთის ღონისძიების მიზნებს ეწინააღმდეგება და კეთილსინდისიერ, ობიექტურ ადამიანს გაუჩენდა განცდას, რომ იგი მიმალვას აპირებდა, მითუმეტეს, რომ დაუბრკოლებლად საზღვარზე გადაადგილების უფლება წინა დღეს ჰქონდა მოსამართლისგან მიღებული. მიუხედავად აღნიშნულისა, პროკურატურის მიერ წინასწარ შერჩეულმა მოსამართლე გიორგი გოგნიაშვილმა 2014 წლის 04 ივლისს გიორგი უგულავას აღკვეთის ღონისძიებად შეუფარდა პატიმრობა.

აღნიშნულ საქმეზე პატიმრობის კანონით დადგენილი მაქსიმალური ვადა 9 თვე გადიოდა 2015 წლის 02 აპრილს, რა დროისთვისაც პროკურატურა და მთავრობასთან ალიანსში მყოფი სასამართლო ვერ ასწრებდა გიორგი უგულავას წინააღმდეგ გამამტყუნებელი განაჩენის დადგენას და მისთვის სასჯელად თავისუფლების აღკვეთის მისჯას. შესაბამისად, პოლიტიკური მოტივაციით სისხლისსამართლებრივი დევნის მწარმოებელი პროკურატურის წინაშე დადგა ამოცანა გიორგი უგულავას უკანონო პატიმრობის გახანგრძლივების თაობაზე, რისთვისაც მიმართეს ცალსახად არაკონსტიტუციურ გზას.

2014 წლის 28 ივლისს სისხლის პატიმრობაში მყოფი გიორგი უგულავა სხვა სისხლის სამართლის საქმეზე, ე.წ. მთაწმინდის პარკისა და ტელეიმედის ეპიზოდებზე, საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 333-ე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული დანაშაულის ჩადენისთვის ცნობილ იქნა ბრალდებულად.

2014 წლის 04 აგვისტოს პროკურორმა მიმართა შუამდგომლობით სასამართლოს და მოითხოვა ბრალდებულ გიორგი უგულავას მიმართ წინასასამართლო სხდომის თარიღის განსაზღვრა. ბრალდებულის სასამართლოში პირველი წარდგენის სხდომაზე აღკვეთის ღონისძიების შეფარდების საკითხი საერთოდ არ დასმულა.

ამის შემდეგ ამ საქმეზე არაერთგზის გაგრძელდა წინასასამართლო სხდომის ვადა და გიორგი უგულავასთვის აღკვეთის ღონისძიების შეფარდების მოთხოვნით ბრალდებულად ცნობიდან 8 თვის მანძილზე პროკურორს არ მიუმართავს სასამართლოსთვის.

2015 წლის 13 მარტს გიორგი უგულავას ფორმალური თვალსაზრისით დაუმძიმდა ბრალდება, თუმცა ფაქტები, რაც ბრალდების მხარემ შეაფასა საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 25,182-ე მუხლით და 25,194-ე მუხლით, ასახული იყო 2014 წლის 04 აგვისტოს დადგენილებაში. ფაქტობრივად იდენდური იყო ბრალდების შესახებ დადგენილების ტექსტიც. 2014 წლის 28 ივლისიდან 2015 წლის 13 მარტამდე პერიოდში რაიმე ახალი მტკიცებულება გიორგი უგულავას წინააღმდეგ არ მოპოვებულა.

ბრალდების წარდგენა მოხდა არასამუშაო დღეს - შაბათს და იმავე დღეს პროკურატურამ მიმართა სასამართლოს შუამდგომლობით პატიმრობაში მყოფი გიორგი უგულავას ხელახლა დაპატიმრების თაობაზე, მომდევნო არასამუშაო დღეს - კვირას 2015 წლის 15 მარტს სასამართლომ პატიმრობაში მყოფ გიორგი უგულავას ხელმეორედ შეუფარდა პატიმრობა.

საქართველოს კონსტიტუციისა და საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის შესაბამისად პატიმრობის საერთო ვადა არ უნდა აღემატებოდეს 9 თვეს. მიუხედავად აღნიშნული იმპერატიული მოთხოვნისა, გიორგი უგულავამ პროკურატურის კანონსაწინააღმდეგო მოთხოვნებისა და სასამართლოს ანტიკონსტიტუციური გადაწყვეტილებების საფუძველზე პატიმრობაში გაატარა 1 წელი და 3 თვე და გათავისუფლდა 2015 წლის 17 სექტემბერს 23 საათისთვის.

გიორგი უგულავას უკანონო პატიმრობიდან გათავისუფლება შესაძლებელი გახდა მხოლოდ მას შემდეგ, რაც საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ დააკმაყოფილა მისი კონსტიტუციური სარჩელი. თუმცა ხელისუფლება შეეცადა საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილების გამოცხადების გადავადებას, რომ როგორმე მოესწროთ გამამტყუნებელი განაჩენის მიღება გიორგი უგულავას წინააღმდეგ, რის შემდეგაც საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება გიორგი უგულავას უკანონო პატიმრობიდან გათავისუფლებას ვეღარ უზრუნველყოფდა. მოქმედი ხელისუფლების მიერ საკონსტიტუციო სასამართლოს წევრად არჩეულმა მერაბ ტურავამ უარი განაცხადა საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილების ხელმოწერაზე ჯერ ავადმყოფობის მიზეზით, შემდგომ კი იმ საბაბით, რომ საფუძვლიანად უნდა გაცნობოდა გადაწყვეტილებას, ეს მაშინ როდესაც მას, ისევე როგორც საკონსტიტუციო სასამართლოს სხვა მოსამართლეებს, ჰქონდათ საკმარისი თანაბარი დრო აღნიშნული საქმის განხილვისა და გადაწყვეტილების მომზადებისთვის. მერაბ ტურავას მიზეზით გიორგი უგულავას უკანონო პატიმრობიდან გათავისუფლება შეფერხდა, თუმცა მხოლოდ მერაბ ტურავას მეშვეობით არ ცდილობდა ხელისუფლება გაეჭიანურებინა საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილების აღსრულება.

საკონსტიტუციო სასამართლომ გადაწყვეტილება საჯაროდ გამოაცხადა 2015 წლის 16 სექტემბერს 21 საათისთვის. აღნიშნული გადაწყვეტილება იყო მკაფიო და არაორაზროვანი, თუმცა სასჯელაღსრულების დაწესებულებიდან გიორგი უგულავა არ ყოფილა გათავისუფლებული. ხელისუფლების წარმომადგენლები აცხადებდნენ, რომ მხოლოდ საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილების საფუძველზე ვერ გათავისუფლდებოდა გიორგი უგულავა და საჭირო იყო საქალაქო სასამართლოს მსჯელობა ამ საკითხთან დაკავშირებით. მიუხედავად ხელისუფლების რიტორიკისა და იმისა, რომ საქმე ეხებოდა ადამიანის ფუნდამენტურ უფლებას, პროკურატურას არ მიუმართავს სასამართლოსთვის გიორგი უგულავას გათავისუფლების მოთხოვნით.

მას შემდეგ, რაც დაცვის მხარემ მიმართა სასამართლოს შუამდგომლობით, სასამართლომ ჩანიშნა პროცესი, შუამდგომლობის შესვლიდან პროცესის გამართვამდე დრომ შეადგინა დაახლოებით 8 საათი, პროცესი დაიწყო 18 საათის შემდგომ. ანუ სასამართლოს დაუყოვნებლივ არ განუხილია დაცვის მხარის შუამდგომლობა.

პროცესის მიმდინარეობისას პროკურატურა ყველა შესაძლო ხერხით ცდილობდა პროცესის გაჭიანურებას. პროცესის მიმდინარეობისას გიორგი უგულავა იმყოფებოდა პატიმრობაში საბადრაგო სამსახურის წარმომადგენელთა გარემოცვაში. პროკურორებმა სრულიად უსაგნოდ მოითხოვეს ჯერ კონკრეტული მოსამართლის აცილება (საკითხს იხილავდა კოლეგია სამი მოსამართლის შემადგენლობით), რაც არ დაკმაყოფილდა, შემდგომ მთელი შემადგენლობის აცილება, რაც ასევე არ დაკმაყოფილდა, ამის შემდეგ კი - თბილისის საქალაქო სასამართლოს აცილება. რომელიმე მოსამართლის ან სრულად თბილისის საქალაქო სასამართლოს აცილების პირობებში მინიმუმ ერთი დღით მაინც გადაიდებოდა პროცესი და გიორგი უგულავა დარჩებოდა უკანონო პატიმრობაში, რაც იყო პროკურატურის მიზანი, რამდენადაც მომდევნო დღეს ისინი მოსამართლე ლაშა ჩხიკვაძისგან ელოდებოდნენ გიორგი უგულავას გამამტყუნებელ განაჩენს.

პროკურატურამ მოითხოვა დრო საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილების გასაცნობად, მაშინ როდესაც საკონსტიტუციო სასამართლოს სარეზოლუციო ნაწილი ერთგვერდიანია. სასამართლომ მათ მისცა 2 საათი, რა დროსაც კვლავ გრძელდებოდა გიორგი უგულავას უკანონო პატიმრობა. პროცესი განახლდა საღამოს 22 საათზე, რა დროსაც პროკურორებმა კვლავ მოითხოვეს დამატებითი დრო საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილების გასაცნობად, რადგან 2 საათი არ ეყოთ.

მას შემდეგ, რაც სასამართლომ არ მისცა ბრალდების მხარეს დამატებითი დრო, პროკურორებმა განაცხადეს, რომ საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება არ ეხება გიორგი უგულავას პატიმრობას და ის არ უნდა გათავისუფლდეს. გასათვალისწინებელია, რომ მიუხედავად იმისა, რომ პროკურატურა წარმოადგენს ბრალდების მხარეს, ადამიანის უფლებათა და თავისუფლებათა დაცვა და პატივისცემა ამ უწყების საქმიანობის პრინციპია („პროკურატურის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-4 მუხლი).

ყოველივე ზემოთაღნიშნული მკაფიოდ მიუთითებს, რომ საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილების მიუხედავად, ხელისუფლებამ ყველაფერი იღონა, რომ გიორგი უგულავა უკანონო პატიმრობიდან არ გათავისუფლებულიყო, თუმცა 2015 წლის 17 სექტემბერს დაახლოებით 23 საათისთვის გიორგი უგულავა გათავისუფლდა უკანონო პატიმრობისგან, მაგრამ მხოლოდ რამდენიმე საათით. მომდევნო დღეს 2015 წლის 18 სექტემბერს გიორგი უგულავას მოსამართლე ლაშა ჩხიკვაძემ მიუსაჯა 9 წლით თავისუფლების აღკვეთა. მოსამართლე ლაშა ჩხიკვაძე მაქსიმალურად შეეცადა პროცესის დასრულებას, უხეშად დაარღვია სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მოთხოვნები და შეასრულა ხელისუფლების წარმომადგენლების მიერ გაჟღერებული მოთხოვნები გიორგი უგულავას თავისუფლების დაუყოვნებელი აღკვეთის თაობაზე. გარემოებები, რომლებიც ცხადყოფენ მოსამართლე ლაშა ჩხიკვაძის უკანონო მოქმედებებს შემდეგია:

1. მოსამართლე ლაშა ჩხიკვაძემ პროკურატურას მისი მტკიცებულებების გამოსაკვლევად მისცა წელიწადი და რვა თვე (დაახლოებით 50 პროცესი), დაცვის მხარეს ორთვენახევარი (დაახლოებით 7 პროცესი), რა დროშიც დაცვის მხარემ ვერ მოასწრო საკუთარი მოწმეების უდიდესი უმრავლესობის სასამართლოში გამოძახება და დაკითხვა. შესაბამისად, მოსამართლემ დაარღვია მხარეთა თანასწორობისა და შეჯიბრებითობის პრინციპი, ხელოვნურად შეზღუდა დაცვის მხარე მტკიცებულებათა გამოკვლევის დროში;

2. მოსამართლე ლაშა ჩხიკვაძემ დაცვის მხარეს არ მისცა უფლება გამოეძახებინა თბილსერვისის ეპიზოდზე დაცვის მთავარი მოწმე თბილისის მერის ყოფილი პირველი მოადგილე მამუკა ახვლედიანი, რომელიც მოწმეთა სიაში იყო მითითებული და რომელმაც წერილობითი განცხადებითაც მიმართა სასამართლოს მისთვის ცნობილი საქმისთვის უმნიშვნელოვანესი გარემოებების შესახებ. აღნიშნულით სასამართლომ ხელყო სამართლიანი სასამართლოს უფლება;

3. მოსამართლე ლაშა ჩხიკვაძე აჩქარებდა დაცვის მხარეს წარმოეთქვა დასკვნითი სიტყვა 58 ტომიან საქმეზე, რომელზეც მოწმის სახით 120-მდე მოწმე დაიკითხა;

4. მოსამართლე ლაშა ჩხიკვაძემ არ მისცა ბრალდებულ გიორგი უგულავას საშუალება წარმოეთქვა ბრალდებულის საბოლოო სიტყვა, მან ბრალდებულს საბოლოო სიტყვის მოსამზადებლად არ მისცა დრო;

5. მოსამართლე ლაშა ჩხიკვაძემ 58 ტომიან საქმეზე, რომელზეც მოწმის სახით 120-მდე მოწმე დაიკითხა, გადაწყვეტილება მიიღო სათათბირო ოთახში გასვლიდან 4 საათში;

6. მოსამართლე ლაშა ჩხიკვაძემ უკანონო პატიმრობიდან 23 საათის გათავისუფლებულ გიორგი უგულავას განაჩენით თავისუფლება აღუკვეთა ღამის 11 საათზე;

7. მოსამართლე ლაშა ჩხიკვაძის დაჩქარებული გამამტყუნებელი განაჩენი ორი დღით ადრე დააანონსეს ხელისუფლების წარემომადგენლებმა - გია ვოლსკიმ, თამაზ მეჭიაურმა.

ყოველივე აღნიშნული ნათლად მეტყველებს, რომ სადავო ნორმები არათუ არ შეიცავენ გარანტიებს სისხლისსამართლებრივი დევნის თვითნებური და დისკრიმინაციული გამოყენების მიმართ, არამედ პირიქით, გვევლინებიან ამგვარი დევნის ინსტრუმენტად, პირის თავისუფლების არალეგიტიმური შეზღუდვის გზით, რომლის მიზანსაც წარმოადგენს არა მართლმსაჯულების ინტერესები, არამედ სხვა, კონსტიტუციით გაუთვალისწინებელი და არაკონსტიტუციური მოტივი.

შესაბამისად, მიგვაჩნია, რომ საქართველოს კონსტიტუციის მე-18 მუხლის მიმართ არაკონსტიტუციურად უნდა იქნეს ცნობილი საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 150-ე, 182-ე, 194-ე, 226-ე, 332-ე, 333-ე, 362-ე მუხლების და საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-16 მუხლის, მე-17 მუხლის პირველი ნაწილის, 166-ე მუხლის, 169-ე მუხლის პირველი და მეორე ნაწილების, 219-ე მუხლის მე-6 ნაწილისა და 259-ე მუხლის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც მიზნად ისახავს პირის თავისუფლების შეზღუდვას პოლიტიკური შეხედულების გამო ან/და სხვა დისკრიმინაციული საფუძვლით.